[h: HV (CE) chapter 1, transliterated by Peter Schreiner (ca. 1991), revised October 1999. Star--passages 1--22 added March 2002. :h] n-ar-aya.na.m namask.rtya $ nara.m caiva narottamam & dev-i.m sarasvat-i.m caiva % tato jayam ud-irayet // HV_0.0 // [k: "This mantra is found only in N (except ?N1 D6). [...] After the introductory mantra, K2 ins. *1, *2 and *3. K3 ins. *1, *5, and *3. K4 ins. *2, and *3. ?N2 ins. *2, *4, *1, *5, *6, *7, *8, *9, and *3. ?N3 ins. *2, *4, *1, *5, *6, *7, *9, *8, and *3. V1 ins. *2, *4, *1, *5, *6, *7, *9, *8, and *3. V2 ins. *2, *4, *1, *5, *6, *8, *7, *9, and *3. V3 Dn (Dn2 om. *4) ins. *8, *1, *5, *6, *7, *9, *2, *4, and *3. B1 ins. *8, *1, *5, *6, *9, *2, *4, and *3. B2 ins. *1, *8, *5, *6, *9, *4, *2, and *3. B3 ins. *1, *2, *4, *8, *5, *7, *9, *6, and *3. Ds ins. *1, *6, *7, *4, *5, *8, *2, and *3. D1 ins. *10, *1, *5, *2, first line of *3, *11, and lines 2--4, and 6--8 of *3. D2 ins. *2 and *3. D3 ins. *2, *4, *1, *5, *6, *7, *9, *8, and *3. D4 ins. *8, *1, *5, *6, *12, *2, and *3. D5 ins. *1, *2, *4, *8, *5, *6, *7,l *9, *13, and *3." :k] jayati par-a/saras-unu.h $ satyavat-ih.rdayanandano vy-asa.h | *HV_1.0*1:1 | yasy-asyakamalagalita.m $ v-a;nmayam am.rta.m jagat pibati | *HV_1.0*1:2 | pit-amah-adya.m pravadanti .sa.s.tha.m $ mahar.sim ak.sayyavibh-utiyuktam | *HV_1.0*2:1 | n-ar-aya.nasy-a.msajam ekaputra.m $ dvaip-ayana.m vedamah-anidh-anam | *HV_1.0*2:2 | -adya.m puru.sam -i/s-ana.m $ puruh-uta.m puru.s.tutam | *HV_1.0*3:1 | .rtam ek-ak.sara.m brahma $ vyakt-avyakta.m san-atanam || *HV_1.0*3:2 | asac ca sadasac caiva $ yad vi/sva.m sadasatparam | *HV_1.0*3:3 | par-avar-a.n-a.m sra.s.t-ara.m $ pur-a.na.m param avyayam | *HV_1.0*3:4 | ma;ngalya.m ma;ngalam vi.s.nu.m $ vare.nyam anagha.m /sucim | *HV_1.0*3:5 | namask.rtya h.r.s-ike/sa.m $ car-acaraguru.m harim || *HV_1.0*3:6 | naimi.s-ara.nye kulapati.h $ /saunakas tu mah-amuni.h | *HV_1.0*3:7 | sauti.m papraccha dharm-atm-a $ sarva/s-astravi/s-arada.h | *HV_1.0*3:8 | [k: Lines 1--6 of 1.0*3 MBh 1,1.20--22. :k] jaj?ne bahuj?na.m param atyud-ara.m $ ya.m dv-ipamadhye sutam -atmayog-at | *HV_1.0*4:1 | par-a/sar-at satyavat-i mahar.si.m $ tasmai namo 'j?n-anatamonud-aya | *HV_1.0*4:2 | yo go/sata.m kanaka/s.r;ngamaya.m dad-ati $ vipr-aya vedavidu.se bahuvi/srut-aya | *HV_1.0*5:1 | pu.ny-a.m ca bh-aratakath-a.m /s.r.nuy-ac ca tadvat $ tulya.m phala.m bhavati tasya ca tasya caiva | *HV_1.0*5:2 | /sat-a/svamedhasya yad atra pu.nya.m $ catu.hsahasrasya /satakrato/s ca | *HV_1.0*6:1 | bhaved ananta.m hariva.m/sad-an-at $ prak-irtita.m vy-asamahar.si.n-a ca | *HV_1.0*6:2 | yad v-ajapeyena tu r-ajas-uy-ad $ d.r.s.ta.m phala.m hastirathena c-anyat | *HV_1.0*7:1 | tal labhyate vy-asavaca.h pram-a.na.m $ g-ita.m ca v-alm-ikimahar.si.n-a ca | *HV_1.0*7:2 | dvaip-ayanau.s.thapu.tani.hs.rtam aprameya.m $ pu.nya.m pavitram atha p-apahara.m /siva.m ca | *HV_1.0*8:1 | yo bh-arata.m samadhigacchati v-acyam-ana.m $ ki.m tasya pu.skarajalair abhi.secanena | *HV_1.0*8:2 | yo hariva.m/sa.m lekhayati yath-avidhin-a mah-atap-a.h sapadi | *HV_1.0*9:1 |* sa y-ati hare.h padakamala.m kamala.m madhupo yath-a lubdha.h | *HV_1.0*9:2 |* ya.m brahma ved-antavido vadanti $ para.m pradh-ana.m puru.sa.m tath-anye | *HV_1.0*10:1 | vi/sv-ad gate.h k-ara.nam -i/svara.m sa $ tasmai namo vighnavin-a/san-aya | *HV_1.0*10:2 | sa.ms-arat-ara.na.m vi.s.nu.m $ yogidhyeyam anuttamam | *HV_1.0*11 | /s.r.noti hariva.m/sa.m ya.h $ /sraddhay-a va.m/savardhanam | *HV_1.0*12:1 | pratyak.sara.m bhavet te.s-a.m $ kapil-ad-anaja.m phalam | *HV_1.0*12:2 | yo dad-ati hariva.m/sapustaka.m $ br-ahma.n-aya vidu.se sadak.si.nam | *HV_1.0*13:1 | so '/svamedhaphalabh-ag bhaven nara.h $ satyam eva kathita.m mahar.si.n-a | *HV_1.0*13:2 | cakra.m yasya bhuj-agrahastalalita.m vidyutprabha.m r-ajate $ /sa;nkho yasya vir-ajate karatale sa.mp-ur.nacandraprabha.h | *HV_1.0*14:1 | m-al-a yasya sacampak-a satilak-a s-a/sokan-ilotpal-a $ sa tv-a.m p-atu .sadardhavikramagatis trilokyan-atho hari.h | *HV_1.0*14:2 | yo 'vidy-adyair a/se.sair manasi vinihitai.h kle/sasa.mj?nais trido.sair $ asp.r.s.to nirgu.natv-at paramagururaja.hkarmabhis tatphalair v-a | *HV_1.0*15:1 | sarvaj?natv-adiyukto nirati/sayasukhapr-aptihetur yat-in-a.m $ so 'n-adir v-asudeva.h /samayatu durita.m sarvajanm-arjita.m va.h | *HV_1.0*15:2 | jita.m te pu.n.dar-ik-ak.sa $ namas te vi/svabh-avana | *HV_1.0*16:1 | namas te 'stu h.r.s-ike/sa $ mah-apuru.sap-urvaja | *HV_1.0*16:2 | /sukl-ambaradhara.m vi.s.nu.m $ /sa/sivar.na.m caturbhujam | *HV_1.0*17:1 | prasannavadana.m dhy-ayet $ sarvavighnopa/s-antaye | *HV_1.0*17:2 | v-ag-i/s-ady-a.h sumanasa.h $ sarv-arth-an-am upakrame | *HV_1.0*18:1 | ya.m natv-a k.rtak.rty-a.h syus $ ta.m nam-ami gaj-ananam | *HV_1.0*18:2 | indir-akucap-a.t-ira+ $ +pa;nkasa.mkalitodara.h | *HV_1.0*19:1 | dady-ad amandam -anandam $ acir-an no n.rkesar-i | *HV_1.0*19:2 | k-alind-ijalakallola+ $ +kol-ahalakut-uhal-i | *HV_1.0*19:3 | asatk-irtanak-ant-ara+ $ +parivartanap-a.msul-am | *HV_1.0*20:1 | v-aca.m /saurikath-al-apa+ $ +ga;ngayaiva pun-imahe | *HV_1.0*20:2 | ind-ivaraka.la/sy-ama.m $ indir-anandakanda.lam | *HV_1.0*21:1 | vand-arujanamand-ara.m $ vande 'ha.m yadunandanam | *HV_1.0*21:2 | vy-asa.m vasi.s.thanapt-ara.m $ /sakte.h putram akalma.sam | *HV_1.0*22:1 | par-a/sar-atmaja.m vande $ /sukat-ata.m taponidhim | *HV_1.0*22:2 | vy-as-aya vi.s.nur-up-aya $ vy-asar-up-aya vi.s.nave | *HV_1.0*22:3 | namo vai brahmanidhaye $ v-asi.s.th-aya namo nama.h | *HV_1.0*22:4 | {/saunaka uv-aca} saute sumahad-akhy-ana.m $ bhavat-a parik-irtitam & bh-arat-an-a.m ca sarve.s-a.m % p-arthiv-an-a.m tathaiva ca // HV_1.1 // dev-an-a.m d-anav-an-a.m ca $ gandharvoragarak.sas-am & daity-an-am atha siddh-an-a.m % guhyak-an-a.m tathaiva ca // HV_1.2 // atyadbhut-ani karm-a.ni $ vikram-a dharmani/scay-a.h & vicitr-a/s ca kath-ayog-a % janma c-agryam anuttamam // HV_1.3 // kathita.m bhavat-a pu.nya.m $ pur-a.na.m /slak.s.nay-a gir-a & mana.hkar.nasukha.m tan m-a.m % pr-i.n-aty am.rtasa.mmitam // HV_1.4 // tatra janma kur-u.n-a.m vai $ tvayokta.m lomahar.si.ne & na tu v.r.s.nyandhak-an-a.m vai % tad bhav-an prabrav-itu me // HV_1.5 // {s-uta uv-aca} janamejayena yat p.r.s.ta.h $ /si.syo vy-asasya dh-imata.h & [k: D6 T G M1--3 ins.: :k] dharmavit kathay-am -asa $ kula.m te.s-a.m savistaram | *HV_1.6*23 | tat te 'ha.m sa.mpravak.sy-ami % v.r.s.n-in-a.m va.m/sam -adita.h // HV_1.6 // /srutvetih-asa.m k-artsnyena $ bharat-an-a.m sa bh-arata.h & janamejayo mah-apr-aj?no % vai/sa.mp-ayanam abrav-it // HV_1.7 // mah-abh-aratam -akhy-ana.m $ bahvartha.m bahuvistaram & kathita.m bhavat-a vipra % vistare.na may-a /srutam // HV_1.8 // tatra /s-ur-a.h sam-akhy-at-a $ bahava.h puru.sar.sabh-a.h & n-amabhi.h karmabhi/s caiva % v.r.s.nyandhakamah-arath-a.h // HV_1.9 // te.s-a.m karm-avad-at-ani $ tvayokt-ani dvijottama & tatra tatra sam-asena % vistare.naiva c-abhibho // HV_1.10 // na ca me t.rptir ast-iha $ k-irtyam-ane pur-atane & eka/s ca me mato r-a/sir % v.r.s.naya.h p-a.n.dav-as tath-a // HV_1.11 // bhav-a.m/s ca va.m/saku/salas $ te.s-a.m pratyak.sadar/siv-an & kathayasva kula.m te.s-a.m % vistare.na tapodhana // HV_1.12 // yasya yasy-anvaye ye ye $ t-a.ms t-an icch-ami veditum & [k: /S1 ins.: :k] p-urva.m kath-a sam-akhy-at-a $ vicitr-a ca mah-ipate | *HV_1.13*24 | te.s-a.m p-urvavis.r.s.ti.m ca % vicitr-am -a praj-apate.h // HV_1.13 // [k: D5 ins.: :k] sarvam etad a/se.se.na $ kathayasva dvijottama | *HV_1.13*25 | [k: D2.5 cont.: :k] yena vai /s.r.nvat-a.m pu.ms-am $ aputratva.m pra.na/syati | *HV_1.13*26 | [k: T4 cont. after *25, T2.3 G1 ins. after 12, D2 G4 ins. after 13: :k] eva.m sa.mcodito r-aj-a $ vy-asa/si.syo mah-amune | *HV_1.13*27 | {s-uta uv-aca} satk.rtya parip.r.s.tas tu $ sa mah-atm-a mah-atap-a.h & vistare.n-anup-urvy-a ca % kathay-am -asa t-a.m kath-am // HV_1.14 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} /s.r.nu r-ajan kath-a.m divy-a.m $ pu.ny-a.m p-apapra.n-a/sin-im & kathyam-an-a.m may-a citr-a.m % bahvarth-a.m /srutisa.mmit-am // HV_1.15 // ya/s cain-a.m dh-arayet t-ata $ /s.r.nuy-ad v-apy abh-ik.s.na/sa.h & [k: D6 T1.2 G M4 ins.: :k] ya/s cain-a.m dh-arayed vipra.h $ /sr-avayed v-a mah-atman-am | *HV_1.26*28 | svava.m/sadh-ara.na.m k.rtv-a % svargaloke mah-iyate // HV_1.16 // avyakta.m k-ara.na.m yat tan $ nitya.m sadasad-atmakam & pradh-ana.m puru.sa.m tasm-an % nirmame vi/svam -i/svara.h // HV_1.17 // ta.m vai viddhi mah-ar-aja $ brahm-a.nam amitaujasam & sra.s.t-ara.m sarvabh-ut-an-a.m % n-ar-aya.napar-aya.nam // HV_1.18 // aha.mkaras tu mahatas $ tasm-ad bh-ut-ani jaj?nire & bh-utabhed-a/s ca bh-utebhya % iti sarga.h san-atana.h // HV_1.19 // vistar-avayava.m caiva $ yath-apraj?na.m yath-a/srutam & k-irtyam-ana.m /s.r.nu may-a % p-urve.s-a.m k-irtivardhanam // HV_1.20 // dhanya.m ya/sasya.m /satrughna.m $ svargyam -ayurvivardhanam & k-irtana.m sthirak-irt-in-a.m % sarve.s-a.m pu.nyakarma.n-am // HV_1.21 // tasm-at kaly-aya te kalya.h $ samagra.m /sucaye /suci.h & [k: /S1 K D1.3.4.6 ins.: :k] tasmai hira.nyagarbh-aya $ puru.s-aye/svar-aya ca | *HV_1.22*29:1 | aj-aya pratham-ayaiva $ vari.s.th-aya praj-apate | *HV_1.22*29:2 | brahma.ne lokan-ath-aya $ gari.s.th-aya svaya.mbhuve | *HV_1.22*29:3 | [k: D1 cont.: :k] pra.namya prabhave p-urva.m $ tasm-aai amitatejase | *HV_1.22*30 | -a v.r.s.niva.m/s-ad vak.sy-ami % bh-utasargam anuttamam // HV_1.22 // vi.s.nu.h svaya.mbh-ur bhagav-an $ sis.rk.sur vividh-a.h praj-a.h & apa eva sasarj-adau % t-asu v-iryam av-as.rjat // HV_1.23 // -apo n-ar-a iti prokt-a $ n-amn-a p-urvam iti /sruti.h & ayana.m tasya t-a.h p-urva.m % tena n-ar-aya.na.h sm.rta.h // HV_1.24 // hira.nyavar.nam abhavat $ tad a.n.dam udake/sayam & tatra jaj?ne svaya.m brahm-a % svaya.mbh-ur iti na.h /srutam // HV_1.25 // hira.nyagarbho bhagav-an $ u.sitv-a parivatsaram & tad a.n.dam akarod dvaidha.m % diva.m bhuvam ath-api ca // HV_1.26 // tayo.h /sakalyor madhyam $ -ak-a/sam akarot prabhu.h & apsu p-ariplav-a.m p.rthv-i.m % di/sa/s ca da/sadh-a dadhe // HV_1.27 // tatra k-ala.m mano v-aca.m $ k-ama.m krodham atho ratim & sasarja s.r.s.ti.m tadr-up-a.m % sra.s.tum icchan praj-apatim // HV_1.28 // mar-icim atrya;ngirasau $ pulastya.m pulaha.m kratum & vasi.s.tha.m ca mah-atej-a.h % so 's.rjat sapta m-anas-an // HV_1.29 // sapta brahm-a.na ity ete $ pur-a.ne ni/scaya.m gat-a.h & n-ar-aya.n-atmak-an-a.m vai % sapt-an-a.m brahmajanman-am // HV_1.30 // tato 's.rjat punar $ brahm-a rudra.m ro.s-atmasa.mbhavam & sanatkum-ara.m ca .r.si.m % p-urve.s-am api p-urvajam // HV_1.31 // [k: 1.31: Sa.mdhi nicht durchgeführt zwischen "ca .r.sim". :k] sapta tv ete praj-ayante $ praj-a rudra/s ca bh-arata & skanda.h sanatkum-ara/s ca % teja.h sa.mk.sipya ti.s.thata.h // HV_1.32 // te.s-a.m sapta mah-ava.m/s-a $ divy-a devaga.n-anvit-a.h & kriy-avanta.h praj-avanto % mahar.sibhir ala.mk.rt-a.h // HV_1.33 // vidyuto '/sanimegh-a.m/s ca $ rohitendradhan-u.msi ca & [k: T G M4 ins. after 32; D6 after 33ab: :k] sana/s ca yogatattvaj?na.m $ sanaka.m ca sanandanam | *HV_1.33*31:1 | ete sapta sam-akhy-at-a $ .r.saya.h sa.m/sitavrat-a.h | *HV_1.33*31:2 | y-ad-a.msi ca sasarj-adau % parjanya.m ca sasarja ha // HV_1.34 // .rco yaj-u.m.si s-am-ani $ nirmame yaj?nasiddhaye & [k: /S1 K V2 Dn D3(marg.).4 ins.: :k] mukh-ad dev-an ajanayat $ pit-.r.m/s ce/so 'pi vak.sasa.h | *HV_1.35*32:1 | prajan-ac ca manu.sy-an vai $ jaghan-an nirmame 'sur-an | *HV_1.35*32:2 | s-adhy-a.ms tair ayajan dev-an % ity evam anu/su/sruma.h // HV_1.35 // ucc-avac-ani bh-ut-ani $ g-atrebhyas tasya jaj?nire & [k: D4 ins.: :k] brahm-a.na.m h.rdaya.m bhittv-a $ ni/scito bhagav-an bh.rgu.h || *HV_1.36*33:1 | stana.m tu dak.si.na.m bhittv-a $ brahmajena ca vigraha.h | *HV_1.36*33:2 | ni/srito bhagav-an dharma.h $ sarvalokasukh-avaha.h || *HV_1.36*33:3 | trayas tasya var-a.h putr-a.h $ sarvabh-utamanohar-a.h | *HV_1.36*33:4 | k-ama.h /sama/s ca har.sa/s ca $ tejas-a lokadh-ari.na.h || *HV_1.36*33:5 | k-amasya tu ratir bh-ary-a $ /samasya pr-itir a;ngan-a | *HV_1.36*33:6 | nand-a bh-ary-a ca har.sasya $ trayo lok-a.h prati.s.thit-a.h | *HV_1.36*33:7 | -apavasya praj-asarga.m % s.rjato hi praj-apate.h // HV_1.36 // [k: /S1 K Dn D3(marg.).4 G4 M2 ins.: :k] s.rjyam-an-a.h praj-a naiva $ vivardhante yad-a tad-a | *HV_1.36*34 | dvidh-a k.rtv-atmano deham $ ardhena puru.so 'bhavat & ardhena n-ar-i tasy-a.m sa % sas.rje vividh-a.h praj-a.h \ diva.m ca p.rthiv-i.m caiva # mahimn-a vy-apya ti.s.tati // HV_1.37 // vir-ajam as.rjad vi.s.nu.h $ so 's.rjat puru.sa.m vir-a.t & puru.sa.m ta.m manu.m viddhi % tad vai manvantara.m sm.rtam \ dvit-iyam -apavasyaitan # manor antaram ucyate // HV_1.38 // sa vair-aja.h praj-asarga.m $ sasarja puru.sa.h prabhu.h & [k: D6 T G M4 ins.: :k] manu.m praj-apati.m viddhi $ sasarja prabhur -i/svara.h | *HV_1.39*35 | n-ar-aya.navisarga.h sa % praj-as tasy-apy ayonij-a.h // HV_1.39 // -ayu.sm-an k-irtim-an dhanya.h $ praj-av-a.m/s ca bhaven nara.h & [k: T G ins. after 40ab, M1.2.4 after 40: :k] sthirava.m/sa/s ca bhavati $ m.rta.h svarge mah-iyate | *HV_1.40*36 | -adisarga.m viditvema.m % yathe.s.t-a.m pr-apnuy-ad gatim // HV_1.40 // [h: HV (CE) chapter 2, transliterated by Peter Schreiner; version of February 13, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa s.r.s.t-asu praj-asv evam $ -apavo vai praj-apati.h & lebhe vai puru.sa.h patn-i.m % /satar-up-am ayonij-am // HV_2.1 // -apavasya mahimn-a tu $ divam -av.rtya ti.s.thata.h & dharme.naiva mah-ar-aja % /satar-up-a vyaj-ayata // HV_2.2 // s-a tu var.s-ayuta.m taptv-a $ tapa.h paramadu/scaram & bhart-ara.m d-iptatapasa.m % puru.sa.m pratyapadyata // HV_2.3 // sa vai sv-aya.mbhuvas t-ata $ puru.so manur ucyate & tasyaikasaptatiyuga.m % manvantaram ihocyate // HV_2.4 // vair-aj-at puru.s-ad v-ira.m $ /satar-up-a vyaj-ata & priyavratott-anap-adau % v-ir-at k-amy-a vyaj-ayata // HV_2.5 // k-amy-a n-ama mah-ab-aho $ kardamasya praj-apate.h & [k: After 6ab, T1.2.4,G ins.: :k] sut-a sutapas-a yukt-a $ mahat-i lokadh-ari.n-i | *HV_2.6ab*37 | k-amy-aputr-a/s ca catv-ara.h % samr-a.t kuk.sir vir-a.t prabhu.h // HV_2.6 // [k: K2--4,?N2.3,V,B1.2,D(D3 marg.),T3.4 ins., after 6; B3 after 6ab: :k] priyavrata.m sam-as-adya $ pati.m s-ajanayat sut-an | *HV_2.6*38 | utt-anap-ada.m jagr-aha $ putram atri.h praj-apati.h & utt-anap-ad-ac catura.h % s-un.rt-a su.suve sut-an // HV_2.7 // dharmasya kany-a su/sro.n-i $ s-un.rt-a n-ama vi/srut-a & utpann-a v-aci dharme.na % dhruvasya janan-i /subh-a // HV_2.8 // dhruva.m ca k-irtimanta.m c-apy $ ayasmantam ayaspatim & utt-anap-ado 'janayat % s-un.rt-ay-a.m praj-apati.h // HV_2.9 // dhruvo var.sasahasr-a.ni $ tr-i.ni divy-ani bh-arata & tapas tepe mah-ar-aja % pr-arthayan sumahad ya/sa.h // HV_2.10 // tasmai brahm-a dadau pr-ita.h $ sth-anam -atmasama.m prabhu.h & acalam caiva purata.h % saptar.s-i.n-a.m praj-apati.h // HV_2.11 // tasy-abhim-anam .rddhi.m ca $ mahim-ana.m nir-ik.sya ca & dev-asur-a.n-am -ac-arya.h % /slokam apy u/san-a jagau // HV_2.12 // aho yasya tapaso v-iryam $ aho /srutam aho vratam & yam adya purata.h k.rtv-a % dhruva.m saptar.saya.h sthit-a.h // HV_2.13 // tasm-ac chli.s.ta.m ca m-anya.m ca $ dhruv-ac chambur vyaj-ayata & /sli.s.ter -adhatta succh-ay-a % pa?nca putr-an akalma.s-an \ [k: K2,D2 ins. after 14cd; K3,D1 after 14: :k] pr-ac-inagarbha.m v.rkati.m $ v.rkala.m v.rkatejasam | *HV_2.14cd*39:1 | patn-i pr-ac-inagarbhasya $ s-un.rt-a su.suve n.rpa | *HV_2.14cd*39:2 | n-amnod-aradhiya.m putram $ indro ya.h p-urvajanmani || *HV_2.14cd*39:3 | ud-aradh-i.h suta.m bhadr-a+ $ +janayad vai diva.mjayam | *HV_2.14cd*39:4 | ripu.m ripu.mjaya.m jaj?ne $ var-a;ng-i s-a diva.mjay-at | *HV_2.14cd*39:5 | ripu.m ripu.mjaya.m vipra.m # v.rkalam v.rkatejasam // HV_2.14 // ripor -adhatta b.rhat-i $ c-ak.su.sam sarvatejasam & aj-ijanat pu.skari.ny-a.m % vaira.ny-a.m c-ak.su.so manum // HV_2.15 // praj-apater -atmaj-ay-a.m $ v-ira.nasya mah-atmana.h & manor aj-ayanta da/sa % na.dval-ay-a.m mahaujasa.h \ kany-ay-a.m bharata/sre.s.tha # vair-ajasya praj-apate.h // HV_2.16 // -uru.h p-uru.h /satadyumnas $ tapasv-i satyavit kavi.h & agni.s.tud atir-atra/s ca % sudyumna/s ceti tenava \ abhimanyu/s ca da/samo # na.dval-ay-a.m mahaujasa.h // HV_2.17 // -uror'janayat putr-an $ .sa.d-agney-i mah-aprabh-an & a;nga.m sumanasa.m sv-ati.m % kratum -a;ngirasa.m /sivam // HV_2.18 // a;ng-at sun-ith-apatya.m vai $ venam eka.m vyaj-ayata & apac-are.na venasya % prakopa.h sumah-an abh-ut // HV_2.19 // praj-artham .r.sayo 'th-asya $ mamanthur dak.si.na.m karam & venasya p-a.nau mathite % sa.mbabh-uva mah-an .r.si.h // HV_2.20 // ta.m d.r.s.tv-a munaya.h pr-ahur $ e.sa vai mudit-a.h praj-a.h & kari.syati mah-atej-a % ya/sa/s ca pr-apsyate mahat // HV_2.21 // sa dhanv-i kavac-i j-atas $ tejas-a nirdahann iva & [k: D6 T1.2 G ins. after the repetition of 22a; T4 after 22a: :k] baddhagodh-a;ngulitrav-an | *HV_2.22a*40:1 |* praj-arak.s-ak.rtots-aha.h | *HV_2.22a*40:2 |* p.rthur vainyas tad-a cem-a.m % rarak.sa k.satrap-urvaja.h // HV_2.22 // r-ajas-uy-abhi.sikt-an-am $ -adya.h sa vasudh-adhipa.h & tasm-ac caiva samutpannau % nipu.nau s-utam agadhau // HV_2.23 // teneya.m gaur mah-ar-aja $ dugdh-a sasy-ani bh-arata & praj-an-a.m v.rttik-amena % devai.h sar.siga.nai.h saha // HV_2.24 // sarpai.h pu.nyajanai/s caiva $ v-irudbhi.h parvatais tath-a // HV_2.25 // te.su te.su ca p-atre.su $ duhyam-an-a vasu.mdhar-a & pr-ad-ad yathepsita.m k.s-ira.m % tena pr-a.n-an adh-aryan // HV_2.26 // p.rthuputrau tu dharmaj?nau $ jaj?n-ate 'ntardhip-alinau & /sikha.n.din-i havirdh-anam % antardh-an-ad vy-aj-ayata // HV_2.27 // havirdh-an-at .sa.d-agney-i $ dhi.sa.n-ajanayat sut-an & pr-ac-inabarhi.sa.m /sukram % gaya.m k.r.s.na.m vraj-ajinau // HV_2.28 // pr-ac-inabarhir bhagav-an $ mah-an -as-it praj-apati.h & havirdh-an-an mah-ar-aja % yena sa.mvardhit-a.h praj-a.h // HV_2.29 // pr-ac-in-agr-a.h ku/s-as tasya $ p.rthivy-a.m janamejaya & pr-ac-inabarher abhavan % p.rthiv-italac-ari.na.h // HV_2.30 // samudratanay-ay-a.m tu $ k.rtad-aro 'bhavat prabhu.h & mahatas tapasa.h p-are % savar.n-ay-a.m mah-ipati.h // HV_2.31 // savar.n-adhatta s-amudr-i $ da/sa pr-ac-inabarhi.sa.h & [k: After 32ab, T1.2 G1.3.4 ins.: :k] putr-an vai janay-am -asa $ sarvalok-abhip-ujit-an | *HV_2.32ab*41 | sarve pracetasa n-ama % dhanurvedasya p-arag-a.h // HV_2.32 // ap.rthagdharmacara.n-as $ te 'tapyanta mahat tapa.h & da/sa var.sasahasr-a.ni % samudrasalile/say-a.h // HV_2.33 // tapa/s caratsu p.rthiv-i.m $ praceta.hsu mah-iruha.h & arak.syam-a.n-am -avavrur % babh-uv-atha praj-ak.saya.h // HV_2.34 // [k: After 34, ?N2 V B2 Ds D3--5 ins.: :k] praty-ah.rt-a.h praj-a.h sarv-a/s $ c-ak.su.sasy-antare mano.h | *HV_2.34*42 | n-a/sakan m-aruto v-atu.m $ v.rta.m kham abhavad drumai.h & da/sa var.sasahasr-a.ni % na /seku/s ce.s.titu.m praj-a.h // HV_2.35 // tad upa/srutya tapas-a $ yukt-a.h sarve pracetasa.h & [k: For 36ab, ?N1 subst.: :k] pr-acetasam upastavya $ tapasa.h sarvaparvatai.h | *HV_2.36ab*43 | mukhebhyo v-ayum agni.m ca % te 's.rja?n j-atamanyava.h // HV_2.36 // unm-ul-an atha v.rk.s-a.ms t-an $ k.rtv-a v-ayur a/so.sayat & t-an agnir adahad ghora % evam -as-id drumak.saya.h // HV_2.37 // drumak.sayam atho buddhv-a $ ki.mcic chi.s.te.su /s-akhi.su & upagamy-abrav-id et-an % r-aj-a soma.h prat-apav-an // HV_2.38 // kopa.m yacchata r-aj-ana.h $ sarve pr-ac-inabarhi.sa.h & v.rk.sa/s-uny-a k.rt-a p.rthv-i % /s-amyet-am agnim-arutau // HV_2.39 // ratnabh-ut-a ca kanyeya.m $ v.rk.s-a.n-a.m varavar.nin-i & bhavi.sya.m j-anat-a t-ata % dh.rt-a garbhe.na vai may-a // HV_2.40 // m-ari.s-a n-ama n-amnai.s-a $ v.rk.s-a.n-am iti nirmit-a & bh-ary-a vo 'stu mah-abh-ag-a % somava.m/savivardhin-i // HV_2.41 // [k: "mah-abh-ag-a" could be attribute of M-ari.s-a (without visarga) or of the Pracetasa.h (with visarga). :k] yu.sm-aka.m tejaso 'rdhena $ mama c-ardhena tejasa.h & asy-am utpatsyate vidv-an % dak.so n-ama praj-apati.h // HV_2.42 // sa im-a.m dagdhabh-uyi.s.th-a.m $ yu.smattejomayena vai & agnin-agnisamo bh-uy.h % praj-a.h sa.mvardhayi.syati // HV_2.43 // tata.h somasya vacan-aj $ jag.rhus te pracetasa.h & sa.mh.rtya kopa.m v.rk.sebhya.h % patn-i.m dharme.na m-ari.s-am // HV_2.44 // [k: After 44, N (except /S1 ?N2 D6) T4 G2 ins.: :k] m-ari.s-ay-a.m tatas te vai $ manas-a garbham -adadhu.h | *HV_2.44*44 | da/sabhyas tu pracetobhyo $ m-ari.s-ay-a.m praj-apati.h & dak.so jaj?ne mah-atej-a.h % somasy-a.m/sena bh-arata // HV_2.45 // putr-an utp-aday-am -asa $ somava.m/savivardhan-an & acar-a.m/s ca car-a.m/s caiva % dvipado 'tha catu.spada.h // HV_2.46 // sa s.r.s.tv-a manas-a dak.sa.h $ pal/sc-ad as.rjata striya.h & [k: After 47ab, V2 ins.: :k] tad-a praj-aviv.rddhyartha.m $ mah-atej-a.h praj-apati.h | *HV_2.47ab*45 | dadau sa da/sa darm-aya % ka/syap-aya trayoda/sa \ /si.s.t-a.h som-aya r-aj?ne tu # nak.satr-akhy-a dadau prabhu.h // HV_2.47 // t-asu dev-a khag-a g-avo $ n-ag-a ditijad-anav-a.h & gandharv-apsarasa/s caiva % jaj?nire 'ny-a/s ca j-ataya.h // HV_2.48 // tata.hprabh.rti r-ajendra $ praj-a maithunasa.mbhav-a.h & sa.mkalp-ad dar/san-at spar/s-at % p-urve.s-a.m s.r.s.tir ucyate // HV_2.49 // {janamejaya uv-aca} dev-an-a.m d-anav-an-a.m ca $ gandharvoragarak.sas-am & sa.mbhava.h kathita.h p-urva.m % dak.sasya ca mah-atmana.h // HV_2.50 // a;ngu.s.th-ad brahma.no j-ato $ dak.sa/s coktas tvay-anagha & [k: After 51ab, N (except /S1 ?N1) T2.4 G M4 ins.: :k] v-am-a;ngu.s.th-at tath-a caiva $ tasya patn-i vyaj-ayata | *HV_2.51ab*46 | katha.m pr-acetasatva.m sa % punar lebhe mah-atap-a.h // HV_2.51 // eta.m me sa.m/saya.m vipra $ vy-akhy-atu.m tvam ih-arhasi & dauhitra/s caiva somasya % katha.m /sva/surat-a.m gata.h // HV_2.52 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} utpatti/s ca nirodha/s ca $ nityau bh-ute.su bh-arata & .r.sayo 'tra na muhyanti % vidy-avanta/s ca ye jan-a.h // HV_2.53 // yuge yuge bhavanty ete $ sarve dak.s-adayo n.rpa & puna/s caiva nirudhyante % vidv-a.ms tatra na muhyati // HV_2.54 // jyai.s.thya.m k-ani.s.thyam apy e.s-a.m $ p-urva.m n-as-ij jan-adhipa & tapa eva gar-iyo 'bh-ut % prabh-ava/s caiva k-ara.nam // HV_2.55 // im-a.m hi s.r.s.ti.m dak.sasya $ yo vidy-at sacar-acaram & praj-av-an -ayur utt-ir.na.h % svargaloke mah-iyate // HV_2.56 // [k: After 56, D2 ins.: :k] divy-an bhog-an av-apnoti $ rambh-adistr-ibhir -av.rta.h | *HV_2.56*47 | [h: HV (CE) chapter 3, transliterated by Peter Schreiner; version of March, 2002. Not yet proof--read. :h] {janamejaya uv-aca} dev-an-a.m d-anav-an-a.m ca $ gandharvoragarak.sas-am & utpatti.m vistare.naiva % vai/sa.mp-ayana k-irtaya // HV_3.1 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} praj-a.h s.rjeti vy-adi.s.ta.h $ p-urva.m dak.sa.h svaya.mbhuv-a & yath-a sasarja bh-ut-ani % tath-a /s.r.nu mah-ipate // HV_3.2 // manas-a tv eva bh-ut-ani $ p-urvam ev-as.rjat prabhu.h & .r.s-in dev-an sagandharv-an % asur-an atha r-ak.sas-an // HV_3.3 // [k: After 3, K2.4 ?N2.3 V B D ins.: :k] yak.sabh-utapi/s-ac-a.m/s ca $ vaya.hpa/sum.rg-a.ms tath-a | *HV_3.3*48 | yad-asya yatam-anasya $ na vyavardhanta vai praj-a.h & [k: After 4ab, /S1 K V2 Dn D1.2.4(marg.) T2--4 G2.4 ins.: :k] apadhy-at-a bhagavat-a $ mah-adevena dh-imat-a | *HV_3.4ab*49 | tata.h sa.mcintya tu puna.h % praj-aheto.h praj-apati.h // HV_3.4 // sa maithunena dharme.na $ sis.rk.sur vividh-a praj-a.h & asikn-im -avahat patn-i.m % v-ira.nasya praj-apate.h \ sut-a.m sutapas-a yukt-a.m # mahat-i.m lokadh-ara.n-im // HV_3.5 // atha putrasahasr-a.ni $ vaira.ny-a.m pa?nca v-iryav-an & asikny-a.m janay-am -asa % dak.sa eva praj-apati.h // HV_3.6 // t-a.ms tu d.r.s.tv-a mah-abh-ag-an $ sa.mvivardhayi.s-un praj-a.h & devar.si.h priyasa.mv-ado % n-arada.h pr-abrav-id idam \ n-a/s-aya vacana.m te.s-a.m # /s-ap-ayaiv-atmanas tath-a // HV_3.7 // ya.m ka/syapa.h sutavara.m $ parame.s.th-i vyaj-ijanat & dak.sasya vai duhitari % dak.sa/s-apabhay-an muni.h // HV_3.8 // p-urva.m sa hi samutpanno $ n-arada.h parame.s.thina.h & asikny-am atha vaira.ny-a.m % bh-uyo devar.sisattama.h \ ta.m bh-uyo janay-am -asa # piteva munipu.mgavam // HV_3.9 // tena dak.saya putr-a vai $ harya/sv-a iti vi/srut-a.h & nirmathya n-a/sit-a.h sarve % vidhin-a ca na sa.m/saya.h // HV_3.10 // tasyodyatas tad-a $ dak.so n-a/s-ay-amitavikrama.h & brahmar.s-in purata.h k.rtv-a % y-acita.h parame.s.thin-a // HV_3.11 // tato 'bhnisa.mdhi.m cakre vai $ dak.sas tu parame.s.thin-a & kany-ay-a.m n-arado mahya.m % tava putro bhaved iti // HV_3.12 // tato dak.sa.h sut-a.m pr-ad-at $ priy-a.m vai parame.s.thine & sa tasy-a.m n-arado jaj?ne % bh-uya.h /s-apabhay-ad .r.si.h // HV_3.13 // {janamejaya uv-aca} katha.m pra.n-a/sit-a.h putr-a $ n-aradena mahar.sin-a & praj-apater dvija/sre.s.tha % /srotum icch-ami tattvata.h // HV_3.14 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} dak.sasya putr-a harya/sv-a $ vivardhayi.sava.h praj-a.h & sam-agat-a mah-av-iry-a % n-aradas t-an uv-aca ha // HV_3.15 // b-ali/s-a bata y-uya.m ye $ n-asy-a j-an-ita vai bhuva.h & [k: K1(marg.).2.3 (all first time).4 ?N V B Dn Ds D1--4.5(first time).6 T1.3.4 G4 ins. after 16ab; K1(marg.).2.3 D5 (all second time) after 17ab; T2 G1--3.5 after 16; M4 after 18ab: :k] pram-a.na.m sra.s.tuk-am-a vai $ praj-a pr-acetas-atmaj-a.h | *HV_3.16ab*50 | antar -urdhvam adha/s caiva % katha.m srak.syatha vai praj-a.h // HV_3.16 // [k: /S1 Dn2 D4 ins. after 16; K1.3 cont. after the first occurrence of *50: :k] v-ayor ana/sana.m pr-apya $ gat-as te vai par-abhavam | *HV_3.16*51 | te tu tadvacana.m /srutv-a $ pray-at-a sarvatodi/sam & ady-api na nivartante % samudrebhya iv-apag-a.h // HV_3.17 // harya/sve.sv atha na.s.te.su $ dak.sa.h pr-acetasa.h puna.h & vaira.ny-am eva putr-a.n-a.m % sahasram as.rjat prabhu.h // HV_3.18 // vivardhayi.savas te tu $ /sabal-a/sv-a.h praj-as tad-a & p-urvokta.m vacana.m t-ata % n-aradenaiva codit-a.h // HV_3.19 // anyonyam -ucus te sarve $ samyag -aha mah-an .r.si.h & bhr-at-.r.n-a.m padav-i caiva % gantavy-a n-atra sa.m/saya.h \ j?n-atv-a pram-a.na.m p.rthvy-a/s ca # sukha.m srak.sy-amahe praj-a.h // HV_3.20 // [k: After 20, ?N2.3 V B Dn D8u T3.4 ins.: :k] ek-agr-a svasthamanaso $ yath-avad anup-urva/sa.h | *HV_3.20*52 | te 'pi tenaiva m-arge.na $ pray-at-a.h sarvatodi/sam & ady-api na nivartante % samudrebhya iv-apag-a.h // HV_3.21 // [k: K2.3(first time).4 ?N2.3 V B D T G1--3.5 M4 ins. after 21; K1.3(second time) after 22: :k] na.s.te.su /sabal-a/sve.su $ dak.sa kruddho 'brav-id vaca.h | *HV_3.21*53:1 | n-arada.m n-a/sam eh-iti $ garbhav-asa.m vaseti ca | *HV_3.21*53:2 | tad-aprabh.rti vai bhr-at-a $ bhr-atur anve.sa.ne n.rpa & pray-ato na/syati vibho % tan na k-arya.m vipa/syat-a // HV_3.22 // t-a.m/s c-api na.s.t-an vij?n-aya $ putr-an dak.sa.h praj-apati.h & [k: After 23ab, Ds ins.: :k] tadbh-ity-a n-arada.m /saptv-a $ kany-a ev-as.rjat prabhu.h | *HV_3.23ab*54 | .sa.s.ti.m dak.so 's.rjat kany-a % vaira.ny-am iti na /srutam // HV_3.23 // [k: After 23, K2.4 ?N V B Dn Ds D1--5 T G1--3.5 ins.: :k] t-as tad-a pratijagr-aha $ bh-ary-arthe ka/syapa.h prabhu.h | *HV_3.23*55:1 | somo dharma/s ca kauravya $ tathaiv-anye mahar.saya.h | *HV_3.23*55:2 | dadau sa da/sa dharm-aya $ ka/syap-aya trayoda/sa & saptavi.m/sati som-aya % catasro 'ri.s.tanemaye // HV_3.24 // dve caiva bahuputr-aya $ dve caiv-a;ngirase tath-a & dve bh.r/s-a/sv-aya vidu.se % t-as-a.m n-am-ani me /s.r.nu // HV_3.25 // arundhat-i vasur j-am-i $ lamb-a bh-anur marutvat-i & sa.mkalp-a ca muh-urt-a ca % s-adhy-a vi/sv-a ca bh-arata \ dharmapatnyo da/sa tv et-as # t-asv apaty-ani me /s.r.nu // HV_3.26 // vi/svedev-as tu vi/sv-ay-a.h $ s-adhy-a s-adhy-an vyaj-ayata & marutvaty-a.m marutvanto % vasos tu vasava.h sm.rt-a.h // HV_3.27 // bh-anos tu bh-anavas t-ata $ muh-urt-as tu m-uh-urtaj-a.h & lamb-ay-a/s caiva gho.so 'tha % n-agav-ith-i ca j-amij-a // HV_3.28 // p.rthiv-ivi.saya.m sarvam $ arundhaty-a.m vyaj-ayata & sa.mkalp-ay-as tu sarv-atm-a % jaj?ne sa.mkalpa eva ca // HV_3.29 // [k: K1(marg. "sec. m.").2--4 ?N1(first time).2.3 V B Dn Ds D2.3(marg.).5.6 ins. after 29; D4 after 34: :k] n-agav-ithy-a/s ca j-aminy-a $ v.r.salamb-a vyaj-ayata | *HV_3.29*56 | y-a r-ajan somapatnyas tu $ dak.sa.h pr-acetaso dadau & sarv-a nak.satran-amnyas tu % jyoti.se parik-irtit-a.h // HV_3.30 // ye tv aneke suraga.n-a $ dev-a jyoti.hpurogam-a.h & vasavo '.s.tau sam-akhy-at-as % te.s-a.m vak.sy-ami vistaram // HV_3.31 // -apo dhruva/s ca soma/s ca $ dhara/s caiv-anilo 'nala.h & praty-u.sa/s ca prabhasa/s ca % vasavo n-amabhi.h /srut-a.h // HV_3.32 // -apasya putro vaita.n.dya.h $ /srama.h /s-anto munis tath-a & dhruvasya putro bhagav-an % k-alo lokaprak-alana.h // HV_3.33 // somasya bhagav-an varc-a $ varcasv-i yena j-ayate & dharasya putro dravi.no % hutahavyavahas tath-a \ manohar-ay-a.h /si/sira.h # pr-a.no 'tha rama.nas tath-a // HV_3.34 // anilasya /siv-a bh-ary-a $ yasy-a.h putra.h purojava.h & avij?n-atagati/s caiva % dvau putr-av anilasya tu // HV_3.35 // agniputra.h kum-aras tu $ /sarastambe /sriy-a v.rta.h & tasya /s-akho vi/s-akha/s ca % naigame.sa/s ca p.r.s.thaja.h \ apatya.m k.rttik-an-a.m sa # k-arttikeya iti sm.rta.h // HV_3.36 // [k: After 36, N (except /S1 ?N1) T3.4 G2 ins.: :k] skanda.h sanatkum-ara/s ca $ s.r.s.ta.h p-adena tejasa.h | *HV_3.36*57 | praty-u.sasya vidu.h putram $ .r.si.m n-amn-atha devalam & dvau putrau devalasy-api % k.sam-avantau man-i.si.nau // HV_3.37 // b.rhaspates tu bhagin-i $ varastr-i brahmac-ari.n-i & yogasiddh-a jagat k.rtsnam % asakt-a vicac-ara ha // HV_3.38 // prabh-asasya tu bh-ary-a s-a $ vas-un-am a.s.tamasya tu & visvakarm-a mah-abh-agas % tasy-a.m jaj?ne praj-apati.h // HV_3.39 // kart-a /silpasahasr-a.n-a.m $ trida/s-an-a.m ca vardhaki.h & bh-u.sa.n-an-a.m ca sarve.s-a.m % kart-a /silpavat-a.m vara.h // HV_3.40 // ya.h sarve.s-a.m vim-an-an-i $ daivat-an-a.m cak-ara ha & m-anu.s-a/s copaj-ivanti % yasya /silpa.m mah-atmana.h // HV_3.41 // [k: K1--3 ?N2.3 V1.2 B Dn Ds D1.2.3(marg.).4--6 T3.4 M4 ins. after 41; K4 V3 T1.2 G1.2.4.5 after 42: :k] surabhi.h ka/syap-ad rudr-an $ ek-ada/sa vinirmame | *HV_3.41*58:1 | mah-adevapras-adena $ tapas-a bh-avit-a sat-i | *HV_3.41*58:2 | ajaikap-ad ahirbudhnyas $ tva.s.t-a rudra/s ca v-iryav-an & tva.s.tu/s caiv-atmaja.h /sr-im-an % vi/svar-upo mah-aya/s-a.h // HV_3.42 // hara/s ca bahur-upa/s ca $ tryambaka/s c-apar-ajita.h & v.r.s-akapi/s ca /sa.mbhu/s ca % kapard-i raivatas tath-a // HV_3.43 // [k: After 43, K2.4 V B Ds D1--3.5 T G M4 ins.: :k] m.rgavy-adha/s ca sarpa/s ca $ kap-al-i ca vi/s-a.m pate | *HV_3.43*59 | ek-ada/saite kathit-a $ rudr-as tribhuvane/svar-a.h & /sata.m caiva.m sam-akhy-ata.m % rudr-a.n-am amitaujas-am // HV_3.44 // [k: After 44, K ?N2.3 V B D T2--4 G M4 ins.: :k] pur-a.ne bharata/sre.s.tha $ yair vy-apt-a.h sacar-acar-a.h | *HV_3.44*60:1 | lok-a bharata/s-ard-ula $ ka/syapasya nibodha me | *HV_3.44*60:2 | [k: V2 cont.: :k] anyai.h satyavrat-a r-ajan $ y-abhir lokatraya.m dh.rtam | *HV_3.44*61 | aditir ditir danu/s caiva $ ari.s.t-a suras-a tath-a & surabhir vinat-a caiva % t-amr-a krodhava/s-a ir-a \ kadr-ur muni/s ca loke/sa # t-asv apaty-ani me /s.r.nu // HV_3.45 // [k: No sandhi between "krodhava/s-a" and "ir-a"? :k] [k: After 45c, D6 T G M3.4 ins.: :k] ... $ kha.s-a caiva trayoda/sa | *HV_3.45*62:1 | ka/syapasya tu bh-ary-a vai $ ... | *HV_3.45*62:2 | [k: Wrong sandhi if "kha.s-a" stands for plural "kha.s-a.h"? :k] p-urvamanvantare /sre.s.th-a $ dv-ada/s-asan surottam-a.h & tu.sit-a n-ama te 'nyonyam % -ucur vaivasvate 'ntare // HV_3.46 // upasthite 'tiya/sasya/s $ c-ak.su.sasy-antre mano.h & hit-artha.m sarvalok-an-a.m % sam-agamya parasparam // HV_3.47 // -agacchata druta.m dev-a $ aditi.m sa.mpravi/sya vai & manvantare pras-uy-amas % tan na.h /sreyo bhavi.syati // HV_3.48 // evam uktv-a tu te sarve $ c-ak.su.sasy-antare mano.h & m-ar-ic-at ka/syap-aj j-at-as % te 'dity-a dak.sakanyay-a // HV_3.49 // [k: After 49, Ds ins.: :k] p-urvajanmani sutapa.h+ $ +p.r/snir-upe babh-uvatu.h | *HV_3.49*63 | tatra vi.s.nu/s ca /sakra/s ca $ jaj?n-ate punar eva hi & aryam-a caiva dh-at-a ca % tva.s.t-a p-u.s-a tathaiva ca // HV_3.50 // vivasv-an savit-a caiva $ mitro varu.na eva ca & a.m/so bhaga/s c-atitej-a % -adity-a dv-ada/sa sm.rt-a.h // HV_3.51 // c-ak.su.sasy-antare p-urvam $ -asan ye tu.sit-a.h sur-a.h & vaivasvate 'ntare te vai % -adity-a dv-ada/sa sm.rt-a.h // HV_3.52 // saptavi.m/sat tu y-a.h prokt-a.h $ somapatnyo 'tha suvrat-a.h & t-as-am apaty-any abhavan % d-ipt-any amitatejas-am // HV_3.53 // [k: After 53, D5 ins.: :k] t-ar-aga.n-a.h samast-a ye $ gagane ye cak-asati | *HV_3.53*64 | ari.s.taneme.h patn-in-am $ apaty-an-iha .so.da/sa & bahuputrasya vidu.sa/s % catasro vidyuta.h sm.rt-a.h \ pratya;ngirasaj-a.h /sre.s.th-a # .rco brahmar.sisatk.rt-a.h // HV_3.54 // bh.r/s-a/svasya tu devar.ser $ devaprahara.n-a.h sut-a.h & ete yugasahasr-ante % j-ayante punar eva ha // HV_3.55 // sarve devaga.n-as t-ata $ trayas tri.m/sat tu k-amaj-a.h & te.s-am api ca r-ajendra % nirodhotpattir ucyate // HV_3.56 // yath-a s-uryasya kauravya $ uday-astamay-av iha & [k: After 57ab, D6 T1.3.4 G ins.: :k] tath-a yug-ani r-ajendra $ pra.lay-a manavas tath-a | *HV_3.57ab*65 | eva.m devanik-ay-as te % sa.mbhavanti yuge yuge // HV_3.57 // dity-a.h putradvaya.m jaj?ne $ ka/syap-ad iti na.h /srutam & [k: After 58ab, K2.4 B1 D1.2.5 ins.: :k] ka/syapasy-atmaj-av etau $ sarvebhya.h p-urvajau matau | *HV_3.58ab*66 | hira.nyaka/sipu/s caiva % hira.ny-ak.sa/s ca bh-arata \ si.mhik-a c-abhavat kany-a # vipracitte.h parigraha.h // HV_3.58 // [k: After 58, K ?N2.3 V B D T1.2 G1.3.5 ins.: :k] sai.mhikey-a iti khy-at-as $ tasy-a.h putr-a mah-abal-a.h | *HV_3.58*67 | [k: K2.4 V B2 Dn D2.3.5 G3 cont.: :k] ga.nas te.s-a.m tu r-ajendra $ da/sas-ahasra ucyate | *HV_3.58*68 | [k: After *68, V1(marg.).3 read 64a--65b, V1 repeating the same in its proper place. While K2 V2 B2 D3(marg.).5 cont. after *68; ?N2.3 B1.3 Ds D4.6 ins. after 58; V1 after the first occurrence of 64ab; V3 after 64ab: :k] te.s-a.m putr-a/s ca pautr-a/s ca $ /sata/so 'tha sahasra/sa.h | *HV_3.58*69:1 | asa.mkhy-at-a mah-ab-aho $ hira.nyaka/sipo.h /s.r.nu | *HV_3.58*69:2 | hira.nyaka/sipo.h putr-a/s $ catv-ara.h prathitaujasa.h & anuhr-ada/s ca hr-ada/s ca % prahr-ada/s caiva v-iryav-an // HV_3.59 // sa.mhr-adas ca caturtho 'bh-ud $ dhr-adaputro hradas tath-a & [k: After 60ab, K1--3 V2.3 Dn D4 ins.: :k] sa.mhr-adaputrau sunda/s ca $ nisundas t-av ubhau sm.rtau | *HV_3.60ab*70 | hradasya putro 'py -ayur vai % /siva.h k-alas tathaiva ca \ [k: After 60cd, T G1.3--5 M4 ins.: :k] sa.mhr-adaputra -ayu.sm-a?n $ /sibir b-a.skala eva ca | *HV_3.60cd*71 | [k: T3 cont.: :k] te.s-a.m madhye mah-abh-aga $ sarvatra samad.rg va/s-i | *HV_3.60cd*72:1 | prahr-ada.h param-a.m bhakti.m $ ya uv-aca jan-ardane | *HV_3.60cd*72:2 | virocana/s ca pr-ahr-adir # balir jaj?ne virocan-at // HV_3.60 // bale.h putra/sata.m tv -as-id $ b-a.najye.s.tha.m nar-adhipa & dh.rtar-a.s.tra/s ca s-urya/s ca % candram-a/s cendrat-apana.h // HV_3.61 // kumbhan-abho gardabh-ak.sa.h $ kuk.sir ity edvam-adaya.h & b-a.nas te.s-am atibalo % jye.s.tha.h pa/supate.h priya.h // HV_3.62 // pur-akalpe hi b-a.nena $ pras-adyom-apati.m prabhum & p-ar/svato me vih-ara.h sy-ad % ity eva.m y-acito vara.h // HV_3.63 // [k: After 63, V1.3 B2(marg.) Ds Bomb. and Poona eds. ins.: :k] b-a.nasya cendradamano $ lohity-am udapadyata | *HV_3.63*73:1 | ga.nas te.s-a.m tu r-ajendra $ /satas-ahasrasa.mmita.h | *HV_3.63*73:2 | hira.n-aksasut-a.h pa?nca $ vidv-a.msa.h sumah-abal-a.h & jharjhara.h /sakuni/s caiva % bh-utasa.mt-apanas tath-a \ mah-an-abha/s ca vikr-anta.h # k-alan-abhas tathaiva ca // HV_3.64 // abhavan danuputr-as tu $ /sata.m t-ivrapar-akram-a.h & tapasvino mah-av-iry-a.h % pr-adh-anyena nibodha t-an // HV_3.65 // dvim-urdh-a /sakuni/s caiva $ tath-a /sa;nku/sir-a vibhu.h & [k: After 66ab, N(except /S1 ?N1 D3) T2--4 G1--3.5 M4 ins.: :k] /sa;nkukar.no viv-ada/s ca $ gave.s.th-i du.mdubhis tath-a | *HV_3.66ab*74 | ayomukha.h /sambara/s ca % kapilo v-amanas tath-a // HV_3.66 // mar-icir maghav-a.m/s caiva $ i.d-a garga/sir-as tath-a & vik.sobha.na/s ca ketu/s ca % ketuv-irya/satahradau // HV_3.67 // indrajit sasrvajic caiva $ vajran-abhas tathaiva ca & [k: After 68ab, K2.4 ?N3 V B D(except D2) T3.4 G4 ins.: :k] mah-an-abha/s ca vikr-anta.h $ k-alan-abhas tathaiva ca | *HV_3.68ab*75 | ekacakro mah-ab-ahus % t-araka/s ca mah-abala.h // HV_3.68 // vai/sv-anara.h pulom-a ca $ vidr-ava.namah-a/sirau & svarbh-anur v.r.saparv-a ca % vipracitti/s ca v-iryav-an // HV_3.69 // [k: After 69, N(except /S1 ?N1) T G ins.: :k] s-uk.sma/s caiva nicandra/s ca $ -ur.nanabho mah-ahiri.h | *HV_3.69*76:1 | asilom-a suke/s-i ca $ /sa.tha/s ca balako mada.h | *HV_3.69*76:2 | tath-a gaganam-urdh-a ca $ kumbhan-abho mah-asura.h | *HV_3.69*76:3 | pramado maya.h kupatho $ hayagr-iva/s ca v-iryav-an || *HV_3.69*76:4 | vais.rpa.h savir-up-ak.sa.h $ supatho 'tha har-aharau | *HV_3.69*76:5 | hira.nyaka/sipu/s caiva $ /satam-aya/s ca /sambara.h | *HV_3.69*76:6 | /sarabha.h /salabha/s caiva $ vipracitti/s ca v-iryav-an | *HV_3.69*76:7 | sarva ete dano.h putr-a.h $ ka/syap-ad abhijaj?nire & vipracittipradh-an-as te % d-anav-a.h sumah-abal-a.h // HV_3.70 // [k: After 70, M4 repeats 69ab. While N(except /S1 K3 ?N1) T G ins. after 70p; M4 after the repetition of 69ab: :k] ete.s-a.m yad apatya.m tu $ tan na /sakya.m nar-adhipa | *HV_3.70*77:1 | prasa.mkhy-atu.m mah-ip-ala $ putrapautram anantakam | *HV_3.70*77:2 | svarbh-anos tu prabh-a kany-a $ pulomnas tu /sac-i sut-a & upad-anav-i haya/sir-a.h % /sarmi.s.th-a v-ar.saparva.n-i // HV_3.71 // [k: 3.71c hypermetric. :k] pulom-a k-alak-a caiva $ vai/sv-anarasute ubhe & bahvapatye mah-asattve % m-ar-ices tu parigraha.h // HV_3.72 // tayo.h putrasahasr-a.ni $ .sa.s.ti.m d-anavasattam-an & [k: K2.4 ?N2.3 V B D T G1.2 M4 ins. after 73ab; G3--5 after 73: :k] caturda/sa/sat-an any-an $ hira.nyapurav-asina.h | *HV_3.73ab*78 | m-ar-icir janay-am -asa % mahat-a tapas-anvita.h // HV_3.73 // paulom-a.hk-alakey-a/s ca $ d-anav-as te mah-abal-a.h & avadhy-a devat-an-a.m hi % hira.nyapurav-asina.h \ pit-amahapras-adena # ye hat-a.h savyas-acin-a // HV_3.74 // [k: After 74, N(except /S1 K3 ?N1; K1 marg.) T G M4 ins.: :k] prabh-ay-a nahu.sa.h putro $ jayanta/s ca sac-isuta.h | *HV_3.74*79:1 | p-uru.m jaj?ne 'tha /sarmi.s.th-a $ du.h.santam upad-anav-i | *HV_3.74*79:2 | tato 'pare mah-av-iry-a $ d-anav-a atid-aru.n-a.h & si.mhik-ay-am athotpann-a % vipracitte.h sut-as tath-a // HV_3.75 // daityad-anavasa.myog-aj $ j-at-as t-ivrapar-akram-a.h & si.mhikey-a iti khy-at-as % trayoda/sa mah-abal-a.h // HV_3.76 // vya;nga.h /salya/s ca balinau $ bala/s caiva mah-abala.h & v-at-apir namuci/s caiva % ilvala.h khas.rmas tath-a // HV_3.77 // -ajjiko naraka/s caiva $ k-alan-abhas tathaiva ca & [k: K2--4 V1.3 B2.3 Dn Ds D2.4--6 T G1.2.4.5 M4 ins. after 78ab; K1 ?N2.3 V2 B1 D3 G3 after 78; D1 cont. after *81: :k] r-ahur jye.s.thas tu te.s-a.m vai $ candras-uryapramardana.h | *HV_3.78ab*80:1 | /sara.h potara.na/s caiva $ vajran-abha/s ca v-iryav-an || *HV_3.78ab*80:2 | m-uka/s caiva tuhu.n.da/s ca $ hradaputrau babh-uvatu.h | *HV_3.78ab*80:3 | m-ar-ica.h sundaputra/s ca $ t-a.dak-ay-a.m vyaj-ayata | *HV_3.78ab*80:4 | [k: While D1 ins. after 78ab: :k] svarbh-anu/s ca mah-av-iryo $ vaktrayodh-i mah-asura.h | *HV_3.78ab*81 | saram-a.nas tath-a caiva % /sarakalpa/s ca v-iryav-an // HV_3.78 // ete vai d-anav-a.h /sre.s.th-a $ danuva.m/savivardhan-a.h & te.s-a.m putr-a/s ca pautr-a/s ca % /sata/so 'tha sahasra/sa.h // HV_3.79 // sa.mhr-adasya tu daityasya $ niv-atakavac-a.h kule & samutpann-a.h sumahat-a % tapas-a bh-avit-atmana.h // HV_3.80 // [k: After 80, N(except /S1 K3 ?N1) T G M4 ins.: :k] catasra.h ko.tayas t-a/s ca $ ma.nimaty-a.m niv-asina.h | *HV_3.80*82:1 | te 'py avadhy-as tu dev-an-am $ arjunena vip-atit-a.h | *HV_3.80*82:2 | [k: T1.2 G cont.: :k] anekam-ay-aku/sal-a $ dhanurvedasya p-arag-a.h | *HV_3.80*83 | .sa.t sut-a.h sumah-asattv-as $ t-amr-ay-a.h parik-irtit-a.h & k-ak-i /syen-i ca bh-as-i ca % sugr-iv-i /sucig.rdhrike // HV_3.81 // k-ak-i tu janay-am -asa $ ul-uk-i pratyul-ukak-an & /syen-i /syen-a.ms tath-a bh-as-i % bh-as-an g.rdhr-a.m/s ca g.rdhrik-a // HV_3.82 // /sucir audak-an pak.siga.n-an $ sugr-iv-i tu para.mtapa & a/sv-an u.s.tr-an gardabh-a.m/s ca % t-amr-ava.m/sa.h prak-irtita.h // HV_3.83 // vinat-ay-as tu putrau dv-av $ aru.no garu.das tath-a & supar.na.h patat-a.m /sre.s.tho % d-aru.na.h svena karma.n-a // HV_3.84 // suras-ay-a.h sahasra.m tu $ sarp-a.n-am amitaujas-am & aneka/siras-a.m t-ata % khecar-a.n-a.m mah-atman-am // HV_3.85 // k-adravey-as tu balilna.h $ sahasram amitaujasa.h & supar.nava/sag-a n-ag-a % jaj?nire 'nekamastak-a.h // HV_3.86 // te.s-a.m pradh-an-a.h satata.m $ /se.sav-asukitak.sak-a.h & air-avato mah-apadma.h % kambal-a/svatar-av ubhau // HV_3.87 // ail-apatra/s ca /sa;nkha/s ca $ karko.takadhana.mjayau & mah-an-ilamah-akar.nau % dh.rtar-a.s.trabal-ahakau // HV_3.88 // kuhara.h pu.spada.m.s.tra/s ca $ durmukha.h sumukhas tath-a & /sa;nkha/s ca /sa;nkhap-ala/s ca % kapilo v-amanas tath-a // HV_3.89 // nahu.sa.h /sa;nkharom-a ca $ ma.nir ity evam-adaya.h & [k: After 90ab, T3 ins.: :k] ete c-anye ca bahavo $ da.mda/s-uk-a vi.solba.n-a.h | *HV_3.90ab*84 | [k: T3 cont.; K1.2(also marg.).4 ?N2.3 V B Dn2 D3 D1--6 T2.4 G1.4 ins. after 90ab; Dn1 after 89ab: :k] te.s-a.m putr-a/s ca pautr-a/s ca $ garu.dena nip-atit-a.h | *HV_3.90ab*85:1 | caturda/sasahasr-a.ni $ kr-ur-a.n-am urag-a/sin-a | *HV_3.90ab*85:2 | ga.na.m krodhava/sa.m viddhi % tatra sarve ca da.m.s.tri.na.h // HV_3.90 // sthalaj-a.h pak.si.no 'bj-as ca $ dhar-ay-a.h prasava.h sm.rta.h & [k: After 91ab, /S1 ins.: :k] an-ayu.s-ay-a.h putr-as tu $ pa?nc-a/sat sumah-abal-a.h | *HV_3.91ab*86:1 | surato gu.nav.rtta/s ca $ vik.saro 'tha n.rpas tath-a | *HV_3.91ab*86:2 | g-as tu vai janay-am -asa % surabh-i mahi.s-i tath-a // HV_3.91 // ir-a v.rk.salat-avall-is $ t.r.naj-at-i/s ca sarva/sa.h & khas-a tu yak.saraks-a.msi % munir apsarasas tath-a // HV_3.92 // ari.s.t-a tu mah-asattv-an $ gandharv-an amitaujasa.h & ete ka/syapad-ay-ad-a.h % k-irtit-a.h sth-a.nuja.mgam-a.h // HV_3.93 // te.s-a.m putr-a/s ca pautr-a/s ca $ /sata/so 'tha sahasra/sa.h & e.sa manvantare t-ata % sarga.h sv-aroci.se sm.rta.h // HV_3.94 // vaivasvate tu mahati $ v-aru.ne vitate kratau & juhv-anasya brahma.no vai % praj-asarga ihocyate // HV_3.95 // p-urva.m yatra tu brahmar.s-in $ utpann-an sapta m-anas-an & putratve kalpay-am -asa % svayam eva pit-amaha.h // HV_3.96 // tato virodhe dev-an-a.m $ d-anav-an-a.m ca bh-arata & ditir vina.s.taputr-a vai % to.say-am -asa ka/syapam // HV_3.97 // t-a.m ka/syapa.h prasann-atm-a $ samyag-ar-adhitas tay-a & vare.na cchanday-am -asa % s-a ca vavre vara.m tad-a // HV_3.98 // putram indravadh-arth-aya $ samartham amitaujasam & sa ca tasyai vara.m pr-ad-at % pr-arthita.m sumah-atap-a.h // HV_3.99 // dattv-a ca varam avyagro $ m-ar-icas t-am abh-a.sata & indra.m putro nihant-a te % garbhe cec charad-a.m /satam // HV_3.100 // yadi dh-arayase /sauca.m $ tatpar-a vratam -asthit-a & bhavi.syati sutas te 'ya.m % yady ena.m dh-arayi.syasi // HV_3.101 // tathety abhihito bhart-a $ tay-a devy-a mah-atap-a.h & dh-aray-am -asa garbha.m tu % /suci.h s-a vasudh-adhipa // HV_3.102 // [k: After 102, Db T G1--3.5 M4 ins.: :k] nitya.m tri.sava.na.m sn-at-a $ k.rcchrac-andr-aya.ne rat-a | *HV_3.102*87 | tato 'bhyupagam-ad dity-a.m $ garbham -adh-aya ka/syapa.h & rocayan vai ga.na/sre.s.tha.m % dev-an-am amitaujas-am // HV_3.103 // teja.h sa.mbh.rtya durdhar.sam $ avadhyam amarai.h sad-a & jag-ama partav-ayaiva % tapase sa.m/sitavrata.h // HV_3.104 // [k: After 104, T3 ins.: :k] dadh-ara s-a ca ta.m garbha.m $ samyak s-a ca samanvit-a || *HV_3.104*88:1 | garbham -atmavadh-arth-aya $ j?n-atv-a ta.m maghav-an api | *HV_3.104*88:2 | [k: T3 cont.; T2 G M4 ins. after 104: :k] gate tu k-a/syape t-ata $ varada.h p-aka/s-asana.h | *HV_3.104*89 | [k: T2.3 G M4 cont.; D6 T1.4 ins. after 104: :k] tasy-a/s caiv-antaraprepsur $ vavande cara.nau dite.h | *HV_3.104*90:1 | /su/sr-u.say-amy aha.m devi $ p-adau te niyatavrate | *HV_3.104*90:2 | evamukt-a tu s-a dev-i $ /sakre.n-amitatejsa-a | *HV_3.104*90:3 | uv-aca vacana.m dev-i $ /sakra.m /satrunibarha.nam || *HV_3.104*90:4 | /su/sr-u.saya mah-abh-aga $ niyat-atm-a mah-adyute | *HV_3.104*90:5 | tata.h pa/syasi sa.mj-ata.m $ bhr-atara.md-iptatejasam || *HV_3.104*90:6 | tac chrutv-a vacana.m devy-a.h $ /su/sr-u.sanapar-aya.na.h | *HV_3.104*90:7 | tasy-a/s caiv-antaraprepsur $ abhavat p-aka/s-asana.h & -une var.sa/sate c-asy-a % dadar/s-antaram acyuta.h // HV_3.105 // ak.rtv-a p-adayo.h /sauca.m $ diti.h /sayanam -avi/sat & nidr-am -ah-aray-am -asa % tasy-a.h kuk.si.m pravi/sya ha \ vajrap-a.nis tato garbha.m # saptadh-a ta.m nyak.rntata // HV_3.106 // sa p-a.tyam-ano garbho 'tha $ vajre.na praruroda ha & m-a rod-ir iti ta.m /sakra.h % puna.h punar abh-abrav-it // HV_3.107 // so 'bhavat saptadh-a garbhas $ tam indro ru.sita.h puna.h & ekaika.m saptadh-a cakre % vajre.naiv-arikar/sana.h \ [k: After 108d, D6 T G M4 ins.: :k] tena rodana/sabdena $ diti.h s-a pratyabudhyata | *HV_3.108d*91:1 | uv-aca /sakram -art-a s-a $ ki.m tv etat k.rpa.na.m k.rtam || *HV_3.108d*91:2 | sa bh-ito ni/scarat tasm-ad $ yonidv-ar-at pura.mdara.h | *HV_3.108d*91:3 | tata.h p-ar/svagato devy-a.h $ p-adayor nipap-ata ha || *HV_3.108d*91:4 | {indra.h} a/sir devi supt-asi $ p-adayo.h krtam-urdhaj-a | *HV_3.108d*91:5 | may-atmavadhabh-itena $ k.rta.m tat k.santum arhasi || *HV_3.108d*91:6 | evamukt-a tu s-a dev-i $ -aha /sakram ida.m vaca.h | *HV_3.108d*91:7 | suk.rta.m s-adhu te putra $ na te bhavati du.sk.rtam || *HV_3.108d*91:8 | ki.m tu vak.sy-amy aha.m ki.mcit $ tat kuru.sv-arimardana | *HV_3.108d*91:9 | mamaiva putras tva.m deva $ rak.sa cait-an yad-icchasi | *HV_3.108d*91:10 | b-a.dham ity abrav-id indra $ evam etan na sa.m/saya.h | *HV_3.108d*91:11 | maruto n-ama dev-as te # babh-uvur bharatar.sabha // HV_3.108 // yathokta.m vai maghavat-a $ tathaiva maruto 'bhavan & [k: After 109ab, D6 T G M4 ins.: :k] m-a rod-ir iti yac chabdas $ tvayokta.h p-aka/s-asana | *HV_3.109b*92:1 | maruto n-ama teneme $ bhavantu yadi manyase | *HV_3.109b*92:2 | dev-asure.su yuddhe.su $ bh.rty-as tava k.rte vibho | *HV_3.109b*92:3 | p.r.s.thato 'nugami.syanti $ va/sag-as te pura.mdara || *HV_3.109b*92:4 | eva.m bruv-a.n-a.m t-a.m dev-i.m $ pr-aha /sakras tv ida.m vaca.h | *HV_3.109b*92:5 | dev-a ekonapa?nc-a/sat % sah-ay-a vajrap-a.nina.h // HV_3.109 // te.s-am eva.m prav.rddh-an-a.m $ bh-ut-an-a.m janamejaya & nik-aye.su nik-aye.su % hari.h pr-ad-at praj-apat-in \ krama/sas t-ani r-ajy-ani # p.rtho.h p-urva.m tu bh-arata // HV_3.110 // sa hari.h puru.so v-ira.h $ k.r.s.no ji.s.nu.h praj-apati.h & parjanyas tapano vyaktas % tasya sarvam ida.m jagat // HV_3.111 // [k: After 111, V1 B2 ins. *94. While ?N2.3 V3 ins. after 111; V1 cont. after *94; B1 Ds ins. after 112: :k] prayato bhava r-ajendra $ /s.r.nu.svaikaman-as tata.h | *HV_3.111*93:1 | n-a/suddhe n-a/sucau v-api $ n-a/si.sy-aya katha.mcana || *HV_3.111*93:2 | var.nayeyam aha.m r-ajan $ k.rtaj?n-aya hit-aya ca | *HV_3.111*93:3 | svargya.m ya/sasyam -ayu.sya.m $ pu.nya.m vedena sa.mmitam | *HV_3.111*93:4 | bh-utasargam ima.m samyag $ j-anato bharatar.sabha & [k: K2.4 ?N2.3 V2.3 B1 Dn D1.5 Bom. and Poona eds. ins. after 112ab; V1 B2 after 111: :k] marut-a.m ca /subha.m janma $ /s.r.nvata.h pa.thato 'pi v-a | *HV_3.112b*94 | n-av.rttibhayam ast-iha % paralokabhaya.m kuta.h // HV_3.112 // [h: HV (CE) chapter 4, transliterated by Peter Bisschop, version of october 2, 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} abhi.sicy-adhir-ajye tu $ p.rthu.m vainya.m pit-amaha.h & tata.h krame.na r-ajy-ani % vy-ade.s.tum upacakrame // HV_4.1 // dvij-an-a.m v-irudh-a.m caiva $ nak.satragrahayos tath-a & yaj?n-an-a.m tapas-a.m caiva % soma.m r-ajye 'bhya.secayat // HV_4.2 // ap-a.m tu varu.na.m r-ajye $ r-aj?n-a.m vai/srava.na.m patim & [k: V2 D4 T4 ins.: :k] b.rhaspati.m tu vi/sve.s-a.m $ dad-av -a;ngirasa.m patim || *HV_4.3ab*95:1 | bh.rg-u.n-am adhipa.m caiva $ k-avya.m r-ajye 'bhi.secayat | *HV_4.3ab*95:2 | -adity-an-a.m tath-a vi.s.nu.m % vas-un-am atha p-avakam // HV_4.3 // praj-apat-in-a.m dak.sa.m tu $ marut-am atha v-asavam & daity-an-a.m d-anav-an-a.m ca % prahl-adam amitaujasam // HV_4.4 // vaivasvata.m pit-.r.n-a.m ca $ yama.m r-ajye 'bhya.secayat & [k: S1 K1.3 Dn D4 ins.: :k] m-at-.r.n-a.m ca vrat-an-a.m ca $ mantr-a.n-a.m ca tath-a gav-am | *HV_4.5ab*96 | yak.s-a.n-a.m r-ak.sas-an-a.m ca % p-arthiv-an-a.m tathaiva ca // HV_4.5 // [k: B2.3 Ds D6 T1 ins. after 5: K4 Dn D5 after 6: N2.3 V D3 after 4: B1 after 5ab: While K4 Dn D5 ins. *97 after 6: :k] n-ar-aya.na.m tu s-adhy-an-a.m $ rudr-a.n-a.m v.r.sabhadhvajam | *HV_4.5*97:1 | vipracitti.m tu r-aj-ana.m $ d-anav-an-am ath-adi/sat | *HV_4.5*97:2 | sarvabh-utapi/s-ac-an-am $ gir-i/sa.m /s-ulap-a.ninam & /sail-an-a.m himavanta.m ca % nad-in-am atha s-agaram // HV_4.6 // [k: K1 D6 ins. after 6: K4 Dn D5 cont. after *97: N2 after *99: N3 V B1.2 ins. after 9: :k] gandh-an-a.m marut-a.m caiva $ bh-ut-an-am a/sar-iri.n-am | *HV_4.6*98:1 | /sabd-ak-a/savat-a.m caiva $ v-ayu.m ca balin-a.m varam | *HV_4.6*98:2 | gandharv-a.n-am adhipati.m $ cakre citraratha.m prabhu.h & n-ag-an-a.m v-asuki.m cakre % sarp-a.n-am atha tak.sakam // HV_4.7 // v-ara.n-an-a.m ca r-aj-anam $ air-avatam ath-adi/sat & uccai.h/sravasam a/sv-an-a.m % garu.da.m caiva pak.si.n-am // HV_4.8 // m.rg-a.n-am atha /s-ard-ula.m $ gov.r.sa.m tu gav-am api & vanaspat-in-a.m r-aj-ana.m % plak.sam ev-abhya.secayat // HV_4.9 // [k: K4 Dn D5.6 ins. after 9; N2 after 9ab; N3 V B1.2 cont. after *98; Ds ins. after 4; D3 after 6: :k] s-agar-a.n-a.m nad-in-a.m ca $ megh-an-a.m var.sa.nasya ca | *HV_4.9*99:1 | -adity-an-a.m adhipati.m $ parjanyam abhi.siktav-an || *HV_4.9*99:2 | sarve.s-a.m da.m.s.tri.n-a.m /se.sa.m $ r-aj-anam abhya.secayat | *HV_4.9*99:3 | sar-is.rp-a.n-a.m sarp-a.n-a.m $ r-aj-ana.m caiva tak.sakam | *HV_4.9*99:4 | [k: K4 N2.3 V B1.2 Dn Ds D3.5.6 Bom. and Poona eds. cont.; K1 D2 T1.2 G1--3.5 M4 ins. after 9: :k] sarv-apsaroga.n-an-a.m ca $ k-amadeva.h k.rta.h prabhu.h || *HV_4.9*100:1 | .rt-un-am atha m-as-an-a.m $ divas-an-a.m tathaiva ca | *HV_4.9*100:2 | pak.s-a.n-a.m ca k.sap-a.n-a.m ca $ muh-urtatithiparva.n-am || *HV_4.9*100:3 | kal-ak-a.s.th-apram-a.n-an-a.m $ gaterayanayos tath-a | *HV_4.9*100:4 | ga.nitasy-atha yogasya $ cakre sa.mvatsara.m prabhum | *HV_4.9*100:5 | eva.m vibhajya r-ajy-ani $ krame.na sa pit-amaha.h & di/s-a.m p-al-an atha tata.h % sth-apay-am-asa bh-arata // HV_4.10 // p-urvasy-a.m di/si putra.m tu $ vair-ajasya praj-apate.h & di/s-ap-ala.m sudhanv-ana.m % r-aj-ana.m so 'bhya.secayat // HV_4.11 // dak.si.nasy-a.m mah-atm-ana.m $ kardamasya praj-apate.h & putra.m /sa;nkhapada.m n-ama % r-aj-ana.m so 'bhya.secayat // HV_4.12 // pa/scimasy-a.m di/si tath-a $ rajasa.h putramacyutam & ketumanta.m mah-atm-ana.m % r-aj-ana.m so 'bhya.secayat // HV_4.13 // tath-a hira.nyalom-ana.m $ parjanyasya praj-apate.h & ud-icy-a.m di/si durdhar.sa.m % r-aj-ana.m so 'bhya.secayat // HV_4.14 // tair iya.m p.rthiv-i sarv-a $ saptadv-ip-a sapattan-a & [k: D6 T3.4 G1--3.5 ins. after 15a: T2 after the repetition of 15a: :k] sa/sailavanak-anan-a | *HV_4.15a*101:1 |* sas-agar-a ca sasarit | *HV_4.15a*101:2 |* yath-aprade/sam ady-api % dharme.na parip-alyate // HV_4.15 // r-ajas-uy-abhi.sikta/s ca $ p.rthur ebhir nar-adhipai.h & vedad.r.s.tena vidhin-a % r-ajar-ajyena r-ajabhi.h // HV_4.16 // tato manvantare 't-ite $ c-ak.su.se 'mitatejasi & vaivasvat-aya manave % p.rthiv-ir-ajyam -adi/sat // HV_4.17 // tasya vistaram -akhy-asye $ manor vaivasvatasya ha & tav-anuk-uly-ad r-ajendra % yadi /su/sr-u.sase 'nagha \ mahadd hy etad adhi.s.th-ana.m # pur-a.ne parini.s.thitam // HV_4.18 // [k: N (except S1 K3 N1) T G M4 ins.: :k] pu.nya.m ya/sasyam -ayu.sya.m $ svargav-asakara.m /subham | *HV_4.18*102 | {janamejaya uv-aca} vistare.na p.rthor janma $ vai/samp-ayana k-irtaya & yath-a mah-atman-a tena % dugdh-a ceya.m vasu.mdhar-a // HV_4.19 // yath-a ca pit.rbhir dugdh-a $ yath-a devair yatha r.sibhi.h & yath-a daityai/s ca n-agai/s ca % yath-a yak.sair yath-a drumai.h // HV_4.20 // [k: All Mss. (except S1 N1 G4 M1--3) ins.: :k] yath-a /sailai.h pi/s-acai/s ca $ gandharvai/s ca dvijottamai.h | *HV_4.20*103:1 | r-ak.sasai/s ca mah-asattvair $ yath-a dugdh-a vasu.mdhar-a | *HV_4.20*103:2 | te.s-a.m p-atravi/se.s-a.m/s ca $ vai/sa.mp-ayana k-irtaya & vats-an k.s-iravi/se.s-a.m/s ca % sarvam ev-anup-urva/sa.h // HV_4.21 // yasmi.m/s ca k-ara.ne p-a.nir $ venasya mathita.h pur-a & kruddhair mahar.sibhis t-ata % k-ara.na.m tac ca k-irtaya // HV_4.22 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} hanta te kathayi.sy-ami $ p.rthor vainyasya sa.mbhavam & ek-agra.h prayata/s caiva % /su/sr-u.sur janamejaya // HV_4.23 // n-a/suce.h k.sudramanaso $ n-a/si.syasy-avratasya v-a & k-irtayeyam aha.m r-ajan % k.rtaghnasy-ahitasya v-a // HV_4.24 // svargya.m ya/sasyam -ayu.sya.m $ dhanya.m vedena sa.mmitam & rahasyam .r.sibhi.h prokta.m % /s.r.nu r-ajan yath-atatham // HV_4.25 // ya/s caina.m k-irtayen nitya.m $ p.rthor vainyasya sa.mbhavam & br-ahma.nebhyo namask.rtya % na sa /socet k.rt-ak.rtam // HV_4.26 // [h: HV (CE) chapter 5, transliterated by Peter Bisschop, version of october 2, 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} -as-id dharmasya sa.mgopt-a $ p-urvam atrisama.h prabhu.h & atriva.m/sasamutpannas % tv a;ngo n-ama praj-apati.h // HV_5.1 // tasya putro 'bhavad veno $ n-atyartha.m dh-armiko 'bhavat & j-ato m.rtyusut-ay-a.m vai % sun-ith-ay-a.m praj-apati.h // HV_5.2 // sa m-at-amahado.se.na $ vena.h k-al-atmaj-atmaja.h & svadharma.m p.r.s.thata.h k.rtv-a % k-am-al loke.sv avartata // HV_5.3 // mary-ad-a.m sth-apay-am-asa $ dharm-apet-a.m sa p-arthiva.h & vedadharm-an atikramya % so 'dharmanirato 'bhavat // HV_5.4 // ni.hsv-adhy-ayava.sa.tk-ar-a.h $ praj-as tasmin praj-apatau & pr-avartanna papu.h soma.m % huta.m yaj?ne.su devat-a.h // HV_5.5 // na ya.s.tavya.m na hotavyam $ iti tasya praj-apate.h & -as-it pratij?n-a kr-ureya.m % vin-a/se pratyupasthite // HV_5.6 // aham -ijya/s ca ya.s.t-a ca $ yaj?na/s ceti kur-udvaha & mayi yaj?no vidh-atavyo % mayi hotavyam ity api // HV_5.7 // tam atikr-antamary-adam $ -adad-anam as-a.mpratam & -ucur mahar.saya.h sarve % mar-icipramukh-as tad-a // HV_5.8 // vaya.m d-ik.s-a.m pravek.sy-ama.h $ sa.mvatsaraga.n-an bah-un & [k: D6 ins.: :k] phalad-ay-i sa c-asm-aka.m $ yaj?nas te 'dy-api n-anyath-a | *HV_5.9ab*104 | adharma.m kuru m-a vena % nai.sa dharma.h sat-a.m mata.h // HV_5.9 // nidhane hi pras-utas tva.m $ praj-apatir asa.m/sayam & praj-a/s ca p-alayi.sye 'ham % iti te samaya.h k.rta.h // HV_5.10 // t-a.ms tath-a bruvata.h sarv-an $ mahar.s-in abrav-it tad-a & vena.h prahasya durbuddhir % imam artham anarthavat // HV_5.11 // sra.s.t-a dharmasya ka/s c-anya.h $ /srotavya.m kasya v-a may-a & [k: After 12ab, all Mss. (except S1 N1 M2.3; M1 missing) N2 V3 ins. after 11: :k] /srutav-iryatapa.hsatyair $ may-a v-a ka.h samo bhuvi | *HV_5.12ab*105:1 | prabhava.m sarvabh-ut-an-a.m $ dharm-a.n-a.m ca vi/se.sata.h | *HV_5.12ab*105:2 | sa.mm-u.dh-a na vidur n-una.m % bhavanto m-a.m vi/se.sata.h // HV_5.12 // icchan daheya.m p.rthiv-i.m $ pl-avayeya.m tath-a jalai.h & dy-a.m vai bhuva.m ca rundheya.m % n-atra k-ary-a vic-ara.n-a // HV_5.13 // yad-a na /sakyate m-an-ad $ avalep-ac ca p-arthiva.h & anunetu.m tad-a vena.m % tata.h kruddh-a mahar.saya.h // HV_5.14 // nig.rhya ta.m mah-atm-ano $ visphuranta.m mah-abalam & [k: T3.4 ins.: :k] hanyat-a.m hanyat-a.m p-apa $ ity -ucus te parasparam || *HV_5.15ab*106:1 | yo yaj?napuru.sa.m devam $ an-adinidhana.m harim | *HV_5.15ab*106:2 | vinindaty adham-ac-aro $ na sa yogyo bhuva.h pati.h || *HV_5.15ab*106:3 | ity uktv-a mantrap-utais tai.h $ ku/sair muniga.n-a n.rpam | *HV_5.15ab*106:4 | nijaghnur nihata.m p-urva.m $ bhagavann din-adin-a || *HV_5.15ab*106:5 | tasmin hate jagat sarva.m $ dasyubh-uta.m abh-un n.rpa | *HV_5.15ab*106:6 | tata.h sa.mmantrya .r.sayo $ mamanthus tasya bh-ubhuja.h | *HV_5.15ab*106:7 | tato 'sya savyam -uru.m te % mamanthur j-atamanyava.h // HV_5.15 // tasmi.ms tu mathyam-ane vai $ r-aj?na -urau prajaj?niv-an & hrasvo 'tim-atra.h puru.sa.h % k.r.s.na/s c-api babh-uva ha // HV_5.16 // sa bh-ita.h pr-a?njalir bh-utv-a $ sthitav-a?n janamejaya & tam atrir vihvala.m d.r.s.tv-a % ni.s-idety abrav-it tad-a // HV_5.17 // ni.s-adava.m/sakart-a sa $ babh-uva vadat-a.m vara & dh-ivar-an as.rjac c-api % venakalma.sasa.mbhav-an // HV_5.18 // ye c-anye vindhyanilay-as $ tumur-as tumbur-as tath-a & adharmarucayas t-ata % viddhi t-an venakalma.s-an // HV_5.19 // tata.h punar mah-atm-ana.h $ p-a.ni.m venasya dak.si.nam & ara.n-im iva sa.mrabdh-a % mamanthus te mahar.saya.h // HV_5.20 // p.rthus tasm-at samuttasthau $ kar-aj jvalanasa.mnibha.h & d-ipyam-ana.h svavapu.s-a % s-ak.s-ad agnir iva jvalan // HV_5.21 // [k: V2 Ds 6 Bom. and Poona eds. ins. after 21; B2 after 21ab: :k] sa dhanv-i kavac-i j-ata.h $ p.rthur eva mah-atap-a.h | *HV_5.21*107 | -adyam -ajagava.m n-ama $ dhanur g.rhya mah-aravam & /sar-a.m/s ca divy-an rak.s-artha.m % kavaca.m ca mah-aprabham // HV_5.22 // tasmi?n j-ate 'tha bh-ut-ani $ sa.mprah.r.s.t-ani sarva/sa.h & sam-apetur mah-ar-aja % vena/s ca tridiva.m yayau // HV_5.23 // samutpannena kauravya $ satputre.na mah-atman-a & tr-ata.h sa puru.savy-aghra % punn-amno narak-at tad-a // HV_5.24 // ta.m samudr-a/s ca nadya/s ca $ ratn-any -ad-aya sarva/sa.h & toy-ani c-abhi.sek-artha.m % sarva evopatasthire // HV_5.25 // pit-amaha/s ca bhagav-an $ devair -a;ngirasai.h saha & sth-avar-a.ni ca bh-ut-ani % ja.mgam-ani ca sarva/sa.h // HV_5.26 // sam-agamya tad-a vainyam $ abhya.si?ncan nar-adhipam & mahat-a r-ajar-ajyena % praj-ap-ala.m mah-adyutim // HV_5.27 // so 'bhi.sikto mah-atej-a $ vidhivad dharmakovidai.h & -adhir-ajye tad-a r-aj-a % p.rthur vainya.h prat-apav-an // HV_5.28 // pitr-apara?njit-as tasya $ praj-as ten-anura?njit-a.h & anur-ag-at tatas tasya % n-ama r-ajety aj-ayata // HV_5.29 // -apas tastambhire tasya $ samudram abhiy-asyata.h & parvat-a/s ca dadur m-arga.m % dhvajasa;nga/s ca n-abhavat // HV_5.30 // ak.r.s.tapacy-a p.rthiv-i $ sidhyanty ann-ani cintay-a & sarvak-amadugh-a g-ava.h % pu.take pu.take madhu // HV_5.31 // etasminn eva k-ale tu $ yaj?ne pait-amahe /subhe & s-uta.h s-uty-a.m samutpanna.h % sautye 'hani mah-amati.h // HV_5.32 // tasminn eva mah-ayaj?ne $ jaj?ne pr-aj?no 'tha m-agadha.h & p.rtho.h stav-artha.m tau tatra % sam-ah-utau mahar.sibhi.h // HV_5.33 // t-av -ucur .r.saya.h sarve $ st-uyat-am e.sa p-arthiva.h & karmaitad anur-upa.m v-a.m % p-atra.m c-aya.m nar-adhipa.h // HV_5.34 // t-av -ucatus tad-a sarv-a.ms $ t-an .r.s-in s-utam-agadhau & -av-a.m dev-an .r.s-i.m/s caiva % pr-i.nay-ava.h svakarmabhi.h // HV_5.35 // na c-asya vidvo vai karma $ na tath-a lak.sa.na.m ya/sa.h & stotra.m yen-asya kury-ava % r-aj?nas tejasvino dvij-a.h // HV_5.36 // [k: T3 ins.: :k] {.r.saya.h} kari.syate tu yat karma $ cakravart-i mah-abala.h | *HV_5.36*108:1 | gu.n-a bhavi.sy-a ye c-asya $ tair aya.m st-uyat-a.m n.rpa.h | *HV_5.36*108:2 | .r.sibhis tau niyuktau tu $ bhavi.syai.h st-uyat-am iti & [k: T3 ins.: :k] tau stuti.m cakratur yukta.m $ s-utam-agadhakau n.rpa | *HV_5.37ab*109 | y-ani karm-a.ni k.rtav-an % p.rthu.h pa/sc-an mah-abala.h // HV_5.37 // [k: N2 V B1 Dn D5 ins.: :k] satyav-agd-ana/s-ilo 'ya.m $ satyasa.mdho nare/svara.h | *HV_5.37*110:1 | /sr-im-a?n jaitra.h k.sam-a/s-ilo $ vikr-anto du.s.ta/s-asana.h || *HV_5.37*110:2 | dharmaj?na/s ca k.rtaj?na/s ca $ day-av-an priyabh-a.saka.h | *HV_5.37*110:3 | m-anyam-anayit-a yajv-a $ brahma.nya.h s-adhuvatsala.h | *HV_5.37*110:4 | sama.h /satrau ca mitre ca $ vyavah-arasthito n.rpa.h | *HV_5.37*110:5 | tad-aprabh.rti trailokye $ stave.su janamejaya & -a/s-irv-ad-a.h prayujyante % s-utam-agadhabandibhi.h // HV_5.38 // tayo.h stav-ante supr-ita.h $ p.rthu.h pr-ad-at praje/svara.h & an-upade/sa.m s-ut-aya % magadha.m m-agadh-aya ca // HV_5.39 // ta.m d.r.s.tv-a paramapr-it-a.h $ praj-a.h pr-ahur mahar.saya.h & v.rtt-in-am e.sa vo d-at-a % bhavi.syati jane/svara.h // HV_5.40 // [k: D5 ins.: :k] ta.m praj-a.h p.rthiv-in-atham $ upatasthu.h k.sudh-ardit-a.h | *HV_5.40*111:1 | o.sadh-i.su prana.s.t-asu $ tasmin k-ale hy ar-ajake || *HV_5.40*111:2 | tam -ucus tena t-a.h p.r.s.t-as $ tatr-agamanak-ara.nam | *HV_5.40*111:3 | {praj-a -ucu.h} ar-ajake nara/sre.s.tha $ dharitry-a sakalau.sadh-i.h | *HV_5.40*111:4 | grast-as tata.h k.saya.m y-anti $ praj-a.h sarv-a.h praje/svara || *HV_5.40*111:5 | tva.m no v.rttiprado dh-atr-a $ praj-ap-alo nir-upita.h | *HV_5.40*111:6 | dehi na.h k.sutpar-it-an-a.m $ praj-an-a.m j-ivanau.sah-i.h | *HV_5.40*111:7 | tato vainya.m mah-ar-aja $ praj-a.h samabhidudruvu.h & tva.m no v.rtti.m vidhatsveti % mahar.sivacan-at tad-a // HV_5.41 // so 'bhidruta.h praj-abhis tu $ praj-ahitacik-ir.say-a & dhanur g.rhya p.r.satk-a.m/s ca % p.rthiv-im -ardayad bal-i // HV_5.42 // tato vainyabhayatrast-a $ gaur bh-utv-a pr-adravan mah-i & t-a.m p.rthur dhanur -ad-aya % dravant-im anvadh-avata // HV_5.43 // s-a lok-an brahmalok-ad-in $ gatv-a vainyabhay-at tad-a & pradadar/s-agrato vainya.m % prag.rh-ita/sar-asanam // HV_5.44 // jvaladbhir ni/sitair b-a.nair $ d-iptatejasam acyutam & mah-ayoga.m mah-atm-ana.m % durdhar.sam amarair api // HV_5.45 // alabhant-i tu s-a tr-a.na.m $ vainyam ev-anvapadyata & k.rt-a?njalipu.t-a bh-utv-a % p-ujy-a lokais tribhi.h sad-a // HV_5.46 // uv-aca vainya.m n-adharma.m $ str-ivadhe paripa/syasi & katha.m dh-arayit-a c-asi % praj-a r-ajan vin-a may-a // HV_5.47 // mayi lok-a.h sthit-a r-ajan $ mayeda.m dh-aryate jagat & matk.rte na vina/syeyu.h % praj-a.h p-arthiva viddhi tat // HV_5.48 // na m-am arhasi hantu.m vai $ /sreya/s cet tva.m cik-ir.sasi & praj-an-a.m p.rthiv-ip-ala % /s.r.nu ceda.m vaco mama // HV_5.49 // up-ayata.h sam-arabdh-a.h $ sarve sidhyanty upakram-a.h & [k: T3 ins.: :k] tasm-ad vad-amy up-aya.m te $ ta.m kuru.sva yad-icchasi | *HV_5.50ab*112 | up-aya.m pa/sya yena tva.m % dh-arayeth-a.h praj-a n.rpa // HV_5.50 // hatv-api m-a.m na /saktas tva.m $ praj-an-a.m po.sa.ne n.rpa & annabh-ut-a bhavi.sy-ami % yaccha kopa.m mah-adyute // HV_5.51 // [k: T3 ins.: :k] {p.rthu.h} -atmayogabalenem-a $ dh-arayi.sy-amy aha.m praj-a.h || *HV_5.51*113:1 | tata.h pra.namya vasudh-a $ ta.m bh-uya.h pr-aha p-arthivam | *HV_5.51*113:2 | avadhy-a/s ca striya.h pr-ahus $ tiryagyonigate.sv api & sattve.su p.rthiv-ip-ala % na dharma.m tyaktum arhasi // HV_5.52 // eva.m bahuvidha.m v-akya.m $ /srutv-a r-aj-a mah-aman-a.h & [k: D6 T G M4 ins.: :k] cintayitv-a bahuvidha.m $ praj-an-a.m hitakamayay-a | *HV_5.53ab*114 | kopa.m nig.rhya dharm-atm-a % vasudh-am idam abrav-it // HV_5.53 // [h: HV (CE) chapter 6, transliterated by Peter Bisschop, version of october 2, 2001 :h] {p.rthur uv-aca} ekasy-arth-aya yo hany-ad $ -atmano v-a parasya v-a & bah-un vai pr-a.nino loke % bhavet tasyeha p-atakam // HV_6.1 // sukham edhanti bahavo $ yasmi.ms tu nihate /subhe & tasmin hate n-asti bhadre % p-ataka.m nopap-atakam // HV_6.2 // [k: Dn D3 T3.4 ins.: :k] ekasmin yatra nidhana.m $ pr-apite du.s.tak-ari.ni | *HV_6.2*115:1 | bah-un-a.m bhavati k.sema.m $ tatra pu.nyaprado vadha.h | *HV_6.2*115:2 | so 'ha.m praj-animitta.m tv-a.m $ hani.sy-ami vasu.mdhare & yadi me vacana.m n-adya % kari.syasi jagaddhitam // HV_6.3 // tv-a.m nihaty-adya b-a.nena $ macch-asanapar-a;nmukh-im & -atm-ana.m prathayitv-aha.m % praj-a dh-arayit-a svayam // HV_6.4 // s-a tva.m /s-asanam -asth-aya $ mama dharmabh.rt-a.m vare & sa.mj-ivaya praj-a.h sarv-a.h % samarth-a hy asi dh-ara.ne // HV_6.5 // duhit.rtva.m ca me gaccha $ tata enam aha.m /saram & niyaccheya.m tvadvadh-artham % udyata.m ghoradar/sanam // HV_6.6 // {vasu.mdharov-aca} sarvam etad aha.m v-ira $ vidh-asy-ami na sa.m/saya.h & vatsa.m tu mama ta.m pa/sya % k.sareya.m yena vatsal-a // HV_6.7 // sam-a.m ca kuru sarvatra $ m-a.m tva.m dharmabh.rt-a.m vara & yath-a vi.syandam-ana.m me % k.s-ira.m sarvatra bh-avayet // HV_6.8 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tata uts-aray-am-asa $ /sil-a.h /satasahasra/sa.h & dhanu.sko.ty-a tad-a vainyas % tena /sail-a vivardhit-a.h // HV_6.9 // [k: K N2.3 V B D T2--4 G M3 ins.: :k] p.rthur vainyas tad-a r-aj-a $ mah-i.m cakre sam-a.m tata.h | *HV_6.9*116:1 | manvantare.sv at-ite.su $ vi.sam -as-id vasu.mdhar-a || *HV_6.9*116:2 | svabh-aven-abhava.ms tasy-a $ sam-ani vi.sam-a.ni ca | *HV_6.9*116:3 | c-ak.su.sy-antare p-urvam $ -as-id eva.m tad-a kila | *HV_6.9*116:4 | na hi p-urvavisarge vai $ vi.same p.rthiv-itale & pravibh-aga.h pur-a.n-a.m v-a % gr-am-a.n-a.m v-a tad-abhavat // HV_6.10 // na sasy-ani na gorak.sya.m $ na k.r.sir na va.nikpatha.h & [k: K1(marg.).2--4 N2.3 V B D T3.4 ins.: :k] naiva saty-an.rta.m tatra $ na lobho na ca matsara.h | *HV_6.10ab*117:1 | vaivasvate 'ntare tasmin $ s-a.mprate samupasthite | *HV_6.10ab*117:2 | vainy-at prabh.rti r-ajendra % sarvasyaitasya sa.mbhava.h // HV_6.11 // yatra yatra sama.m tv asy-a $ bh-umer -as-it tad-anagha & tatra tatra praj-a.h sarv-a % niv-asa.m samarocayan // HV_6.12 // -ah-ara.h phalam-ul-ani $ praj-an-am abhavat tad-a & k.rcchre.na mahat-a yukta % ity evam anu/su/sruma // HV_6.13 // sa.mkalpayitv-a vatsa.m tu $ manu.m sv-aya.mbhuva.m prabhum & sve p-a.nau puru.savy-aghra % dudoha p.rthiv-i.m tata.h // HV_6.14 // sasyaj-at-ani sarv-a.ni $ p.rthur vainya.h prat-apav-an & [k: V D1.2 ins. after 15ab: D5 after 15: :k] sasy-ani tena vai dugdh-a $ vainyeneya.m vasu.mdhar-a | *HV_6.15ab*118 | ten-annena praj-as t-ata % vartante 'dy-api nitya/sa.h // HV_6.15 // .r.sibhi.h /sr-uyate c-api $ punar dugdhh-a vasu.mdhar-a & vatsa.h somo 'bhavat te.s-a.m % dogdh-a c-a;ngirasa.h suta.h // HV_6.16 // b.rhaspatir mah-atej-a.h $ p-atra.m chand-a.msi bh-arata & k.s-iram -as-id anupama.m % tapo brahma ca /s-a/svatam // HV_6.17 // tata.h punar devaga.nai.h $ pura.mdarapurogamai.h & k-a?ncana.m p-atram -ad-aya % dugdheya.m /sr-uyate mah-i // HV_6.18 // vatsas tu maghav-an -as-id $ dogdh-a tu savit-a vibhu.h & k.s-iram -urjaskara.m caiva % yena vartanti devat-a.h // HV_6.19 // pit.rbhi.h /sr-uyate c-api $ punar dugdh-a vasu.mdhar-a & r-ajata.m p-atram -ad-aya % svadh-am amitavikramai.h // HV_6.20 // yamo vaivasvatas te.s-am $ -as-id vatsa.h prat-apav-an & antaka/s c-abhavad dogdh-a % k-alo lokaprak-alana.h // HV_6.21 // n-agai/s ca /sr-uyate dugdh-a $ vatsa.m k.rtv-a tu tak.sakam & al-abup-atram -ad-aya % vi.sa.m k.s-ira.m narottama // HV_6.22 // te.s-am air-avato dogdh-a $ dh.rtar-a.s.tra.h prat-apav-an & n-ag-an-a.m bharata/sre.s.tha % sarp-a.n-a.m ca mah-ipate // HV_6.23 // tenaiva vartayanty ugr-a $ mah-ak-ay-a mah-abal-a.h & tad-ah-ar-as tad-ac-ar-as % tadv-iry-as tadap-a/sray-a.h // HV_6.24 // asurai.h /sr-uyate c-api $ punar dugdh-a vasu.mdhar-a & -ayasa.m p-atram -ad-aya % m-ay-a.h /satrunibarha.n-i.h // HV_6.25 // virocanas tu pr-ahr-adir $ vatsas te.s-am abh-ut tad-a & .rtvig dvim-urdh-a daity-an-a.m % madhur dogdh-a mah-abala.h // HV_6.26 // tayaite m-ayay-ady-api $ sarve m-ay-avino 'sur-a.h & vartayanty amitapraj?n-as % tad e.s-am amita.m balam // HV_6.27 // yak.sai/s ca /sr-uyate r-ajan $ punar dugdh-a vasu.mdhar-a & -amap-atre mah-ar-aja % pur-antardh-anam ak.sayam // HV_6.28 // vatsa.m vai/srava.na.m k.rtv-a $ yak.sai.h pu.nyajanais tath-a & [k: K2 N2.3 V B Dn Ds D3.6 T2--4 G M4 ins. after 29ab: D5 after the repetition of 28b: :k] dogdh-a rajatan-abhas tu $ pit-a ma.nivarasya ya.h | *HV_6.29ab*119:1 | yak.s-atmajo mah-atej-as $ tri/s-ir.sa.h sumah-atap-a.h | *HV_6.29ab*119:2 | [k: D1 ins.: :k] dogdh-a tu dhanada.h sv-aminn $ eva.m tai/s ca vasu.mdhar-a | *HV_6.29ab*120 | tena te vartayant-iha % paramar.sir uv-aca ha // HV_6.29 // r-ak.sasai/s ca pi/s-acai/s ca $ punar dugdh-a vasu.mdhar-a & /s-ava.m kap-alam -ad-aya % praj-a bhoktu.m narar.sabha // HV_6.30 // dogdh-a rajatan-abhas tu $ te.s-am -as-it kur-udvaha & vatsa.h sum-al-i kauravya % k.s-ira.m rudhiram eva ca // HV_6.31 // tena k.s-ire.na rak.s-a.msi $ yak.s-a/s caiv-amaropam-a.h & vartayanti pi/s-ac-a/s ca % bh-utasa.mgh-as tathaiva ca // HV_6.32 // padmapatre punar dugdh-a $ gandharvai.h s-apsaroga.nai.h & vatsa.m citraratha.m k.rtv-a % /suc-in gandh-an narottama // HV_6.33 // te.s-a.m ca surucis tv -as-id $ dogdh-a bharatasattama & gandharvar-ajo 'tibalo % mah-atm-a s-uryasa.mnibha.h // HV_6.34 // /sailai/s ca /sr-uyate dugdh-a $ punar dev-i vasu.mdhar-a & o.sadh-ir vai m-urtimat-i % ratn-ani vividh-ani ca // HV_6.35 // vatsas tu himav-an -as-id $ dogdh-a merur mah-agiri.h & p-atra.m tu /sailam ev-as-it % tena /sail-a.h prati.s.thit-a.h // HV_6.36 // dugdheya.m v.rk.sav-irudbhi.h $ /sr-uyate ca vasu.mdhar-a & p-al-a/sa.m p-atram -ad-aya % cchinnadagdhapraroha.nam // HV_6.37 // [k: D6 T2 G3.5 M2.3 ins.: :k] sarvak-amadugh-a dogdhr-i $ p.rthiv-i janamejaya | *HV_6.37*121 | seya.m dh-atr-i vidh-atr-i ca $ p-avan-i ca vasu.mdhar-a & car-acarasya sarvasya % prati.s.th-a yonir eva ca \ sarvak-amadugh-a dogdhr-i # sarvasasyaprarohi.n-i // HV_6.38 // -as-id iya.m samudr-ant-a $ medin-iti pari/srut-a & madhukai.tabhayo.h k.rtsn-a % medas-abhipariplut-a // HV_6.39 // [k: N (except S1 N1) T3.4 ins.: :k] teneya.m medin-i dev-i $ procyate brahmav-adibhi.h | *HV_6.39*122 | tato 'bhyupagam-ad r-aj?na.h $ p.rthor vainyasya bh-arata & duhit.rtvam anupr-apt-a % dev-i p.rthv-iti cocyate // HV_6.40 // p.rthun-a pravibhakt-a ca $ /sodhit-a ca vasu.mdhar-a & sasy-akaravat-i sph-it-a % purapattanam-alin-i // HV_6.41 // eva.mprabh-avo vainya.h sa $ r-aj-as-id r-ajasattama & namasya/s caiva p-ujya/s ca % bh-utagr-amair na sa.m/saya.h // HV_6.42 // br-ahma.nai/s ca mah-abh-agair $ vedaved-a;ngap-aragai.h & p.rthur eva namask-aryo % v.rttida.h sa san-atana.h // HV_6.43 // p-arthivai/s ca mah-abh-agai.h $ p-arthivatvam abh-ipsubhi.h & -adir-ajo namask-arya.h % p.rthur vainya.h prat-apav-an // HV_6.44 // yodhair api ca vikr-antai.h $ pr-aptuk-amair jaya.m yudhi & -adir-ajo namask-aryo % yodh-an-a.m prathamo n.rpa.h // HV_6.45 // yo hi yoddh-a ra.na.m y-ati $ k-irtayitv-a p.rthu.m n.rpam & sa ghorar-up-an sa.mgr-am-an % k.sem-i tarati k-irtim-an // HV_6.46 // vai/syair api ca vitt-a.dhyair $ vai/syav.rttim anu.s.thitai.h & p.rthur eva namask-aryo % v.rttid-at-a mah-aya/s-a.h // HV_6.47 // tathaiva /s-udrai.h /sucibhis $ trivar.naparic-aribhi.h & p.rthur eva namask-arya.h % /sreya.h param abh-ipsubhi.h // HV_6.48 // ete vatsavi/se.s-a/s ca $ dogdh-ara.h k.s-iram eva ca & p-atr-a.ni ca mayokt-ani % ki.m bh-uyo var.nay-ami te // HV_6.49 // [k: K2 V2 ins.: :k] ya ida.m /s.r.nuy-an nitya.m $ p.rtho/s caritam -adita.h | *HV_6.49*123:1 | putrapautrasam-ayukto $ modate sucira.m bhuvi | *HV_6.49*123:2 | [k: D6 T1.2 G M4 ins.: :k] ukt-ani bharata/sre.s.tha $ vainyasyeha mah-atmana.h | *HV_6.49*124:1 | kim anyad bharata/sre.s.tha $ p.rcchasi tva.m nare/svara | *HV_6.49*124:2 | [k: M4 cont.: :k] ya.h /s.r.noti sad-a bhakty-a $ sa svarg-i n-atra sa.m/saya.h | *HV_6.49*125 | [h: HV (CE) chapter 7, transliterated by Peter Bisschop, version of october 2, 2001 :h] {janamejaya uv-aca} manvantar-a.ni sarv-a.ni $ vistare.na tapodhana & te.s-a.m p-urvavis.r.s.ti.m ca % vai/sa.mp-ayana k-irtaya // HV_7.1 // y-avanto manava/s caiva $ y-avanta.m k-alam eva ca & manvantarakath-a.m brahma?n % chrotum icch-ami tattvata.h // HV_7.2 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} na /sakya.m vistara.m t-ata $ vaktu.m var.sa/satair api & manvantar-a.n-a.m kauravya % sa.mk.sepa.m tv eva me /s.r.nu // HV_7.3 // sv-aya.mbhuvo manus t-ata $ manu.h sv-aroci.sas tath-a & auttamas t-amasa/s caiva % raivata/s c-ak.su.sas tath-a \ vaivasvata/s ca kauravya # s-a.mprato manur ucyate // HV_7.4 // [k: For 4cd, S1 subst.: :k] uttam-akhyas t-amasa/s c-a+ $ +bh-ut-a.m raivatacak.su.sau | *HV_7.4cd*126 | [k: T3 ins.: :k] a.s.tamo dak.sas-avar.nir $ dharmas-avar.nir eva ca | *HV_7.4*127:1 | rudraputras tu s-avar.nir $ bhavitaik-ada/so manu.h | *HV_7.4*127:2 | s-avar.ni/s ca manus t-ata $ bhautyo raucyas tathaiva ca & [k: D4 ins.: :k] raivato brahmas-avar.ni.h $ s-uryas-avar.nir eva ca | *HV_7.5ab*128 | tathaiva merus-avar.n-a/s % catv-aro manava.h sm.rt-a.h // HV_7.5 // at-it-a vartam-an-a/s ca $ tathaiv-an-agat-a/s ca ye & k-irtit-a manavas t-ata % mayaivaite yath-a/sruti \ .r.s-i.ms te.s-a.m pravak.sy-ami # putr-an devaga.n-a.ms tath-a // HV_7.6 // mar-icir atrir bhagav-an $ a;ngir-a.h pulaha.h kratu.h & pulastya/s ca vasi.s.tha/s ca % saptaite brahma.na.h sut-a.h // HV_7.7 // uttarasy-a.m di/si tath-a $ r-ajan saptar.saya.h sthit-a.h & y-am-a n-ama tath-a dev-a % -asan sv-aya.mbhuve 'ntare // HV_7.8 // agn-idhra/s c-agnib-ahu/s ca $ medh-a medh-atithir vasu.h & jyoti.sm-an dyutim-an havya.h % savana.h putra eva ca // HV_7.9 // mano.h sv-aya.mbhuvasyaite $ da/sa putr-a mahaujasa.h & etat te prathama.m r-ajan % manvantaram ud-ah.rtam // HV_7.10 // aurvo vasi.s.thaputra/s ca $ stamba.h k-a/syapa eva ca & pr-a.no b.rhaspati/s caiva % datto 'tri/s cyavanas tath-a \ ete mahar.sayas t-ata # v-ayuprokt-a mah-avrat-a.h // HV_7.11 // dev-a/s ca tu.sit-a n-ama $ sm.rt-a.h sv-aroci.se 'ntare & havirdhra.h suk.rtir jyotir % -apo m-urtir ayasmaya.h // HV_7.12 // prathita/s ca nabhasya/s ca $ nabha.h s-uryas tathaiva ca & sv-aroci.sasya putr-as te % manos t-ata mah-atmana.h \ k-irtit-a.h p.rthiv-ip-ala # mah-av-iryapar-akram-a.h // HV_7.13 // dvit-iyam etat kathita.m $ tava manvantara.m may-a & ida.m t.rt-iya.m vak.sy-ami % tan nibodha nar-adhipa // HV_7.14 // vasi.s.thaputr-a.h sapt-asan $ v-asi.s.th-a iti vi/srut-a.h & hira.nyagarbhasya sut-a % -urj-a j-at-a.h sutejasa.h // HV_7.15 // .r.sayo 'tra may-a prokt-a.h $ k-irtyam-an-an nibodha me & auttamey-an mah-ar-aja % da/sa putr-an manoram-an // HV_7.16 // i.sa -urjas tan-upa/s ca $ madhur m-adhava eva ca & /suci.h /sukra.h saha/s caiva % nabhasyo nabha eva ca \ bh-anavas tatra dev-a/s ca # manvantaram ud-ah.rtam // HV_7.17 // manvantara.m caturtha.m te $ kathayi.sy-ami tac ch.r.nu & k-avya.h p.rthus tathaiv-agnir % jahnur dh-at-a ca bh-arata \ kap-iv-an akap-iv-a.m/s ca # tatra saptar.sayo n.rpa // HV_7.18 // pur-a.ne k-irtit-as t-ata $ putr-a.h pautr-a/s ca bh-arata & saty-a devaga.n-a/s caiva % t-amasasy-antare mano.h // HV_7.19 // [k: N (except S1 K1 N1) S (except M2.3; M1 missing) ins.: :k] putr-a.m/s caiva pravak.sy-ami $ t-amasasya manor n.rpa | *HV_7.19*129 | dyutis tapasya.h sutap-as $ tapom-ulas tapodhana.h & taporatir akalm-a.sas % tanv-i dhanv-i param.tapa.h // HV_7.20 // t-amasasya manor ete $ da/sa putr-a mah-abal-a.h & v-ayuprokt-a mah-ar-aja % caturtha.m caitad antaram // HV_7.21 // vedab-ahur yadudhra/s ca $ munir veda/sir-as tath-a & hira.nyalom-a parjanya % -urdhvab-ahu/s ca somaja.h \ satyanetras tath-atreya # ete saptar.sayo 'pare // HV_7.22 // dev-a/s c-abh-utarajasas $ tath-a prak.rtaya.h sm.rt-a.h & p-ariplava/s ca raibhya/s ca % manor antaram ucyate // HV_7.23 // atha putr-an im-a.ms tasya $ nibodha gadato mama & dh.rtim-an avyayo yuktas % tattvadar/s-i nirutsuka.h // HV_7.24 // ara.nya/s ca prak-a/sa/s ca $ nirmoha.h satyav-ak k.rti.h & raivatasya mano.h putr-a.h % pa?ncama.m caitad antaram // HV_7.25 // .sa.s.tha.m te sa.mpravak.sy-ami $ tan nibodha nar-adhipa & bh.rgur nabho vivasv-a.m/s ca % sudh-am-a viraj-as tath-a // HV_7.26 // atin-am-a sahi.s.nu/s ca $ sapta ete mahar.saya.h & c-ak.su.sasy-antare t-ata % manor dev-an im-a?n /s.r.nu // HV_7.27 // -ady-a.h prabh-ut-a .rbhava.h $ p.rthuk-a/s ca divaukasa.h & lekh-a/s ca n-ama r-ajendra % pa?nca devaga.n-a.h sm.rt-a.h // HV_7.28 // .r.ser a;ngirasa.h putr-a $ mah-atm-ano mahaujasa.h & n-a.dvaley-a mah-ar-aja % da/sa putr-a/s ca vi/srut-a.h \ uruprabh.rtayo r-ajan # .sa.s.tha.m manvantara.m sm.rtam // HV_7.29 // [k: T3.4 G4 ins.: :k] .sa.s.ta.m manvantara.m prokta.m $ saptama.m tu nibodha me | *HV_7.29*130 | atrir vasi.s.tho bhagav-an $ ka/syapa/s ca mah-an .r.si.h & gautamo 'tha bharadv-ajo % vi/sv-amitras tathaiva ca // HV_7.30 // tathaiva putro bhagav-an $ .rc-ikasya mah-atmana.h & saptamo jamadagni/s ca % .r.saya.h s-a.mprata.m divi // HV_7.31 // s-adhy-a rudr-a/s ca vi/sve ca $ vasavo marutas tath-a & -adity-a/s c-a/svinau caiva % devau vaivasvatau sm.rtau // HV_7.32 // manor vaivasvatasyaite $ vartante s-a.mprate 'ntare & ik.sv-akupramukh-a/s caiva % da/sa putr-a mah-atmana.h // HV_7.33 // [k: S1 ins.: :k] mano.h samabhavad r-ajan $ dik.su sarv-asu bh-arata | *HV_7.33*131 | ete.s-a.m k-irtit-an-a.m tu $ mahar.s-i.n-a.m mahaujas-am & r-ajan putr-a/s ca pautr-a/s ca % dik.su sarv-asu bh-arata // HV_7.34 // manvantare.su sarve.su $ pr-agdi/sa.m sapta saptak-a.h & sthit-a dharmavyavasth-artha.m % lokasa.mrak.sa.n-aya ca // HV_7.35 // manvantare vyatikr-ante $ catv-ara.h saptak-a ga.n-a.h & k.rtv-a karma diva.m y-anti % brahmalokam an-amayam // HV_7.36 // tato 'nye tapas-a yukt-a.h $ sth-ana.m tat p-urayanty uta & at-it-a vartam-an-a/s ca % krame.naitena bh-arata // HV_7.37 // et-any ukt-ani kauravya $ sapt-at-it-ani bh-arata & manvantar-a.ni sarv-a.ni % nibodh-an-agat-ani me // HV_7.38 // s-avar.n-a manavas t-ata $ pa?nca t-a.m/s ca nibodha me & eko vaivasvatas te.s-a.m % catv-ara/s ca praj-apate.h \ parame.s.thisut-as t-ata # merus-avar.nat-a.m gat-a.h // HV_7.39 // dak.sasyaite hi dauhitr-a.h $ priy-ay-as tanay-a n.rpa & mahat-a tapas-a yukt-a % merup.r.s.the mahaujasa.h // HV_7.40 // ruce.h praj-apate.h putro $ raucyo n-ama manu.h sm.rta.h & bh-uty-a.m cotp-adito devy-a.m % bhautyo n-ama ruce.h suta.h \ an-agat-a/s ca saptaite # loke 'smin manava.h sm.rt-a.h // HV_7.41 // an-agat-a/s ca saptaiva $ sm.rt-a divi mahar.saya.h & manor antaram -as-adya % s-avar.nasyeha t-a?n /s.r.nu // HV_7.42 // r-amo vy-asas tath-atreyo $ d-iptimanto bahu/srut-a.h & bh-aradv-ajas tath-a drau.nir % a/svatth-am-a mah-adyuti.h // HV_7.43 // gotamasy-atmaja/s caiva $ /saradv-an n-ama gautama.h & kau/siko g-alava/s caiva % ruru.h k-a/syapa eva ca \ ete sapta mah-atm-ano # bhavi.sy-a munisattam-a.h // HV_7.44 // [k: S1 K1.3 D4 ins. after 44: K2 after 26: :k] devat-an-a.m gu.n-as tatra $ traya.h prokt-a.h svaya.mbhuv-a | *HV_7.44*132:1 | m-ar-icasyaiva te putr-a.h $ ka/syapasya mah-atmana.h | *HV_7.44*132:2 | [k: K4 N2.3 V B Dn Ds D3.5.6 ins. after 44: :k] brahma.na.h sad.r/s-a/s caite $ dhany-a.h saptar.saya.h sm.rt-a.h || *HV_7.44*133:1 | abhij-aty-atha tapas-a $ mantravy-akara.nais tath-a | *HV_7.44*133:2 | brahmalokaprati.s.th-as tu $ sm.rt-a brahmar.sayo 'mal-a.h || *HV_7.44*133:3 | bh-utabhavyabhavajj?n-ana.m $ buddh-a caiva tu yai.h svayam | *HV_7.44*133:4 | tapas-a vai prasiddh-a ye $ sa.mgat-a pravicintak-a.h | *HV_7.44*133:5 | mantravy-akara.n-adyai/s ca $ ai/svary-at sarva/sa/s ca ye || *HV_7.44*133:6 | et-an bh-ary-an dvijo j?n-atv-a $ nai.s.thik-ani ca n-ama ca | *HV_7.44*133:7 | saptaite saptabhi/s caiva $ gu.nai.h saptar.saya.h sm.rt-a.h || *HV_7.44*133:8 | d-irgh-ayu.so mantrak.rta $ -i/svar-a d-irghacak.su.sa.h | *HV_7.44*133:9 | buddhy-a pratyak.sadharm-a.no $ gotrapr-avartak-as tath-a || *HV_7.44*133:10 | k.rt-adi.su yug-akhye.su $ sarve.sv eva puna.h puna.h | *HV_7.44*133:11 | pravartayanti te var.n-an $ -a/sram-a.m/s caiva sarva/sa.h | *HV_7.44*133:12 | saptar.sayo mah-abh-ag-a.h $ satyadharmapar-aya.n-a.h || *HV_7.44*133:13 | te.s-a.m caiv-anvayotpann-a $ j-ayante hi puna.h puna.h | *HV_7.44*133:14 | mantrabr-ahma.nakart-aro $ dharme pra/sithile tath-a || *HV_7.44*133:15 | yasm-ac ca varad-a.h sapta $ parebhya/s c-apar-a.h sm.rt-a.h | *HV_7.44*133:16 | tasm-an na k-alo na vaya.h $ pram-a.nam .r.sibh-avane || *HV_7.44*133:17 | e.sa saptar.sikodde/so $ vy-akhy-atas te may-a n.rpa | *HV_7.44*133:18 | s-avar.nasya mano.h putr-an $ bhavi.sy-a?n /s.r.nu sattama | *HV_7.44*133:19 | [k: After line 4, D5.6 ins.: :k] sa.mbandh-ac ca svaya.mtej-a.h $ sa.mbuddh-a/s ca yata.h svayam | *HV_7.44*133A | [k: After *133, D5.6 cont.: :k] yasm-ac cha.msanti te brahma $ tasm-ad brahmar.saya.h sm.rt-a.h | *HV_7.44*134 | var-iv-a.m/s c-avar-iv-a.m/s ca $ sa.mmato dh.rtim-an vasu.h & cari.s.nur -a.dhyo dh.r.s.nu/s ca % v-aj-i sumatir eva ca \ s-avar.nasya mano.h putr-a # bhavi.sy-a da/sa bh-arata // HV_7.45 // [k: S1 K1.3 Dn Ds D1.4 ins. a passage given in App. I (No. 1). V3 ins.: :k] k.samay-a n.rpa s-avar.n-a $ bhavi.sy-a?n /s.r.nu bh-arata | *HV_7.45*135 | ete.s-a.m k-alyam utth-aya $ k-irtan-at sukham edhate & [k: K N2.3 V B D T2--4 G1--3.5 M4 ins.: :k] ya/sa/s c-apnoti sumahad $ -ayu.sm-a.m/s ca bhaven nara.h | *HV_7.46ab*136 | [k: K3 cont.: :k] caturda/se manobh-avye $ uragambh-irabudhnak-a.h | *HV_7.46ab*137:1 | putr-a/sc-a(vai c-a?)k.su.s-a dev-a $ /sukr-ady-a/s ca tapasvina.h | *HV_7.46ab*137:2 | at-itan-agat-an-a.m vai % mahar.s-i.n-a.m sad-a nara.h // HV_7.46 // [k: S1 K1 Dn D4 ins. after 46: Ds after 41: :k] devat-an-a.m ga.n-a.h prokt-a.h $ pa?nca vai bharatar.sabha | *HV_7.46*138:1 | tara.mgabh-irur vapra/s ca $ tarasv-an ugra eva ca || *HV_7.46*138:2 | abhim-an-i prav-ira/s ca $ ji.s.nu.h sa.mkrandanas tath-a | *HV_7.46*138:3 | tejasv-i sabala/s caiva $ bhautyasyaite mano.h sut-a.h || *HV_7.46*138:4 | bhautyasyaiv-adhik-are tu $ p-ur.ne kalpas tu p-uryate | *HV_7.46*138:5 | ity ete 'n-agat-at-it-a $ manava.h k-irtit-a may-a | *HV_7.46*138:6 | [k: D6 T G1--3.5 M4 ins. after 46: G4 after 46ab: :k] namask.rtv-a jayet svarga.m $ br-ahma.no n-atra sa.m/saya.h | *HV_7.46*139:1 | k.satriyo jayate /satr-un $ vai/sya.h /s-udro yathepsitam | *HV_7.46*139:2 | tair iya.m p.rthiv-i t-ata $ sasamudr-a sapattan-a & yath-aprade/sam ady-api $ sarvata.h parip-alyate | *HV_7.47ab*140 | p-ur.na.m yugasahasra.m hi % parip-aly-a nare/svarai.h \ praj-abhis tapas-a caiva # sa.mh-ar-ante ca nitya/sa.h // HV_7.47 // yug-ani saptatis t-ani $ s-agr-a.ni kathit-ani te & k.rtatret-adiyukt-ani % manor antaram ucyate // HV_7.48 // caturda/saite manava.h $ k-irtit-a.h k-irtivardhan-a.h & vede.su sapur-a.ne.su % sarve te prabhavi.s.nava.h \ praj-an-a.m patayo r-ajan # dhanyam e.s-a.m prak-irtanam // HV_7.49 // manvantare.su sa.mh-ar-a.h $ sa.mh-ar-ante.su sa.mbhav-a.h & na /sakyam anta.m te.s-a.m vai % vaktu.m var.sa/satair api // HV_7.50 // visargasya praj-an-a.m vai $ sa.mh-arasya ca bh-arata & manvantare.su sa.mh-ara.h % /sr-uyate bharatar.sabha // HV_7.51 // sa/se.s-as tatra ti.s.thanti $ dev-a brahmar.sibhi.h saha & tapas-a brahmacarye.na % /srutena ca samanvit-a.h \ p-ur.ne yugasahasre tu # kalpo ni.h/se.sa ucyate // HV_7.52 // tatra bh-ut-ani sarv-a.ni $ dagdh-any -adityara/smibhi.h & brahm-a.nam agrata.h k.rtv-a % sah-adityaga.nair vibho // HV_7.53 // [k: B1 (marg.) D5 ins.: :k] yoga.m yog-i/svara.m devam $ aja.m k.setrajam acyutam | *HV_7.53*141 | pravi/santi sura/sre.s.tha.m $ hari.m n-ar-aya.na.m prabhum & sra.s.t-ara.m sarvabh-ut-an-a.m % kalp-ante.su puna.h puna.h \ avyakta.h /s-a/svato devas # tasya sarvam ida.m jagat // HV_7.54 // [k: K2(marg.).3 V2.3 Dn Ds D3--6 ins. after 54: N2 after the first occurence of 55ab: :k] tatra sa.mvartate r-atri.h $ sakalaik-ar.nave tad-a | *HV_7.54*142:1 | n-ar-aya.nodare nidr-a.m $ br-ahma.m var.sasahasrakam || *HV_7.54*142:2 | t-avantam iti k-ala.m s-a $ r-atrir ity abhi/sabdit-a | *HV_7.54*142:3 | nidr-ayogam anupr-apto $ yasy-am ante pit-amaha.h || *HV_7.54*142:4 | s-a ca r-atrir apakr-ant-a $ sahasrayugaparyay-a | *HV_7.54*142:5 | tad-a prabuddho bhagav-an $ brahm-a lokapit-amaha.h | *HV_7.54*142:6 | puna.h sis.rk.say-a yukta.h $ sarg-aya vidadhe mana.h || *HV_7.54*142:7 | saiva sm.rti.h pur-a.neya.m $ tadv.rtta.m tadvice.s.titam | *HV_7.54*142:8 | devasth-an-ani t-any eva $ kevala.m ca viparyaya.h || *HV_7.54*142:9 | tato dagdh-ani bh-ut-ani $ sarv-a.ny -adityara/smibhi.h | *HV_7.54*142:10 | devar.siyak.sagandharv-a.h $ pi/s-acoragar-ak.sas-a.h | *HV_7.54*142:11 | j-ayante ca punas t-ata $ yuge bharatasattama || *HV_7.54*142:12 | yathart-av .rtuli;ng-ani $ n-an-ar-up-a.ni paryaye | *HV_7.54*142:13 | d.r/syante t-ani t-any eva $ tath-a br-ahm-i.su r-atri.su || *HV_7.54*142:14 | ni.skramitv-a praj-ak-ara.h $ praj-apatir asa.m/sayam | *HV_7.54*142:15 | ye ca vai m-anav-a dev-a.h $ sarve caiva mahar.saya.h || *HV_7.54*142:16 | te sa.mgat-a.h /suddhasa;ng-a.h $ /sa/svad dharmavisargata.h | *HV_7.54*142:17 | na bhavanti punas t-ata $ yuge bharatasattama || *HV_7.54*142:18 | tat sarva.m kramayogena $ k-alasa.mkhy-avibh-agavit | *HV_7.54*142:19 | sahasrayugasa.mkhy-ana.m $ k.rtv-a divasam -i/svara.h || *HV_7.54*142:20 | r-atri.m yugasahasr-ant-a.m $ k.rtv-a ca bhagav-an vibhu.h | *HV_7.54*142:21 | sa.mharaty atha bh-ut-ani $ s.rjate ca puna.h puna.h | *HV_7.54*142:22 | vyakt-avyakto mah-adevo $ harir n-ar-aya.na.h prabhu.h | *HV_7.54*142:23 | atra te vartayi.sy-ami $ manor vaivasvatasya ha & visarga.m bharata/sre.s.tha % s-a.mpratasya mah-adyute // HV_7.55 // v.r.s.niva.m/saprasa;ngena $ kathyam-ana.m pur-atanam & [k: D6 T1.3.4 G M4 ins.: :k] nitya.h sarvagata.h s-uk.sma.h $ /s-a/svata.h puru.sottama.h | *HV_7.56ab*143 | yatrotpanno mah-atm-a sa % harir v.r.s.nikule prabhu.h // HV_7.56 // [k: Dn T1.3 ins.: :k] sarv-asuravin-a/s-aya $ sarvalokahit-aya ca | *HV_7.56*144 | [h: HV (CE) chapter 8, transliterated by Peter Bisschop, version of october 2, 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} vivasv-an ka/syap-aj jaj?ne $ d-ak.s-aya.ny-am ari.mdama & tasya bh-ary-abhavat sa.mj?n-a % tv-a.s.tr-i dev-i vivasvata.h \ sure.nur iti vikhy-at-a # tri.su loke.su bh-amin-i // HV_8.1 // s-a vai bh-ary-a bhagavato $ m-arta.n.dasya mah-atmana.h & bhart.rr-upe.na n-atu.syad % r-upayauvana/s-alin-i \ sa.mj?n-a n-ama svatapas-a # d-ipteneha samanvit-a // HV_8.2 // -adityasya hi tadr-upa.m $ m-arta.n.dasya svatejas-a & g-atre.su paridagdha.m vai % n-atik-antam iv-abhavat // HV_8.3 // na khalv aya.m m.rto '.n.dastha $ iti sneh-ad abh-a.sata & aj-anan k-a/syapas tasm-an % m-arta.n.da iti cocyate // HV_8.4 // tejas tv abhyadhika.m t-ata $ nityam eva vivasvata.h & yen-atit-apay-am-asa % tr-i.ml lok-an ka/syap-atmaja.h // HV_8.5 // tr-i.ny apaty-ani kauravya $ sa.mj?n-ay-a.m tapat-a.m vara.h & -adityo janay-am-asa % kany-a.m dvau ca praj-apat-i // HV_8.6 // manur vaivasvata.h p-urva.m $ /sr-addhadeva.h praj-apati.h & yama/s ca yamun-a caiva % yamajau sa.mbabh-uvatu.h // HV_8.7 // /sy-amavar.na.m tu tadr-upa.m $ sa.mj?n-a d.r.s.tv-a vivasvata.h & asahant-i tu sv-a.m ch-ay-a.m % savar.n-a.m nirmame tata.h \ m-ay-amay-i tu s-a sa.mj?n-a # tasy-a/s ch-ay-a samutthit-a // HV_8.8 // pr-a?njali.h pra.nat-a bh-utv-a $ ch-ay-a sa.mj?n-a.m nare/svara & uv-aca ki.m may-a k-arya.m % kathayasva /sucismite \ sthit-asmi tava nirde/se # /s-adhi m-a.m varavar.nini // HV_8.9 // {sa.mj?nov-aca} aha.m y-asy-ami bhadra.m te $ svam eva bhavana.m pitu.h & tvayeha bhavane mahya.m % vastavya.m nirvi/sa;nkay-a // HV_8.10 // imau ca b-alakau mahya.m $ kany-a ceya.m sumadhyam-a & sa.mbh-avy-as te na c-akhyeyam % ida.m bhagavate tvay-a // HV_8.11 // {savar.nov-aca} -a kacagraha.n-ad devi $ -a /s-ap-an naiva karhicit & -akhy-asy-ami mata.m tubhya.m % gaccha devi yath-asukham // HV_8.12 // sam-adh-aya savar.n-a.m tu $ tathety ukt-a tay-a ca s-a & tva.s.tu.h sam-ipam agamad % vr-i.diteva manasvin-i // HV_8.13 // pitu.h sam-ipag-a s-a tu $ pitr-a nirbhartsit-a /subh-a & bhartu.h sam-ipa.m gaccheti % niyukt-a ca puna.h puna.h // HV_8.14 // [k: D4 (marg.) ins.: :k] cint-am av-apa mahat-i.m $ str-i.n-a.m dhik ce.s.tita.m tv iti | *HV_8.14*145:1 | nininda bahudh-atm-ana.m $ str-itva.m c-atinininda s-a || *HV_8.14*145:2 | sth-atavya.m na kvacit str-i.n-a.m $ dhig asv-atantryaj-ivitam | *HV_8.14*145:3 | /sai/save yauvane v-arddhe $ pit.rbhart.rsut-ad bhayam || *HV_8.14*145:4 | tyakta.m bhart.rg.rha.m maugdhy-ad $ bata durv.rttay-a may-a | *HV_8.14*145:5 | avij?n-at-api vedh-ay-am $ atha patyur niketanam || *HV_8.14*145:6 | tatr-asti s-a savar.n-a vai $ parip-ur.namanorath-a | *HV_8.14*145:7 | na.s.ta.m bhart.rg.rha.m maugdhy-ac $ chreyo 'tra na pitur g.rhe | *HV_8.14*145:8 | agacchad va.dav-a bh-utv-ac $ ch-adya r-upam anindit-a & kur-un athottar-an gatv-a % t.r.n-any eva cac-ara s-a // HV_8.15 // dvit-iy-ay-a.m tu sa.mj?n-ay-a.m $ sa.mj?neyam iti cintayan & -adityo janay-am-asa % putram -atmasama.m tad-a // HV_8.16 // p-urvajasya manos t-ata $ sad.r/so 'yam iti prabhu.h & manur ev-abhavan n-amn-a % s-avar.na iti cocyate // HV_8.17 // sa.mj?n-a tu p-arthiv-i t-ata $ svasya putrasya vai tad-a & cak-ar-abhyadhika.m sneha.m % na tath-a p-urvaje.su vai // HV_8.18 // manus tasy-a.h k.samat tat tu $ yamas tasy-a na cak.same & t-a.m vai ro.s-ac ca b-aly-ac ca % bh-avino 'rthasya v-a bal-at \ pad-a sa.mtarjay-am-asa # sa.mj?n-a.m vaivasvato yama.h // HV_8.19 // ta.m /sa/s-apa tata.h krodh-at $ savar.n-a janan-i tad-a & cara.na.h patat-am e.sa % taveti bh.r/sadu.hkhit-a // HV_8.20 // yamas tu tat pitu.h sarva.m $ pr-a?njali.h pratyavedayat & bh.r/sa.m /s-apabhayodvigna.h % sa.mj?n-av-akyair vivejita.h \ /s-apo nivarted iti ca # prov-aca pitara.m tad-a // HV_8.21 // m-atr-a snehena sarve.su $ vartitavya.m sute.su vai & seyam asm-an ap-ah-aya % yav-iy-a.msa.m bubh-u.sati // HV_8.22 // tasy-a mayodyata.h p-ado $ na tu dehe nip-atita.h & b-aly-ad v-a yadi v-a moh-at % tad bhav-an k.santum arhati // HV_8.23 // [k: N2 B2 Ds G4 ins.: :k] yasm-at te p-ujan-iy-aha.m $ tarjit-asmi tvay-a suta | *HV_8.23*146:1 | tasm-at tavai.sa cara.na.h $ pati.syati na sa.m/saya.h | *HV_8.23*146:2 | [k: G4 cont.: D2 ins. after 22ab: :k] apatya.m durapatya.m sy-an $ n-amb-a kujanan-i bhavet | *HV_8.23*147 | /sapto 'ham asmi loke/sa $ janany-a tapat-a.m vara & tava pras-ad-ac cara.no % na paten mama gopate // HV_8.24 // {vivasv-anuv-aca} asa.m/saya.m putra mahad $ bhavi.syaty atra k-ara.nam & [k: D6 T1.2 G M4 ins.: :k] yas tva.m dharmaparo nitya.m $ dharma.m sa.mtyaktav-an imam | *HV_8.25ab*148 | yena tv-am -avi/sat krodho % dharmaj?na.m satyav-adinam // HV_8.25 // [k: D6 T1.2 G1.3.5 ins. after 25: G2 cont. after *148: :k] yuktam eva hi te kartu.m $ tava m-at.rvaco 'nagha | *HV_8.25*149 | na /sakyam etan mithy-a tu $ kartu.m m-at.rvacas tava & k.rmayo m-a.msam -ad-aya % y-asyanti tu mah-itale // HV_8.26 // [k: K N2 V1(marg.).2.3 B1.2 Dn Ds D1.3--5 ins.: :k] tava p-ad-an mah-apr-aj?na $ tata.h sa.mpr-apsyase sukham | *HV_8.26*150 | k.rtam eva.m vacas tathya.m $ m-atus tava bhavi.syati & /s-apasya parih-are.na % tva.m ca tr-ato bhavi.syasi // HV_8.27 // -aditya/s c-abrav-it sa.mj?n-a.m $ kimartha.m tanaye.su vai & tulye.sv abhyadhika.h sneha.h % kriyate 'ti puna.h puna.h \ [k: should be kriyateti (kriyata-iti) :k] s-a tat pariharant-i sma # n-acacak.se vivasvata.h // HV_8.28 // [k: K1.3 N2.3 V1.2(first time).3 B Dn Ds D4--6 T3.4 ins.: :k] -atm-ana.m sa sam-adh-aya $ yog-at tathyam apa/syata | *HV_8.28*151 | [k: N2.3 V B2 Ds D6 cont.: :k] m-urdhaje.su ca jagr-aha $ s-a c-atm-ana.m /sa/sa.msa ha | *HV_8.28*152 | [k: V2(second time) cont. after *152: V3 ins. after 28: :k] -atm-ana.m gopay-am-asa $ sa.myog-at tasya naiva tu | *HV_8.28*153 | t-a.m /saptuk-amo bhagav-an $ n-a/s-aya kurunandana & [k: K3 Dn D1 Bom. and Poona eds. ins.: :k] m-urdhaje.su ca jagr-aha $ samaye 'tigate tu s-a | *HV_8.29ab*154 | tata.h sarva.m yath-av.rttam % -acacak.se vivasvata.h \ vivasv-an atha tac chrutv-a # kruddhas tva.s.t-aram abhyag-at // HV_8.29 // tva.s.t-a tu ta.m yath-any-ayam $ arcayitv-a vibh-avasum & nirdagdhuk-ama.m ro.se.na % s-antvay-am-asa vai tad-a // HV_8.30 // {tva.s.tov-aca} tav-atitejas-avi.s.tam $ ida.m r-upa.m na /sobhate & asahant-i sma tat sa.mj?n-a % vane carati /s-a.dvalam // HV_8.31 // dra.s.t-a hi t-a.m bhav-an adya $ sv-a.m bh-ary-a.m /subhac-ari.n-im & [k: K N2.3 V B D T1.3.4 G1(first time).2--5 ins. after 32ab: T2 G1(second time) cont. after *158; M4 ins. after 35: :k] nitya.m tapasy abhirat-a.m $ va.dav-ar-upadh-ari.n-im | *HV_8.32ab*155:1 | par.n-ah-ar-a.m k.r/s-a.m d-in-a.m $ ja.til-a.m maladh-ari.n-im | *HV_8.32ab*155:2 | hastihastaparikli.s.t-a.m $ vy-akul-a.m padmin-im iva | *HV_8.32ab*155:3 | /sl-aghy-a.m yogabalopet-a.m % yogam -asth-aya gopate // HV_8.32 // anuk-ula.m tu te deva $ yadi sy-an mama tan matam & r-upa.m nirvartay-amy adya % tava k-antam ari.mdama // HV_8.33 // [k: K N2 V2 B2 Dn Ds D3--6 Bom. and Poona eds. ins.: :k] r-upa.m vivasvata/s c-as-it $ tiryag-urdhvasama.m tu vai | *HV_8.33*156:1 | ten-asau sa.mbh.rto devo $ r-upe.na tu vibh-avasu.h || *HV_8.33*156:2 | tasm-at tva.s.tu.h sa vai v-akya.m $ bahu mene praj-apati.h | *HV_8.33*156:3 | samanuj?n-atav-a.m/s caiva $ tva.s.t-ara.m r-upasiddhaye | *HV_8.33*156:4 | tato 'bhyupagam-at tva.s.t-a $ m-arta.n.dasya vivasvata.h & bhramim -aropya tat teja.h % /s-atay-am-asa bh-arata // HV_8.34 // [k: T3 ins.: :k] k.rtav-an a.s.tama.m bh-aga.m $ na vya/s-atayad avyayam || *HV_8.34*157:1 | yat s-ury-ad vai.s.nava.m teja.h $ /s-atita.m vi/svakarma.n-a | *HV_8.34*157:2 | tva.s.taiva tejas-a tena $ vi.s.no/s cakram akalpayat || *HV_8.34*157:3 | tri/s-ula.m caiva /sarvasya $ /sibik-a.m dhanadasya ca | *HV_8.34*157:4 | /sakti.m guhasya dev-an-am $ anye.s-a.m ca var-ayudham || *HV_8.34*157:5 | tat sarva.m tejas-a tena $ vi/svakarm-a hy akalpayat | *HV_8.34*157:6 | tato nirbh-asita.m r-upa.m $ tejas-a sa.mh.rtena vai & k-ant-at k-antatara.m dra.s.tum % adhika.m /su/subhe tad-a // HV_8.35 // [k: S1 K N2.3 V B1.2 D T2--4 G1.3--5 ins. after 35: B3 after 34a: G4 after 34: :k] mukhe nirvartita.m r-upa.m $ tasya devasya gopate.h | *HV_8.35*158:1 | tata.hprabh.rti devasya $ mukham -as-it tu lohitam || *HV_8.35*158:2 | mukhar-aga.m tu yat p-urva.m $ m-arta.n.dasya mukhacyutam | *HV_8.35*158:3 | -adity-a dv-ada/saiveha $ sa.mbh-ut-a mukhasa.mbhav-a.h || *HV_8.35*158:4 | dh-at-aryam-a ca mitra/s ca $ varu.no '.m/so bhagas tath-a | *HV_8.35*158:5 | indro vivasv-an p-u.s-a ca $ parjanyo da/samas tath-a | *HV_8.35*158:6 | tatas tva.s.t-a tato vi.s.nur $ ajaghanyo jaghanyaja.h || *HV_8.35*158:7 | har.sa.m lebhe tato devo $ d.r.s.tv-adity-an svadehaj-an | *HV_8.35*158:8 | gandhai.h pu.spair ala.mk-arair $ bh-asvat-a muku.tena ca || *HV_8.35*158:9 | eva.m sa.mp-ujay-am-asa $ tva.s.t-a v-akyam uv-aca ha || *HV_8.35*158:10 | gaccha deve/sa sv-a.m bh-ary-a.m $ kur-u.m/s carati cottar-an | *HV_8.35*158:11 | va.dav-ar-upam -asth-aya $ vane carati /s-a.dvale || *HV_8.35*158:12 | t-a.m tath-ar-upam -asth-aya $ sv-a.m bh-ary-a.m /subhal-ilay-a | *HV_8.35*158:13 | dadar/sa yogam -asth-aya $ sv-a.m bh-ary-a.m va.dav-a.m tata.h & adh.r.sy-a.m sarvabh-ut-an-a.m % tejas-a niyamena ca // HV_8.36 // [k: K4 N V B D3 D1--5 T3.4 G2 ins.: :k] va.dav-avapu.s-a r-aja.m/s $ carant-im akutobhay-am | *HV_8.36*159 | so '/svar-upe.na bhagav-a.ms $ t-a.m mukhe samabh-avayat & maithun-aya vive.s.tant-i.m % parapu.mso vi/sa;nkay-a // HV_8.37 // s-a tan niravamac chukra.m $ n-asik-ay-a vivasvata.h & devau tasy-am aj-ayet-am % a/svinau bhi.saj-a.m varau // HV_8.38 // n-asatya/s caiva dasra/s ca $ sm.rtau dv-av a/svin-av iti & m-arta.n.dasy-atmaj-av et-av % a.s.tamasya praj-apate.h // HV_8.39 // [k: Dn D5 ins.: :k] sa.mj?n-ay-a.m janay-am-asa $ va.dav-ay-a.m sa bh-arata | *HV_8.39*160 | t-a.m tu r-upe.na kr-antena $ dar/say-am-asa bh-askara.h & s-a tu d.r.s.tvaiva bhart-ara.m % tuto.sa janamejaya // HV_8.40 // yamas tu karma.n-a tena $ bh.r/sa.m p-i.ditam-anasa.h & dharme.na ra?njay-am-asa % dharmar-aja im-a.h praj-a.h // HV_8.41 // sa lebhe karma.n-a tena $ /subhena paramadyuti.h & pit-.r.n-am -adhipatya.m % ca lokap-alatvam eva ca // HV_8.42 // manu.h praj-apatis tv -as-it $ s-avar.na.h sa tapodhana.h & bh-avya.h so 'n-agate tasmin % manu.h s-avar.nike 'ntare // HV_8.43 // merup.r.s.the tapo nityam $ ady-api sa caraty uta & bhr-at-a /sanai/scara/s c-asya % grahatva.m sa tu labdhav-an // HV_8.44 // [k: Dn Bom. and Poona eds. ins.: :k] n-asatyau yau sam-akhy-atau $ svarvaidyau tu babh-uvatu.h | *HV_8.44*162:1 | revanto 'pi tath-a r-ajann $ a/sv-an-a.m /s-antido 'bhavat | *HV_8.44*162:2 | tva.s.t-a tu tejas-a tena $ vi.s.no/s cakram akalpayat & tad apratihata.m yuddhe % d-anav-antacik-ir.say-a // HV_8.45 // yav-iyas-i tayor y-a tu $ yam-i kany-a ya/sasvin-i & abhavat s-a saricchre.s.th-a % yamun-a lokabh-avan-i // HV_8.46 // manur ity ucyate loke $ s-avar.na iti cocyate & dvit-iyo ya.h sutas tasya % sa vij?neya.h /sanai/scara.h // HV_8.47 // [k: K N2.3 V B D T1.2.3.4(last two second time) G M4 ins. after 47: T3.4(both first time) after the first occurence of 47cd: :k] grahatva.m sa tu lebhe vai $ sarvalok-anup-ujitam | *HV_8.47*163 | ya ida.m janma dev-an-a.m $ /s.r.nuy-ad dh-arayeta v-a & -apada.m pr-apya mucyeta % pr-apnuy-ac ca mahad ya/sa.h // HV_8.48 // [h: HV (CE) chapter 9, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} manor vaivasvatasy-asan $ putr-a vai nava tatsam-a.h & ik.sv-aku/s caiva n-abh-aga/s ca % dh.r.s.nu.h /sary-atir eva ca // HV_9.1 // nari.syantas tath-a pr-a.m/s-ur $ n-abh-anedi.s.thasaptama.h & kar-u.sa/s ca p.r.sadhra/s ca % navaite puru.sar.sabha // HV_9.2 // akarot putrak-amas tu $ manur i.s.ti.m praj-apati.h & mitr-avaru.nayos t-ata % p-urvam eva vi/s-a.m pate \ anutpanne.su navasu # putre.sv ete.su bh-arata // HV_9.3 // tasy-a.m tu vartam-an-ay-am $ i.s.ty-a.m bharatasattama & mitr-avaru.nayor a.m/se % manur -ahutim -ajuhot // HV_9.4 // [k: K1--3 ?N2.3 V1.2 B1.2 Ds D1--5 T3 ins.: :k] -ahuty-a.m h-uyam-an-ay-a.m $ devagandharvam-anu.s-a.h | *HV_9.4*164:1 | tu.s.ti.m tu param-a.m jagmur $ munya/s ca tapodhan-a.h | *HV_9.4*164:2 | aho 'sya tapaso v-iryam $ aho /srutam aho dhanam | *HV_9.4*164:3 | tatra divy-ambaradhar-a $ divy-abhara.nabh-u.sit-a & divyasa.mhanan-a caiva % i.d-a jaj?na iti /sruti.h // HV_9.5 // t-am i.dety eva hov-aca $ manur da.n.dadharas tad-a & anugacchasva m-a.m bhadre % tam i.d-a pratyuv-aca ha // HV_9.6 // [k: /S1 K ?N V B Dn Ds D1.3--6 T2--4 G M4 (D2 after 6b) ins.: :k] dharmayuktamida.m v-akya.m $ putrak-ama.m praj-apatim | *HV_9.6*165 | mitr-avaru.nayor a.m/se $ j-at-asmi vadat-a.m vara & tayo.h sak-a/sa.m y-asy-ami % na m-a.m dharmo hato 'hanat // HV_9.7 // saivam uktv-a manu.m deva.m $ mitr-avaru.nayor i.d-a & gatv-antika.m var-aroh-a % pr-a?njalir v-akyam abrav-it \ a.m/se 'smi yuvayor j-at-a # devau ki.m karav-a.ni v-am // HV_9.8 // [k: K2--4 ?N2.3 V B D except D2 ins.: :k] manun-a c-aham ukt-a vai $ anugacchasvam-am iti | *HV_9.8*166 | t-a.m tath-av-adin-i.m s-adhv-im $ i.d-a.m dharmapar-aya.n-am & mitra/s ca varu.na/s cobh-av % -ucatur yan nibodha tat // HV_9.9 // anena tava dharme.na $ pra/sraye.na damena ca & satyena caiva su/sro.ni % pr-itau svo varavar.nini // HV_9.10 // -avayos tva.m mah-abh-age $ khy-ati.m kanyeti y-asyasi & manor va.m/sakara.h putras % tvam eva ca bhavi.syasi // HV_9.11 // sudyumna iti vikhy-atas $ tri.su loke.su /sobhane & jagatpriyo dharma/s-ilo % manor va.m/savivardhana.h // HV_9.12 // niv.rtt-a s-a tu tac chrutv-a $ gacchant-i pitur antik-am & budhen-antaram -as-adya % maithun-ayopavartit-a // HV_9.13 // somaputr-ad budh-ad r-aja.ms $ tasy-a.m jaj?ne pur-urav-a.h & janayitv-a tata.h s-a tam % i.d-a sudyumnat-a.m gat-a // HV_9.14 // sudyumnasya tu d-ay-ad-as $ traya.h paramadh-armik-a.h & utkala/s ca gaya/s caiva % vinat-a/sva/s ca bh-arata // HV_9.15 // utkalasyottar-a r-ajan $ vinat-a/svasya pa/scim-a & dik p-urv-a bharata/sre.s.tha % gayasya tu gay-a sm.rt-a // HV_9.16 // pravi.s.te tu manau t-ata $ div-akaram ari.mdama & da/sadh-a tadgata.m k.satram % akarot p.rthiv-im im-am // HV_9.17 // [k: all Mss. (except /S1 K1 ?N1 T1 M1--3) ins.: :k] y-up-a;nkit-a vasumat-i $ yasyeya.m savan-akar-a | *HV_9.17*167 | ik.sv-akur jye.s.thad-ay-ado $ madhyade/sam av-aptav-an & kany-abh-av-ac ca sudyumno % naina.m gu.nam av-aptav-an // HV_9.18 // vasi.s.thavacan-ac c-as-it $ prati.s.th-ana.m mah-atmana.h & prati.s.th-a dharmar-ajasya % sudyumnasya kur-udvaha // HV_9.19 // tat pur-uravase pr-ad-ad $ r-ajya.m pr-apya mah-aya/s-a.h & [k: K1.3 D4 ins.: :k] cakravart-i mah-ar-aja $ babh-uva janamejaya | *HV_9.20*168 | [k: K2.4 ?N2.3 V B Dn Ds D1--3.5.6 T2--4 G M4 (K1.3 D4 after 20d) ins.: :k] sudyumna.h k-aray-am -asa $ prati.s.th-ane n.rpakriy-am | *HV_9.20*169:1 | dh.r.s.nuka/s c-ambar-i.sa/s ca $ da.n.da/s cet-iha te traya.h | *HV_9.20*169:2 | ya/s cak-ara mah-atm-a vai $ da.n.dak-ara.nyam uttamam || *HV_9.20*169:3 | vana.m tal lokavikhy-ata.m $ t-apas-an-am anuttamam | *HV_9.20*169:4 | tatra pravi.s.tam-atras tu $ nara.h p-ap-at pramucyate || *HV_9.20*169:5 | sudyumna/s ca diva.m y-ata $ e.dam utp-adya bh-arata | *HV_9.20*169:6 | [k: Bom Poona eds after line 1 of *169 ins.: :k] utkalasya traya.h putr-as $ tri.su loke.su vi/srut-a.h | *HV_9.20*169A | m-anaveyo mah-ar-aja % str-ipu.msor lak.sa.nair yuta.h // HV_9.20 // [k: K2.4 ?N V B Dn D1.2.5.6 T3.4 G2.4 Bom Poona eds (K1.3 D4 after 20c--d repeated after *169) ins.: :k] dh.rtav-a.ms tam i.dety eva.m $ sudyumna/s cetivi/sruta.h | *HV_9.20*170 | [k: D1.2.5 after *170 (K2 after 22b) ins. (= var. 37): :k] p.r.sadhro hivaddhitv-a tu $ guror g-a.m janamejaya | *HV_9.20*171:1 | /s-ap-ac ch-udratvam -apanna.h $ putras tasya mah-atmana.h | *HV_9.20*171:2 | n-ari.syant-a.h /sak-a.h putr-a $ n-abh-agasya tu bh-arata & ambar-i.so 'bhavat putra.h % p-arthivar.sabhasattama // HV_9.21 // dh.r.s.nos tu dh-ar.s.nika.m k.satra.m $ ra.nad.r.s.ta.m babh-uva ha & [k: /S1 K1.3.4. ?N2 V2 Dn D2--5 (K2 D1 after *171) ins. (l. 1 = 36c--d, l. 5 =*178): :k] kar-u.sasya tu k-ar-u.s-a.h $ k.satriy-a yuddhadurmad-a.h | *HV_9.22*172:1 | sahasra.m k.satriyaga.no $ vikr-anta.h sa.mbabh-uva ha || *HV_9.22*172:2 | n-abh-ag-ari.s.taputr-a/s ca $ k.satriy-a vai/syat-a.m gat-a.h || *HV_9.22*172:3 | pr-a.m/sor eko 'bhavat putra.h $ praj-apatir iti /sruta.h | *HV_9.22*172:4 | nari.syantasya d-ay-ado $ r-aj-a da.n.dadharo dama.h | *HV_9.22*172:5 | /sary-ater mithuna.m c-as-id % -anarto n-ama vi/sruta.h \ putra.h kany-a sukany-a ca # y-a patn-i cyavanasya ha // HV_9.22 // -anartasya tu d-ay-ado $ revo n-ama mah-adyuti.h & -anartavi.saya/s c-as-it % pur-i c-as-it ku/sasthal-i // HV_9.23 // revasya raivata.h putra.h $ kakudm-i n-ama dh-armika.h & jye.s.tha.h putra/satasy-as-id % r-ajya.m pr-apya ku/sasthal-im // HV_9.24 // [k: T3 for 24c--d subst.: :k] tasya putra/sata.m tv -as-it $ kany-a c-apikur-udvaha | *HV_9.24*173 | sa kany-asahita.h /srutv-a $ g-andharva.m brahma.no 'ntike & muh-urtabh-uta.m devasya % martya.m bahuyuga.m prabho // HV_9.25 // -ajag-ama yuvaiv-atha $ sv-a.m pur-i.m y-adavair v.rt-am & k.rt-a.m dv-aravat-i.m n-amn-a % bahudv-ar-a.m manoram-am \ bhojav.r.s.nyandhakair gupt-a.m # v-asudevapurogamai.h // HV_9.26 // tatas tad raivato j?n-atv-a $ yath-atattvam ari.mdama & kany-a.m t-a.m baladev-aya % suvrat-a.m n-ama revat-im // HV_9.27 // dattv-a jag-ama /sikhara.m $ meros tapasi sa.m/srita.h & [k: B2 ins.: :k] rohi.ny-a sahita/s candro $ yath-a /sacy-a /sac-ipati.h | *HV_9.28*174 | reme r-amo 'pi dharm-atm-a % revaty-a sahita.h sukh-i // HV_9.28 // {janamejaya uv-aca} katha.m bahuyuge k-ale $ samat-ite dvijar.sabha & na jar-a revat-i.m pr-apt-a % raivata.m ca kakudminam // HV_9.29 // meru.m gatasya v-a tasya $ /s-ary-ate.h sa.mtati.h katham & sthit-a p.rthivy-am ady-api % /srotum icch-ami tattvata.h // HV_9.30 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} na jar-a k.sutpip-ase v-a $ na m.rtyur bharatar.sabha & .rtucakra.m prabhavati % brahmaloke sad-anagh-a // HV_9.31 // kakudminas tu ta.m loka.m $ raivatasya gatasya ha & hat-a pu.nyajanais t-ata % r-ak.sasai.h s-a ku/sasthal-i // HV_9.32 // tasya bhr-at.r/sata.m tv -as-id $ dh-armikasya mah-atmana.h & tad vadhyam-ana.m rak.sobhir % di/sa.h pr-akramad acyut-a // HV_9.33 // [k: K4 ?N1 V1 B Dn Ds D5.6 T G M1.3.4 (?N2 V2.3 after *176)ins.: :k] vidrutasyaca r-ajendra $ tasya bhr-at.r/satasya vai | *HV_9.33*175 | [k: K1--3 ?N2 V2.3 D1.4 (K4 ?N1 V1 B Dn Ds D5.6 T3.4 after *175) ins.: :k] te.s-a.m tu te bhay-akr-anta.h $ k.satriy-as tatra tatra ha | *HV_9.33*176 | anvav-ayas tu sumah-a.ms $ tatra tatra vi/s-a.m pate & te.s-a.m ye te mah-ar-aja % /s-ary-at-a iti vi/srut-a.h // HV_9.34 // k.satriy-a bharata/sre.s.tha $ dik.su sarv-asu dh-armik-a.h & sarva/sa.h sarvagahana.m % pravi.s.t-a.h kurunandana // HV_9.35 // [k: T3 ins.: :k] te.su tatra k.rp-a.m cakre $ brahm-a lokapit-a maha.h | *HV_9.35*177 | n-abh-agasya tu putrau dvau $ vai/syau br-ahma.nat-a.m gatau & kar-u.sasya tu k-ar-u.s-a.h % k.satriy-a yuddhadurmad-a.h // HV_9.36 // [k: /S1 K1.3 ?N1 V2 Dn G4 ins.: :k] pr-a.m/sor eko 'bhavat putra.h $ praj-apatiriti /sruta.h | *HV_9.36*178 | p.r.sadhro hi.msayitv-a tu $ guror g-a.m janamejaya & /s-ap-ac ch-udratvam -apanno % navaite parik-irtit-a.h // HV_9.37 // [k: all Mss. (except /S1 M1--3) ins.: :k] vaivasvatasya tanay-a $ manor vaibharatar.sabha | *HV_9.37*179 | k.suvatas tu manos t-ata $ ik.sv-akur abhavat suta.h & tasya putra/sata.m tv -as-id % ik.sv-akor bh-uridak.si.nam // HV_9.38 // te.s-a.m vikuk.sir jye.s.thas tu $ vikuk.sitv-ad ayodhat-am & pr-apta.h paramadharmaj?na % so 'yodhy-adhipati.h prabhu.h // HV_9.39 // /sakunipramukh-as tasya $ putr-a.h pa?nca/sata.m sm.rt-a.h & uttar-apathade/sasya % rak.sit-aro vi/s-a.m pate // HV_9.40 // catv-ari.m/sad ath-as.tau ca $ dak.si.nasy-a.m tath-a di/si & vas-atipramukh-a/s c-anye % rak.sit-aro vi/s-a.m pate // HV_9.41 // [k: K1 ?N2.3 V B1.2 Dn Ds D3.5 ins.: :k] ik.sv-akus tu vikuk.si.m v-ai $ a.s.tak-ay-am ath-adi/sat | *HV_9.41*180:1 | m-a.msam -anaya /sr-addh-artha.m $ m.rg-an hatv-a mah-abala | *HV_9.41*180:2 | /sr-addhakarma.ni coddi.s.te $ ak.rte /sr-addhakarma.ni & bhak.sayitv-a /sa/sa.m t-ata % /sa/s-ado m.rgay-a.m gata.h // HV_9.42 // ik.sv-aku.n-a parityakto $ vasi.s.thavacan-at prabhu.h & [k: ?N2.3 V1.3 ins.: :k] /sa/s-adan-ac cha/s-ado 'bh-uc $ cha/s-ado vanam-avi/sat | *HV_9.43*181 | ik.sv-akau sa.msthite t-ata % /sa/s-ada.h puram -avasat // HV_9.43 // [k: ?N2.3 V1.3 ins.: :k] pr-apta.h paramadharm-atm-a $ yo 'yodhy-adhipatikriy-am | *HV_9.43*182 | ayodhasya tu d-ay-ada.h $ kakutstho n-ama v-iryav-an & [k: all Mss. (except T G M1.4) ins.: :k] indrasya v.r.sabh-utasya $ kakutstho 'jayat-asur-an | *HV_9.44*183:1 | p-urvam -a.d-ibake yuddhe $ kakutsthas tena sa sm.rta.h | *HV_9.44*183:2 | anen-as tu kakutsthasya % p.rthur -anenasa.h sm.rta.h // HV_9.44 // vi.s.tar-a/sva.h p.rtho.h putras $ tasm-ad -ardras tv aj-ayata & -ardrasya yuvan-a/svas tu % /sr-avastas tasya c-atmajas // HV_9.45 // jaj?ne /sr-avastako r-aj-a $ /sr-avast-i yena nirmit-a & /sr-avastasya tu d-ay-ado % b.rhada/svo mah-ipati.h // HV_9.46 // kuval-a/sva.h sutas tasya $ .Tr-aj-a paramadh-armika.h & ya.h sa dhundhuvadh-ad r-aj-a % dhundhum-aratvam -agata.h // HV_9.47 // {janamejaya uv-aca} dhundhor vadham aha.m brahma?n $ /srotum icch-ami tattvata.h & yadartha.m kuval-a/sva.h san % dhundhum-aratvam -agata.h // HV_9.48 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} b.rhada/svasya putr-a.n-a.m $ /satam uttamadhanvin-am & [k: all Mss. (except /S1 K1 ?N1 T1 M1--3) ins.: :k] sarve vidy-asu ni.s.n-at-a $ balavanto dur-asad-a.h | *HV_9.49*184 | babh-uv-atha pit-a r-ajye % kuval-a/sva.m nyayojayat // HV_9.49 // [k: After 49c, all Mss. (except /S1 K1 ?N1 T1 M1--3) ins.: :k] yajv-ano bh-uridak.si.n-a.h | *HV_9.49*185:1 |* kuval-a/sva.m suta.m r-ajye | *HV_9.49*185:2 |* putrasa.mkr-amita/sr-is tu $ vana.m r-aj-a sam-avi/sat & tam utta;nko 'tha viprar.si.h % pray-anta.m pratyav-arayat // HV_9.50 // {utta;nka uv-aca} bhavat-a rak.sa.na.m k-arya.m $ tat t-avat kartum arhasi & nirudvignas tapa/s cartu.m % na hi /saknomi p-arthiva // HV_9.51 // [k: /S1 K1.3 ?N2.3 V Ds D4 ins.: :k] tvay-a hi p.rthiv-i r-ajan $ rak.syam-a.n-amah-atman-a | *HV_9.51*186:1 | bhavi.syati nirudvign-a $ n-ara.nya.m gantum arhasi || *HV_9.51*186:2 | p-alane hi mah-an dharma.h $ praj-an-am iha d.r/syate | *HV_9.51*186:3 | na tath-a d.r/syate 'ra.nye $ m-a te bh-ud buddhir -id.r/s-i || *HV_9.51*186:4 | -id.r/so na hi r-ajendra $ dharma.h kva cana d.r/syate | *HV_9.51*186:5 | praj-an-a.m p-alane yo vai $ pur-a r-ajar.sibhi.h k.rta.h | *HV_9.51*186:6 | rak.sitavy-a.h praj-a r-aj?n-a $ t-as tva.m rak.situm arhasi | *HV_9.51*186:7 | mam-a/sramasam-ipe vai $ same.su marudhanvasu & samudro v-aluk-ap-ur.na % ujj-anaka iti sm.rta.h // HV_9.52 // devat-an-am avadhya/s ca $ mah-ak-ayo mah-abala.h & antarbh-umigatas tatra % v-aluk-antarhito mah-an // HV_9.53 // r-ak.sasasya madho.h putro $ dhundhur n-ama sud-aru.na.h & /sete lokavin-a/s-aya % tapa -asth-aya d-aru.nam // HV_9.54 // sa.mvatsarasya paryante $ sa ni.h/sv-asa.m vimu?ncati & yad-a tad-a mah-i t-ata % calati sma sak-anan-a // HV_9.55 // tasya ni.h/sv-asav-atena $ raja uddh-uyate mahat & -adityapatham -av.rtya % sapt-aha.m bh-umikampanam // HV_9.56 // savisphuli;nga.m s-a;ng-ara.m $ sadh-umam atid-aru.nam & tena t-ata na /saknomi % tasmin sth-atu.m sva -a/srame // HV_9.57 // ta.m v-araya mah-ak-aya.m $ lok-an-a.m hitak-amyay-a & lok-a.h svasth-a bhavantv adya % tasmin vinihate tvay-a // HV_9.58 // tva.m hi tasya vadh-ayaika.h $ samartha.h p.rthiv-ipate & vi.s.nun-a ca varo datto % mahya.m p-urva.m tato 'nadha \ [k: /S1 K ?N2.3 V B D (except D3) T G M4 ins.: :k] yas ta.m mah-asura.mraudra.m $ hani.syati mah-abalam | *HV_9.59*187 | [k: V2 after *187 cont.: :k] sa ca vikhy-atak-irtis tu $ cakravart-i nasa.m/saya.h | *HV_9.59*188 | tejas-a svena te vi.s.nus # teja -apy-ayayi.syati // HV_9.59 // na hi dhundhur mah-atej-as $ tejas-alpena /sakyate & nirdagdhu.m p.rthiv-ip-ala % cira.m yuga/satair api \ v-irya.m hi sumahat tasya # devair api dur-asadam // HV_9.60 // sa evam ukto r-ajar.sir $ utta;nkena mah-atman-a & kuval-a/sva.m suta.m pr-ad-at % tasmai dhundhunibarha.ne // HV_9.61 // {b.rhada/sva uv-aca} bhagavan nyasta/sastro 'ham $ aya.m tu tanayo mama & bhavi.syati dvija/sre.s.tha % dhundhum-aro na sa.m/saya.h // HV_9.62 // sa ta.m vy-adi/sya tanaya.m $ r-ajar.sir dhundhunigrahe & jag-ama parvat-ayaiva % tapase sa.m/sitavrata.h // HV_9.63 // kuval-a/svas tu putr-a.n-a.m $ /satena saha p-artiva.h & pr-ay-ad utta;nkasahito % dhundhos tasya nibarha.ne // HV_9.64 // tam -avi/sat tad-a vi.s.nur $ bhagav-a.ms tejas-a prabhu.h & utta;nkasya niyog-ad vai % lok-an-a.m hitak-amyay-a // HV_9.65 // tasmin pray-ate durdhar.se $ divi /sabdo mah-an abh-ut & e.sa /sr-im-an n.rpasuto % dhundhum-aro bhavi.syati // HV_9.66 // divyair m-alyai/s ca ta.m dev-a.h $ samant-at samav-akiran & devadundubhaya/s caiva % pra.nedur bharatar.sabha // HV_9.67 // sa gatv-a jayat-a.m /sre.s.thas $ tanayai.h saha v-iryav-an & samudra.m kh-anay-am -asa % v-aluk-ar.navam avyayam // HV_9.68 // n-ar-aya.nena kauravya $ tejas-apy-ayitas tad-a & babh-uva sa mah-atej-a % bh-uyo balasamanvita.h // HV_9.69 // tasya putrai.h khanadbhis tu $ v-aluk-antarhitas tad-a & dhundhur -as-adito r-ajan % di/sam -av.rtya pa/scim-am // HV_9.70 // mukhajen-agnin-a krodh-al $ lok-an udvartayann iva & v-ari susr-ava vegena % mahodadhir ivodaye \ somasya bharata/sre.s.tha # dh-arormikalilo mah-an // HV_9.71 // [k: D6 ins.: :k] ekavi.m/sati putr-a.n-a.m $ sahasram amitaujas-am | *HV_9.71*189 | tasya putra/sata.m dagdha.m $ tribhir -una.m tu rak.sas-a // HV_9.72 // tata.h sa r-aj-a kauravya $ r-ak.sasa.m ta.m mah-abalam & -asas-ada mah-atej-a % dhundhu.m dhundhuvin-a/sana.h // HV_9.73 // tasya v-arimaya.m vegam $ -ap-iya sa nar-adhipa.h & yog-i yogena vahni.m ca % /samay-am -asa v-ari.n-a // HV_9.74 // nihatya ta.m mah-ak-aya.m $ balenodakar-ak.sasam & utta;nka.m dar/say-am -asa % k.rtakarm-a nar-adhipa.h // HV_9.75 // utta;nkas tu vara.m pr-ad-at $ tasmai r-aj?ne mah-atmane & dadata/s c-ak.saya.m vitta.m % /satrubhi/s c-apar-ajayam // HV_9.76 // dharme rati.m ca satata.m $ svarge v-asa.m tath-ak.sayam & putr-a.n-a.m c-ak.say-a.ml lok-an % svarge ye rak.sas-a hat-a.h // HV_9.77 // tasya putr-as traya.h /si.s.t-a $ d.r.dh-a/svo jye.s.tha ucyate & da.n.d-a/svakapil-a/svau tu % kum-arau tu kan-iyasau // HV_9.78 // dhaundhum-arir d.r.dh-a/svas tu $ harya/svas tasya c-atmaja.h & harya/svasya nikumbho 'bh-ut % k.satradharmarata.h sad-a // HV_9.79 // sa.mhat-a/svo nikumbhasya $ suto ra.navi/s-arada.h & ak.r/s-a/sva.h k.r/s-a/sva/s ca % sa.mhat-a/svasutau n.rpa // HV_9.80 // tasya haimavat-i kany-a $ sat-a.m mat-a d.r.sadvat-i & vikhy-at-a tri.su loke.su % putra/s c-api prasenajit // HV_9.81 // lebhe prasenajid bh-ary-a.m $ gaur-i.m n-ama pativrat-am & abhi/sapt-a tu s-a bhartr-a % nad-i s-a b-ahud-a k.rt-a // HV_9.82 // tasy-a.h putro mah-an -as-id $ yuvan-a/svo nar-adhipa.h & [k: K4 ins.: :k] yuvan-a/svasya tanaya/s $ cakravart-i jaj-ana ha | *HV_9.83*190:1 | ka.m dh-arayati kum-aro 'ya.m $ nyasto ror-uyate bh.r/sam | *HV_9.83*190:2 | m-andh-atar vatsa m-a rod-ir $ it-indro de/sin-im ad-at | *HV_9.83*190:3 | m-andh-at-a yuvan-a/svasya % trilokavijay-i n.rpa.h // HV_9.83 // tasya caitrarath-i bh-ary-a $ /sa/sabindo.h sut-abhavat & s-adhv-i bindumat-i n-ama % r-upe.n-asad.r/s-i bhuvi \ pativrat-a ca jye.s.th-a ca # bhr-at-.r.n-am ayutasya s-a // HV_9.84 // tasy-am utp-aday-am -asa $ m-andh-at-a dvau sutau n.rpa & purukutsa.m ca dharmaj?na.m % mucukunda.m ca p-arthivam // HV_9.85 // purukutsasutas tv -as-it $ trasaddasyur mah-ipati.h.h& narmad-ay-am athotpanna.h % sa.mbh-utas tasya c-atmaja.h // HV_9.86 // sa.mbh-utasya tu d-ay-ada.h $ sudhanv-a ripumardana.h & [k: ?N2.3 V3 B2 D5 ins.: :k] sudhanvana.h suta/s c-api $ vi.s.nuv.rddhir itism.rta.h | *HV_9.87*191:1 | vi.s.nuv.rddh-a iti khy-at-as $ tasya va.m/sy-a nar-adhip-a.h | *HV_9.87*191:2 | ete tv a;ngirasa.h pak.se $ k.setropet-a dvij-ataya.h || *HV_9.87*191:3 | sa.mbh-utasy-apara.h putro $ anara.nyo mah-aya/s-a.h | *HV_9.87*191:4 | r-ava.nena hato yo 'sau $ trilokajayin-a pur-a || *HV_9.87*191:5 | trasada/svo naras tasya $ harya/svas tasya c-atmaja.h | *HV_9.87*191:6 | harya/svasya d.r.sadvaty-a.m $ jaj?ne sumanasa.h suta.h || *HV_9.87*191:7 | tasya putro 'bhavad r-aj-a $ sudhanv-a ripumardana.h | *HV_9.87*191:8 | sudhanvana.h suta/s c-api % tridhanv-a n-ama p-arthiva.h // HV_9.87 // r-aj?nas tridhanvanas tv -as-id $ vidv-a.ms trayy-aru.na.h prabhu.h & tasya satyavrato n-ama % kum-aro 'bh-un mah-abala.h // HV_9.88 // p-a.nigraha.namantr-a.n-a.m $ vighna.m cakre sudurmati.h & yena bh-ary-a h.rt-a p-urva.m % k.rtodv-ah-a parasya vai // HV_9.89 // b-aly-at k-am-ac ca moh-ac ca $ sa.mhar.s-ac c-apalena ca & jah-ara kany-a.m k-am-at sa % kasya cit purav-asina.h // HV_9.90 // [k: K4 ins.: :k] ekasmin divase r-aja+ $ +putro 'tyantapar-akram-i | *HV_9.90*192:1 | dadar/sa vicaran sv-iye $ pattane c-arulocan-am | *HV_9.90*192:2 | udv-ahayant-i.m vedik-ay-a.m $ vai/syavaryasya kasya cit || *HV_9.90*192:3 | anulla;nghitamary-ad-a.m $ saptapady-a vicak.sa.na.h | *HV_9.90*192:4 | bhartr-a p-anigrahayut-a.m $ bal-ad g.rhya mah-ipati.h | *HV_9.90*192:5 | g-andharve.na viv-ahena $ svaya.m udv-ahayad bal-at || *HV_9.90*192:6 | vai/sy-a.h sarve sam-agamya $ r-aj-anam idam -ucatu.h | *HV_9.90*192:7 | kum-are.na h.rt-a kany-a $ vedik-ay-a mahadbal-at | *HV_9.90*192:8 | r-aj?n-a na rak.sito lokas $ tad-a na.s.to bhaved dhruvam || *HV_9.90*192:9 | na p-urvais tai.h k.rta.m p-urva.m $ na kari.syati c-apadi | *HV_9.90*192:10 | yath-a kum-are.na k.rta.m $ r-ajan karma vigarhitam | *HV_9.90*192:11 | adharma/sa;nkun-a tena $ r-aj-a trayy-aru.no 'tyajat & [k: D6 T1.2 G M4 for 91a--b subst.: :k] tam adharme.na sa.myukta.m $ pit-as-ury-aru.no jahau | *HV_9.91*193 | apadhva.mseti bahu/so % vadan krodhasamanvita.h // HV_9.91 // pitara.m so 'brav-it tyakta.h $ kva gacch-am-iti vai muhu.h & pit-a tv enam athov-aca % /svap-akai.h saha vartaya \ n-aha.m putre.na putr-arth-i # tvay-adya kulap-a.msana // HV_9.92 // ity ukta.h sa nir-akr-aman $ nagar-ad vacan-at pitu.h & na ca ta.m v-aray-am -asa % vasi.s.tho bhagav-an .r.si.h // HV_9.93 // sa tu satyavratas t-ata $ /svap-ak-avasath-antike & pitr-a tyakto 'vasad v-ira.h % pit-apy asya vana.m yayau // HV_9.94 // tatas tasmi.ms tu vi.saye $ n-avar.sat p-aka/s-asana.h & [k: K4 ins.: :k] acir-an narapater $ vasi.s.thasy-avic-arata.h | *HV_9.95*194:1 | parity-ag-at kum-arasya $ n-avar.sat p-aka/s-asana.h || *HV_9.95*194:2 | yad-a dv-ada/sa var.s-a.ni $ tena na.s.t-abhavat praj-a | *HV_9.95*194:3 | sv-ah-ak-ara.h svadh-ak-aro $ va.sa.tk-aro 'pi n-abhavat | *HV_9.95*194:4 | r-a.s.tre tasya mah-ipasya $ dharman-a/so 'bhavat tad-a | *HV_9.95*194:5 | sam-a dv-ada/sa r-ajendra % ten-adharme.na vai tad-a // HV_9.95 // d-ar-a.ms tu tasya vi.saye $ vi/sv-amitro mah-atap-a.h & sa.mnyasya s-agar-an-upe % cac-ara vipula.m tapa.h // HV_9.96 // [k: K4 ins.: :k] etasminn eva samaye $ vi/sv-amitrasya vai sut-a.h | *HV_9.96*195:1 | catv-aro vedavidv-a.msa.h $ k.sudhay-a parip-i.dit-a.h || *HV_9.96*195:2 | vi/sv-amitre gate d-ura.m $ tapase 'timah-atmani | *HV_9.96*195:3 | procu.h pr-a?njalaya.h sarve $ m-atara.m prati bh-arata || *HV_9.96*195:4 | vikr-iya tanaya.m m-atar $ j-ivyat-a.m yadi rocate | *HV_9.96*195:5 | mari.sy-amo 'nyath-a sarve $ k.sudhay-a parip-i.dit-a.h | *HV_9.96*195:6 | vikr-iya tanaya.m j-iva $ y-avad-agamana.m pitu.h || *HV_9.96*195:7 | sarvan-a/se samutpanne $ ardha.m tyajati m-anava.h | *HV_9.96*195:8 | ardhena kurute k-aryam $ iti paur-atan-i /sruti.h || *HV_9.96*195:9 | tyajed eka.m kulasy-artha.m $ gr-amasy-artha.m kula.m tyajet | *HV_9.96*195:10 | gr-ama.m janapadasy-artha.m $ -atm-artha.m sakala.m tyajet || *HV_9.96*195:11 | tasm-ad vikr-iya tanay-an $ m-atar j-iva yath-asukham | *HV_9.96*195:12 | anyath-a nidhana.m sarve $ gami.sy-amas tvay-a saha || *HV_9.96*195:13 | ayodhy-ay-a.m mah-atm-ano $ dhy-anavanto mahattar-a.h | *HV_9.96*195:14 | g.rhvanti manuj-a.h sarve $ d-as-artha.m samup-agat-am || *HV_9.96*195:15 | tasm-ad vikr-iya m-a.m m-ata.h $ p-urva.m bhak.saya p-urvajam | *HV_9.96*195:16 | pa/sc-ad vikr-iya t-a.m sarv-an $ no ced var.sati v-asava.h | *HV_9.96*195:17 | tasya patn-i gale baddhv-a $ madhyama.m putram aurasam & /se.sasya bhara.n-arth-aya % vyakr-i.n-ad go/satena vai // HV_9.97 // ta.m tu baddha.m gale d.r.s.tv-a $ vikr-iyanta.m n.rp-atmaja.h & mahar.siputra.m dharm-atm-a % mok.say-am -asa bh-arata // HV_9.98 // satyavrato mah-ab-ahur $ bhara.na.m tasya c-akarot & vi/sv-amitrasya tu.s.tyartham % anukamp-artham eva ca // HV_9.99 // [k: ?N2 ins.: :k] mah-avrata.m tad-a ro.sa.m $ vasi.s.tho manas-akarot | *HV_9.99*196 | so 'bhavad g-alavo n-ama $ galabandh-an mah-atap-a.h & mahar.si.h kau/sikas t-ata % tena v-ire.na mok.sita.h // HV_9.100 // [h: HV (CE) chapter 10, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} satyavratas tu bhakty-a ca $ k.rpay-a ca pratij?nay-a & vi/sv-amitrakalatra.m tad % babh-ara vinaye sthita.h // HV_10.1 // hatv-a m.rg-an var-ah-a.m/s ca $ mahi.s-a.m/s ca vanecar-an & vi/sv-amitr-a/sram-abhy-a/se % m-a.msa.m tad avabandhata // HV_10.2 // up-a.m/suvratam -asth-aya $ d-ik.s-a.m dv-ada/sav-ar.sik-im & pitur niyog-ad avasat % tasmin vanagate n.rpe // HV_10.3 // ayodhy-a.m caiva r-a.s.tra.m ca $ tathaiv-anta.hpura.m muni.h & y-ajyop-adhy-ayasa.myog-ad % vasi.s.tha.h paryarak.sata // HV_10.4 // satyavratas tu b-aly-ad v-a $ bh-avino 'rthasya v-a bal-at & vasi.s.the 'bhyadhika.m manyu.m % dh-aray-am -asa nityad-a // HV_10.5 // pitr-a tu ta.m tad-a r-a.s.tr-at $ paritykta.m priya.m sutam & na v-aray-am -asa munir % vasi.s.tha.h k-ara.nena hi // HV_10.6 // p-a.nigraha.namantr-a.n-a.m $ ni.s.th-a sy-at saptame pade & na ca satyavratas tasm-ad % dh.rtav-an saptame pade // HV_10.7 // j-anan dharma.m vasi.s.thas tu $ na m-a.m tr-at-iti bh-arata & satyavratas tad-a ro.sa.m % vasi.s.the manas-akarot // HV_10.8 // gu.nabuddhy-a tu bhagav-an $ vasi.s.tha.h k.rtav-a.ms tad-a & na ca satyavratas tasya % tam up-a.m/sum abudhyata // HV_10.9 // tasminn aparito.so ya.h $ pitur -as-in mah-atmana.h & tena dv-ada/sa var.s-a.ni % n-avar.sat p-aka/s-asana.h // HV_10.10 // tena tv id-an-i.m vahat-a $ d-ik.s-a.m t-a.m durvah-a.m bhuvi & [k: D4 for 11a--b subst.: :k] ten-artha.m caiva vihit-a $ dik.s-as t-atahat-a bhuvi | *HV_10.11*197 | kulasya ni.sk.rtis t-ata % k.rt-a s-a vai bhaved iti // HV_10.11 // na ta.m vasi.s.tho bhagav-an $ pitr-a tyakta.m nyav-arayat & abhi.sek.sy-amy aha.m putram % asyety eva.m matir mune.h // HV_10.12 // sa tu dv-ada/sa var.s-a.ni $ d-ik.s-am t-am udvahan bal-i & [k: K4 ?N3 V1 D3 ins.: :k] up-a.m/suvratam -asth-aya $ mahat satyavraton.rpa | *HV_10.13*198 | avidyam-ane m-a.mse tu % vasi.s.thasya mah-atmana.h \ sarvak-amaduh-a.m dogdhr-i.m # dadar/sa sa n.rp-atmaja.h // HV_10.13 // t-a.m vai krodh-ac ca moh-ac ca $ /sram-ac caiva k.sudh-anvita.h & da/sadharmagato r-aj-a % jagh-ana janamejaya // HV_10.14 // [k: Dn D6 Cs (?N3 on marg. after 14b) ins.: :k] matta.h pramattaunmatta.h $ /sr-anta.h kruddho bubhuk.sita.h | *HV_10.14*199:1 | tvaram-a.na/s ca bh-ita/s ca $ lubdha.h k-am-i ca te da/sa | *HV_10.14*199:2 | ta ca m-a.msa.m svaya.m caiva $ vi/sv-amitrasya c-atmaj-an & bhojay-am -asa tac chrutv-a % vasi.s.tho 'py asya cukrudhe // HV_10.15 // [k: N (except /S1 K1 ?N1) T2--4 G M4 ins.: :k] kruddhas tu bhagav-anv-akyam $ idam -aha n.rp-atmajan | *HV_10.15*200 | {vasi.s.tha uv-aca} p-atayeyam aha.m kr-ura $ tava /sa;nkum ayasmayam & yadi te dv-av imau /sa;nk-u % na sy-at-a.m vai k.rtau puna.h // HV_10.16 // pitu/s c-aparito.se.na $ guror dogdhr-ivadhena ca & aprok.sitopayog-ac ca % trividhas te vyatikrama.h // HV_10.17 // eva.m tr-i.ny asya /sa;nk-uni $ t-ani d.r.s.tv-a mah-atap-a.h & tri/sa;nkur iti hov-aca % tri/sa;nkus tena sa sm.rta.h // HV_10.18 // vi/sv-amitras tu d-ar-a.n-am $ -agato bhara.ne k.rte & tena tasmai vara.m pr-ad-an % muni.h pr-itas tri/sa;nkave \ chandyam-ano vare.n-atha # guru.m vavre n.rp-atmaja.h // HV_10.19 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] sa/sar-iro vraje svargam $ ity eva.m y-acito muni.h | *HV_10.19*201 | an-av.r.s.tibhaye tasmin $ gate dv-ada/sav-ar.sike & abhi.sicya ca r-ajye ca % y-ajay-am -asa ta.m muni.h \ [k: D6 T1.2 G M4 for 20c--d subst.: :k] ta.m munir y-ajay-am -asa $ pitriyer-ajye 'bhi.sicya tu | *HV_10.20*202 | mi.sat-a.m devat-an-a.m ca # vasi.s.thasya ca kau/sika.h // HV_10.20 // [k: /S1 K1.3.4 Dn D4 ins.: :k] sa/sar-ira.m tad-a ta.m tu $ divam-aropayat prabhu.h | *HV_10.20*203 | [k: ?N2.3 V1.2 B Ds D2.6 T2--4 G1.4 (V3 after 20d) ins.: :k] divam -aropay-am-asa $ sa/sar-ira.m mah-atap-a.h | *HV_10.20*204 | tasya satyarath-a n-ama $ patn-i kekayava.m/saj-a & kum-ara.m janay-am -asa % hari/scandram akalma.sam // HV_10.21 // sa vai r-aj-a hari/scandras $ trai/sa;nkava iti sm.rta.h & -ahart-a r-ajas-uyasya % sa samr-a.d iti vi/sruta.h // HV_10.22 // hari/scandrasya tu suto $ rohito n-ama vi/sruta.h & [k: K1.3.4 V Dn D3--6 M4 ins.: :k] yeneda.m rohitapura.m $ k-arita.mr-ajyasiddhaye || *HV_10.23*205:1 | k.rtv-a r-ajya.m sa r-ajar.si.h $ p-alayitv-a tath-a praj-a.h | *HV_10.23*205:2 | sa.ms-ar-as-arat-a.m j?n-atv-a $ dvijebhyas tat pura.m dadau | *HV_10.23*205:3 | [k: K2 ?N2.3 B Ds D1.2 T2--4 G (K1.3.4 V Dn D3--6 after *205) ins.: :k] harito rohitasy-atha $ ca?ncur h-ar-ita ucyate | *HV_10.23*206:1 | vijaya/s ca sudeva/s ca $ ca?ncuputrau babh-uvatu.h | *HV_10.23*206:2 | jet-a k.satrasya sarvasya $ vijayas tena sa sm.rta.h || *HV_10.23*206:3 | rurukas tanayas tasya $ r-ajadharm-arthakovida.h | *HV_10.23*206:4 | [k: D3 after line 1a of *206 ins.: :k] harito jaj?niv-a.ms tata.h $ tathaiva loke dharm-atm-a | *HV_10.23*206A | rohitasya v.rka.h putro % v.rk-ad b-ahus tu jaj?niv-an // HV_10.23 // [k: K ?N2.3 V B D1--5 T2--4 G1.4 ins.: :k] /sakair yavanak-ambojai.h $ p-aradai.h pahlavai.h saha | *HV_10.23*207 | hehay-as t-alaja;ngh-a/s ca $ nirasyanti sma ta.m n.rpam & n-atyartha.m dh-armika/s t-ata % sa hi dharmayuge 'bhavat // HV_10.24 // sagaras tu suto b-ahor $ jaj?ne saha gare.na vai & aurvasy-a/sramam -as-adya % bh-argave.n-abhirak.sita.h // HV_10.25 // -agneyam astra.m labdhv-a ca $ bh-argav-at sagaro n.rpa.h & jig-aya p.rthiv-i.m hatv-a % t-alaja;ngh-an sahehay-an // HV_10.26 // /sak-an-a.m pahlav-an-a.m ca $ dharma.m nirasad acyuta.h & k.satriy-a.n-a.m kuru/sre.s.th-a.h % p-arad-an-a.m ca dharmavit // HV_10.27 // {janamejaya uv-aca} katha.m sa sagaro j-ato $ gare.naiva sah-acyuta.h & kimartha.m ca /sak-ad-in-a.m % k.satriy-a.n-a.m mahaujas-am // HV_10.28 // dharma.m kulocita.m kruddho $ r-aj-a nirasad acyuta.h & etan me sarvam -acak.sva % vistare.na tapodhana // HV_10.29 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} b-ahor vyasaninas t-ata $ h.rta.m r-ajyam abh-ut kila & hehayais t-alaja;nghai/s ca % /sakai.h s-ardha.m vi/s-a.m pate // HV_10.30 // yavan-a.h p-arad-a/s caiva $ k-amboj-a.h pahlav-as kha/s-a.h & [k: B1 D2 T3.4 (T2 G1.4 after 37d) ins.: :k] k-atisarp-a m-ahi.sik-a.h $ p-arad-a.s.ta;nka.n-a.h /sak-a.h | *HV_10.31*208 | ete hy api ga.n-a.h pa?nca % hehay-arthe par-akraman // HV_10.31 // h.rtar-ajyas tad-a r-aj-a $ sa vai b-ahur vana.m yayau & patny-a c-anugato du.hkh-i % vane pr-a.n-an av-as.rjat // HV_10.32 // [k: K4 ins.: :k] v.rddha.m ta.m pa?ncat-a.m pr-apta.m $ tatpatny anumari.syat-i | *HV_10.32*209:1 | aurve.na j-anat-atm-ana.m $ praj-avanta.m niv-arit-a | *HV_10.32*209:2 | patn-i tu y-adav-i tasya $ sagarbh-a p.r.s.thato 'nvag-at & sapatny-a ca garas tasy-a % datta.h p-urvam abh-ut kila // HV_10.33 // s-a tu bhartu/s cit-a.m k.rtv-a $ vane t-am abhyarohata & aurvas t-a.m bh-argavas t-ata % k-aru.ny-at samav-arayat // HV_10.34 // tasy-a/srame ca ta.m garbha.m $ gare.naiva sah-acyutam & vyaj-ayata mah-ab-ahu.m % sagara.m n-ama p-arthivam // HV_10.35 // aurvas tu j-atakarm-ad-i $ tasya k.rtv-a mah-atmana.h & adhy-apya veda/s-astr-a.ni % tato 'stra.m pratyap-adayat \ -agneya.m ta.m mah-abh-ag-am # amarair api du.hsaham // HV_10.36 // sa ten-astrabalen-ajau $ balena ca samanvita.h & hehay-an nijagh-an-a/su % kruddho rudra.h pa/s-un iva \ -ajah-ara ca loke.su # k-irti.m k-irtimat-a.m vara.h // HV_10.37 // tata.h /sak-an sa yavan-an $ k-amboj-an p-arad-a.ms tath-a & pahlav-a.m/s caiva ni.h/se.s-an % kartu.m vyavasito n.rpa.h // HV_10.38 // te vadhyam-an-a v-ire.na $ sagare.na mah-atman-a & vasi.s.tha.m /sara.na.m gatv-a % pra.nipetur man-i.si.nam // HV_10.39 // vasi.s.thas tv atha t-an d.r.s.tv-a $ samayena mah-adyuti.h & sagara.m v-aray-am -asa te.s-a.m % dattv-abhaya.m tad-a // HV_10.40 // sagara.h sv-a.m pratij?n-a.m ca $ guror v-akya.m ni/samya ca & dharma.m jagh-ana te.s-a.m vai % ve.s-any-atva.m cak-ara ha // HV_10.41 // ardha.m /sak-an-a.m /siraso $ mu.n.dayitv-a vyasarjayat & yavan-an-a.m /sira.h sarva.m % k-amboj-an-a.m tathaiva ca // HV_10.42 // p-arad-a muktake/s-as tu $ pahlav-a.h /sma/srudh-ari.na.h & ni.hsv-adhy-ayava.sa.tk-ar-a.h % k.rt-as tena mah-atman-a // HV_10.43 // /sak-a yavanak-amboj-a.h $ p-arad-a/s ca vi/s-a.m pate & kolisarp-a m-ahi.sak-a % darv-a/s col-a.h sakeral-a.h // HV_10.44 // sarve te k.satriy-as t-ata $ dharmas te.s-a.m nir-ak.rta.h & vasi.s.thavacan-ad r-ajan % sagare.na mah-atman-a // HV_10.45 // [k: K1--3.4 ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--5 T2.3.4 G4 (K4 D5 a first time after44; D6 G2.3.5 after 45b; T2 a second time and G1 after *213) ins.: :k] kha/s-as tu .s-ar-a/s c-in-a/s ca $ madr-a.h ki.skandhak-as tath-a | *HV_10.45*210:1 | kauntal-a/s ca tath-a va;ng-a.h $ /s-alv-a.h kau;nka.nak-as tath-a | *HV_10.45*210:2 | sa dharmavijay-i r-aj-a $ vijityem-a.m vasu.mdhar-am & a/sva.m vic-aray-am -asa % v-ajimedh-aya d-ik.sita.h // HV_10.46 // tasya c-arayata.h so '/sva.h $ samudre p-urvadak.si.ne & vel-asam-ipe 'pah.rto % bh-umi.m caiva prave/sita.h \ [k: K4 (marg.) ins.: :k] tasyots.r.s.ta.m pa/su.m yaj?ne $ jah-ar-a/sva.mpura.mdara.h | *HV_10.47*211:1 | h.rtv-a kapilap-ar/sve ta.m $ baddhv-ag-an nagar-i.m puna.h || *HV_10.47*211:2 | sumaty-as tanay-a d.rpt-a.h $ pitur -ade/sak-ari.na.h | *HV_10.47*211:3 | t-ani .sa.s.tisahasr-a.ni $ hayarak.sa.natatpar-a.h | *HV_10.47*211:4 | sa ta.m de/sa.m tad-a putrai.h # kh-anay-am -asa p-arthiva.h // HV_10.47 // -asedus te tatas tatra $ khanyam-ane mah-ar.nave & tam -adipuru.sa.m deva.m % hari.m k.r.s.na.m praj-apatim \ vi.s.nu.m kapilar-upe.na # svapanta.m puru.sa.m tad-a // HV_10.48 // [k: K4 ins.: :k] hayam anve.sam-a.n-as te $ samant-an nyakhanan mah-im | *HV_10.48*212:1 | pr-agud-icy-a.m di/si haya.m $ dad.r/su.h kapil-antike || *HV_10.48*212:2 | e.sa v-ajihara/s cora $ -aste m-ilitalocana.h | *HV_10.48*212:3 | hanyat-a.m hanyat-a.m p-apa $ iti .sa.s.tisahasri.na.h | *HV_10.48*212:4 | mu.s.tiprah-arair ahanann $ unmime.sa tad-a muni.h | *HV_10.48*212:5 | [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] sra.s.t-ara.m sarvabh-ut-an-a.m $ s-adhya.mn-ar-aya.na.m tath-a || *HV_10.48*213:1 | tasya gatv-a sam-ipe tu $ so 'ya.m cora iti bruvan | *HV_10.48*213:2 | g.rhyat-a.m badhyt-am e.sa $ no '/svahart-a sudurmati.h || *HV_10.48*213:3 | tatas te p-a/sam udyamya $ grahitu.m ta.m mah-adyutim | *HV_10.48*213:4 | up-akr-ama.ms tad-a sarve $ sagar-a.h k-alacodit-a.h | *HV_10.48*213:5 | [k: T3 ins.: :k] dad.r/su.h s-agar-a.h sarve $ s-ayudh-as ta.mpradudruvu.h | *HV_10.48*214 | tasya cak.su.hsamutthena $ tejas-a pratibudhyata.h & dagdh-a.h sarve mah-ar-aja % catv-aras tv ava/se.sit-a.h // HV_10.49 // barhaketu.h suketu/s ca $ tath-a bh-aradratho n.rpa.h & /s-ura.h pa?ncajana/s caiva % tasya va.m/sakar-a n.rp-a // HV_10.50 // [k: T3 ins.: :k] a.m/sumanta.m tad-aj?n-apya $ p-atram a/sv-artham acyutam | *HV_10.50*215:1 | prat-ik.sam-a.nas tatraiva $ d-ik.sita.h sa.mvyati.s.thata || *HV_10.50*215:2 | pit-.r.n-a.m padav-i.m gatv-a $ sa dadar/sa hari.m prabhum | *HV_10.50*215:3 | m-urdhn-a pra.namya ta.m deva.m $ prahv-ibh-avena c-asthita.h | *HV_10.50*215:4 | pr-ad-ac ca tasmai bhagav-an $ harir n-ar-aya.no varam & ak.saya.m va.m/sam ik.sv-ako.h % k-irti.m c-apy anivartin-im \ [k: T3 for 51a--c subst.: :k] tata.h sa bhagav-an devo $ dattv-a c-a/sva.mvara.m dadau | *HV_10.51a*216:1 | sagar-aya mah-ar-aja | *HV_10.51a*216:2 |* putra.m samudra.m ca vibhu.h # svarge v-asa.m tath-ak.sayam.h// HV_10.51 // [k: K3 Dn T3 ins.: :k] putr-a.n-a.m c-ak.say-a.ml lok-a.ms $ tasya yecak.su.s-a hat-a.h | *HV_10.51c*217 | samudra/s c-arghyam -ad-aya $ vavande ta.m mah-ipatim & s-agaratva.m ca lebhe sa % karma.n-a tena tasya ha // HV_10.52 // ta.m c-a/svamedhika.m so '/sva.m $ samudr-ad upalabdhav-an & -ajah-ar-a/svamedh-an-a.m % /sata.m sa sumah-aya/s-a.h \ putr-a.n-a.m ca sahasr-a.ni # .sa.s.tis tasyeti na.h /srutam // HV_10.53 // {janamejaya uv-aca} sagarasy-atmaj-a v-ir-a.h $ katha.m j-at-a mah-abal-a.h & vikr-ant-a.h .sa.s.tis-ahasr-a % vidhin-a kena v-a dvija // HV_10.54 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} dve bh-arye sagarasy-ast-a.m $ tapas-a dagdhakilbi.se & [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1--5 T3.4 G1.4 (D6 after 53) ins.: :k] jye.s.th-avidarbhaduhit-a $ ke/sin-i n-ama vi/srut-a | *HV_10.55*218:1 | kan-iyas-i tu y-a tasya $ patn-i paramadharmi.n-i | *HV_10.55*218:2 | ari.s.tanemiduhit-a $ r-upe.n-apratim-a bhuvi | *HV_10.55*218:3 | aurvas t-abhy-a.m vara.m pr-ad-at % tan nibodha nar-adhipa // HV_10.55 // .sa.s.ti.m putrasahasr-a.ni $ g.rh.n-atv ek-a tarasvin-am & eka.m va.m/sadhara.m tv ek-a % yathe.s.ta.m varayatv iti // HV_10.56 // tatraik-a jag.rhe putr-a.ml $ lubdh-a /s-ur-an bah-u.ms tath-a & eka.m va.m/sadhara.m tv ek-a % tathety -aha tato muni.h // HV_10.57 // [k: ?N2.3 B1.2 Dn Ds D5 ins.: :k] ke/siny as-uta sagar-ad $ asama?njasam-atmajam | *HV_10.57*219 | r-aj-a pa?ncajano n-ama $ babh-uva sumah-abala.h & itar-a su.suve tumba.m % b-ijap-ur.n-am iti /sruti.h // HV_10.58 // tatra .sa.s.tisahasr-a.ni $ garbh-as te tilasa.mmit-a.h & sa.mbabh-uvur yath-ak-ala.m % vav.rdhu/s ca yath-asukham // HV_10.59 // gh.rtap-ur.ne.su kumbhe.su $ t-an garbh-an nidadhus tata.h & dh-atr-i/s caikaika/sa.h pr-ad-at % t-avat-i.h po.sa.ne n.rpa // HV_10.60 // tato da/sasu m-ase.su $ samuttasthur yath-akramam & kum-ar-as te yath-ak-ala.m % sagarapr-itivardhan-a.h // HV_10.61 // .sa.s.ti.h putrasahasr-a.ni $ tasyaivam abhavan n.rpa & /sukr-ad al-ab-umadhy-ad vai % j-at-ani p.rthiv-ipate.h // HV_10.62 // te.s-a.m n-ar-aya.na.m teja.h $ pravi.s.t-an-a.m mah-atman-am & eka.h pa?ncajano n-ama % putro r-aj-a babh-uva ha // HV_10.63 // [k: D6 T2 G1--3.5 M3 ins.: :k] asama?nja iti pr-ahus $ tasya putro'.m/sum-an abh-ut | *HV_10.63*220 | suta.h pa?ncajanasy-as-id $ a.m/sum-an n-ama v-iryav-an & dil-ipas tasya tanaya.h % kha.tv-a;nga iti vi/sruta.h // HV_10.64 // yena svarg-ad ih-agatya $ muh-urta.m pr-apya j-ivitam & trayo 'bhisa.mdhit-a lok-a % buddhy-a satyena c-anagha // HV_10.65 // dil-ipasya tu d-ay-ado $ mah-ar-ajo bhag-iratha.h & ya.h sa ga;ng-a.m saricchre.s.th-am % av-at-arayata prabhu.h \ [k: N (except /S1 ?N1) T2--4 G1--3.5 ins.: :k] k-irtim-an sa mah-abh-aga.h $ /sakratulyapar-akrama.h | *HV_10.66*221 | samudram -anayac cain-a.m # duhit.rtve tv akalpayat // HV_10.66 // [k: N (except /S1 ?N1) T2--4 G M4 ins.: :k] tasm-ad bh-ag-irath-i ga;ng-a $ kathyate va.m/sacintakai.h | *HV_10.66*222 | bhag-irathasuto r-aj-a $ /sruta ity abhivi/sruta.h & n-abh-agas tu /srutasy-as-it % putra.h paramadh-armika.h // HV_10.67 // ambar-i.sas tu n-abh-agi.h $ sindhudv-ipapit-abhavat & ayut-ajit tu d-ay-ada.h % sindhudv-ipasya v-iryav-an // HV_10.68 // ayut-ajitsutas tv -as-id $ .rtapar.no mah-aya/s-a.h & divy-ak.sah.rdayaj?no vai % r-aj-a nalasakho bal-i // HV_10.69 // .rtapar.nasutas tv -as-id $ -artapar.nir mah-ipati.h & [k: K1.2.4 ?N2.3 V B Dn Ds D2.6 T2.4 G M4 ins.: :k] sud-asas tasya tanayo $ r-aj-a indrasakho 'bhavat | *HV_10.70*223:1 | sud-asasya sutas tv -as-it $ saud-aso n-ama p-arthiva.h | *HV_10.70*223:2 | khy-ata.h kalm-a.sap-ado vai % n-amn-a mitrasaho 'bhavat // HV_10.70 // [k: K1.4 ?N3 Ds (?N2 V1.3 B3 after 73b; V2 after 73d) ins.: :k] vasi.s.thas tumah-atej-a.h $ k.setre kalm-a.sap-adake | *HV_10.70*224:1 | a/smaka.m janay-am -asa $ ik.sv-akukulav.rddhaye | *HV_10.70*224:2 | [k: K1 ?N2 V B3 Ds after *224 cont.: :k] a/smak-ac caiva k-ar-u.so $ m-ulakastatsuto 'bhavat | *HV_10.70*225:1 | m-ulakasy-api dharm-atm-a $ r-aj-a /sataratho 'bhavat || *HV_10.70*225:2 | tasm-ac chatarath-aj jaj?ne $ r-aj-a elabilo bal-i | *HV_10.70*225:3 | -as-id ailabila.h /sr-im-an $ v.rddha/sarm-a prat-apav-an || *HV_10.70*225:4 | dalas tasy-atmaja/s c-api $ tato jaj?ne /salo n.rpa.h | *HV_10.70*225:5 | -ur.no n-ama sa dharm-atm-a $ /salaputro babh-uva ha | *HV_10.70*225:6 | [k: ?N2 V1.3 B3 after line 4 of *225 (Ds the second time and V2 after *230)ins.: :k] putro vi/svasahas tasya $ pit.rkany-a vyaj-ayata | *HV_10.70*225A | [k: ?N2 V3 after lines 5--6 of *225 (both lines they read after *230) ins.: :k] rajo n-ama sutas tasya $ /s.r;nkhalas tasya c-atmaja.h | *HV_10.70*225B | kalm-a.sap-adasya suta.h $ sarvakarmeti vi/sruta.h & anara.nyas tu putro 'bh-ud % vi/sruta.h sarvakarma.na.h // HV_10.71 // anara.nyasuto nighno $ nighnaputrau babh-uvatu.h & anamitro raghu/s caiva % p-arthivar.sabhasattamau // HV_10.72 // [k: K1 V2 Ds ins.: :k] anamitrasuta.h stamba.h $ /sa;nkha.nas tasya c-atmaja.h | *HV_10.72*226 | anamitras tu dharm-atm-a $ vidv-an duliduho 'bhavat & dil-ipas tasya tanayo % r-amasya prapit-amaha.h \ d-irghab-ahur dil-ipasya # raghur n-amn-abhavat suta.h // HV_10.73 // [k: N (except /S1 ?N1) (T1.3.4 G M after 73b) ins.: :k] ayodhy-ay-a.mmah-ar-aja $ raghur -as-in mah-abala.h | *HV_10.73*227 | ajas tu r-aghuto jaj?ne $ tath-a da/saratho 'py aj-at & r-amo da/sarath-aj jaj?ne % dharm-ar-amo mah-aya/s-a.h // HV_10.74 // r-amasya tanayo jaj?ne $ ku/sa ity abhivi/sruta.h & atithis tu ku/s-aj jaj?ne % ni.sadhas tasya c-atmaja.h // HV_10.75 // ni.sadhasya nala.h putro $ nabha.h putro nalasya tu & nabhasa.h pu.n.dar-ikas tu % k.semadhanv-a tata.h sm.rta.h // HV_10.76 // k.semadhanvasutas tv -as-id $ dev-an-ika.h prat-apav-an & -as-id ah-inagur n-ama % dev-an-ik-atmaja.h prabhu.h \ [k: M4 for 77c--d subst.: :k] dev-an-ikasya d-ay-ado $ 'h-inagas tu prat-apav-an | *HV_10.77*228 | ah-inagos tu d-ay-ada.h # sahasv-an n-ama p-arthiva.h // HV_10.77 // [k: N (except /S1 ?N1) T3.4 G M4 ins.: :k] sudhanvana.h suta/s caiva $ tatojaj?ne nalo n.rpa | *HV_10.77*229:1 | uktho n-ama sa dharm-atm-a $ nalaputro babh-uva ha | *HV_10.77*229:2 | vajran-abha.h sutas tasya $ ukthasya ca mah-atmana.h | *HV_10.77*229:3 | [k: ?N2.3 V B3 after line 1a of *229 ins.: :k] p-ariy-atro mah-aya/s-a.h $ nalastasy-atmaja/s caiva | *HV_10.70*229A | [k: K1.3.4 ?N2.3 V1.3 B1.2 Dn Ds D1.4--6 T3 after *229 (K1 Ds both a first time and V2 after *226) cont.: :k] /sa;nkhas tasya suto vidv-an $ dhyu.sit-a/sva iti /sruta.h | *HV_10.77*230:1 | dhyu.sit-a/svasuto vidv-an $ r-aj-a vi/svasaha.h kila || *HV_10.77*230:2 | hira.nyan-abha.h kau/salyo $ brahmi.s.thas tasya c-atmaja.h | *HV_10.77*230:3 | pu.spas tasya suto vidv-an $ arthasiddhis tu tatsuta.h || *HV_10.77*230:4 | sudar/sana.h sutas tasya $ agnivar.na.h sudar/san-at | *HV_10.77*230:5 | agnivar.nasya /s-ighras tu $ /s-ighrasya tu maru.h suta.h || *HV_10.77*230:6 | marus tu yogam -asth-aya $ kal-apadv-ipam -asthita.h | *HV_10.77*230:7 | tasy-as-id vi/srutavata.h $ putro r-aj-a b.rhadbala.h | *HV_10.77*230:8 | [k: ?N2.3 V B2 Ds (the first time only) after line 7 of *230 (K4 after 72) ins.: :k] prasusruto marusuta.h $ susa.mdhis tasya c-atmaja.h | *HV_10.77*230A:1 | susa.mdhes tu suto mar.sa.h $ sahasr-an n-ama n-amata.h | *HV_10.77*230A:2 | -as-it sahasrata.h putro $ r-aj-a vi/srutav-an iti | *HV_10.77*230A:3 | nalau dv-av eva vikhy-atau $ pur-a.ne bharatar.sabha & v-irasen-atmaja/s caiva % ya/s cek.sv-akukulodvaha.h // HV_10.78 // ik.sv-akuva.m/saprabhav-a.h $ pr-adh-anyeneha k-irtit-a.h & ete vivasvato va.m/se % r-aj-ano bh-uritejasa.h // HV_10.79 // pa.than samyag im-a.m s.r.s.tim $ -adityasya vivasvata.h & /sr-addhadevasya devasya % praj-an-a.m pu.s.tidasya ca \ praj-an-an eti s-ayujyam # -adityasya vivasvata.h // HV_10.80 // [k: K1.2.4 ?N2.3 V B D T2.4 G M4 (T3 after 78c) ins.: :k] vip-apm-a viraj-a/scaiva $ -ayu.sm-a.m/s ca bhavaty uta | *HV_10.80*231 | [h: HV (CE) chapter 11, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of January 13, 2001 :h] {janamejaya uv-aca} katha.m vai /sr-addhadevatvam $ -adityasya vivasvata.h & /srotum icch-ami vipr-agrya % /sr-addhasya ca para.m vidha.m \ pit-.r.n-am -adisarga.m ca # ka ete pitara.h sm.rt-a.h // HV_11.1 // eva.m ca /srutam asm-abhi.h $ kathyam-ana.m dvij-atibhi.h & svargasth-a.h pitaro nye sma % dev-an-am api devat-a.h \ iti devavida.h pr-ahur # etad icch-ami veditu.m // HV_11.2 // y-avanta/s ca ga.n-a.h prokt-a $ yac ca te.s-a.m para.m balam & yath-a ca k.rtam asm-abhi.h % /sr-addha.m pr-i.n-ati vai pit-.rn // HV_11.3 // pr-it-a/s ca pitaro yena $ /sreyas-a yojayanti hi & etad vai /srotum icch-ami % pit-.r.n-a.m sargam uttamam // HV_11.4 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} hanta te kathayi.sy-ami $ pit-.r.n-a.m sargam uttamam & m-arka.n.deyena kathita.m % bh-i.sm-aya parip.rcchate // HV_11.5 // ap.rcchad dharmar-ajo hi $ /saratalpagata.m pur-a & evam eva pur-a pra/sna.m % yan m-a.m tva.m parip.rcchasi // HV_11.6 // tat te nup-urvy-a vak.sy-ami $ bh-i.sme.nod-ah.rta.m yath-a & g-ita.m sanatkum-are.na % m-arka.n.dey-aya p.rcchate // HV_11.7 // [k: T3 ins.: :k] bh-i.smas tu dharmar-aj-aya $ proktav-an etad acyuta | *HV_11.7*232 | {yudhi.s.thira uv-aca} pu.s.tik-amena dharmaj?na $ katha.m pu.s.tir av-apyate & etad -akhy-atam icch-ami % ki.m kurv-a.no na /socati // HV_11.8 // {bh-i.sma uv-aca} /sr-addhai.h pr-i.n-ati hi pit-.rn $ sarvak-amaphalais tu ya.h & tatpara.h prayata.h /sr-addh-i % pretya ceha ca modate // HV_11.9 // pitaro dharmak-amasya $ praj-ak-amasya c-abhibho & pu.s.tik-amasya pu.s.ti.m ca % prayacchanti yudhi.s.thira // HV_11.10 // {yudhi/s.thira uv-aca} vartante pitara.h svarge $ ke.s-a.mcin narake puna.h & pr-a.nin-a.m niyata.m hy uktam % karmaja.m phalam ucyate // HV_11.11 // /sr-addh-ani caiva kurvanti $ phalak-am-a na sa.m/saya.h & abhisa.mdh-aya pitara.m % pitu.s ca pitara.m tath-a \ pitu.h pit-amaha.m caiva # tri.su pi.n.de/su nityad-a // HV_11.12 // t-ani /sr-addh-ani datt-ani $ katha.m gacchanty atho pit-.rn & katha.m ca /sakt-as te d-atu.m % nirayasth-a.h phala.m puna.h \ ke v-a te pitaro nye sma # k-an yaj-amo vaya.m puna.h // HV_11.13 // [k: D3 subst. for 13ef: :k] ke ca lok-a na j-an-imo $ vaya.m punar upasthit-a.h | *HV_11.13*233 | dev-a api pit-.rn svarge $ yajant-iti ca na.h /sruta.m & etad icch-amy aha.m /srotu.m % vistare.na mah-adyute // HV_11.14 // sa bhav-an kathayatv en-a.m $ kath-am amitabuddhim-an & yath-a datta.m pit-.r.n-a.m vai % t-ara.n-ayeha kalpate // HV_11.15 // {bh-i.sma uv-aca} atra te vartayi.sy-ami $ yath-atattvam ari.mdama & [k: After 16ab, K2 ?N2.3 V3 D (except D2.6) G2 ins.: :k] ye ca te pitaro nye sma $ y-an yaj-amo vaya.m puna.h | *HV_11.16ab*234 | pitr-a mama pur-a g-ita.m % lok-antaragatena vai // HV_11.16 // /sr-addhak-ale mama pitur $ may-a pi.n.da.h samudyata.h & ta.m pit-a mama hastena % bhittv-a bh-umim ay-acata // HV_11.17 // hast-abhara.nap-ur.nena $ key-urabharitena ca & rakt-a;ngulitalen-atha % yath-a d.r.s.ta.h pur-a may-a // HV_11.18 // nai.sa kalpavidhir d.r.s.ta $ iti ni/scitya c-apy aham & ku/se.sv eva tad-a pi.n.da.m % dattav-an avic-arayan // HV_11.19 // tata.h pit-a me supr-ito $ v-ac-a madhuray-a tad-a & uv-aca bharata/sre.s.tha % pr-iyam-a.no may-anagha // HV_11.20 // tvay-a d-ay-adav-an asmi $ k.rt-artho mutra ceha ca & satputre.na tvay-a putra % dharmaj?nena vipa/scit-a // HV_11.21 // [k: K2.4 ?N2 V Dn D1.2.4--6 T2--4 G1.2 ins. after 21ab; K1 ?N1.3 B Ds after 22; G4 after 21: :k] yath-a caturtha.m dharmasya $ rak.sit-a labhate phalam | *HV_11.21*235:1 | p-apasya hi tath-a m-u.dha.h $ phala.m pr-apnoty arak.sit-a | *HV_11.21*235:2 | may-a ca tava jij?n-as-a $ prayuktai.s-a d.r.dhavrata & vyavasth-ana.m ca dharme.su % kartu.m lokasya c-anagha // HV_11.22 // pram-a.na.m yad dhi kurute $ dharm-ac-are.su p-arthiva.h & praj-as tad anuvartante % pram-a.n-acarita.m sad-a // HV_11.23 // tvay-a ca bharata/sre.s.tha $ vedadharm-a/s ca /s-a/svat-a.h & k.rt-a.h pram-a.na.m pr-iti/s ca % mama nirvartit-atul-a // HV_11.24 // tasm-at tav-aha.m supr-ita.h $ pr-ity-a varam anuttamam & dad-ani tva.m prat-icchasva % tri.su loke.su durlabham // HV_11.25 // na te prabhavit-a m.rtyur $ y-avaj j-ivitum icchasi & tvatto bhyanuj?n-a.m sa.mpr-apya % m.rtyu.h prabhavit-a tava // HV_11.26 // ki.m v-a te pr-arthita.m bh-uyo $ dad-ani varam uttamam & tad br-uhi bharata/sre.s.tha % yat te manasi vartate // HV_11.27 // ity uktavanta.m tam aham $ abhiv-adya k.rt-a?njali.h & abruva.m k.rtak.rtyo ha.m % prasanne tvayi sattama // HV_11.28 // yadi tv anugraha.m bh-uyas $ tvatto rh-ami mah-adyute & pra/snam icch-amy aha.m ki.mcid % vy-ah.rta.m bhavat-a svayam // HV_11.29 // sa m-am uv-aca dharm-atm-a $ br-uhi bh-i.sma yad icchasi & chett-asmi sa.m/saya.m t-ata % yan m-a.m p.rcchasi bh-arata // HV_11.30 // ap.rccha.m tam aha.m t-ata $ tatr-antarhitam eva ca & gata.m suk.rtin-a.m loka.m % j-atakaut-uhalas tad-a // HV_11.31 // /sr-uyante pitaro dev-a $ dev-an-am api devat-a.h & te v-atha pitaro nye v-a % k-an yaj-amo vaya.m puna.h // HV_11.32 // katha.m ca dattam asm-abhi.h $ /sr-addha.m pr-i.n-ati vai pit-.rn & lok-antaragat-a.ms t-ata % ki.m nu /sr-addhasya vai phalam // HV_11.33 // [k: N (except /S1) T2--4 G M4 ins.: :k] k-an yajanti sma lok-a vai $ sadevanarad-anav-a.h | *HV_11.33*236:1 | sayak.soragagandharv-a.h $ saki.mnaramahorag-a.h | *HV_11.33*236:2 | atra me sa.m/sayas t-ivra.h $ kaut-uhalam at-iva ca & tad br-uhi mama dharmaj?na % sarvaj?no hy asi me mata.h // HV_11.34 // [k: /S1 K ?N2.3 V B Dn Ds D1--4.6 T2--4 G ins.: :k] etac chrutv-a vacas tasya $ bh-i.smasyov-aca vai pit-a | *HV_11.34*237 | {/sa.mtanur uv-aca} sa.mk.sepe.naiva te vak.sye $ yan m-a.m p.rcchasi bh-arata & pit-.r.n-a.m k-ara.na.m /sr-addhe % phala.m dattasya c-anagha \ pitara/s ca yathodbh-ut-a.h # /s.r.nu sarva.m sam-ahita.h // HV_11.35 // -adidevasut-as t-ata $ pitaro divi devat-a.h & t-an yajanti sma lok-a vai % sadevanarad-anav-a.h \ sayak.sarak.sogandharv-a.h # saki.mnaramahorag-a.h // HV_11.36 // -apy-ayit-a/s ca te /sr-addhai.h $ punar -apy-ayayanti vai & jagat sadevagandharvam % iti brahm-anu/s-asanam // HV_11.37 // t-an yajasva mah-abh-ag-a?n $ /sr-addh-i /sr-addhair atandrita.h & te te /sreyo vidh-asyanti % sarvak-amaphalaprad-a.h // HV_11.38 // tvayaiv-ar-adhyam-an-as te $ n-amagotr-adik-irtanai.h & asm-an -apy-ayayi.syanti % svargasth-an api bh-arata // HV_11.39 // m-arka.n.deyas tu te /se.sam $ etat sarva.m vadi.syati & e.sa vai pit.rbhakta/s ca % vidit-atm-a ca bh-argava.h // HV_11.40 // upasthita/s ca /sr-addhe dya $ mamaiv-anugrah-aya vai & ena.m p.rccha mah-abh-agam % ity uktv-antaradh-iyata // HV_11.41 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 12, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of January 13, 2001 :h] {bh-i.sma uv-aca} tato ha.m tasya vacan-an $ m-arka.n.deya.m sam-ahita.h & pra/sna.m tam ev-anvap.rccha.m % yan me p.r.s.ta.h pur-a pit-a // HV_12.1 // sa m-am uv-aca dharm-atm-a $ m-arka.n.deyo mah-atap-a.h & bh-i.sma vak.sy-ami tattvena % /s.r.nu.sva prayato nagha // HV_12.2 // may-api hi pras-ad-ad vai $ d-irgh-ayu.s.tva.m pitu.h prabho & pit.rbhaktyaiva labdha.m ca % pr-agloke parama.m ya/sa.h // HV_12.3 // so ha.m yugasya paryante $ bahuvar.sasahasrike & adhiruhya giri.m meru.m % tapo tapya.m sudu/scaram // HV_12.4 // tata.h kad-acit pa/sy-ami $ diva.m prajv-alya tejas-a & vim-ana.m mahad -ay-antam % uttare.na gires tad-a // HV_12.5 // apa/sya.m tatra caiv-aha.m $ /say-ana.m d-iptatejasam & a;ngu.s.tham-atra.m puru.sam % agn-av agnim iv-ahitam // HV_12.6 // so ha.m tasmai namas k.rtv-a $ pra.namya /siras-a prabhum & sa.mnivi.s.ta.m vim-anastha.m % p-ady-arghy-abhy-a.m ap-ujayam // HV_12.7 // ap.rccha.m caiva durdhar.sa.m $ vidy-ama tv-am katha.m prabho & daivata.m hy asi dev-an-am % iti me vartate mati.h // HV_12.8 // sa m-am uv-aca dharm-atm-a $ smayam-ana iv-anagha & na te tapa.h sucarita.m % yena m-a.m n-avabudhyase // HV_12.9 // k.sa.nenaiva pram-a.na.m sa $ bibhrad anyad anuttamam & r-upe.na na may-a ka/scid % d.r.s.tap-urva.h pum-an kvacit // HV_12.10 // [k: ?N2 V2 ins.: :k] sa m-am uv-aca tejasv-i $ v-ac-a madhuray-a puna.h | *HV_12.10*238:1 | kaut-uhalaparij?n-ane $ yat tad brahman dad-ami te | *HV_12.10*238:2 | {sanatkum-ara uv-aca} viddhi m-a.m brahma.na.h putra.m $ m-anasa.m p-urvaja.m prabho & tapov-iry-at samutpanna.m % n-ar-aya.nagu.n-atmakam // HV_12.11 // sanatkum-ara iti ya.h $ /sruto vede.su vai pur-a & so smi bh-argava bhadra.m te % ka.m k-ama.m karav-a.ni te // HV_12.12 // ye tv anye brahma.na.h putr-a $ yav-iy-a.msas tu te mama & bhr-atara.h sapta durdhar.s-a % ye.s-a.m va.m/s-a.h prati.s.thit-a.h // HV_12.13 // [k: T2 G1.3.5 ins.: :k] mar-icir atrir bhagav-an $ pulastya.h pulaha.h kratu.h | *HV_12.13*239:1 | a;ngir-a/s ca vasi.s.tha/s ca $ saptaite brahma.na.h sut-a.h | *HV_12.13*239:2 | kratur vasi.s.tha.h pulaha.h $ pulastyo tris tath-a;ngir-a.h & [k: /S1 K1.3 Dn D3--5 ins.: :k] mar-icis tu tath-a vidv-an $ devagandharvasevit-a.h | *HV_12.14ab*240 | tr-i.ml lok-a.n dh-arayant-im-an % devad-anavap-ujit-a.h // HV_12.14 // vaya.m tu yatidharm-a.na $ -aropy-atm-anam -atmani & praj-adharma.m ca k-ama.m ca % vartay-amo mah-amune // HV_12.15 // yathotpannas tathaiv-aha.m $ kum-ara iti viddhi m-am & tasm-at sanatkum-areti % n-amaitan me prati.s.thitam // HV_12.16 // madbhakty-a te tapa/s c-ir.na.m $ mama dar/sanak-a;nk.say-a & e.sa d.r.s.to si bhavat-a % ka.m k-ama.m karav-a.ni te // HV_12.17 // ity uktavanta.m tam aha.m $ pratyavoca.m san-atanam & anuj?n-ato bhagavat-a % pr-iyat-a tena bh-arata // HV_12.18 // tato ham artham eta.m vai $ tam ap.rccha.m san-atanam & p.r.s.ta.h pit-.r.n-a.m sarga.m ca % phala.m /sr-addhasya c-anagha \ ciccheda sa.m/saya.m bh-i.sma # sa tu deve/svaro mama // HV_12.19 // sa m-am uv-aca pr-it-atm-a $ kath-ante bahuv-ar.sike & rame tvay-aha.m viprar.se % /s.r.nu sarva.m yath-atatham // HV_12.20 // dev-an as.rjata brahm-a $ m-a.m yak.syant-iti bh-argava & tam uts.rjya tad-atm-anam % ayaja.ms te phal-arthina.h // HV_12.21 // te /sapt-a brahma.n-a m-u.dh-a $ na.s.tasa.mj?n-a vicetasa.h & na sma ki.mcit praj-ananti % tato loko vyamuhyata // HV_12.22 // te bh-uya.h pra.nat-a.h sarve $ pr-ay-acanta pit-amaham & anugrah-aya lok-an-a.m % tatas t-an abrav-it prabhu.h // HV_12.23 // pr-aya/scitta.m caradhva.m vai $ vyabhic-aro hi va.h k.rta.h & putr-a.m/s ca parip.rcchadhva.m % tato j?n-anam av-apsyatha // HV_12.24 // pr-aya/scittakriy-artha.m te $ putr-an papracchur -artavat & tebhyas te prayat-atm-ana.h % /sa/sa.msur tanay-as tad-a // HV_12.25 // pr-aya/scitt-ani dharmaj?n-a $ v-a;nmana.hkarmaj-ani vai & /sa.msanti ku/sal-a nitya.m % cak.su.smanto hi tattvata.h // HV_12.26 // pr-aya/scitt-arthatattvaj?n-a $ labdhasa.mj?n-a divaukasa.h & gamyat-a.m putrak-a/s ceti % putrair ukt-a/s ca te tad-a // HV_12.27 // abhi/sapt-as tu te dev-a.h $ putrav-akyena tena vai & pit-amaham up-agacchan % sa.m/sayacchedan-aya vai // HV_12.28 // tatas t-an abrav-id devo $ y-uya.m vai brahmav-adina.h & tasm-ad yad ukt-a y-uya.m tais % tat tath-a na tad anyath-a // HV_12.29 // y-uya.m /sar-irakart-aras $ te.s-a.m dev-a bhavi.syatha & te tu j?n-anaprad-at-ara.h % pitaro vo na sa.m/saya.h // HV_12.30 // anyonyapitaro y-uya.m $ te caiveti nibodhata & dev-a/s ca pitara/s caiva % tad budhyadhva.m divaukasa.h // HV_12.31 // tatas te punar -agamya $ putr-an -ucur divaukasa.h & brahma.n-a chinnasa.mdeh-a.h % pr-itimanta.h parasparam // HV_12.32 // y-uya.m vai pitaro sm-aka.m $ yair vaya.m pratibodhit-a.h & dharmaj?n-a.h ka/s ca va.h k-ama.h % ko varo va.h prad-iyat-am \ yad ukta.m caiva yu.sm-abhis # tat tath-a na tad anyath-a // HV_12.33 // ukt-a/s ca yasm-ad yu.sm-abhi.h $ putrak-a iti vai vayam & tasm-ad bhavanta.h pitaro % bhavi.syanti na sa.m/saya.h // HV_12.34 // yo ni.s.tv-a ca pit-.rn /sr-addhai.h $ kriy-a.h k-a/scit kari.syati & r-ak.sas-a d-anav-a n-ag-a.h % phala.m pr-apsyanti tasya tat // HV_12.35 // /sr-addhair -apy-ayit-a/s caiva $ pitara.h somam avyayam & -apy-ayyam-ana.m yu.sm-abhir % vardhayi.syanti nityad-a // HV_12.36 // /sr-addhair -apy-ayita.h somo $ lokam -apy-ayayi.syati & samudraparvatavana.m % ja.mgam-aja.mgamair v.rtam // HV_12.37 // /sr-addh-ani pu.s.tik-am-a/s ca $ ye kari.syanti m-anav-a.h & tebhya.h pu.s.ti.m praj-a/s caiva % d-asyanti pitara.h sad-a // HV_12.38 // /sr-addhe ca ye prad-asyanti $ tr-in pi.n.d-an n-amagotrata.h & sarvatra vartam-an-a.ms t-an % pitara.h sapit-amah-a.h \ bh-avayi.syanti satata.m # /sr-addhad-anena p-ujit-a.h // HV_12.39 // [k: N (except /S1 ?N1) T1.3.4 G M4 ins.: :k] evam -aj?n-a k.rt-a p-urva.m $ brahma.n-a parame.s.thin-a | *HV_12.39*241 | iti tad vacana.m satya.m $ bhavatv adya divaukasa.h & putr-a/s ca pitara/s caiva % vaya.m sarve parasparam // HV_12.40 // {sanatkum-ara uv-aca} ta ete pitaro dev-a $ dev-a/s ca pitaras tath-a & anyonyapitaro hy ete % dev-a/s ca pitara/s ca ha // HV_12.41 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 13, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of January 16, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} ity ukto 'ha.m bhagavat-a $ devadevena bh-asvat-a & sanatkum-are.na puna.h % p.r.s.tav-an devam avyayam // HV_13.1 // sa.mdeham amara/sre.s.tha.m $ bhagavantam ari.mdama & nibodha tan me g-a;ngeya % nikhila.m sarvam -adita.h // HV_13.2 // kiyanto vai pit.rga.n-a.h $ kasmi.ml loke ca te ga.n-a.h & vartanti devapravar-a % dev-an-a.m somavardhan-a.h // HV_13.3 // {sanatkum-ara uv-aca} saptaite japat-a.m /sre.s.tha $ svarge pit.rga.n-a.h sm.rt-a.h & catv-aro m-urtimanto vai % traya e.s-a.m am-urtaya.h // HV_13.4 // te.s-a.m loka.m visarga.m ca $ k-irtayi.sy-ami tac ch.r.nu & prabh-ava.m ca mahattva.m ca % vistare.na tapodhana // HV_13.5 // dharmam-urtidhar-as te.s-a.m $ trayo ye param-a ga.n-a.h & te.s-a.m n-am-ani lok-a.m/s ca % k-irtayi.sy-ami tac ch.r.nu // HV_13.6 // lok-a.h san-atan-a n-ama $ yatra ti.s.thanti bh-asvar-a.h & am-urtaya.h pit.rga.n-as % te vai putr-a.h praj-apate.h // HV_13.7 // vir-ajasya dvija/sre.s.tha $ vair-aj-a iti vi/srut-a.h & yajanti t-an devaga.n-a % vidhid.r.s.tena karman-a // HV_13.8 // [k: /S1 K1.3 Ds1 D4.5 ins.: :k] manojav-a.h svadh-abhak.s-a.h $ sarvak-amasamanvit-a.h | *HV_13.8*242:1 | ete yoga.m parityajya $ mah-atmano bhavanty uta | *HV_13.8*242:2 | ete vai yogavibhra.s.t-a $ lok-an pr-apya san-atan-an & punar yugasahasr-ante % j-ayante brahmav-adina.h // HV_13.9 // te pr-apya t-a.m sm.rti.m bh-uya.h $ s-a.mkhyayogam anuttamam & y-anti yogagati.m siddh-a.h % punar -av.rttidurlabh-am // HV_13.10 // ete sma pitaras t-ata $ yogin-a.m yogavardhan-a.h & -apy-ayayanti ye p-urva.m % soma.m yogabalena vai // HV_13.11 // tasm-ac chr-addh-ani dey-ani $ yogin-a.m dvijasattama & e.sa vai prathama.h kalpa.h % somap-an-a.m anuttama.h // HV_13.12 // ete.s-a.m m-anas-i kany-a $ men-a n-ama mah-agire.h & patn-i himavata.h /sre.s.th-a % yasy-a main-aka ucyate // HV_13.13 // main-akasya suta.h /sr-im-an $ krau?nco n-ama mah-agiri.h & parvatapravara.h /subhro % n-an-aratnasam-acita.h // HV_13.14 // tisra.h kany-as tu men-ay-a.m $ janay-am -asa /sailar-a.t & apar.n-am ekapar.n-a.m ca % t.rt-iy-am ekap-a.tal-am // HV_13.15 // tapa/s carantya.h sumahad $ du/scara.m devad-anavai.h & lok-an sa.mt-apay-am -asus % t-as tisra.h sth-a.nuja.mgam-an // HV_13.16 // [k: D1.2.6 (T2 after 16ab) T3.4 G M ins.: :k] nyagrodham ekapar.n-a tu $ p-a.tala.m caikap-a.tal-a | *HV_13.16*243:1 | -a/srite dve apar.n-a tu $ aniket-a tapo 'carat | *HV_13.16*243:2 | da/savar.sasahasr-a.ni $ du/scara.m devad-anavai.h | *HV_13.16*243:3 | -ah-aram ekapar.nena $ saikapar.n-a sam-acarat & p-a.tal-apu.spam eka.m ca % vidadhe caikap-a.tal-a // HV_13.17 // [k: D6 T G1--3. (G4 after 243.1) G5 M ins.: :k] p-ur.ne p-ur.nasahasre tu $ -ah-ara.m dve pracakratu.h | *HV_13.17*244 | ek-a tatra nir-ah-ar-a $ t-a.m m-at-a pratya.sedhayat & u m-a iti ni.sedhant-i % m-at.rsnehena du.hkhit-a // HV_13.18 // s-a tathokt-a tay-a m-atr-a $ dev-i du.scarac-ari.n-i & umety ev-abhavat khy-at-a % tri.su loke.su sundar-i // HV_13.19 // [k: All Mss. (except /S1 ?N1) ins.: :k] tathaiva n-amn-a teneha $ vi/srut-a yogadharmi.n-i | *HV_13.19*245:1 | etat tu trikum-ar-ika.m $ jagat sth-asyati bh-argava | *HV_13.19*245:2 | [k: D6 T1.2 G M cont.: :k] et-as-a.m tapas-a dagdha.m $ y-avad bh-umir dhari.syati | *HV_13.19*246 | tapa.h/sar-ir-a.h sarv-as t-as $ tisro yogabal-anvit-a.h & [k: D6 S ins.: :k] sarv-as t-a vai mah-abh-ag-a.h $ sarv-a/s ca sthirayauvan-a.h | *HV_13.20ab*247:1 | t-a lokam-atara/s caiva $ brahmac-ari.nya eva ca | *HV_13.20ab*247:2 | sarv-a/s ca brahmav-adinya.h % sarv-a/s caivordhvaretasa.h // HV_13.20 // um-a t-as-a.m vari.s.th-a ca $ jye.s.th-a ca varavar.nin-i & mah-ayogabalopet-a % mah-adevam upasthit-a // HV_13.21 // [k: D6 S (except T1) ins.: :k] dattaka/s co/san-as tasy-a.h $ putras tu bh.rgunandana.h | *HV_13.21*248 | asitasyaikapar.n-a tu $ devalasya mah-atmana.h & patn-i datt-a mah-abrahman % yog-ac-ary-aya dh-imate // HV_13.22 // [k: T G M1.3.4 ins. after 22ab, D6 M2 after 22: :k] pu.s.tis t-as-a.m kum-ar-i.n-a.m $ t.rt-iy-a caikap-a.tal-a | *HV_13.22*249:1 | putra.m /sata/sal-akasya $ jaig-i.savyam upasthit-a | *HV_13.22*249:2 | tasy-api /sa;nkhalikhitau $ sm.rtau putr-av ayonijau | *HV_13.22*249:3 | jaig-i.savyasya tu tath-a $ viddhi t-am ekap-a.tal-am & ete c-api mah-abh-age % yog-ac-ary-av upasthite // HV_13.23 // lok-a.h somapad-a n-ama $ mar-icer yatra vai sut-a.h & pitaro divi vartante % dev-as t-an bh-avayanty uta \ agni.sv-att-a iti khy-at-a.h # sarva ev-amitaujasa.h // HV_13.24 // [k: T1--3 G M4 subst. for 24ef: :k] agni.sv-att-a.h /srut-as tatra $ pitaro ye pari/srut-a.h | *HV_13.24*250 | ete.s-a.m m-anas-i kany-a $ acchod-a n-ama nimnag-a & acchoda.m n-ama tad divya.m % saro yasy-a.h samutthitam // HV_13.25 // [k: K1 ?N2.3 V1.2.3 B Dn2 Ds D3.5.6 S ins.: :k] tay-a na d.r.s.tap-urv-as te $ pitaras tu kad-acana | *HV_13.25*251 | [k: K1 ?N2.3 V1.2.3 B Dn2 Ds D3.5 G4 cont., /S1 K2--4 ?N1 Dn1 D1.2.4 ins. after 25: :k] apyam-urt-an atha pit-.rn $ s-a dadar/sa /sucismit-a | *HV_13.25*252 | [k: /S1 K1.3.4 ?N3 Dn Ds D4 G4 cont., D6 T1.2 G1--3.5 M cont. after *251: :k] sa.mbh-ut-a m-anas-i te.s-a.m $ pit-.rn sv-an n-abhij-anat-i | *HV_13.25*253 | [k: /S1 K1.3.4 ?N3 Dn Ds D4.6 cont., K2 ?N2 V1.2.3 B D1.2.5 cont. after 252: :k] vr-i.dit-a tena du.hkhena $ babh-uva varavar.nin-i | *HV_13.25*254 | s-a d.r.s.tv-a pitara.m vavre $ vasu.m n-am-antarik.sagam & n-amn-a vasum iti khy-atam % -ayo.h putra.m ya/sasvinam // HV_13.26 // [k: K1.4 ?N2.3 V1.2.3 B Dn1 Ds D4--6 S (except M1.2) ins. after 26, K3 Dn2 D3 cont. after 254: :k] adrik-apsaras-ayukta.m $ vim-ane 'dhi.s.thita.m divi | *HV_13.26*255 | s-a tena vyabhic-are.na $ manasa.h k-amac-ari.n-i & pitara.m pr-arthayitv-anya.m % yogabhra.s.t-a pap-ata ha // HV_13.27 // tr-i.ny apa/syad vim-an-ani $ patam-an-a diva/s cyut-a & trasare.nupram-a.n-ani % s-apa/syat te.su t-an pit-.rn // HV_13.28 // [k: D6 T1.2 G M4 subst. for 28: :k] apa/syat patam-an-a s-a $ vim-anatrayam antik-at | *HV_13.28*256:1 | trasare.nupram-a.n-a.ms t-a.ms $ tatr-apa/syat svak-an pit-.rn | *HV_13.28*256:2 | sus-uk.sm-an aparivyakt-an $ agn-in agni.sv iv-ahit-an & tr-ayadhva.m ity uv-ac-art-a % patant-i t-an av-ak/sir-a.h // HV_13.29 // tair ukt-a s-a tu m-a bhai.s-ir $ iti vyomni vyavasthit-a & tata.h pras-aday-am -asa % sv-an pit-.rn d-inay-a gir-a // HV_13.30 // -ucus te pitara.h kany-a.m $ bhra.s.tai/svary-a.m vyatikram-at & bhra.s.tai/svary-a svado.se.na % patasi tva.m /sucismite // HV_13.31 // yai.h kriyante hi karm-a.ni $ /sar-irair divi daivatai.h & tair eva tatkarmaphala.m % pr-apnuvant-iha devat-a.h // HV_13.32 // [k: G(ed.) ins.: :k] manu.syas tv anyadehena $ /subh-a/subham iti sthiti.h | *HV_13.32*257 | sadya.h phalanti karm-a.ni $ devatve pretya m-anu.se & [k: K3 D1.4 ins.: :k] y-ani karm-a.ni devatve $ t-ani santy eva m-anu.se | *HV_13.33ab*258 | tasm-at tva.m tapasa.h putri % pretyeha pr-apsyase phalam // HV_13.33 // ity ukt-a pit.rbhi.h s-a tu $ pit-.rn sv-an sa.mpras-adayat & dhy-atv-a pras-ada.m te cakrus % tasy-a.h sarve 'nukampay-a // HV_13.34 // ava/sya.mbh-avina.m j?n-atv-a $ te 'rtham -ucus tata/s ca t-am & tasya r-aj?no vaso.h kany-a % tvam apatya.m bhavi.syasi \ [k: K3 ?N2 V B Dn D3--5 ins.: :k] utpannasya p.rthivy-a.m tu $ m-anu.se.su mah-atmana.h | *HV_13.35cd*259 | kanyaiva bh-utv-a lok-an sv-an # puna.h pr-apsyasi durlabh-an // HV_13.35 // [k: T2.4 G M1--3 ins.: :k] matsyayonau samutpann-a $ sut-a r-aj?no bhavi.syasi | *HV_13.35*260 | par-a/sarasya d-ay-ada.m $ tva.m vipra.m janayi.syasi & sa vedam eka.m brahmar.si/s % caturdh-a vibhaji.syati // HV_13.36 // mah-abhi.sasya putrau ca $ /sa.mtano.h k-irtivardhanau & vicitrav-irya.m dharmaj?na.m % tath-a citr-a;ngada.m prabhum // HV_13.37 // [k: T1.2 G M2.4 subst. for 37cd: :k] jye.s.tha.m vicitrav-irya.m ca $ citr-a;ngadam ata.h param | *HV_13.37*261 | et-an utp-adya putr-a.ms tva.m $ punar lok-an av-apsyasi & [k: V2 B1 D3 ins.: :k] pr-apyaitat sumah-abh-age $ kutsitena svakarma.n-a | *HV_13.38ab*262 | vyatikram-at pit-.r.n-a.m ca % janma pr-apsyasi kutsitam // HV_13.38 // tasyaiva r-aj?nas tva.m kany-a $ adrik-ay-a.m bhavi.syasi & a.s.t-avi.m/se bhavitr-i tva.m % dv-apare matsyayonij-a // HV_13.39 // evam ukt-a tu d-asey-i $ j-at-a satyavat-i tad-a & matsyayonau anupam-a % r-aj?nas tasya vaso.h sut-a // HV_13.40 // [k: D6 T2--4 G1.4 M1--3 ins. after 40, T1 G2.3.5 M4 after 40ab: :k] adrik-a matsyabh-ut-a s-a $ ga;ng-ayamunasa.mgame | *HV_13.40*263:1 | tasy-a.m jaj?ne tu s-a kany-a $ r-aj?no v-ire.na caiva hi | *HV_13.40*263:2 | baibhr-aj-a n-ama te lok-a $ divi bh-anti sudar/san-a.h & yatra barhi.sado n-ama % pitaro divi vi.srut-a.h // HV_13.41 // t-an d-anavaga.n-a.h sarve $ yak.sagandharvar-ak.sas-a.h & n-ag-a.h sarp-a.h supar.n-a/s ca % bh-avayanty amitaujasa.h // HV_13.42 // ete putr-a mah-atm-ana.h $ pulastyasya praj-apate.h & mah-atm-ano mah-abh-ag-as % tejoyukt-as tapasvina.h // HV_13.43 // [k: M1--3 subst. for 43cd, D6 T1.3.4 G M4 ins. after 43: :k] traya ete ga.n-a.h prokt-a $ dharmam-urtidhar-a.h /subh-a.h | *HV_13.43*264 | ete.s-a.m m-anas-i kany-a $ p-ivar-i n-ama vi/srut-a & yog-a ca yogapatn-i ca % yogam-at-a tathaiva ca \ bhavitr-i dv-apara.m pr-apya # yuga.m dharmabh.rt-a.m var-a // HV_13.44 // par-a/sarakulodbh-uta.h $ /suko n-ama mah-atap-a.h & bhavi.syati yuge tasmin % mah-ayog-i dvijar.sabha.h \ vy-as-ad ara.ny-a.m sa.mbh-uto # vidh-umo 'gnir iva jvalan // HV_13.45 // sa tasy-a.m pit.rkany-ay-a.m $ p-ivary-a.m janayi.syati & kany-a.m putr-a.m/s ca caturo % yog-ac-ary-an mah-abal-an // HV_13.46 // [k: /S1 subst. for 46cd: :k] putr-a.m/s ca caturo yog-a+ $ +c-ary-a vede.su kovid-a.h | *HV_13.46*265 | k.r.s.na.m gaura.m prabhu.m /sa.mbhu.m $ kany-a.m k.rtv-i.m tathaiva ca & [k: T1.2 G M2.4 ins.: :k] kany-a.m k-irtimat-i.m .sa.s.th-i.m $ yogam-at-a.m ca yogin-im | *HV_13.47ab*266 | [k: M1.3 ins.: :k] k.rtv-i.m kany-a.m k-irtimat-i.m $ yog-a.m yogasya m-ataram | *HV_13.47ab*267 | brahmadattasya janan-i % mahi.s-i tv a.nuhasya y-a // HV_13.47 // et-an utp-adya dharm-atm-a $ yog-ac-ary-a.n mah-avrat-a.n & [k: K1.4 ?N2.3 V B Ds D2.4--6 T2 G1--3.5 M4 ins.: :k] /srutv-a sa janak-ad dharm-an $ vy-as-ad amitabuddhim-an | *HV_13.48ab*268 | mah-ayog-i tad-a gant-a % punar -avartin-i.m gatim // HV_13.48 // [k: T1 G3.4 M2.3 ins. after 48ab, G1.5 M4 after 48, D6 G2 cont. after 271*: :k] -adityakira.nopetam $ apunar m-argam -asthita.h | *HV_13.48*269 | [k: /S1 ins. after 48: :k] -adityara/smibhi.h p-ito hy $ apunar v-aram e.syati | *HV_13.48*270 | [k: N (except /S1 ?N1) T G2--4 ins. after 48, G1.5 M4 after 269*: :k] yat tat padam anudvignam $ avyaya.m brahma /s-a/svatam | *HV_13.48*271 | am-urtimanta.h pitaro $ dharmam-urtidhar-a mune & kath-a yatra samutpann-a % v.r.s.nyandhakakul-anvay-a // HV_13.49 // traya ete may-a prokt-a/s $ caturo 'ny-an nibodha me & y-an vak.sy-ami dvija/sre.s.tha % m-urtimanto hi te sm.rt-a.h \ samutpann-a.h svadh-ay-a.m tu # k-avy-ad agne.h kave.h sut-a.h // HV_13.50 // suk-al-a n-ama pitaro $ vasi.s.thasya praj-apate.h & nirat-a devaloke.su % jyotirbh-asi.su bh-argava \ sarvak-amasam.rddhe.su # dvij-as t-an bh-avayanty uta // HV_13.51 // te.s-a.m vai m-anas-i kany-a $ gaur n-ama divi vi/srut-a & tavaiva va.m/se y-a datt-a % /sukasya mahi.s-i dvija // HV_13.52 // eka/s.r;ng-a iti khy-at-a $ s-adhy-an-a.m k-irtivardhan-i & mar-icigarbh-an s-a lok-an % sam-av.rtya vyavasthit-a // HV_13.53 // ye tv ath-a;ngirasa.h putr-a.h $ s-adhyai.h sa.mvardhit-a.h pur-a & [k: K1 D2.5.6 T G M1--4 ins. after 54ab, D4 after 50: :k] upah-ut-a.h sm.rt-as te vai $ pitaro bh-asvar-a divi | *HV_13.54ab*272 | t-an k.satriyaga.n-as t-ata % bh-avayanti phal-arthina.h // HV_13.54 // ete.s-a.m m-anas-i kany-a $ ya/sod-a n-ama vi/srut-a & patn-i y-a vi/svamahata.h % snu.s-a vai v.rddha/sarma.na.h \ r-ajar.ser janan-i t-ata # dil-ipasya mah-atmana.h // HV_13.55 // tasya yaj?ne pur-a g-it-a $ g-ath-a.h pr-itair mahar.sibhi.h & tad-a devayuge t-ata % v-ajimedhe mah-amakhe // HV_13.56 // agner janma tath-a /srutv-a $ /s-a.n.dilyasya mah-atmana.h & dil-ipa.m yajam-ana.m ye % pa/syanti susam-ahit-a.h \ satyavanta.m mah-atm-ana.m # te 'pi svargajito nar-a.h // HV_13.57 // [k: G3.5 M3 subst. for 57cd: :k] yajam-ano dil-ipas tu $ tad-a d.r.s.to man-i.sibhi.h | *HV_13.57*273 | [k: D6 T1.2 G1.2.4.5 M4 ins. after 57: :k] yasy-a/svamedh-avabh.rthe $ saha tena diva.m gat-a.h | *HV_13.57*274 | susvadh-a n-ama pitara.h $ kardamasya praj-apate.h & samutpannasya pulah-an % mah-atm-ano dvijar.sabh-a.h // HV_13.58 // loke.su divi vartante $ k-amage.su viha.mgam-a.h & t-a.ms tu vai/syaga.n-as t-ata % bh-avayanti phal-arthina.h // HV_13.59 // te.s-a.m vai m-anas-i kany-a $ viraj-a n-ama vi/srut-a & yay-ater janan-i brahman % mahi.s-i nahu.sasya ca // HV_13.60 // [k: D6 ins.: :k] tapas-a v-a prayatnena $ d.r/syante m-a.m svacak.su.s-a | *HV_13.60*275:1 | ity ete pitaro dev-a $ dev-a/s ca pitara.h puna.h | *HV_13.60*275:2 | traya ete ga.n-a.h prokt-a/s $ caturtha.m tu nibodha me & utpann-a ye svadh-ay-a.m tu % somap-a vai kave.h sut-a.h // HV_13.61 // hira.nyagarbhasya sut-a.h $ /s-udr-as t-an bh-avayanty uta & m-anas-a n-ama te lok-a % yatra vartanti te divi // HV_13.62 // te.s-a.m vai m-anas-i kany-a $ narmad-a sarit-a.m var-a & y-a bh-avayati bh-ut-ani % dak.si.n-apathag-amin-i \ purukutsasya y-a patn-i # trasaddasyor janany api // HV_13.63 // [k: ?N2.3 V B Ds D5 T3.4 ins.: :k] janan-i trasadasyo/s ca $ purukutsaparigraha.h | *HV_13.63*276 | [k: D6 T1.2 G M subst. for 63ef: :k] purukutsasya s-a bh-ary-a $ trasaddasyu/s ca tatsuta.h | *HV_13.63*277 | te.s-am ath-abhyupagam-an $ manus t-ata yuge yuge & pravartayati /sr-addh-ani % na.s.te dharme praj-apati.h // HV_13.64 // pit-.r.n-am -adisarge.na $ sarve.s-a.m dvijasattama & tasm-ad ena.m svadharme.na % /sr-addhadeva.m vadanti vai // HV_13.65 // sarve.s-a.m r-ajata.m p-atram $ atha v-a rajat-anvitam & datta.m svadh-a.m purodh-aya % /sr-addhe pr-i.n-ati vai pit-.rn // HV_13.66 // somasy-apy-ayana.m k.rtv-a $ vahner vaivasvatasya ca & udag-ayanam apy agn-av % agnyabh-ave 'psu v-a puna.h // HV_13.67 // [k: K1 Ds1 D4 ins.: :k] aje.su t-amravar.ne.su $ go.su v-a kapil-asu ca | *HV_13.67*278:1 | /s.r;ng-ambha.hpari.sikt-asu $ snu.s-asu rama.n-i.su ca | *HV_13.67*278:2 | apraj-asu savats-asu $ d-atavy-a.h /sucipi.n.dak-a.h | *HV_13.67*278:3 | pit-.rn pr-i.n-ati yo bhakty-a $ pitara.h pr-i.nayanti tam & yacchanti pitara.h pu.s.ti.m % praj-a/s ca vipul-as tath-a \ svargam -arogyam ev-atha # yad anyad api cepsitam // HV_13.68 // [k: T1.2 G M4 subst. for 68cd, M1--3 for 68c--f: :k] pitara.h pu.s.tik-amasya $ praj-ak-amasya v-a puna.h | *HV_13.68*279:1 | pu.s.ti.m praj-a.m ca svarga.m ca $ prayacchanti pit-amah-a.h | *HV_13.68*279:2 | [k: D3 subst. for 68ef: :k] -ayur dhana.m sukha.m caiva $ svargam -arogyam eva ca | *HV_13.68*280:1 | dadyu.h pit-amah-a.h pr-ity-a $ yad anyad v-a cepsitam | *HV_13.68*280:2 | devak-ary-ad api mune $ pit.rk-arya.m vi/si.syate & devat-an-a.m hi pitara.h % p-urvam -apy-ayana.m sm.rtam // HV_13.69 // /s-ighrapras-ad-a hy akrodh-a $ lokasy-apy-ayana.m param & sthirapras-ad-a/s ca sad-a % t-an namasyasva bh-argava // HV_13.70 // pit.rbhakto 'si viprar.se $ sadbhakta/s ca na sa.m/saya.h & /sreyas te 'dya vidh-asy-ami % pratyak.sa.m kuru tat svayam // HV_13.71 // cak.sur divya.m savij?n-ana.m $ pradi/s-ami ca te 'nagha & gatim et-am apramatto % m-arka.n.deya ni/s-amaya // HV_13.72 // na hi yogagatir divy-a $ na pit-.r.n-a.m par-a gati.h & tvadvidhen-api siddhena % d.r/syate m-a.msacak.su.s-a // HV_13.73 // [k: D6 T G M1.3.4 ins. appendix I, No. 3 after 13.73, M2 after 13.69 :k] evam uktv-a sa deve/so $ m-am upasthitam agrata.h & cak.sur dattv-a savij?n-ana.m % dev-an-am api durlabham \ jag-ama gatim i.s.t-a.m vai # dvit-iyo 'gnir iva jvalan // HV_13.74 // tan nibodha kuru/sre.s.tha $ yan may-as-in ni/s-amitam & pras-ad-at tasya devasya % durj?neya.m bhuvi m-anu.sai.h // HV_13.75 // [k: D6 S G(ed.) ins. appendix I, No. 4 after 13,75 :k] [Colophon] [h: HV (CE) chapter 14, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of March 20, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} -asan p-urvayuge t-ata $ bharadv-aj-atmaj-a dvij-a.h & yogadharmam anupr-apya % bhra.s.t-a du/scaritena vai // HV_14.1 // apabhra.m/sam anupr-apt-a $ yogadharm-apac-ari.na.h & mahatas tamasa.h p-are % m-anasasya visa.mj?nit-a.h // HV_14.2 // tam ev-artham anudhy-anto $ na.s.tam apsv iva mohit-a.h & apr-apya yoga.m te sarve % sa.myukt-a.h k-aladharma.n-a // HV_14.3 // tatas te yogavibhra.s.t-a $ deve.su suciro.sit-a.h & j-at-a.h kau/sikad-ay-ad-a.h % kuruk.setre narar.sabha // HV_14.4 // hi.msay-a vicari.syanto $ dharma.m pit.rk.rtena vai & tatas te punar -aj-ati.m % bhra.s.t-a.h pr-apsyanti kutsit-a.m // HV_14.5 // te.s-a.m pit.rpras-adena $ p-urvaj-atik.rtena ca & sm.rtir utpatsyate pr-apya % t-a.m t-a.m j-ati.m jugupsit-am // HV_14.6 // te dharmac-ari.no nitya.m $ bhavi.syanti sam-ahit-a.h & br-ahma.nya.m pratilapsyanti % tato bh-uya.h svakarma.n-a // HV_14.7 // tata/s ca yoga.m pr-apsyanti $ p-urvaj-atik.rta.m puna.h & bh-uya.h siddhim anupr-apt-a.h % sth-ana.m pr-apsyanti /s-a/svatam // HV_14.8 // eva.m dharme ca te buddhir $ bhavi.syati puna.h puna.h & yogadharme ca nirata.h % pr-apsyase siddhim uttam-am // HV_14.9 // [k: K1--4 ?N2.3 V B Ds Dn D1--6 T G1.3.4 ins.: :k] yogo hi durlabho nityam $ alpapraj?nai.h kad-acana | *HV_14.9*281:1 | labdhv-api n-a/sayanty ena.m $ vyasanai.h ka.tut-amit-a.h || *HV_14.9*281:2 | adharme.sv eva vartante $ ardayante guru.m sad-a | *HV_14.9*281:3 | y-acante na tv ay-acy-ani $ rak.santi /sara.n-agat-an | *HV_14.9*281:4 | n-avamanyanti k.rpa.n-an $ m-adyante na dhano.sma.n-a | *HV_14.9*281:5 | yukt-ah-aravih-ar-a/s ca $ yuktace.s.t-a.h svakarmasu | *HV_14.9*281:6 | dhy-an-adhyayanayukt-a/s ca $ na na.s.t-anugave.si.na.h || *HV_14.9*281:7 | nopabhogarat-a nitya.m $ na m-a.msamadhubhak.sa.n-a.h | *HV_14.9*281:8 | na k-amaparam-a nitya.m $ na viprasevinas tath-a || *HV_14.9*281:9 | n-an-aryasa.mkath-asakt-a $ n-alasyopahat-as tath-a | *HV_14.9*281:10 | n-atyantam-anasa.msakt-a $ go.s.th-i.su nirat-as tath-a | *HV_14.9*281:11 | pr-apnuvanti nar-a yoga.m $ yogo vai durlabho bhuvi || *HV_14.9*281:12 | pra/s-ant-a/s ca jitakrodh-a $ m-an-aha.mk-aravarjit-a.h | *HV_14.9*281:13 | kaly-a.nabh-ajana.m ye tu $ te bhavanti yatavrat-a.h || *HV_14.9*281:14 | eva.mvidh-as tu te t-ata $ br-ahma.n-a hy abhava.ms tad-a | *HV_14.9*281:15 | smaranti hy -atmano do.sa.m $ pram-adak.rtam eva tu | *HV_14.9*281:16 | dhy-an-adhyayanayukt-a/s ca $ /s-ante vartmani sa.msthit-a.h | *HV_14.9*281:17 | [k: Dn D5 cont.: :k] /s-anti.m te param-am -a/su $ labhante n-atra sa.m/saya.h | *HV_14.9*282:1 | tasm-at tvam api dharmaj?na $ yogadharmaparo bhava | *HV_14.9*282:2 | yogadharm-ad dhi dharmaj?na $ na dharmo 'sti vi/se.sav-an & vari.s.tha.m sarvadharm-a.n-a.m % ta.m sam-acara bh-argava // HV_14.10 // k-alasya pari.n-amena $ laghv-ah-aro jitendriya.h & tatpara.h prayata.h /sr-addh-i % yogadharmam av-apsyasi \ ity uktv-a bhagav-an devas # tatraiv-antaradh-iyata // HV_14.11 // a.s.t-ada/s-an-a.m var.s-a.n-am $ ek-aham iti me mati.h & up-asata/s ca deve/sa.m % var.s-a.ny a.s.t-ada/saiva me // HV_14.12 // pras-ad-at tasya devasya $ na gl-anir abhavat tad-a & na k.sutpip-ase k-ala.m v-a % j-an-ami sma tad-anagha \ pa/sc-ac chi.syasak-a/s-at tu # k-ala.h sa.mvidito mama // HV_14.13 // [h: HV (CE) chapter 15, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of March 20, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} tasminn antarhite deve $ vacan-at tasya vai vibho & cak.sur divya.m savij?n-ana.m % pr-adur -as-in mam-anagha // HV_15.1 // tato 'ha.m t-an apa/sya.m vai $ br-ahma.n-an kau/sik-atmaj-an & -apageya kuruk.setre % y-an uv-aca vibhur mama // HV_15.2 // brahmadatto 'bhavad r-aj-a $ yas te.s-a.m saptamo dvija.h & pit.rvart-iti vikhy-ato % n-amn-a /s-ilena karma.n-a // HV_15.3 // /sukasya kany-a k.rtv-i ta.m $ janay-am -asa p-arthivam & a.nuh-at p-arthiva/sre.s.th-at % k-ampilye nagarottame // HV_15.4 // [k: N (except /S1 ?N1 D1) T34 G4 ins.: :k] {bh-i.sma uv-aca} yathov-aca mah-abh-ago $ m-arka.n.deyo mah-atap-a.h | *HV_15.4*283:1 | tasya va.m/sam aha.m r-ajan $ k-irtayi.sy-ami tac ch.r.nu | *HV_15.4*283:2 | {yudhi.s.thira uv-aca} a.nuha.h kasya vai putra.h $ kasmin k-ale babh-uva ha & r-aj-a dharmabh.rt-a.m /sre.s.tho % yasya putro mah-aya/s-a.h // HV_15.5 // brahmadatto narapati.h $ ki.mv-irya/s ca babh-uva ha & katha.m ca saptamas te.s-a.m % sa.mbabh-uva nar-adhipa.h // HV_15.6 // na hy alpav-iry-aya /suko $ bhagav-a.ml lokap-ujita.h & kany-a.m pradady-ad yog-atm-a % k.rtv-i.m k-irtimat-i.m prabhu.h // HV_15.7 // etad icch-amy aha.m /srotu.m $ vistare.na mah-adyute & brahmadattasya carita.m % tad bhav-an vaktum arhati // HV_15.8 // yath-a ca vartam-an-as te $ sa.ms-are.su dvij-ataya.h & m-arka.n.deyena kathit-as % tad bhav-an prabrav-itu me // HV_15.9 // {bh-i.sma uv-aca} prat-ipasya sa r-ajar.se $ tulyak-alo nar-adhipa.h & pit-amahasya me r-ajan % babh-uveti may-a /srutam // HV_15.10 // brahmadatto mah-ar-ajo $ yog-i r-ajar.sisattama.h & rutaj?na.h sarvabh-ut-an-a.m % sarvabh-utahite rata.h // HV_15.11 // sakh-a hi g-alavo yasya $ yog-ac-aryo mah-aya/s-a.h & /sik.s-a.m utp-adya tapas-a % kramo yena pravartita.h \ ka.n.dar-ika/s ca yog-atm-a # tasyaiva sacivo 'bhavat // HV_15.12 // j-atyantare.su sarve.su $ sah-ay-a.h sarva eva te & saptaj-ati.su saptaiva % babh-uvur amitaujasa.h \ yathov-aca mah-atej-a # m-arka.n.deyo mah-atap-a.h // HV_15.13 // tasya va.m/sam aha.m r-ajan $ k-irtayi.sy-ami tac ch.r.nu & brahmadattasya paur-a.na.m % pauravasya mah-atmana.h // HV_15.14 // [k: K1.4 ?N3 V B1.2 Ds D2--6 M4 ins. after 14, ?N2 B3 after 15ab: :k] b.rhatk.satrasya d-ay-ada.h $ suhotro n-ama dh-armika.h | *HV_15.14*284:1 | suhotrasy-api d-ay-ado $ hast-i n-ama babh-uva ha | *HV_15.14*284:2 | teneda.m nirmita.m p-urva.m $ pura.m vai hastin-apuram || *HV_15.14*284:3 | hastina/s c-api d-ay-ad-as $ traya.h paramadh-armik-a.h | *HV_15.14*284:4 | ajam-i.dho dvim-i.dha/s ca $ puram-i.dhas tathaiva ca | *HV_15.14*284:5 | ajam-i.dhasya dh-uminy-a.m $ jaj?ne b.rhadi.sur n.rpa | *HV_15.14*284:6 | purumitrasya d-ay-ado $ r-aj-a b.rhadi.sur n.rpa & b.rhaddhanur b.rhadi.so.h % putras tasya mah-aya/s-a.h \ [k: T3 subst. for 15cd: :k] -as-id b.rhadi.so.h putro $ b.rhaddharmeti vi/sruta.h | *HV_15.15*285 | b.rhaddharmeti vikhy-ato # r-aj-a paramadh-armika.h // HV_15.15 // satyajit tasya tanayo $ vi/svajit tasya c-atmaja.h & putro vi/svajita/s c-api % senajit p.rthiv-ipati.h // HV_15.16 // putr-a.h senajita/s c-asa.m/s $ catv-aro lokasa.mmat-a.h & rucira.h /svetak-a/sya/s ca % mahimn-aras tathaiva ca \ vatsa/s c-avantako r-aj-a # yasyaite pari vatsak-a.h // HV_15.17 // rucirasya tu d-ay-ada.h $ p.rthu.se.no mah-aya/s-a.h & p.rthu.se.nasya p-aras tu % p-ar-an n-ipo 'tha jaj?niv-an // HV_15.18 // [k: D4 ins.: :k] p-arasya tanaya.h /sr-im-an $ n-ipo n-ama mah-aya/s-a.h | *HV_15.18*286 | n-ipasyaika/sata.m t-ata $ putr-a.n-am amitaujas-am & mah-arath-an-a.m r-ajendra % /s-ur-a.n-a.m b-ahu/s-alin-am \ n-ip-a iti sam-akhy-at-a # r-aj-ana.h sarva eva te // HV_15.19 // te.s-a.m va.m/sakaro r-aj-a $ n-ip-an-a.m k-irtivardhana.h & k-ampilye samaro n-ama % sa ce.s.tasamaro 'bhavat // HV_15.20 // samarasya pura.h p-ara.h $ sada/sva iti te traya.h & putr-a.h paramadharmaj?n-a.h % p-araputra.h p.rthur babhau // HV_15.21 // p.rthos tu suk.rto n-ama $ suk.rteneha karma.n-a & jaj?ne sarvagu.nopeto % vibhr-ajas tasya c-atmaja.h // HV_15.22 // vibhr-ajasya tu putro 'bh-ud $ a.nuho n-ama p-arthiva.h & babhau /sukasya j-am-at-a % k.rtv-ibhart-a mah-aya/s-a.h // HV_15.23 // putro '.nuhasya r-ajar.sir $ brahmadatto 'bhavat prabhu.h & yog-atm-a tasya tanayo % vi.svaksena.h para.mtapa.h // HV_15.24 // vibhr-aja.h punar -aj-ata.h $ suk.rteneha karma.n-a & brahmadattasya tanayo % vi.svaksena iti /sruta.h // HV_15.25 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--6 T G ins. after 25, K2 after 24: :k] cak.su.s-i tasya nirbhinne $ pak.si.ny-a p-ujan-iyay-a | *HV_15.25*287:1 | suciro.sitay-a r-ajan $ brahmadattasya ve/smani | *HV_15.25*287:2 | [k: K4 ?N2.3 V B Dn Ds D4.6 G3 cont.: :k] ath-asya putras tv aparo $ brahmadattasya jaj?niv-an | *HV_15.25*288:1 | vi.svaksena iti khy-ato $ mah-abalapar-akrama.h | *HV_15.25*288:2 | vi.svaksenasya putro 'bh-ud $ da.n.daseno mah-ipati.h & bhall-a.ta/s ca kum-aro 'bh-ud % r-adheyena hata.h pur-a // HV_15.26 // da.n.dasen-atmaja.h /s-uro $ mah-atm-a kulavardhana.h & bhall-a.taputro durbuddhir % abhavaj janamejaya.h // HV_15.27 // sa te.s-am abhavad r-aj-a $ n-ip-an-am antak.rn n.rpa.h & ugr-ayudhena yasy-arthe % sarve n-ip-a vin-a/sit-a.h // HV_15.28 // ugr-ayudha.h sa cotsikto $ may-a vinihato yudhi & darp-anvito darparuci.h % satata.m c-anaye rata.h // HV_15.29 // {yudhi.s.thira uv-aca} ugr-ayudha.h kasya suta.h $ kasmin va.m/se 'tha jaj?niv-an & kimartha.m caiva bhavat-a % nihatas tad brav-ihi me // HV_15.30 // {bh-i.sma uv-aca} ajam-i.dhasya d-ay-ado $ vidv-an r-aj-a yav-inara.h & dh.rtim-a.ms tasya putras tu % tasya satyadh.rti.h suta.h // HV_15.31 // jaj?ne satyadh.rte.h putro $ d.r.dhanemi.h prat-apav-an & d.r.dhanemisuta/s c-api % sudharm-a n-ama p-arthiva.h // HV_15.32 // -as-it sudharma.na.h putra.h $ s-arvabhauma.h praje/svara.h & s-arvabhauma iti khy-ata.h % p.rthivy-a.m ekar-a.t tad-a // HV_15.33 // tasy-anvav-aye mahati $ mah-an pauravanandana.h & [k: K2--4 ?N2.3 V B D T G M4 ins. after 34ab, K1 after 34cd: :k] mahata/s c-api putras tu $ n-amn-a rukmaratha.h sm.rta.h || *HV_15.34*289:1 | putro rukmarathasy-api $ sup-ar/svo n-ama p-arthiva.h | *HV_15.34*289:2 | sup-ar/svatanaya/s c-api $ sumatir n-ama dh-armika.h | *HV_15.34*289:3 | jaj?ne sa.mnatim-an r-aj-a % sa.mnatir n-ama v-iryav-an // HV_15.34 // tasya vai sa.mnate.h putra.h $ k-arto n-ama mah-abala.h & [k: N (except /S1 ?N1 D1.2) S ins.: :k] /si.syo hira.nyan-abhasya $ kausalyasya mah-atmana.h | *HV_15.35*290:1 | caturvi.m/satidh-a tena $ prokt-as t-a.h s-amasa.mhit-a.h | *HV_15.35*290:2 | sm.rt-as te pr-acyas-am-ana.h $ k-art-a n-amn-a tu s-amag-a.h || *HV_15.35*290:3 | k-artir ugr-ayudha.h so 'tha $ v-ira.h pauravanandana.h | *HV_15.35*290:4 | babh-uva yena vikramya % p.r.satasya pit-amaha.h \ n-ipo n-ama mah-ar-aja # p-a?nc-al-adhipatir hata.h // HV_15.35 // [k: K1--3 ?N2.3 V B Dn Ds D3--6 T G M4 ins.: :k] ugr-ayudhasya d-ay-ada.h $ k.semyo n-ama mah-aya/s-a.h || *HV_15.35*291:1 | k.semy-at suv-iro n.rpati.h $ suv-ir-at tu n.rpa.mjaya.h | *HV_15.35*291:2 | n.rpa.mjay-ad bahuratha $ ity ete paurav-a.h sm.rt-a.h | *HV_15.35*291:3 | sa c-apy ugr-ayudhas t-ata $ durbuddhir vairak.rt sad-a & prad-iptacakro balav-an % n-ip-antakara.no 'bhavat // HV_15.36 // [k: D6 ins.: :k] ugr-ayudhas tu durbuddhi.h $ strai.no du.s.ta.h sad-abhavat | *HV_15.36*292:1 | r-ajakany-a.m jah-ar-atha $ munipatn-ipradhar.saka.h | *HV_15.36*292:2 | sa darpap-ur.no hatv-ajau $ n-ip-an any-a.m/s ca p-arthiv-an & pitary uparate mahya.m % /sr-avay-am -asa kilbi.sam // HV_15.37 // m-am am-atyai.h pariv.rta.m $ /say-ana.m dhara.n-itale & ugr-ayudhasya r-ajendra % d-uto 'bhyetya vayo 'brav-it // HV_15.38 // adya tva.m janan-i.m bh-i.sma $ gandhak-al-i.m ya/sasvin-i.m & str-iratna.m mama bh-ary-arthe % prayaccha kurupu.mgava // HV_15.39 // eva.m r-ajya.m ca te sph-ita.m $ bal-ani ca na sa.m/saya.h & [k: M1--3 ins. after 40a: :k] tvay-a r-ajye ca te sthitim | *HV_15.40a*293:1 |* catura;ngayut-any adya | *HV_15.40a*293:2 |* prad-asy-ami yath-ak-amam % aha.m vai ratnabh-ag bhuvi // HV_15.40 // r-a.s.trasyecchasi cet svasti $ pr-a.n-an-a.m v-a kulasya v-a.h& /s-asane mama ti.s.thasva % na hi te /s-antir anyath-a // HV_15.41 // adha.h prast-ara/sayane $ /say-anas tena codita.h & d-ut-antaritam etad vai % v-akyam agni/sikhopamam // HV_15.42 // [k: D6 T1.2 G1.3.5 ins.: :k] /sar-ira.m me 'dahat tasya $ v-akya.m caitad dur-atmana.h | *HV_15.42*294 | tato 'ha.m tasya durbuddher $ vij?n-aya matam acyuta & -aj?naptav-an vai sa.mgr-ame % sen-adhyak.s-a.m/s ca sarva/sa.h // HV_15.43 // mama prajvalita.m cakra.m $ ni/s-amyaitat sudurjayam & /satravo vidravanty -ajau % dar/san-ad eva bh-arata // HV_15.44 // vicitrav-irya.m b-ala.m ca $ madap-a/srayam eva ca & d.r.s.tv-a krodhapar-it-atm-a % yuddh-ayaiva mano dadhe // HV_15.45 // nig.rh-itas tad-aha.m tu $ sacivair mantrakovidai.h & .rtvigbhir devakalpai/s ca % suh.rdbhir narapu.mgava // HV_15.46 // snigdhai/s ca /s-astravidbhi/s ca $ sa.myugasya nivartane & k-ara.na.m /sr-avita/s c-asmi % yuktar-upa.m tad-anagha // HV_15.47 // {mantri.na -ucu.h} prav.rttacakra.h p-apo 'sau $ tva.m c-a/saucagata.h prabho & na cai.sa prathama.h kalpo % yuddha.m n-ama kad-acana // HV_15.48 // te vaya.m s-ama p-urva.m vai $ d-ana.m bheda.m tathaiva ca & prayok.sy-amas tata.h /suddho % daivat-any abhiv-adya ca // HV_15.49 // k.rtasvastyayano viprair $ hutv-agn-in v-acya ca dvij-an & br-ahma.nair abhyanuj?n-ata.h % pray-asyasi jay-aya vai // HV_15.50 // astr-a.ni na prayojy-ani $ na prave/sya/s ca sa.mgara.h & -a/sauce vartam-anena % v.rddh-an-am iti /s-asanam // HV_15.51 // s-amad-an-adibhi.h p-urvam $ api bhedena v-a tata.h & ta.m hani.syasi vikramya % /sambara.m maghav-an iva // HV_15.52 // pr-aj?n-an-a.m vacana.m k-ale $ v.rddh-an-a.m ca vi/se.sata.h & /srotavyam iti tac chrutv-a % niv.rtto 'smi nar-adhipa // HV_15.53 // tatas tai.h sa krama.h sarva.h $ prayukta.h /s-astrakovidai.h & tasmin k-ale kuru/sre.s.tha % karma c-arabdham uttamam // HV_15.54 // sa s-am-adibhir apy -ad-av $ up-ayai.h /s-astracintakai.h & anun-iyam-ano durbuddhir % anunetu.m na /sakyate // HV_15.55 // prav.rtta.m tasya tac cakram $ adharmaniratasya vai & parad-ar-abhil-a.se.na % sadyas t-ata nivartitam // HV_15.56 // [k: K3 ins.: :k] na h-id.r/sam an-ayu.sya.m $ loke ki.mcana vidyate | *HV_15.56*295:1 | y-ad.r/sa.m puru.sasyeha $ parad-aropasevanam | *HV_15.56*295:2 | na tv aha.m tasya j-ane vai $ niv.rtta.m cakram uttamam & hata.m svakarma.n-a tat tu % p-urva.m sadbhi/s ca ninditam // HV_15.57 // k.rta/sauca.h /sar-av-ap-i $ rath-i ni.skramya vai pur-at & k.rtasvastyayano viprai.h % pr-ayodhayam aha.m ripum // HV_15.58 // tata.h sa.msargam -agamya $ balen-astrabalena ca & tryaham unmattavad yuddha.m % dev-asuram iv-abhavat // HV_15.59 // sa may-astraprat-apena $ nirdagdho ra.nam-urdhani & pap-at-abhimukha.h /s-uras % tyaktv-a pr-a.n-an ari.mdama // HV_15.60 // etasminn antare t-ata $ k-ampily-at p.r.sato 'bhyay-at & hate n-ipe/svare caiva % hate cogr-ayudhe n.rpe // HV_15.61 // -ahicchatra.m svaka.m r-ajya.m $ pitrya.m pr-apya mah-adyuti.h & drupadasya pit-a r-ajan % mamaiv-anumate tad-a // HV_15.62 // [k: ?N2 Ds ins.: :k] tato 'bh-ud drupado r-aj-a $ dro.nas tena nir-ak.rta.h | *HV_15.62*296 | tato 'rjunena taras-a $ nirjitya drupada.m ra.ne & ahicchatra.m sak-ampilya.m % dro.n-ay-ath-apavarjitam // HV_15.63 // pratig.rhya tato dro.na $ ubhaya.m jayat-a.m vara.h & k-ampilya.m drupad-ayaiva % pr-ayacchad vidita.m tava // HV_15.64 // e.sa te drupadasy-adau $ brahmadattasya caiva ha & va.m/sa.h k-artsnyena vai prokto % v-irasyogr-ayudhasya ca // HV_15.65 // [k: K2.4 ?N2.3 V B Dn Ds D1--3.5.6 T G ins. appendix I, No. 5 after 15,65, K1.3 D4 after 15,68 :k] atas te vartayi.sye 'ham $ itih-asa.m pur-atanam & g-ita.m sanatkum-are.na % m-arka.n.dey-aya p.rcchate // HV_15.66 // /sr-addhasya phalam uddi/sya $ niyata.m suk.rtasya ca & tannibodha mah-ar-aja % saptaj-ati.su bh-arata // HV_15.67 // sag-alavasya carita.m $ ka.n.dar-ikasya caiva ha & brahmadattat.rt-iy-an-a.m % yogin-a.m brahmac-ari.n-am // HV_15.68 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 16, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of March 1, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} [k: N (except /S1 ?N1 D6; K2 marg.) T1.3 G2.4 ins. after ref.; T2 G1 after 1ab: :k] /sr-addhe prati.s.thito loka.h $ /sr-addh-ad yoga.h pravartate | *HV_16.0*297 | hanta te vartayi.sy-ami $ /sr-addhasya phalam uttamam & brahmadattena yat pr-apta.m % saptaj-ati.su bh-arata // HV_16.1 // tata eva hi dharmasya $ buddhir nirvartate /sanai.h & p-i.day-apy atha dharmasya % k.rte /sr-addhe pur-anagha // HV_16.2 // [k: N (except /S1 ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] yat pr-apta.m br-ahma.nai.h p-urva.m $ tan nibodha narottama | *HV_16.2*298 | tato 'ha.m n-atidharmi.s.th-an $ kuruk.setre pit.rvrat-an & sanatkum-aranirdi.s.t-an % apa/sya.m sapta vai dvij-an // HV_16.3 // [k: N (except /S1 ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] divyena cak.su.s-a tena $ y-an uv-aca pur-a vibhu.h | *HV_16.3*299 | v-agdu.s.ta.h krodhano hi.msra.h $ pi/suna.h kavir eva ca & khas.rma.h pit.rvart-i ca % n-amabhi.h karmabhis tath-a // HV_16.4 // kau/sikasya sut-as t-ata $ /si.sy-a g-argyasya bh-arata & pitary uparate sarve % vratavantas tad-abhavan // HV_16.5 // niyog-at te guros tasya $ g-a.m dogdhr-i.m samak-alayan & sam-anavats-a.m kapil-a.m % sarve ny-ay-agat-a.m tad-a // HV_16.6 // te.s-a.m pathi k.sudh-art-an-a.m $ b-aly-an moh-ac ca bh-arata & kr-ur-a buddhi.h samabhavat % t-a.m g-a.m vai hi.msitu.m tad-a // HV_16.7 // t-an kavi.h khas.rma/s caiva $ y-acete neti vai tad-a & na c-a/sakyanta te t-abhy-a.m % tad-a v-arayitu.m dvij-a.h // HV_16.8 // pit.rvart-i tu yas te.s-a.m $ nitya.m /sr-addh-ahniko dvija.h & sa sarv-an abrav-id bhr-at-.rn % kop-ad dharmasamanvita.h // HV_16.9 // yady ava/sya.m prakartavy-a $ pit-.rn uddi/sya s-adhv im-a.m & prakurv-imahi g-a.m samyak % sarva eva sam-ahit-a.h // HV_16.10 // evam e.s-a ca gaur dharma.m $ pr-apsyate n-atra sa.m/saya.h & pit-.rn abhyarcya dharme.na % n-adharmo 'smin bhavi.syati // HV_16.11 // tathety uktv-a ca te sarve $ prok.sayitv-a ca g-a.m tata.h & pit.rbhya.h kalpayitvain-am % upayujyanta bh-arata // HV_16.12 // upayujya ca g-a.m sarve $ guros tasya nyavedayat & /s-ard-ulena hat-a dhenur % vatso 'ya.m g.rhyat-am iti \ -arjav-at sa tu vatsa.m ta.m # pratijagr-aha vai dvija.h // HV_16.13 // mithyopacarya te ta.m tu $ gurum any-ayato dvij-a.h & k-alena samayujyanta % sarva ev-ayu.sa.h k.saye // HV_16.14 // te vai hi.msratay-a kr-ur-a $ an-aryatv-ad guros tad-a & ugr-a hi.ms-avih-ar-a/s ca % sapt-aj-ayanta sodar-a.h \ lubdhakasy-atmaj-as t-ata # balavanto manasvina.h // HV_16.15 // pit-.rn abhyarcya dharme.na $ prok.sayitv-a ca g-a.m tad-a & sm.rti.h pratyavamar/sa/s ca % te.s-a.m j-atyantare 'bhavat // HV_16.16 // j-at-a vy-adh-a da/s-ar.ne.su $ sapta dharmavicak.sa.n-a.h & svadharmanirat-a.h sarve % lobh-an.rtavivarjit-a.h // HV_16.17 // t-avan m-atra.m prakurvanti $ y-avat-a pr-a.nadh-ara.nam & /se.sa.m dharmapar-a.h k-alam % anudhy-anti svakarma tat // HV_16.18 // n-amadhey-ani c-apy e.s-am $ im-any -asan nar-adhipa & nirvairo nirv.rta.h k.s-anto % nirmanyu.h k.rtir eva ca \ vaidhaso m-at.rvart-i ca # vy-adh-a.h paramadh-armik-a.h // HV_16.19 // tair evam u.sitais t-ata $ hi.ms-adharmaparair vane & m-at-a ca p-ujit-a v.rddh-a % pit-a ca parito.sita.h // HV_16.20 // yad-a m-at-a pit-a caiva $ sa.myuktau k-aladharma.n-a & tad-a dhan-u.m.si te tyaktv-a % vane pr-a.n-an av-as.rjan // HV_16.21 // /subhena karma.n-a tena $ j-at-a j-atismar-a m.rg-a.h & tr-asodvegena sa.mvign-a % ramye k-ala.mjare girau // HV_16.22 // unmukho nityavitrasta.h $ stabdhakar.no vilocana.h & pa.n.dito ghasmaro n-ad-i % n-amabhis te 'bhavan m.rg-a.h // HV_16.23 // tam ev-artham anudhy-anto $ j-atismara.nasa.mbhavam & -asan vanecar-a.h k.s-ant-a % nirdvandv-a ni.sparigrah-a.h // HV_16.24 // te sarve /subhakarm-a.na.h $ sadharm-a.no vanecar-a.h & maru.m s-adhya jahu.h pr-a.n-a.ml % laghv-ah-ar-as tapasvina.h // HV_16.25 // te.s-a.m maru.m s-adhayat-a.m $ padasth-an-ani bh-arata & tathaiv-ady-api d.r/syante % girau k-ala?njare 'cyuta // HV_16.26 // karma.n-a tena te t-ata $ /subhen-a/subhavarjit-a.h & /subh-ac chubhatar-a.m yoni.m % cakrav-akatvam -agat-a.h // HV_16.27 // /subhe de/se sariddv-ipe $ saptaiv-asa?n jalaukasa.h & tyaktv-a sahacar-idharma.m % munayo dharmac-ari.na.h // HV_16.28 // [k: /S1 K3.4 DnDs2 D1--4 ins. after 28, K1 after 29, D5 after 25ab: :k] ni.hsp.rho nirmama.h k.s-anto $ nirdva.mdvo ni.sparigraha.h | *HV_16.28*300:1 | nirv.rttir nibh.rta/s caiva $ /sakun-a n-amata.h sm.rt-a.h || *HV_16.28*300:2 | te brahmac-ari.na.h sarve $ /sakun-a dharmac-ari.na.h | *HV_16.28*300:3 | nir-ah-ar-a jahu.h pr-a.n-a.ms $ tapoyukt-a.h saritta.te || *HV_16.28*300:4 | atha te sodar-a j-at-a $ ha.ms-a m-anasac-ari.na.h | *HV_16.28*300:5 | j-atismar-a.h susa.mbaddh-a.h $ saptaiva brahmac-ari.na.h || *HV_16.28*300:6 | viprayonau yato moh-an $ mithyopacarito guru.h | *HV_16.28*300:7 | tiryagyonau tato j-at-a.h $ sa.ms-are paribabhramu.h || *HV_16.28*300:8 | yad-a tu pit.rk-ary-artha.h $ k.rta.h sv-arthe vyavasthitai.h | *HV_16.28*300:9 | tato j?n-ana.m ca j-ati.m ca $ te hi pr-apur gu.nottaram | *HV_16.28*300:10 | suman-a muni.h suv-ak /suddha.h $ pa?ncama/s chidradar/sana.h & sunetra/s ca svatantra/s ca % /sakun-a n-amata.h sm.rt-a.h // HV_16.29 // pa?ncama.h pa?ncikas tatra $ saptaj-ati.sv aj-ayata & .sa.s.thas tu ka.n.dar-iko 'bh-ud % brahmadattas tu saptama.h // HV_16.30 // te.s-a.m tu tapas-a tena $ saptaj-atik.rtena vai & yogasya c-abhinirv.rtty-a % pratibh-an-ac ca /sobhan-at // HV_16.31 // p-urvaj-ati.su yad brahma $ /sruta.m gurukule.su vai & tathaiva tatsthita.m brahma % sa.ms-are.sv api vartat-am // HV_16.32 // te brahmac-ari.na.h sarve $ viha;ng-a.h k-amac-ari.na.h & yogadharmam anudhy-anto % viharanti sma tatra ha // HV_16.33 // [k: T3 ins.: :k] m-anasa.m tu sara.h pr-apya $ ha.ms-a bh-utv-a jalaukasa.h | *HV_16.33*301 | te.s-a.m tatra viha;ng-an-a.m $ carat-a.m sahac-ari.n-am & n-ip-an-am -i/svaro r-aj-a % vibhr-aja.h paurav-anvaya.h // HV_16.34 // vibhr-ajam-ano vapu.s-a $ prabh-avena samanvita.h & /sr-im-an anta.hpurav.rto % vana.m tat pravive/sa ha // HV_16.35 // svatantra/s cakrav-akas tu $ sp.rhay-am -asa ta.m n.rpam & d.r.s.tv-ay-anta.m /sriyopeta.m % bhaveyam aham -id.r/sa.h // HV_16.36 // yady asti suk.rta.m ki.mcit $ tapo v-a niyamo 'pi v-a & khinno hy asmy upav-asena % tapas-a ni.sphalena ca // HV_16.37 // [k: T1.2.4 G1.3.5 ins.: :k] n.rpatvam aham icch-ami $ yadi me suk.rta.m bhavet | *HV_16.37*302 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 17, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 20, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} tatas ta.m cakrav-akau dv-av $ -ucatu.h sahac-ari.nau & -av-a.m te sacivau sy-avas % tava priyahitai.si.nau // HV_17.1 // tathety uktv-a ca tasy-as-it $ tad-a yog-atmano mati.h & eva.m te samaya.m cakru.h % suv-akta.m pratyabh-a.sata // HV_17.2 // yasm-at k-amapradh-anas tva.m $ yogadharmam ap-asya vai & avara.m vara.m pr-arthayase % tasm-ad v-akya.m nibodha me // HV_17.3 // r-aj-a tva.m bhavit-a t-ata $ k-ampilye nagarottame & bhavi.syata.h sakh-ayau ca % dv-av imau sacivau tava // HV_17.4 // /saptv-a t-an abhibh-a.sy-atha $ catv-ara/s cakrur a.n.daj-a.h & t-a.ms tr-in abh-ipsato r-ajya.m % vyabhic-arapradhar.sit-an // HV_17.5 // /sapt-a.h khag-as trayas te tu $ yogabhra.s.t-a vicetasa.h & t-an ay-acanta caturas % trayas te sahac-ari.na.h // HV_17.6 // te.s-a.m pras-ada.m cakrus te $ athait-an suman-abrav-it & sarve.s-am eva vacan-at % pras-ad-anugata.m tad-a // HV_17.7 // antav-an bhavit-a /s-apo $ yu.sm-aka.m n-atra sa.m/saya.h & ita/s cyut-a/s ca m-anu.sya.m % pr-apya yogam av-apsyatha // HV_17.8 // sarvasattvarutaj?na/s ca $ svatantro 'ya.m bhavi.syati & pit.rpras-ado hy asm-abhir % asya pr-apta.h k.rtena vai // HV_17.9 // g-a.m prok.sayitv-a dharme.na $ pit.rbhya upakalpat-am & asm-aka.m j?n-anasa.myoga.h % sarve.s-a.m yogas-adhana.h // HV_17.10 // ida.m ca v-akyasa.mdarbha+ $ +/slokam ekam ud-ah.rtam & puru.s-antarita.m /srutv-a % tato yogam av-apsyatha // HV_17.11 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 18, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of January 22, 2001 :h] te yogadharmanirat-a.h $ sapta m-anasac-ari.na.h & [k: K4 Bombay and Poona Eds. ins.: :k] padmagarbho 'ravind-ak.sa.h $ k.s-iragarbha.h sulocana.h | *HV_18.1*303:1 | -urubindu.h subindu/s ca $ haimagarbhas tu saptama.h | *HV_18.1*303:2 | [k: Dn2 ins.: :k] ha.ms-a j-at-a mah-atm-ano $ m-anase.su sara.hsu ca || *HV_18.1*304:1 | suman-a.h suv-ak su/suddha/s ca $ tattvadar.s-i ca tattvavit | *HV_18.1*304:2 | sunetra/s ca suhotra/s ca $ dvij-a n-amabhir eva ca || *HV_18.1*304:3 | te brahmac-ari.na.h sarve $ vihag-a.h k-amac-ari.na.h | *HV_18.1*304:4 | v-ayvambubhak.s-a.h satata.m % /sar-ir-a.ny upa/so.sayan // HV_18.1 // r-aj-a vibhr-ajam-anas tu $ vapu.s-a tad vana.m tad-a & cac-ar-anta.hpurav.rto % nandana.m maghav-an iva // HV_18.2 // sa t-an abudhyat khacar-an $ yogadharm-atmak-an budha.h & nirved-ac ca tam ev-artham % anudhy-atv-a pura.m yayau // HV_18.3 // a.nuho n-ama tasy-as-it $ putra.h paramadh-armika.h & a.nudharmaratir nityam % a.nuho 'dhyagamat padam // HV_18.4 // pr-ad-at kany-a.m /sukas tasmai $ k.rtv-i.m p-ujitalak.sa.n-am & sattva/s-ilagu.nopet-a.m % yogadharmarat-a.m sad-a // HV_18.5 // s-a hy uddi.s.t-a pur-a bh-i.sma $ pit.rkany-a ma.n-i.si.n-a & sanatkum-are.na tad-a % sa.mnidhau mama /sobhan-a // HV_18.6 // satyadharmabh.rt-a.m /sre.s.th-a $ durvij?ney-ak.rt-atmabhi.h & yog-a ca yogapatn-i ca % yogam-at-a tathaiva ca \ yath-a te kathita.m p-urva.m # pit.rsarge.su vai may-a // HV_18.7 // vibhr-ajas tv a.nuha.m r-ajye $ sth-apayitv-a nare/svara.h & -amantrya paur-an pr-it-atm-a % br-ahma.n-an svasti v-acya ca \ pr-ay-at saras tapa/s cartu.m # yatra te sahac-ari.na.h // HV_18.8 // sa vai tatra nir-ah-aro $ v-ayubhak.so mah-atap-a.h & tyaktv-a k-am-a.ms tapas tepe % sarasas tasya p-ar.svata.h // HV_18.9 // tasya sa.mkalpa -as-ic ca $ te.s-am anyatarasya vai & putratva.m pr-apya yogena % yujyeyam iti bh-arata // HV_18.10 // k.rtv-abhisa.mdhi.m tapas-a $ mahat-a sa samanvita.h & mah-atap-a.h sa vibhr-ajo % virar-aj-a.m/sum-an iva // HV_18.11 // tato vibhr-ajita.m tena $ vaibhr-ajam iti tad vanam & saras tac ca kuru/sre.s.tha % vaibhr-ajam iti /sabditam // HV_18.12 // yatra te /sakun-a r-aja.m/s $ catv-aro yogadharmi.na.h & yogabhra.s.t-as traya/s caiva % dehany-asak.rto 'bhavan // HV_18.13 // k-ampilye nagare te tu $ brahmadattapurogam-a.h & j-at-a.h sapta mah-atm-ana.h % sarve vigatakalma.s-a.h \ sm.rtimanto 'tra catv-aras # trayas tu parimohit-a.h // HV_18.14 // svatantras tv a.nuh-aj jaj?ne $ brahmadatto mah-aya/s-a.h & yath-asy-as-it pak.sibh-ave % sa.mkalpa.h p-urvacintita.h // HV_18.15 // [k: K ?N1.2 B2 Dn D1.2.4--6 G1.3.5 M4 ins. after 15, ?N3 V B Ds D3 T2 G2 after 14cd: :k] j?n-anadhy-anatapa.hp-ut-a $ vedaved-a;ngap-arag-a.h | *HV_18.15*305 | chidradar/s-i sunetra/s ca $ tath-a b-abhravyavatsayo.h & j-atau /srotriyad-ay-adau % vedaved-a;ngap-aragau // HV_18.16 // sakh-ayau brahmadattasya $ p-urvaj-atisaho.sitau & p-a?nc-ala.h pa?ncamas tatra % ka.n.dar-ikas tath-apara.h // HV_18.17 // p-a?nc-alo bahv.rcas tv -as-id $ -ac-aryatva.m cak-ara ha & dviveda.h ka.n.dar-ikas tu % chandogo 'dhvaryur eva ca // HV_18.18 // sarvasattvarutaj?na/s ca $ r-aj-as-id a.nuh-atmaja.h & p-a?nc-alaka.n.dar-ik-abhy-a.m % tasya sa.mvid abh-ut tad-a // HV_18.19 // te gr-amyadharmanirat-a.h $ k-amasya va/savartina.h & p-urvaj-atik.rten-asan % dharmak-am-arthakovid-a.h // HV_18.20 // a.nuhas tu n.rpa/sre.s.tho $ brahmadattam akalma.sam & abhi.sicya tad-a r-ajye % par-a.m gatim av-aptav-an // HV_18.21 // brahmadattasya bh-ary-a tu $ devalasy-atmaj-abhavat & asitasya yogadurdhar.s-a % sa.mnatir n-ama bh-arata // HV_18.22 // t-am ekabh-avasa.myukt-a.m $ lebhe kany-am anuttam-am & sa.mnati.m sa.mnatimat-i.m % deval-ad yogadharmi.n-im // HV_18.23 // [k: K4 ins.: :k] upayeme vidh-anena $ brahmadatto nar-adhipa.h | *HV_18.23*306 | /se.s-as tu cakrav-ak-a vai $ k-ampilye sahac-ari.na.h & te j-at-a.h /srotriyakule % sudaridre sahodar-a.h // HV_18.24 // dh.rtir mah-aman-a vidv-a.ms $ tattvadar/s-i ca n-amata.h & ved-adhyayanasa.mpann-a/s % catv-aro 'cchinnadar/sina.h // HV_18.25 // te.s-a.m sa.mvidathotpann-a $ p-urvaj-atik.rt-a tad-a & te yoganirat-a.h siddh-a.h % prasthit-a.h sarva eva hi // HV_18.26 // -amantrya pitara.m t-ata $ pit-a t-an abrav-it tad-a & adharma e.sa yu.sm-aka.m % yan m-a.m tyaktv-a gami.syatha // HV_18.27 // d-aridryam anap-ak.rtya $ putr-arth-a.m/s caiva pu.skal-an & [k: D1.2.4 ins.: :k] k-am-an abh-ipsit-an sarv-an $ mama k.rtv-adya putrak-a.h | *HV_18.28*307 | /su/sr-u.s-am aprayuktv-a ca % katha.m vai gantum arhatha // HV_18.28 // te tam -ucur dvij-a.h sarve $ pitara.m punar eva hi & kari.sy-amo vidh-ana.m te % yena tva.m vartayi.syasi // HV_18.29 // ima.m /sloka.m mah-artha.m tva.m $ r-aj-ana.m sahamantri.nam & /sr-avayeth-a.h sam-agamya % brahmadattam akalma.sam // HV_18.30 // pr-it-atm-a d-asyati sa te $ gr-am-an bhog-a.m/s ca pu.skal-an & yathepsit-a.m/s ca sarv-arth-an % gaccha t-ata yath-asukham // HV_18.31 // et-avad uktv-a te sarve $ p-ujayitv-a ca ta.m guru.m & yogadharmam anupr-apya % param-a.m nirv.rti.m yayu.h // HV_18.32 // [k: D6 T1.2 G ins.: :k] yogina.h param-atm-ana.h $ sa.myaten-antar-atman-a | *HV_18.32*308 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 19, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of January 13, 2001 :h] {m-arka.n.deya uv-aca} brahmadattasya tanaya.h $ sa vaibhr-ajas tv aj-ayata & yog-atm-a tapas-a yukto % vi.svaksena iti /sruta.h // HV_19.1 // kad-acid brahmadattas tu $ bh-aryay-a sahito vane & vijah-ara prah.r.s.t-atm-a % yath-a /sacy-a /satakratu.h // HV_19.2 // tata.h pip-ilikaruta.m $ sa /su/sr-ava nar-adhipa.h & k-amin-i.m k-aminas tasya % y-acata.h kro/sato bh.r/sam // HV_19.3 // /srutv-a tu y-acyam-an-a.m t-a.m $ kruddh-a.m s-uk.sm-a.m pip-ilik-am & brahmadatto mah-ah-asam % akasm-ad eva c-ahasat // HV_19.4 // tata.h s-a sa.mnatir d-in-a $ vr-i.dit-a d-inacetan-a & nir-ah-ar-a bahutitha.m % babh-uv-amitrakar/sana // HV_19.5 // pras-adyam-an-a bhartr-a s-a $ tam uv-aca /sucismit-a & tvay-avahasit-a r-ajan % n-aha.m j-ivitum utsahe // HV_19.6 // sa tatk-ara.nam -acakhyau $ na ca s-a /sraddadh-ati tat & uv-aca caina.m kupit-a % nai.sa bh-avo 'sti p-arthiva // HV_19.7 // ko vai pip-ilikaruta.m $ m-anu.so vettum arhati & .rte devapras-ad-ad vai % p-urvaj-atik.rtena v-a \ tapa.hphalena v-a r-ajan # vidyay-a v-a nar-adhipa // HV_19.8 // [k: N (except /S1 ?N1) T G2--5 M4 ins. after 8, G1 after 7ab: :k] yady e.sa vai prabh-avas te $ sarvasattvarutaj?nat-a | *HV_19.8*309 | s-aha.m yathaiva j-an-iy-a.m $ tath-a praty-ayayasva m-am & pr-a.n-an v-api parityak.sye % r-ajan satyena te /sape // HV_19.9 // tat tasy-a vacana.m /srutv-a $ mahi.sy-a.h paru.sa.m vibho & sa r-aj-a param-apanno % deva/sre.s.tham ag-at tad-a \ /sara.nya.m sarvabh-ute/sa.m # bhakty-a n-ar-aya.na.m prabhum // HV_19.10 // sam-ahito nir-ah-ara.h $ .sa.dr-atre.na mah-aya/s-a.h & dadar/sa dar/sane r-aj-a % deva.m n-ar-aya.na.m harim // HV_19.11 // uv-aca caina.m bhagav-an $ sarvabh-ut-anukampaka.h & brahmadatta prabh-ate tva.m % kaly-a.na.m samav-apsyasi \ ity uktv-a bhagav-an devas # tatraiv-antaradh-iyata // HV_19.12 // [k: T3.4 ins.: :k] brahmadatto 'pi r-ajar.si.h $ sarvasattvarutaj?nat-am | *HV_19.12*310:1 | upadi.sya ca bh-ary-ayai $ van-at praty-agata.h puram | *HV_19.12*310:2 | catur.n-a.m tu pit-a yo 'sau $ br-ahma.n-an-a.m mah-atman-am & /sloka.m so 'dh-itya putrebhya.h % k.rtak.rtya iv-abhavat // HV_19.13 // sa r-aj-anam ath-anvicchat $ sahamantri.nam acyutam & na dadar/s-antara.m c-api % /sloka.m /sr-avayitu.m tad-a // HV_19.14 // atha r-aj-a /sira.hsn-ato $ labdhv-a n-ar-aya.n-ad varam & pravive/sa pur-i.m pr-ito % ratham -aruhya k-a?ncanam // HV_19.15 // tasya ra/sm-in ag.rh.n-ac ca $ ka.n.dar-iko dvijar.sabha.h & camaravyajana.m c-api % b-abhravya.h samav-ak.sipat // HV_19.16 // idam antaram ity eva $ tata.h sa br-ahma.nas tad-a & /sr-avay-am -asa r-aj-ana.m % /sloka.m ta.m sacivau ca tau // HV_19.17 // sapta vy-adh-a da/s-ar.ne.su $ m.rg-a.h k-ala.mjare girau & [k: N (except ?N1) S (except M1--3) ins. after 18a--c, D3 after 17: :k] ha.ms-a.h sarasi m-anase | *HV_19.18a*311:1 |* te sma j-at-a.h kuruk.setre $ br-ahma.n-a vedap-arag-a.h | *HV_19.18a*311:2 | prasthit-a d-uram adhv-ana.m | *HV_19.18a*311:3 |* cakrav-ak-a.h sarid dv-ipe % y-uya.m tebhyo 'vas-idatha // HV_19.18 // tac chrutv-a moham agamad $ brahmadattas tad-anagha & sacivau c-asya p-a?nc-ala.h % ka.n.dar-ika/s ca bh-arata // HV_19.19 // srastara/smipratodau tau $ patitavyajan-av ubhau & d.r.s.tv-a babh-uvur asvasth-a.h % paur-a/s c-agantava/s ca ha // HV_19.20 // muh-urt-ad iva r-aj-a sa $ saha t-abhy-a.m rathe sthita.h & pratilabhya tata.h sa.mj?n-a.m % praty-agacchad ari.mdama // HV_19.21 // tatas te tat sara.h sm.rtv-a $ yoga.m tam upalabhya ca & br-a.hma.na.m vipulair arthair % bhogai/s ca samayojayan // HV_19.22 // abhi.sicya svar-ajye tu $ vi.svaksenam ari.mdamam & jag-ama brahmadatto 'tha % sad-aro vanam eva ha // HV_19.23 // athaina.m sa.mnatir dh-ir-a $ devalasya sut-a tad-a & uv-aca paramapr-it-a % yog-ad vanagata.m n.rpam // HV_19.24 // j-ananty-a tva.m mah-ar-aja $ pip-ilikarutaj?nat-am & codita.h krodham uddi/sya % sakta.h k-ame.su vai may-a // HV_19.25 // ito vaya.m gami.sy-amo $ gatim i.s.t-am anuttam-am & tava c-antarhito yogas % tata.h sa.msm-arito may-a // HV_19.26 // sa r-aj-a paramapr-ita.h $ patny-a.h /srutv-a vacas tad-a & pr-apya yoga.m van-ad eva % gati.m pr-apa sudurlabh-am // HV_19.27 // ka.n.dar-iko 'pi yog-atm-a $ s-a.mkhyayogam anuttamam & pr-apya yogagati.m siddho % vi/suddha.h svena karma.n-a // HV_19.28 // krama.m pra.n-iya p-a?nc-ala.h $ /sik.s-am utp-adya keval-am & yog-ac-aryagati.m pr-apa % ya/sa/s c-agrya.m mah-atap-a.h // HV_19.29 // evam etat pur-a v.rtta.m $ mama pratyak.sam acyuta & tad dh-arayasva g-a;ngeya % /sreyas-a yok.syase tata.h // HV_19.30 // ye c-anye dh-arayi.syanti $ te.s-a.m caritam uttamam & tiryagyoni.su te j-atu % na bhavi.syanti karhicit // HV_19.31 // /srutv-a cedam up-akhy-ana.m $ mah-artha.m mahat-a.m gatim & yogadharmo h.rdi sad-a % parivarteta bh-arata // HV_19.32 // sa tenaiv-anubandhena $ kad-acil labhate /samam & [k: T3 ins.: :k] ya ima.m /sr-avayec chr-addhe $ pit-.rn pr-i.n-ati pu.nyak.rt | *HV_19.33*312:1 | ak.saya.m ca pit-.r.n-a.m vai $ pr-itir bhavati /s-a/svat-i || *HV_19.33*312:2 | ye pa.thanti ca /s.r.nvanti $ /sr-avayanti ca ye dvij-an | *HV_19.33*312:3 | tato manogati.m y-ati % siddh-an-a.m bhuvi durlabh-am // HV_19.33 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam etat pur-a g-ita.m $ m-arka.n.deyena dh-imat-a & /sr-addhasya phalam uddi/sya % somasy-apy-ayan-aya vai // HV_19.34 // somo hi bhagav-an devo $ lokasy-apy-ayana.m param & v.r.s.niva.m/saprasa;ngena % tasya va.m/sa.m nibodha me // HV_19.35 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 20, transliterated by Christophe Vielle. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pit-a somasya vai r-aja?n $ jaj?ne 'trir bhagav-an .r.si.h & [k: K4 ins. after the ref.: :k] ath-ata.h /sr-uyat-a.m r-ajan $ va.m/sa.h somasya p-avana.h | *HV_20.0*313:1 | yasminn ail-adayo bh-up-a.h $ k-irtyante pu.nyak-irtaya.h || *HV_20.0*313:2 | yatra j-ato hari.h s-ak.s-at $ k.r.s.nas trailokyap-avana.h | *HV_20.0*313:3 | sahasra/sirasa.h pu.mso $ n-abhihradasaroruh-at || *HV_20.0*313:4 | j-atasy-as-it suto dh-atur $ atri.h pit.rsamo gu.nai.h | *HV_20.0*313:5 | [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T G M4 ins. after 1ab: :k] brahma.no m-anas-at p-urva.m $ praj-asarga.m vidhitsata.h | *HV_20.1*314 | tatr-atri.h sarvalok-an-a.m % tasthau svavinayair v.rta.h \ karma.n-a manas-a v-ac-a # /subh-any eva cac-ara ha // HV_20.1 // ahi.msra.h sarvabh-ute.su $ dharm-atm-a sa.m/sitavrata.h & k-a.s.thaku.dya/sil-abh-uta % -urdhvab-ahur mah-adyuti.h // HV_20.2 // anuttama.m n-ama tapo $ yena tapta.m mahat pur-a & tr-i.ni var.sasahasr-a.ni % divy-an-iti hi na.h /srutam // HV_20.3 // tatordhvaretasas tasya $ sthitasy-animi.sasya hi & somatva.m tanur -apede % mah-abuddhasya bh-arata // HV_20.4 // -urdhvam -acakrame tasya $ somatva.m bh-avit-atmana.h & netr-abhy-a.m v-ari susr-ava % da/sadh-a dyotayad di/sa.h // HV_20.5 // ta.m garbha.m da/sadh-a d.r.s.tv-a $ da/sa devyo dadhus tata.h & sametya dh-aray-am -asur % na ca t-a.h tam a/saknuvan // HV_20.6 // sa t-abhya.h sahasaiv-atha $ digbhyo garbha.h prabh-anvita.h & pap-ata bh-asaya.ml lok-a?n % /s-it-a.m/su.h sarvabh-avana.h // HV_20.7 // yad-a na dh-ara.ne /sakt-as $ tasya garbhasya t-a di/sa.h & tatas t-abhi.h sahaiv-a/su % nipat-ata vasu.mdhar-am // HV_20.8 // patita.m somam -alokya $ brahm-a lokapit-amaha.h & ratham -aropay-am -asa % lok-an-a.m hitak-amyay-a // HV_20.9 // sa hi vedamayas t-ata $ dharm-atm-a satyasa.mgara.h & yukto v-ajisahasre.na % siteneti hi na.h /srutam // HV_20.10 // tasmin nipatite dev-a.h $ putre 'tre.h param-atmani & tu.s.tuvur brahma.na.h putr-a % m-anas-a.h sapta ye /srut-a.h // HV_20.11 // tathaiv-a;ngirasas tatra $ bh.rgor ev-atmajai.h saha & .rgbhir yajurbhi.h s-amabhir % atharv-a;ngirasair api // HV_20.12 // tasya sa.mst-uyam-anasya $ teja.h somasya bh-asvata.h & -apy-ayam-ana.m lok-a.ms tr-in % bh-avay-am -asa sarvata.h // HV_20.13 // sa tena rathamukhyena $ s-agar-ant-a.m vasu.mdhar-am & tri.hsaptak.rtvo 'tiya/s-a/s % cak-ar-abhipradak.si.n-am // HV_20.14 // tasya yac cy-avita.m teja.h $ p.rthiv-im anvapadyata & o.sadhyas t-a.h samudbh-ut-as % tejas-a prajvalanty uta // HV_20.15 // t-abhi.r dh-aryo hy aya.m loka.h $ praj-a/s caiva caturvidh-a.h & po.s.t-a hi bhagav-an somo % jagato jagat-ipate // HV_20.16 // sa labdhatej-a bhagav-an $ sa.mstavai.h svai/s ca karmabhi.h & tapas tepe mah-abh-aga % padm-an-a.m da/sat-ir da/sa // HV_20.17 // hira.nyavar.n-a y-a devyo $ dh-arayanty -atman-a jagat & nidhis t-as-am abh-ud deva.h % prakhy-ata.h svena karma.n-a // HV_20.18 // tatas tasmai dadau r-ajya.m $ brahm-a brahmavid-a.m vara.h & b-ijau.sadh-in-a.m vipr-a.n-am % ap-a.m ca janamejaya // HV_20.19 // so 'bhi.sikto mah-atej-a $ r-ajar-ajyena r-ajar-a.t & tr-i.ml lok-an bh-avay-am -asa % svabh-as-a bh-asvat-a.m vara.h // HV_20.20 // saptavi.m/satim indos tu $ d-ak.s-aya.nyo mah-avrat-a.h & dadau pr-acetaso dak.so % nak.satr-a.n-iti y-a vidu.h // HV_20.21 // sa tat pr-apya mahad r-ajya.m $ soma.h somavat-a.m vara.h & sam-ajahre r-ajas-uya.m % sahasra/satadak.si.nam // HV_20.22 // hot-asya bhagav-an atrir $ adhvaryur bhagav-an bh.rgu.h & hira.nyagarbha/s codg-at-a % brahm-a brahm-atvam eyiv-an // HV_20.23 // sadasyas tatra bhagav-an $ harir n-ar-aya.na.h prabhu.h & sanatkum-arapramukhair % -adyair brahmar.sibhir v.rta.h // HV_20.24 // dak.si.n-am adad-at somas $ tr-i.ml lok-an iti na.h /srutam & tebhyo brahmar.simukhyebhya.h % sadasyebhya/s ca bh-arata // HV_20.25 // sin-iv-al-i kuh-u/s caiva $ dyuti.h pu.s.ti.h prabh-a vasu.h & k-irtir dh.rti/s ca lak.sm-i/s ca % nava devya.h si.sevire // HV_20.26 // pr-apy-avabh.rtham avyagra.h $ sarvadevar.sip-ujita.h & [k: V2 ins.: :k] ta.m m-urdhny up-aghr-aya tad-a $ somo dh-at-a praj-apati.h | *HV_20.27*315 | virar-aj-ati r-ajendro % da/sadh-a bh-avayan di/sa.h // HV_20.27 // tasya tat pr-apya du.spr-apyam $ ai/svarya.m munisatk.rtam & vibabhr-ama matis t-ata % vinay-ad anay-ah.rt-a // HV_20.28 // b.rhaspate.h sa vai bh-ary-a.m $ t-ar-a.m n-ama ya/sasvin-im & jah-ara taras-a sarv-an % avamaty-a;ngira.hsut-an // HV_20.29 // sa y-acyam-ano devai/s ca $ tath-a devar.sibhi.h saha & naiva vyasarjayat t-ar-a.m % tasm-a a;ngirase tad-a // HV_20.30 // [k: all Mss. (except /S1 M1--3) ins.: :k] sa sa.mrabdhas tad-a tasmin $ dev-ac-aryo b.rhaspati.h | *HV_20.30*316 | u/san-a tasya jagr-aha $ p-ar.s.nim a;ngirasas tad-a & sa hi /si.syo mah-atej-a.h % pitu.h p-urva.m b.rhaspate.h // HV_20.31 // tena snehena bhagav-an $ rudras tasya b.rhaspate.h & p-ar.s.nigr-aho 'bhavad deva.h % prag.rhy-ajagava.m dhanu.h // HV_20.32 // tena brahma/siro n-ama $ param-astra.m mah-atman-a & uddi/sya dev-an uts.r.s.ta.m % yenai.s-a.m n-a/sita.m ya/sa.h // HV_20.33 // tatra tad yuddham abhavat $ prakhy-ata.m t-arak-amayam & dev-an-a.m d-anav-an-a.m ca % lokak.sayakara.m mahat // HV_20.34 // tatra /si.s.t-as tu ye dev-as $ tu.sit-a/s caiva ye bh-arata & brahm-a.na.m /sara.na.m jagmur % -adideva.m pit-amaham // HV_20.35 // tato niv-aryo/sanasa.m $ ta.m vai rudra.m ca /sa.mkaram & dad-av a;ngirase t-ar-a.m % svayam eva pit-amaha.h // HV_20.36 // t-am anta.hprasav-a.m d.r.s.tv-a $ vipra.h pr-aha b.rhaspati.h & mad-iy-ay-a.m na te yonau % garbho dh-arya.h katha.m cana // HV_20.37 // [k: K4 ins.: :k] satya.m kathaya me subhru $ kasya garbhas tavodare | *HV_20.37*317:1 | tyaja tyaj-a/su durbuddhe $ matk.setr-ad -ahita.m parai.h || *HV_20.37*317:2 | n-aha.m tv-a.m bhasmas-at kury-a.m $ striya.m s-a.mt-anike sati | *HV_20.37*317:3 | /srutv-a b.rhaspater v-akya.m $ ro.se.na vy-akul-abhavat | *HV_20.37*317:4 | ayon-av as.rjatta.m tu $ kum-ara.m dasyuhantamam & i.s-ik-astambam -as-adya % jvalantam iva p-avakam // HV_20.38 // j-atam-atra.h sa bhagav-an $ dev-an-am -ak.sipad vapu.h & tata.h sa.m/sayam -apann-as % t-ar-am akathayan sur-a.h // HV_20.39 // satya.m br-uhi suta.h kasya $ somasy-atha b.rhaspate.h & p.rcchyam-an-a yad-a devair % n-aha s-a s-adhv as-adhu v-a \ [k: K4 ins.: :k] kum-aro m-atara.m pr-aha $ kupito 'l-ikalajjay-a | *HV_20.40*318:1 | ki.m na vocasy asadv.rtte $ -atm-avadya.m vad-a/su me | *HV_20.40*318:2 | tad-a t-a.m /saptum -arabdha.h # kum-aro dasyuhantama.h // HV_20.40 // ta.m niv-arya tato brahm-a $ t-ar-a.m papraccha sa.m/sayam & yad atra tathya.m tad br-uhi % t-are kasya suto hy ayam // HV_20.41 // s-a pr-a?njalir uv-aceda.m $ brahm-a.na.m varada.m prabhum & somasyeti mah-atm-ana.m % kum-ara.m dasyuhantamam // HV_20.42 // ta.m m-urdhny up-aghr-aya tad-a $ somo dh-at-a praj-apati.h & budha ity akaron n-ama % tasya putrasya dh-imata.h \ pratik-ula.m ca gagane # samabhyutti.s.thate budha.h // HV_20.43 // utp-aday-am -asa tad-a $ putra.m vai r-ajaputrik-a & tasy-apatya.m mah-ar-ajo % babh-uvaila.h pur-urav-a.h \ urva/sy-a.m jaj?nire yasya # putr-a.h sapta mah-atmana.h // HV_20.44 // prasahya dhar.sitas tatra $ viva/so r-ajayak.sma.n-a & tato yak.sm-abhibh-utas tu % soma.h prak.s-i.nama.n.da.h \ jag-ama /sara.n-ay-atha # pitara.m so 'trim eva ca // HV_20.45 // tasya tat p-apa/samana.m $ cak-ara-atrir mah-aya/s-a.h & sa r-ajayak.sma.n-a mukta.h % /sriy-a jajv-ala sarva/sa.h // HV_20.46 // etat somasya te janma $ k-irtita.m k-irtivardhanam & va.m/sam asya mah-ar-aja % k-irtyam-anam ata.h /s.r.nu // HV_20.47 // dhanyam -ayu.syam -arogya.m $ pu.nya.m sa.mkalpas-adhakam & somasya janma /srutvaiva % sarvap-apai.h pramucyate // HV_20.48 // [k: D6 T1.2 G ins.: :k] naro vigatakalma.sa.h $ /sraddadh-ana.h prasann-atm-a | *HV_20.48*319 | [h: HV (CE) chapter 21, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} budhasya tu mah-ar-aja $ vidv-an putra.h pur-urav-a.h & tejasv-i d-ana/s-ila/s ca % yajv-a vipuladak.si.na.h // HV_21.1 // brahmav-ad-i par-akr-anta.h $ /satrubhir yudhi durjaya.h & -ahart-a c-agnihotrasya % yaj?n-an-a.m ca divo mah-im // HV_21.2 // satyav-ad-i pu.nyamati.h $ k-amya.h sa.mv.rtamaithuna.h & at-iva tri.su loke.su % ya/sas-apratima.h sad-a // HV_21.3 // ta.m brahmav-adina.m k.s-anta.m $ dharmaj?na.m satyav-adinam & urva/s-i varay-am -asa % hitv-a m-ana.m ya/sasvin-i // HV_21.4 // tay-a sah-avasad r-aj-a $ da/sa var.s-a.ni pa?nca ca & pa?nca .sa.t sapta c-a.s.tau ca % da/sa c-a.s.tau ca bh-arata // HV_21.5 // vane caitrarathe ramye $ tath-a mand-akin-ita.te & alak-ay-a.m vi/s-al-ay-a.m % nandane ca vanottame // HV_21.6 // uttar-an sa kur-un pr-apya $ manorarathaphaladrum-an & gandham-adanap-ade.su % meru/s.r;nge tathottare // HV_21.7 // ete.su vanamukhye.su $ surair -acarite.su ca & urva/sy-a sahito r-aj-a % reme paramay-a mud-a // HV_21.8 // de/se pu.nyatame caiva $ mahar.sibhir abhi.s.tute & r-ajya.m sa k-aray-am -asa % pray-age p.rthiv-ipati.h // HV_21.9 // [k: T1.2.4 G1--3.5 for a first time (all a second time with K ?N2.3 V BD T3 G4 M4 after the second occurrence of 9, which is repeated by N, except/S1 ?N1, T G M4 after line 73 of App. I No. 6) ins.: :k] uttare j-ahnav-it-ire $ prati.s.th-anemah-aya/s-a.h | *HV_21.9*320 | [k: K4 after 9a--b for a third time repeated after *320 cont.: :k] eka evapur-a deva.h $ pra.nava.h sarvav-a;nmaya.h | *HV_21.9*321:1 | devo n-ar-aya.no n-anya $ eko 'gnivar.na eva ca || *HV_21.9*321:2 | pur-uravasa ev-as-it $ tray-i tret-amukhe n.rpa | *HV_21.9*321:3 | agnin-a prajay-a r-aj-a $ loka.m g-andharvam eyiv-an | *HV_21.9*321:4 | tasya putr-a babh-uvus te $ .sa.d indropamatejas-a.h & divi j-at-a mah-atm-ana % -ayur dh-im-an am-avasu.h \ [k: K2 ?N2.3 V B1.2 Dn2 Ds D3--6 T G1--3.5 M4 (G4 after 10f) ins.: :k] vi/sv-ayu/s caiva dharm-atm-a $ /srut-ayu/s ca tath-apara.h | *HV_21.10*322 | d.r.dh-ayu/s ca van-ayu/s ca # /sat-ayu/s corva/s-isut-a.h // HV_21.10 // [k: K2.4 ?N2.3 V B D T G M4 G(ed.) (K1 after 22.1b, K3 after adhy. 21)ins. App. I No. 6 and 6B, between which ones G(ed) ins. No. 6A :k] -ayo.h putr-a/s tath-a pa?nca $ sarve v-ir-a mah-arath-a.h & [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] svarbh-anutanay-ay-a.m ca $ prabh-ay-a.m jaj?nire n.rpa | *HV_21.11*323 | nahu.sa.h prathama.m jaj?ne % v.rddha/sarm-a tata.h param \ dambho rajir anen-a/s ca # tri.su loke.su vi/srut-a.h // HV_21.11 // [k: K1.3 (K2.4 ?N2.3 V B D T G M4 after adhy. 21) ins. App. I No. 7. :k] raji.h putra/sat-an-iha $ janay-am -asa pa?nca vai & r-ajeyam iti vikhy-ata.m % k.satram indrabhay-avaham // HV_21.12 // yatra dev-asure yuddhe $ samupo.dhe sud-aru.ne & dev-a/s caiv-asur-a/s caiva % pit-amaham ath-abruvan // HV_21.13 // -avayor bhagavan yuddhe $ vijet-a ko bhavi.syati & br-uhi na.h sarvabh-ute/sa % /srotum icch-amahe vaca.h // HV_21.14 // {brahmov-aca} ye.s-am arth-aya sa.mgr-ame $ rajir -att-ayudha.h prabhu.h & yotsyate te vije.syanti % tr-i.ml lok-an n-atra sa.m/saya.h // HV_21.15 // yato rajir dh.rtis tatra $ /sr-i/s ca tatra yato dh.rti.h & yato dh.rti/s ca /sr-i/s caiva % dharmas tatra jayas tath-a // HV_21.16 // te dev-a d-anav-a.h pr-it-a $ devenokt-a rajer jaye & abhyayur jayam icchanto % v.r.nv-an-a bharatar.sabha // HV_21.17 // sa hi svarbh-anudauhitra.h $ prabh-ay-a.m samapadyata & r-aj-a paramatejasv-i % somava.m/savivardhana.h // HV_21.18 // te h.r.s.tamanasa.h sarve $ raji.m daiteyad-anav-a.h & -ucur asmajjay-aya tva.m % g.rh-a.na varak-armukam // HV_21.19 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T1.2.4 G M4 ins.: :k] athov-aca rajis tatra $ tayor vaidevadaityayo.h | *HV_21.19*324:1 | sv-arthaj?na.h sv-artham uddi/sya $ ya/sa.h sva.m ca prak-a/sayan | *HV_21.19*324:2 | {rajir uv-aca} yadi devaga.n-an sarv-a?n $ jitv-a /sakrapurogam-an & indro bhav-ami dharme.na % tato yotsy-ami sa.myuge // HV_21.20 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T1.2.4 G M4 (T3 after 19b) ins.: :k] dev-a.h prathamatobh-uya.h $ prat-iyur h.r.s.tam-anas-a.h | *HV_21.20*325:1 | eva.m yathe.s.ta.m n.rpate $ k-ama.h sa.mpadyat-a.m tava || *HV_21.20*325:2 | /srutv-a suraga.n-an-a.m tu $ v-akya.m r-aj-a rajis tad-a | *HV_21.20*325:3 | papracch-asuramukhy-a.ms tu $ yath-a dev-an ap.rcchata || *HV_21.20*325:4 | d-anav-a darpap-ur.n-as tu $ sv-artham ev-anugamya ha | *HV_21.20*325:5 | praty-ucus ta.m n.rpavara.m $ s-abhim-anam ida.m vaca.h | *HV_21.20*325:6 | {d-anav-a -ucu.h} asm-akam indra.h prahr-ado $ yasy-arthe vijay-amahe // HV_21.21 // asmi.ms tu samaye r-aja.ms $ ti.s.theth-a devacodita.h & [k: ?N2.3 V2.3 B Ds D2.4.6 T2--4 G1--3.5 M4 ins.: :k] sa tatheti bruvann eva $ devair apy abhicodita.h | *HV_21.22*326 | bhavi.syas-indro jitvaiva % devair uktas sa p-arthiva.h \ jagh-ana d-anav-an sarv-an # ye vadhy-a vajrap-a.nin-a // HV_21.22 // sa viprana.s.t-a.m dev-an-a.m $ parama/sr-i.h /sriya.m va/s-i & nihatya d-anav-an sarv-an % -ajah-ara raji.h prabhu.h // HV_21.23 // tato raji.m mah-av-irya.m $ devai.h saha /satakratu.h & rajiputro 'ham ity uktv-a % punar ev-abrav-id vaca.h // HV_21.24 // indro 'si t-ata bh-ut-an-a.m $ sarve.s-a.m n-atra sa.m/saya.h & yasy-aham indra.h putras te % khy-ati.m y-asy-ami karmabhi.h // HV_21.25 // sa tu /sakravaca.h /srutv-a $ va?ncitas tena m-ayay-a & tathety ev-abrav-id r-aj-a % pr-iyam-a.na.h /satakratum // HV_21.26 // tasmi.ms tu devai.h sad.r/so $ diva.m pr-apte mah-ipatau & d-ay-adyam indr-ad -ajahrur % -ac-ar-at tanay-a raje.h // HV_21.27 // t-ani putra/sat-any asya $ tad vai sth-ana.m /satakrato.h & sam-akr-amanta bahudh-a % svargaloka.m trivi.s.tapam // HV_21.28 // tato bahutithe k-ale $ samat-ite mah-abala.h & h.rtar-ajyo 'brav-ic chakro % h.rtabh-ago b.rhaspatim // HV_21.29 // badar-iphalam-atra.m vai $ puro.d-a/sa.m vidhatsva me & brahmar.se yena ti.s.theya.m % tejas-apy-ayita.h sad-a // HV_21.30 // brahman k.r/so 'ha.m viman-a $ h.rtar-ajyo h.rt-a/sana.h & hatauj-a durbalo m-u.dho % rajiputrai.h k.rto vibho // HV_21.31 // {b.rhaspatir uv-aca} yady eva.m codita.h /sakra $ tvay-a sy-a.m p-urvam eva hi & n-abhavi.syat tvatpriy-artham % akartavya.m may-anagha // HV_21.32 // prayati.sy-ami devendra $ tvatpriy-artha.m na sa.m/saya.h & yath-a bh-aga.m ca r-ajya.m ca % na cir-at pratilapsyase \ tath-a t-ata kari.sy-ami # m-a te bh-ud viklava.m mana.h // HV_21.33 // tata.h karma cak-ar-asya $ tejaso vardhana.m tad-a & te.s-a.m ca buddhisa.mmoham % akarod .r.sisattama.h // HV_21.34 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) G(ed.) ins.: :k] n-astiv-ad-artha/s-astra.mhi $ dharmavidve.sa.na.m param | *HV_21.34*327:1 | parama.m tarka/s-astr-a.n-am $ asat-a.m tan manonugam | *HV_21.34*327:2 | na hi dharmapradh-an-an-a.m $ rocate vai kath-antare || *HV_21.34*327:3 | te tad b.rhaspatik.rta.m $ /s-astra.m /srutv-alpacetasa.h | *HV_21.34*327:4 | p-urvoktadharma/s-astr-a.n-am $ abhavan dve.si.na.h sad-a || *HV_21.34*327:5 | pracakrur ny-ayarahita.m $ tanmata.m bahu menire | *HV_21.34*327:6 | ten-adharme.na te p-ap-a.h $ sarva eva k.saya.m gat-a.h || *HV_21.34*327:7 | trailokyar-ajya.m /sakras tu $ pr-apya du.spr-apam eva ca | *HV_21.34*327:8 | b.rhaspatipras-ad-ad dhi $ par-a.m nirv.rtim abhyag-at | *HV_21.34*327:9 | te yad-a sma susa.mm-u.dh-a $ r-agonmatt-a vidharmi.na.h & brahmadvi.sa/s ca sa.mv.rtt-a % hatav-iryapar-akram-a.h // HV_21.35 // tato lebhe surai/svaryam $ indra.h sth-ana.m tathottamam & hatv-a rajisut-an sarv-an % k-amakrodhapar-aya.n-an // HV_21.36 // ya ida.m cy-avana.m sth-an-at $ prati.s.th-a.m ca /satakrato.h & /s.r.nuy-ad dh-arayed v-api % na sa daur-atmyam -apnuy-at // HV_21.37 // [k: K4 ins.: :k] raje.h pa?nca /sat-any -asan $ putr-a.n-am amitaujas-am | *HV_21.37*328:1 | devair abhyarthito daity-an $ hatvendr-ay-adad-ad divam || *HV_21.37*328:2 | indras tasmai punar hatv-a $ g.rh-itv-a cara.nau raje.h | *HV_21.37*328:3 | -atm-anam arpay-am -asa $ prahr-ad-adyari/sa;nkita.h || *HV_21.37*328:4 | pitary uparate putr-a $ y-acam-an-aya no dadu.h | *HV_21.37*328:5 | guru.n-a h-uyam-ane 'gnau $ balabhit tanay-an raje.h | *HV_21.37*328:6 | avadh-id dhva.msit-an m-arg-an $ na ka/s cid ava/se.sita.h | *HV_21.37*328:7 | [k: D6 T1.2 G ins.: :k] aroga/s ca bhavet t-ata $ y-avajj-ivam akalma.sa.h | *HV_21.37*329 | [h: HV (CE) chapter 22, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} nahu.sasya tu d-ay-ad-a.h $ .sa.d indropamatejasa.h & yatir yay-ati.h sa.my-atir % -ay-atir y-atir uddhava.h \ [k: K4 ?N1 D2.3 om. the ref.; K1(both times).2.3 ?N2.3 V B Dn Ds D4.5 T1.3 G3.4 ins. after the ref.; K4 D1.3.6 T2.4 G1.2.5 M4 after 1b): :k] utpann-a.h pit.rkany-ay-a.m $ viraj-ay-a.m mahaujasa.h | *HV_22.0*330 | [k: After 1cd, K4 ins.: :k] .sa.d ime nahu.sasy-asann $ indray-a.n-iva dehina.h | *HV_22.1*331 | [k: Dn M4 G(ed.) ins.: :k] suy-ati.h .sa.s.thas te.s-a.m vai $ yay-ati.hp-arthivo 'bhavat | *HV_22.1*332 | yatir jye.s.thas tu te.s-a.m vai # yay-atis tu tata.h param // HV_22.1 // kakutsthakany-a.m g-a.m n-ama $ na lebhe sa yatis tad-a & [k: K4 ins.: :k] r-ajya.m naicchad yati.h pitr-a $ datta.m tatpari.n-amavit | *HV_22.2*333:1 | yatra pravi.s.ta.h puru.sa $ -atm-ana.m n-avabudhyate | *HV_22.2*333:2 | ten-asau mok.sam -asth-aya % brahmabh-uto 'bhavan muni.h // HV_22.2 // [k: K4 ins.: :k] pitari dhva.msite sth-an-ad $ indr-a.ny-a dhar.sa.n-ad dvijai.h | *HV_22.2*334:1 | pr-apito 'jagaratva.m vai $ yay-atir abhavan n.rpa.h | *HV_22.2*334:2 | te.s-a.m yay-ati.h pa?nc-an-a.m $ vijitya vasudh-am im-am & devay-an-im u/sanasa.h % sut-a.m bh-ary-am av-apa ha \ /sarmi.s.th-am -asur-i.m caiva # tanay-a.m v.r.saparva.na.h // HV_22.3 // yadu.m ca turvasu.m caiva $ devay-an-i vyaj-ayata & druhyu.m c-anu.m ca p-uru.m ca % /sarmi.s.th-a v-ar.saparva.n-i // HV_22.4 // tasya /sakro dadau pr-ito $ ratha.m paramabh-asvaram & asa;nga.m k-a?ncana.m divya.m % divyai.h paramav-ajibhi.h \ yukta.m manojavai.h /subhrair # yena bh-ary-a.m samudvahat // HV_22.5 // sa tena rathamukhyena $ .sa.dr-atre.n-ajayan mah-im & yay-atir yudhi durdhar.sas % tath-a dev-an sav-asav-an // HV_22.6 // sa ratha.h paurav-a.n-a.m tu $ sarve.s-am abhavat tad-a & y-avat tava san-am-a vai % pauravo janamejaya // HV_22.7 // kuro.h pautrasya r-ajye tu $ r-aj?na.h p-arik.sitasya ha & [k: D3 ins.: :k] brahmahaty-ayuta.h p-apa $ indra.h kruddho 'harad ratham | *HV_22.8*335 | jag-ama sa ratho n-a/sa.m % /s-ap-ad gargasya dh-imata.h // HV_22.8 // gargasya hi suta.m b-ala.m $ sa r-aj-a janamejaya.h & v-akkr-ura.m hi.msay-am -asa % brahmahaty-am av-apa sa.h // HV_22.9 // sa lohagandh-i r-ajar.si.h $ paridh-avann itas tata.h & pauraj-anapadais tyakto % na lebhe /sarma karhicit // HV_22.10 // tata.h sa du.hkhasa.mtapto $ n-alabhat sa.mvida.m kva cit & indrota.m /saunaka.m r-aj-a % /sara.na.m pratyapadyata // HV_22.11 // y-ajay-am -asa cendrota.h $ /saunako janamejaya & a/svamedhena r-aj-ana.m % p-avan-artha.m dvijottam-a.h \ sa lohagandho vyana/sat # tasy-avabh.rtham etya ha // HV_22.12 // sa ca divyo ratho r-ajan $ vaso/s cedipates tad-a & datta.h /sakre.na tu.s.tena % lebhe tasm-ad b.rhadratha.h // HV_22.13 // [k: ?N2.3 V B Dn Ds D6 T1.4 G2.4 ins.: :k] b.rhadrath-at krame.naiva $ gato b-arhadratha.m n.rpam | *HV_22.13*336 | tato hatv-a jar-asa.mdha.m $ bh-imas ta.m ratham uttamam & pradadau v-asudev-aya % pr-ity-a kauravanandana // HV_22.14 // saptadv-ip-a.m yay-atis tu $ jitv-a p.rthv-i.m sas-agar-am & vyabhajat pa?ncadh-a r-ajya.m % putr-a.n-a.m n-ahu.sas tad-a // HV_22.15 // di/si dak.si.nap-urvasy-a.m $ turvasu.m matim-an n.rpa.h & prat-icy-am uttarasy-a.m tu % druhyu.m c-anu.mca n-ahu.sa.h // HV_22.16 // di/si p-urvottarasy-a.m tu $ yadu.m jye.s.tha.m nyayojayat & madhye p-uru.m ca r-aj-anam % abhya.si?ncat sa n-ahu.sa.h // HV_22.17 // tair iya.m p.rthiv-i sarv-a $ saptadv-ip-a sapattan-a & yath-aprade/sam ady-api % dharme.na parip-alyate \ praj-as te.s-a.m purast-at tu # vak.sy-ami n.rpasattama // HV_22.18 // dhanur nyasya p.r.satk-a.m/s ca $ pa?ncabhi.h puru.sar.sabhai.h & [k: K4 ins.: :k] jig-aya p.rthiv-i.m sarv-a.m $ saptadv-ipavat-i.m n.rpa.h | *HV_22.19*337 | parav-an abhavad r-aj-a % bh-aram -ave/sya bandhu.su // HV_22.19 // nik.sipta/sastra.h p.rthiv-i.m $ nir-ik.sya p.rthiv-ipati.h & pr-itim-an abhavad r-aj-a % yay-atir apar-ajita.h // HV_22.20 // eva.m vibhajya p.rthiv-i.m $ yay-atir yadum abrav-it & jar-a.m me pratig.rh.n-i.sva % putra k.rty-antare.na vai // HV_22.21 // taru.nas tava r-upe.na $ careya.m p.rthiv-im im-am & jar-a.m tvayi sam-adh-aya % ta.m yadu.h pratyuv-aca ha // HV_22.22 // [k: K4 ins.: :k] notsahe jaray-a sth-atum $ antar-a pr-aptay-a tava | *HV_22.22*338:1 | aviditv-a sukha.m gr-amya.m $ vait.r.s.nya.m naiti p-uru.sa.h | *HV_22.22*338:2 | anirdi.s.t-a may-a bhik.s-a $ br-ahma.nasya prati/srut-a & anap-ak.rtya t-a.m r-ajan % na grah-i.sy-ami te jar-am // HV_22.23 // jar-ay-a bahavo do.s-a.h $ p-anabhojanak-arit-a.h & tasm-aj jar-a.m na te r-ajan % grah-itum aham utsahe // HV_22.24 // santi te bahava.h putr-a $ matta.h priyatar-a n.rpa & pratigrah-itu.m dharmaj?na % putram anya.m v.r.n-i.sva vai // HV_22.25 // sa evam ukto yadun-a $ r-aj-a kopasamanvita.h & uv-aca vadat-a.m /sre.s.tho % yay-atir garhayan sutam // HV_22.26 // ka -a/sramas tav-anyo 'sti $ ko v-a dharmo vidh-iyate & m-am an-ad.rtya durbuddhe % yad aha.m tava de/sika.h // HV_22.27 // evam uktv-a yadu.m t-ata $ /sa/s-apaina.m sa manyum-an & ar-ajy-a te praj-a m-u.dha % bhavitr-iti nar-adhipa // HV_22.28 // sa turvasu.m sa druhyu.m ca $ anu.m ca bharatar.sabha & evam ev-abrav-id r-aj-a % praty-akhy-ata/s ca tair api // HV_22.29 // /sa/s-apa t-an api kruddho $ yay-atir apar-ajita.h & yath-a te kathita.m p-urva.m % may-a r-ajar.sisattama // HV_22.30 // eva.m /saptv-a sut-an sarv-a.m/s $ catura.h p-urup-urvaj-an & tad eva vacana.m r-aj-a % p-urum apy -aha bh-arata // HV_22.31 // taru.nas tava r-upe.na $ careya.m p.rthiv-im im-am & jar-a.m tvayi sam-adh-aya % tva.m p-uro yadi manyase // HV_22.32 // [k: K4 ins.: :k] {p-urur uv-aca} ko nu loke manu.syendra $ pitur -atmak.rta.h pum-an | *HV_22.32*339:1 | pratikartu.m k.samo yasya $ pras-ad-ad vindate param || *HV_22.32*339:2 | adhamo '/sraddhay-a kury-ad $ akartoccarita.m pitu.h | *HV_22.32*339:3 | so 'pi tadvayas-a k-am-a?n $ juju.so 'vy-ahatendraya.h | *HV_22.32*339:4 | sa jar-a.m pratijagr-aha $ pitu.h p-uru.h prat-apav-an & yay-atir api r-upe.na % p-uro.h paryacaran mah-im // HV_22.33 // sa m-argam-a.na.h k-am-an-am $ anta.m bharatasattama & vi/sv-acy-a sahito reme % vane caitrarathe prabhu.h // HV_22.34 // [k: K1 D1 ins. (K2.4 ?N V B Dn Ds D2--5 T3.4 for 35a--b subst.): :k] yad-avit.rpta.h k-am-an-a.m $ bhoge.su ca nar-adhipa.h | *HV_22.35*340 | sa yad-a dad.r/so k-am-an $ vardham-an-an mah-ipati.h & tata.h p-uro.h sak-a/s-ad vai % sv-a.m jar-a.m pratyapadyata // HV_22.35 // [k: /S1 K1 ins.: :k] vara.m c-asmai dadau pr-ito $ vipula.m va.m/sam -i/svara.h | *HV_22.35*341:1 | -acandr-arkagrah-a bh-umir $ bhaved iti matir mama | *HV_22.35*341:2 | apaurav-a na tu mah-i $ bhavi.syati kad-a cana | *HV_22.35*341:3 | tatra g-ath-a mah-ar-aja $ /s.r.nu g-it-a yay-atin-a & y-abhi.h praty-aharet k-am-an % sarva/so ';ng-ani k-urmavat // HV_22.36 // [k: V2 ins.: :k] sa sukh-i dh.rtim-an dhanya.h $ paratreha ca modate | *HV_22.36*342 | na j-atu k-ama.h k-am-an-am $ upabhogena /s-amyati & havi.s-a k.r.s.navartmeva % bh-uya ev-abhivardhate // HV_22.37 // [k: K4 ins.: :k] yad-a na kurute bh-ava.m $ sarvabh-ute.sv ama;ngala.m | *HV_22.37*343:1 | samad.r.s.tes tad-a pu.msa.h $ sarv-a.h sukhamay-a di/sa.h | *HV_22.37*343:2 | yat p.rthivy-a.m vr-ihiyava.m $ hira.nya.m pa/sava.h striya.h & n-alam ekasya tat sarvam % iti matv-a /sama.m vrajet // HV_22.38 // [k: D6 T1.2 G M4 ins.: :k] utpannasya ruro.h /s.r;nga.m $ vardham-anasyavardhate | *HV_22.38*344 | yad-a bh-ava.m na kurute $ sarvabh-ute.su p-apakam & karma.n-a manas-a v-ac-a % brahma sa.mpadyate tad-a // HV_22.39 // yad-anyebhyo na bibheti $ yad-a c-asm-an na bibhyati & yad-a necchati na dve.s.ti % brahma sa.mpadyate tad-a // HV_22.40 // [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--6 T1.3.4 G2.3.5 (D2 after 39, T2 G1 after 39b): :k] y-a dustyaj-a durmatibhir $ y-a na j-iryati j-iryata.h | *HV_22.40*345:1 | yo 'saupr-a.n-antiko rogas $ t-a.m t.r.s.n-a.m tyajata.h sukham || *HV_22.40*345:2 | j-iryanti j-iryata.h ke/s-a $ dant-a j-iryanti j-iryata.h | *HV_22.40*345:3 | dhan-a/s-a j-ivit-a/s-a ca $ j-iryato 'pi na j-iryati || *HV_22.40*345:4 | yac ca k-amasukha.m loke $ yac ca divya.m mahat sukham | *HV_22.40*345:5 | t.r.s.n-ak.sayasukhasyaite $ n-arhata.h .so.da/s-i.m kal-am | *HV_22.40*345:6 | [k: K4 after line 1 of *345 ins.: :k] t-a.m t.r.s.n-a.m du.hkhanivah-a.m $ /sarmak-amo druta.m tyajet | *HV_22.40*345A | [k: B1 after line 3 of *345 ins.: :k] cak.su.h/srotre ca j-iryete $ t.r.s.naik-ataru.n-ayate | *HV_22.40*345B | evam uktv-a sa r-ajar.si.h $ sad-ara.h pr-avi/sad vanam & k-alena mahat-a c-api % cac-ara vipula.m tapa.h // HV_22.41 // bh.rgutu;nge tapa/s c-irtv-a $ tapaso 'nte mah-aya/s-a.h & ana/snan deham uts.rjya % sad-ara.h svargam -aptav-an // HV_22.42 // tasya va.m/se mah-ar-aja $ pa?nca r-ajar.sisattam-a.h & yair vy-apt-a p.rthiv-i sarv-a % s-uryasyeva gabhastibhi.h // HV_22.43 // yados tu /s.r.nu r-ajar.se $ va.m/sa.m r-ajar.sisatk.rtam & yatra n-ar-aya.no jaj?ne % harir v.r.s.nikulodvaha.h // HV_22.44 // svastha.h praj-av-an -ayu.sm-an $ k-irtim-a.m/s ca bhaven nara.h & [k: D6 T1.2 G2--5 M ins.: :k] dhanyasya mahato dharmya.m $ /sr-imato dh-imatastath-a | *HV_22.45*346 | yay-ate/s carita.m nityam % ida.m /s.r.nvan nar-adhipa // HV_22.45 // [k: D2 ins.: :k] mucyate p-atakebhya/s ca $ aputr-i na bhavet kad-a | *HV_22.45*347 | [h: HV (CE) chapter 23, transliterated by Christophe Vielle :h] {janamejaya uv-aca} p-uror va.m/sam aha.m brahma?n $ /srotum icch-ami tattvata.h & druhyo/sc-anor yado/s caiva % turvaso/s ca dvijottama \ vistare.n-anup-urvy-a ca # tad bhav-an vaktum arhati // HV_23.1 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} v.r.s.niva.m/saprasa;ngena $ sva.m va.m/sa.m p-urvam eva hi & /s.r.nu p-uror mah-ar-aja % va.m/sam agre mah-atmana.h \ vistare.n-anup-urvy-a ca # yatra j-ato 'si p-arthiva // HV_23.2 // hanta te vartayi.sy-ami $ p-uror va.m/sam anuttamam & druhyo/sc-anor yado/s caiva % turvaso/s ca para.mtapa // HV_23.3 // p-uro.h prav-ira.h putro 'bh-un $ manasyus tasya c-atmaja.h & r-aj-a c-abhayado n-ama % manasyor abhavat suta.h // HV_23.4 // tathaiv-abhayadasy-as-it $ sudhanv-a ca mah-ipati.h & sudhanvana.h sub-ahus tu % raudr-a/svas tasya c-atmaja.h // HV_23.5 // [k: ?N2.3 V1.2 B2.3 D5 (Ds2 D6 after the second occurrence of 5c repeated with 5d and 6a after 7b) ins.: :k] sa.mp-atis tasya c-atmaja.h | *HV_23.5c*348:1 |* sa.mp-ates tu rahasy-at-i | *HV_23.5c*348:2 |* raudr-a/svasya da/s-ar.neyu.h $ k.rka.neyus tathaiva ca & [k: ?N2.3 V1.2 B2.3 (Ds2 D6 after the repetition of 6a) ins.: :k] da/s-apsarasi s-unava.h | *HV_23.6a*349:1 |* .rceyu/s prathamas te.s-a.m | *HV_23.6a*349:2 |* kak.seyu.h stha.n.dileyu/s ca % sa.mnateyus tathaiva ca // HV_23.6 // .rceyu/s ca jaleyu/s ca $ sthaleyu/s ca mah-abala.h & [k: D3 for 7a--b subst.: :k] .sa.s.tha/s caiva ruceyu/s ca $ jaleyu/s caivasaptama.h | *HV_23.7*350:1 | dharmeyu/s ca d.r.dheyu/s ca $ vaneyur da/sama.h sm.rta.h | *HV_23.7*350:2 | vananityo vaneyu/s ca % putrik-a/s ca da/sa striya.h // HV_23.7 // [k: K4 ins.: :k] da/saite 'psarasa.h putr-a $ vaneyu/s c-avama.h sm.rta.h | *HV_23.7*351:1 | gh.rt-acy-am indriy-a.n-iva $ mukhyasya jagad-atmana.h | *HV_23.7*351:2 | bhadr-a /s-udr-a ca madr-a ca $ malad-a malah-a tath-a & khal-a bal-a ca r-ajendra % talad-a surath-api ca \ tath-a gopabal-a ca str-i # ratnak-u.t-a ca t-a da/sa // HV_23.8 // .r.sir j-ato 'triva.m/se ca $ t-as-a.m bhart-a prabh-akara.h & rudr-ay-a.m janay-am -asa % soma.m putra.m ya/sasvinam // HV_23.9 // svarbh-anun-a hate s-urye $ patam-ane divo mah-im & tamobhibh-ute loke ca % prabh-a yena pravartit-a // HV_23.10 // svasti te 'stv iti cokto vai $ patam-ano div-akara.h & vacan-at tasya viprar.ser % na pap-ata divo mah-im // HV_23.11 // atri/sre.s.th-ani gotr-a.ni $ ya/s cak-ara mah-atap-a.h & yaj?ne.sv atridhana.m caiva % surair yasya pravartitam // HV_23.12 // sa t-asu janay-am -asa $ putrik-asu san-amak-an & da/sa putr-an mah-atm-anas % tapasy ugre rat-an sad-a // HV_23.13 // te tu gotrakar-a r-ajann $ .r.sayo vedap-arag-a.h & svasty-atrey-a iti khy-at-a.h % ki.m tv atridhanavarjit-a.h // HV_23.14 // kak.seyutanay-as tv -asa.ms $ traya eva mah-arath-a.h & sabh-anara/s c-ak.su.sa/s ca % paramek.sus tathaiva ca // HV_23.15 // sabh-anarasya putras tu $ vidv-an k-al-analo n.rpa.h & k-al-analasya dharmaj?na.h % s.r?njayo n-ama vai suta.h // HV_23.16 // s.r?njayasy-abhavat putro $ v-iro r-aj-a pura.mjaya.h & janamejayo mah-ar-aja % pura.mjayasuto 'bhavat // HV_23.17 // [k: D3 for 17c--d subst.: :k] pura.mjay-an mah-ar-aja $ putro 'bh-ujjanamejaya.h | *HV_23.17*352 | janamejayasya r-ajar.ser $ mah-as-alo 'bhavat suta.h & deve.su sa parij?n-ata.h % prati.s.thitaya/s-as tath-a // HV_23.18 // mah-aman-a n-ama suto $ mah-as-alasya dh-armika.h & jaj?ne v-ira.h suraga.nai.h % p-ujita.h sa mah-aman-a.h // HV_23.19 // mah-aman-as tu putrau dvau $ janay-am -asa bh-arata & u/s-inara.m ca dharmaj?na.m % titik.su.m ca mah-abalam // HV_23.20 // u/s-inarasya patnyas tu $ pa?nca r-ajar.siva.m/saj-a.h & n.rg-a k.rm-i nav-a darv-a % pa?ncam-i ca d.r.sadvat-i // HV_23.21 // u/s-inarasya putr-as tu $ pa?nca t-asu kulodvah-a.h & tapas-a caiva mahat-a % j-at-a v.rddhasya c-atmaj-a.h // HV_23.22 // n.rg-ay-as tu n.rga.h putra.h $ k.rmy-a.h k.rmir aj-ayata & nav-ay-as tu nava.h putro % darv-ay-a.h suvrato 'bhavat // HV_23.23 // d.r.sadvaty-as tu sa.mjaj?ne $ /sibir au/s-inaro n.rpa & /sibes tu /sibayas t-ata % yaudhey-as tu n.rgasya ha // HV_23.24 // navasya navar-a.s.tra.m tu $ k.rmes tu k.rmil-a pur-i & suvratasya tath-amba.s.th-a % titik.sos tu praj-a.h /s.r.nu // HV_23.25 // [k: N (except /S1 ?N1) T2--4 G1--3.5 M4 (T1 G4 after *354) ins.: :k] /sibiputr-an nibodha me || *HV_23.25c*353:1 |* /sibe/s ca putr-a/s catv-aro $ v-ir-a vai lokavi/srut-a.h | *HV_23.25c*353:2 | v.r.sadarbha.h suv-ira/s ca $ kaikeyo madrakas tath-a || *HV_23.25c*353:3 | te.s-a.m janapad-a.h sph-it-a.h $ kaikey-a madrak-as tath-a | *HV_23.25c*353:4 | v.r.sadarbh-a.h suv-ir-a/s ca | *HV_23.25c*353:5 |* titik.sur abhavad r-aj-a $ p-urvasy-a.m di/si bh-arata & u.sadratho mah-ab-ahus % tasya phena.h suto 'bhavat // HV_23.26 // phen-at tu sutap-a jaj?ne $ jaj?ne sutapasa.h suta.h & balir m-anu.sayonau tu % sa r-aj-a k-a?ncane.sudhi.h // HV_23.27 // mah-ayog-i sa tu balir $ babh-uva n.rpati.h pur-a & putr-an utp-aday-am -asa % pa?nca va.m/sakar-an bhuvi // HV_23.28 // a;nga.h prathamato jaj?ne $ va;nga.h suhmas tathaiva ca & pu.n.dra.h kali;nga/s ca tath-a % b-aleya.m k.satram ucyate \ b-aley-a br-ahma.n-a/s caiva # tasya va.m/sakar-a bhuvi // HV_23.29 // bales tu brahma.n-a datto $ vara.h pr-itena bh-arata & mah-ayogitvam -ayu/s ca % kalpasya parim-a.nata.h \ [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] sa.mgr-ame c-apy ajeyatva.m $ dharme caiva pradh-anat-am | *HV_23.30*354:1 | trailokyadar/sana.m c-api $ pr-adh-anya.m prasave tath-a | *HV_23.30*354:2 | balasy-apratimatva.m vai $ dharmatattv-arthadar/sanam | *HV_23.30*354:3 | caturo niyat-an var.n-a.ms # tva.m ca sth-apayiteti ha // HV_23.30 // ity ukto vibhun-a r-aj-a $ bali.h /s-anti.m par-a.m yayau & [k: ?N2.3 V B2.3 Dn Ds ins.: :k] tasya te tanay-a.h sarve $ k.setraj-amunipu.mgav-a.h | *HV_23.31*355:1 | sa.mbh-ut-a d-irghatapasa.h $ sude.s.n-ay-a.m mahaujasa.h | *HV_23.31*355:2 | balis t-an abhi.sicye ha $ pa?nca putr-an akalma.s-an || *HV_23.31*355:3 | k.rt-artha.h so 'pi yog-atm-a $ yogam -a/sritya sa prabhu.h | *HV_23.31*355:4 | adh.r.sya.h sarvabh-ut-an-a.m $ k-al-apek.s-i caraty uta | *HV_23.31*355:5 | k-alena mahat-a r-ajan % sva.m ca sth-anam up-agamat // HV_23.31 // te.s-a.m janapad-a.h pa?nca $ va;ng-a;ng-a.h suhmak-as tath-a & kali;ng-a.h pu.n.drak-a/s caiva % praj-as tv a;ngasya me /s.r.nu // HV_23.32 // a;ngaputro mah-an -as-id $ r-ajendro dadhiv-ahana.h & dadhiv-ahanaputras tu % r-aj-a divirathas tath-a // HV_23.33 // putro divirathasy-as-ic $ chakratulyapar-akrama.h & vidv-an dharmaratho n-ama % tasya citraratha.h suta.h // HV_23.34 // tena dharmarathen-atha $ tad-a vi.s.nupade girau & yajat-a saha /sakre.na % soma.h p-ito mah-atman-a // HV_23.35 // atha citrarathasy-api $ putro da/saratho 'bhavat & lomap-ada iti khy-ato % yasya /s-ant-a sut-abhavat // HV_23.36 // tasya d-a/sarathir v-ira/s $ catura;ngo mah-aya/s-a.h & .r.sya/s.r;ngaprabh-avena % jaj?ne kulavivardhana.h // HV_23.37 // catura;ngasya putras tu $ p.rthul-ak.sa iti sm.rta.h & p.rthul-ak.sasuto r-aj-a % campo n-ama mah-aya/s-a.h \ campasya tu pur-i camp-a # y-a p-urva.m m-alin-i babhau // HV_23.38 // p-ur.nabhadrapras-adena $ harya;ngo 'sya suto 'bhavat & tato vibh-a.n.dakas tasya % v-ara.na.m /satruv-ara.nam \ avat-aray-am -asa mah-i.m # mantrair v-ahanam uttamam // HV_23.39 // harya;ngasya suta.h kar.no $ vikar.nas tasya c-atmaja.h & [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] r-aj-a bhadraratha.h sm.rta.h | *HV_23.40a*356:1 |* putro bhadrarathasy-as-id $ b.rhatkarm-a praje/svara.h | *HV_23.40a*356:2 | b.rhaddarbha.h sutas tasya $ yasm-aj jaj?ne b.rhanman-a.h || *HV_23.40a*356:3 | b.rhanman-as tu r-ajendro $ janay-am -asa vai sutam | *HV_23.40a*356:4 | n-amn-a jayadratha.m n-ama $ yasm-ad d.r.dharatho n.rpa.h || *HV_23.40a*356:5 | -as-id d.r.dharathasy-api $ vi/svajij janamejaya | *HV_23.40a*356:6 | d-ay-adas tasya kar.nas tu | *HV_23.40a*356:7 |* tasya putra/sata.m tv -as-id % a;ng-an-a.m kulavardhanam // HV_23.40 // [k: M1--3 for 40c--d subst.: :k] vikar.nasya sutas tv -as-id $ a;ngada.hkulavardhana.h | *HV_23.40*357 | [k: K1.3.4 ?N2.3 V1 Dn Ds D1.3.4.6 (K2 after 40b; V2 after the repetition ofline 3 of *363) ins.: :k] b.rhaddarbhasuto yas tu $ r-aj-a n-amn-ab.rhanman-a.h | *HV_23.40*358:1 | tasya patn-idvayam c-as-ic $ caidyasyaite sute /subhe | *HV_23.40*358:2 | ya/sodev-i ca sattv-i ca $ t-abhy-a.m va.m/sa.h sa bhidhyate || *HV_23.40*358:3 | jayadrathas tu r-ajendra $ ya/sodevy-a.m vyaj-ayata | *HV_23.40*358:4 | brahmak.satrottara.h sattvy-a.m $ vijayo n-ama vi/sruta.h || *HV_23.40*358:5 | vijayasya dh.rti.h putras $ tasya putro dh.rtavrata.h | *HV_23.40*358:6 | dh.rtavratasya putras tu $ satyakarm-a mah-avrata.h || *HV_23.40*358:7 | satyakarmasuta/s c-api $ s-utas tv adhirathas tu vai | *HV_23.40*358:8 | ya.h kar.na.m pratijagr-aha $ tata.h kar.nas tu s-utaja.h || *HV_23.40*358:9 | etad va.h kathita.m sarva.m $ kar.na.m prati mah-abalam | *HV_23.40*358:10 | kar.nasya v.r.sasenas tu $ v.r.sas tasy-atmaja.h sm.rta.h | *HV_23.40*358:11 | [k: K2 after line 8 of *358 ins.: :k] dh-armika.h sarvavar.nas tu $ senastasy-atmajo 'bhavat | *HV_23.40*358A | ete ';ngava.m/saj-a.h sarve $ r-aj-ana.h k-irtit-a may-a & satyavrat-a mah-atm-ana.h % praj-avanto mah-arath-a.h // HV_23.41 // .rceyos tu mah-ar-aja $ raudr-a/svatanayasya vai & /s.r.nu va.m/sam anuprokta.m % yatra j-ato 'si p-arthiva // HV_23.42 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3; N and T3.4 after an addl. colophon)ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} an-adh.r.syas tu r-ajar.sir $ .rceyu/s caikar-a.t sm.rta.h | *HV_23.42*359:1 | .rceyor jvalan-a n-ama $ bh-ary-a vai tak.sak-atmaj-a | *HV_23.42*359:2 | .rceyutanayo r-ajan $ matin-aro mah-ipati.h & matin-arasut-a/s c-asa.ms % traya.h paramadh-armik-a.h // HV_23.43 // ta.msurogho 'pratiratha.h $ sub-ahu/s caiva dh-armika.h & [k: K ?N2.3 V B D T2--4 G (T1 after 43d) ins.: :k] gaur-i kany-a cavikhy-at-a $ m-andh-at.rjanan-i /subh-a | *HV_23.44*360 | sarve vedavratasn-at-a % brahma.ny-a.h satyav-adina.h // HV_23.44 // [k: K2--4 ?N2.3 V B D (except D6) T G1.3--5 (K1 after *360) ins.: :k] sarvek.rt-astr-a balina.h $ sarve yuddhavi/s-arad-a.h | *HV_23.44*361:1 | putro 'pratirathasy-as-it $ ka.nva.h samabhavan n.rpa.h | *HV_23.44*361:2 | medh-atithi.h sutas tasya $ yasm-at k-a.nvo 'bhavad dvija.h | *HV_23.44*361:3 | il-a n-ama tu yasy-as-it $ kany-a vai janamejaya & brahmav-adiny adhitr-i ca % ta.msus t-am adhyagacchata // HV_23.45 // ta.mso.h suraugho r-ajar.sir $ dharmanetro mah-aya/s-a.h & brahmav-ad-i par-akr-antas % tasya bh-aryopad-anav-i // HV_23.46 // upad-anav-i sut-a.ml lebhe $ caturas t-an suraughata.h & [k: /S1 ins.: :k] tata/s cotp-aday-am -asa $ catura.h purunandan-an | *HV_23.47*362 | du.h.santam atha su.h.santa.m % prav-iram anagha.m tath-a // HV_23.47 // du.h.santasya tu d-ay-ado $ bharato n-ama v-iryav-an & sa sarvadamano n-ama % n-ag-ayutabalo mah-an // HV_23.48 // cakravart-i suto jaj?ne $ du.h.santasya mah-aya/s-a.h & /sakuntal-ay-a.m bharato % yasya n-amn-a stha bh-arat-a.h // HV_23.49 // [k: K ?N2.3 V B2 D (except D6) ins.: :k] du.h.santa.m prati r-aj-a.na.m $ v-ag uv-ac-a/sar-iri.n-i | *HV_23.49*363:1 | m-at-a bhastr-a pitu.h putro $ yena j-ata.h sa eva sa.h | *HV_23.49*363:2 | bharasva putra.m du.h.santa $ m-avama.msth-a.h /sakuntal-am || *HV_23.49*363:3 | retodh-a.h putra unnayati $ naradeva yamak.say-at | *HV_23.49*363:4 | tva.m c-asya dh-at-a garbhasya $ satyam -aha /sakuntal-a | *HV_23.49*363:5 | bharatasya vina.s.te.su $ tanaye.su mah-ipate.h & m-at-.r.n-a.m t-ata kope.na % yath-a te kathita.m tad-a // HV_23.50 // b.rhaspater a;ngirasa.h $ putro r-ajan mah-amuni.h & ay-ajayad bharadv-ajo % mahadbhi.h kratubhir vibhu.h // HV_23.51 // [k: N (except /S1 ?N1 D6) T3.4 ins.: :k] atraivod-aharant-ima.m $ bharadv-ajasya dh-imata.h | *HV_23.51*364:1 | dharmasa.mkrama.na.m c-api $ marudbhir bharat-aya vai | *HV_23.51*364:2 | p-urva.m tu vitathe tasya $ k.rte vai putrajanmani & tato 'tha vitatho n-ama % bharadv-aj-at suto 'bhavat // HV_23.52 // [k: N (except /S1 ?N1 D6) T3.4 ins.: :k] tato 'tha vitathe j-ate $ bharatas tu diva.m yayau | *HV_23.52*365:1 | vitatha.m c-abhi.sicy-atha $ bharadv-ajo vana.m yayau | *HV_23.52*365:2 | [k: K2 ?N2 V3 D3 after *365 cont.: :k] vitathasya tu d-ay-ado $ bhuvamanyur babh-uva ha | *HV_23.52*366:1 | mah-abh-utopam-a/s c-am-i $ catv-aro bhuvamanyuj-a.h | *HV_23.52*366:2 | b.rhatk.satro mah-av-iryo $ naro g-argya/s ca v-iryav-an || *HV_23.52*366:3 | narasya s-a.mk.rti.h putras $ tasya putrau mah-abalau | *HV_23.52*366:4 | varav-i rantideva/s ca $ te ca k-aty-ayan-a.h sm.rt-a.h || *HV_23.52*366:5 | d-ay-ad-a api g-argyasya $ /sibir vidv-an babh-uva ha | *HV_23.52*366:6 | sm.rt-a.h /saiby-as tato g-argy-a.h $ k.satrotpann-a dvij-ataya.h || *HV_23.52*366:7 | mah-av-iryasuta/s c-as-id $ dh-im-an n-amn-a puruk.saya.h | *HV_23.52*366:8 | tasya bh-ary-a vi/s-al-a tu $ su.suve tat sutatrayam | *HV_23.52*366:9 | traiy-ak.sa.na.m pu.skari.na.m $ t.rt-iya.m su.suve kapim || *HV_23.52*366:10 | kap-in-a.m pravar-a hy ete $ traya.h prokt-a mahar.saya.h | *HV_23.52*366:11 | g-argy-a.h sa.mk.rtaya.h k-apy-a.h $ k.satrotpann-a dvij-ataya.h | *HV_23.52*366:12 | sa.m/srit-a;ngirasa.h pak.sa.m $ sarve j-at-a mah-abal-a.h || *HV_23.52*366:13 | b.rhatk.satrasya d-ay-ada.h $ suhotro n-ama dh-armika.h | *HV_23.52*366:14 | suhotrasya tu d-ay-ado $ hast-i n-ama babh-uva ha | *HV_23.52*366:15 | teneda.m nirmita.m p-urva.m $ pura.m gajasam-ahvayam || *HV_23.52*366:16 | hastina/s c-api d-ay-ad-as $ traya.h paramak-irtaya.h | *HV_23.52*366:17 | ajam-i.dhasya putr-as tu $ j-at-a.h kurukulodvaha || *HV_23.52*366:18 | tapaso 'nte sumahato $ r-aj?no v.rddhasya dh-armik-a.h | *HV_23.52*366:19 | bharadv-ajapras-adena $ j-at-a va.m/savivardhan-a.h || *HV_23.52*366:20 | ajam-i.dhasya ke/siny-a.m $ ka.nva.h samabhavat suta.h | *HV_23.52*366:21 | medh-atithi.h sutas tasya $ tasm-at k-a.nv-ayan-a.h sm.rt-a.h | *HV_23.52*366:22 | sa c-api vitatha.h putr-a?n $ janay-am -asa pa?nca vai & suhotra.m sutahot-ara.m % gaya.m garga.m tathaiva ca // HV_23.53 // [k: T3 ins.: :k] suhotrasya ca putras tu $ cyavano n-ama dh-armika.h | *HV_23.53*367 | kapila.m ca mah-atm-ana.m $ sutahotu.h sutadvayam & k-a/sika/s ca mah-asattvas % tath-a g.rtsamati.h prabhu.h // HV_23.54 // tath-a g.rtsamate.h putr-a $ br-ahma.n-a.h k.satriy-a vi/sa.h & k-a/syasya k-a/sayo r-ajan % putro d-irghatap-as tath-a // HV_23.55 // babh-uva d-irghatapaso $ vidv-an dhanva.mtari.h suta.h & dhanva.mtares tu tanaya.h % ketum-an iti vi/sruta.h // HV_23.56 // ath-a ketumata.h putro $ v-iro bh-imaratha.h sm.rta.h & [k: K4 V2 Dn D2 T2 ins.: :k] suto bh-imarathasy-as-id $ divod-asa.hpraje/svara.h | *HV_23.57*368 | divod-asa iti khy-ata.h % sarvarak.sa.hpra.n-a/sana.h // HV_23.57 // etasminn eva k-ale tu $ pur-i.m v-ar-a.nas-i.m n.rpa.h & /s-uny-a.m nive/say-am -asa % k.semako n-ama r-ak.sasa.h // HV_23.58 // /sapt-a hi s-a matimat-a $ nikumbhena mah-atman-a & /s-uny-a var.sasahasra.m vai % bhavitr-iti narar.sabha // HV_23.59 // tasy-a.m tu /saptam-atr-ay-a.m $ divod-asa.h praje/svara.h & vi.say-ante pur-i.m ramy-a.m % gomaty-a.m sa.mnyave/sayat // HV_23.60 // [k: Dn G(ed.) ins.: :k] bhadra/sre.nyasya p-urva.m tu $ pur-i v-ar-a.nas-ibhavat | *HV_23.60*369:1 | yaduva.m/sapras-utasya $ tapasy abhiratasya ca | *HV_23.60*369:2 | bhadra/sre.nyasya putr-a.n-a.m $ /satam uttamadhanvin-am & hatv-a nive/say-am -asa % divod-asa.h praje/svara.h // HV_23.61 // divod-asasya putras tu $ v-iro r-aj-a pratardana.h & pratardanasya putrau dvau % vatso bh-argava eva ca // HV_23.62 // alarko r-ajaputra/s ca $ r-aj-a sa.mnatim-an bhuvi & hehayasya tu d-ay-adya.m % h.rtav-an vai mah-ipati.h // HV_23.63 // -ajahre pit.rd-ay-adya.m $ divod-asah.rta.m bal-at & [k: K2 ins.: :k] tasy-anvaye suhotro 'bh-ud $ r-aj-a paramadh-armika.h | *HV_23.64*370 | bhadra/sre.nyasya putre.na % durdamena mah-atman-a \ divod-asena b-alo hi # gh.r.nay-a sa visarjita.h // HV_23.64 // a.s.t-aratho n-ama n.rpa.h $ suto bh-imarathasya vai & tena putre.su b-ale.su % prah.rta.m tasya bh-arata \ vairasy-anta.m mah-ar-aja # k.satriye.na vidhitsat-a // HV_23.65 // [k: K4 ins.: :k] so 'py eva.m putrasa.mh-ara.m $ kurvan pa?ncatvam-agata.h | *HV_23.65*371 | alarka.h k-a/sir-ajas tu $ brahma.nya.h satyasa.mgara.h & [k: K1 ins.: :k] alarka.m prati r-aj-ana.m $ /sloko g-ita.h pur-atanam | *HV_23.66*372 | .sa.s.ti.m var.sasahasr-a.ni % .sa.s.ti.m var.sa/sat-ani ca // HV_23.66 // [k: K1.4 ?N2.3 V B Dn Ds D2.4.5 T1.4 G1.3.4 ins.: :k] tasy-as-itsumahadr-ajya.m $ r-upayauvana/s-alina.h | *HV_23.66*373 | yuv-a r-upe.na sa.mpanna $ -as-it k-a/sikulodvaha.h & lop-amudr-apras-adena % param-ayur av-apa sa.h // HV_23.67 // vayaso 'nte mah-ab-ahur $ hatv-a k.semakar-ak.sasam & ramy-a.m nive/say-am -asa % pur-i.m v-ar-a.nas-i.m n.rpa.h // HV_23.68 // alarkasya tu d-ay-ada.h $ k.semo n-ama mah-aya/s-a.h & [k: ?N1.3 V1.2 B2.3 Dn Ds G(ed.) ins.: :k] k.semako n-ama p-arthiva.h | *HV_23.69a*374:1 |* k.semakasya tu putro vai | *HV_23.69a*374:2 |* k.semasya ketum-an putro % var.saketus tato 'bhavat // HV_23.69 // var.saketos tu d-ay-ado $ vibhur n-ama praje/svara.h & -anartas tu vibho.h putra.h % sukum-aras tato 'bhavat // HV_23.70 // sukum-arasya putras tu $ satyaketur mah-aratha.h & suto 'bhavan mah-atej-a % r-aj-a paramadh-armika.h \ [k: K4 ins.: :k] karantur n-ama n.rpatis $ tasya putrau babh-uvatu.h | *HV_23.71*375:1 | brahma.nyau satyasa.mpannau $ bh-argo vatsas tathaiva ca | *HV_23.71*375:2 | vatsasya vatsabh-umis tu # bh-argabh-umis tu bh-argav-at // HV_23.71 // ete tv a;ngirasa.h putr-a $ j-at-a va.m/se 'tha bh-argave & br-ahma.n-a.h k.satriy-a vai/sy-a.h % /s-udr-a/s ca bharatar.sabha // HV_23.72 // [k: D6 T1.2.4 G M4 ins.: :k] karmabhis te tapom-ulai.h $ sthit-a.hkurukulodvaha | *HV_23.72*376 | suhotrasya b.rhat putro $ b.rhatas tanay-as traya.h & ajam-i.dho dvim-i.dha/s ca % purum-i.dha/s ca v-iryav-an // HV_23.73 // ajam-i.dhasya patnyas tu $ tisro vai ya/sas-anvit-a.h & n-il-i ca ke/sin-i caiva % dh-umin-i ca var-a;ngan-a // HV_23.74 // ajam-i.dhasya ke/siny-a.m $ jaj?ne jahnu.h prat-apav-an & ya -ajahre mah-asattra.m % sarvamedham mah-amakham // HV_23.75 // patilobhena ya.m ga;ng-a $ vitate 'bhisas-ara ha & necchata.h pl-avay-am -asa % tasya ga;ng-a ca tat sada.h // HV_23.76 // tay-a ca pl-avita.m d.r.s.tv-a $ yaj?nav-a.ta.m samantata.h & sauhotrir abrav-id ga;ng-a.m % kruddho bharatasattama // HV_23.77 // e.sa te tri.su loke.su $ sa.mk.sipy-apa.h pib-amy aham & asya ga;nge 'valepasya % sadya.h phalam av-apnuhi // HV_23.78 // tata.h p-it-a.m mah-atm-ano $ ga;ng-a.m d.r.s.tv-a mahar.saya.h & upaninyur mah-abh-ag-a.m % duhit.rtv-aya j-ahnav-im // HV_23.79 // yuvan-a/svasya putr-i.m tu $ k-aver-i.m jahnur -avahat & ga;ng-a/s-apena deh-ardha.m % yasy-a.h pa/sc-an nad-ik.rtam // HV_23.80 // jahnos tu dayita.h putro $ ajako n-ama v-iryav-an & ajakasya tu d-ay-ado % bal-ak-a/svo mah-ipati.h // HV_23.81 // babh-uva m.rgay-a/s-ila.h $ ku/sikas tasya c-atmaja.h & pahlavai.h saha sa.mv.rddho % r-aj-a vanacarai.h sa ha // HV_23.82 // ku/sikas tu tapas tepe $ putram indrasama.m prabhu.h & labheyam iti ta.m /sakras % tr-as-ad abhyetya jaj?niv-an // HV_23.83 // sa g-adhir abhavad r-aj-a $ maghav-an kau/sika.h svayam & vi/sv-amitras tu g-adheyo % r-aj-a vi/svaratha/s ca ha // HV_23.84 // vi/svajid vi/svak.rc caiva $ tath-a satyavat-i n.rpa & .rc-ik-aj jamadagnis tu % satyavaty-am aj-ayata // HV_23.85 // vi/sv-amitrasya tu sut-a $ devar-at-adaya.h sm.rt-a.h & prakhy-at-as tri.su loke.su % te.s-a.m n-am-ani me /s.r.nu // HV_23.86 // deva/srav-a.h kati/s caiva $ yasm-at k-aty-ayan-a.h sm.rt-a.h & /s-al-apatir hira.ny-ak.so % re.nur yasy-atha re.nuk-a // HV_23.87 // s-a.mk.rtyo g-alavo r-ajan $ maudgalya/sveti vi/srut-a.h & te.s-a.m khy-at-ani gotr-a.ni % kau/sik-an-a.m mah-atman-am // HV_23.88 // p-a.nino babhrava/s caiva $ dh-ana.mjayy-as tathaiva ca & p-arthiv-a devar-at-a/s ca % s-ala;nk-ayanasau/srav-a.h // HV_23.89 // lohity-a yamad-uta/s ca $ tath-a k-ar-i.saya.h sm.rt-a.h & vi/srut-a.h kau/sik-a r-aja.ms % tath-anye saindhav-ayan-a.h \ .r.syantaraviv-ahy-a/s ca # kau/sik-a bahava.h sm.rt-a.h // HV_23.90 // pauravasya mah-ar-aja $ brahmar.se.h kau/sikasya ca & sa.mbandho hy asya va.m/se 'smin % brahmak.satrasya vi/sruta.h // HV_23.91 // vi/sv-amitr-atmaj-an-a.m tu $ /suna.h/sepo 'graja.h sm.rta.h & bh-argava.h kau/sikatva.m hi % pr-apta.h sa munisattama.h // HV_23.92 // /sabar-adaya/s ca sapt-anye $ vi/sv-amitrasya vai sut-a.h & d.r.sadvat-isuta/s c-api % vi/sv-amitr-ad ath-a.s.taka.h // HV_23.93 // a.s.takasya suto lauhi.h $ prokto jahnuga.no may-a & -ajam-i.dho 'paro va.m/sa.h % /sr-uyat-a.m bharatar.sabha // HV_23.94 // ajam-i.dh-at tu n-ily-a.m vai $ su/s-antir udapadyata & puruj-ati.h su/s-antes tu % b-ahy-a/sva.h puruj-atita.h // HV_23.95 // b-ahy-a/svatanay-a.h pa?nca $ babh-uvur amaropam-a.h & mudgala.h s.r?njaya/s caiva % r-aj-a b.rhadi.sus tath-a // HV_23.96 // yav-inara/s ca vikr-anta.h $ k.rmil-a/sva/s ca pa?ncama.h & pa?nceme rak.sa.n-ay-ala.m % de/s-an-am iti vi/srut-a.h // HV_23.97 // pa?nc-an-a.m viddhi p-a?nc-al-an $ sph-it-an pu.nyajan-av.rt-an & ala.m sa.mrak.sa.ne te.s-a.m % p-a?nc-al-a iti vi/srut-a.h // HV_23.98 // mudgalasya tu d-ay-ado $ maudgalya.h sumah-aya/s-a.h & [k: K ?N2.3 V B D T4 G4 ins.: :k] sarva ete mah-atm-ana.h $ k.satropet-advij-ataya.h | *HV_23.99*377:1 | ete hy a;ngirasa.h pak.sa.m $ sa.m/srit-a.h ka.nvamaudgal-a.h || *HV_23.99*377:2 | mudgalasya suto jye.s.tho $ brahmar.si.h sumah-atap-a.h | *HV_23.99*377:3 | indrasen-a yato garbha.m % vadhrya/sva.m pratyapadyata // HV_23.99 // [k: N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G M4 ins.: :k] vadhrya/sv-an mithuna.mjaj?ne $ menak-ay-am iti /sruti.h | *HV_23.99*378:1 | divod-asa/s ca r-ajar.sir $ ahaly-a ca ya/sasvin-i || *HV_23.99*378:2 | /saradvatasya d-ay-adam $ ahaly-a sa.mpras-uyata | *HV_23.99*378:3 | /sat-anandam .r.si/sre.s.tha.m $ tasy-api sumah-aya/s-a.h | *HV_23.99*378:4 | putra.h satyadh.rtir n-ama $ dhanurvedasya p-araga.h || *HV_23.99*378:5 | tasya satyadh.rte reto $ d.r.s.tv-apsarasam agrata.h | *HV_23.99*378:6 | atha skanna.m /sarastambe $ mithuna.m samapadyata || *HV_23.99*378:7 | k.rpay-a tac ca jagr-aha $ /sa.mtanur m.rgay-a.m gata.h | *HV_23.99*378:8 | k.rpa.h sm.rta.h sa vai tasm-ad $ gautam-i ca k.rp-i tath-a | *HV_23.99*378:9 | ete /s-aradvat-a.h prokt-a $ ete te gautam-a.h sm.rt-a.h || *HV_23.99*378:10 | ata -urdhva.m pravak.sy-ami $ divod-asasya sa.mtati.m | *HV_23.99*378:11 | divod-asasya d-ay-ado $ brahmar.sir mitrayur n.rpa.h || *HV_23.99*378:12 | maitrey-a.n-a.m tata.h somo $ maitrey-as tu tata.h sm.rt-a.h | *HV_23.99*378:13 | ete vipa?ncit-a.h pak.s-a.h $ k.satropet-as tu bh-argav-a.h | *HV_23.99*378:14 | -as-it pa?ncavana.h putra.h $ s.r?njayasya mah-atmana.h & suta.h pa?ncavanasy-api % somadatto mah-ipati.h // HV_23.100 // somadattasya d-ay-ada.h $ sahadevo mah-aya/s-a.h & sahadevasuta/s c-api % somako n-ama p-arthiva.h // HV_23.101 // [k: N (except /S1 ?N1) T2.4 G M4 ins.: :k] ajam-i.dh-at punar j-ata.h $ k.s-i.ne va.m/se tu somaka.h | *HV_23.101*379 | somakasya suto jantur $ yasya putra/sata.m babhau & te.s-a.m yav-iy-an p.r.sato % drupadasya pit-a prabhu.h // HV_23.102 // [k: N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G M4 ins.: :k] dh.r.s.tadyumna.h tudrupad-ad $ dh.r.s.taketu/s ca tatsuta.h || *HV_23.102*380:1 | -ajam-i.dh-a.h sm.rt-a hy ete $ mah-atm-anas tu somak-a.h | *HV_23.102*380:2 | putr-a.n-am ajam-i.dhasya $ somakatva.m mah-atmana.h | *HV_23.102*380:3 | mahi.s-i tv ajam-i.dhasya $ dh-umin-i putrag.rddhin-i & t.rt-iy-a tava p-urve.s-a.m % janan-i p.rthiv-ipate // HV_23.103 // s-a tu putr-arthin-i dev-i $ vratacary-asam-ahit-a & tapo var.s-a/sata.m tepe % str-ibhi.h paramadu/scaram // HV_23.104 // hutv-agni.m vidhivat s-a tu $ pavitramitabhojan-a & agnihotraku/se.sv eva % su.sv-apa janamejaya // HV_23.105 // dh-uminy-a sa tay-a devy-a $ ajam-i.dha.h sameyiv-an & .rk.sa.m s-a janay-am -asa % dh-umavar.na.m sudar/sanam // HV_23.106 // .rk.s-at sa.mvara.no jaj?ne $ kuru.h sa.mvara.n-at tath-a & ya.h pray-ag-ad apakramya % kuruk.setra.m cak-ara ha // HV_23.107 // [k: ?N2.3 V2 Ds D3--5 (V1 after 108b) ins.: :k] tad vaitat sa mah-abh-ago $ var.s-a.ni subah-uny atha | *HV_23.107*381:1 | tapyam-ane tad-a /sakro $ yatr-asya varado babhau | *HV_23.107*381:2 | pu.nya.m ca rama.n-iya.m ca $ pu.nyak.rdbhir ni.sevitam & tasy-anvav-aya.h sumah-an % yasya n-amn-a stha kaurav-a.h // HV_23.108 // kuro/s ca putr-a/s catv-ara.h $ sudhanv-a sudhanus tath-a & par-ik.sic ca mah-ab-ahu.h % pravara/s c-arimejaya.h // HV_23.109 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3; K2 after 107b; ?N3 V1 B3 after 110b)ins.: :k] sudhanvanas tu d-ay-ada.h $ suhotro matim-an sm.rta.h | *HV_23.109*382:1 | cyavanas tasya putras tu $ r-aj-a dharm-arthakovida.h || *HV_23.109*382:2 | cyavan-at k.rtayaj?nas tu $ i.s.tv-a yaj?nai.h sa dharmavit | *HV_23.109*382:3 | vi/sruta.m janay-am -asa $ putram indrasakha.m n.rpa.h || *HV_23.109*382:4 | caidyoparicara.m v-ira.m $ vasu.m n-am-antarik.sagam | *HV_23.109*382:5 | caidyoparicar-aj jaj?ne $ girik-a sapta m-anav-an || *HV_23.109*382:6 | mah-aratho magadhar-a.d $ vi/sruto yo b.rhadratha.h | *HV_23.109*382:7 | pratyagraha.h ku/sa/s caiva $ yam -ahur ma.niv-ahanam | *HV_23.109*382:8 | m-aruta/s ca yadu/s caiva $ matsyak-al-i ca sattama.h || *HV_23.109*382:9 | b.rhadrathasya d-ay-ada.h $ ku/s-agro n-ama vi/sruta.h | *HV_23.109*382:10 | ku/s-agrasy-atmajo vidv-an $ .r.sabho n-ama v-iryav-an || *HV_23.109*382:11 | d-ay-adas tasya vikr-anto $ r-aj-a satyahita.h sm.rta.h | *HV_23.109*382:12 | tasya putra.h sa dharm-atm-a $ n-amn-a -urjas tu jaj?niv-an | *HV_23.109*382:13 | -urjasya sa.mbhava.h putro $ yasya jaj?ne sa v-iryav-an || *HV_23.109*382:14 | /sakale dve sa vai j-ato $ jaray-a sa.mdhita.h sa. tu | *HV_23.109*382:15 | jaray-a sa.mdhito yasm-aj $ jar-asa.mdhas tata.h sm.rta.h || *HV_23.109*382:16 | sarvak.satrasya jet-asau $ jar-asa.mdho mah-abala.h | *HV_23.109*382:17 | jar-asa.mdhasya putro vai $ sahadeva.h prat-apav-an || *HV_23.109*382:18 | sahadev-atmaja.h /sr-im-an $ ud-ayi.h sa mah-aya/s-a.h | *HV_23.109*382:19 | ud-ayir janay-am -asa $ putra.m paramadh-armikam | *HV_23.109*382:20 | /srutadharmeti n-am-ana.m $ magadh-an yo 'vasad vibhu.h | *HV_23.109*382:21 | [k: K1 Dn Ds D2.3 after line 11 of *382 ins.: :k] v.r.sabhasya tud-ay-ada.h $ pu.spav-an n-ama dh-armika.h | *HV_23.109*382A | par-ik.sitas tu tanayo $ dh-armiko janamejaya.h & [k: K ?N2 V2.3 B1.2 D T G1--4 (V1 B3 after *382; ?N3 after the second occurrence of 10a--b repeated after *382) ins.: :k] janamejayasya d-ay-ad-as $ traya eva mah-arath-a.h | *HV_23.110*383 | [k: K1--3 ?N2.3 V B1 Ds D1--4 after *383 cont.: :k] jahnos tukathayi.sy-ami $ yatra j-ato 'si p-arthiva || *HV_23.110*384:1 | jahnus tv ajanayat putra.m $ suratha.m n-ama bh-umipam | *HV_23.110*384:2 | /srutaseno 'grasenau ca % bh-imasena/s ca n-amata.h // HV_23.110 // [k: K2--4 ?N2.3 V B D (except D6) T3.4 ins.: :k] ete sarve mah-abh-ag-a $ vikr-ant-a bala/s-alina.h | *HV_23.110*385 | janamejayasya putrau tu $ suratho matim-a.ms tath-a & surathasya tu vikr-anta.h % putro jaj?ne vid-uratha.h // HV_23.111 // vid-urathasya d-ay-ada $ .rk.sa eva mah-aratha.h & dvit-iya.h sa babhau r-aj-a % n-amn-a tenaiva sa.mj?nita.h // HV_23.112 // dv-av .rk.sau tava va.m/se 'smin $ dv-av eva ca par-ik.sitau & bh-imasen-as trayo r-ajan % dv-av eva janamejayau // HV_23.113 // .rk.sasya tu dvit-iyasya $ bh-imaseno 'bhavat suta.h & prat-ipo bh-imasenasya % prat-ipasya tu /s-a.mtanu.h \ dev-apir b-ahlika/s caiva # traya eva mah-arath-a.h // HV_23.114 // /s-a.mtano.h prasavas tv e.sa $ yatra j-ato 'si p-arthiva & b-ahlikasya tu r-ajya.m vai % saptab-ahlya.m vi/s-a.m pate // HV_23.115 // b-ahlikasya suta/s caiva $ somadatto mah-aya/s-a.h & jaj?nire somadatt-at tu % bh-urir bh-uri/srav-a.h /sala.h // HV_23.116 // up-adhy-ayas tu dev-an-a.m $ dev-apir abhavan muni.h & cyavanasya putra.h k.rtaka % i.s.ta/s c-as-in mah-atmana.h // HV_23.117 // /s-a.mtanus tv abhavad r-aj-a $ kaurav-a.n-a.m dhura.mdhara.h // HV_23.118 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] /s-a.mtano.hsa.mpravak.sy-ami $ yatra j-ato 'si p-arthiva || *HV_23.118*386:1 | g-a;nga.m devavrata.m n-ama $ putra.m so 'janayat prabhu.h | *HV_23.118*386:2 | sa tu bh-i.sma iti khy-ata.h $ p-a.n.dav-an-a.m pit-amaha.h | *HV_23.118*386:3 | k-al-i vicitrav-irya.m tu $ janay-am -asa bh-arata & /s-a.mtanor dayita.m putra.m % dharm-atm-anam akalma.sam // HV_23.119 // k.r.s.nadvaip-ayanac caiva $ k.setre vaicitrav-iryake & dh.rtar-a.s.tra.m ca p-a.n.du.m ca % vidura.m c-apy aj-ijanat // HV_23.120 // [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3; K1.3 ?N2 V3 D1.2.4 after the firstoccurrence of 119a--b) ins.: :k] dh.rtar-a.s.tras tu g-andh-ary-a.m $ putr-anajanayac chatam | *HV_23.120*387:1 | te.s-a.m duryodhana.h /sre.s.tha.h $ sarve.s-am eva sa prabhu.h | *HV_23.120*387:2 | p-a.n.dor dhana.mjaya.h putra.h $ saubhadras tasya c-atmaja.h & abhimanyo.h par-ik.sit tu % pit-a tava jane/svara // HV_23.121 // e.sa te pauravo va.m/so $ yatra j-ato 'si p-arthiva & turvasos tu pravak.sy-ami % druhyo/s c-anor yados tath-a // HV_23.122 // turvasos tu suto vahnir $ vahner gobh-anur -atmaja.h & gobh-anos tu suto r-aj-a % tri/s-anur apar-ajita.h // HV_23.123 // kara.mdhamas tu tri/s-anor $ maruttas tasya c-atmaja.h & anyas tv -avik.sito r-aj-a % marutta.h kathitas tava // HV_23.124 // anapatyo 'bhavad r-aj-a $ yajv-a vipuladak.si.na.h & duhit-a sa.mmat-a n-ama % tasy-as-it p.rthiv-ipate.h // HV_23.125 // dak.si.n-artha.m hi s-a datt-a $ sa.mvart-aya mah-atmane & du.h.santa.m paurava.m c-api % lebhe putram akalma.sam // HV_23.126 // eva.m yay-ate.h /s-apena $ jar-asa.mkrama.ne tad-a & paurava.m turvasor va.m/sa.h % pravive/sa n.rpottama // HV_23.127 // du.h.santasya tu d-ay-ada.h $ /sarutth-ama.h praje/svara.h & /sarutth-am-ad ath-akr-i.da/s % catv-aras tasya c-atmaj-a.h // HV_23.128 // p-a.n.dya/s ca kerala/s caiva $ kola/s cola/s ca p-arthiva.h & te.s-a.m janapad-a.h sph-it-a.h % p-a.n.dya/s cola/s ca keral-a.h // HV_23.129 // druhyos tu tanayo r-ajan $ babhrusena/s ca p-arthiva.h & a;ng-arasetus tatputro % marut-a.m patir ucyate // HV_23.130 // yauvan-a/svena samare $ k.rcchre.na nihato bal-i & yuddha.m sumahad -as-id dhi % m-as-an pari caturda/sa // HV_23.131 // a;ng-arasya tu d-ay-ado $ g-andh-aro n-ama p-arthiva.h & khy-ayate yasya n-amn-a vai % g-andh-aravi.sayo mah-an \ g-andh-arade/saj-a/s caiva # turag-a v-ajin-a.m var-a.h // HV_23.132 // anos tu putro dharmo 'bh-ud $ dh.rtas tasy-atmajo 'bhavat & dh.rt-at tu duduho jaj?ne % pracet-as tasya c-atmaja.h \ pracetasa.h sucet-as tu # k-irtit-a hy anavo may-a // HV_23.133 // [k: all Mss. (except /S1 K1 ?N1 M1--3) ins.: :k] yador va.m/sa.mpravak.sy-ami $ jye.s.thasyottamatejasa.h | *HV_23.133*388:1 | vistare.nanup-urvy-a ca $ gadato me ni/s-amaya | *HV_23.133*388:2 | [k: D2 after *388 cont.: :k] yasya /srava.nam-atre.na $ p-atakebhya.hpramucyate | *HV_23.133*389 | babh-uvus tu yado.h putr-a.h $ pa?nca devasutopam-a.h & sahasrada.h payoda/s ca % kro.s.t-a n-ilo '?njikas tath-a // HV_23.134 // sahasradasya d-ay-ad-as $ traya.h paramadh-armik-a.h & [k: D2 ins.: :k] /satajin n-ama p-arthiva.h | *HV_23.135a*390:1 |* /satajita.h sut-a.h khy-at-as | *HV_23.135a*390:2 |* hehaya/s ca haya/s caiva % r-ajan ve.nuhayas tath-a // HV_23.135 // hehayasy-abhavat putro $ dharmanetra iti /sruta.h & dharmanetrasya k-antas tu % k-antaputr-as tato 'bhavan // HV_23.136 // [k: /S1 K1 ins.: :k] s-aha?njasya mahi.sm-a.ms tu $ bhadra/sre.nya/s catatsuta.h | *HV_23.136*391 | [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3; K1 after *391) ins.: :k] s-aha?njan-i n-amapur-i $ tena r-aj?n-a nive/sit-a || *HV_23.136*392:1 | s-aha?njasya tu d-ay-ado $ mahi.sm-an n-ama p-arthiva.h | *HV_23.136*392:2 | m-ahi.smat-i n-ama pur-i $ yena r-aj?n-a nive/sit-a || *HV_23.136*392:3 | -as-in mahi.smata.h putro $ bhadra/sre.nya.h prat-apav-an | *HV_23.136*392:4 | [k: K1.3.4 B2 Dn G3 after *392 (/S1 after *391) cont.: :k] v-ar-a.nasyadhipo r-aj-a $ kathita.h p-urvam eva tu | *HV_23.136*393 | [k: all Mss. (except ?N1 M1--3) after *392 (/S1 K1.3.4 B2 Dn G3 after *393)cont.: :k] bhadra/sre.nyasya d-ay-ado $ durdamo n-ama vi/sruta.h || *HV_23.136*394:1 | durdamasya suto dh-im-an $ kanako n-ama n-amata.h | *HV_23.136*394:2 | kanakasya tu d-ay-ad-a/s $ catv-aro lokavi/srut-a.h | *HV_23.136*394:3 | k.rtav-irya.h k.rtauj-a/s ca $ k.rtadhanv-a tathaiva ca & k.rt-agni/s ca caturtho 'bh-ut % k.rtav-iry-at tath-arjuna.h // HV_23.137 // ya.h sa b-ahusahasre.na $ saptadv-ipe/svaro 'bhavat & jig-aya p.rthiv-im eko % rathen-adityavarcas-a // HV_23.138 // sa hi var.sa/sata.m taptv-a $ tapa.h paramadu/scaram & dattam -ar-adhay-am -asa % k-artav-iryo 'trisa.mbhavam // HV_23.139 // tasmai datto var-an pr-ad-ac $ caturo bh-uritejasa.h & p-urva.m b-ahusahasra.m tu % pr-arthita.m parama.m varam // HV_23.140 // adharme dh-iyam-anasya $ sadbhi.h sy-an me nibarha.nam & ugre.na p.rthiv-i.m jitv-a % dharme.naiv-anura?njanam // HV_23.141 // sa.mgr-am-an subah-u?n jitv-a $ hatv-a c-ar-in sahasra/sa.h & sa.mgr-ame vartam-anasya % vadha.m c-abhyadhik-ad ra.ne // HV_23.142 // tasya b-ahusahasra.m tu $ yudhyata.h kila bh-arata & yog-ad yoge/svarasy-agre % pr-adurbhavati m-ayay-a // HV_23.143 // teneya.m p.rthiv-i k.rtsn-a $ saptadv-ip-a sapattan-a & sasamudr-a sanagar-a % ugre.na vidhin-a jit-a // HV_23.144 // tena saptasu dv-ipe.su $ sapta yaj?na/sat-ani vai & pr-apt-ani vidhin-a r-aj?n-a % /sr-uyante janamejaya // HV_23.145 // sarve yaj?n-a mah-ab-aho $ tasy-asan bh-uridak.si.n-a.h & sarve k-a?ncanay-up-a/s ca % sarve k-a?ncanavedaya.h // HV_23.146 // sarve devair mah-ar-aja $ vim-anasthair ala.mk.rt-a.h & gandharvair apsarobhi/s ca % nityam evopa/sobhit-a.h // HV_23.147 // yasya yaj?ne jagau g-ath-a.m $ gandharvo n-aradas tath-a & var-id-as-atmajo vidv-an % mahimn-a tasya vismita.h // HV_23.148 // na n-una.m k-artav-iryasya $ gati.m y-asyanti p-arthiv-a.h & yaj?nair d-anais tapobhir v-a % vikrame.na /srutena v-a // HV_23.149 // [k: K4 (marg.) ins.: :k] pa?nc-a/s-itisahasr-a.ni $ avy-ahatabala.h sam-a.h | *HV_23.149*395:1 | akarod arjuno r-ajya.m $ hari.m caiv-anvaha.m smaran | *HV_23.149*395:2 | ana.s.tavittasmara.ne $ bubhuje 'k.sayya.sa.dvasu | *HV_23.149*395:3 | sa hi saptasu dv-ipe.su $ kha.dg-i carm-i /sar-asan-i & rath-i dv-ip-an anucaran % yog-i sa.md.r/syate n.rbhi.h // HV_23.150 // [k: K1--3 ?N2.3 V B Dn Ds D2--6 T2 G1--3.5 M4 ins.: :k] ana.s.tadravyat-a caiva $ na /soko na ca vibhrama.h | *HV_23.150*396:1 | prabh-ave.na mah-ar-aj?na.h $ praj-a dharme.na rak.sata.h || *HV_23.150*396:2 | sa sarvaratnabh-ak samr-a.t $ cakravart-i babh-uva ha | *HV_23.150*396:3 | sa eva pa/sup-alo 'bh-ut $ k.setrap-ala.h sa eva ca | *HV_23.150*396:4 | sa eva v.r.s.ty-a parjanyo $ yogitv-ad arjuno 'bhavat || *HV_23.150*396:5 | sa vai b-ahusahasre.na $ jy-agh-ataka.thinatvac-a | *HV_23.150*396:6 | bh-ati ra/smisahasre.na $ /sarad-iva ca bh-askara.h || *HV_23.150*396:7 | sa hi n-ag-an manu.sye.su $ m-ahi.smaty-a.m mah-adyuti.h | *HV_23.150*396:8 | karko.takasut-a?n jitv-a $ pury-a.m tasy-a.m nyave/sayat || *HV_23.150*396:9 | sa vai vega.m samudrasya $ pr-av.r.tk-ale 'mbujek.sa.na.h | *HV_23.150*396:10 | kr-i.dann iva bhujodbhinna.m $ pratisrota/s cak-ara ha || *HV_23.150*396:11 | lu.n.thit-a kr-i.dat-a tena $ phenasragd-amam-alin-i | *HV_23.150*396:12 | calad-urmisahasre.na $ /sa;nkit-abhyeti narmad-a || *HV_23.150*396:13 | tasya b-ahusahasre.na $ k.subhyam-a.ne mahodadhau | *HV_23.150*396:14 | bhay-an nil-in-a ni/sce.s.t-a.h $ p-at-alasth-a mah-asur-a.h || *HV_23.150*396:15 | c-ur.n-ik.rtamah-av-ici.m $ calanm-inamah-atimim | *HV_23.150*396:16 | m-arut-aviddhaphenaugham $ -avartak.sobhadu.hsaham || *HV_23.150*396:17 | pr-avartayat tad-a r-aj-a $ sahasre.na ca b-ahun-a | *HV_23.150*396:18 | dev-asurasam-ak.sipta.h $ k.s-irodam iva mandara.h || *HV_23.150*396:19 | mandarak.sobhacakit-a $ am.rtotp-ada/sa;nkit-a.h | *HV_23.150*396:20 | sahasotpatit-a bh-it-a $ bh-ima.m d.r.s.tv-a n.rpottamam || *HV_23.150*396:21 | nat-a ni/scalam-urdh-ano $ babh-uvus te mahorag-a.h | *HV_23.150*396:22 | s-ay-ahne kadal-ikha.n.dai.h $ kampit-as tasya v-ayun-a || *HV_23.150*396:23 | sa vai baddhv-a dhanur jy-abhir $ utsikta.m pa?ncabhi.h /sarai.h | *HV_23.150*396:24 | la;nke/sa.m mohayitv-a tu $ sabala.m r-ava.na.m bal-at | *HV_23.150*396:25 | nirjityaiva sam-an-iya $ m-ahi.smaty-a.m babandha tam || *HV_23.150*396:26 | /srutv-a tu baddha.m paulastya.m $ r-ava.na.m tv arjunena tu | *HV_23.150*396:27 | tato gatv-a pulastyas tam $ arjuna.m dad.r/se svayam | *HV_23.150*396:28 | mumoca rak.sa.h paulastya.m $ pulastyen-anuy-acita.h || *HV_23.150*396:29 | yasya b-ahusahasrasya $ babh-uva jy-atalasvana.h | *HV_23.150*396:30 | yug-ante tv ambudasyeva $ sphu.tato hy a/saner iva || *HV_23.150*396:31 | aho bata m.rdhe v-irya.m $ bh-argavasya yad acchinat | *HV_23.150*396:32 | r-aj?no b-ahusahasra.m tu $ haima.m t-alavana.m yath-a || *HV_23.150*396:33 | t.r.sitena kad-a cit sa $ bhik.sita/s citrabh-anun-a | *HV_23.150*396:34 | [k: ?N2.3 V B2.3 D5 after line 2 of *396 (Dn after line 3) ins.: :k] pa?nc-a/s-itisahasr-a.ni $ var.s-a.n-a.m vai nar-adhipa.h | *HV_23.150*396A | [k: B2 after line 13 of *396 ins.: :k] uv-asa t-am anusarann $ avag-a.dhomah-ar.nava.m | *HV_23.150*396B:1 | cak-aroddhatavel-antam $ k-alapr-av.r.duddhata.m | *HV_23.150*396B:2 | sa bhik.s-am adad-ad v-ira.h $ sapta dv-ip-an vibh-avaso.h & [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D2.3.5.6 T2 G1--3.5 M4 ins.: :k] pur-a.nigr-amagho.s-a.m/s ca $ vi.say-a.m/s caiva sarva/sa.h | *HV_23.151*397:1 | jajv-ala tasya sarv-a.ni $ citrabh-anur didhak.say-a || *HV_23.151*397:2 | sa tasya puru.sendrasya $ prabh-ave.na mah-atmana.h | *HV_23.151*397:3 | dad-aha k-artav-iryasya $ /sail-a.m/s caiva van-ani ca || *HV_23.151*397:4 | sa /s-unyam -a/srama.m ramya.m $ varu.nasy-atmajasya vai | *HV_23.151*397:5 | dad-aha balavadbh-ita/s $ citrabh-anu.h sa haihaya.h | *HV_23.151*397:6 | ya.m lebhe varu.na.h putra.m $ pur-a bh-asvantam uttamam | *HV_23.151*397:7 | vasi.s.tha.m n-ama sa muni.h $ khy-ata -apava ity uta | *HV_23.151*397:8 | yatr-apavas tu ta.m krodh-ac % chaptav-an arjuna.m vibhu.h // HV_23.151 // yasm-an na varjitam ida.m $ vana.m te mama hehaya & tasm-at te du.skara.m karma % k.rtam anyo hari.syati \ arjuno n-ama kauravya.h # p-a.n.dava.h kuntinandana.h // HV_23.152 // [k: all Mss. (except /S1 T1 M1--3; D6 T2 G M4 after 153b) ins.: :k] r-amo n-amamah-ab-ahur $ j-amadagnya.h prat-apav-an | *HV_23.152*398 | chittv-a b-ahusahasra.m te $ pramathya taras-a bal-i & tapasv-i br-ahma.na/s ca tv-a.m % hani.syati sa bh-argava.h // HV_23.153 // ana.s.tadravyat-a yasya $ babh-uv-amitrakar/sana & prabh-ave.na narendrasya % praj-a dharme.na rak.sata.h // HV_23.154 // r-am-at tato 'sya m.rtyur vai $ tasya /s-ap-an mah-amune.h & vara/s cai.sa hi kauravya % svayam eva v.rta.h pur-a // HV_23.155 // tasya putra/satasy-asan $ pa?nca /se.s-a mah-atmana.h & k.rt-astr-a balina.h /s-ur-a % dharm-atm-ano ya/sasvina.h // HV_23.156 // /s-urasena/s ca /s-ura/s ca $ dh.r.s.tokta.h k.r.s.na eva ca & jayadhvaja/s ca n-amn-as-id % -avantyo n.rpatir mah-an \ k-artav-iryasya tanay-a # v-iryavanto mah-arath-a.h // HV_23.157 // jayadhvajasya putras tu $ t-alaja;ngho mah-abala.h & tasya putr-a.h /sat-akhy-as tu % t-alaja;ngh-a iti /srut-a.h // HV_23.158 // te.s-a.m kule mah-ar-aja $ hehay-an-a.m mah-atman-am & v-itihotr-a.h suj-at-a/s ca % bhoj-a/s c-avantayas tath-a // HV_23.159 // tau.n.diker-a iti khy-at-as $ t-alaja;ngh-as tathaiva ca & bharat-a/s ca suj-at-a/s ca % bahutv-an n-anuk-irtit-a.h // HV_23.160 // v.r.saprabh.rtayo r-ajan $ y-adav-a.h pu.nyakarmi.na.h & v.r.so va.m/sadharas tatra % tasya putro 'bhavan madhu.h \ madho.h putra/sata.m tv -as-id # v.r.sa.nas tasya va.m/sabh-ak // HV_23.161 // v.r.sa.n-ad v.r.s.naya.h sarve $ madhos tu m-adhav-a.h sm.rt-a.h & y-adav-a yadun-a c-agre % nirucyante ca hehay-a.h // HV_23.162 // [k: K1--3 ?N2.3 V1.3 Dn Ds D3--5 ins.: :k] /s-ur-a/s ca /s-urav-ir-a/s ca $ /s-urasen-as tath-anagha || *HV_23.162*399:1 | /s-urasena iti khy-atas $ tasya de/so mah-atmana.h | *HV_23.162*399:2 | na tasya vittan-a/sa.h sy-an $ na.s.ta.m pratilabhec ca sa.h & k-artav-iryasya yo janma % kathayed iha nitya/sa.h // HV_23.163 // [k: ?N2.3 V1 D3 (V3 after 168) ins.: :k] vittav-a.m/s ca bhavec caiva $ dharma/scaiva vivardhate | *HV_23.163*400:1 | yath-a s.r.s.tir yador j-at-a $ tath-a svarge mah-iyate | *HV_23.163*400:2 | [k: ?N2.3 D3 (all these after an addl. colophon) V1 after *400 cont.: :k] {janamejaya uv-aca} kimartha.m tad vana.m dagdham $ -apavasya mah-atmana.h | *HV_23.163*401:1 | k-artav-irye.na vikramya $ tan me br-uhi prap.rcchata.h || *HV_23.163*401:2 | rak.sit-a sa hi r-ajar.si.h $ praj-an-am iti na.h /srutam | *HV_23.163*401:3 | katha.m sa rak.sit-a bh-utv-a $ n-a/say-am -asa tadvanam || *HV_23.163*401:4 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} -adityo viprar-upe.na $ k-artav-iryam upasthita.h | *HV_23.163*401:5 | t.rptim ek-am prayacchasva $ -adityo 'ham upasthita.h || *HV_23.163*401:6 | {arjuna uv-aca} bhagavan kena t.rptis te $ bhaved br-uhi vibh-avaso | *HV_23.163*401:7 | k-id.r/sa.m bhojana.m dadmi $ /srutv-a te vidadh-amy aham || *HV_23.163*401:8 | {vibh-avasur uv-aca} sth-avara.m dehi me sarvam $ -ah-ara.m vadat-a.m vara | *HV_23.163*401:9 | tena t.rpsir bhaven mahya.m $ tena tu.s.ti/s ca p-arthiva || *HV_23.163*401:10 | {arjuna uv-aca} na /sakya.m sth-avara.m sarva.m $ tejas-a m-anu.se.na tu | *HV_23.163*401:11 | nirdagdhu.m tapat-a.m /sre.s.tha $ tv-am eva pra.nam-amy aham || *HV_23.163*401:12 | {-aditya uv-aca} tu.s.tas te 'ha.m /sar-an dadmi $ c-ak.say-an sarvatomukh-an | *HV_23.163*401:13 | ye (pra)k.sipt-a.h sa.mjvalanti $ mama teja.hsamanvit-a.h || *HV_23.163*401:14 | -avi.s.tas tejas-a me 'dya $ sth-avara.m /so.sayi.syasi | *HV_23.163*401:15 | /su.ska.m bhasma kari.sy-ami $ tena t.rptir nar-adhipa || *HV_23.163*401:16 | tata.h /sar-a.ms tad-adityo $ arjun-aya tad-a dadau | *HV_23.163*401:17 | tata.h sa pr-acyam adahat $ sth-avara.m sarvam eva tat || *HV_23.163*401:18 | -a/sram-an atha gr-am-a.m/s ca $ gho.s-a.m/s ca nagar-a.ny api | *HV_23.163*401:19 | tapovan-ani ramy-a.ni $ van-any upavan-ani ca || *HV_23.163*401:20 | eva.m sa pr-acyam adahat $ tata.h sarva.m pradak.si.nam | *HV_23.163*401:21 | nirv.rk.s-a nist.r.n-a bh-umir $ dagdh-a s-a yogatejas-a || *HV_23.163*401:22 | etasminn eva k-ale tu $ -apavo jalam -a/srita.h | *HV_23.163*401:23 | da/sa var.sasahasr-a.ni $ jalav-as-i mah-an .r.si.h || *HV_23.163*401:24 | p-ur.ne vrate mah-atej-a $ udati.s.than mah-an .r.si.h | *HV_23.163*401:25 | krodh-ac cha/s-apa r-ajar.si.m $ k-irtita.m vai yath-a may-a | *HV_23.163*401:26 | ete yay-atiputr-a.n-a.m $ pa?nca va.m/s-a vi/s-a.m pate & k-irtit-a lokav-ir-a.n-a.m % ye lok-an dh-arayanti vai \ bh-ut-an-iva mah-ar-aja # pa?nca sth-avaraja;ngamam // HV_23.164 // /srutv-a pa?ncavisarga.m tu $ r-aj-a dharm-arthakovida.h & va/s-i bhavati pa?nc-an-am % -atmaj-an-a.m tathe/svara.h // HV_23.165 // labhet pa?nca var-a.m/s cai.sa $ durlabh-an iha laukik-an & -ayu.h k-irti.m dhana.m putr-an % ai/svarya.m bh-uya eva ca \ dh-ara.n-ac chrava.n-ac caiva # pa?ncavargasya bh-arata // HV_23.166 // [k: T3 ins.: :k] lobhate manuja.h /srai.s.thya.m $ sarvap-apai.h pramucyate | *HV_23.166*402 | kro.s.tos tu /s.r.nu r-ajendra $ va.m/sam uttamap-uru.sam & yador va.m/sadharasyeha % yajvana.h pu.nyakarma.na.h // HV_23.167 // kro.s.tor hi va.m/sa.m /srutvema.m $ sarvap-apai.h pramucyate & yasy-anvav-ayajo vi.s.nur % harir v.r.s.nikulaprabhu.h // HV_23.168 // [h: HV (CE) chapter 24, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} g-andh-ar-i caiva m-adr-i ca $ kro.s.tor bh-arye babh-uvatu.h & g-andh-ar-i janay-am -asa % anamitra.m mah-abalam // HV_24.1 // m-adr-i yudh-ajita.m putra.m $ tato vai devam-i.dhu.sam & te.s-a.m va.m/sas tridh-a bh-uto % v.r.s.n-in-a.m kulavardhana.h // HV_24.2 // m-adry-a.h putrau tu jaj?n-ate $ /srutau v.r.s.nyandhak-av ubhau & jaj?n-ate tanayau v.r.s.ne.h % /svaphalka/s citrakas tath-a // HV_24.3 // /svaphalkas tu mah-ar-aja $ dharm-atm-a yatra vartate & n-asti vy-adhibhaya.m tatra % n-avar.sabhayam apyuta // HV_24.4 // kad-a cit k-a/sir-ajasya $ vibhor bharatasattama & tr-i.ni var.s-a.ni vi.saye % n-avar.sat p-aka/s-asana.h // HV_24.5 // sa tatra v-asay-am -asa $ /svaphalka.m param-arcitam & /svaphalkaparivarte ca % vavar.sa hariv-ahana.h // HV_24.6 // [k: K2 ?N2.3 V1.3 B2.3 Dn D4 G(ed.) ins.: :k] s-a m-atur udarasth-a tu $ bah-unvar.saga.n-an kila | *HV_24.6*403:1 | nivasant-i na vai jaj?ne $ garbhasth-a.m t-a.m pit-abrav-it || *HV_24.6*403:2 | j-ayasva /s-ighra.m bhadra.m te $ kimartham iha ti.s.thasi | *HV_24.6*403:3 | prov-aca caina.m garbhasth-a $ kany-a g-a.m ca dine dine || *HV_24.6*403:4 | yadi dady-a.m tato 'dy-aha.m $ j-ayayi.sy-ami t-a.m pit-a | *HV_24.6*403:5 | tathety uv-aca ta.m c-asy-a.h $ pit-a k-amam ap-urayat | *HV_24.6*403:6 | /svaphalka.h k-a/sir-ajasya $ sut-a.m bh-ary-am avindata & g-andin-i.m n-ama s-a g-a.m tu % dadau vipre.su nitya/sa.h // HV_24.7 // d-at-a yajv-a ca dh-ira/s ca $ /srutav-an atithipriya.h & akr-ura.h su.suve tasm-ac % chvaphalk-ad bh-uridak.si.na.h // HV_24.8 // upamadgus tath-a madgur $ m.rdara/s c-arimejaya.h & arik.sepas tathopek.sa.h % /satrughno 'th-arimardana.h // HV_24.9 // carmabh.rd yudhivarm-a ca $ g.rdhramoj-as tath-antaka.h & -av-ahaprativ-ahau ca % sundar-a ca var-a;ngan-a // HV_24.10 // [k: /S1 K1.3.4 D4.5 ins.: :k] vi/srut-a s-ambamahi.s-i $ kany-a c-asyapunarnav-a | *HV_24.10*404:1 | r-upayauvanasa.mpann-a $ sarvabh-utamanohar-a || *HV_24.10*404:2 | akr-ur-at k-a/sikany-ay-a.m $ satyaketur aj-ayata | *HV_24.10*404:3 | akr-ure.naugraseny-a.m tu $ sug-atry-a.m kurunandana & prasena/s copadeva/s ca % jaj?n-ate devavarcasau // HV_24.11 // citrakasy-abhavan putr-a.h $ p.rthur vip.rthur eva ca & a/svagr-ivo '/svab-ahu/s ca % sup-ar/svakagave.sa.nau // HV_24.12 // ari.s.tanemir a/sva/s ca $ sudharm-a dharmabh.rt tath-a & sub-ahur bahub-ahu/s ca % /sravi.s.th-a/srava.ne striyau // HV_24.13 // a/smaky-a.m janay-am -asa $ /s-ura.m vai devam-i.dhu.sam & mahi.sy-a.m jaj?nire /s-ur-ad % bhojy-ay-a.m puru.s-a da/sa // HV_24.14 // vasudevo mah-ab-ahu.h $ p-urvam -anakadundubhi.h & jaj?ne yasya pras-utasya % dundubhya.h pr-a.nadan divi // HV_24.15 // -anak-an-a.m ca sa.mhr-ada.h $ sumah-an abhavad divi & pap-ata pu.spavar.sa.m ca % /s-urasya bhavane mahat // HV_24.16 // manu.syaloke k.rtsne 'pi $ r-upe n-asti samo bhuvi & yasy-as-it puru.s-agryasya % k-anti/s candramaso yath-a // HV_24.17 // devabh-agas tato jaj?ne $ tato deva/srav-a.h puna.h & an-adh.r.s.ti.h kanavako % vatsav-an atha g.r?njima.h // HV_24.18 // /sy-ama.h /sam-iko ga.n.d-u.sa.h $ pa?nca c-asya var-a;ngan-a.h & p.rthuk-irti.h p.rth-a caiva % /srutadev-a /sruta/srav-a \ r-aj-adhidev-i ca tath-a # pa?ncait-a v-iram-atara.h // HV_24.19 // [k: K2 ?N2 Dn Ds2 D3.5 ins.: :k] p.rth-a.m duhitara.m vavre $ kuntis t-a.mkurunandana | *HV_24.19*405:1 | /s-ura.h p-ujy-aya v.rddh-aya $ kuntibhoj-aya t-a.m dadau | *HV_24.19*405:2 | tasm-at kunt-iti vikhy-at-a $ kuntibhoj-atmaj-a p.rth-a | *HV_24.19*405:3 | kuntyasya /srutadev-ay-am $ ag.rdhnu.h su.suve n.rpa.h & [k: M4 ins.: :k] /srutadevy-a.m kekayas tu $ pa?nca putr-an akalma.s-an | *HV_24.20*406:1 | sutardanapurog-a.ms tu $ janay-am -asa bh-arata || *HV_24.20*406:2 | r-aj-adhidev-i r-ajendra $ putrau paramadharmikau | *HV_24.20*406:3 | vind-anuvind-av -avantyau $ su.suve bharatar.sabha | *HV_24.20*406:4 | /sruta/srav-ay-a.m caidyas tu % /si/sup-alo mah-abala.h // HV_24.20 // [k: K4 ins.: :k] yo hato r-ajas-uye vai $ k.r.s.nena sumah-atman-a | *HV_24.20*407 | hira.nyaka/sipur yo 'sau $ daityar-ajo 'bhavat pur-a & p.rthuk-irty-a.m tu sa.mjaj?ne % tanayo v.rddha/sarma.na.h // HV_24.21 // kar-u.s-adhipater v-iro $ dantavaktro mah-abala.h & p.rth-a.m duhitara.m cakre % kauntyas t-a.m p-a.n.dur -avahat // HV_24.22 // yasy-a.m sa dharmavid r-aj-a $ dharm-ad jaj?ne yudhi.s.thira.h & bh-imasenas tath-a v-at-ad % indr-ac caiva dhana.mjaya.h \ loke 'pratiratho v-ira.h # /sakratulyapar-akrama.h // HV_24.23 // anamitr-ac chanir jaj?ne $ kani.s.th-ad v.r.s.ninandan-at & /saineya.h satyakas tasm-ad % yuyudh-anas tu s-atyaki.h // HV_24.24 // [k: /S1 K1.3.4 Dn D4.5 ins.: :k] asa;ngo yuyudh-anasya $ bh-umis tasy-abhavatsuta.h | *HV_24.24*408:1 | bh-umer yuga.mdhara.h putra $ iti va.m/sa.h sam-apyate | *HV_24.24*408:2 | uddhavo devabh-agasya $ mah-abh-aga.h suto 'bhavat & pa.n.dit-an-a.m para.m pr-ahur % deva/sravasam uddhavam // HV_24.25 // [k: M4 for 25c--d subst.: :k] pa.n.dita.m n-ama r-ajendra $ lebhe deva/srav-a.hsutam | *HV_24.25*409 | a/smaky alabhat-apatnyam $ an-adh.r.s.ti.m ya/sasvinam & niv.rtta/satru.m /satrughna.m % /srutadev-a vyaj-ayata // HV_24.26 // /srutadev-apraj-atas tu $ nai.s-adir ya.h pari/sruta.h & [k: M1--3 for 27a--b subst.: :k] /srutadev-at tu nai.s-adi.h $ so 'sm-abhir ya.hpari/sruta.h | *HV_24.27*410 | ekalavyo mah-ar-aja % ni.s-adai.h parivardhita.h // HV_24.27 // [k: K2 ins.: :k] vasudevasya vai putro $ v-asudeva.h prat-apav-an | *HV_24.27*411 | vats-avate tv aputr-aya $ vasudeva.h prat-apav-an & adbhir dadau suta.m v-ira.m % /sauri.h kau/sikam aurasam // HV_24.28 // [k: M1--3 for 28c--d subst.: :k] dadau putra.m svaka.m /sauri.h $ kum-aramamitaujasam | *HV_24.28*412 | ga.n.d-u.s-aya tv aputr-aya $ vi.svakseno dadau sutam & c-arude.s.na.m suc-aru.m ca % pa?nc-ala.m k.rtalak.sa.nam // HV_24.29 // asa.mgr-ame.na yo v-iro $ n-avartata kad-a cana & raukmi.neyo mah-ab-ahu.h % kan-iy-an bharatar.sabha // HV_24.30 // v-ayas-an-a.m sahasr-a.ni $ ya.m y-anta.m p.r.s.thato 'nvayu.h & c-ar-un adyopayok.sy-ama/s % c-arude.s.nahat-an iti // HV_24.31 // tantrijas tantrip-ala/s ca $ sutau kanavakasya tu & v-ira/s c-a/svahanu/s caiva % v-irau t-av atha g.r?njimau // HV_24.32 // /sy-amaputra.h sumitras tu $ /sam-iko r-ajyam -avahat & [k: all Mss. (except M1--3) Cn ins.: :k] jugupsam-ano bhojatv-ad $ r-ajas-uyamav-apa sa.h | *HV_24.33*413 | aj-ata/satru.h /satr-u.n-a.m % jaj?ne tasya vin-a/sana.h // HV_24.33 // vasudevasya tu sut-an $ k-irtayi.sy-amy t-a?n /s.r.nu // HV_24.34 // v.r.s.nes trividham eta.m tu $ bahu/s-akha.m mahaujasam & [k: T3 ins.: :k] prak.rt-anupayuktatv-ad $ vistar-an n-anuk-irtanam | *HV_24.35*414 | dh-arayan vipula.m va.m/sa.m % n-anarthair iha yujyate // HV_24.35 // [h: HV (CE) chapter 25, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} paurav-i rohi.n-i n-ama $ b-ahlikasy-atmaj-a n.rpa & jye.s.th-a patn-i mah-ar-aja % dayit-anakadundubhe.h // HV_25.1 // [k: After the ref., all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] y-a.h patnyo vasudevasya $ caturda/sa var-a;ngan-a.h | *HV_25.0*415:1 | paurav-i rohi.n-i n-ama $ madir-api tath-apar-a | *HV_25.0*415:2 | vai/s-akh-i ca tath-a bhadr-a $ sun-amn-i caiva pa?ncam-i || *HV_25.0*415:3 | sahadev-a /s-antidev-a $ /sr-idev-a devarak.sit-a | *HV_25.0*415:4 | v.rkadevy upadev-i ca $ devak-i caiva saptam-i || *HV_25.0*415:5 | sutanur va.dav-a caiva $ dve ete paric-arike | *HV_25.0*415:6 | lebhe jye.s.tha.m suta.m r-ama.m $ /s-ara.na.m /sa.tham eva ca & durdama.m damana.m /svabhra.m % pi.n.d-arakaku/s-inarau // HV_25.2 // citr-a.m n-ama kum-ar-i.m ca $ rohi.n-itanay-a nava & citr-a subhadreti punar % vikhy-at-a kurunandana // HV_25.3 // vasudev-ac ca devaky-a.m $ jaj?ne /saurir mah-aya/s-a.h & [k: D2 ins.: :k] k-irtimanta.m su.se.na.m ca $ bhadrasenam ud-aradh-i | *HV_25.4*416:1 | m.rtyu.m samardana.m bhadra.m $ sa.mkar.sa.nam ah-i/svaram | *HV_25.4*416:2 | vipula.m te.sv a.s.tatamo $ svayam eva hari.h kila | *HV_25.4*416:3 | r-am-ac ca ni/sa.tho jaj?ne % revaty-a.m dayita.h suta.h // HV_25.4 // subhadr-ay-a.m rath-i p-arth-ad $ abhimanyur aj-ayata & akr-ur-at k-a/sikany-ay-a.m % satyaketur aj-ayata // HV_25.5 // vasudevasya bh-ary-asu $ mah-abh-ag-asu saptasu & ye putr-a jaj?nire /s-ur-a % namatas t-an nibodhata // HV_25.6 // bhoja/s ca vijaya/s caiva $ /s-antidev-asut-av ubhau & [k: K1 (K3 after 7d) ins.: :k] up-asa;nga.m vara.m lebhe $ tanaya.mdevarak.sit-a | *HV_25.7*417 | v.rkadeva.h sun-am-ay-a.m % gada/s c-asy-a.h sut-av ubhau \ ag-avaha.m mah-atm-ana.m # v.rkadev-i vyaj-ayata // HV_25.7 // [k: K1.3 D4 ins.: :k] vijaya.m lomap-ada.m ca $ vardham-ana.m ca devak-i || *HV_25.7*418:1 | ete svaya.m mah-atman-a $ upadevy-a.m ca jaj?nire | *HV_25.7*418:2 | sutan-u ca nar-av-i ca $ /saurer -ast-a.m parigraha.h || *HV_25.7*418:3 | pau.n.dra/s ca kapila/s caiva $ vasudevasut-av ubhau | *HV_25.7*418:4 | nar-akhy-a.m kapilo jaj?ne $ pau.n.dra/s ca sutan-usuta.h | *HV_25.7*418:5 | tayor n.rpo 'bhavat pau.n.dra.h $ kapilas tu vana.m yayau || *HV_25.7*418:6 | p-urvy-a.m samabhavad dv-ipo $ vasudev-an mah-abala.h | *HV_25.7*418:7 | jar-a n-ama ni.s-ad-an-a.m $ prabhu.h sarvadhanu.smat-am | *HV_25.7*418:8 | kany-a trigartar-ajasya $ bhart-a vai /si/sir-aya.na.h & jij?n-as-a.m pauru.se cakre % na caskande 'tha pauru.sam // HV_25.8 // [k: V2 ins.: :k] k.r.s.n-ayasasam-acakhyo $ na pum-a.mstva.m napu.msaka.h | *HV_25.8*419 | k.r.s.n-ayasasamaprakhyo $ var.se dv-ada/same tad-a & mithy-abhi/sapto g-argyas tu % manyun-abhisam-irita.h \ gho.sakany-am up-ad-aya # maithun-ayopacakrame // HV_25.9 // gop-al-i tv apsar-as tasya $ gopastr-ive.sadh-ari.n-i & dh-aray-am -asa g-argyasya % garbha.m durdharam acyutam // HV_25.10 // m-anu.sy-a.m gargyabh-ary-ay-a.m $ niyog-ac ch-ulap-a.nina.h & sa k-alayavano n-ama % jaj?ne r-aj-a mah-abala.h \ v.r.sap-urv-ardhak-ay-as tam # avahan v-ajino ra.ne // HV_25.11 // aputrasya sa r-aj?nas tu $ vav.rdhe 'nta.hpure /si/su.h & yavanasya mah-ar-aja % sa k-alayavano 'bhavat // HV_25.12 // sa yuddhak-amo n.rpati.h $ paryap.rcchad dvijottam-an & v.r.s.nyandhakakula.m tasya % n-arado 'kathayad vibhu.h // HV_25.13 // ak.sauhi.ny-a tu sainyasya $ mathur-am abhyay-at tad-a & d-uta.m ca pre.say-am -asa % v.r.s.nyandhakanive/sane // HV_25.14 // tato v.r.s.nyandhak-a.h k.r.s.na.m $ purask.rtya mah-amatim & samet-a mantray-am -asur % jar-asa.mdhabhayena ca // HV_25.15 // k.rtv-a ca ni/scaya.m sarve $ pal-ayanam arocayan & [k: K2 ins.: :k] tyaktv-a g.rh-an dhana.m sarve $ pal-ayanta manoratham | *HV_25.16*420 | vih-aya mathur-a.m ramy-a.m % m-anayanta.h pin-akinam \ ku/sasthal-i.m dv-aravat-i.m # nive/sayitum -ipsava.h // HV_25.16 // [k: K1.3.4 D4 ins.: :k] eva.m devo mah-ab-ahu.h $ p-urva.m k.r.s.na.hpraj-apati.h | *HV_25.16*421:1 | vih-ar-artha.m manu.sy-a.m/so $ m-anu.se.sv abhyaj-ayata | *HV_25.16*421:2 | iti k.r.s.nasya janmeda.m $ ya.h /sucir niyatendriya.h & parvasu /sr-avayed vidv-an % nir.r.na.h sa sukh-i bhavet // HV_25.17 // [h: HV (CE) chapter 26, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} kro.s.tor ev-abhavat putro $ v.rjin-iv-an mah-aya/s-a.h & v-arjin-ivatam icchanti % sv-ahi.m sv-ah-ak.rt-a.m varam // HV_26.1 // sv-ahiputro 'bhavad r-aj-a $ ru.sadgur vadat-a.m vara.h & mah-akratubhir -ije yo % vividhair -aptadak.si.nai.h // HV_26.2 // /satapras-utim icchan vai $ ru.sadgu.h so 'gryam -atmajam & citrai/s citrarathas tasya % putra.h karmabhir anvita.h // HV_26.3 // -as-ic caitrarathir v-iro $ yajv-a vipuladak.si.na.h & /sa/sabindu.h para.m v.rtta.m % r-ajar.s-i.n-am anu.s.thita.h // HV_26.4 // p.rthu/srav-a.h p.rthuya/s-a $ r-aj-as-ic ch-a/sabinduja.h & /sa.msanti ca pur-a.naj?n-a.h % p-artha/sravasam antaram // HV_26.5 // antarasya suyaj?nas tu $ suyaj?natanayo 'bhavat & u.sato yaj?nam akhila.m % svadharmam u.sat-a.m vara.h // HV_26.6 // [k: T3.4 for 6c--d subst.: :k] udyatas tasya dharm-atm-a+ $ +bhavat putravat-a.mvara.h | *HV_26.6*422 | /sineyur abhavat putra $ u.sata.h /satrut-apana.h & maruttas tasya tanayo % r-ajar.sir abhavan n.rpa.h // HV_26.7 // marutto 'labhata jye.s.tha.m $ suta.m kambalabarhi.sam & cac-ara parama.m dharmam % amar.s-at pretyabh-avavit // HV_26.8 // /satapras-utim icchan vai $ suta.m kambalabarhi.sa.h & babh-uva rukmakavaca.h % /sataprasavata.h suta.h // HV_26.9 // nihatya rukmakavaca.h $ /sata.m kavacin-a.m ra.ne & dhanvin-a.m ni/sitair b-a.nair % av-apa /sriyam uttam-am // HV_26.10 // jaj?ne ca rukmakavac-at $ par-ajit parav-irah-a & jaj?nire pa?nca putr-as tu % mah-av-iry-a.h par-ajit-a.h \ rukme.su.h p.rthurukma/s ca # jy-amagha.h p-alito hari.h // HV_26.11 // p-alita.m ca hari.m caiva $ videhebhya.h pit-a dadau & rukme.sur abhavad r-aj-a % p.rthurukma/s ca sa.m/srita.h \ t-abhy-a.m pravr-ajito r-ajy-aj # jy-amagho 'vasad -a/srame // HV_26.12 // pra/s-anta.h sa vanasthas tu $ br-ahma.nen-avabodhita.h & jag-ama ratham -asth-aya % de/sam anya.m dhvaj-i rath-i // HV_26.13 // narmad-ak-ulam ek-ak-i $ narmad-a.m m.rttik-avat-im & .rk.savanta.m giri.m jitv-a % /suktimaty-am uv-asa sa.h // HV_26.14 // jy-amaghasy-abhavad bh-ary-a $ caitr-a pari.nat-a sat-i & aputro 'pi ca r-aj-a sa % n-any-a.m bh-ary-am avindata // HV_26.15 // tasy-as-id vijayo yuddhe $ tatra kany-am av-apa sa.h & [k: ?N2.3 V ins.: :k] ratham -aropya s-a n-it-a $ patnyartha.m str-inive/sanam || *HV_26.16*423:1 | t-a.m d.r.s.tv-a ru.sit-a /saiby-a $ bhart-aram idam abrav-it | *HV_26.16*423:2 | kimartham iyam -an-it-a $ sapatn-i durnay-a mama | *HV_26.16*423:3 | bh-ary-am uv-aca sa.mtr-as-at % snu.seti sa nare/svara.h // HV_26.16 // etac chrutv-abrav-id ena.m $ kasya ceya.m snu.seti vai & [k: ?N2.3 V1.2 ins.: :k] na hi pras-ut-a putre.na $ n-any-a bh-ary-asti te'nagha | *HV_26.17*424:1 | snu.s-a sa.mbandhav-ag e.s-a $ katamena sutena te | *HV_26.17*424:2 | [k: all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] abrav-it tad upa/srutya $ jy-amaghor-ajasattama.h | *HV_26.17*425 | yas te jani.syate putras % tasya bh-aryeti j-atabh-i.h // HV_26.17 // ugre.na tapas-a tasy-a.h $ kany-ay-a.h s-a vyaj-ayata & putry-a.m vidarbha.m subh-ag-a % caitr-a pari.nat-a sat-i // HV_26.18 // r-ajaputry-a.m tu vidv-a.msau $ snu.s-ay-a.m krathakai/sikau & pa/sc-ad vidarbho 'janayac % ch-urau ra.navi/s-aradau // HV_26.19 // [k: K1.3.4 Dn D4.5 ins.: :k] lomap-ada.m t.rt-iya.m tu $ putra.mparamadh-armikam || *HV_26.19*426:1 | lomap-ad-atmajo babhrur $ -ahvatis tasya c-atmaja.h | *HV_26.19*426:2 | -ahvate.h kai/sika/s caiva $ vidv-an paramadh-armika.h | *HV_26.19*426:3 | kai/sikasya cidi.h putras $ tasm-ac caidy-a n.rp-a.h sm.rt-a.h | *HV_26.19*426:4 | bh-imo vidarbhasya suta.h $ kuntis tasy-atmajo 'bhavat & kunter dh.r.s.ta.h suto jaj?ne % ra.nadh.r.s.ta.h prat-apav-an // HV_26.20 // dh.r.s.tasya jaj?nire /s-ur-as $ traya.h paramadh-armik-a.h & -avanta/s ca da/s-arha/s ca % bal-i vi.s.nuhara/s ca ya.h // HV_26.21 // da/s-arhasya suto vyom-a $ vidv-a;n j-im-uta ucyate & j-im-utaputro v.rkatis tasya % bh-imaratha.h suta.h // HV_26.22 // atha bh-imarathasy-as-it $ putro navarathas tath-a & tasya c-as-id da/saratha.h % /sakunis tasya c-atmaja.h // HV_26.23 // tasm-at karambha.h k-arambhir $ devar-ato 'bhavan n.rpa.h & devak.satro 'bhavat tasya % daivak.satrir mah-atmana.h // HV_26.24 // devagarbhasamo jaj?ne $ devak.satrasya nandana.h & madh-un-a.m va.m/sak.rd r-aj-a % madhur madhurav-ag api // HV_26.25 // madhor jaj?ne tu vaidarbhy-a.m $ purutv-an puru.sottama.h & [k: Dn (B2.3 line 2 only after 26b) ins.: :k] putro maruvasas tath-a | *HV_26.26a*427:1 |* -as-in maruvasa.h putra.h | *HV_26.26a*427:2 |* m-at-a jaj?ne 'tha vaidarbhy-a.m % bhadravaty-a.m kur-udvaha // HV_26.26 // ek.sv-ak-i c-abhavad bh-ary-a $ m-atus tasy-am aj-ayata & sarvasattvagu.nopeta.h % s-atvat-a.m k-irtivardhana.h // HV_26.27 // [k: G1.3.5 ins.: :k] yatr-asan sadgu.nopet-a.h $ s-atvat-a.h kulavardhan-a.h | *HV_26.27*428 | im-a.m vis.r.s.ti.m vij?n-aya $ jy-amaghasya mah-atmana.h & yujyate paray-a pr-ity-a % praj-av-a.m/s ca bhavaty uta // HV_26.28 // [h: HV (CE) chapter 27, transliterated by Christophe Vielle :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} satvata.h sattvasa.mpann-an $ kausaly-a su.suve sut-an & bhajina.m bhajam-ana.m ca % divya.m dev-av.rdha.m n.rpam // HV_27.1 // andhaka.m ca mah-ab-ahu.m $ v.r.s.ni.m ca yadunandanam & te.s-a.m visarg-a/s catv-aro % vistare.neha t-a;n /s.r.nu // HV_27.2 // bhajam-anasya s.r?njayyau $ b-ahyak-a copab-ahyak-a & -ast-a.m bh-arye tayos tasm-aj % jaj?nire bahava.h sut-a.h // HV_27.3 // nimi/s ca krama.na/s caiva $ vi.s.nu.h /s-ura.h pura.mjaya.h & ete b-ahyakas.r?njayy-a.m % bhajam-an-ad vijaj?nire // HV_27.4 // -ayut-ajit sahasr-ajic $ chat-ajic c-atha d-asaka.h & upab-ahyakas.r?njayy-a.m % bhajam-an-ad vijaj?nire // HV_27.5 // yajv-a dev-av.rdho r-aj-a $ cac-ara vipula.m tapa.h & putra.h sarvagu.nopeto % mama sy-ad iti ni/scita.h // HV_27.6 // sa.myujy-atm-anam eva.m sa $ par.n-a/s-ay-a jala.m sp.r/san & sadopasp.r/satas tasya % cak-ara priyam -apag-a // HV_27.7 // cintay-abhipar-it-a s-a $ jag-amaikavini/scayam & kaly-a.natv-an narapates % tasya s-a nimnagottam-a // HV_27.8 // n-adhyagacchata t-a.m n-ar-i.m $ yasy-am eva.mvidha.h suta.h & [k: D3 ins.: :k] bhavet sarvagu.nopeto $ r-aj?no dev-av.rdhasya ca | *HV_27.9*430 | j-ayet tasm-at svaya.m hanta % bhav-amy asya sahavrat-a // HV_27.9 // atha bh-utv-a kum-ar-i s-a $ bibhrat-i parama.m vapu.h & varay-am -asa n.rpati.m % t-am iye.sa ca sa prabhu.h // HV_27.10 // [k: N (except /S1 ?N1) T3.4 ins.: :k] tasy-am -adhatta garbha.m sa $ tejasvinamud-aradh-i.h | *HV_27.10*430 | atha s-a da/same m-asi $ su.suve sarit-a.m var-a & putra.m sarvagu.nopeta.m % babhru.m dev-av.rdh-an n.rp-at // HV_27.11 // anuva.m/se pur-a.naj?n-a $ g-ayant-iti pari/srutam & gu.n-an dev-av.rdhasy-atha % k-irtayanto mah-atmana.h // HV_27.12 // yathaiv-agre /sruta.m d-ur-ad $ apa/sy-ama tath-antik-at & babhru.h /sre.s.tho manu.sy-a.n-a.m % devair dev-av.rdha.h sama.h // HV_27.13 // .sa.s.ti/s ca .sa.t ca puru.s-a.h $ sahasr-a.ni ca sapta ca & ete 'm.rtatva.m sa.mpr-apt-a % babhror daiv-av.rdh-ad iti // HV_27.14 // yajv-a d-anapatir dh-im-an $ brahma.nya.h sud.r.dh-ayudha.h & [k: B3 Dn ins.: :k] k-irtim-a.m/s ca mah-atej-a.h $ s-atvat-an-a.m mah-aratha.h | *HV_27.15*431 | tasy-anvav-aya.h sumah-an % bhoj-a ye m-artik-avat-a.h // HV_27.15 // andhak-at k-a/syaduhit-a $ caturo 'labhat-atmaj-an & kukura.m bhajam-ana.m ca % /sami.m kambalabarhi.sam // HV_27.16 // kukurasya suto dh.r.s.nur $ dh.r.s.nos tu tanayas tath-a & kapotarom-a tasy-atha % taittiris tanayo 'bhavat \ jaj?ne punar vasus tasm-ad # abhijit tu punar vaso.h // HV_27.17 // tasya vai putramithuna.m $ babh-uv-abhijita.h kila & -ahuka/s c-ahuk-i caiva % khy-atau khy-atimat-a.m varau // HV_27.18 // im-a/s cod-aharanty atra $ g-ath-a.h prati tam -ahukam // HV_27.19 // /svetena pariv-are.na $ ki/sorapratimo mah-an & a/s-iticarma.n-a yukto % n-ahuka.h prathama.m vrajet // HV_27.20 // n-aputrav-an n-a/satado $ n-asahasra/sat-ayudha.h & n-a/suddhakarm-a n-ayajv-a % yo bhojam abhito vrajet // HV_27.21 // p-urvasy-a.m di/si n-ag-an-a.m $ bhojasyety anumodanam & [k: N (except ?N1 D6) T3.4 (/S1 after 19, K1.3 after 20, K4 after 22) ins.: :k] sop-asa;ng-anukar.s-a.n-a.m $ dhvajin-a.m savar-uthin-am | *HV_27.22*432:1 | rath-an-a.m meghagho.s-a.n-a.m $ sahasr-a.ni da/saiva tu | *HV_27.22*432:2 | r-upyak-a?ncanakak.sy-a.n-a.m % sahasr-a.ni da/s-api ca // HV_27.22 // t-avanty eva sahasr-a.ni $ uttarasy-a.m tath-a di/si & -a bh-umip-al-an bhoj-an sv-an % ati.s.than ki.mki.n-ikina.h // HV_27.23 // -ahuk-i.m c-apy avantibhya.h $ svas-ara.m dadur andhak-a.h // HV_27.24 // -ahukasya tu k-a/sy-ay-a.m $ dvau putrau sa.mbabh-uvatu.h & devaka/s cograsena/s ca % devagarbhasam-av ubhau // HV_27.25 // devakasy-abhavan putr-a/s $ catv-aras trida/sopam-a.h & devav-an upadeva/s ca % sudevo devarak.sita.h \ kum-arya.h sapta c-apy-asan # vasudev-aya t-a dadau // HV_27.26 // devak-i /s-antidev-a ca $ sudev-a devarak.sit-a & v.rkadevy upadev-i ca % sun-amn-i caiva saptam-i // HV_27.27 // navograsenasya sut-as $ te.s-a.m ka.msas tu p-urvaja.h & nyagrodha/s ca sun-am-a ca % ka;nku/sa;nkusubh-umaya.h \ r-a.s.trap-alo 'tha sutanur # an-adh.r.s.ti/s ca pu.s.tim-an // HV_27.28 // e.s-a.m svas-ara.h pa?nc-asan $ ka.ms-a ka.msavat-i tath-a & sutan-u r-a.s.trap-al-i ca % ka;nk-a caiva var-a;ngan-a // HV_27.29 // ugrasena.h sah-apatyo $ vy-akhy-ata.h kukurodbhava.h // HV_27.30 // kukur-a.n-am ima.m va.m/sa.m $ dh-arayann amitaujas-am & -atmano vipula.m va.m/sa.m % praj-av-an -apnute nara.h // HV_27.31 // [h: HV (CE) chapter 28, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of March 24, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} bhajam-anasya putro 'tha $ rathamukhyo vid-uratha.h & r-aj-adhideva.h /s-uras tu % vid-urathasuto 'bhavat // HV_28.1 // r-aj-adhidevasya sut-a $ jaj?nire v-iryavattar-a.h & datt-atidattau balinau % /so.n-a/sva.h /svetav-ahana.h // HV_28.2 // /sam-i ca da.n.da/sarm-a ca $ datta/satru/s ca /satrujit & /srava.n-a ca /sravi.s.th-a ca % svas-arau sa.mbabh-uvatu.h // HV_28.3 // /sam-iputra.h pratik.satra.h $ pratik.satrasya c-atmaja.h & svaya.mbhoja.h svaya.mbhoj-ad % dh.rdika.h sa.mbabh-uva ha // HV_28.4 // tasya putr-a babh-uvur hi $ sarve bh-imapar-akram-a.h & k.rtavarm-agrajas te.s-a.m % /satadhanv-a tu madhyama.h // HV_28.5 // dev-anta/s ca nar-anta/s ca $ bhi.sag vaitara.na/s ca ya.h & sud-anta/s c-adhid-anta/s ca % k-in-a/so d-amadambhakau // HV_28.6 // dev-antasy-abhavat putro $ vidv-an kambalabarhi.sa.h & [k: T3 ins.: :k] kro.s.to.h putro 'namitras tu $ tasm-ad vai devam-i.dhu.sa.h | *HV_28.7*433 | asamauj-as tath-a v-iro % n-asamauj-a/s ca t-av ubhau // HV_28.7 // aj-ataputr-aya sut-an $ pradad-av asamaujase & suda.m.s.tra.m ca suc-aru.m ca % k.r.s.nam ity andhak-a.h sm.rt-a.h // HV_28.8 // [k: /S1 K1.3.4 ?N2.3 V1.3 B2 Dn D3 ins.: :k] ete c-anye ca bahavo $ andhak-a.h kathit-as tava | *HV_28.8*434:1 | andhak-an-am ima.m va.m/sa.m $ dh-arayed yas tu nitya/sa.h | *HV_28.8*434:2 | -atmano vipula.m va.m/sa.m $ labhate n-atra sa.m/saya.h | *HV_28.8*434:3 | g-andh-ar-i caiva m-adr-i ca $ kro.s.tor bh-arye babh-uvatu.h & g-andh-ar-i janay-am -asa % sumitra.m mitranandanam // HV_28.9 // m-adr-i yudh-ajita.m putra.m $ tato vai devam-i.dhu.sam & anamitram amitr-a.n-a.m % jet-ara.m ca mah-abalam // HV_28.10 // anamitrasuto nighno $ nighnasya dvau babh-uvatu.h & prasena/s c-atha satr-ajic % chatrusen-ajit-av ubhau // HV_28.11 // praseno dv-aravaty-a.m tu $ nivi/santy-a.m mah-ama.nim & divya.m syamantaka.m n-ama % samudr-ad upalabdhav-an // HV_28.12 // [k: K2.4 ?N2.3 V B D T G M4 (K1.3 after 19ab) ins.: :k] tasya satr-ajita.h s-urya.h $ sakh-a pr-a.nasamo 'bhavat | *HV_28.12*435:1 | sa kad-acin ni/s-ap-aye $ rathena rathin-a.m vara.h | *HV_28.12*435:2 | abdhik-ulam upaspra.s.tum $ upasth-atu.m yayau ravim | *HV_28.12*435:3 | tasyopati.s.thata.h s-urya.m $ vivasv-an agrata.h sthita.h | *HV_28.12*435:4 | aspa.s.tam-urtir bhagav-a.ms $ tejoma.n.dalav-an prabhu.h || *HV_28.12*435:5 | atha r-aj-a vivasvantam $ uv-aca sthitam agrata.h | *HV_28.12*435:6 | yathaiva vyomni pa/sy-ami $ sad-a tv-a.m jyoti.s-a.m pate | *HV_28.12*435:7 | tejoma.n.dalina.m deva.m $ tathaiva purata.h sthitam | *HV_28.12*435:8 | ko vi/se.so 'sti me tvatta.h $ sakhyenop-agatasya vai | *HV_28.12*435:9 | etac chrutv-a tu bhagav-an $ ma.niratna.m syamantakam || *HV_28.12*435:10 | svaka.n.th-ad avamucyaiva $ ek-ante nyastav-an bhuvi | *HV_28.12*435:11 | tato vigrahavanta.m ta.m $ dadar/sa n.rpatis tad-a | *HV_28.12*435:12 | pr-itim-an atha ta.m d.r.s.tv-a $ muh-urta.m k.rtav-an kath-am | *HV_28.12*435:13 | tam abhiprasthita.m bh-uyo $ vivasvanta.m sa satrajit | *HV_28.12*435:14 | lok-an udbh-asayasy et-an $ yena tva.m satata.m prabho || *HV_28.12*435:15 | tad etan ma.niratna.m me $ bhagavan d-atum arhasi | *HV_28.12*435:16 | tata.h syamantakama.ni.m $ dattav-a.ms tasya bh-askara.h | *HV_28.12*435:17 | sa tam -abadhya nagar-i.m $ pravive/sa mah-ipati.h | *HV_28.12*435:18 | ta.m jan-a.h paryadh-avanta $ s-uryo 'ya.m gacchat-iti ha | *HV_28.12*435:19 | pur-i.m vism-apayitv-a sa $ r-aj-a tv anta.hpura.m yayau || *HV_28.12*435:20 | tat prasenajite divya.m $ ma.niratna.m syamantakam | *HV_28.12*435:21 | dadau bhr-atre narapati.h $ prem.n-a satr-ajid uttamam | *HV_28.12*435:22 | [k: After line 20, K4 ins.: :k] satr-ajit svag.rha.m /sr-imat $ k.rtakautukama;ngalam | *HV_28.12*435A:1 | pravi/sya devasadane $ ma.ni.m viprair nyavedayat || *HV_28.12*435A:2 | dine dine svar.nabh-ar-an $ a.s.tau sa sravati prabho | *HV_28.12*435A:3 | [k: For lines 11--21, M4 subst.: :k] avat-arya gal-at t-ur.nam $ ek-ante sa.mnyave/sayat | *HV_28.12*435B:1 | tata.h satr-ajita.h s-urya.m $ jvalanta.m vapu.s-a tad-a | *HV_28.12*435B:2 | pra.nipatya mah-atm-ana.m $ k.rt-a?njalir avasthita.h || *HV_28.12*435B:3 | stutv-a ca vividhai.h stotrai.h $ pr-i.nay-am -asa bh-askaram | *HV_28.12*435B:4 | tata.h prasanno bhagav-an $ v.r.n-i.sva varam -ipsitam || *HV_28.12*435B:5 | ity uv-aca sa r-aj-ana.m $ sa ca vavre ma.ni.m tad-a | *HV_28.12*435B:6 | sa c-api ta.m ma.ni.m dattv-a $ tatraiv-antaradh-iyata || *HV_28.12*435B:7 | satr-ajic ca mah-ar-aja $ ma.niratna.m syamantakam | *HV_28.12*435B:8 | sa ma.ni.h syandate rukma.m $ v.r.s.nyandhakanive/sane & k-alavar.s-i ca parjanyo % na ca vy-adhibhaya.m bhavet // HV_28.13 // lips-a.m cakre prasen-at tu $ ma.niratna.m syamantakam & govindo na ca ta.m lebhe % /sakto 'pi na jah-ara sa.h // HV_28.14 // kad-acin m.rgay-a.m y-ata.h $ prasenas tena bh-u.sita.h & syamantakak.rte si.mh-ad % vadha.m pr-apa vanecar-at // HV_28.15 // atha si.mha.m pradh-avantam $ .rk.sar-ajo mah-abala.h & nihatya ma.niratna.m tam % -ad-aya bilam -avi/sat // HV_28.16 // tato v.r.s.nyandhak-a.h k.r.s.na.m $ prasenavadhak-ara.n-at & pr-arthan-a.m t-a.m ma.ner buddhv-a % sarva eva /sa/sa;nkire // HV_28.17 // sa /sa;nkyam-ano dharm-atm-a $ nak-ar-i tasya karma.na.h & -ahari.sye ma.nim iti % pratij?n-aya vana.m yayau // HV_28.18 // [k: K4 ins.: :k] devadvij-atibhakto 'ya.m $ /sriya.h sarvecaro 'pi ca | *HV_28.18*436 | [k: /S1 K2 ?N2.3 V B Ds D2--5 ins.: :k] yatra praseno bh.rgay-am $ -acarat tatra c-apy atha | *HV_28.18*437 | prasenasya pada.m g.rhya $ puru.sair -aptak-aribhi.h & .rk.savanta.m girivara.m % vindhya.m ca girim uttamam // HV_28.19 // anve.sayan pari/sr-anta.h $ sa dadar/sa mah-aman-a.h & s-a/sva.m hata.m prasena.m tu % n-avindac caiva ta.m ma.nim // HV_28.20 // atha si.mha.h prasenasya $ /sar-irasy-avid-urata.h & .rk.sena nihato d.r.s.ta.h % p-adair .rk.sasya s-ucita.h // HV_28.21 // p-adais tair anviy-ay-atha $ guh-am .rk.sasya m-adhava.h & mahaty .rk.sabile v-a.n-i.m % /su/sr-ava pramaderit-am // HV_28.22 // dh-atry-a kum-aram -ad-aya $ suta.m j-ambavato n.rpa & kr-i.d-apayanty-a ma.nin-a % m-a rod-ir ity atherit-am // HV_28.23 // {dh-atry uv-aca} si.mha.h prasenam avadh-it $ si.mho j-ambavat-a hata.h & sukum-araka m-a rod-is % tava hy e.sa syamantaka.h // HV_28.24 // vyakt-ik.rta/s ca /sabda.h sa $ t-ur.na.m c-api yayau bilam & [k: All Mss. except /S1 ?N1 M1--3 ins.: :k] pravi/sya c-api bhagav-a.ms $ tam .rk.sabilam a?njas-a | *HV_28.25*438:1 | sth-apayitv-a biladv-ari $ yad-u.ml l-a;ngalin-a saha | *HV_28.25*438:2 | /s-ar;ngadhanv-a bilastha.m tu % j-ambavanta.m dadar/sa ha // HV_28.25 // yuyudhe v-asudevas tu $ bile j-ambavat-a saha & b-ahubhy-am eva govindo % divas-an ekavi.msatim // HV_28.26 // [k: K3.4 ins.: :k] sa vai bhagavat-anena $ yuyudhe sv-amin-atmana.h | *HV_28.26*439:1 | puru.sa.m pr-ak.rto matv-a $ kupito n-anubh-avavit | *HV_28.26*439:2 | dva.mdvayuddha.m sutumulam $ ubhayor vijig-i.sato.h | *HV_28.26*439:3 | -ayudh-a/smadrumair dorbhi.h $ kravy-arthe /syenayor iva | *HV_28.26*439:4 | pravi.s.te tu bila.m k.r.s.ne $ vasudevapura.hsar-a.h & [k: K3 ins.: :k] ad.r.s.tv-a nirgama.m /saure.h $ pravi.s.tasya bila.m jan-a.h | *HV_28.27*440:1 | prat-ik.sya dv-ada/s-ah-ani $ du.hkhit-a.h svapura.m yayu.h | *HV_28.27*440:2 | punar dv-aravat-im etya % hata.m k.r.s.na.m nyavedayan // HV_28.27 // [k: K3 ins.: :k] ni/samya devak-i r-ajan $ rukmi.ny -anakadu.mdubhi.h | *HV_28.27*441:1 | suh.rdo j?n-atayo '/socan $ bil-at k.r.s.nam anirgatam | *HV_28.27*441:2 | v-asudevas tu nirjitya $ j-ambavanta.m mah-abalam & [k: For 28ab, K3 subst.: :k] j-ambavanta.m vinirjitya $ v-asudevo mah-abalam | *HV_28.28ab*442 | lebhe j-ambavat-i.m kany-am % .rk.sar-ajasya sa.mmat-am // HV_28.28 // ma.ni.m syamantaka.m caiva $ jagr-ah-atmavi/suddhaye & anun-iyark.sar-aj-ana.m % niryayau ca tad-a bil-at // HV_28.29 // [k: All Mss. except /S1 ?N1 M1--3 ins.: :k] dv-arak-am agamat k.r.s.na.h $ /sriy-a paramay-a yuta.h | *HV_28.29*443 | eva.m sa ma.nim -ah.rtya $ vi/sodhy-atm-anam acyuta.h & dadau satr-ajite ta.m vai % sarvas-atvatasa.msadi // HV_28.30 // eva.m mithy-abhi/sastena $ k.r.s.nen-amitragh-atin-a & -atm-a vi/sodhita.h p-ap-ad % vinirjitya syamantakam // HV_28.31 // satr-ajito da/sa tv -asan $ bh-ary-as t-as-a.m /sata.m sut-a.h & khy-atimantas trayas te.s-a.m % bha;ngak-aras tu p-urvaja.h // HV_28.32 // v-iro v-atapati/s caiva $ upasv-av-a.ms tathaiva ca & kum-arya/s c-api tisro vai % dik.su khy-at-a nar-adhipa // HV_28.33 // satyabh-amottam-a str-i.n-a.m $ vratin-i ca d.r.dhavrat-a & tath-a padm-avat-i caiva % bh-ary-a.h k.r.s.nasya t-a dadau // HV_28.34 // sabh-ak.so bha;ngak-ar-at tu $ n-areya/s ca narottamau & jaj?n-ate gu.nasa.mpannau % vi/srutau gu.nasa.mpad-a // HV_28.35 // madho.h putrasya jaj?ne 'tha $ p.r/sni.h putro yudh-ajita.h & jaj?n-ate tanayau p.r/sne.h % /svaphalka/s citrakas tath-a // HV_28.36 // /svaphalka.h k-a/sir-ajasya $ sut-a.m bh-ary-am avindata & g-a.md-i.m tasy-as tu g-a.md-itva.m % sad-a g-a.h pradadau hi s-a // HV_28.37 // tasy-a.m jaj?ne tad-a v-ira.h $ /srutav-an iti bh-arata & akr-uro 'tha mah-abh-ago % yajv-a vipuladak.si.na.h // HV_28.38 // up-asa;ngas tath-a madgur $ m.rdura/s c-arimardana.h & girik.sipas tathopek.sa.h % /satruh-a c-arimejaya.h // HV_28.39 // carmabh.rc c-arivarm-a ca $ g.rdhram oj-a naras tath-a & -av-ahaprativ-ahau ca % sundar-a ca var-a;ngan-a // HV_28.40 // vi/srut-a s-ambamahi.s-i $ kany-a c-asya vasu.mdhar-a & r-upayauvanasa.mpann-a % sarvasattvamanohar-a // HV_28.41 // akr-ure.naugraseny-a.m tu $ sug-atry-a.m kurunandana & sudeva/s copadeva/s ca % jaj?n-ate devavarcasau // HV_28.42 // citrakasy-abhavan putr-a.h $ p.rthur vip.rthur eva ca & a/svaseno '/svab-ahu/s ca % sup-ar/svakagave.sa.nau // HV_28.43 // ari.s.tanemes tu sut-a $ dharmo dharmabh.rd eva ca & sub-ahur bahub-ahu/s ca % /sravi.s.t.h-a/srava.ne striyau // HV_28.44 // im-a.m mithy-abhi/sasti.m ya.h $ k.r.s.nasya samud-ah.rt-am & veda mithy-abhi/s-ap-as ta.m % na sp.r/santi kad-acana // HV_28.45 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 29, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 22, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} yat tat satr-ajite k.r.s.no $ ma.niratna.m syamantakam & ad-at tad dh-arayad babhrur % bhojena /satadhanvan-a // HV_29.1 // sad-a hi pr-arthay-am -asa $ satyabh-am-am anindit-am & akr-uro 'ntaram anvicchan % ma.ni.m caiva syamantakam // HV_29.2 // satr-ajita.m tato hatv-a $ /satadhanv-a mah-abala.h & r-atrau ta.m ma.nim -ad-aya % tato 'kr-ur-aya dattav-an // HV_29.3 // akr-uras tu tad-a ratnam $ -ad-aya bharatar.sabha & samaya.m k-aray-a.m cakre % n-avedyo 'ha.m tvay-acyute // HV_29.4 // vayam abhyupapatsy-ama.h $ k.r.s.nena tv-a.m pradhar.sitam & mam-adya dv-arak-a sarv-a % va/se ti.s.thaty asa.m/sayam // HV_29.5 // hate pitare du.hkh-art-a $ satyabh-am-a ya/sasvin-i & prayayau ratham -aruhya % nagara.m v-ara.n-avatam // HV_29.6 // satyabh-am-a tu tad v.rtta.m $ bhojasya /satadhanvana.h & bhartur nivedya du.hkh-art-a % p-ar/svasth-a/sr-u.ny avartayat // HV_29.7 // p-a.n.dav-a.n-a.m tu dagdh-an-a.m $ hari.h k.rtvodaka.m tad-a & kuly-arthe ca sa bhr-at-.r.n-a.m % nyayojayata s-atyakim // HV_29.8 // tatas tvaritam -agamya $ dv-arak-a.m madhus-udana.h & p-urvaja.m halina.m /sr-im-an % ida.m vacanam abrav-it // HV_29.9 // hata.h prasena.h si.mhena $ satr-ajic chatadhanvan-a & syamantaka.h sa madg-am-i % tasya prabhur aha.m vibho // HV_29.10 // tad-aroha ratha.m /s-ighra.m $ bhoja.m hatv-a mah-abalam & syamantako mah-ab-aho % saha nau sa bhavi.syati // HV_29.11 // [k: D6 T1--3 G1--3.5 ins.: :k] tato ratha.m sam-aruhya $ r-amak.r.s.nau mah-abalau | *HV_29.11*444:1 | /satadhanvavin-a/s-aya $ nagar-ad v-ara.n-avat-ad | *HV_29.11*444:2 | /satadhanv-a tato bh-ito $ vij?n-ay-acyutam -agatam | *HV_29.11*444:3 | tata.h pravav.rte yuddha.m $ tumula.m bhojak.r.s.nayo.h & /satadhanv-a tato 'kr-uram % avaik.sat sarvatodi/sam // HV_29.12 // an-aptau ca vadh-arhau ca $ k.rtv-a bhojajan-ardanau & /sakto 'pi /s-a.thy-ad dh-ardikya.m % n-akr-uro 'bhyupapadyata // HV_29.13 // apay-ane tato buddhi.m $ bhoja/s cakre bhay-ardita.h & yojan-an-a.m /sata.m s-agra.m % hayay-a pratyapadyata // HV_29.14 // vikhy-at-a h.rday-a n-ama $ /satayojanag-amin-i & bhojasya va.dav-a r-ajan % yay-a k.r.s.nam ayodhayat // HV_29.15 // [k: D6 T G M4 ins.: :k] tata.h kruddhau bhojak.r.s.nau $ tvaritau tu mah-abalau | *HV_29.15*445:1 | va?ncayitv-a tata.h k.r.s.na.m $ /satadhanv-atibuddhim-an | *HV_29.15*445:2 | p-urv-a.m di/sa.m jag-am-a/su $ hayay-a v-atavegay-a | *HV_29.15*445:3 | atha drutam ag-at k.r.s.no $ rathena rathin-a.m vara.h | *HV_29.15*445:4 | balena sahito r-ajan $ prayayau tasya m-arga.ne | *HV_29.15*445:5 | k.s-i.n-a.m javena h.rday-am $ adhvana.h /satayojane & d.r.s.tv-a rathasya sv-a.m v.rddhi.m % /satadhanv-anam -ardayat // HV_29.16 // tatas tasy-a hay-ay-as tu $ /sram-at khed-ac ca bh-arata & kham utpetur atha pr-a.n-a.h % k.r.s.no r-amam ath-abrav-it // HV_29.17 // ti.s.thasveha mah-ab-aho $ d.r.s.tado.s-a hay-a may-a & padbhy-a.m gatv-a hari.sy-ami % ma.niratna.m syamantakam // HV_29.18 // padbhy-am eva tato gatv-a $ /satadhanv-anam acyuta.h & mithil-am abhito r-aja?n % jagh-ana param-astravit // HV_29.19 // syamantaka.m ca n-apa/syad $ dhatv-a bhoja.m mah-abalam & niv.rtta.m c-abrav-it k.r.s.na.m % ratna.m deh-iti l-a;ngal-i // HV_29.20 // n-ast-iti k.r.s.na/s cov-aca $ tato r-amo ru.s-anvita.h & dhik/sabdap-urvam asak.rt % pratyuv-aca jan-ardanam // HV_29.21 // bhr-at.rtv-an mar.say-amy e.sa $ svasti te 'stu vraj-amy aham & k.rtya.m na me dv-arakay-a % na tvay-a na ca v.r.s.nibhi.h // HV_29.22 // pravive/sa tato r-amo $ mithil-am arimardana.h & sarvak-amair upacitair % maithilen-abhip-ujita.h // HV_29.23 // etasminn eva k-ale tu $ babhrur matimat-a.m vara.h & n-an-ar-up-an krat-un sarv-an % -ajah-ara nirargal-an // HV_29.24 // d-ik.s-amaya.m sa kavaca.m $ rak.s-artha.m pravive/sa ha & syamantakak.rte pr-aj?no % g-a.md-iputro mah-aya/s-a.h // HV_29.25 // arth-an ratn-ani c-agry-a.ni $ dravy-a.ni vividh-ani ca & .sa.s.ti.m var.s-a.ni dharm-atm-a % yaj?ne.su viniyojayat // HV_29.26 // akr-urayaj?n-a iti te $ khy-at-as tasya mah-atmana.h & bahvannadak.si.n-a.h sarve % sarvak-amaprad-ayina.h // HV_29.27 // atha duryodhano r-aj-a $ gatv-a sa mithil-a.m prabhu.h & gad-a/sik.s-a.m tato divy-a.m % balabhadr-ad av-aptav-an // HV_29.28 // pras-adya tu tato r-amo $ v.r.s.nyandhakamah-arathai.h & -an-ito dv-arak-am eva % k.r.s.nena ca mah-atman-a // HV_29.29 // akr-uras tv andhakai.h s-ardham $ ap-ay-ad bharatar.sabha & hatv-a satr-ajita.m yuddhe % sahabandhu.m mah-abal-i // HV_29.30 // [k: ?N2 ins.: :k] /svaphalkatanay-ay-a.m tu $ t-ar-ay-a.m narasattamau | *HV_29.30*446:1 | bha;ngak-arasya tanayau $ vi/srutau ca mah-abalau | *HV_29.30*446:2 | jaj?n-ate 'ndhakamukhyasya $ /satrughno bandhum-a.m/s ca tau | *HV_29.30*446:3 | var-at tu bha;ngak-arasya $ sa k.r.s.napratimo 'bhavat | *HV_29.30*446:4 | j?n-atibhedabhay-at k.r.s.nas $ tam upek.sitav-an atha & apay-ate tad-akr-ure % n-avar.sat p-aka/s-asana.h // HV_29.31 // an-av.r.s.ty-a tad-a r-a.s.tram $ abhavad bahudh-a k.r/sam & tata.h pras-aday-am -asur % akr-ura.m kukur-andhak-a.h // HV_29.32 // punar dv-aravat-i.m pr-apte $ tasmin d-anapatau tata.h & pravavar.sa sahasr-ak.sa.h % kacche jalanidhes tad-a // HV_29.33 // kany-a.m ca v-asudev-aya $ svas-ara.m /s-ilasa.mmat-am & akr-ura.h pradadau dh-im-an % pr-ityartha.m kurunandana // HV_29.34 // atha vij?n-aya yogena $ k.r.s.no babhrugata.m ma.nim & sabh-amadhyagata.m pr-aha % tam akr-ura.m jan-ardana.h // HV_29.35 // yat tad ratna.m ma.nivara.m $ tava hastagata.m vibho & tat prayacchasva m-an-arha % mayi m-an-aryaka.m k.rth-a.h // HV_29.36 // .sa.s.tivar.sagate k-ale $ yad ro.so 'bh-ut tad-a mama & sa sa.mr-u.dho 'sak.rtpr-aptas % tata.h k-al-atyayo mah-an // HV_29.37 // tata.h k.r.s.nasya vacan-at $ sarvas-atvatasa.msadi & pradadau ta.m ma.ni.m babhrur % akle/sena mah-amati.h // HV_29.38 // tatas tam -aryavatpr-apta.m $ babhror hast-ad ari.mdama.h & dadau h.r.s.taman-a.h k.r.s.nas % ta.m ma.ni.m babhrave puna.h // HV_29.39 // sa k.r.s.nahast-at sa.mpr-apya $ ma.niratna.m syamantakam & -abadhya g-a.mdin-iputro % virar-aj-a.m/sum-an iva // HV_29.40 // [k: K4 Dn Ds D5 ins.: :k] yas tv eva.m /s.r.nuy-an nitya.m $ /sucir bh-utv-a sam-ahita.h | *HV_29.40*447:1 | sukh-an-a.m tat sakalp-an-a.m $ phalabh-ag-i bhavi.syati | *HV_29.40*447:2 | -a brahmabhavan-ac c-api $ ya/sa.hkhy-atir na sa.m/saya.h | *HV_29.40*447:3 | bhavi.syati nara/sre.s.tha $ satyam etad brav-imi te | *HV_29.40*447:4 | [k: D6 T G ins.: :k] tata.h sarve yaduvar-a $ h.r.s.t-a.h pr-a?njalayas tad-a | *HV_29.40*448:1 | vavandire mah-atm-ana.h $ k.r.s.na.m kamalalocanam | *HV_29.40*448:2 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 30, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 23, 2000 :h] {janamejaya uv-aca} vistare.naiva sarv-a.ni $ karm-a.ni ripugh-atina.h & /srotum icch-amy a/se.se.na % hare.h k.r.s.nasya dh-imata.h // HV_30.1 // [k: After the ref., N (except /S1) T1.3.4 ins.: :k] pr-adurbh-ava.h pur-a.ne.su $ vi.s.nor amitatejasa.h | *HV_30.1*449:1 | sat-a.m kathayat-a.m eva $ v-ar-aha iti na.h /srutam | *HV_30.1*449:2 | na j-ane tasya carita.m $ vidhi.m naiva ca vistaram | *HV_30.1*449:3 | na karmagu.nasa.mt-ana.m $ na hetu.m na man-i.sitam | *HV_30.1*449:4 | kim-atmako var-aha.h sa $ k-a m-urti.h k-a ca devat-a | *HV_30.1*449:5 | kim-ac-ara.h prabh-avo v-a $ ki.m v-a tena pur-a k.rtam | *HV_30.1*449:6 | yaj?n-artha.m samavet-an-a.m $ mi.sat-a.m ca dvijanman-am | *HV_30.1*449:7 | mah-avar-ahacarita.m $ k.r.s.nadvaip-ayaneritam | *HV_30.1*449:8 | yath-a n-ar-aya.no brahman $ v-ar-aha.m r-upam -asthita.h | *HV_30.1*449:9 | da.m.s.tray-a g-a.m samudrasth-a.m $ ujjah-ar-aris-udana.h | *HV_30.1*449:10 | karma.n-am -anup-urvy-a ca $ pr-adurbh-av-a/s ca ye vibho.h & y-a c-asya prak.rtir brahma.ms % t-a.m ca vy-akhy-atum arhasi // HV_30.2 // katha.m ca bhagav-an vi.s.nu.h $ sure/so 'rini.s-udana.h & vasudevakule dh-im-an % v-asudevatvam -agata.h // HV_30.3 // amarair -av.rta.m pu.nya.m $ pu.nyak.rdbhir ala.mk.rtam & devaloka.m samuts.rjya % martyalokam ih-agata.h // HV_30.4 // devam-anu.sayor net-a $ dyor bhuva.h prabhavo vibhu.h & kimartha.m divvyam -atm-ana.m % m-anu.sye sa.mnyayojayat // HV_30.5 // ya/s cakra.m vartayaty eko $ m-anu.s-a.n-am an-amayam & m-anu.sye sa katha.m buddhi.m % cakre cakrabh.rt-a.m vara.h // HV_30.6 // gop-ayana.m ya.h kurute $ jagata.h s-arvalaukikam & sa katha.m g-a.m gato vi.s.nur % gopatvam agamad vibhu.h // HV_30.7 // mah-abh-ut-ani bh-ut-atm-a $ yo dadh-ara cak-ara ca & /sr-igarbha.h sa katha.m garbhe % striy-a bh-ucaray-a dh.rta.h // HV_30.8 // yena lok-an kramair jitv-a $ tribhis tr-i.ms trida/sepsay-a & sth-apit-a jagato m-arg-as % trivargaprabhav-as traya.h // HV_30.9 // yo 'ntak-ale jagat p-itv-a $ k.rtv-a toyamaya.m vapu.h & lokam ek-ar.nava.m cakre % d.r/sy-ad.r/syena vartman-a // HV_30.10 // ya.h pur-a.ne pur-a.n-atm-a $ v-ar-aha.m vapur -asthita.h & vi.s-a.n-agre.na vasudh-am % ujjah-ar-aris-udana.h // HV_30.11 // ya.h pur-a puruh-ut-arthe $ trailokyam idam avyayam & dadau jitv-a vasumat-i.m % sur-a.n-a.m surasattama.h // HV_30.12 // yena sai.mha.m vapu.h k.rtv-a $ dvidh-a k.rtv-a ca tat puna.h & p-urvadaityo mah-av-iryo % hira.nyaka/sipur hata.h // HV_30.13 // ya.h pur-a hy analo bh-utv-a $ aurva.h sa.mvartako vibhu.h & p-at-alastho 'r.navagata.m % papau toyamaya.m havi.h // HV_30.14 // sahasracara.na.m brahman $ sahasr-a.m/su.m sahasra/sa.h & sahasra/sirasa.m deva.m % yam -ahur vai yuge yuge // HV_30.15 // n-abhyara.ny-a.m samutpanna.m $ yasya pait-amaha.m g.rham & ek-ar.navagate loke % tat pa;nkajam apa;nkajam // HV_30.16 // yena te nihat-a daity-a.h $ sa.mgr-ame t-arak-amaye & sarvadevamaya.m k.rtv-a % sarv-ayudhadhara.m vapu.h \ garu.dasthena cotsikta.h # k-alanemir nip-atita.h // HV_30.17 // [k: K2.3 ?N2.3 V B Dn Ds D2.4 ins.: :k] nirjita/s ca mah-adaityas $ t-araka/s ca mah-asura.h | *HV_30.17*450 | uttar-ante samudrasya $ k.s-irodasy-am.rtodadhe.h & ya.h /sete /s-a/svata.m yogam % -asth-aya timira.m mahat // HV_30.18 // sur-ara.nir garbham adhatta divya.m $ tapa.hprakar.s-ad aditi.h pur-a.nam & /sakra.m ca yo daityaga.n-avaruddha.m % garbh-avas-ane nak.r/sa.m cak-ara // HV_30.19 // pad-ani yo lokapad-ani k.rtv-a $ cak-ara daity-an salil-a/sayasth-an & k.rtv-a ca dev-a.ms tridivasya dev-a.m/s % cakre sure/sa.m puruh-utam eva // HV_30.20 // [k: N (except /S1) T G1.3.4 (G5 after 21) ins.: :k] p-atr-a.ni dak.si.n-a d-ik.s-a $ camasol-ukhal-ani ca | *HV_30.20*451 | g-arhapatyena vidhin-a $ anv-ah-arye.na karma.n-a & agnim -ahavan-iya.m ca % ved-i.m caiva ku/s-an sruvam // HV_30.21 // prok.sa.n-iya.m dhruv-a.m caiva $ -avabh.rthya.m tathaiva ca & ar-a.ms tr-i.ni ca ya/s cakre % havyakavyaprad-an makhe // HV_30.22 // havy-ad-a.m/s ca sur-a.m/s cakre $ kavy-ad-a.m/s ca pit-.rn api & bh-ag-arthe yaj?navidhin-a % yogaj?no yaj?nakarma.ni // HV_30.23 // y-up-an samit sruca.m soma.m $ pavitra.m paridh-in api & yaj?niy-ani ca dravy-a.ni % yaj?n-a.m/s ca cayan-anal-an \ sadasy-any ajam-an-a.m/s ca # medh-ad-i.m/s ca krat-uttam-an // HV_30.24 // vibabh-aja pur-a ya/s ca $ p-arame.s.thyena karma.n-a & yug-anur-upa.m ya.h k.rtv-a % lok-an anu parikraman // HV_30.25 // k.sa.n-a nime.s-a.h k-a.s.th-a/s ca $ kal-as traik-alyam eva ca & muh-urt-as tithayo m-as-a % dinasa.mvatsar-as tath-a // HV_30.26 // .rtava.h k-alayog-a/s ca $ pram-a.na.m vividha.m n.r.su & -ayu.h k.setr-a.ny upacayo % lak.sa.na.m r-upasau.s.thavam // HV_30.27 // trayo var.n-as trayo lok-as $ traividya.m p-avak-as traya.h & traik-alya.m tr-i.ni karm-a.ni % trayo 'p-ay-as trayo gu.n-a.h \ s.r.s.t-a lok-as trayo 'nant-a # yen-anantyena vartman-a // HV_30.28 // sarvabh-utagu.nasra.s.t-a $ sarvabh-utagu.n-atmaka.h & n.r.n-am indriyap-urve.na % yogena ramate ca ya.h \ gat-agat-abhy-a.m yo net-a # tatreha ca vidh-i/svara.h // HV_30.29 // yo gatir dharmayukt-an-am $ agati.h p-apakarma.n-am & c-aturvar.nyasya prabhava/s % c-aturvar.nyasya rak.sit-a // HV_30.30 // c-aturvidyasya yo vett-a $ c-atur-a/sramyasa.m/sraya.h & digantaro nabhobh-uto % v-ayur v-ayuvibh-avana.h // HV_30.31 // candras-uryadvaya.m jyotir $ yog-i/sa.h k.sa.nad-atanu.h & ya.h para.m /sr-uyate jyotir % ya.h para.m /sr-uyate tapa.h // HV_30.32 // ya.h para.m pr-aha parata.h $ para.m ya.h param-atmav-an & [k: ?N2 V2.3 B Dn Ds D3.4.6 ins.: :k] n-ar-aya.napar-a ved-a $ n-ar-aya.napar-a.h kriy-a.h | *HV_30.33*452:1 | n-ar-aya.naparo dharmo $ n-ar-aya.napar-a gati.h | *HV_30.33*452:2 | n-ar-aya.napara.m satya.m $ n-ar-aya.napara.m tapa.h | *HV_30.33*452:3 | n-ar-aya.naparo mok.so $ n-ar-aya.napara.m param | *HV_30.33*452:4 | -adity-adis tu yo divyo % ya/s ca daity-antako vibhu.h // HV_30.33 // yug-ante.sv antako ya/s ca $ ya/s ca lok-antak-antaka.h & setur yo lokaset-un-a.m % medhyo yo medhyakarma.n-am // HV_30.34 // vedyo yo vedavidu.s-a.m $ prabhur ya.h prabhav-atman-am & somabh-uta/s ca bh-ut-an-am % agnibh-uto 'gnivarcas-am // HV_30.35 // manu.sy-a.n-a.m manobh-utas $ tapobh-utas tapasvin-am & vinayo nayav.rtt-an-a.m % tejas tejasvin-am api // HV_30.36 // sargak-ara/s ca sarg-a.n-a.m $ lokahetur anuttama.h & vigraho vigrah-arh-a.n-a.m % gatir gatimat-am api // HV_30.37 // -ak-a/saprabhavo v-ayur $ v-ayupr-a.no hut-a/sana.h & dev-a hut-a/sanapr-a.n-a.h % pr-a.no 'gner madhus-udana.h // HV_30.38 // ras-ad vai /so.nita.m bhavati $ /so.nit-an m-a.msam ucyate & m-a.ms-at tu medaso janma % medaso 'sthi nirucyate // HV_30.39 // asthno majj-a samabhavan $ majj-ay-a.h /sukrasa.mbhava.h & /sukr-ad narbha.h samabhavad % rasam-ulena karma.n-a // HV_30.40 // tatr-ap-a.m prathamo bh-aga.h $ sa saumyo r-a/sir ucyate & garbho.smasa.mbhavo j?neyo % dvit-iyo r-a/sir ucyate // HV_30.41 // /sukra.m som-atmaka.m vidy-ad $ -artava.m p-avak-atmakam & bh-avau ras-anug-av etau % v-irya.m ca /sa/sip-avakau // HV_30.42 // kaphavarge bhavec chukra.m $ pittavarge ca /so.nitam & kaphasya h.rdaya.m sth-ana.m % n-abhy-a.m pitta.m prati.s.thitam // HV_30.43 // dehasya madhye h.rdaya.m $ sth-ana.m tu manasa.h sm.rtam & n-abhika.n.th-antarasthas tu % tatra devo hut-a/sana.h // HV_30.44 // mana.h praj-apatir j?neya.h $ kapha.h somo vibh-avyate & pittam agni.h sm.rtas tv evam % agn-i.somamaya.m jagat // HV_30.45 // eva.m pravartite garbhe $ vartite 'rbudasa.mnibhe & v-ayu.h prave/sana.m cakre % sa.mgata.h param-atman-a // HV_30.46 // [k: After 46, K2--6 ?N V B1.2 Dn Ds D1--4.5 (marg.) T G1.3--5 ins.: :k] tato ';ng-ani vis.rjati $ bibharti parivartayan | *HV_30.46*453 | sa pa?ncadh-a /sar-irastho $ bhidyate vardhate puna.h & pr-a.n-ap-anau sam-ana/s ca % ud-ano vy-ana eva ca // HV_30.47 // pr-a.no 'sya prathama.m sth-ana.m $ vardhayan parivartate & ap-ana.h pa/scima.m k-ayam % ud-anordhva.m /sar-iri.na.h // HV_30.48 // vy-ano vy-ayacchate yena $ sam-ana.h sa.mnivartate & bh-ut-av-aptis tatas tasya % j-ayatendriyagocar-a // HV_30.49 // p.rthiv-i v-ayur -ak-a/sam -apo $ jyoti/s ca pa?ncamam & tasyendriy-a.ni /si.s.t-ani % sva.m sva.m yoga.m pracakrire // HV_30.50 // p-arthiva.m deham -ahus tu $ pr-a.n-atm-ana.m ca m-arutam & chidr-a.ny -ak-a/sayon-ini % jalasr-ava.h pravartate // HV_30.51 // jyoti/s cak.su.si teja/s ca $ te.s-a.m yant.r mana.h sm.rtam & gr-amy-a/s ca vi.say-a/s caiva % yasya v-iry-at pravartit-a.h // HV_30.52 // ity et-an puru.sa.h sarv-an $ s.rja.ml lok-an san-atan-an & naidhane 'smin katha.m loke % naratva.m vi.s.nur -agata.h // HV_30.53 // e.sa me sa.m/sayo brahmann $ e.sa me vismayo mah-an & katha.m gatir gatimat-am % -apanno m-anu.s-i.m tanum // HV_30.54 // /sruto me svasya va.m/sasya $ p-urvaj-an-a.m ca sa.mbhava.h & /srotum icch-ami vi.s.nos tu % v.r.s.n-in-a.m ca yath-akramam // HV_30.55 // -a/scarya.m parama.m vi.s.nur $ devair daityai/s ca kathyate & vi.s.nor utpattim -a/scarya.m % mam-acak.sva mah-amune // HV_30.56 // etad -a/scaryam -akhy-ana.m $ kathayasva sukh-avaham & prakhy-atabalav-iryasya % vi.s.nor amitatejasa.h \ karma.n-a/scaryabh-utasya # vi.s.nos tattvam ihocyat-am // HV_30.57 // [k: D6 T1.2 G M3.4 ins.: :k] vy-apino devadevasya $ sa.mbhava.m vaktum arhasi | *HV_30.57*454 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 31, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 23, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pra/snabh-aro mah-a.ms t-ata $ tvayokta.h /s-ar;ngadhanvani & yath-a/sakti tu vak.sy-ami % /sr-uyat-a.m vai.s.nava.m ya/sa.h // HV_31.1 // vi.s.no.h prabh-ava/srava.ne $ di.s.ty-a te matir utthit-a & hanta vi.s.no.h samast-as tva.m % /s.r.nu divy-a.h prav.rttaya.h // HV_31.2 // sahasr-asya.m sahasr-ak.sa.m $ sahasracara.na.m ca yam & sahasra/sirasa.m deva.m % sahasrakaram avyayam // HV_31.3 // [k: ?N2 ins.: :k] sahasrayugaparyanta.m $ sahasraparivatsaram | *HV_31.3*455:1 | sahasra/satadh-a bh-utv-a $ pralaya.m k-arayet tu ya.h | *HV_31.3*455:2 | sahasrajihva.m bh-asvanta.m $ sahasramuku.ta.m prabhum & sahasrada.m sahasr-adi.m % sahasrabhujam avyayam // HV_31.4 // savana.m havana.m caiva $ havya.m hot-aram eva ca & p-atr-a.ni ca pavitr-a.ni % vedi.m d-ik.s-a.m caru.m sruvam // HV_31.5 // sruksoma/s-urpam upabh.rt $ prok.sa.n-i.m dak.si.n-ayanam & adhvaryu.m s-amaga.m vipra.m % sadasya.m sadana.m savam // HV_31.6 // y-upa.m samitsruva.m darv-i.m $ camasol-ukhal-ani ca & pr-agva.m/sa.m yaj?nabh-umi.m ca % hot-ara.m cayana.m ca yat // HV_31.7 // hrasv-any atipram-a.n-ani $ sth-avar-a.ni car-a.ni ca & pr-aya/scitt-ani c-arghya.m ca % stha.n.dil-ani ku/s-a.ms tath-a // HV_31.8 // mantra.m yaj?navaha.m vahni.m $ bh-aga.m bh-agavaha.m ca yat & agrebhuja.m somabhuja.m % hut-arci.sam ud-ayudham \ -ahur vedavido vipr-a ya.m # yaj?na.m /s-a/svata.m vibhum // HV_31.9 // tasya vi.s.no.h sure/sasya $ /sr-ivats-a;nkasya dh-imata.h & pr-adurbh-avasahasr-a.ni % samat-it-any aneka/sa.h \ [k: T3 ins.: :k] sarvayaj?namukha.m deva.m $ sarvayaj?napravartinam | *HV_31.10*456 | bh-uya/s caiva bhavi.syant-ity # evam -aha pit-amaha.h // HV_31.10 // yat p.rcchasi mah-ar-aja $ divy-a.m pu.ny-a.m kath-a.m /subh-am & kimartha.m bhagav-an vi.s.nur % vasudevakule 'bhavat // HV_31.11 // [k: K2 Dn Ds ins.: :k] sure/so ripus-udana.h | *HV_31.11c*457:1 |* devaloka.m samuts.rjya | *HV_31.11c*457:2 |* tat te 'ha.m sa.mpravak.sy-ami $ /s.r.nu sarvam a/se.sata.h & v-asudevasya m-ah-atmya.m % carita.m ca mah-adyute.h // HV_31.12 // hit-artha.m suramarty-an-a.m $ lok-an-a.m prabhav-aya ca & bahu/sa.h sarvabh-ut-atm-a % pr-adurbhavati k-aryata.h \ pr-adurbh-av-a.m/s ca vak.sy-ami # pu.ny-an devagu.nair yut-an // HV_31.13 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T1.3.4 G4.5 K2 (after 13d) G3 (after *461) ins.: :k] ch-andas-ibhir ud-ar-abhi.h $ /srutibhi.h samala.mk.rt-an | *HV_31.13*458:1 | /suci.h prayatav-ag bh-utv-a $ nibodha janamejaya | *HV_31.13*458:2 | ida.m pur-a.na.m parama.m $ pu.nya.m vedai/s ca sa.mmitam | *HV_31.13*458:3 | hanta te kathayi.sy-ami $ vi.s.nor divy-a.m kath-a.m /s.r.nu | *HV_31.13*458:4 | [k: K2.3 ?N2.3 V B D(except D1.3) G4 ins.: :k] yad-a yad-a hi dharmasya $ gl-anir bhavati bh-arata | *HV_31.13*459:1 | dharmasa.msth-apan-arth-aya $ tad-a sa.mbhavati prabhu.h | *HV_31.13*459:2 | tasya hy ek-a mah-ar-aja $ m-urtir bhavati sattama | *HV_31.13*459:3 | nitya.m divi.s.th-a y-a r-aja.ms $ tapa/s carati du/scaram | *HV_31.13*459:4 | dvit-iy-a c-asya /sayane $ nidr-ayogam up-ayayau | *HV_31.13*459:5 | praj-asa.mh-arasarg-artha.m $ kim adhy-atmavicintakam | *HV_31.13*459:6 | suptv-a yugasahasra.m sa $ pr-adurbhavati k-aryav-an & p-ur.ne yugasahasre tu % devadevo jagatpati.h // HV_31.14 // [k: K2.4, ?N, V, B, Dn, Ds, D2--6, T1.3.4 K1.3(after 15) D1(after 15ab) ins.: :k] pit-amaho lokap-al-a/s $ candr-adityau hut-a/sana.h | *HV_31.14*460 | brahm-a ca kapila/s caiva $ parame.s.th-i tathaiva ca & dev-a.h saptar.saya/s caiva % tryambaka/s ca mah-aya/s-a.h // HV_31.15 // [k: K, ?N, V, B, D, T1.3.4, G3--5 ins.: :k] v-ayu.h samudr-a.h /sail-a/s ca $ tasya dehe sam-a/srit-a.h | *HV_31.15*461 | sanatkum-ara/s ca mah-anubh-avo $ manur mah-atm-a bhagav-an praj-akara.h & pur-a.nadevo 'tha pur-a.ni cakre % prad-iptavai/sv-anaratulyatej-a.h // HV_31.16 // yena c-ar.navamadhyasthau $ na.s.te sth-avaraja.mgame & na.s.te dev-asuranare % prana.s.toragar-ak.sase // HV_31.17 // yoddhuk-amau sudurdhar.sau $ d-anavau madhukai.tabhau & hatau prabhavat-a tena % tayor dattv-amita.m varam // HV_31.18 // pur-a kamalan-abhasya $ svapata.h s-agar-ambhasi & pu.skare yatra sa.mbh-ut-a % dev-a.h sar.siga.n-a.h pur-a // HV_31.19 // e.sa pau.skarako n-ama $ pr-adurbh-ava.h prak-irtita.h & pur-a.na.m kathyate yatra % veda/srutisam-ahitam // HV_31.20 // v-ar-ahas tu /srutisukha.h $ pr-adurbh-avo mah-atmana.h & yatra vi.s.nu.h sura/sre.s.tho % v-ar-aha.m r-upam -asthita.h // HV_31.21 // [k: K1.2, ?N, V, B, Ds, D1.2.5.6, T, G, M3.4 ins.: :k] mah-i.m s-agaraparyant-a.m $ sa/sailavanak-anan-am | *HV_31.21*462 | vedap-ado y-upada.m.s.tra.h $ kratudanta/s cit-imukha.h & agnijihvo darbhalom-a % brahma/s-ir.so mah-atap-a.h // HV_31.22 // ahor-atrek.sa.no divyo $ ved-a;nga/srutibh-u.sa.na.h & -ajyan-asa.h sruvas tu.n.da.h % s-amagho.sasvano mah-an // HV_31.23 // dharmasatyamaya.h /sr-im-an $ kramavikramasatk.rta.h & pr-aya/scittanakho dh-ira.h % pa/suj-anur mah-av.r.sa.h // HV_31.24 // udg-atr-antro homali;nga.h $ phalab-ijamahau.sadhi.h & v-ayvantar-atm-a mantrasphig % vik.rta.h soma/so.nita.h // HV_31.25 // vediskandho havirgandho $ havyakavy-ativegav-an & pr-agva.m/sak-ayo dyutim-an % n-an-ad-ik.s-abhir -acita.h // HV_31.26 // dak.si.n-ah.rdayo yog-i $ mah-asatramayo mah-an & up-akarme.s.tharucaka.h % pravargy-avartabh-u.sa.na.h \ [k: All Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] n-an-achandogatipatho $ guhyopani.sad-asana.h | *HV_31.27*463 | ch-ay-apatn-isah-ayo vai # ma.ni/s.r;nga ivocchrita.h // HV_31.27 // [k: T1.2 G M4 D6 (after 28ab) ins.: :k] ras-atalatale magn-a.m $ ras-atalatala.m gata.h | *HV_31.27*464 | mah-i.m s-agaraparyant-a.m $ sa/sailavanak-anan-am & ek-ar.navajale bhra.s.t-am % ek-ar.navagati.h prabhu.h // HV_31.28 // [k: D6 T1.2 G1--3.5 M4 ins.: :k] p-urva.m lokahit-arth-aya $ da.m.tr-abhy-am ujjah-ara g-am | *HV_31.28*465:1 | tata.h svasth-anam -an-iya $ p.rthiv-i.m p.rthiv-i/svara.h | *HV_31.28*465:2 | mumoca p-urva.m manas-a $ dh-arayitv-a dhar-adhar-an | *HV_31.28*465:3 | sadyo jag-ama nirv-a.na.m $ medin-i tasya dh-ara.n-at | *HV_31.28*465:4 | cak-ara ca namask-ara.m $ tasmai dev-aya vedhase | *HV_31.28*465:5 | da.m.s.tray-a ya.h samuddh.rtya $ lok-an-a.m hitak-amyay-a & sahasra/s-ir.so dev-adi/s % cak-ara jagat-i.m puna.h // HV_31.29 // eva.m yaj?navar-ahe.na $ bh-utv-a bh-utahit-arthin-a & uddh.rt-a p.rthiv-i dev-i % s-agar-ambudhar-a pur-a // HV_31.30 // v-ar-aha e.sa kathito $ n-arasi.mham ata.h /s.r.nu & yatra bh-utv-a m.rgendre.na % hira.nyaka/sipur hata.h // HV_31.31 // pur-a k.rtayuge r-ajan $ sur-arir baladarpita.h & daity-an-am -adipuru.sa/s % cak-ara tapa uttamam // HV_31.32 // da/sa var/sasahasr-a.ni $ /sat-ani da/sa pa?nca ca & jalopav-asas tasy-as-it % sth-anamaunad.r.dhavrata.h // HV_31.33 // tata.h /samadam-abhy-a.m ca $ brahmacarye.na c-anagha & brahm-a pr-itaman-as tasya % tapas-a niyamena ca // HV_31.34 // ta.m vai svaya.mbh-ur bhagav-an $ svayam -agamya bh-upate & vim-anen-arkavar.nena % ha.msayuktena bh-asvat-a // HV_31.35 // -adityair vasubhi.h s-adhyair $ marudbhir daivatai.h saha & rudrair vi/svasah-ayai/s ca % yak.sar-ak.sasaki.mnarai.h // HV_31.36 // di/s-abhir vidi/s-abhi/s ca $ nad-ibhi.h s-agarais tath-a & nak.satrai/s ca muh-urtai/s ca % khecarai/s ca mah-agrahai.h // HV_31.37 // devar.sibhis tapov.rddhai.h $ siddhai.h saptar.sibhis tath-a & r-ajar.sibhi.h pu.nyatamair % gandharvair apsaroga.nai.h // HV_31.38 // car-acaraguru.h /sr-im-an $ v.rta.h sarvai.h surais tath-a & brahm-a brahmavid-a.m /sre.s.tho % daitya.m vacanam abrav-it // HV_31.39 // pr-ito 'smi tava bhaktasya $ tapas-anena suvrata & vara.m varaya bhadra.m te % yathe.s.ta.m k-amam -apnuhi // HV_31.40 // {hira.nyaka/sipur uv-aca} na dev-asuragandharv-a $ na yak.soragar-ak.ss-a.h & na m-anu.s-a.h pi/s-ac-a v-a % hanyur m-a.m devasattama // HV_31.41 // .r.sayo v-a na m-a.m /s-apai.h $ kruddh-a lokapit-amaha & /sapeyus tapas-a yukt-a % varam eta.m v.r.nomy aham // HV_31.42 // na /sastre.na na c-astre.na $ giri.n-a p-adapena v-a & na /su.ske.na na c-ardre.na % sy-an na c-anyena me vadha.h // HV_31.43 // [k: N (except /S1) T1.3.4 G1.3--5 ins.: :k] p-a.niprah-are.naikena $ sabh.rtyabalav-ahanam | *HV_31.43*466:1 | yo m-a.m n-a/sayitu.m /sakta.h $ sa me m.rtyur bhavi.syati | *HV_31.43*466:2 | [k: M2 ins.: :k] n-ak-a/se v-a na bh-umau v-a $ r-atrau v-a divase 'pi v-a | *HV_31.43*467:1 | n-antar v-a na bahir v-api $ sy-ad vadho me pit-amaha | *HV_31.43*467:2 | pa/subhir v-a m.rgendrair v-a $ pak.sibhir v-a sar-is.rpai.h | *HV_31.43*467:3 | bhaveyam aham ev-arka.h $ somo v-ayur hut-a/sana.h & salila.m c-antarik.sa.m ca % nak.satr-a.ni di/so da/sa // HV_31.44 // aha.m krodha/s ca k-ama/s ca $ varu.no v-asavo yama.h & dhanada/s ca dhan-adhyak.so % yak.sa.h ki.mpuru.s-adhipa.h // HV_31.45 // [k: K4 V2.3 Dn D1.2.5 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam uktas tu daityena $ svaya.mbhur bhagav-a.ms tad-a | *HV_31.45*468:1 | uv-aca daityar-aja.m ta.m $ prahasan n.rpasattama | *HV_31.45*468:2 | [k: Ds1 ins.: :k] na div-a na ca r-atrau v-a $ na me m.rtyur bhavi.syati | *HV_31.45*469 | {brahmov-aca} ete divy-a var-as t-ata $ may-a datt-as tav-adbhut-a.h & sarv-an k-am-an im-a.ms t-ata % pr-apsyasi tva.m na sa.m/saya.h // HV_31.46 // evam uktv-a tu bhagav-a?n $ jag-am-ak-a/sam eva ha & vair-aja.m brahmasadana.m % brahmar.siga.nasevitam // HV_31.47 // [k: K2--4 ?N2.3 V B Dn D1.2.4--6 T3.4 Ds(after 48) ins.: :k] /srutv-a dev-a vara.m ta.m ca $ datta.m salilayonin-a | *HV_31.47*470:1 | vibhu.m vij?n-apay-am -asur $ dev-a.h /sakrapurogam-a.h | *HV_31.47*470:2 | tato dev-a/s ca n-ag-a/s ca $ gandharv-a munayas tath-a & varaprad-ana.m /srutvaiva % pit-amaham upasthit-a.h // HV_31.48 // {dev-a -ucu.h} varad-anena bhagavan $ vadhi.syati sa no 'sura.h & tat pras-idasva bhagavan % vadho 'sya pravicintyat-am // HV_31.49 // bhagav-an sarvabh-ut-an-a.m $ svaya.mbh-ur -adik.rd vibhu.h & sra.s.t-a ca havyakavy-an-am % avyakta.h prak.rtir dhruva.h // HV_31.50 // tato lokahita.m v-akya.m $ /srutv-a deva.h praj-apati.h & prov-aca bhagav-an v-akya.m % sarv-an devaga.n-a.ms tad-a // HV_31.51 // ava/sya.m trida/s-as tena $ pr-aptavya.m tapasa.h phalam & tapaso 'nte 'sya bhagav-an % vadha.m vi.s.nu.h kari.syati // HV_31.52 // etac chrutv-a sur-a.h sarve $ v-akya.m pa;nkajajanmana.h & sv-ani sth-an-ani divy-ani % jagmus te vai mud-a yut-a.h // HV_31.53 // labdham-atre vare c-api $ sarv-a.h so 'b-adhata praj-a.h & hira.nyaka/sipur daityo % varad-anena darpita.h // HV_31.54 // -a/srame.su mah-abh-ag-an $ mun-in vai sa.m/sitavrat-an & satyadharmarat-an d-ant-an % pur-a dhar.sitav-a.ms tu sa.h // HV_31.55 // dev-a.ms tribhuvanasth-a.m/s ca $ par-ajitya mah-asura.h & trailokya.m va/sam -an-iya % svarge vasati d-anava.h // HV_31.56 // yad-a varamadonmatto $ nyavasad d-anavo bhuvi & yaj?niy-an akarod daity-an % ayaj?n-iy-a/s ca devat-a.h // HV_31.57 // -adity-a/s ca tata.h s-adhy-a $ vi/sve 'tha vasavas tath-a & [k: D6 T G M4 ins.: :k] maruto 'psarasa/s caiva $ gandharv-a brahmaviddvij-a.h | *HV_31.58*471:1 | .r.sin-ag-a.h supar.n-a/s ca $ ye c-anye 'py evam-adaya.h | *HV_31.58*471:2 | /sara.nya.m /sara.na.m vi.s.num % upatasthur mah-abalam // HV_31.58 // deva.m brahmamaya.m yaj?na.m $ brahmadeva.m san-atanam & bh-utabhavyabhavi.syasya % prabhu.m lokanamask.rtam \ n-ar-aya.na.m vibhu.h dev-a.h # /sara.nya.m /sara.nya.m gat-a.h // HV_31.59 // tr-ayasva no 'dya deve/sa $ hira.nyaka/sipor vadh-at & tva.m hi na paramo devas % tva.m hi na paramo guru.h \ tva.m hi na.h paramo dh-at-a # brahm-ad-in-a.m surottama // HV_31.60 // utphull-ambujapatr-ak.sa $ /satrupak.sabhay-avaha & k.say-aya ditiva.m/sasya % /sara.na.m tva.m bhavasva na.h // HV_31.61 // {vi.s.nur uv-aca} bhaya.m tyajadhvam amar-a $ abhaya.m vo dad-amy aham & tathaiva tridiva.m dev-a.h % pratipadyata m-aciram // HV_31.62 // e.so 'ha.m saga.na.m daitya.m $ varad-anena darpitam & avadhyam amarendr-a.n-a.m % d-anavendra.m nihanmi tam // HV_31.63 // evam uktv-a sa bhagav-an $ vis.rjya trida/se/svar-an & hira.nyaka/sipo r-ajann % -ajag-ama hari.h sabh-am // HV_31.64 // [k: V2 B Ds subst. for 64cd: :k] sabh-a.m hira.nyaka/sipor $ jag-ama harir -i/svara.h | *HV_31.64*472 | narasya k.rtv-ardhatanu.m $ si.mhasy-ardhatanu.m tath-a & n-arasi.mhena vapu.s-a % p-a.ni.m sa.msp.r/sya p-a.nin-a // HV_31.65 // j-im-utaghanasa.mk-a/so $ j-im-utaghananisvana.h & j-im-utaghanad-iptauj-a % j-im-uta iva vegav-an // HV_31.66 // [k: /S1 ins.: :k] dev-adir ditij-an v-iro $ n.rsi.mha.h samup-adravat | *HV_31.66*473:1 | samutpatya nakhais t-ik.s.nair $ vid-arya nihato yudhi | *HV_31.66*473:2 | daitya.m so 'tibala.m d.rpta.m $ d.rpta/s-ard-ulavikramam & d.rptair daityaga.nair gupta.m % hatav-an ekap-a.nin-a // HV_31.67 // n.rsi.mha e.sa kathito $ bh-uyo 'ya.m v-amano 'para.h & yatra v-amanam -a/sritya % r-upa.m daityavin-a/sanam // HV_31.68 // baler balavato yaj?ne $ balin-a vi.s.nun-a pur-a & vikramais tribhir ak.sobhy-a.h % k.sobhit-as te mah-asur-a.h // HV_31.69 // vipracitti.h /sibi.h /sa;nkur $ aya.h/sa;nkus tathaiva ca & aya.h/sir-a a/sva/sir-a % hayagr-iva/s ca v-iryav-an \ vegav-an ketum-an ugra.h # sogravyagro mah-asura.h // HV_31.70 // pu.skara.h pu.skala/s caiva $ s-a/svo '/svapatir eva ca & prahr-ado '/sva/sir-a.h kumbha.h % sa.mhr-ado gaganapriya.h // HV_31.71 // anuhr-ado hariharau $ var-aha.h sa.mharo ruja.h & [k: Bom. and Poona eds. ins. after 71a: :k] vepana/s ca mah-aratha.h | *HV_31.71a*474:1 |* b.rhatk-irtir mah-ajihva.h | *HV_31.71a*474:2 |* /sarabha.h /salabha/s caiva % kupana.h kopana.h kratha.h // HV_31.72 // b.rhatk-irtir mah-ajihva.h $ /sa;nkukar.no mah-asvana.h & d-irghajihvo 'rkanayano % m.rdup-ado m.rdupriya.h // HV_31.73 // v-ayur gavi.s.tho namuci.h $ /sambaro vik.saro mah-an & candrahant-a krodhahant-a % krodhavardhana eva ca // HV_31.74 // k-alaka.h k-alakeya/s ca $ v.rtra.h krodho virocana.h & gari.s.tha/s ca vari.s.tha/s ca % pralambanarak-av ubhau // HV_31.75 // indrat-apanav-at-ap-i $ ketum-an baladarpita.h & asilom-a pulom-a ca % b-a.skala.h pramado mada.h // HV_31.76 // khas.rma.h k-alavadana.h $ kar-ala.h ke/sir eva ca & ek-ak.sa/s candrah-a r-ahu.h % sa.mhr-ada.h s.rmara.h svana.h // HV_31.77 // /sataghn-icakrahast-a/s ca $ tath-a parighap-a.naya.h & a/smayantr-ayudhopet-a % bhi.n.dip-al-ayudh-as tath-a // HV_31.78 // /s-ulol-ukhalahast-a/s ca $ para/svadhadhar-as tath-a & p-a/samudgarahast-a vai % tath-a lagu.dap-a.naya.h // HV_31.79 // mah-a/sil-aprahara.n-a.h $ /s-ulahast-a/s ca d-anav-a.h & n-an-aprahara.n-a ghor-a % n-an-ave.s-a mah-ajav-a.h // HV_31.80 // k-urmakukku.tavaktr-a/s ca $ /sa/sol-ukamukh-as tath-a & kharo.s.travadan-a/s caiva % var-ahavadan-as tath-a // HV_31.81 // bh-im-a makaravaktr-a/s ca $ kro.s.tuvaktr-a/s ca d-anav-a.h & -akhudarduravaktr-a/s ca % ghor-a v.rkamukh-as tath-a // HV_31.82 // m-arj-ara/sa/savaktr-a/s ca $ mah-avaktr-as tath-apare & nakrame.s-anan-a.h /s-ur-a % goj-avimahi.s-anan-a.h // HV_31.83 // godh-a/salyakavaktr-a/s ca $ krau?ncavaktr-as tath-apare & garu.d-anan-a.h kha.dgamukh-a % may-uravadan-as tath-a // HV_31.84 // gajendracarmavasan-as $ tath-a k.r.s.n-ajin-ambar-a.h & c-irasa.mv.rtag-atr-a/s ca % tath-a valkalav-asasa.h // HV_31.85 // u.s.n-i.si.no muku.tinas $ tath-a ku.n.dalino 'sur-a.h & kir-i.tino lamba/sikh-a.h % kambugr-iv-a.h suvarcasa.h \ n-an-ave.sadhar-a daity-a # n-an-am-aly-anulepan-a.h // HV_31.86 // sv-any -ayudh-ani sa.mg.rhya $ prad-ipt-an-iva tejas-a & kramam-a.na.m h.r.s-ike/sam % up-avartanta sarva/sa.h // HV_31.87 // pramathya sarv-andaitey-an $ p-adahastatalais tata.h & r-upa.m k.rtv-a mah-abh-i.ma.m % jah-ar-a/su sa medin-im // HV_31.88 // tasya vikramato bh-umi.m $ candr-adityau stan-antare & nabha.h prakramam-a.nasya % n-abhy-a.m kila sam-asthitau // HV_31.89 // param-akramam-a.nasya $ j-anubhy-a.m tau vyavasthitau & vi.s.nor amitav-iryasya % vadanty eva.m dvij-ataya.h // HV_31.90 // h.rtv-a sa medin-i.m k.rtsn-a.m $ hatv-a c-asurapu.mgav-an & dadau /sakr-aya vasudh-a.m % vi.s.nur balavat-a.m vara.h // HV_31.91 // e.sa te v-amano n-ama $ pr-adurbh-avo mah-atmana.h & vedavidbhir dvijair etat % kathyate vai.s.nava.m ya/sa.h // HV_31.92 // bh-uyo bh-ut-atmano vi.s.no.h $ pr-adurbh-avo mah-atmana.h & datt-atreya iti khy-ata.h % k.samay-a paray-a yuta.h // HV_31.93 // tena na.s.te.su deve.su $ prakriy-asu makhe.su ca & c-aturvar.nye ca sa.mk-ir.ne % dharme /sithilat-a.m gate // HV_31.94 // abhivardhati c-adharme $ satye na.s.te 'n.rte sthite & praj-asu /s-iryam-a.n-asu % dharme c-akulat-a.m gate // HV_31.95 // sayaj?n-a.h sakriy-a ved-a.h $ praty-an-it-a hi tena vai & c-aturvar.nyam asa.mk-ir.na.m % k.rta.m tena mah-atman-a // HV_31.96 // tena hehayar-ajasya $ k-artav-iryasya dh-imata.h & varadena varo datto % datt-atreye.na dh-imat-a // HV_31.97 // etad b-ahudvaya.m yat te $ tat te mama k.rte n.rpa & /sat-ani da/sa b-ah-un-a.m % bhavi.syati na sa.m/saya.h // HV_31.98 // p-alayi.syasi k.rtsn-a.m ca $ vasudh-a.m vasudhe/svara & durnir-ik.syo 'riv.rnd-an-a.m % yuddhastha/s ca bhavi.syasi // HV_31.99 // e.sa te vai.s.nava.h /sr-im-an $ pr-adurbh-avo 'dbhuta.h /subha.h & [k: ?N2.3 V B D2 M3 ins.: :k] kathito vai mah-ar-aja $ yath-a/srutam ari.mdama | *HV_31.100*475 | bh-uya/s ca j-amadagnyo 'ya.m % pr-adurbh-avo mah-atmana.h // HV_31.100 // yatra b-ahusahasre.na $ vismita.m durjaya.m ra.ne & r-amo 'rjunam an-ikastha.m % jagh-ana n.rpati.m prabhu.h // HV_31.101 // rathastha.m p-arthiva.m r-ama.h $ p-atayitv-arjuna.m bhuvi & dhar.sayitv-a yath-ak-ama.m % kro/sam-ana.m ca meghavat // HV_31.102 // k.rtsna.m b-ahusahasra.m ca $ ciccheda bh.rgunandana.h & para/svadhena d-iptena % j?n-atibhi.h sahitasya vai // HV_31.103 // k-ir.n-a k.satriyako.t-ibhir $ merumandarabh-u.sa.n-a & tri.hsaptak.rtva.h p.rthiv-i % tena ni.hk.satriy-a k.rt-a // HV_31.104 // k.rtv-a ni.hk.satriy-a.m caiva $ bh-argava.h sumah-atap-a.h & sarvap-apavin-a/s-aya % v-ajimedhena ce.s.tav-an // HV_31.105 // tasmin yaj?ne mah-ad-ane $ dak.si.n-a.m bh.rgunandana.h & m-ar-ic-aya dadau pr-ita.h % ka/syap-aya vasu.mdhar-am // HV_31.106 // v-aru.n-a.ms turag-a?n /subhr-an $ ratha.m ca rathin-a.m vara.h & hira.nyam ak.saya.m dhen-ur % gajendr-a.m/s ca mah-amati.h \ dadau tasmin mah-ayaj?ne # v-ajimedhe mah-aya/s-a.h // HV_31.107 // ady-api ca hit-arth-aya $ lok-an-a.m bh.rgunandana.h & caram-a.nas tapo d-ipta.m % j-amadagnya.h puna.h puna.h \ ti.s.thate devavac chr-im-an # mahendre parvatottame // HV_31.108 // [k: D6 T1.2 G M4 ins.: :k] k.r.s.n-ajinottar-iya.m ca $ ja.t-amaku.tama.n.dal-i | *HV_31.108*476 | e.sa vi.s.no.h sure/sasya $ /s-a/svatasy-avyayasya ca & j-amadagnya iti khy-ata.h % pr-adurbh-avo mah-atmana.h // HV_31.109 // caturvi.m/se yuge c-api $ vi/sv-amitrapura.hsara.h & jaj?ne da/sarathasy-atha % putra.h padm-ayatek.sa.na.h // HV_31.110 // k.rtv-atm-ana.m mah-ab-ahu/s $ caturdh-a prabhur -i/svara.h & loke r-ama iti khy-atas % tejas-a bh-askaropama.h // HV_31.111 // pras-adan-artha.m lokasya $ rak.sas-a.m nigrah-aya ca & dharmasya ca viv.rddhyartha.m % jaj?ne tatra mah-aya/s-a.h \ tam apy -ahur manu.syendra.m # sarvabh-utapates tanum // HV_31.112 // tasmai datt-ani c-astr-a.ni $ vi/sv-amitre.na dh-imat-a & vadh-artha.m deva/satr-u.n-a.m % durdhar-a.ni surair api // HV_31.113 // yaj?navighnakarau yena $ mun-in-a.m bh-avit-atman-am & m-ar-ica/s ca sub-ahu/s ca % balena balin-a.m varau \ nihatau ca nir-a/sau ca # k.rtau tena mah-atman-a // HV_31.114 // vartam-ane makhe yena $ janakasya mah-atmana.h & bhagna.m m-ahe/svara.m c-apa.m % kr-i.dat-a l-ilay-a pur-a // HV_31.115 // ya.h sam-a.h sarvadharmaj?na/s $ caturda/sa vane 'vasat & lak.sma.n-anucaro r-ama.h % sarvabh-utahite rata.h // HV_31.116 // r-upi.n-i yasya p-ar/svasth-a $ s-iteti prathit-a janai.h & p-urvocitatv-ady-a lak.sm-ir % bhart-aram anugacchati // HV_31.117 // caturda/sa vane taptv-a $ tapo var.s-a.ni r-aghava.h & janasth-ane vasan k-arya.m % trida/s-an-a.m cak-ara sa.h // HV_31.118 // s-it-ay-a.h padam anvicchan $ nijagh-ana mah-aman-a.h & vir-adha.m ca kabandha.m ca % r-ak.sasau bh-imavikramau \ jagh-ana puru.savy-aghrau # gandharvau /s-apavik.satau // HV_31.119 // hut-a/san-ark-a.m/suta.ditprak-a/sai.h $ prataptaj-amb-unadacitrapu;nkhai.h & surendravajr-a/sanitulyas-arai.h % /sarai.h /sar-ire.su viyojitau bal-at // HV_31.120 // sugr-ivasya k.rte yena $ v-anarendro mah-abala.h & v-al-i vinihata.h sa.mkhye % sugr-iva/s c-abhi.secita.h // HV_31.121 // dev-asuraga.n-an-a.m hi $ yak.sar-ak.sasapak.si.n-am & yatr-avadhya.m r-ak.sasendra.m % r-ava.na.m yudhi durjayam // HV_31.122 // gupta.m r-ak.sasako.t-ibhir $ n-il-a?njanacayopamam & trailokyar-ava.na.m kr-ura.m % r-ak.sasa.m r-ak.sase/svaram // HV_31.123 // durjara.m durdhara.m d.rpta.m $ /s-ard-ulasamavikramam & durnir-ik.sya.m suraga.nair % varad-anena darpitam // HV_31.124 // jagh-ana sacivai.h s-ardha.m $ sasainya.m r-ava.na.m yudhi & mah-abhraghanasa.mk-a/sa.m % mah-ak-aya.m mah-abalam // HV_31.125 // tam -agask-ari.na.m kr-ura.m $ paulastya.m puru.sar.sabha.h & [k: /S1 K2 ?N2 V3 Ds D2--5 G2 ins.: :k] sabhr-at.rputrasaciva.m $ sasainya.m kr-urani/scayam | *HV_31.126*477 | r-ava.na.m nijagh-an-a/su % r-amo bh-utapati.h pur-a // HV_31.126 // madho/s ca tanayo d.rpto $ lava.no n-ama d-anava.h & hato madhuvane bh-imo % varadatto mah-asura.h \ samare yuddha/sau.n.dena # tath-anye c-api r-ak.sas-a.h // HV_31.127 // et-ani k.rtv-a karm-a.ni $ r-amo dharmabh.rt-a.m vara.h & da/s-a/svamedh-a?n j-ar-uthy-an % -ajah-ara nirargal-an // HV_31.128 // n-a/sr-uyant-a/subh-a v-aco $ n-akula.m m-aruto vavau & na vittahara.na.m c-as-id % r-ame r-ajya.m pra/s-asati // HV_31.129 // paryadevan na vidhav-a $ n-anartha/s c-abhavat tad-a & sarvam -as-ij jagadd-anta.m % r-ame r-ajya.m pra/s-asati // HV_31.130 // na pr-a.nin-a.m bhaya.m c-as-ij $ jal-analavigh-atajam & na ca sma v.rddh-a b-al-an-a.m % pretak-ary-a.ni kurvate // HV_31.131 // brahma paryaccarat k.satra.m $ vi/sa.h k.satram anuvrat-a.h & /s-udr-a/s caiva hi var.n-a.ms tr-i?n % /su/sr-u.santy anaha.mk.rt-a.h // HV_31.132 // n-aryo n-atyacaran bhart-.rn $ bh-ary-a.m n-atyacarat pati.h & sarvam -as-ij jagadd-anta.m % nirdasyur abhavan mah-i \ r-ama eko 'bhavad bhart-a # r-ama.h p-alayit-abhavat // HV_31.133 // -asan var.sasahasr-a.ni $ tath-a putrasahasri.na.h & arog-a.h pr-a.nina/s c-asan % r-ame r-ajya.m pra/s-asati // HV_31.134 // devat-an-am .r.s-i.n-a.m ca $ manu.sy-a.n-a.m ca sarva/sa.h & p.rthivy-a.m sahav-aso 'bh-ud % r-ame r-ajya.m pra/s-asati // HV_31.135 // [k: M2 ins.: :k] r-amo r-amo r-ama iti $ praj-an-am abhavat kath-a.h | *HV_31.135*478:1 | r-am-ar-ama.m jagadbh-uta.m $ r-ame r-ajya.m pra/s-asati | *HV_31.135*478:2 | g-ath-a apy atra g-ayanti $ ye pur-a.navido jan-a.h & r-ame nibaddh-as tattv-arth-a % m-ah-atmya.m tasya dh-imata.h // HV_31.136 // /sy-amo yuv-a lohit-ak.so $ d-ipt-asyo mitabh-a.sit-a & -aj-anab-ahu.h sumukha.h % si.mhaskandho mah-abhuja.h // HV_31.137 // da/sa var.sasahasr-a.ni $ da/sa var.sa/sat-ani ca & ayodhy-adhipatir bh-utv-a % r-amo r-ajyam ak-arayat // HV_31.138 // .rks-amayaju.s-a.m gho.so $ jy-agho.sa/s ca mah-atmana.h & avyucchinno 'bhavad r-a.s.tre % d-iyat-a.m bhujyat-am iti // HV_31.139 // sattvav-an gu.nasa.mpanno $ d-ipyam-ana.h svatejas-a & ati s-urya.m ca candra.m ca % r-amo d-a/sarathir babhau // HV_31.140 // -ije kratu/satai.h pu.nyai.h $ sam-aptavarad-ak.si.nai.h & hitv-ayodhy-a.m diva.m y-ato % r-aghavo 'saumah-abala.h // HV_31.141 // evam e.sa mah-ab-ah-ur $ ik.sv-akukulanandana.h & r-ava.na.m saga.na.m hatv-a % divam -acakrame prabhu.h // HV_31.142 // apara.h ke/savasy-aya.m $ pr-adurbh-avo mah-atmana.h & vikhy-ato m-athure kalpe % sarvalokahit-aya vai // HV_31.143 // yatra s-alva.m ca ka.msa.m ca $ mainda.m dvividam eva ca & ari.s.ta.m v.r.sabha.m ke/si.m % p-utan-a.m daityad-arik-am // HV_31.144 // n-aga.m kuvalay-ap-i.da.m $ c-a.n-ura.m mu.s.tika.m tath-a & daity-an m-anu.sadehasth-an % s-uday-am -asa v-iryav-an // HV_31.145 // chinna.m b-ahusahasra.m ca $ b-a.nasy-adbhutakarma.na.h & naraka/s ca hata.h sa.mkhye % yavana/s ca mah-abala.h // HV_31.146 // h.rt-ani ca mah-ip-an-a.m $ sarvaratn-ani tejas-a & dur-ac-ar-a/s ca nihat-a.h % p-arthiv-a ye mah-itale // HV_31.147 // [k: K1.3.4 ?N V B Dn Ds D1--4.6 T G1.4.5 M4 ins. after 147; K2 D5 after 146: :k] navame dv-apare vi.s.nur $ a.s.t-avi.m/se pur-abhavat | *HV_31.147*479:1 | vedavy-asas tad-a jaj?ne $ j-at-ukar.nyapura.hsara.h | *HV_31.147*479:2 | eko veda/s caturdh-a tu $ k.rtas tena mah-atman-a | *HV_31.147*479:3 | janito bh-arato va.m/sa.h $ satyavaty-a.h sutena ca | *HV_31.147*479:4 | ete lokahit-arth-aya $ pr-adurbh-av-a mah-atmana.h & [k: K2--4 ?N2.3 V B Dn Ds D2 D4--6 T3.4 G1.5; T1 cont. after *148: :k] at-it-a.h kathit-a r-ajan $ kathyante c-apy an-agat-a.h | *HV_31.148*480 | kalk-i vi.s.nuya/s-a n-ama % bh-uya/s cotpatsyate prabhu.h // HV_31.148 // [k: N (except /S1 ?N1) T1.3.4 G3.5 ins. after 148c: :k] ... $ sa.mbhalagr-amako dvija.h | *HV_31.148*481:1 | sarvalokahit-arth-aya $ ... | *HV_31.148*481:2 | [k: After 148, N(except /S1 ?N1) T3.4 G3--5 ins.: :k] da/samo bh-avyasa.mpanno $ y-aj?navalkyapura.hsara.h | *HV_31.148*482:1 | k.sapayitv-a ca t-an sarv-an $ bh-avin-arthena codit-an | *HV_31.148*482:2 | ga;ng-ayamunayor madhye $ ni.s.th-a.m pr-apsyati s-anuga.h | *HV_31.148*482:3 | tata.h k-ale vyat-ite tu $ s-am-atye sahasainike | *HV_31.148*482:4 | n.rpe.sv atha prana.ste.su $ tad-a tv apragrah-a.h praj-a.h || *HV_31.148*482:5 | k.sa.nena nirv.rte caiva $ hatv-a c-anyonyam -ahave | *HV_31.148*482:6 | parasparah.rtasv-a/s ca $ nir-akrand-a.h sudu.hkhit-a.h | *HV_31.148*482:7 | eva.m ka.s.tam anupr-apt-a.h $ kalisa.mdhy-a.m/sake tad-a | *HV_31.148*482:8 | praj-a.h k.saya.m pray-asyanti $ s-ardha.m kaliyugena ha | *HV_31.148*482:9 | k.s-i.ne kaliyuge tasmi.ms $ tata.h k.rtayuga.m puna.h | *HV_31.148*482:10 | prapatsyate yath-any-aya.m $ svabh-av-ad eva n-anyath-a | *HV_31.148*482:11 | [k: After line 1 of *482, ?N2.3 V1.3 ins.: :k] anukar.san sa vai sen-a.m $ hastya/svarathasa.mkul-am | *HV_31.148*482A:1 | prag.rh-it-ayudhair viprair $ v.rta.h /satasahasra/sa.h | *HV_31.148*482A:2 | ni.h/se.s-a?n /suddhar-aj-a.ms t-a.ms $ tad-a sa tu kari.syati | *HV_31.148*482A:3 | p-a.sa.n.d-an mlecchaj-at-i.m/s ca $ dasy-u.m/s caiva sahasra/sa.h | *HV_31.148*482A:4 | n-atyartha.m dh-armik-a ye ca $ ye ca dharmadvi.sa.h kvacit | *HV_31.148*482A:5 | ud-icy-a madhyade/sasth-a.h $ p-arvat-iy-as tathaiva ca | *HV_31.148*482A:6 | pr-acy-an prat-icy-a.m/s ca tath-a $ vindhyap.r.s.thapar-anug-an | *HV_31.148*482A:7 | tathaiva d-ak.si.n-aty-a.m/s ca $ dravi.d-an si.mhalai.h saha | *HV_31.148*482A:8 | g-andh-ar-an p-arad-a.m/s caiva $ pahlav-an yavan-a?n /sak-an | *HV_31.148*482A:9 | tukh-ar-an barbar-a.m/s caiva $ /sv-anik-an darad-an kha/s-an | *HV_31.148*482A:10 | lambak-a.m/s ca maru.mdh-a.m/s ca $ kir-at-a.m/s caiva sa prabhu.h | *HV_31.148*482A:11 | prav.rttacakro balav-an $ dasy-un -amantako bal-i | *HV_31.148*482A:12 | adh.r.sya.h sarvabh-ut-an-a.m $ p.rthiv-i.m vicari.syati | *HV_31.148*482A:13 | m-anu.sa.h sa tu sa.mjaj?ne $ devasy-agrasya dh-imata.h | *HV_31.148*482A:14 | p-urvajanmani vi.s.nu.h sa $ pramatir n-ama v-iryav-an | *HV_31.148*482A:15 | g-atre.na vai candramasa.h $ p-ur.ne kaliyuge 'bhavat | *HV_31.148*482A:16 | ity et-a v-asudevasya $ da/sa sa.mbh-utaya.h sm.rt-a.h | *HV_31.148*482A:17 | ta.m ta.m k-ala.m ca k-arya.m ca $ ta.m tathodde/sak-ari.nam | *HV_31.148*482A:18 | a.m/sena tri.su loke.su $ t-a.ms t-an yon-in vi/saty api | *HV_31.148*482A:19 | pa?ncavi.m/sotthita.h kalk-i $ pa?nc-a/saccharad-a.m sam-a.h | *HV_31.148*482A:20 | vinighnan sarvabh-ut-ani $ m-anu.s-a.m/s caiva sarva/sa.h | *HV_31.148*482A:21 | k.rtv-a b-ij-ava/se.s-a.m tu $ mah-i.m kr-ure.na karma.n-a | *HV_31.148*482A:22 | sa.myodhayitv-a ca khal-an $ pr-ayas t-an apy adh-armik-an | *HV_31.148*482A:23 | tad e.sa vai tad-a kalk-i $ carit-artha.h sasainika.h | *HV_31.148*482A:24 | praj-an-a.m s-adhayitv-a ca $ sa.msiddh-artha.h puna.h svayam | *HV_31.148*482A:25 | v.rth-anyonya.m prakupit-an $ sa.mhari.syati mohit-an | *HV_31.148*482A:26 | [k: After line 7 of *482 ?N2 V1.3 ins.: :k] pur-a.ni hatv-a gr-am-a.m/s ca $ tad-a du.spragrah-a.h praj-a.h | *HV_31.148*482B:1 | prana.s.ta/srutidharm-a/s ca $ na.s.tavar.n-a/sram-as tath-a | *HV_31.148*482B:2 | hvasv-a alp-ayu.sa/s caiva $ bhavi.syanti kalau yuge | *HV_31.148*482B:3 | saritparvatasevinya.h $ patram-ulaphal-a/san-a.h | *HV_31.148*482B:4 | c-irapatr-ajinadhar-a $ gahvara.m ghoram -a/srit-a.h | *HV_31.148*482B:5 | alp-ayu.so na.s.tav-art-a $ bahub-adh-a.h sudu.hkhit-a.h | *HV_31.148*482B:6 | ete c-anye ca bahavo $ divy-a devagu.nair yut-a.h & pr-adurbh-av-a.h pur-a.ne.su % g-iyante brahmav-adibhi.h // HV_31.149 // yatra dev-a vimuhyanti $ pr-adurbh-av-anuk-irtane & pur-a.na.m vartate yatra % veda/srutisam-ahitam // HV_31.150 // etadudde/sam-atre.na $ pr-adurbh-av-anuk-irtanam & k-irtita.m k-irtan-iyasya % sarvalokaguro.h prabho.h // HV_31.151 // pr-iyante pitaras tasya $ pr-adurbh-av-anuk-irtan-at & vi.s.nor amitav-iryasya % ya.h /s.r.noti k.rt-a?njali.h // HV_31.152 // [k: D3 ins.: :k] sarvap-apavinirmukto $ dhanaputrapa/s-u.ml labhet | *HV_31.152*483 | [k: T4 ins.: :k] n-a/subha.m vidyate tasya $ putrav-an dyutim-an bhavet | *HV_31.152*484 | et-as tu yoge/svarayogam-ay-a.h $ /srutv-a naro mucyati sarvap-apai.h & .rddhi.m sam.rddhi.m vipul-a.m/s ca bhog-an % pr-apnoti /s-ighra.m bhagavatpras-ad-at // HV_31.153 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 32, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 24, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} vi/svatva.m /s.r.nu me vi.s.nor $ haritva.m ca k.rte yuge & vaiku.n.thatva.m ca deve.su % k.r.s.natva.m m-anu.se.su ca // HV_32.1 // -i/svarasya hi tasyem-a.m $ karma.n-a.m gahan-a.m gatim & sa.mpratyat-it-a.m bh-avy-a.m ca % /s.r.nu r-ajan yath-atatham // HV_32.2 // avyakto vyaktali;ngastho $ ya e.sa bhagav-an prabhu.h & n-ar-aya.no hy anant-atm-a % prabhavo 'vyaya eva ca // HV_32.3 // e.sa n-ar-aya.no bh-utv-a $ harir -as-it san-atana.h & brahm-a /sakra/s ca soma/s ca % dharma.h /sukro b.rhaspati.h // HV_32.4 // aditer api putratvam $ etya y-adavanandana.h & e.sa vi.s.nur iti khy-ata % indr-ad avarajo 'bhavat // HV_32.5 // pras-adaja.m hy asya vibhor $ adity-a.m putrajanma tat & vadh-artha.m sura/satr-u.n-a.m % daityad-anavarak.sas-am // HV_32.6 // pradh-an-atm-a pur-a hy e.sa $ brahm-a.nam as.rjat prabhu.h & so 's.rjat p-urvapuru.sa.h % pur-akalpe praj-apat-in // HV_32.7 // te tanv-an-as tan-us tatra $ brahmava.m/s-an anuttam-an & tebhyo 'bhavan mah-atmabhyo % bahudh-a brahma /s-a/svatam // HV_32.8 // etad -a/scaryabh-utasya $ vi.s.no.h karm-anuk-irtanam & k-irtita.m k-irtan-iyasya % k-irtyam-ana.m nibodha me // HV_32.9 // v.rtte v.rtravadhe t-ata $ vartam-ane k.rte yuge & -as-it trailokyavikhy-ata.h % sa.mgr-amas t-arak-amaya.h // HV_32.10 // tatra sma d-anav-a ghor-a.h $ sarve sa.mgr-amadarpit-a.h & ghnanti dev-an sagandharv-an % sayak.soragac-ara.n-an // HV_32.11 // te vadhyam-an-a vimukh-a.h $ k.s-i.naprahara.n-a ra.ne & tr-at-ara.m manas-a jagmur % deva.m n-ar-aya.na.m prabhum // HV_32.12 // etasminn antare megh-a $ nirv-a.n-a;ng-aravarcasa.h & s-arkacandragrahaga.na.m % ch-adayanto nabhastalam // HV_32.13 // ca?ncadvidyudga.n-aviddh-a $ ghor-a nihr-adak-ari.na.h & anyonyaveg-abhihat-a.h % pravavu.h sapta m-arut-a.h // HV_32.14 // d-iptatoy-a/san-ip-atair $ vajraveg-anal-anilai.h & rar-asa ghorair utp-atair % dahyam-anam iv-ambaram // HV_32.15 // petur ulk-asahasr-a.ni $ petur -ak-a/sag-any api & nyubj-ani ca vim-an-ani % prapatanty utpatanti ca // HV_32.16 // caturyug-antapary-aye $ lok-an-a.m yadbhaya.m bhavet & ar-upavanti r-up-a.ni % tasminn utp-atalak.sa.ne // HV_32.17 // tamas-a ni.sprabha.m sarva.m $ na pr-aj?n-ayata ki.mcana & timiraughaparik.sipt-a % na reju/s ca di.so da/sa // HV_32.18 // vive/sa r-upi.n-i k-al-i $ k-alamegh-avagu.n.thit-a & dyaur na bh-aty abhibh-ut-ark-a % ghore.na tamas-a v.rt-a // HV_32.19 // t-an ghanaugh-an satimir-an $ dorbhy-a.m vik.sipya sa prabhu.h & vapu.h sa.mdar/say-am -asa % divya.m k.r.s.navapur hari.h // HV_32.20 // bal-ahak-a?njananibha.m $ bal-ahakatan-uruham & tejas-a vapu.s-a caiva % k.r.s.na.m k.r.s.nam iv-acalam // HV_32.21 // d-iptap-it-ambaradhara.m $ taptak-a?ncanabh-u.sa.nam & dh-um-andhak-aravapu.sa.m % yug-ant-agnim ivotthitam // HV_32.22 // caturdvigu.nap-in-a.ms-a.m $ kir-i.tacchannam-urdhajam & c-am-ikarakar-asaktam % -ayudhair upa/sobhitam // HV_32.23 // candr-arkakira.nopeta.m $ girik-u.tam ivocchritam & nandak-ananditakara.m % /sar-a/s-ivi.sadh-ari.nam // HV_32.24 // /sakticitra.m halodagra.m $ /sa;nkhacakragad-adharam & vi.s.nu/saila.m k.sam-am-ula.m % /sr-iv.rk.sa.m /s-ar;nga/s.r;ngi.nam // HV_32.25 // harya/svarathasa.myukte $ supar.nadhvaja/sobhite & candr-arkacakraracite % mandar-ak.sadh.rt-antare // HV_32.26 // anantara/smisa.myukte $ durdar/se meruk-ubare & t-arak-acitrakusume % grahanak.satravandhure // HV_32.27 // bhaye.sv abhayada.m vyomni $ dev-a daityapar-ajit-a.h & dad.r/sus te sthita.m deva.m % divyalokamaye rathe // HV_32.28 // te k.rt-a?njalaya.h sarve $ dev-a.h /sakrapurogam-a.h & jaya/sabda.m purask.rtya % /sara.nya.m /sara.na.m gat-a.h // HV_32.29 // [k: D6 S (except G4 M3) ins.: :k] tu.s.tuvu/s ca jagann-atha.m $ deva.m n-ar-aya.na.m harim | *HV_32.29*485:1 | jaya deva jagann-atha $ jaya deva jan-ardana | *HV_32.29*485:2 | jaya deva prabho vi.s.no $ jaya /sa;nkhagad-adhara | *HV_32.29*485:3 | namas tubhya.m h.r.s-ike/sa $ namo deva jan-ardana | *HV_32.29*485:4 | -adideva jagann-atha $ bh-utabh-avanabh-avana | *HV_32.29*485:5 | namas tubhya.m prabho vi.s.no $ bh-ut-adipataye nama.h | *HV_32.29*485:6 | nama -ady-aya b-ij-aya $ puru.s-aya namo nama.h | *HV_32.29*485:7 | namo 'stu te jagann-atha $ namo bh-uyo mah-atmane | *HV_32.29*485:8 | ki.m v-anena jagann-atha $ namask-are.na ke/sava | *HV_32.29*485:9 | rak.sa na.h sakal-an dev-an $ daityap-a/savip-a/sit-an | *HV_32.29*485:10 | sa te.s-a.m t-a.m gira.m /srutv-a $ vi.s.nur dayitadaivata.h & mana/s cakre vin-a/s-aya % d-anav-an-a.m mah-am.rdhe // HV_32.30 // -ak-a/se tu sthito vi.s.nur $ uttama.m vapur -asthita.h & uv-aca devat-a.h sarv-a.h % sapratij?nam ida.m vaca.h // HV_32.31 // /s-anti.m vrajata bhadra.m vo $ m-a bhai.s.ta marut-a.m ga.n-a.h & jit-a me d-anav-a.h sarve % trailokya.m pratig.rhyat-am // HV_32.32 // te tasya satyasa.mdhasya $ vi.s.nor v-akyena to.sit-a.h & dev-a.h pr-iti.m par-a.m jagmu.h % pr-apyev-am.rtam uttamam // HV_32.33 // tatas tama.h sa.mhriyate $ vine/su/s ca bal-ahak-a.h & pravavu/s ca /siv-a v-at-a.h % prasann-a/s ca di/so da/sa // HV_32.34 // suprabh-a.ni ca jyoti.m.si $ candra.m cakru.h pradak.si.nam & d-iptimanti ca tej-a.msi % cakrur arka.m pradak.si.nam // HV_32.35 // na vigraha.m grah-a/s cakru.h $ prasedu/s c-api sindhava.h & virajask-a babhur m-arg-a % n-akam-arg-adayas traya.h // HV_32.36 // yath-artham -uhu.h sarito $ n-api cuk.subhire 'r.nav-a.h & -asa?n /subh-an-indriy-a.ni % nar-a.n-am antar-atmasu // HV_32.37 // mahar.sayo v-ita/sok-a $ ved-anuccair adh-iyire & yaj?ne.su ca havi.h sv-adu % /sivam -apa ca p-avaka.h // HV_32.38 // prav.rttadharm-a.h sa.mv.rtt-a $ lok-a muditam-anas-a.h & [k: V2 ins.: :k] sarve lok-a mud-anvit-a.h | *HV_32.39a*486:1 |* babh-uvur adhik-a/s caiva | *HV_32.39a*486:2 |* [k: K1 ?N2 V2 D5 ins.: :k] pr-ity-a paramay-a yukt-a $ devadevasya bh-upate.h | *HV_32.39*487 | vi.s.nor dattapratij?nasya % /srutv-arinidhane giram // HV_32.39 // [k: D6 T1.2.4 G ins.: :k] nihanmi d-anav-and.rpt-an $ yu.sm-aka.m vigrahai.h saha | *HV_32.39*488 | [k: T3 ins.: :k] gira.m te d-anav-an ugr-an $ menire nihat-an yudhi | *HV_32.39*489 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 33, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 24, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tato bhaya.m vi.s.numaya.m $ /srutv-a daiteyad-anav-a.h & udyoga.m vipula.m cakrur % yuddh-aya yudhi durjay-a.h // HV_33.1 // mayas tu k-a?ncanamaya.m $ trinalv-antaram avyayam & catu/scakra.m suvapu.sa.m % sukalpitamah-ayudham // HV_33.2 // ki.mki.n-ij-alanirgho.sa.m $ dv-ipicarmapari.sk.rtam & racita.m ratnaj-alai/s ca % hemaj-alai/s ca /sobhitam // HV_33.3 // -ih-am.rgaga.n-ak-ir.na.m $ pak.sibhi/s ca vir-ajitam & divy-astrat-u.n-iradhara.m % payodharanin-aditam // HV_33.4 // svak.sa.m rathavarod-ara.m $ s-upastham agamopamam & gad-aparighasa.mp-ur.na.m % m-urtimantam iv-ar.navam // HV_33.5 // hemakey-uravalaya.m $ svar.naku.n.dalak-ubaram & sapat-akadhvajodagra.m % s-adityam iva mandaram // HV_33.6 // gajendr-ambhodavapu.sa.m $ kvacit kesaravarcasam & yuktam .rk.sasahasre.na % sahasr-ambudan-aditam // HV_33.7 // d-iptam -ak-a/saga.m divya.m $ ratha.m pararath-arujam & ati.s.that samar-ak-a;nk.s-i % meru.m d-ipta iv-a.m/sum-an // HV_33.8 // t-aras tu kro.savist-aram $ -ayasa.m v-ahayan ratham & /sailotkarimasa.mk-a/sa.m % n-il-a?njanacayopamam // HV_33.9 // k-alaloh-a.s.tacara.na.m $ lohe.s-ayugak-ubaram & timirodg-arikira.na.m % garjantam iva toyadam // HV_33.10 // lohaj-alena mahat-a $ sagav-ak.se.na da.m/sitam & -ayasai.h parighai.h p-ur.na.m % k.sepa.n-iyai/s ca mudgarai.h // HV_33.11 // pr-asai.h p-a/sai/s ca vitatair $ avasaktai/s ca mudgarai.h & /sobhita.m tr-asan-iyai/s ca % tomarai.h sapara/svadhai.h // HV_33.12 // udyata.m dvi.sat-a.m hetor $ dvit-iyam iva mandaram & yukta.m kharasahasre.na % so 'dhy-arohad rathottamam // HV_33.13 // virocanas tu sa.mkruddho $ gad-ap-a.nir avasthita.h & pramukhe tasya sainyasya % d-ipta/s.r;nga iv-acala.h // HV_33.14 // yukta.m hayasahasre.na $ hayagr-ivas tu d-anava.h & syandana.m v-ahay-am -asa % sapatn-an-ikamardanam // HV_33.15 // vy-ayata.m bahusahasra.m $ dhanur visph-arayan mahat & var-aha.h pramukhe tasthau % s-avaroha iv-acala.h // HV_33.16 // k.saras tu vik.saran darp-an $ netr-abhy-a.m ro.saja.m jalam & sphuraddantau.s.thavadana.h % sa.mgr-ama.m so 'bhyak-a;nk.sata // HV_33.17 // tva.s.t-a tv a.s.t-ada/sahaya.m $ y-anam -asth-aya d-anava.h & vy-uhito d-anavair vy-uhai.h % paricakr-ama v-iryav-an // HV_33.18 // vipracittisuta.h /sveta.h $ /svetaku.n.dalabh-u.sa.na.h & /sveta/sailaprat-ik-a/so % yuddh-ay-abhimukha.h sthita.h // HV_33.19 // ari.s.to baliputras tu $ vari.s.tho 'dri/sil-ayudha.h & yuddh-ay-ati.s.thad -ayasto % dhar-adhara iv-apara.h // HV_33.20 // ki/soras tv atisa.mhar.s-at $ ki/sora iva codita.h & abhavad daityasainyasya % madhye ravir ivodita.h // HV_33.21 // lambas tu lambamegh-abha.h $ pralamb-ambarabh-u.sa.na.h & daityavy-uhagato bh-ati % san-ih-ara iv-a.m/sum-an // HV_33.22 // svarbh-anur-asyayodh-i tu $ da/sanau.s.thek.sa.n-ayudha.h & [k: T3 ins.: :k] pramukhe devasen-aya $ rar-aja girisa.mnibha.h | *HV_33.23*490 | hasa.ms ti.s.thati daity-an-a.m % pramukhe sumukho graha.h // HV_33.23 // anye hayagat-a bh-anti $ n-agaskandhagat-a.h pare & si.mhavy-aghragat-a/s c-anye % var-ahark.sagat-a.h pare // HV_33.24 // kecit kharo.s.tray-at-ara.h $ kecit toyadav-ahan-a.h & n-an-apak.sigat-a.h kecit % kecit pavanav-ahan-a.h // HV_33.25 // pattinas tv apare daity-a $ bh-i.sa.n-a vik.rt-anan-a.h & ekap-ad-a dvip-ad-a/s ca % nan.rtur yuddhaka;nk.si.na.h // HV_33.26 // prak.sve.dam-an-a bahava.h $ spho.tayanta/s ca d-anav-a.h & d.rpta/s-ard-ulanirgho.s-a % nedur d-anavapu.mgav-a.h // HV_33.27 // te gad-aparighair ugrair $ dhanur vy-ay-ama/s-alina.h & b-ahubhi.h parigh-ak-arais % tarjayanti sma d-anav-a.h // HV_33.28 // pr-asai.h p-a/sai/s ca kha.dgai/s ca $ tomar-a;nku/sapa.t.tisai.h & cikr-i.dus te /sataghn-ibhi.h % /sitadh-arai/s ca mudgarai.h // HV_33.29 // ga.n.da/sailai/s ca /sailai/s ca $ parighai/s cottam-ayudhai.h & cakrai/s ca daityapravar-a/s % cakrur -anandita.m balam // HV_33.30 // [k: K1.2 ?N2 Dn1 D3.4 ins.: :k] k-a;nk.santo vijaya.m yuddhe $ d-anav-a yuddhadurmad-a.h | *HV_33.30*491 | eva.m tad d-anava.m sainya.m $ sarva.m yuddhamadotka.tam & dev-an abhimukha.m tasthau % megh-an-ikam ivoddhatam // HV_33.31 // tadadbhuta.m daityasahasrag-a.dha.m $ v-ayvagnitoy-ambuda/sailakalpam & bala.m ra.naugh-abhyuday-abhyud-ir.na.m % yuyutsayonmattam iv-ababh-ase // HV_33.32 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 34, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 25, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} /srutas te daityasainyasya $ vistaras t-ata vigrahe & sur-a.n-a.m sarvasainyasya % vistara.m vai.s.nava.m /s.r.nu // HV_34.1 // -adity-a vasavo rudr-a $ a/svinau ca mah-abalau & sabal-a.h s-anug-a/s caiva % sa.mnahyanta yath-akramam // HV_34.2 // puruh-utas tu purato $ lokap-ala.h sahasrad.rk & gr-ama.n-i.h sarvadev-an-am % -aruroha suradvipam // HV_34.3 // savye c-asya ratha.h p-ar/sve $ pak.sipravaravegav-an & suc-arucakracara.no % hemavajrapari.sk.rta.h // HV_34.4 // devagandharvayak.saughair $ anuy-ata.h sahasra/sa.h & d-iptimadbhi.h sadasyai/s ca % brahmar.sibhir abhi.s.tuta.h // HV_34.5 // vajravisph-urjitoddh-utair $ vidyudindr-ayudh-arpitai.h & gupto bal-ahakaga.nai.h % parvatair iva k-amagai.h // HV_34.6 // yam -ar-u.dha.h sa bhagav-an $ paryeti maghav-an gajam & havir dh-ane.su g-ayanti % vipr-a makhamukhe sthit-a.h // HV_34.7 // svarge /sakr-anuy-ate.su $ devat-ury-anun-adi.su & indra.m samupan.rtyanti % /sata/so hy apsaroga.n-a.h // HV_34.8 // ketun-a va.m/sar-ajena $ bhr-ajam-ano yath-a ravi.h & yukto hayasahasre.na % manom-arutara.mhas-a // HV_34.9 // sa syandanavaro bh-ati $ yukto m-atalin-a tad-a & k.rtsna.h pariv.rto merur % bh-askarasyeva tejas-a // HV_34.10 // yamas tu da.n.dam udyamya $ k-alayukta.m ca mudgaram & tasthau suraga.n-an-ike % daity-an n-adena bh-i.sayan // HV_34.11 // caturbhi.h s-agarair gupto $ lelihadbhi/s ca pannagai.h & /sa;nkhamukt-a;ngadadharo % bibhrat toyamaya.m vapu.h // HV_34.12 // [k: M1.2 subst. for 12cd: :k] /sa;nkhamukt-amalatanu.h $ /s-it-ibh-uto 'yam ambupa.h | *HV_34.12*492 | k-alap-a/s-an sam-avidhya $ hayai.h /sa/sikaropamai.h & v-ayv-iritajalodg-arai.h % kurva.ml l-il-a.h sahasra/sa.h // HV_34.13 // p-a.n.duroddh-utavasana.h $ prav-alarucir-a;ngada.h & ma.ni/sy-amottamavapur % h-arabh-ar-arpitodara.h // HV_34.14 // varu.na.h p-a/sabh.rnmadhye $ dev-an-ikasya tasthiv-an & [k: T3 subst. for 15ab: :k] varu.na.h p-a/sahasta.h san $ dev-an-ike vyati.s.thata | *HV_34.15*493 | yuddhavel-am abhila.san % bhinnavela iv-ar.nava.h // HV_34.15 // yak.sar-ak.sasasainyena $ guhyak-an-a.m ga.nair api & [k: N (except /S1) T1.3.4 G1.4 (G2 after 14ab) ins.: :k] ma.ni/sy-amottamavapu.h $ kubero narav-ahana.h | *HV_34.16*494 | yukta/s ca /sa;nkhapadm-abhy-a.m % nidh-in-am adhipa.h prabhu.h \ r-ajar-aje/svara.h /sr-im-an # gad-ap-a.nir ad.r/syata // HV_34.16 // vim-anayodh-i dhanado $ vim-ane pu.spake sthita.h & sa r-ajar-aja.h /su/subhe % yuddh-arth-i narav-ahana.h \ prek.sam-a.na.h /sivasakha.h # s-ak.s-ad iva /siva.h svayam // HV_34.17 // [k: G2 subst. for 17ef: :k] k.saumav-as-a.h /siva.h s-ak.s-ac $ chivar-upa.h svaya.m svayam | *HV_34.17*495 | p-urva.m pak.sa.m sahasr-ak.sa.h $ pit.rr-ajas tu dak.si.nam & varu.na.h pa/scima.m pak.sam % uttara.m narav-ahana.h // HV_34.18 // catur.su yukt-a/s catv-aro $ lokap-al-a balotka.t-a.h & sv-a.m sv-a.m di/sa.m rarak.sus te % tasya devabalasya ha // HV_34.19 // s-urya.h sapt-a/svayuktena $ rathen-ambarag-amin-a & /sriy-a j-ajvalyam-anena % d-ipyam-anai/s ca ra/smibhi.h // HV_34.20 // uday-astagacakre.na $ meruparyantag-amin-a & tridivadv-aracitre.na % tapat-a lokam avyayam // HV_34.21 // sahasrara/smiyuktena $ bhr-ajam-anena tejas-a & cac-ara madhye dev-an-a.m % dv-ada/s-atm-a dine/svara.h // HV_34.22 // soma.h /svetahayo bh-ati $ syandane /s-itara/smiv-an & himatoyaprap-ur.n-abhir % bh-abhir -apl-avaya?n jagat // HV_34.23 // tam .rk.sayog-anugata.m $ /si/sir-a.m/su.m dvije/svaram & /sa/sacch-ay-a;nkitatanu.m % nai/sasya tamasa.h k.sayam // HV_34.24 // jyoti.s-am -ira.na.m vyomni $ ras-an-a.m rasana.m prabhum & o.sadh-in-a.m paritr-a.na.m % nidh-anam am.rtasya ca // HV_34.25 // jagata.h prathama.m bh-aga.m $ saumya.m /saityamaya.m rasam & dad.r/sur d-anav-a.h soma.m % himaprahara.na.m sthitam // HV_34.26 // ya.h pr-a.na.h sarvabh-ut-an-a.m $ pa?ncadh-a bhidyate n.r.su & saptaskandhagato lok-a.ms % tr-in dadh-ara cac-ara ca // HV_34.27 // yam -ahur agner yant-ara.m $ sarvaprabhavam -i/svaram & saptasvaragat-a yasya yonir % g-ibhir ud-iryate // HV_34.28 // ya.m vadanty uttama.m bh-uta.m $ ya.m vadanty a/sar-iri.nam & yam -ahur -ak-a/sagama.m % /s-ighraga.m /sabdayoninam // HV_34.29 // sa v-ayu.h sarvabh-ut-ayur $ uddhata.h svena tejas-a & pravavau vyathayan daity-an % pratiloma.h satoyada.h // HV_34.30 // maruto devagandharv-a $ vidy-adharaga.nai.h saha & cikr-i.dur asibhi.h /subhrair % nirmuktair iva pannagai.h // HV_34.31 // [k: T3 subst. for 31cd: :k] yak.sai/s ca sumah-abhogai.h $ pannagair garu.dair api | *HV_34.31*496 | s.rjanta.h sarpapatayas $ t-ivra.m ro.samaya.m vi.sam & /sarabh-ut-a.h surendr-a.n-a.m % cerur vy-attamukh-a divi // HV_34.32 // parvat-as tu /sil-a/s.r;ngai.h $ /sata/s-akhai/s ca p-adapai.h & upatasthu.h suraga.n-an % prahartu.m d-anava.m balam // HV_34.33 // ya.h sa devo h.r.s-ike/sa.h $ padman-abhas trivikrama.h & k.r.s.navartm-a yug-ant-abho % vi/svasya jagata.h prabhu.h // HV_34.34 // samudrayonir madhuh-a $ havyabhuk kratusatk.rta.h & bh-umy-apovyomabh-ut-atm-a % sy-ama.h /s-antikaro 'rih-a // HV_34.35 // [k: K2--4 ?N2.3 V B1.2 Dn Ds D2--6 T1.3.4 G1.3.4 ins.: :k] jagayonir jagadb-ijo $ jagadgurur ud-aradh-i.h | *HV_34.35*497 | so 'rkam agn-av ivodyantam $ udyamyottamatejasam & arighnam asur-an-ike % cakra.m cakragad-adhara.h \ sapar-ive.sam udyanta.m # savitur ma.n.dala.m yath-a // HV_34.36 // savyen-alambya mahat-i.m $ sarv-asuravin-a/sin-im & kare.na k-al-i.m vapu.s-a % /satruk-alaprad-a.m gad-am // HV_34.37 // /se.sair bhujai.h prad-ipt-ani $ bhujag-aridhvaja.h prabhu.h & dadh-ar-ayudhaj-at-ani % /s-ar;ng-ad-ini mah-aya/s-a.h // HV_34.38 // sa ka/syapasy-atmabhuva.m $ dvija.m bhujagabhojanam & pavan-adhikasa.mp-ata.m % gaganak.sobha.na.m khagam // HV_34.39 // bhujagendre.na vadane $ nivi.s.tena vir-ajitam & am.rt-arambhanirmukta.m % mandar-adrim ivocchritam // HV_34.40 // dev-asuravimarde.su $ /sata/so d.r.s.tavikramam & mahendre.n-am.rtasy-arthe % vajre.na k.rtalak.sa.nam // HV_34.41 // /sikhina.m c-u.dina.m caiva $ taptaku.n.dalabh-u.sa.nam & vicitrapatravasana.m % dh-atumantam iv-acalam // HV_34.42 // [k: K1 ?N2.3 V1 Ds2 D3--5 (K3 D2 after 41) ins.: :k] t-ik.s.natu.n.dogranakhara.m $ calatpak.sasam-akulam | *HV_34.42*498 | sph-itakro.d-avalambena $ /s-it-a.m/susamatejas-a & bhogibhog-avasaktena % ma.niratnena bh-asvat-a // HV_34.43 // pak.s-abhy-a.m c-arupatr-abhy-am $ -av.rtya divi l-ilay-a & yug-ante sendrac-ap-abhy-a.m % toyad-abhy-am iv-ambaram // HV_34.44 // n-ilalohitap-it-abhi.h $ pat-ak-abhir ala.mk.rtam & ketuve.sapraticchanna.m % mah-ak-ayaniketanam // HV_34.45 // aru.n-avaraja.m /sr-im-an $ -aruroha ra.ne hari.h & [k: ?N3 V1 T3.4 ins.: :k] sthita.h samaradurjeyo $ daityasainya.m vilokayan | *HV_34.46*499 | supar.na.h svena vapu.s-a % supar.na.m khecarottamam // HV_34.46 // [k: ?N3 T4 ins.: :k] daha.ms tasthau sur-an-ike $ daity-an ativibh-i.sayan | *HV_34.46*500 | tam anvayur devaga.n-a $ munaya/s ca sam-ahit-a.h & g-irbhi.h paramamantr-abhis % tu.s.tuvu/s ca gad-adharam // HV_34.47 // [k: T G M4 ins.: :k] namas te 'stu h.r.s-ike/sa $ jahi daityabala.m vibho | *HV_34.47*501:1 | namas trim-urtaye tubhya.m $ haribrahma/siv-atmane | *HV_34.47*501:2 | namas traividyar-up-aya $ .rks-amayaju.se nama.h | *HV_34.47*501:3 | namo 'stu yogicinty-aya $ te.s-a.m yogaprad-ayine | *HV_34.47*501:4 | namo vikalpa/s-uny-aya $ namo vij?naptir-upine | *HV_34.47*501:5 | ya.m ca j?n-anamaya.m teja.h $ pravadanti man-i.si.na.h | *HV_34.47*501:6 | ta.m nat-a.h sma jagann-atha.m $ jahi daityaga.n-an hare | *HV_34.47*501:7 | tv-a.m stotu.m hi vaya.m deva $ /sakt-a var.sa/satair api | *HV_34.47*501:8 | na hi deva jagann-atha $ jayasva puru.sottama | *HV_34.47*501:9 | it-irit-a.m giri.m /srutv-a $ gantum abhyudyato hari.h | *HV_34.47*501:10 | tad vai/srava.nasu/sli.s.ta.m $ vaivasvatapura.hsaram.h& v-arir-ajaparik.sipta.m % devar-ajavir-ajitam // HV_34.48 // candraprabh-abhir vimala.m $ yuddh-aya samavasthitam & [k: ?N2.3 V1.3 ins.: :k] yayau hita.m devapatha.m $ d-iptabh-askaratejasam | *HV_34.49*502 | pavan-aviddhanirgho.sa.m % sa.mprad-iptahut-a/sanam // HV_34.49 // vi.s.nor ji.s.no.h sahi.s.no/s ca $ bhr-aji.s.nos tejas-a v.rtam & bala.m balavaduddh-uta.m % yuddh-aya samavartata // HV_34.50 // svasty astu devebhya iti $ stuva.ms tatr-a;ngir-abrav-it & [k: T2, G1.3.5 subst. for 51ab: :k] svasty astv iti stuva.ms tatra $ dev-an -a;ngiraso 'brav-it | *HV_34.51*503 | svasty astu daityebhya iti % u/san-a v-akyam abrav-it // HV_34.51 // [k: K1 subst. for 51cd: :k] svasti daityebhya iti c-apy $ u/san-a v-akyam -adade | *HV_34.51*504 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 35, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 26, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} t-abhy-a.m bal-abhy-a.m sa.mjaj?ne $ tumulo vigrahas tad-a & sur-a.n-am asur-a.n-a.m ca % parasparajayai.si.n-am // HV_35.1 // [k: After the ref., K1.3 ?N2 V3 Dn Ds2 D2--6 ins.: :k] sarvadevamayo yas tu $ sarvadharmamayas tu ya.h | *HV_35.0*505:1 | tasya vi.s.no.h sure/sasya $ tejas-a vidh.rt-a.h sur-a.h | *HV_35.0*505:2 | sabal-a.h s-anug-a/s caiva $ trida/s-a/s ca madotka.t-a.h | *HV_35.0*505:3 | prahartu.m d-anava.m sainya.m $ taras-a hi samabhyayu.h | *HV_35.0*505:4 | d-anav-a daivatai.h s-ardha.m $ n-an-aprahara.nodyat-a.h & sam-iyur yudhyam-an-a vai % parvat-a iva parvatai.h // HV_35.2 // tatsur-asurasa.myukta.m $ yuddham atyadbhuta.m babhau & dharm-adharmasam-ayukta.m % darpe.na vinayena ca // HV_35.3 // tato rathai.h prajvalitair $ v-ahanai/s ca pracoditai.h & utpatadbhi/s ca gagana.m % s-asihastai.h samantata.h // HV_35.4 // k.sipyam-a.nai/s ca musalai.h $ sa.mpre.syadbhi/s ca s-ayakai.h & c-apair visph-aryam-a.nai/s ca % p-atyam-anai/s ca mudgarai.h // HV_35.5 // tad yuddham abhavad ghora.m $ devad-anavasa.mkulam & jagatas tr-asajanana.m % yugasa.mvartakopamam // HV_35.6 // svahastamuktai.h parighai.h $ k.sipramuktai/s ca parvatai.h & d-anav-a.h samare jaghnur % dev-an indrapurogam-an // HV_35.7 // te vadhyam-an-a balibhir $ d-anavair jitak-a/sibhi.h & vi.sa.n.namanaso dev-a % jagmur -arti.m mah-am.rdhe // HV_35.8 // te 'straj-alai.h pramathit-a.h $ parighair bhinnamastak-a.h & bhinnorask-a ditisutair % vem-u rakta.m vra.nair bahu // HV_35.9 // sa.mdit-a.h p-a/saj-alai/s ca $ niryatn-a/s ca /sarai.h k.rt-a.h & pravi.s.t-a d-anav-i.m m-ay-a.m % na /sekus te vice.s.titum // HV_35.10 // tatstambhitam iv-abh-ati $ ni.spr-a.nasad.r/s-ak.rti & bala.m sur-a.n-am asurair % ni.sprayatn-ayudha.m k.rtam // HV_35.11 // m-ay-ap-a/s-anvikar.sa.m/s ca $ chindan vajre.na t-a?n /sar-an & /sakro daityabala.m ghora.m % vive/sa bahulocana.h // HV_35.12 // sa daity-an pramukhe hatv-a $ tadd-anavabala.m mahat & t-amasen-astraj-alena % tamobh-utam ath-akarot // HV_35.13 // te 'nyonya.m n-avabudhyanta $ dev-an v-a v-ahan-ani v-a & ghore.na tamas-avi.s.t-a.h % puruh-utasya tejas-a // HV_35.14 // m-ay-ap-a/sair vimukt-as tu $ yatnavanta.h surottam-a.h & vap-u.m.si daityasa.mgh-an-a.m % tamobh-ut-any ap-atayan // HV_35.15 // apadhvast-a visa.mj?n-a/s ca $ tamas-a n-ilavarcasa.h & petus te d-anavaga.n-a/s % chinnapak.s-a iv-acal-a.h // HV_35.16 // tadghan-ibh-utadaityendram $ andhak-aram iv-ar.navam & d-anava.m devasadana.m % tamobh-utam iv-ababhau // HV_35.17 // tad-as.rjanmah-am-ay-a.m $ mayas t-a.m t-amas-i.m dahan & yug-antoddyotajanan-i.m % s.r.s.t-am aurve.na vahnin-a // HV_35.18 // s-a dad-aha tama.h sarva.m $ m-ay-a mayavikalpit-a & daity-a/s c-adityavapu.sa.h % sadya uttasthur -ahave // HV_35.19 // m-ay-am aurv-i.m sam-as-adya $ dahyam-an-a divaukasa.h & bhejire candravi.saya.m % /s-it-a.m/susalilahradam // HV_35.20 // te dahyam-an-a aurve.na $ tejas-a bhra.s.tatejasa.h & /sa/sa.msur vajri.ne dev-a.h % sa.mtapt-a.h /sara.nai.si.na.h // HV_35.21 // sa.mtapte m-ayay-a sainye $ dahyam-ane ca d-anavai.h & codito devar-ajena % varu.no v-akyam abrav-it // HV_35.22 // pur-a brahmar.sija.h /sakra $ tapas tepe sud-aru.nam & aurva.h p-urva.m sa tejasv-i % sad.r/so brahma.no gu.nai.h // HV_35.23 // ta.m tapantam iv-aditya.m $ tapas-a jagad avyayam & upatasthur muniga.n-a % dev-a devar.sibhi.h saha // HV_35.24 // hira.nyaka/sipu/s caiva $ d-anavo d-avane/svara.h & .r.si.m vij?n-apay-am -asa % pur-a paramatejasam // HV_35.25 // tam -ucur brahma-.r.sayo $ vacana.m dharmasa.mhitam & .r.siva.m/se.su bhagava?n/s % chinnam-ulam ida.m kulam // HV_35.26 // ekas tvam anapatya/s ca $ gotr-apatya.m na vartate & kaum-ara.m vratam -asth-aya % kle/sam ev-anuvartase // HV_35.27 // bah-uni vipra gotr-a.ni $ mun-in-a.m bh-avit-atman-am & ekadeh-ani ti.s.thanti % vivikt-ani vin-a praj-a.h // HV_35.28 // dharats-utsannabh-ute.su $ te.su te n-asti k-ara.nam & bhav-a.ms tu tapas-a /sre.s.tha.h % praj-apatisamadyuti.h // HV_35.29 // tatpravartasva va.m/s-aya $ vardhay-atm-anam -atman-a & -adadhat svorjita.m tejo % dvit-iy-a.m kuru vai tanum // HV_35.30 // sa evam ukto munibhir $ munir manasi t-a.dita.h & jagarhe t-an .r.siga.n-an % vacana.m cedam abrav-it // HV_35.31 // yath-aya.m /s-a/svato dharmo $ mun-in-a.m vihita.h pur-a & -ar.sa.m vai sevat-a.m karma % vanyam-ulaphal-a/sina.h // HV_35.32 // brahmayonau pras-utasya $ br-ahma.nasy-atmavartina.h & brahmacarya.m sucarita.m % brahm-a.nam api c-alayet // HV_35.33 // dvij-an-a.m v.rttayas tisro $ ye g.rh-a/sramav-asina.h & asm-aka.m tu vana.m v.rttir % vany-a/sramaniv-asin-am // HV_35.34 // abbhak.s-a v-ayubhak.s-a/s ca $ dantol-ukhalinas tath-a & a/smaku.t.t-a da/satap-a.h % pa?ncasaptatap-a/s ca ye // HV_35.35 // ete tapasi ti.s.thanto $ vratair api sudu.scarai.h & brahmacarya.m purask.rtya % pr-arthayanti par-a.m gatim // HV_35.36 // brahmacary-ad br-ahma.nasya $ br-ahma.natva.m vidh-iyate & evam -ahu.h pare loke % brahmacaryavido jan-a.h // HV_35.37 // brahmacarye sthita.m dhairya.m $ brahmacarye sthita.m tapa.h & ye sthit-a brahmacarye.na % br-ahma.n-a divi te sthit-a.h // HV_35.38 // n-asti yoga.m vin-a siddhir $ n-asti siddhi.m vin-a ya/sa.h & n-asti loke ya/som-ula.m % brahmacary-at para.m tapa.h // HV_35.39 // yo nig.rhyendriyagr-ama.m $ bh-utagr-ama.m ca pa?ncakam & brahmacarya.m sam-adhatte % kim ata.h parama.m tapa.h // HV_35.40 // ayoge ke/sadhara.nam $ asa.mkalpe vratakriy-a & brahmacarya.m ca cary-a ca % traya.m sy-ad dambhasa.mj?nitam // HV_35.41 // kva d-ar-a.h kva ca sa.myoga.h $ kva ca bh-avaviparyaya.h & yad iya.m brahma.n-a s.r.s.t-a % manas-a m-anas-i praj-a // HV_35.42 // yady asti tapaso v-irya.m $ yu.sm-akam amit-atman-am & [k: D5 ins.: :k] mukhanetravik-are.na $ spar/sanair bh-a.sa.nena ca | *HV_35.43*506:1 | smara.na.m sundar-i.n-a.m ca $ manaso vik.rti.h pur-a | *HV_35.43*506:2 | tasy-am utpattim -as-adya $ tasy-a.m b-ija.m ka -avehat | *HV_35.43*506:3 | p-ap-atm-a vikalo m-u.dho $ bhav-ad.r/sa iti /sruti.h | *HV_35.43*506:4 | sm.rtv-a brahmapad-at khinno $ d.r.s.tv-a /sukra.m pramu?ncati | *HV_35.43*506:5 | s.r.s.tv-a vidr-avayaty -atm-a $ tasy-a.m b-ija.m ka -avahet | *HV_35.43*506:6 | brahmacarye yad-a bh-ute $ bhaved yadi vini/scaya.h | *HV_35.43*506:7 | pr-a.nino dadhati ke rati.m tato | *HV_35.43*506:8 |* yo.sit-a.m vapu.si nirgh.r.ne '/sucau | *HV_35.43*506:9 |* brahmacaryam apara.m suni/scit-a.h | *HV_35.43*506:10 |* kurmahe yad abhik-a;nk.sita.m h.rdi | *HV_35.43*506:11 |* s.rjadhva.m m-anas-an putr-an % pr-aj-apatyena karma.n-a // HV_35.43 // manas-a nirmit-a yonir $ -adh-atavy-a tapasvin-a & na d-arayoga.m b-ija.m v-a % vratamukta.m tapasvin-am // HV_35.44 // yad ida.m luptadharm-artha.m $ yu.sm-abhir iha nirbhayai.h & vy-ah.rta.m sadbhir atyartham % asadbhir iva me matam // HV_35.45 // vapur d-ipt-antar-atm-anam $ e.sa k.rtv-a manomayam & d-arayoga.m vin-a srak.sye % putram -atmatan-uruham // HV_35.46 // evam -atm-anam -atm-a me $ dvit-iya.m janayi.syati & vanyen-anena vidhin-a % didhak.santam iva praj-a.h // HV_35.47 // -urvas tu tapas-avi.s.to $ nive/syoru.m hut-a/sane & mamanthaikena darbhe.na % sutasya prabhav-ara.nim // HV_35.48 // tasyoru.m sahas-a bhittv-a $ jv-al-am-al-i nirindhana.h & jagato dahan-ak-a;nk.s-i % putro 'gni.h samapadyata // HV_35.49 // -urvasyoru.m vinirmidya $ aurvo n-am-antako 'nala.h & didhak.sann iva lok-a.ms tr-i?n % jaj?ne paramakopana.h // HV_35.50 // utpannam-atra/s cov-aca $ pitara.m d-iptay-a gir-a & k.sudh-a me b-adhate t-ata % jagad dhak.sye tyajasva m-am // HV_35.51 // tridiv-arohibhir jv-alair $ j.rmbham-a.no di/so da/sa & nirdahan sarvabh-ut-ani % vav.rdhe so 'ntako 'nala.h // HV_35.52 // etasminn anantare brahm-a $ munim -urva.m sabh-ajayan & [k: After 53a, N (except /S1 ?N1) T1.3.4 G3--5 ins.: :k] sarvalokapati.h prabhu.h | *HV_35.53a*507:1 |* -ajag-ama munir yatra $ vyas.rjat putram uttamam | *HV_35.53a*507:2 | sa dadar/sorum -urvasya $ d-ipyam-ana.m sut-agnin-a | *HV_35.53a*507:3 | aurvakop-agnisa.mtapt-a.ml $ lok-a.m/s ca .r.sibhi.h saha | *HV_35.53a*507:4 | tam uv-aca tato brahm-a | *HV_35.53a*507:5 |* putreda.m dh-aryat-a.m tejo % lok-an-a.m kriyat-a.m day-a // HV_35.53 // asy-apatyasya te vipra $ kari.sye s-ahyam uttamam & v-asa.m c-asya prad-asy-ami % pr-a/sana.m c-am.rtopamam \ tathyam etan mama vaca.h # /s.r.nu tva.m vadat-a.m vara // HV_35.54 // [k: T1.2 G M3.4 ins.: :k] bhojana.m c-asya d-asy-ami $ yena pr-ito bhavi.syati | *HV_35.54*508 | {-urva uv-aca} dhanyo 'smy anug.rh-ito 'smi $ yan me 'dya bhagav-a?n /si/so.h & matim et-a.m dad-at-iha % param-anugrah-aya vai // HV_35.55 // prabh-atak-ale sa.mpr-apte $ k-a;nk.sitavye sam-agame & bhagava.ms tarpita.h putra.h % kair havyai.h pr-apsyate sukham // HV_35.56 // kutra v-asya niv-asa.h sy-ad $ bhojana.m ca kim-atmakam & vidh-asyati bhav-an asya % v-iryatulya.m mahaujasa.h // HV_35.57 // {brahmov-aca} va.dav-amukhe 'sya vasati.h $ samudre vai bhavi.syati & mama yonir jala.m vipra % tac ca me toyapa.m mukham // HV_35.58 // tatr-aham -ase nirata.h $ piban v-arimaya.m havai.h & taddhavis tava putrasya % vis.rj-amy -alaya.m ca tat // HV_35.59 // tato yug-ante bh-ut-an-am $ e.sa c-aha.m ca suvrata & sahitau vicari.sy-avo % ni.spr-a.nanakar-av iha // HV_35.60 // e.so 'gnir antak-alasya $ salil-a/s-i may-a k.rta.h & dahana.h sarvabh-ut-an-a.m % sadev-asurarak.sas-am // HV_35.61 // evam astv iti so 'py agni.h $ sa.mv.rtajv-alama.n.dala.h & pravive/s-ar.navamukha.m % nik.sipya pitari prabh-am // HV_35.62 // pratiy-atas tato brahm-a $ te ca sarve mahar.saya.h & aurvasy-agne.h prabh-avaj?n-a.h % sv-a.m sv-a.m gatim up-a/srit-a.h // HV_35.63 // hira.nyaka/sipur d.r.s.tv-a $ tad adbhutam ap-ujayat & aurva.m pra.natasarv-a;ngo % v-akya.m cedam uv-aca ha // HV_35.64 // bhagavann adbhutam ida.m $ nirv.rtta.m lokas-ak.sikam & tapas-a te muni/sre.s.tha % paritu.s.ta.h pit-amaha.h // HV_35.65 // aha.m tu tava putrasya $ tava caiva mah-avrata & bh.rtya ity avagantavya.h % /sl-aghyo 'smi yadi karma.n-a // HV_35.66 // ta.m m-a pa/sya sam-apanna.m $ tavaiv-ar-adhane ratam & yat s-ideya.m muni/sre.s.tha % tavaiva sy-atpar-ajaya.h // HV_35.67 // [k: G3 ins.: :k] /si.syo 'smi te tapa.h/sre.s.tha $ surebhyo me bhaya.m nuda | *HV_35.67*509 | {-urva uv-aca} dhanyo 'smy anug.rh-ito 'smi $ yasya te 'ha.m gurur mata.h & n-asti te tapas-anena % bhayam adyeha suvrata // HV_35.68 // im-a.m ca m-ay-a.m g.rh.n-i.sva $ mama putre.na nirmit-am & nirindhan-am agnimay-i.m % du.hspar/s-a.m p-avakair api // HV_35.69 // e.s-a te svasya va.m/sasya $ va/sag-arivinigrahe & rak.si.syaty -atmapak.sa.m ca % par-a.m/s ca pradahi.syati // HV_35.70 // evam astv iti t-a.m g.rhya $ pra.namya munipu.mgavam & jag-ama tridiva.m h.r.s.ta.h % k.rt-artho d-anave/svara.h // HV_35.71 // sai.s-a durvi.sah-a m-ay-a $ devair api dur-asad-a & aurve.na nirmit-a p-urva.m % p-avakenorvas-unun-a // HV_35.72 // tasmi.ms tu vyutthite daitye $ nirv-iyai.s-a na sa.m/saya.h & /s-apo hy asy-a.h pur-a datta.h % s.r.s.t-a yenaiva tejas-a // HV_35.73 // yady e.s-a pratihantavy-a $ kartavyo bhagav-an sukh-i & d-iyat-a.m me sakh-a /sakra % toyayonir ni/s-akara.h \ [k: N (except ?N1) T1.3.4 G1.4 ins.: :k] ten-aha.m saha sa.mgamya $ y-adobhi/s ca sam-ahita.h | *HV_35.74*510 | m-ay-am et-a.m hani.sy-ami # tvatpras-ad-an na sa.m/saya.h // HV_35.74 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 36, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 27, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam astv iti sa.mh.r.s.ta.h $ /sakras trida/savardhana.h & sa.mdide/s-agrata.h soma.m % yuddh-aya /si/sir-ayudham // HV_36.1 // gaccha soma sah-ayatva.m $ kuru p-a/sadharasya vai & asur-a.n-a.m vin-a/s-aya % jay-artha.m ca divaukas-am // HV_36.2 // tvam apratimav-irya/s ca $ jyoti.s-a.m ce/svare/svara.h & tvanmaya.m sarvalok-an-a.m % rasa.m rasavido vidu.h // HV_36.3 // k.sayav.rddhis tava vyakt-a $ s-agare khe ca ma.n.dale & parivartasy ahor-atra.m % k-ala.m jagati yojayan // HV_36.4 // lokacch-ay-amaya.m lak.sma $ tav-a;nke /sa/sasa.msthitam & na vidu.h soma dev-a/s ca % ye ca nak.satrayogina.h // HV_36.5 // tvam -adityapath-ad -urdhva.m $ jyoti.s-a.m copari sthita.h & tama.h prots-arya vapu.s-a % bh-asayasy akhila.m jagat // HV_36.6 // /svetabh-anur himatanur $ jyoti.s-am adhipa.h /sa/s-i & abdak.rt k-alayog-atm-a % -ijyo yaj?naraso 'vyaya.h // HV_36.7 // o.sadh-i/sa.h kriy-ayonir $ abjayonir anu.s.nabh-ak & /s-it-a.m/sur am.rt-adh-ara/s % capala.h /svetav-ahana.h // HV_36.8 // tva.m k-anti.h k-antavapu.s-a.m $ tva.m soma.h somav.rttin-am & saumyas tva.m sarvabh-ut-an-a.m % timiraghnas tvam .rk.sar-a.t // HV_36.9 // tad gaccha tva.m sah-anena $ varu.nena var-uthin-a & /samayasv-asur-i.m m-ay-a.m % yay-a dahy-ama sa.myuge // HV_36.10 // {soma uv-aca} yan m-a vadasi yuddh-arthe $ devar-aja varaprada & e.sa var.s-ami /si/sira.m % daityam-ay-apakar.sa.nam // HV_36.11 // et-an macch-itanirdagdh-an $ pa/syasva himave.s.tit-an & vim-ay-an vimad-a.m/s caiva % daityasa.mgh-an mah-ahave // HV_36.12 // tato himakarots.r.s.t-a.h $ sab-a.sp-a himav.r.s.taya.h & ve.s.tayanti sma t-an ghor-an % daity-an meghaga.n-a iva // HV_36.13 // tau p-a/sa/sukl-a.m/sudharau $ varu.nend-u mah-ara.ne & jaghnatur himap-atai/s ca % p-a/sap-atai/s ca d-anav-an // HV_36.14 // dv-av ambun-athau samare $ tau p-a/sahimayodhinau & m.rdhe ceratur ambhobhi.h % k.subdh-av iva mah-ar.navau // HV_36.15 // t-abhy-am -apl-avita.m sainya.m $ tad d-anavam ad.r/syata & jagatsa.mvartak-ambhodai.h % prav.rttair iva sa.mv.rtam // HV_36.16 // t-av udyat-a.m/sup-a/sau tu $ /sa/s-a;nkavaru.n-av ubhau & t-a.m m-ay-a.m /samay-am -ast-a.m % devau daiteyanirmit-am // HV_36.17 // /s-it-a.m/sujalanirdagdh-a.h $ p-a/sai/s ca prasit-a m.rdhe & na /seku/s calitu.m daity-a % vi/sirask-a iv-adraya.h // HV_36.18 // /s-it-a.m/sunihat-as te tu $ petur daity-a him-ardit-a.h & himapl-avitasarv-a;ng-a % niru.sm-a.na iv-agraya.h // HV_36.19 // te.s-a.m tu divi daity-an-a.m $ vipar-itaprabh-a.ni ha & vim-an-ani vicitr-a.ni % prapatanty utpatanti ca // HV_36.20 // t-an p-a/sahastagrathit-a.m/s $ ch-adit-a?n /s-itara/smibhi.h & mayo dadar/sa m-ay-av-i % d-anav-an divi d-anava.h // HV_36.21 // sa /sil-aj-alavitat-a.m $ ga.n.da/sail-a.t.tah-asin-im & p-adapotka.tak-u.t-agr-a.m % kandar-ak-ir.nak-anan-am // HV_36.22 // si.mhavy-aghragaj-ak-ir.n-a.m $ nadant-i.m dvipay-uthapai.h & -ih-am.rgaga.n-ak-ir.n-a.m % pavan-agh-ur.nitadrum-am // HV_36.23 // nirmit-a.m svena putre.na $ krau?ncena divi k-amag-am & prathit-a.m p-arvat-i.m m-ay-a.m % sas.rje sa samantata.h // HV_36.24 // s-a/sma/sabdai.h /sil-avar.sai.h $ prapatadbhi/s ca p-adapai.h & nijaghne devasa.mgh-a.ms t-an % d-anav-a.m/s c-apy aj-ivayat // HV_36.25 // nai/s-akar-i v-aru.n-i ca $ m-aye 'ntardadhatus tata.h & a/smabhi/s c-ayasaghanai.h % kiraddevaga.n-an ra.ne // HV_36.26 // s-a/smasa.mgh-atavi.sam-a $ drumaparvatasa.mka.t-a & abhavad dyaur asa.mh-ary-a % p.rthiv-i parvatair iva // HV_36.27 // n-an-ahato '/smabhi.h ka/scic $ chil-abhi/s c-apy at-a.dita.h & n-aniruddho drumaga.nair % devo 'd.r/syata sa.myuge // HV_36.28 // tad asa.msrastadhanu.sa.m $ bhagnaprahara.n-avilam & ni.sprayatna.m sur-an-ika.m % varjayitv-a gad-adharam // HV_36.29 // sa hi yuddhagata.h /sr-im-an $ -i/so na sma vyakampata & sahi.s.nutv-aj jagatsv-am-i % na cukrodha gad-adhara.h // HV_36.30 // k-alaj?na.h k-alamegh-abha.h $ sam-ik.san k-alam -ahave & dev-asuravimarda.m sa % dra.s.tuk-amo jan-ardana.h // HV_36.31 // tato bhagavat-adi.s.tau ra.ne $ p-avakam-arutau & [k: N (except /S1 K1 ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] m-ay-ay-a mayas.r.s.t-ay-a.h $ prav.rddh-ay-a.h /sam-aya vai | *HV_36.32*511:1 | tata.h prav.rddh-av anyonya.m $ prav.rddhajv-alaveginau | *HV_36.32*511:2 | coditau vi.s.nuv-akyena % tau m-ay-am apakar.sat-am // HV_36.32 // t-abhy-am udbhr-antamegh-abhy-a.m $ prav.rddh-abhy-a.m mah-am.rdhe & dagdh-a s-a p-arvat-i m-ay-a % bhasmabh-ut-a nan-a/sa ha // HV_36.33 // so 'nalo 'nilasa.myukta.h $ so 'nila/s c-anal-akula.h & daityasen-a.m dadahatur % yug-ante.sv iva m-urcchitau // HV_36.34 // v-ayu.h pradh-avitas tatra $ pa/sc-ad agni/s ca m-arut-at & ceratur d-anav-an-ike % kr-i.dant-av anil-analau // HV_36.35 // bhasm-avayavabh-ute.su $ prapatats-utpatatsu ca & d-anav-an-a.m vim-ane.su % vim-ane.su samantata.h // HV_36.36 // v-ataskandh-apaviddhe.su $ k.rtakarma.ni p-avake & m-ay-avadhe vinirv.rtte % st-uyam-ane gad-adhare // HV_36.37 // ni.sprayatne.su daitye.su $ trailokye muktabandhane & sa.mprah.r.s.te.su deve.su % s-adhu s-adhv iti sarva/sa.h // HV_36.38 // jaye da/sa/sat-ak.sasya $ mayasya ca par-ajaye & dik.su sarv-asu /suddh-asu % prav.rtte dharmasa.mstare // HV_36.39 // ap-av.rte candrapathe $ svayanasthe div-akare & prak.rtisthe.su loke.su % n.r.su c-aritrabandhu.su // HV_36.40 // [k: K1 D2 (after 39) ins.: :k] vir-ajam-an-a dev-as tu $ tato muniga.nai.h saha | *HV_36.40*512 | abhinnabandhane m.rtyau $ h-uyam-ane hut-a/sane & yaj?na/sobhi.su deve.su % svarg-artha.m dar/sayatsu ca // HV_36.41 // lokap-ale.su sarve.su $ dik.su sa.my-anavarti.su & bh-ave tapasi /suddh-an-am % abh-ave p-apakarma.n-am // HV_36.42 // devapak.se pramudite $ daityapak.se vi.s-idati & trip-adavigrahe dharme % adharme p-adavigrahe // HV_36.43 // ap-av.rte mah-adv-are $ vartam-ane ca satpathe & svadharmasthe.su var.ne.su % loke 'sminn -a/srame.su ca // HV_36.44 // praj-arak.sa.nayukte.su $ bhr-ajam-ane.su r-ajasu & [k: N (except /S1) T2.4 G1.3--5 M4 ins.: :k] g-iyam-an-asu g-ath-asu $ devasa.mstavan-adi.su | *HV_36.45*513 | pra/s-antakalma.se loke % /s-ante tamasi d-aru.ne // HV_36.45 // agnim-arutayos tasmin $ v.rtte sa.mgr-amakarma.ni & tanmay-a vimal-a lok-as % t-abhy-a.m jayak.rtakriy-a.h // HV_36.46 // p-urvadevabhaya.m /srutv-a $ m-arut-agnibhaya.m mahat & k-alanemir iti khy-ato % d-anava.h pratyad.r/syata // HV_36.47 // bh-askar-ak-aramuku.ta.h $ /si?njit-abhara.n-a;ngada.h & mandarotk-ir.nasa.mk-a/so % mah-arajatasa.mv.rta.h // HV_36.48 // /sataprahara.nodagra.h $ /satab-ahu.h /sat-anana.h & /sata/s-ir.sa.h sthita.h /sr-im-a?n % /sata/s.r;nga iv-acala.h \ kak.se mahati sa.mv.rddho # nid-agha iva p-avaka.h // HV_36.49 // dh-umrake/so hari/sma/srur $ da.m.s.tr-alau.s.thapu.t-anana.h & trailoky-antaravist-ari % dh-arayan vipula.m vapu.h // HV_36.50 // b-ahubhis tulayan vyoma $ k.sipan padbhy-a.m mah-idhar-an & -irayan mukhani.h/sv-asair % v.r.s.timanto bal-ahak-an // HV_36.51 // tiryag-ayatarakt-ak.sa.m $ mandarodagravak.sasam & didhak.santam iv-ay-anta.m % sarv-an devaga.n-an m.rdhe // HV_36.52 // tarjayanta.m suraga.n-a.m/s $ ch-adayanta.m di/so da/sa & sa.mvartak-ale t.r.sita.m % d.rpta.m m.rtyum ivotthitam // HV_36.53 // sutalenocchrayavat-a $ vipul-a;nguliparva.n-a & lamb-abhara.nap-ur.nena % ki.mcic calitavarma.n-a // HV_36.54 // ucchriten-agrahastena $ dak.si.nena vapu.smat-a & d-anav-an devanihat-an % utti.s.thata iti bruvan // HV_36.55 // ta.m k-alanemi.m samare $ dvi.sat-a.m k-alasa.mmitam & v-ik.santi sma sur-a.h sarve % bhayavitrastalocan-a.h // HV_36.56 // ta.m sma v-ik.santi bh-ut-ani $ kramanta.m k-alaneminam & trivikrame vikramanta.m % n-ar-aya.nam iv-aparam // HV_36.57 // socchrayan prathama.m p-ada.m $ m-arut-agh-ur.nit-ambaram & pr-akr-amadasuro yuddhe % tr-asayan sarvadevat-a.h // HV_36.58 // sa mayen-asurendre.na $ pari.svakta.h kraman ra.ne & k-alanemir babhau daitya.h % savi.s.nur iva mandara.h // HV_36.59 // atha pravivyathur dev-a.h $ sarve /sakrapurogam-a.h & d.r.s.tv-a k-alam iv-ay-anta.m % k-alanemi.m bhay-avaham // HV_36.60 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 37, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 27, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} d-anav-an-a.m tu pipr-i.su.h $ k-alanemi.h sa d-anava.h & vyavardhata mah-atej-as % tap-ante jalado yath-a // HV_37.1 // ta.m trailoy-antaragata.m $ d.r.s.tv-a te d-anave/svar-a.h & uttasthur apari/sr-ant-a.h % pr-apyev-am.rtam uttamam // HV_37.2 // te v-itabhayasa.mtr-as-a $ mayat-arapurogam-a.h & [k: N (except ?N1) T G1.3--5 ins.: :k] t-arak-amayasa.mgr-ame $ satata.m jitak-a/sina.h | *HV_37.3*514 | rejur -ayodhanagat-a % d-anav-a yuddhaka;nk.si.na.h // HV_37.3 // mantram abhyasyata.m $ te.s-a.m vy-uha.m ca paridh-avat-am & prek.sat-a.m c-abhavat % pr-itir d-anava.m k-alaneminam // HV_37.4 // ye tu tatra mayasy-asan $ mukhy-a yuddhapura.hsar-a.h & te'pi sarve bhaya.m tyaktv-a % h.r.s.t-a yoddhum upasthit-a.h // HV_37.5 // mayas t-aro var-aha/s ca $ hayagr-iva/s ca v-iryav-an & vipracittisuta.h /sveta.h % kharalamb-av ubh-av api // HV_37.6 // ari.s.to baliputra/s ca $ ki/sor-a.s.trau tathaiva ca & svarbh-anu/s c-amaraprakhyo % vaktrayodh-i mah-asura.h // HV_37.7 // ete 'stravidu.sa.h sarve $ sarve tapasi sa.msthit-a.h & d-anav-a.h k.rtino jagmu.h % k-alaneminam uttamam // HV_37.8 // te gad-abhi/s ca gurv-ibhi/s $ cakrai/s ca sapara/svaghai.h & k-alakalpai/s ca musalai.h % k.sepa.n-iyai/s ca mudgarai.h // HV_37.9 // a/smabhi/s c-a.t.tasad.r/sair $ ga.n.da/sailai/s ca da.m/sitai.h & pa.t.tisair bhi.n.dip-alai/s ca % parighai/s cottam-ayasai.h // HV_37.10 // gh-atan-ibhi/s ca gurv-ibhi.h $ /sataghn-ibhis tathaiva ca & yugair yantrai/s ca nirmuktair % argalai/s c-agrat-a.ditai.h // HV_37.11 // [k: K1.3 ins.: :k] d-anav-a yuddhadurdhar.s-a.h $ sa.mgr-amamukhata.h sthit-a.h | *HV_37.11*515 | dorbhi/s c-ayatap-in-abhi.h $ pr-asai.h p-a/sai/s ca mudgarai.h & sarpair lelihyam-anai/s ca % visarpadbhi/s ca s-ayakai.h // HV_37.12 // vajrai.h prahara.n-iyai/s ca $ d-ipyadbhi/s c-api tomarai.h & viko/sai/s c-asibhis t-ik.s.nai.h % /s-ulai/s ca /sitanirmalai.h // HV_37.13 // te vai sa.md-iptamanasa.h $ prag.rh-itottam-ayudh-a.h & k-alanemi.m purask.rtya % tasthu.h sa.mgr-amam-urdhani // HV_37.14 // s-a d-ipta/sastrapravar-a $ daity-an-a.m /su/subhe cam-u.h & dyaur nim-ilitanak.satr-a % ghanan-il-ambud-agame // HV_37.15 // devat-an-am api cam-ur $ mumude /sakrap-alit-a & d-ipt-a /s-ito.s.natejobhy-a.m % candrabh-askaratejas-a // HV_37.16 // v-ayuvegavat-i saumy-a $ t-ar-aga.napat-akin-i & toyad-aviddhavasan-a % grahanak.satrah-asin-i // HV_37.17 // yamendravaru.nair gupt-a $ dhanadena ca dh-imat-a & sa.mprad-ipt-agnipavan-a % n-ar-aya.napar-aya.n-a // HV_37.18 // s-a samudraughasad.r/s-i $ divy-a devamah-acam-u.h & rar-aj-astravat-i bh-im-a % yak.sagandharva/s-alin-i // HV_37.19 // tayo/s camvos tad-an-i.m tu $ babh-uva sa sam-agama.h & dv-av-ap.rthivyo.h sa.myogo % yath-a sy-ad yugaparyaye // HV_37.20 // tadyuddham abhavad ghora.m $ devad-anavasa.mkulam & k.sam-apar-akramamaya.m % darpasya vinayasya ca // HV_37.21 // ni/scakramur bal-abhy-a.m tu $ t-abhy-a.m bh-im-a.h sur-asur-a.h & p-urv-apar-abhy-a.m sa.mrabdh-a.h % s-agar-abhy-am iv-ambud-a.h // HV_37.22 // t-abhy-a.m bal-abhy-a.m sa.mh.r.s.t-a/s $ cerus te devad-anav-a.h & van-abhy-a.m p-arvat-iy-abhy-a.m % pu.spit-abhy-a.m yath-a gaj-a.h // HV_37.23 // sam-ajaghnus tato bher-i.h $ /sa;nkh-an dadhmu/s ca naika/sa.h & sa dy-a.m diva.m bhuva.m caiva % di/sa/s ca samap-urayat.h// HV_37.24 // jy-agh-atatalanirgho.so $ dhanu.s-a.m k-ujit-ani ca & du.mdubh-in-a.m ca ninad-a % daityam antardadhu.h svanam // HV_37.25 // te 'nyonyam abhisa.mpetu.h $ p-atayanta.h parasparam & babha?njur b-ahubhir b-ah-un % dva.mdvam anye yuyutsava.h // HV_37.26 // devat-as tv a/san-ir ghor-a.h $ parigh-a.m/s cottam-ayas-an & sasarjur -ajau nistri.m/s-an % gad-a gurv-i/s ca d-anav-a.h // HV_37.27 // gad-anip-atair bhagn-a;ng-a $ b-a.nai/s ca /sakal-ik.rt-a.h & paripetur bh.r/sa.m kecin % nyubj-a.h kecic ca jaj?nire // HV_37.28 // tato rathai.h saturagair $ vim-anai/s c-a/sug-amibhi.h & sam-iyus te susa.mrabdh-a % ro.s-ad anyonyam -ahave // HV_37.29 // sa.mvartam-an-a.h samare $ vivartantas tath-apare & rath-a rathair nirudhyante % pad-at-a/s ca pad-atibhi.h // HV_37.30 // te.s-a.m rath-an-a.m tumula.h $ sa /sabda.h /sabdav-ahin-am & nabha.h svasv-ana hi yath-a % nabhasye jaladasvanai.h // HV_37.31 // [k: N (except /S1 ?N1) subst. for 31cd: :k] babh-uv-atha prasakt-an-a.m $ nabhas-iva payomuc-am | *HV_37.31*516 | babha?njire rath-an kecit $ kecit sa.mm.rdit-a rathai.h & sa.mb-adham eke sa.mpr-apya % na /seku/s calitu.m rath-a.h // HV_37.32 // anyonyam anye samare $ dorbhy-am utk.sipya darpit-a.h & sa.mhr-adam-an-abhara.n-a % jaghnus tatr-asicarmi.na.h // HV_37.33 // astrair anye vinirbhinn-a $ rakta.m vemur hat-a yudhi & k.sarajjal-an-a.m sad.r/s-a % jalad-an-a.m sam-agame // HV_37.34 // tadastra/sastragrathita.m $ k.siptotk.siptagad-avilam & devad-anavasa.mk.subdha.m % sa.mkula.m yuddham -ababhau // HV_37.35 // tadd-anavamah-amegha.m $ dev-ayudhavir-ajitam & anyonyab-a.navar.sa.m tad % yuddhadurdinam -ababhau // HV_37.36 // etasminn antare kruddha.h $ k-alanemi.h sa d-anava.h & vyavardhata samudraughai.h % p-uryam-a.na iv-ambuda.h // HV_37.37 // tasya vidyuccal-ap-i.d-a.h $ prad-ipt-a/sanivar.si.na.h & g-atr-an n-aga/sira.hprakhy-a % vini.spetur bal-ahak-a.h // HV_37.38 // krodh-an ni.h/svasatas tasya $ bhr-ubhedasvedavar.si.na.h & s-agnini.spe.sapavan-a % mukh-an ni/scerur arci.sa.h // HV_37.39 // tiryag -urdhva.m ca gagane $ vav.rdhus tasya b-ahava.h & pa?nc-asy-a.h k.r.s.navapu.so % lelihanta ivorag-a.h // HV_37.40 // so 'straj-alair bahuvidhair $ dhanurbhi.h parighair api & divyam -ak-a/sam -avavre % parvatair ucchritair iva // HV_37.41 // so 'niloddh-utavasanas $ tasthau sa.mgr-amam-urdhani & sa.mdhy-atapagrasta/sikha.h % s-ak.s-an merur iv-acala.h // HV_37.42 // -uruvegapratik.siptai.h $ /saila/s.r;ng-agrap-adapai.h & ap-atayad devaga.n-an % vajre.neva mah-agir-in // HV_37.43 // bahubhi.h /sastranistri.m/sai/s $ cchinnabhinna/sirorasa.h & na /seku/s calitu.m dev-a.h % k-alanemihat-a yudhi // HV_37.44 // mu.s.tibhir nihat-a.h kecit $ kecid dhi vidal-ik.rt-a.h & yak.sagandharvapatag-a.h % petu.h saha mahoragai.h // HV_37.45 // tena vitr-asit-a dev-a.h $ samare k-alanemin-a & na /sekur yatnavanto 'pi % yatna.m kartu.m vicetasa.h // HV_37.46 // [k: T G M4 ins.: :k] jitvettha.m devat-an-ika.m $ gad-am -avidhya d-anava.h | *HV_37.46*517:1 | air-avatagata.m /sakram $ uv-ac-asurasattama.h | *HV_37.46*517:2 | -agacch-agaccha devendra $ nirjito 'si may-a ra.ne | *HV_37.46*517:3 | adyaprabh.rti devendro $ na tva.m bhavasi v.rtrahan | *HV_37.46*517:4 | e.sa te gaday-a /sakra $ /siro bhetsy-ami pa/syata.h || *HV_37.46*517:5 | adyaprabh.rti devendro $ d-anavendro 'ham acyuta | *HV_37.46*517:6 | bhavi.sy-ami na sa.mdeho $ hatv-a tv-am ugrapauru.sam | *HV_37.46*517:7 | iti bruv-a.na.m samare $ v.rtrah-a vajram -adade | *HV_37.46*517:8 | jagh-ana taras-a /sakro $ vajre.na hi sa d-anavam | *HV_37.46*517:9 | vajra.m tadvak.sasi pr-apya $ bahudh-a samapadyata || *HV_37.46*517:10 | a/sakta.m vajram -as-it tu $ d-anava.m hantum ojas-a | *HV_37.46*517:11 | puna.h pap-ata sahas-a $ /sakrasyaiva tad-a karam | *HV_37.46*517:12 | k-alanemis tu sahas-a $ gad-am -ad-aya yatnata.h | *HV_37.46*517:13 | air-avatasya rabhas-a $ jagh-anaika.m sa mastakam | *HV_37.46*517:14 | sa vinirbhinnakumbhas tu $ pap-ata dhara.n-itale || *HV_37.46*517:15 | sasr-ava rudhira.m t-ik.s.na.m $ gajar-ajas tad-a bal-i | *HV_37.46*517:16 | puna/s ca gaday-a r-aja.ms $ tad-a samaram-urdhani | *HV_37.46*517:17 | jagh-ana d-anavendras tu $ v.rtrahant-aram ojas-a | *HV_37.46*517:18 | uts.rjya sahas-a /sakro $ gajar-aja.m pura.mdara.h | *HV_37.46*517:19 | bhinnavarm-asthinicayo $ mukh-ac cho.nitam udvaman || *HV_37.46*517:20 | pap-atorvy-a.m mah-ar-aja $ ki.mcid vi/sramya bh-utale | *HV_37.46*517:21 | uts.rjya sahas-a /sakra.h $ svargaloka.m mah-ipate | *HV_37.46*517:22 | manu.syaloka.m sa.mpr-apya $ m-anu.s-i.m tanum -avrajat | *HV_37.46*517:23 | tena /sakra.h sahasr-ak.sa.h $ sa.mdita.h /sarabandhanai.h & air-avatagata.h sa.mkhye % calitu.m na /sa/s-aka ha // HV_37.47 // nirjal-ambhodasad.r/so $ nirjal-ar.navasaprabha.h & nirvy-ap-ara.h k.rtas tena % vip-a/so varu.no m.rdhe // HV_37.48 // [k: T1.3.4 G5 ins.: :k] agnim-arutayor n-a/sa.m $ k.rtv-a sa ditije/svara.h | *HV_37.48*518:1 | jagh-ana devar-ajam ca $ soma.m varu.nam a/svinau | *HV_37.48*518:2 | -adityavasurudr-ad-in $ a/se.s-a.m/s ca divaukasa.h | *HV_37.48*518:3 | tato 't-iva prakurv-ita $ -apo vasur amitrah-a | *HV_37.48*518:4 | k-alanemi.m jagh-an-ajau $ /sakty-a guha iv-apara.h || *HV_37.48*518:5 | /sakty-a nirbhinnah.rdayo $ dh-atum-an iva parvata.h | *HV_37.48*518:6 | susr-ava rudhira.m bh-umau $ k-alanemir mah-asura.h | *HV_37.48*518:7 | tato 'tikrodhat-amr-ak.sa.h $ /saktim udyamya vegav-an | *HV_37.48*518:8 | sva/sakty-a t-a.day-am -asa $ vasum urvy-a.m pap-ata sa.h | *HV_37.48*518:9 | dhanada/s ca k.rt-anta/s ca $ varu.na/s ca /sac-ipati.h || *HV_37.48*518:10 | ekadaiva nijaghnus te $ s-ayudhair anibarha.nai.h | *HV_37.48*518:11 | niv-arya t-ani /sastr-a.ni $ t-a?n jagh-ana p.rthak p.rthak | *HV_37.48*518:12 | yamena pre.sita.m da.n.da.m $ jag.rhe sa mah-asura.h | *HV_37.48*518:13 | ta.m d.r.s.tv-a vismit-a.h sarve $ lokap-al-a mahaujasa.h | *HV_37.48*518:14 | jagh-ana vajre.na ruv-a $ devar-aja.h /satakratu.h || *HV_37.48*518:15 | vajre.na nihato daityo $ na cakampe girir yath-a | *HV_37.48*518:16 | punar vajre.na ta.m daityam $ indro m-arutavartmani | *HV_37.48*518:17 | sthitas tad-a j.rmbha.nena $ jig-ir.ne s-ayudha.m hari.h | *HV_37.48*518:18 | pravive/sa sus-uk.sme.na $ kuk.si.m r-upe.na v.rtrah-a | *HV_37.48*518:19 | tatk.sa.n-ad eva devendra.h $ p-ar/sva.m nirbhidya niryayau || *HV_37.48*518:20 | kavacen-abhigupta.h sa $ n-ar-aya.namayena ca | *HV_37.48*518:21 | tata.h /s-ulam amogha.m tu $ /sa.mkaro hantum -adade | *HV_37.48*518:22 | praj-apatir uv-aceda.m $ may-a dattavaro bal-i | *HV_37.48*518:23 | na /s-ulena na c-anyena $ hantu.m /sakyo mah-asura.h | *HV_37.48*518:24 | /s-ula.m etad amogha.m ca $ m-a prayu?nk.sva mah-asure || *HV_37.48*518:25 | ity ukta.h /s-ulap-a.ni.h sa $ sa.mjah-ar-ayudha.m svakam | *HV_37.48*518:26 | etasminn antare dev-a.h $ k-alanemibhay-atur-a.h | *HV_37.48*518:27 | -ucu.h k.r.s.na.m mah-atm-ano $ g-irbhi.h stutv-a jan-ardanam | *HV_37.48*518:28 | [k: After line 14 of *518, T1 ins.: :k] mumucu.h sv-ani /sastr-a.ni $ /sata/so 'tha sahasra/sa.h | *HV_37.48*518A | ra.ne vai/srava.nas tena $ parighai.h k-amar-upibhi.h & vilapa.ml lokap-ale/sas % ty-ajito dhanadakriy-am // HV_37.49 // [k: T3 subst. for 49cd: :k] tadaiva lokap-al-a/s ca $ nihat-as tena sa.myugam | *HV_37.49*519* | yama.h sarvaharas tena $ m.rtyuprahara.no ra.ne & y-amy-am avasth-am amaro % n-ita.h sv-a.m di/sam -avi/sat // HV_37.50 // [k: T G ins.: :k] lokap-al-as tu te sarve $ m-anu.s-i.m tanum -asthit-a.h | *HV_37.50*520:1 | vih-aya svapada.m r-ajan $ vivadanti sma m-anu.se | *HV_37.50*520:2 | sa lokap-al-an uts-adya $ h.rtv-a te.s-a.m ca karma tat & dik.su sarv-asu deha.m sva.m % caturdh-a vidadhe tad-a // HV_37.51 // sa nak.satrapatha.m gatv-a $ divya.m svarbh-anudar/sitam & jah-ara lak.sm-i.m somasya % ta.m c-asya vi.saya.m mahat // HV_37.52 // c-alay-am-asa d-ipt-a.m/su.m $ svargadv-ar-at sa bh-askaram & s-ayana.m c-asya vi.saya.m % jah-ara dinakarma ca // HV_37.53 // so 'gni.m devamukhe d.r.s.tv-a $ cak-ar-atmamukhe/sayam & v-ayu.m ca taras-a jitv-a % cak-ar-atmava/s-anugam // HV_37.54 // sa samudr-an sam-an-iya $ sarv-a/s ca sarito bal-at & cak-ar-atmava/se v-iry-ad % dehabh-ut-a/s ca sindhava.h // HV_37.55 // -apa.h sa va/sag-a.h k.rtv-a $ divij-at-a/s ca bh-umij-a.h & sth-apay-am -asa jagat-i.m % sugupt-a.m dhara.n-idharai.h // HV_37.56 // sa svaya.mbh-ur iv-abh-ati $ mah-abh-utapatir mah-an & sarvalokamayo daitya.h % sarvalokabhay-avaha.h // HV_37.57 // sa lokap-alaikavapu/s $ candras-uryagrah-atmav-an & p-avak-anilasa.mgh-ato % rar-aja yudhi d-anava.h // HV_37.58 // p-arame.s.thye sthita.h sth-ane $ lok-an-a.m prabhav-apyaye & ta.m tu.s.tuvur daityaga.n-a % dev-a iva pit-amaham // HV_37.59 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 38, transliterated by Atul Agarwala, proof--read by Horst Brinkhaus, version of March 2, 2000 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pa?nca ta.m n-abhyavartanta $ vipar-itena karma.n-a & vedo dharma.h k.sam-a satya.m % /sr-i/s ca n-ar-aya.n-a/sray-a // HV_38.1 // sa te.s-am anupasth-an-at $ sakrodho d-anave/svara.h & vai.s.nava.m padam anvicchan % yayau n-ar-aya.n-antikam // HV_38.2 // sa dadar/sa supar.nastha.m $ /sa;nkhacakragad-adharam & d-anav-an-a.m vin-a/s-aya % bhr-amayanta.m gad-a.m /subh-am // HV_38.3 // sajal-ambhodasad.r/sa.m $ vidyutsad.r/sav-asasam & sv-ar-u.dha.m svar.napatr-a.dhya.m % /sikhina.m k-a/syapa.m khagam // HV_38.4 // d.r.s.tv-a daityavin-a/s-aya $ ra.ne svastham avasthitam & d-anavo vi.s.num ak.sobhya.m % babh-a.se k.subdham-anasa.h // HV_38.5 // aya.m sa ripur asm-aka.m $ p-urve.s-a.m d-anavar.si.n-am & ar.nav-av-asina/s caiva % madhor vai kai.tabhasya ca // HV_38.6 // aya.m sa vigraho 'sm-akam $ a/s-amya.h kila kathyate & yena na.h sa.myuge.sv adya % bahavo d-anav-a hat-a.h // HV_38.7 // aya.m sa nirgh.r.no yuddhe $ str-ib-alanirapatrapa.h & yena d-anavan-ar-i.n-a.m % s-imantoddhara.na.m k.rtam // HV_38.8 // aya.m sa vi.s.nur dev-an-a.m $ vaiku.n.tha/s ca divaukas-am & ananto bhogin-am apsu % svaya.mbh-u/s ca svaya.mbhuva.h // HV_38.9 // aya.m sa n-atho dev-an-am $ asm-abhir viprak.r.syat-am & asya krodha.m sam-as-adya % hira.nyaka/sipur hata.h // HV_38.10 // asya cch-ay-a.m sam-a/sritya $ dev-a makhamukhe sthit-a.h & -ajya.m mahar.sibhir dattam % a/snuvanti tridh-a hutam // HV_38.11 // aya.m sa nidhane hetu.h $ sarve.s-a.m daitavadvi.s-am & asya cakra.m pravi.s.t-ani % kul-any asm-akam -ahave // HV_38.12 // aya.m sa kila yuddhe.su $ sur-arthe tyaktaj-ivita.h & savitus tejas-a tulya.m % cakra.m k.sipati /satru.su // HV_38.13 // aya.m sa k-alo daity-an-a.m $ k-alabh-ute mayi sthite & atikr-antasya k-alasya % phala.m pr-apsyati durmati.h // HV_38.14 // di.s.tyed-an-i.m samak.sa.m me $ vi.s.nur e.sa sam-agata.h & adya madb-a.nani.spi.s.to % mayy eva pra.nami.syati // HV_38.15 // y-asy-amy apaciti.m di.s.ty-a $ p-urve.s-am adya sa.myuge & ima.m n-ar-aya.na.m hatv-a % d-anav-an-a.m bhay-avaham // HV_38.16 // k.sipram eva vadhi.sy-ami $ ra.ne n-ar-aya.na.m /sairai.h & j-atyantaragato hy e.sa % m.rdhe b-adhati d-anav-an // HV_38.17 // e.so 'ntaka.h pur-a bh-utv-a $ padman-abha iti sm.rta.h & jagh-anaik-ar.nave ghore % t-av ubhau madhukai.tabhau // HV_38.18 // [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D4.6 ins.: :k] vinive/sya svake -urau $ nihatau d-anave/svarau | *HV_38.18*521 | dvidh-abh-uta.m vapu.h k.rtv-a $ si.mh-ardha.m narasa.msthitam & pitara.m me jagh-anaiko % hira.nyaka/sipu.m pur-a // HV_38.19 // /subha.m garbham adhattainam $ aditir devat-ara.ni.h & [k: ?N2.3 V B Dn Ds D4.6 T2 G M4 ins.: :k] yaj?nak-ale baler yo vai $ k.rtv-a v-amanar-upat-am | *HV_38.20*522 | tr-i.ml lok-a.m/s ca jah-arai.sa % kramam-a.nas tribhi.h kramai.h // HV_38.20 // bh-uyas tv id-an-i.m samare $ sa.mpr-apte t-arak-amaye & may-a saha sam-agamya % sadevo vina/si.syati // HV_38.21 // sa evam uktv-a bahudh-a $ k.sipan n-ar-aya.na.m ra.ne & v-agbhir apratir-up-abhir % yuddham ev-abhyarocayat // HV_38.22 // k.sipyam-a.no 'surendre.na $ ya cukopa gad-adhara.h & k.sam-abalena manas-a % sasmita.m v-akyam abrav-it // HV_38.23 // ala.m darpabala.m daitya $ sthira.m matkrodhaja.m balam & hatas tva.m darpajair do.sai.h % k.sam-a.m yo 't-itya bh-a.sase // HV_38.24 // adhamas tva.m mama mato $ dhig etat tava v-agbalam & na tatra puru.s-a.h santi % yatra garjanti yo.sita.h // HV_38.25 // aha.m tv-a.m daitya pa/sy-ami $ p-urve.s-a.m m-argag-aminam & praj-apatik.rta.m setu.m % ko bhittv-a svastim-an vrajet // HV_38.26 // adya tv-a.m n-a/sayi.sy-ami $ devavy-agh-atak-ari.nam & sve.su sve.su ca sth-ane.su % sth-apayi.sy-ami devat-a.h // HV_38.27 // eva.m bruvati v-akya.m tu $ m.rdhe /sr-ivatsadh-ari.ni & jah-asa d-anava.h krodh-ad % dhast-a.m/s cakre ca s-ayudh-an // HV_38.28 // sa b-ahu/satam udyamya $ sarv-astragraha.na.m ra.ne & krodh-ad rudhirarakt-ak.so % vi.s.nor vak.sasy at-a.dayat // HV_38.29 // d-anav-a/s c-api samare $ mayat-arapurogam-a.h & udyat-ayudhanistri.m/s-a.h % sarve vi.s.num abhidravan // HV_38.30 // sa t-a.dyam-ano 'tibalair $ daityai.h sarv-ayudhodyatai.h & na cac-ala harir yuddhe % 'kampyam-ana iv-acala.h // HV_38.31 // sa.msakta/s ca supar.nena $ k-alanemir mah-asura.h & sarvapr-a.nena mahat-i.m % gad-am udyamya b-ahubhi.h \ mumoca jvalit-a.m ghor-a.m # sa.mrabdho garu.dopari // HV_38.32 // karma.n-a tena daityasya $ vi.s.nur vismayam -agamat & [k: T1.2 G3--5 M G1.2 (after 32) ins.: :k] sa tena t-a.dita.h pak.s-i $ cac-ala ca puna.h puna.h | *HV_38.33*523:1 | hari.n-a vardhitabalo $ na moham upagacchati | *HV_38.33*523:2 | yena tasya supar.nasya % patit-a m-urdhni s-a gad-a // HV_38.33 // [k: K1--3 ?N2.3 V B D (except D1) T3.4 ins.: :k] tad-agamat pad-a bh-umi.m $ pak.s-i vyathitavigraha.h | *HV_38.33*524 | [k: ?N2 V3 Dn D5.6 cont.: :k] lo.s.tai.h sar.s.ti/sil-abhi/s ca $ vajraprahara.nais tata.h | *HV_38.33*525:1 | jaghnus te samare vi.s.nu.m $ gop-ala.m ca mah-ara.ne | *HV_38.33*525:2 | bhramanta.m gh-ur.nam-ana.m ca $ stuti.m dev-a.h pracakrire | *HV_38.33*525:3 | jaya deva mah-ab-aho $ madhukai.tabhan-a/sana | *HV_38.33*525:4 | hira.nyaka/sipor vak.so $ nakhal-a;ngalad-ara.na | *HV_38.33*525:5 | uttasthau ca ra.n-ad vi.s.nur $ amarai.h sa.mstuta.h pur-a | *HV_38.33*525:6 | hata.m vi.s.nu.m sam-aj?n-aya $ /sa;nkha.m dadhmau sa d-anava.h | *HV_38.33*525:7 | m.rda;ng-a.m/s ca tridh-a tatra $ v-adayanto mah-asur-a.h | *HV_38.33*525:8 | t-al-a/sray-a/s ca nan.rtur $ mahotsava iv-ababhau | *HV_38.33*525:9 | supar.na.m vyathita.m d.r.s.tv-a $ k.sata.m ca vapur -atmana.h & krodh-at sa.mraktanayano % vaiku.n.tha/s cakram-adade // HV_38.34 // vyavardhata ca vegena $ supar.nena sama.m vibhu.h & bhuj-a/s c-asya vyavardhanta % vy-apnuvanto di/so da/sa // HV_38.35 // sa di/sa.h pradi/sa/s caiva $ kha.m ca g-a.m caiva p-urayan & vav.rdhe sa punar lok-an % kr-antuk-ama ivaujas-a // HV_38.36 // ta.m jay-aya surendr-a.n-a.m $ vardham-ana.m nabhastale & .r.saya.h saha gandharvais % tu.s.tuvur madhus-udanam // HV_38.37 // [k: T G1--3.5 M4 ins.: :k] namo 'stu devadeve/sa $ /sa;nkhacakragad-adhara | *HV_38.37*526:1 | vi.s.no k.r.s.na h.r.s-ike/sa $ jahi daitya.m mah-abalam | *HV_38.37*526:2 | namas tubhya.m vir-up-ak.sa $ /sa.mkarasya jagatpate | *HV_38.37*526:3 | p-ahi na.h sakal-an asm-a?n $ jahi daitya.m mah-abalam | *HV_38.37*526:4 | sa dy-a.m kir-i.tena likhan $ s-abhram ambaram ambarai.h & padbhy-am -akramya vasudh-a.m % di/sa.h pracch-adya b-ahubhi.h // HV_38.38 // sa s-uryakaratuly-abha.m $ sahasr-aram arik.sayam & d-ipt-agnisad.r/sa.m ghora.m % dar/san-iya.m sudar/sanam // HV_38.39 // suvar.nare.nuparyanta.m $ vajran-abha.m bhay-avaham & medosthimajj-arudhirai.h % sikta.m d-anavasa.mbhavai.h // HV_38.40 // advit-iya.m prah-are.su $ k.suraparyantama.n.dalam & sragd-amam-al-avitata.m % k-amaga.m k-amar-upi.nam // HV_38.41 // svaya.m svaya.mbhuv-a s.r.s.ta.m $ bhayada.m sarvavidvi.s-am & mahar.siro.sair -avi.s.ta.m % nityam -ahavadarpitam // HV_38.42 // k.sepa.n-adyasya muhyanti $ lok-a.h sasth-a.nuja.mgam-a.h & kravy-ad-ani ca bh-ut-ani % t.rpti.m y-anti mah-am.rdhe // HV_38.43 // tam apratimakarm-a.na.m $ sam-ana.m s-uryavarcas-a & cakram udyasya samare % krodhad-ipto gad-adhara.h // HV_38.44 // sa.mmu.s.nan d-anava.m teja.h $ samare svena tejas-a & ciccheda b-ah-u.m/s cakre.na % /sr-idhara.h k-alanemina.h // HV_38.45 // tac ca vaktra/sata.m ghora.m $ s-agnic-ur.n-a.t.tah-asi yat & tasya daityasya cakre.na % pramam-atha bal-ad dhari.h // HV_38.46 // sa cchinnab-ahur vi/sir-a $ na pr-akampata d-anava.h & kabandh-avasthita.h sa.mkhye % vi/s-akha iva p-adapa.h // HV_38.47 // ta.m vitatya mah-apak.sau $ v-ayo.h k.rtv-a sama.m javam & uras-a p-atay-am -asa % garu.da.h k-alaneminam // HV_38.48 // sa tasya deho vimukho $ vi/s-akha.h kh-at paribhraman & nipap-ata diva.m tyaktv-a % k.sobhayan dhara.n-italam // HV_38.49 // tasmin nipatite daitye $ dev-a.h sar.siga.n-as tad-a & s-adhu s-adhv iti vaiku.n.tha.m % samet-a.h pratyap-ujayan // HV_38.50 // apare ye tu daity-a vai $ yuddhe d.r.s.tapar-akram-a.h & te sarve b-ahubhir vy-apt-a % na /seku/s calitu.m ra.ne // HV_38.51 // k-a.m/scit ke/se.su jagr-aha $ k-a.m/scit ka.n.the nyap-i.dayat & p-a.tayan kasyacid vaktra.m % madhye k-a.m/scid ag.rhyata // HV_38.52 // te gad-acakranirdagdh-a $ gatasattv-a gat-asava.h & gagan-ad bhra.s.tasarv-a;ng-a % nipetur dhara.n-itale // HV_38.53 // te.su sarve.su daitye.su $ hate.su puru.sottama.h & tasthau /sakrapriya.m k.rtv-a % k.rtakarm-a gad-adhara.h // HV_38.54 // tasmin vimarde nirv.rtte $ sa.mgr-ame t-arak-amaye & ta.m de/sam -ajag-am-a/su % brahm-a lokapit-amaha.h // HV_38.55 // sarvair brahmar.sibhi.h s-ardha.m $ gandharvai.h s-apsaroga.nai.h & devadevo hari.m deva.m % p-ujayan v-akyam abrav-it // HV_38.56 // k.rta.m deva mahatkarma $ sur-a.n-a.m /salyam uddh.rtam & vadhen-anena daity-an-a.m % vaya.m ca parito.sit-a.h // HV_38.57 // yo 'ya.m tvay-a hato vi.s.no $ k-alanemir mah-asura.h & tvam eko 'sya m.rdhe hant-a % n-anya.h ka/scana vidyate // HV_38.58 // e.sa dev-an paribhava.ml $ lok-a.m/s ca sacar-acar-an & .r.s-i.n-a.m kadana.m k.rtv-a % m-am api pratigarjati // HV_38.59 // tad anena tavogre.na $ paritu.s.to 'smi karma.n-a & yad aya.m k-alatuly-abha.h % k-alanemir nip-atita.h // HV_38.60 // tad-agacchasva bhadra.m te $ gacch-ama divam uttamam & brahmar.sayas tv-a.m tatrasth-a.h % prat-ik.sante sadogat-a.h // HV_38.61 // [k: N (except /S1 ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] aha.m mahar.saya/s caiva $ tatra tv-a.m vadat-a.m vara | *HV_38.61*527:1 | vidhivac c-arcayi.syanti $ g-irbhir divy-abhir acyuta | *HV_38.61*527:2 | ki.m c-aha.m tava d-asy-ami $ vara.m varabh.rt-a.m vara & sure.sv api sadaitye.su % var-a.n-a.m varado bhav-an // HV_38.62 // niry-atayaitat trailokya.m $ sph-ita.m nihataka.n.takam & asminn eva m.rdhe vi.s.no % /sakr-aya sumah-atmane // HV_38.63 // evam ukto bhagavat-a $ brahma.n-a harir -i/svara.h & dev-a?n /sakramukh-an sarv-an % uv-aca /subhay-a gir-a // HV_38.64 // /sr-uyat-a.m trida/s-a.h sarve $ y-avanta.h stha sam-agat-a.h & /srava.n-avahitair devai.h % purask.rtya pura.mdaram // HV_38.65 // asmin na.h samare sarve $ k-alanemimukh-a hat-a.h & d-anav-a vikramopet-a.h % /sakr-ad api mahattar-a.h // HV_38.66 // asmin mahati sa.mkrande $ dv-av eva tu vini.hs.rtau & vairocani/s ca daityendra.h % svarbh-anu/s ca mah-agraha.h // HV_38.67 // tad i.s.t-a.m bhajat-a.m /sakro $ di/sa.m varu.na eva ca & y-amy-a.m yama.h p-alayat-am % uttar-a.m ca dhan-adhipa.h // HV_38.68 // .rk.sai.h saha yath-ayoga.m $ k-ala.m caratu candram-a.h & abda.m hy .rtumukha.m s-uryo % bhajat-am ayanai.h saha // HV_38.69 // -ajyabh-ag-a.h pravartant-a.m $ sadasyair abhip-ujit-a.h & h-uyant-am agnayo viprair % vedad.r.s.tena karma.n-a // HV_38.70 // dev-a/s ca balihomena $ sv-adhy-ayena mahar.saya.h & /sr-addhena pitara/s caiva % t.rpti.m y-antu yath-asukham // HV_38.71 // v-ayu/s caratu m-argasthas $ tridh-a d-ipyatu p-avaka.h & trayo var.n-a/s ca lok-a.ms tr-i.ms % tarpayantv -atmajair gu.nai.h // HV_38.72 // kratava.h sa.mpravartant-a.m $ d-ik.sa.n-iyair dvij-atibhi.h & dak.si.n-a/s c-api vartant-a.m % yathokta.m sarvasatri.n-am // HV_38.73 // g-a/s ca s-uryo ras-an somo $ v-ayu.h pr-a.n-a.m/s ca pr-a.ni.su & tarpayanta.h pravartant-a.m % /sivai.h saumyai/s ca karmabhi.h // HV_38.74 // yath-avad anup-urve.na $ mahendra salilodvah-a.h & trailokyam-atara.h sarv-a.h % s-agara.m y-antu nimnag-a.h // HV_38.75 // daityebhyas tyajyat-a.m bh-iti.h $ /s-anti.m vrajata devat-a.h & svasti vo 'stu gami.sy-ami % brahmaloka.m san-atanam // HV_38.76 // svag.rhe svargaloke v-a $ sa.mgr-ame v-a vi/se.sata.h & visrambho vo na gantavyo % nitya.m k.sudr-a hi d-anav-a.h // HV_38.77 // chidre.su praharanty ete $ na cai.s-a.m sa.msthitir dhruv-a & saumy-an-am .rjubh-av-an-a.m % bhavat-a.m c-arjav-a mati.h // HV_38.78 // [k: N(except /S1 ?N1) S(except M1--3) ins.: :k] aha.m tu du.s.tabh-av-an-a.m $ yu.sm-asu sudur-atman-am | *HV_38.78*528:1 | asamyag vartam-an-an-a.m $ moha.m d-asy-ami devat-a.h | *HV_38.78*528:2 | yad-a ca sudur-adhar.sa.m $ d-anavebhyo bhaya.m bhavet | *HV_38.78*528:3 | tad-a samupagamy-a/su $ vidh-asye vas tato 'bhayam | *HV_38.78*528:4 | evam uktv-a suraga.n-an $ vi.s.nu.h satyapar-akrama.h & jag-ama brahma.n-a s-ardha.m % brahmaloka.m mah-aya/s-a.h // HV_38.79 // etad -a/scaryam abhavat $ sa.mgr-ame t-arak-amaye & d-anav-an-a.m ca vi.s.no/s ca % yan m-a.m tva.m parip.rcchasi // HV_38.80 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 39, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of July 20, 2001 :h] {janamejaya uv-aca} brahma.n-a devadevena $ s-ardha.m salilayonin-a & brahmaloka.m gato brahman % vaiku.n.tha.h ki.m cak-ara ha // HV_39.1 // kimartha.m c-adidevena $ n-ita.h salilayonin-a & vi.s.nur daityavadhe v.rtte % devair ak.rtasatkriya.h // HV_39.2 // brahmaloke ca ki.m sth-ana.m $ ka.m v-a yogam up-asta sa.h & ka.m v-a dadh-ara niyama.m % sa vibhur bh-utabh-avana.h // HV_39.3 // katha.m tatr-asatas tasya $ vi/sva.m jagad ida.m mahat & /sriyam -apnoti vipul-a.m % sur-asuranar-arcit-am // HV_39.4 // katha.m svapiti gharm-ante $ budhyate c-ambudak.saye & katha.m ca brahmalokastho % dhura.m vahati laukik-im // HV_39.5 // carita.m tasya viprendra $ divya.m bhagavato divi & vistare.na yath-atattva.m % sarvam icch-ami veditum // HV_39.6 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} /s.r.nu n-ar-aya.nasy-adau $ vistare.na prav.rttaya.h & brahmaloka.m yath-ar-u.dho % brahma.n-a saha modate // HV_39.7 // k-ama.m tasya gati.h s-uk.sm-a $ devair api dur-anug-a & yat tu /sak.sy-amy aha.m vaktu.m % tan me nigadata.h /s.r.nu // HV_39.8 // e.sa lokamayo devo $ lok-a/s caitan may-astraya.h & e.sa devamaya/s caiva % dev-a/s caitan may-a divi // HV_39.9 // devena vardhate yad dhi $ sarva.m tad dhi jan-ardan-at & yat prav.rtta.m ca devebhyas % tad viddhi madhus-udan-at // HV_39.10 // agn-i.somamaya.m loka.m $ ya.m vidur vidu.so jan-a.h & ta.m somam agni.m loka.m ca % veda vi.s.nu.m pit-amaha.h // HV_39.11 // k.s-ir-ad yath-a dadhi bhaved $ dadhna.h sarpir yath-a bhavet & mathyam-ane.su bh-ute.su % tath-a loko jan-ardan-at // HV_39.12 // yathendriyai/s ca bh-utai/s ca $ param-atm-a vidh-iyate & tath-a vedai/s ca devai/s ca % lokai/s ca vidito hari.h // HV_39.13 // yath-a bh-utendriy-av-aptir $ vihit-a bhuvi dehin-am & tath-a pr-a.ne/svar-av-aptir % dev-an-a.m divi vai.s.nav-i // HV_39.14 // satri.n-a.m satraphalada.h $ pavitra.m param-atmav-an & lokatantradharo hy eva % mantrair mantra iv-arcyate // HV_39.15 // asya p-ara.m na pa/syanti $ bahava.h p-aratantri.na.h & e.sa p-ara.m para.m caiva % lok-an-a.m veda m-adhava.h // HV_39.16 // asya dev-an dhak-arasya $ m-argitavyasya daivatai.h & /s.r.nu vai yat tad-a v.rtta.m % brahmaloke pur-atanam // HV_39.17 // sa gatv-a brahma.no loka.m $ d.r.s.tv-a pait-amaha.m padam & vavande t-an .r.s-in sarv-an % vi.s.nur -ar.se.na karma.n-a // HV_39.18 // so 'gni.m pr-ak savane d.r.s.tv-a $ h-uyam-ana.m mahar.sibhi.h & avandata mah-atej-a.h % k.rtv-a paurv-ah.nika.m vidhim // HV_39.19 // sa dadar/sa makhe.sv -ajyair $ ijyam-ana.m mahar.sibhi.h & bh-aga.m yaj?niyam a/sn-ana.m % svadeham apara.m sthitam // HV_39.20 // abhiv-ady-abhiv-ady-an-am $ .r.s-i.n-a.m brahmavarcas-am & paricakr-ama so 'cintyo % brahmaloka.m san-atanam // HV_39.21 // sa dadar/socchrit-an y-up-a.m/s $ ca.s-al-agravibh-u.sit-an & makhe.su ca brahmar.sibhi.h % /sata/sa.h k.rtalak.sa.n-an // HV_39.22 // -ajyadh-uma.m sam-aghr-aya $ /s.r.nvan ved-an dvijerit-an & yaj?nair ijyantam -atm-anam % pa/sya.ms tatra cac-ara ha // HV_39.23 // tam -ucur .r.sayo dev-a.h $ sadasy-a.h sadasi sthit-a.h & arghyodyatabhuj-a.h sarve % pavitr-an tarit-anan-a.h // HV_39.24 // sv-agata.m te sura/sre.s.tha $ padman-abha mah-adyute & [k: /S1 ins.: :k] namo 'stu te h.r.s-ike/sa $ madhukai.tabhas-udana | *HV_39.25ab*529:1 | d-amodara namas te 'stu $ padmapatr-ayatek.sa.na || *HV_39.25ab*529:2 | prabhus tva.m sarvadev-an-a.m $ lok-an-a.m prabhur avyaya.h | *HV_39.25ab*529:3 | tva.m yaj?nas tva.m va.sa.tk-aras $ tvayi sarva.m prati.s.thitam | *HV_39.25ab*529:4 | ida.m yaj?niyam -atithya.m % mantrata.h pratig.rhyat-am // HV_39.25 // tvam asya yaj?nap-utasya $ p-atra.m p-adyasya p-avana.h & atithis tva.m hi mantrokta.h % sa d.r.s.ta.h satata.m mata.h // HV_39.26 // tvayi yoddhu gate vi.s.no $ na pr-avartanta na.h kriy-a.h & avai.s.navasya yaj?nasya % na hi karma vidh-iyate // HV_39.27 // sadak.si.nasya yaj?nasya $ tvatpras-uta.m phala.m bhavet & [k: T3 subst. for 28ab: :k] sadak.si.namah-ayaj?n-as $ tvatpras-utir jan-ardana | *HV_39.28ab*530 | yady -atm-anam ih-asm-abhir % ijyam-ana.m nir-ik.sase // HV_39.28 // evam astv iti t-an vipr-an $ bhagav-an pratyap-ujayat & mumude brahmalokastho % brahmaiva hi pit-amaha.h // HV_39.29 // [h: HV (CE) chapter 40, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of September 16, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} .r.sibhi.h p-ujitas tais tu $ vive/sa harir -i/svara.h & paur-a.na.m brahmasadana.m % divya.m n-ar-aya.n-a/sramam // HV_40.1 // sa tatra vivi/se h.r.s.tas $ t-an -amantrya sadogat-an & pra.namya c-adidev-aya % brahma.ne padmayonaye // HV_40.2 // svena n-amn-a parij?n-ata.m $ sa ta.m n-ar-aya.n-a/sramam & pravi/sann eva bhagav-an % -ayudh-ani vyasarjayat // HV_40.3 // sa tatr-ambupatiprakhya.m $ dadar/s-alayam -atmana.h & svadhi.s.thita.m bh-utaga.nai.h % /s-a/svatai/s ca mahar.sibhi.h // HV_40.4 // sa.mvartak-ambudopeta.m $ nak.satrasth-anasa.mkulam & timiraughaparik.siptam % apradh.r.sya.m sur-asurai.h // HV_40.5 // na tatra vi.sayo v-ayor $ nendor n-api vivasvata.h & vapu.s-a padman-abhasya % sa de/sas tejas-a v.rta.h // HV_40.6 // sa tatra pravi/sann eva $ ja.t-abh-ara.m samudvahan & sa sahasra/sir-a bh-utv-a % /sayan-ayopacakrame // HV_40.7 // lok-an-am antak-alaj?n-a $ k-al-i nayana/s-alin-i & upatasthe mah-atm-ana.m % nidr-a ta.m k-alar-upi.n-i // HV_40.8 // [k: K1 ins.: :k] vi/svasya jagata.h prabhum | *HV_40.8c*531:1 |* n-ar-aya.na.m vi/svab-ijam | *HV_40.8c*531:2 |* sa /si/sye /sayane divye $ samudr-ambhoda/s-itale & harir ek-ar.navoktena % vratena vratin-a.m vara.h // HV_40.9 // ta.m /say-ana.m mah-atm-ana.m $ bhav-aya jagata.h prabhum & up-as-a.m cakrire vi.s.nu.m % dev-a.h sar.siga.n-as tad-a // HV_40.10 // tasya suptasya /su/subhe $ n-abhimadhy-at samutthitam & -adyasya sadana.m padma.m % brahma.na.h s-uryasa.mnibham // HV_40.11 // [k: K1--3 ?N2.3 V B Dn Ds D2--5 T1.3.4 G3.5 ins.: :k] sahasrapatra.m var.n-a.dhya.m $ sukum-ara.m vibh-u.sitam | *HV_40.11*532 | brahmas-utrodyatakara.h $ svapann eva mah-amuni.h & -avartayati lok-an-a.m % sarve.s-a.m k-alaparyayam // HV_40.12 // viv.rt-at tasya vadan-an $ ni.h/sv-asapavanerit-a.h & praj-an-a.m pa;nktayo hy oghair % ni.spatanti vi/santi ca // HV_40.13 // te s.r.s.t-a.h pr-a.nin-am ogh-a $ vibhakt-a brahma.n-a svayam & caturdh-a sv-a.m gati.m jagmu.h % k.rt-antoktena karma.n-a // HV_40.14 // na ta.m veda svaya.m brahm-a $ n-api brahmar.sayo 'vyay-a.h & vi.s.nu.m nidr-amaya.m yoga.m % pravi.s.ta.m tamas-av.rtam // HV_40.15 // te tu brahmar.saya.h sarve $ pit-amahapurogam-a.h & na vidus ta.m kvacit supta.m % kvacid -as-inam -asane // HV_40.16 // j-agarti ko 'tra ka.h /sete $ ka.h /svasan ka/s ca ne;ngate & ko bhogav-an ko dyutim-an % k.r.s.n-at k.r.s.natara/s ca ka.h // HV_40.17 // vim.r/santi sma ta.m deva.m $ divy-abhir upapattibhi.h & [k: S (except T3.4) ins.: :k] v-akyair brahmapadai/s c-api $ pram-a.nai.h sarvalak.sa.nai.h | *HV_40.18*533 | na caina.m /sekur anve.s.tu.m % karmato janmato 'pi v-a // HV_40.18 // kath-abhis tatpradi.s.t-abhir $ ye tasya carita.m vidu.h & pur-a.na.m ta.m pur-a.ne.su % .r.saya.h sa.mpracak.sate // HV_40.19 // /sr-uyate c-asya carita.m $ deve.sv api pur-atanam & mah-apur-a.n-at prabh.rti % para.m tasya na vidyate // HV_40.20 // [k: M1--3 subst. for 20cd: :k] tat pur-a.n-ad .rte tasya $ carita.m naiva vidyate | *HV_40.20*534 | yac c-asya veda vedo 'pi $ carita.m svaprabh-avajam & tenem-a.h /srutayo vy-apt-a % vaidik-a laukik-a/s ca y-a.h // HV_40.21 // bhavak-ale bhavaty e.sa $ lok-an-a.m bh-utabh-avana.h & d-anav-an-am abh-av-aya % j-agarti madhus-udana.h // HV_40.22 // yadaina.m v-ik.situ.m dev-a $ na /seku.h suptam acyutam & tata.h svapiti gharm-ante % j-agarti jaladak.saye // HV_40.23 // [k: N (except /S1 ?N1; D6 om.) T1.3.4 G3.5 ins.: :k] sa hi yaj?n-a/s ca ved-a/s ca $ yaj?n-a;ng-ani ca sarva/sa.h | *HV_40.23*535:1 | y-a tu yaj?nagati.h prokt-a $ sa e.sa puru.sottama.h | *HV_40.23*535:2 | tasmin supte na vartante $ mantrap-ut-a.h kratukriy-a.h & /saratprav.rttayaj?no hi % j-agarti madhus-udana.h // HV_40.24 // [k: T1.2 G M subst. for 24cd: :k] /saratprabh.rti yaj?n-a hi $ j-agrati /sr-idhare harau | *HV_40.24*536 | tad ida.m v-ar.sika.m cakra.m $ k-arayaty ambude/svara.h & vai.s.nava.m karma kurv-a.na.h % supte vi.s.nau pura.mdara.h // HV_40.25 // y-a hy e.s-a gahvar-i m-ay-a $ nidreti jagati sthit-a & akasm-ad dve.si.n-i ghor-a % k-alar-atrir mah-ik.sit-am // HV_40.26 // asy-as tanus tamodv-ar-a $ ni/s-adivasan-a/sin-i & j-ivit-ardhahar-i ghor-a % sarvapr-a.nabh.rt-a.m bhuvi // HV_40.27 // naitay-a ka/scid -avi.s.to $ j.rmbham-a.no muhur muhu.h & /sakta.h prasahitu.m vega.m % majjann iva mah-ar.nave // HV_40.28 // annaj-a bhuvi marty-an-a.m $ /sramaj-a v-a katha.mcana & nai/s-a bhavati lokasya % nidr-a sarvasya laukik-i // HV_40.29 // svapn-ante k.s-iyate hy e.s-a $ pr-aya/so bhuvi dehin-am & m.rtyuk-ale ca bh-ut-an-a.m % pr-a.n-an n-a/sayate bh.r/sam // HV_40.30 // deve.sv api dadh-arain-a.m $ n-anyo n-ar-aya.n-ad .rte & sakh-i sarvaharasyai.s-a % m-ay-a vi.s.nu/sar-iraj-a // HV_40.31 // sai.s-a n-ar-aya.namukhe $ d.r.s.t-a kamalalocan-a & lok-an alpena k-alena % bhajate bh-utamohin-i // HV_40.32 // evam e.s-a hit-arth-aya $ lok-an-a.m k.r.s.navartman-a & dhriyate sevan-iyena % patineva pativrat-a // HV_40.33 // sa tay-a nidray-a channas $ tasmin n-ar-aya.n-a/srame & /sete sma hi tad-a vi.s.nur % mohaya?n jagad avyaya.h // HV_40.34 // tasya var.sasahasr-a.ni $ /say-anasya mah-atmana.h & jagmu.h k.rtayuga.m caiva % tret-a caiva yugottamam // HV_40.35 // sa tu dv-aparaparyante $ d.r.s.tv-a lok-an sudu.hkhit-an & pr-abudhyata mah-atej-a.h % st-uyam-ano mahar.sibhi.h // HV_40.36 // {.r.saya -ucu.h} jah-ihi nidr-a.m sahaj-a.m $ bhuktap-urv-am iva srajam & ime te brahma.n-a s-ardha.m % dev-a dar/sanak-a;nk.si.na.h // HV_40.37 // ime tv-a.m brahmavidu.so $ brahmasa.mstavav-adina.h & vardhayanti h.r.s-ike/sa % .r.saya.h sa.m/sitavrat-a.h // HV_40.38 // ete.s-am -atmabh-ut-an-a.m $ bh-ut-an-a.m bh-utabh-avana & /s.r.nu vi.s.no /subh-a.m v-aca.m % bh-uvyom-agnyanil-ambhas-am // HV_40.39 // ime tv-a sapta munaya.h $ sahit-a munima.n.dalai.h & stuvanti deva divy-abhir % gey-abhir g-irbhir a?njas-a // HV_40.40 // utti.s.tha /satapatr-ak.sa $ padman-abha mah-adyute & k-ara.na.m ki.mcid utpanna.m % dev-an-a.m k-aryagaurav-at // HV_40.41 // [k: T1.2 G M ins.: :k] jahi nidr-a.m jagaddheto.h $ ke/save/sa jan-ardana | *HV_40.41*537:1 | tvayi supte jagat supta.m $ tvayi j-agrati j-ag.rtam || *HV_40.41*537:2 | m-ilana.m kuru dev-an-a.m $ devadeva jagatpate | *HV_40.41*537:3 | ki.m tva.m svapi.si govinda $ na.s.te jagati s-a.mpratam | *HV_40.41*537:4 | na.s.tapr-aya.m jagat pa/sya $ sadev-asuram-anu.sam | *HV_40.41*537:5 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa sa.mk.sipya jagat sarva.m $ timiraugha.m vid-arayan & udati.s.thad dh.r.s-ike/sa.h % /sriy-a paramay-a jvalan // HV_40.42 // sa dadar/sa sur-an sarv-an $ samet-an sapit-amah-an & vivak.sata.h prak.subhit-a?n % jagadarthe sam-agat-an // HV_40.43 // t-an uv-aca harir dev-an $ nidr-avi/sr-antalocana.h & tattvad.r.s.t-arthay-a v-ac-a % dharmahetvarthayuktay-a // HV_40.44 // kuto vo vigraho dev-a.h $ kuto vo bhayam -agatam & kasya v-a kena v-a k-arya.m % ki.m v-a mayi na vartate // HV_40.45 // na khalv aku/sala.m loke $ vartate d-anavotthitam & n.r.n-am -ay-asajanana.m % /s-ighram icch-ami veditum // HV_40.46 // e.sa brahmavid-a.m madhye $ vih-aya /sayanottamam & /siv-aya bhavat-am arthe % sthita.h ki.m karav-a.ni va.h // HV_40.47 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 41, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of September 12, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tac chrutv-a vi.s.nugadita.m $ brahm-a lokapit-amaha.h & uv-aca parama.m v-akya.m % hita.m sarvadivaukas-am // HV_41.1 // n-asti ki.mcid bhaya.m vi.s.no $ sur-a.n-am asur-antaka & ye.s-a.m bhav-an abhayada.h % kar.nadh-aro ra.ne ra.ne // HV_41.2 // /sakre jayati deve/se $ tvayi c-asuras-udane & dharme prayatam-an-an-a.m % m-anav-an-a.m kuto bhayam // HV_41.3 // satye dharme ca nirat-a $ m-anav-a vigatajvar-a.h & n-ak-aladharma.n-a m.rtyu.h % /saknoti prasam-ik.situm // HV_41.4 // m-anav-an-a.m ca pataya.h $ p-arthiv-a/s ca parasparam & .sa.dbh-agam upayu?nj-an-a % na bheda.m kurvate mitha.h // HV_41.5 // te praj-an-a.m /subhakar-a.h $ karadair avigarhit-a.h & akarair viprayukt-arth-a.h % ko/sam -ap-urayan sad-a // HV_41.6 // sph-it-a?njanapad-an sv-an sv-an $ p-alayanta.h k.sam-apar-a.h & at-ik.s.nad a.n.d-a/s caturo % var.n-a?n jugupur a?njas-a // HV_41.7 // nodvejan-iy-a bh-ut-an-a.m $ sacivai.h s-adhu p-ujit-a.h & catura;ngabalair yukt-a.h % .sa.dgu.n-an upayu?njate // HV_41.8 // dhanurvedapar-a.h sarve $ sarve vede.su ni.s.thit-a.h & yajanti ca yath-ak-ala.m % yaj?nair vipuladak.si.nai.h // HV_41.9 // ved-an adh-itya d-ik.s-abhir $ mahar.s-in brahmacaryay-a & /sr-addhai/s ca medhyai.h /sata/sas % tarpayanti pit-amah-an // HV_41.10 // nai.s-am avidita.m ki.mcit $ trividha.m bhuvi vidyate & vaidika.m laukika.m caiva % dharma/s-astroktam eva ca // HV_41.11 // te par-avarad.r.s.t-arth-a $ mahar.sisamatejasa.h & bh-uya.h k.rtayuga.m kartum % utsahante nar-adhip-a.h // HV_41.12 // te.s-am eva prabh-avena $ /siva.m var.sati v-asava.h & yath-artha.m ca vavur v-at-a % virajask-a di/so da/sa // HV_41.13 // [k: After 13c, /S1 ins.: :k] ... $ v-at-a.h /sivasugandhina.h | *HV_41.13*538:1 | nirmala.m c-abhavad vyoma $ ... | *HV_41.13*538:2 | nirutp-at-a ca vasudh-a $ suprac-ar-a/s ca vai grah-a.h & candram-a/s ca sanak.satra.h % saumya.m carati yogata.h // HV_41.14 // anulomakara.h s-uryo $ ayane dve cac-ara ha & havyai/s ca vividhais t.rpta.h % /subhagandho hut-a/sana.h // HV_41.15 // eva.m samyakprav.rtte.su $ niv.rtte.sv apar-adhata.h & tarpayatsu mah-i.m k.rtsn-a.m % n.r.n-a.m k-alabhaya.m kuta.h // HV_41.16 // te.s-a.m jvalitak-irt-in-am $ anyonyam anuvartin-am & r-aj?n-a.m balair balavat-a.m % p-i.dyate vasudh-atalam // HV_41.17 // seya.m bh-arapari/sr-ant-a $ p-i.dyam-an-a nar-adhipai.h & p.rthiv-i samanupr-apt-a % naur iv-asann aviplav-a.h// HV_41.18 // yug-antasad.r/sa.m r-upa.m $ /sailoccalitabandhanam & jalotp-i.d-akul-a sveda.m % dar/sayant-i muhur muhu.h // HV_41.19 // k.satriy-a.n-a.m vapurbhi/s ca $ tejas-a ca balena ca & n.r.n-a.m ca r-a.s.trair vist-ir.nai.h % /sr-amyat-iva vasu.mdhar-a // HV_41.20 // [k: T3 ins.: :k] yac cokta.m brahmasadane $ brahma.n-a parame.s.thin-a | *HV_41.20*539:1 | tac ch.r.nu.sva mah-ab-aho $ rahasyam idam uttamam | *HV_41.20*539:2 | pure pure narapati.h $ ko.tisa.mkhyair balair v.rta.h & r-a.s.tre r-a.s.tre ca bahavo % gr-am-a.h /satasahasra/sa.h // HV_41.21 // bh-umip-an-a.m sahasrai/s ca $ te.s-a.m ca balin-a.m balai.h & gr-am-ayut-a.dhyai r-a.s.trai/s ca % bh-umir nirvivar-ik.rt-a // HV_41.22 // seya.m nir-ami.sa.m k.rtv-a $ ni/sce.s.ta.m k-alam agrata.h & pr-apt-a mam-alaya.m vi.s.no % bhav-a.m/s c-asy-a.h par-a gati.h // HV_41.23 // karmabh-umir ihasth-an-a.m $ bh-umir e.s-a vyath-a.m gat-a & yath-a na s-idet tatk-arya.m % jagaty e.s-a hi /s-a/svat-i // HV_41.24 // asy-a hi p-i.dane do.so $ mah-an sy-an madhus-udana & kriy-alopa/s ca lok-an-a.m % d-u.sita.m ca jagad bhavet // HV_41.25 // /sr-amyate vyaktam eveya.m $ p-arthivaughaprap-i.dit-a & sahaj-a.m y-a k.sam-a.m tyaktv-a % calatvam acal-a gat-a // HV_41.26 // tad asy-a.h /srutavanta.h sma $ tac c-api bhavat-a /srutam & bh-ar-avatara.n-artha.m hi % mantray-amas tvay-a saha // HV_41.27 // satpathe hi sthit-a.h sarve $ r-aj-ano r-a.s.travardhan-a.h & nar-a.n-a.m ca trayo var.n-a % br-ahma.n-an anuy-ayina.h // HV_41.28 // sarva.m satyamaya.m v-akya.m $ var.n-a dharmapar-as tath-a & sarve vedapar-a vipr-a.h % sarve viprapar-a nar-a.h // HV_41.29 // eva.m jagati vartante $ manu.sy-a dharmak-ara.n-at & yath-a dharmavadho na sy-at % tath-a mantra.h pravartat-am // HV_41.30 // sat-a.m gatir iya.m n-any-a $ dharma/s c-asy-a.h sus-adhanam & r-aj?n-a.m caiva vadha.h k-aryo % dhara.ny-a bh-aranir.naye // HV_41.31 // tad-agaccha mah-abh-aga $ saha vai mantrak-ara.n-at & vraj-ama meru/sikhara.m % purask.rtya vasu.mdhar-am // HV_41.32 // [k: D2.5 ins.: :k] et-avad uktv-a r-ajendra $ brahm-a lokapit-amaha.h | *HV_41.32*540:1 | p.rthivy-a saha vi/sv-atm-a $ virar-ama mah-adyuti.h | *HV_41.32*540:2 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 42, transliterated by Horst Brinkhaus, proof--read by Horst Brinkhaus, version of July 30, 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} b-a.dham ity eva saha tair $ durdin-ambhodanisvana.h & pratasthe durdin-ak-ara.h % sadurdina iv-acala.h // HV_42.1 // samukt-ama.nividyota.m $ sacandr-ambhodavarcasam & sa jat-ama.n.dala.m k.r.s.na.m % bibhrat k.r.s.navapur hari.h // HV_42.2 // sa c-asyorasi vist-ir.ne $ rom-a?ncodgatar-ajim-an & /sr-ivatso r-ajate /sr-im-an % stanadvayamukh-a?ncita.h // HV_42.3 // p-ite vas-ano vasane $ lok-an-a.m gurur avyaya.h & hari.h so 'bhavad -alak.sya.h % sasa.mdhy-abhra iv-acala.h // HV_42.4 // ta.m vrajanta.m supar.nena $ padmayonigat-anugam & anujagmu.h sur-a.h sarve % tadgat-asaktacak.su.sa.h // HV_42.5 // n-atid-irghe.na k-alena $ te gat-a ratnaparvatam & dad.r/sur devat-as tatra % sv-a.m sabh-a.m k-amar-upi.n-im // HV_42.6 // mero.h /sikharavinyast-a.m $ sa.msakt-a.m s-uryavarcas-a & k-a?ncanastambhacara.n-a.m % vajrasa.mgh-atatora.n-am // HV_42.7 // manonirm-a.nacitr-a.dhy-a.m $ vim-an-akulam-alin-im & ratnaj-al-antaravat-i.m % k-amag-a.m ratnabh-u.sit-am // HV_42.8 // kordmasculineptaratnasam-ak-ir.n-a.m $ sarvartukusumotka.t-am & [k: D2 ins., D5 ins. line 1 after 9: :k] ma.niprav-alasop-an-a.m $ vaid-uryama.ni/sobhit-am | *HV_42.9ab*541:1 | mukt-aj-alasam-ak-ir.n-a.m $ ki.mki.n-i/sata/sobhit-am | *HV_42.9ab*541:2 | devam-ay-adhar-a.m divy-a.m % nirmit-a.m vi/svakarma.n-a // HV_42.9 // t-a.m h.r.s.tamanasa.h sarve $ yath-asth-ana.m yath-avaya.h & yath-anide/sa.m trida/s-a % vivi/sus te sabh-a.m /subh-am // HV_42.10 // te ni.sedur yathokte.su $ vim-ane.sv -asane.su ca & bhadr-asane.su p-i.the.su % kuth-asv -astara.ne.su ca // HV_42.11 // tata.h prabha?njano v-ayur $ brahma.n-a s-adhu codita.h & m-a /sabda iti sarvatra % pracakr-ama sabh-a.m /subh-am // HV_42.12 // ni.h/sabde stimite tasmin $ sam-aje tridivaukas-am & babh-a.se dhara.n-i v-akya.m % sved-at karu.nabh-a.si.n-i // HV_42.13 // [k: K1.3 ?N2.3 V B2 Dn D2.3.5 T3 ins., B1 after 34ab: :k] {dhara.ny uv-aca} tvay-a dh-ary-a tv aha.m deva $ tvay-a vai dh-aryate jagat | *HV_42.13*542:1 | tva.m dh-arayasi bh-ut-ani $ bhuvana.m tva.m bibhar.si ca || *HV_42.13*542:2 | yat tvay-a dh-aryate ki.mcit $ tejas-a ca balena ca | *HV_42.13*542:3 | tatas tava pras-adena $ may-a pa/sc-at tu dh-aryate || *HV_42.13*542:4 | tvay-a dh.rta.m dh-aray-ami $ n-adh.rta.m dh-aray-amy aham | *HV_42.13*542:5 | na hi tad vidyate bh-uta.m $ yat tvay-a n-anudh-aryate || *HV_42.13*542:6 | tvam eva kuru.se deva $ n-ar-aya.na yuge yuge | *HV_42.13*542:7 | mah-abh-ar-avatara.na.m $ jagato hitak-amyay-a || *HV_42.13*542:8 | tavaiva tejas-a kr-ant-a.m $ ras-atalatala.m gat-am | *HV_42.13*542:9 | tr-ayasva m-a.m sura/sre.s.tha $ tavaiva /sara.na.m gat-am || *HV_42.13*542:10 | d-anavai.h p-i.dyam-an-aha.m $ r-ak.sasai/s ca dur-atmabhi.h | *HV_42.13*542:11 | tv-am eva /sara.na.m nityam $ upay-asye san-atanam || *HV_42.13*542:12 | t-avan me 'sti bhaya.m bh-uyo $ y-avan na tv-a.m kakudminam | *HV_42.13*542:13 | /sara.na.m y-ami manas-a $ /sata/so hy upalak.saye | *HV_42.13*542:14 | aham -adau pur-anena $ sa.mk.sipt-a padmayonin-a & m-a.m ca badhv-a k.rtau p-urva.m % m.r.nmayau dvau mah-asurau // HV_42.14 // kar.nasrotodbhavau tau hi $ vi.s.nor asya mah-atmana.h & mah-ar.nave prasvapata.h % k-a.s.thaku.dyasamau sthitau // HV_42.15 // tau vive/sa svaya.m v-ayur $ brahma.n-a s-adhu codita.h & tau diva.m ch-adayantau tu % vav.rdh-ate mah-asurau // HV_42.16 // v-ayupr-a.nau tu tau g.rhya $ brahm-a parim.r/sya?n /sanai.h & eka.m m.rdutara.m mene % ka.thina.m veda c-aparam // HV_42.17 // n-aman-i tu tayo/s cakre $ sa vibhu.h salilodbhava.h & m.rdus tv aya.m madhur n-ama % ka.thina.h kai.tabho 'bhavat // HV_42.18 // tau daityau k.rtan-am-anau $ ceratur baladarpitau & sarvam ek-ar.nava.m loka.m % yoddhuk-amau sunirbhayau // HV_42.19 // t-av -agatau sam-alokya $ brahm-a lokapit-amaha.h & ek-ar.nav-ambunicaye % tatraiv-anataradh-iyata // HV_42.20 // sa padme padman-abhasya $ n-abhimadhy-ad samutthite & rocay-am -asa vasati.m % guhy-a.m brahm-a caturmukha.h // HV_42.21 // t-av ubhau jalagarbhasthau $ n-ar-aya.napit-amahau & bah-un var.saga.n-an apsu % /say-anau na cakampatu.h // HV_42.22 // atha d-irghasya k-alasya $ t-av ubhau madhukai.tabhau & -ajagmatus tam udde/sa.m % yatra brahm-a vyavasthita.h // HV_42.23 // d.r.s.tv-a t-av asurau ghorau $ mah-antau yuddhadurmadau & [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D2.5 ins.: :k] brahma.n-a t-a.dito vi.s.nu.h $ padman-alena vai pur-a | *HV_42.24ab*543 | utpap-at-a/su /sayan-at % padman-abho mah-adyuti.h // HV_42.24 // tad yuddham abhavad ghora.m $ tayos tasya ca vai tad-a & ek-ar.nave tad-a loke % trailokye jalat-a.m gate // HV_42.25 // tad abh-ut tumula.m yuddha.m $ var.sasa.mkhy-a.h sahasra/sa.h & na ca t-av asurau yuddhe % tad-a /sramam av-apatu.h // HV_42.26 // atha d-irghasya k-alasya $ tau daityau yuddhadurmadau & -ucatu.h pr-itamanasau % deva.m n-ar-aya.na.m hari.m // HV_42.27 // pr-itau svas tava yuddhena $ /sl-aghyas tva.m m.rtyur -ahave & -av-a.m jahi na yatrorv-i % jalena samabhiplut-a // HV_42.28 // hatau ca tava putratva.m $ pr-apnuy-ava.h surottama & so hy -av-a.m yudhi nirjet-a % tasy-av-a.m vihitau sutau // HV_42.29 // sa hi g.rhya m.rdhe daityau $ dorbhy-a.m tau samap-i.dayat & janmatur nidhana.m c-api % t-av ubhau madhukai.tabhau // HV_42.30 // t-av ubh-av -aplutau toye $ vapurbhy-am ekat-a.m gatau & medo mumucatur daityau % mathyam-anau jalormibhi.h // HV_42.31 // medas-a tajjala.m vy-apta.m $ t-abhy-a.m antardadhe tad-a & n-ar-aya.na/s ca bhagav-an % as.rjat sa puna.h praj-a.h // HV_42.32 // daityayor medas-a chann-a $ medin-iti tata.h sm.rt-a & prabh-av-at padman-abhasya % /s-a/svat-i ca n.r.n-a.m k.rt-a // HV_42.33 // var-ahe.na punar bh-utv-a $ m-arka.n.deyasya pa/syata.h & vi.s-a.nen-aham ekena % toyamadhy-at samuddh.rt-a // HV_42.34 // h.rt-aha.m kramat-a bh-uyas $ tad-a yu.sm-akam agrata.h & bale.h sak-a/s-ad daityasya % vi.s.nun-a prabhavi.s.nun-a // HV_42.35 // s-a.mprata.m khidyam-an-aham $ enam eva gad-adharam & an-ath-a jagato n-atha.m % /sara.nya.m /sara.na.m gat-a // HV_42.36 // agni.h suvar.nasya gurur $ gav-a.m s-uryo guru.h sm.rta.h & ak.satr-a.n-a.m guru.h somo % mama n-ar-aya.no guru.h // HV_42.37 // yad aha.m dh-aray-amy ek-a $ jagatsth-avaraja.mgamam & may-a dh.rta.m dh-arayate % sarvam etad gad-adhara.h // HV_42.38 // j-amadagnyena r-ame.na $ bh-ar-avatara.nepsay-a & ro.s-at tri.hsaptak.rtvo 'ha.m % k.satriyair viprayojit-a // HV_42.39 // s-asmi vedy-am sam-aropya $ tarpit-a n.rpa/so.nitai.h & bh-argave.na pitu.h /sr-addhe % ka/syap-aya nivedit-a // HV_42.40 // m-a.msamedosthidurgandh-a $ digdh-a k.satriya/so.nitai.h & rajasvaleva yuvati.h % ka/syapa.m samupasthit-a // HV_42.41 // sa m-a.m brahmar.sir apy -aha $ kim urvi tvam av-a;nmukh-i & v-irapatn-ivratam ida.m % v-irapatni ni.sevase // HV_42.42 // s-aha.m vij?n-apitavat-i $ ka/syapa.m lokabh-avanam & patayo me hat-a brahman % bh-argave.na mah-atman-a // HV_42.43 // s-aha.m vih-in-a vikr-antai.h $ k.satriyai.h /sastrav.rttibhi.h & vidhav-a /s-unyanagar-a % na dh-arayitum utsahe // HV_42.44 // tan mahya.m d-iyat-a.m bhart-a $ bhagava.ms tvatsamo n.rpa.h & rak.set sagr-amanagar-a.m % yo m-a.m s-agaram-alin-im // HV_42.45 // sa /srutv-a bhagav-an v-akya.m $ b-a.dham ity abrav-it prabhu.h & tato m-a.m m-anavendr-aya % manave sa.mprayacchata // HV_42.46 // s-a manuprabhava.m pu.nya.m $ pr-apyek.sv-akukula.m mahat & vipulen-asmi k-alena % p-arthiv-at p-arthiva.m gat-a // HV_42.47 // eva.m datt-asmi manave $ m-anavendr-aya dh-imate & bhukt-a r-ajakulai/s c-api % mahar.sikulasa.mmitai.h // HV_42.48 // bahava.h k.satriy-a.h /s-ur-a $ m-a.m jitv-a divam -a/srit-a.h & te sma k-alava/sa.m pr-apya % mayy eva pralaya.m gat-a.h // HV_42.49 // matk.rte vigrah-a loke $ v.rtte vartanta eva ca & k.satriy-a.n-a.m balavat-a.m % sa.mgr-ame.sv anivartin-am // HV_42.50 // etad yu.smatprav.rttena $ daivena pari.n-amit-a & jagaddhit-artha.m kuruta % r-aj?n-a.m hetu.m ra.nak.saye // HV_42.51 // yady asti mayi k-aru.nya.m $ bh-ara/saithilyak-ara.n-at & eka/s cakradhara.h /sr-im-an % abhaya.m me prayacchatu // HV_42.52 // yam aha.m bh-arasa.mtapt-a $ sa.mpr-apt-a /sara.nai.si.n-i & bh-aro yady avaroptavyo % vi.s.nur e.sa brav-itu m-am // HV_42.53 // [k: V3 T4 ins.: :k] {vi.s.nur uv-aca} m-a bhair dhara.ni kaly-a.ni $ /s-anti.m vraja sam-ahite | *HV_42.53*544:1 | e.sa tv-am ucita.m sth-ana.m $ sth-apay-ami vasi.mdhare | *HV_42.53*544:2 | [k: T1.2 G M ins.: :k] etasy-aha.m pras-adena $ /srama.m tyak.sy-ami devat-a.h | *HV_42.53*545 | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 43, transliterated and proof--read by Horst Brinkhaus, version of October 10, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} te /srutv-a p.rthiv-iv-akya.m $ sarva eva divaukasa.h & tadarthak.rtya.m sa.mcintya % pit-amaham ath-abruvan // HV_43.1 // bhagavan kriyat-am asy-a $ dhara.ny-a bh-arasa.mnati.h & /sar-irakart-a lok-an-a.m % tva.m hi lokasya ce/svara.h // HV_43.2 // yat kartavya.m mahendre.na $ yamena varu.nena ca & yad v-a k-arya.m dhane/sena % svaya.m n-ar-aya.nena v-a // HV_43.3 // yad v-a candramas-a k-arya.m $ bh-askare.n-anilena v-a & -adityair vasubhir v-api % rudrair v-a lokabh-avanai.h // HV_43.4 // a/svibhy-a.m v-a sur-agry-abhy-a.m $ s-adhyair v-a tridiv-alayai.h & [k: T1.2 G M2.4 ins.: :k] marudbhir v-a sura/sre.s.thai.h $ p-avaken-api ca prabho | *HV_43.5ab*546 | b.rhaspatyu/sanobhy-a.m v-a % k-alena kalin-api v-a // HV_43.5 // mahe/svare.na v-a brahman $ vi/s-akhena guhena v-a & yak.sar-ak.sasagandharvai/s % c-ara.nair v-a mahoragai.h // HV_43.6 // parvatai.h /sailamukhyair v-a $ s-agarair v-a mahormibhi.h & ga;ng-amukh-abhir divy-abhi.h % saridbhir v-a sure/svara // HV_43.7 // k.sipram -aj?n-apaya vibho $ katham a.m/sa.h prayujyat-am & yadi te p-arthiva.m k-arya.m % k-arya.m p-arthivavigrahe // HV_43.8 // katham a.m/s-avatara.na.m $ kurma.h sarve pit-amaha & antarik.sagat-a ye ca % p.rthivy-a.m ye ca p-arthiv-a.h // HV_43.9 // sadasy-an-a.m ca vipr-a.n-a.m $ p-arthiv-an-a.m kule.su ca & ayonij-a/s c-api tan-u.h % s.rj-ama jagat-itale // HV_43.10 // sur-a.n-am ekak-ary-a.n-a.m $ /srutvaitan ni/scita.m mahat & devai.h pariv.rta.h pr-aha % v-akya.m lokapit-amaha.h // HV_43.11 // rocate me sura/sre.s.th-a $ yu.sm-akam api ni/scaya.h & s.rjadhva.m sva/sar-ir-a.m/s-a.ms % tejas-atmasam-an bhuvi // HV_43.12 // sarva eva sura/sre.s.th-as $ tejobhir avarohata & bh-avayanto bhuva.m dev-i.m % labdhv-a tribhuvana/sriyam // HV_43.13 // p-arthive bh-arate va.m/se $ p-urvam eva vij-anat-a & p.rthivy-a.m sa.mbhavam ima.m % /sr-uyat-a.m yan may-a k.rtam // HV_43.14 // samudre 'ha.m sur-a.h p-urve $ vel-am -as-adya pa/scim-am & -ase s-ardha.m tan-ujena % ka/syapena mah-atman-a // HV_43.15 // kath-abhi.h p-urvav.rtt-abhir $ lokaved-anug-amibhi.h & itiv.rttai/s ca bahubhi.h % pur-a.naprabhavair gu.nai.h // HV_43.16 // [k: S (except T3.4) ins.: :k] nir-upaya.ms ta.m deve/sa.m $ pram-a.nair bahulak.sa.nai.h | *HV_43.16*547 | kurvatas tu kath-as t-as t-a.h $ samudra.h saha ga;ngay-a & sam-ipam -ajag-am-a/su % yuktas toyadam-arutai.h // HV_43.17 // sa v-icivi.sam-a.m kurvan $ gati.m vegatara;ngi.n-im & y-adoga.navicitre.na % sa.mchannas toyav-asas-a // HV_43.18 // /sa;nkhamukt-amalatanu.h $ prav-alama.nibh-u.sa.na.h & yukta/s candramas-a p-ur.na.h % s-abhragambh-iranisvana.h // HV_43.19 // sa m-a.m paribhavann eva $ sv-a.m vel-a.m samatikraman & kleday-am -asa capalair % l-ava.nair ambuvisravai.h // HV_43.20 // ta.m ca de/sa.m vyavasita.h $ samudro 'dbhir vimarditum & ukta.h sa.mrabdhay-a v-ac-a % /s-anto 's-iti tato may-a // HV_43.21 // /s-anto 's-ity uktam-atras tu $ tanutva.m s-agaro gata.h & sa.mhatormitara;ngaugha.h % sthito r-aja/sriy-a jvalan // HV_43.22 // bh-uya/s caiva may-a /sapta.h $ samudra.h saha ga;ngay-a & sak-ara.n-a.m mati.m k.rtv-a % yu.sm-aka.m hitak-amyay-a // HV_43.23 // yasm-at tva.m r-ajatulyena $ vapu.s-a samupasthita.h & gacch-ar.nava mah-ip-alo % r-ajaiva tva.m bhavi.syasi // HV_43.24 // tatr-api sahaj-a.m l-il-a.m $ dh-arayan svena tejas-a & bhavi.syasi n.r.n-a.m bhart-a % bh-arat-an-a.m kulodvaha.h // HV_43.25 // /s-anto 's-iti mayoktas tva.m $ yac c-asi tanut-a.m gata.h & sutanur ya/sas-a loke % /sa.mtanus tva.m bhavi.syasi // HV_43.26 // iyam apy -ayat-ap-a;ng-i $ ga;ng-a sarv-a;nga/sobhan-a & [k: K3 subst.: :k] iyam apy -agat-a ga;ng-a $ tav-arthe varavar.nin-i | *HV_43.27ab*548 | r-upi.n-i vai saric chre.s.th-a % tatra tv-am upay-asyati // HV_43.27 // evam uktas tu m-a.m kruddha.h $ so 'bhigamy-a.r.navo 'brav-it & m-a.m prabho devadeve/sa % kimartha.m /saptav-an asi // HV_43.28 // aha.m tava vidhey-atm-a $ tvatk.rtas tvatpar-aya.na.h & a/sapo 'sad.r/sair v-akyair % -atmaja.m m-a.m kim -atman-a // HV_43.29 // bhagava.ms tvatpras-adena $ veg-at parva.ni vardhita.h & yady aha.m calito brahman % ko 'tra do.so mam-atmana.h // HV_43.30 // k.sipt-abhi.h pavanen-adbhi.h $ sp.r.s.to yady asi parva.ni & atra me bhagavan ki.m nu % vidyate /s-apak-ara.nam // HV_43.31 // uddh-utai/s ca mah-av-atai.h $ prav.rddhai/s ca bal-ahakai.h & parva.n-a cenduyuktena % tribhi.h k.subdho 'smi k-ara.nai.h // HV_43.32 // eva.m yady apar-addho 'ha.m $ k-ara.nais tvatpravartitai.h & k.santum arhasi me brahma?n % /s-apo 'ya.m vinivartyat-am // HV_43.33 // eva.m mayi nir-alambe $ /s-ap-ac chithilat-a.m gate & k-aru.nya.m kuru deve/sa % pram-a.na.m yady avek.sase // HV_43.34 // asy-a/s ca deva ga;ng-ay-a $ g-a.m gat-ay-as tav-aj?nay-a & maddo.s-at samado.s-ay-a.h % pras-ada.m kartum arhasi // HV_43.35 // [k: For 35cd, /S1 subst.: :k] pras-ada.m kuru me brahman $ vidyate /s-apak-ara.nam | *HV_43.35*549 | tam aha.m /slak.s.nay-a v-ac-a $ mah-ar.navam ath-abruvam & ak-ara.naj?na.m dev-an-a.m % trasta.m /s-ap-anileritam // HV_43.36 // /s-anti.m vraja na bhetavya.m $ prasanno 'smi mah-amate & /s-ape 'smin sarit-a.m n-atha % bhavi.sya.m /s.r.nu k-ara.nam // HV_43.37 // tva.m gaccha bh-arate va.m/se $ svadeha.m svena tejas-a & -adhatsva sarit-a.m n-atha % tyaktvem-a.m s-agar-i.m tanum // HV_43.38 // mahodadhe mah-ip-alas $ tatra r-aja/sriy-a v.rta.h & p-alaya.m/s caturo var.n-an % ra.msyase salile/svara // HV_43.39 // iya.m ca tv-a.m saric chre.s.th-a $ bibhrat-i m-anu.s-i.m tanum & tat k-alarama.n-iy-a;ng-i % ga;ng-a paricari.syati // HV_43.40 // anay-a saha j-ahnavy-a $ modam-ano mam-aj?nay-a & ima.m salilasa.mkleda.m % vismari.syasi s-agara // HV_43.41 // tvarat-a caiva kartavya.m $ tvayeda.m deva/s-asanam & pr-aj-apatyena vidhin-a % ga;ngay-a saha s-agara // HV_43.42 // vasava.h pracyut-a.h svarg-at $ pravi.s.t-a/s ca ras-atalam & te.s-am utp-adan-arth-aya % tva.m may-a viniyojita.h // HV_43.43 // a.s.tau t-a?n j-ahnav-igarbh-an $ apaty-artha.m dad-amy aham & vibh-avasos tulyagu.n-an % sur-a.n-a.m pr-itivardhan-an // HV_43.44 // utp-adya tva.m vas-u?n /s-ighra.m $ k.rtv-a kurukula.m mahat & prave.s.t-asi tanu.m tyaktv-a % puna.h s-agara s-agar-im // HV_43.45 // evam etan may-a p-urva.m $ hit-artha.m va.h surottam-a.h & bhavi.sya.m pa/syat-a bh-ara.m % p.rthivy-a.h p-arthiv-atmakam // HV_43.46 // tad e.sa /sa.mtanor va.m/sa.h $ p.rthivy-a.m ropito may-a & vasavo yatra ga;ng-ay-a.m % utpann-as tridivaukasa.h // HV_43.47 // ady-api bhuvi g-a;ngeyas $ tatraiva vasur a.s.tama.h & sapteme vasava.h pr-apt-a.h % sa eka.h parilambate // HV_43.48 // dvit-iy-ay-a.m striy-a.m s.r.s.t-a $ dvit-iy-a /sa.mtanos tanu.h & vicitrav-iryo dyutim-an % -as-id r-aj-a prat-apav-an // HV_43.49 // vaicitrav-iryau dv-av eva $ p-arthivau bhuvi s-a.mpratam.h& p-a.n.du/s ca dh.rtar-a.s.tra/s ca % vikhy-atau puru.sar.sabhau // HV_43.50 // tatra p-a.n.do.h /sriy-a ju.s.te $ dve bh-arye yauvanasthite & /subhe kunt-i ca m-adr-i ca % devayo.sopame bhuvi // HV_43.51 // dh.rtar-a.s.trasya r-aj?nas tu $ bh-aryaik-a tulyac-ari.n-i & g-andh-ar-i bhuvi vikhy-at-a % bhartur nitya.m vrate sthit-a // HV_43.52 // atra vo '.m/s-a vibhajyant-a.m $ vipak.sa.h pak.sa eva ca & putr-a.n-a.m hi tayo r-aj?nor % bhavit-a vigraho mah-an // HV_43.53 // te.s-a.m vimarde d-ay-adye $ n.rp-a.n-a.m bhavit-a k.saya.h & yug-antapratima.m caiva % bhavi.syati mahad bhayam // HV_43.54 // sabale.su narendre.su $ /s-atayatsv itaretaram & viviktapurar-a.s.traugh-a % k.siti.h /saithilyam e.syati // HV_43.55 // dv-aparasya yugasy-ante $ may-a d.r.s.ta.m pur-atane & k.saya.m y-asyanti /sastre.na % p-arthiv-a.h saha v-ahanai.h // HV_43.56 // tatr-ava/si.s.t-an manuj-an $ supt-an ni/si vicetasa.h & dhak.syate /sa.mkarasy-a.m/sa.h % p-avaken-astratejas-a // HV_43.57 // antakapratime tasmin $ niv.rtte kr-urakarma.ni & sam-aptam idam -akhy-asye % t.rt-iya.m dv-apara.m yugam // HV_43.58 // mahe/svar-a.m/se 'pas.rte $ tato m-ahe/svara.m yugam & ti.sya.m prapatsyate pa/sc-ad % yuga.m d-aru.nam-anu.sam // HV_43.59 // adharmapr-ayapuru.sa.m $ svalpadharmaparigraham & utsannasatyasa.myoga.m % vardhit-an.rtasa.mcayam // HV_43.60 // mahe/svara.m kum-ara.m ca $ dvau ca devau sam-a/srit-a.h & bhavi.syanti nar-a.h sarve % loke nasthavir-ayu.sa.h // HV_43.61 // tad e.sa nir.naya.h /sre.s.tha.h $ p.rthivy-a.m p-arthiv-antaka.h & a.m/s-avatara.na.m sarve % sur-a.h kuruta m-aciram // HV_43.62 // dharmasy-a.m/so 'tha kunty-a.m vai $ m-adry-a.m ca viniyujyat-am & vigrahasya kalir m-ula.m % g-andh-ary-a.m viniyujyat-am // HV_43.63 // etau pak.sau bhavi.syanti $ r-aj-ana.h k-alacodit-a.h & j-atar-ag-a.h p.rthivyarthe % sarve sa.mgr-amal-alas-a.h // HV_43.64 // gacchatv iya.m vasumat-i $ sv-a.m yoni.m lokadh-ari.n-i & s.r.s.to 'ya.m nai.s.thiko r-aj?n-am % up-ayo lokavi/sruta.h // HV_43.65 // /srutv-a pit-amahavaca.h $ s-a jag-ama yath-agatam & p.rthiv-i saha k-alena % vadh-aya p.rthiv-ik.sit-am // HV_43.66 // dev-an acodayad brahm-a $ nigrah-artha.m suradvi.s-am & nara.m caiva pur-a.nar.si.m % /se.sa.m ca dhara.n-idharam // HV_43.67 // sanatkum-ara.m s-adhy-a.m/s ca $ dev-a.m/s c-agnipurogam-an & varu.na.m ca yama.m caiva % s-ury-acandramasau tath-a \ gandharv-apsarasa/s caiva # rudr-adity-a.ms tath-a/svinau // HV_43.68 // tato '.m/s-an avani.m dev-a.h $ sarva ev-avat-arayan & yath-a te kathita.m p-urvam % a.m/s-avatara.na.m may-a // HV_43.69 // ayonij-a yonij-a/s ca $ te dev-a.h p.rthiv-itale & daityad-anavahant-ara.h % sa.mbh-ut-a.h puru.se/svar-a.h \ k.s-irik-av.rk.sasa.mgh-at-a # vajrasa.mhanan-as tath-a // HV_43.70 // n-ag-ayutabal-a.h kecit $ kecid oghabal-anvit-a.h & gad-aparigha/sakt-in-a.m % sah-a.h parighab-ahava.h \ giri/s.r;ngaprahart-ara.h # sarve parighayodhina.h // HV_43.71 // v.r.s.niva.m/se samutpann-a.h $ /sata/so 'tha sahasra/sa.h & kuruva.m/se ca dev-as te % p-a?nc-ale.su ca p-arthiv-a.h // HV_43.72 // y-aj?nik-an-a.m sam.rddh-an-a.m $ br-ahma.n-an-a.m ca yoni.su & sarv-astraj?n-a mahe.sv-as-a % vedavratapar-aya.n-a.h // HV_43.73 // [k: K2--4 ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--5 T G1--3.5 M ins.: :k] sarvarddhigu.nasa.mpann-a $ yajv-ana.h pu.nyakar.mi.na.h | *HV_43.73*550 | -ac-alayeyu.h /sail-a.ms te $ kruddh-a bhindyur mah-italam & utpateyur ath-ak-a/sa.m % k.sobhayeyur mahodadhim // HV_43.74 // evam -adi/sya t-an brahm-a $ bh-utabhavyabhavatprabhu.h & n-ar-aya.ne sam-ave/sya % lok-a?n /s-antim up-agamat // HV_43.75 // bh-uya.h /s.r.nu yath-a vi.s.nur $ avat-ir.no mah-italam & praj-an-a.m vai hit-arth-aya % prabhu.h pr-a.nadhane/svara.h // HV_43.76 // yay-ativa.m/sajasy-atha $ vasudevasya dh-imata.h & kule p-ujye ya/sask-amo % jaj?ne n-ar-aya.na.h prabhu.h // HV_43.77 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 44, transliterated and proof--read by Horst Brinkhaus, version of October 24, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.rtak-arye gate k-ale $ jagaty-a.m ca yath-anayam & a.m/s-avatara.ne v.rtte % sur-a.n-a.m bh-arate kule // HV_44.1 // bh-age 'vat-ir.ne dharmasya $ /sakrasya pavanasya ca & a/svinor devabhi.sajor % bh-age vai bh-askarasya ca // HV_44.2 // p-urvam ev-avanigate $ bh-age devapurodhasa.h & vas-un-am a.s.tame bh-age % pr-ag eva dhara.n-i.m gate // HV_44.3 // m.rtyor bh-age k.sitigate $ kaler bh-age tathaiva ca & bh-age somasya vahne/s ca % varu.nasya ca g-a.m gate // HV_44.4 // /sa.mkarasya gate bh-age $ vi/sve.s-a.m ca divaukas-am & gandharvoragayak.s-a.n-a.m % bh-ag-a.m/se.su gate.sv atha // HV_44.5 // [k: V2 B1.2 ins.: :k] bh-age 'vat-ir.ne mitrasya $ yamasy-a.m/se tathaiva ca | *HV_44.5*551:1 | varu.nasya gate tv a.m/se $ p.rthiv-i.m janamejaya | *HV_44.5*551:2 | bh-age.sv ete.su gagan-ad $ avat-ir.ne.su medin-im & ti.s.than n-ar-aya.nasy-a.m/se % n-arada.h pratyad.r.syata // HV_44.6 // jvalit-agniprat-ik-a/so $ b-al-arkasad.r/sek.sa.na.h & savy-apav.rtta.m vipula.m % ja.t-ama.n.dalam udvahan // HV_44.7 // candr-a.m/su/sukle vasane $ vas-ano rukmabh-u.sa.na.h & v-i.n-a.m g.rh-itv-a mahat-i.m % kak.s-asakt-a.m sakh-im iva // HV_44.8 // k.r.s.n-ajinottar-asa;ngo $ hemayaj?nopav-itav-an & da.n.d-i kama.n.daludhara.h % s-ak.s-ac chakra iv-apara.h // HV_44.9 // [k: T1.2 G M ins. after 9: :k] mudr-asamarpitakara.h $ sumanove.s.tit-a;ngav-an | *HV_44.9*552 | bhett-a jagati guhy-an-a.m $ vigrah-a.n-a.m grahopama.h & mahar.sir vigraharucir % vidv-an g-andharvavedavit // HV_44.10 // vairikelikilo vipro $ br-ahma.h kalir iv-apara.h & g-at-a catur.n-a.m ved-an-am % udg-at-a prathamartvij-am // HV_44.11 // [k: /S1 K1 ?N2.3 V B Ds D2.4.5 ins. after 11ab, K4 after 9, D1 G1.3.5 after 11: :k] devagandharvalok-an-am $ -adivakt-a mah-amuni.h | *HV_44.11*553 | sa n-arado 'tha brahmar.sir $ brahmalokacaro 'vyaya.h & sthito devasabh-amadhye % sa.mrabdho vi.s.num abrav-it // HV_44.12 // [k: S ins.: :k] svarai/s ca saptabhir vi.s.nu.m $ jagau vipra.h sa n-arada.h | *HV_44.12*554:1 | .sa.dja.m prathamam -avidhya $ .r.sabha.m ca tata.h param || *HV_44.12*554:2 | mi/srayitv-a ca g-andh-ara.m $ tato dhaivatamadhyamau | *HV_44.12*554:3 | pa?ncama.m ca tata.h kurvan $ ni.s-ada.m tadanantaram || *HV_44.12*554:4 | k-akal-i.m ca vim-atr-a.m tu $ tato dve ca /srut-i prabho | *HV_44.12*554:5 | tisras tisras tath-a r-aja.ml $ layai/s saha sarva/sa.h || *HV_44.12*554:6 | t-anat-an-aga.n-an-a.m ca $ vivicya krama/sa.h prabhu.h | *HV_44.12*554:7 | tai/s c-api saptabhir v-acya.m $ v-acakai/s c-api sarva/sa.h | *HV_44.12*554:8 | anantav-irya.m deve/sa.m $ jagau brahmapura.hsaram || *HV_44.12*554:9 | etai.h saptabhir -adye/sa.m $ vicinvan prabhava.m tath-a | *HV_44.12*554:10 | eva.m sam-apya geya.m tu $ v-akyam etad uv-aca ha | *HV_44.12*554:11 | a.m/s-avatara.na.m vi.s.no $ yad ida.m trida/sai.h k.rtam & k.say-aya p.rthiv-indr-a.n-a.m % sarvam etad ak-ara.nam // HV_44.13 // yad etat p-arthiva.m k.satra.m $ sthita.m tvayi vidh-i/svara & n.rn-ar-aya.nayukto 'ya.m % k-ary-artha.h pratibh-ati me // HV_44.14 // na yukta.m j-anat-a deva $ tvay-a tattv-arthadar/sin-a & devadeva p.rthivyarthe % prayoktu.m k-aryam -id.r/sam // HV_44.15 // tva.m hi cak.su.smat-a.m cak.su.h $ /sl-aghya.h prabhavat-a.m prabhu.h & /sre.s.tho yogavat-a.m yog-i % gatir gatimat-am api // HV_44.16 // devabh-ag-an gat-an d.r.s.tv-a $ ki.m tva.m sarv-agrago vibhu.h & vasu.mdhar-ay-a.h s-ahy-artham % a.m/sa.m sva.m n-anuyu?njase // HV_44.17 // tvay-a san-ath-a dev-a.m/s-as $ tvanmay-as tvatpracodit-a.h & jagaty-a.m sa.mtari.syanti % k-ary-at k-ary-antara.m gat-a.h // HV_44.18 // tad aha.m tvaray-a vi.s.no $ pr-apta.h surasabh-am im-am & tava sa.mcodan-artha.m vai % /s.r.nu c-apy atra k-ara.nam // HV_44.19 // ye tvay-a nihat-a daity-a.h $ sa.mgr-ame t-arak-amaye & te.s-a.m /s.r.nu gati.m vi.s.no % ye gat-a.h p.rthiv-italam // HV_44.20 // p-u.h p.rthivy-a.m samudit-a $ mathur-a n-ama n-amata.h & nivi.s.t-a yamun-at-ire % sph-it-a janapad-ayut-a // HV_44.21 // madhur n-ama mah-an -as-id $ d-anavo yudhi durjaya.h & tasya sma sumaharddhy-as-in % mah-ap-adapasa.mtatam \ ghora.m madhuvana.m n-ama # yatr-asau nyavasat tad-a // HV_44.22 // tasya putro mah-an -as-il $ lava.no n-ama d-anava.h & [k: For 23ab, S (except T3.4) subst.: :k] lava.nas tasya putro 'bh-un $ mah-abalapar-akrama.h | *HV_44.23*555 | tr-asana.h sarvabh-ut-an-a.m % bale mahati tasthiv-an // HV_44.23 // sa tatra d-anava.h kr-i.dan $ var.sap-ug-an aneka/sa.h & sadaivataga.n-a.ml lok-an % udv-asayati darpita.h // HV_44.24 // ayodhy-ay-am ayodhy-ay-a.m $ r-ame d-a/sarathau sthite & r-ajya.m /s-asati dharmaj?ne % r-ak.sas-an-a.m bhay-avahe // HV_44.25 // sa d-anavo bala/sl-agh-i $ ghora.m vanam up-a/srita.h & pre.say-am -asa r-am-aya % d-uta.m paru.sav-adinam // HV_44.26 // vi.say-asannabh-uto 'smi $ tava r-ama ripu/s ca sa.h & na ca s-amantam icchanti % r-aj-ano baladarpitam // HV_44.27 // r-aj?n-a r-ajavratasthena $ praj-an-a.m /subham icchat-a & jetavy-a ripava.h sarve % sph-ita.m vi.sayam icchat-a // HV_44.28 // abhi.sek-ardrake/sena $ r-aj?n-a ra?njanak-amyay-a & jetavy-an-indriy-a.ny -adau % taj jaye hi dhruvo jaya.h // HV_44.29 // samyagvartituk-amasya $ vi/se.se.na mah-ipate.h & nay-an-am upade/sena % n-asti lokasamo guru.h // HV_44.30 // vyasane.su jaghanyasya $ dharmamadhyasya dh-imata.h & balajye.s.thasya n.rpater % n-asti s-amantaja.m bhayam // HV_44.31 // sahajair badhyate sarva.h $ prav.rddhair indriy-aribhi.h & amitr-a.n-a.m priyakarair % mohair adh.rtir -i/svara.h // HV_44.32 // yat tvay-a str-ik.rte moh-at $ sabalo r-ava.no hata.h & naitad aupayika.m manye % mahat te karma kutsitam // HV_44.33 // vanav-asaprav.rttena $ yat tvay-a vrata/s-alin-a & prah.rta.m r-ak.sase n-ice % nai.sa d.r.s.ta.h sat-a.m vidhi.h // HV_44.34 // sat-am akrodhajo dharma.h $ /subh-a.m nayati sadgatim & yat tvay-a nihato moh-ad % d-u.sit-a/s ca vanaukasa.h // HV_44.35 // sa eva r-ava.no dhanyo $ yas tvay-a vratac-ari.n-a & str-inimitta.m hato yuddhe % gr-amy-an dharm-an avek.sat-a // HV_44.36 // yadi te sa hata.h sa.mkhye $ durbuddhir ajitendriya.h & yudhyasv-adya may-a s-ardha.m % m.rdhe yady asi v-iryav-an // HV_44.37 // tasya d-utasya tac chrutv-a $ bh-a.sita.m tattvav-adina.h & dhairy-ad asa.mbhr-antavapu.h % sasmita.m r-aghavo 'brav-it // HV_44.38 // asad etat tvay-a d-uta $ kathita.m tasya gaurav-at & yan m-a.m k.sipasi do.se.na % ved-atm-ana.m ca susthiram // HV_44.39 // yady aha.m satpathe m-u.dho $ yadi v-a r-ava.no hata.h & yadi v-a me h.rt-a bh-ary-a % tasya k-a paridevan-a // HV_44.40 // na v-a;nm-atre.na du.syanti $ s-adhava.h satpathe sthit-a.h & j-agarti ca yath-a daiva.m % sad-a satsv itare.su ca // HV_44.41 // k.rta.m d-utena yat k-arya.m $ gaccha tva.m d-uta m-aciram & n-atma/sl-aghi.su n-ice.su % praharant-iha madvidh-a.h // HV_44.42 // aya.m mam-anujo bhr-at-a $ /satrughna.h /satrut-apana.h & tasya daityasya durbuddhe % m.rdhe pratikari.syati // HV_44.43 // evam ukta.h sa d-utas tu $ yayau saumitri.n-a saha & anuj?n-ato narendre.na % r-aghave.na mah-atman-a // HV_44.44 // sa /s-ighray-ana.h sa.mpr-aptas $ tad d-anavavana.m mahat & cakre nive/sa.m saumitrir % van-ante yuddhal-alasa.h // HV_44.45 // tato d-utasya vacan-at $ sa daitya.h krodham-urcchita.h & jaghane tad vana.m k.rtv-a % yuddh-ay-abhimukha.h sthita.h // HV_44.46 // tad yuddham abhavad ghora.m $ saumitrer d-anavasya ca & ubhayor eva dh.rtayo.h % /s-urayo ra.nam-urdhani // HV_44.47 // tau /sarai.h s-adhuni/sitair $ anyonyam abhijaghnatu.h & na ca tau yuddhavaimukhya.m % /srama.m v-apy upajagmatu.h // HV_44.48 // atha saumitri.n-a b-a.nai.h $ p-i.dito d-anavo yudhi & tata.h sa /s-ularahita.h % paryah-iyata d-anava.h // HV_44.49 // [k: N (except ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] sa g.rh-itv-a;nku/sa.m caiva $ devair dattavara.m ra.ne | *HV_44.49*556:1 | kar.sa.na.m sarvabh-ut-an-a.m $ lava.no virar-asa ha || *HV_44.49*556:2 | /sirodhar-ay-a.m jagr-aha $ so ';nku/sena cakar.sa ha | *HV_44.49*556:3 | prave/sayitum -arabdho $ lava.no r-aghav-anujam | *HV_44.49*556:4 | sa rukmatsarum udyamya $ /satrughna.h /satrut-apana.h & /sira/s ciccheda kha.dgena % lava.nasya mah-am.rdhe // HV_44.50 // [k: For 50cd, ?N2 V1.3 B1.2(marg) Ds D4.5 subst.: :k] a;nku/sa.m caiva ciccheda $ daityasya ca /siro mahat | *HV_44.50*557 | sa hatv-a d-anava.m sa.mkhye $ saumitrir mitranandana.h & tad vana.m tasya daityasya % cicched-astre.na buddhim-an // HV_44.51 // chittv-a vana.m sa saumitrir $ nive/sam abhirocayat & bhav-aya tasya de/sasya % pur-i.m paramadharmavit // HV_44.52 // tasmin madhuvanasth-ane $ mathur-a n-ama s-a pur-i & /satrughnena pur-a s.r.s.t-a % hatv-a ta.m d-anava.m ra.ne // HV_44.53 // s-a pur-i paramod-ar-a $ s-a.t.tapr-ak-aratora.n-a & sph-it-a r-a.s.trasam-ak-ir.n-a % sam.rddhabhavan-akul-a // HV_44.54 // udy-anavanasa.mpann-a $ sus-im-a suprati.s.thit-a & pr-a.m/supr-ak-arasa.mpann-a % parikh-argalamekhal-a // HV_44.55 // cay-a.t.t-alakakey-ur-a $ pr-as-adavaraku.n.dal-a & susa.mv.rtadv-aramukh-i % catvarodg-arah-asin-i // HV_44.56 // arogav-irapuru.s-a $ hastya/svarathasa.mkul-a & ardhacandraprat-ik-a/s-a % yamun-at-ira/sobhit-a // HV_44.57 // pu.ny-apa.navat-i durg-a $ ratnasa.mcayagarvit-a & k.setr-a.ni rasavanty asy-a.h % k-ale deva/s ca var.sati // HV_44.58 // [k: T2 ins.: :k] a.m/s-avatara.ne v.rtte $ sur-a.n-a.m bh-avit-atman-am | *HV_44.58*558:1 | n-ar-aya.na.m samabhyetya $ n-arado v-akyam abrav-it || *HV_44.58*558:2 | {n-arada.h} yamun-ay-as ta.te ramye $ mathur-a n-ama vi/srut-a | *HV_44.58*558:3 | naran-ar-isamudit-a $ s-a pur-i sma prak-a/sate & nivi.s.to vi.saya/s caiva % /s-urasenas tato 'bhavat // HV_44.59 // tasy-a.m pury-a.m mah-av-iryo $ r-aj-a bhojakulodvaha.h & ugrasena iti khy-ato % mah-asenapar-akrama.h // HV_44.60 // tasya putratvam -apanno $ yo 'sauvi.s.no tvay-a hata.h & k-alanemir mah-adaitya.h % sa.mgr-ame t-arak-amaye // HV_44.61 // ka.mso n-ama vi/s-al-ak.so $ bhojava.m/savivardhana.h & r-aj-a p.rthivy-a.m vikhy-ata.h % si.mhavispa.s.tavikrama.h // HV_44.62 // r-aj?n-a.m bhaya.mkaro ghora.h $ /sa;nkan-iyo mah-ik.sit-am & bhayada.h sarvabh-ut-an-a.m % satpath-ad b-ahyat-a.m gata.h // HV_44.63 // d-aru.n-abhinive/sena $ d-aru.nen-antar-atman-a & yuktas tenaiva darpe.na % praj-an-a.m lomahar.sa.na.h // HV_44.64 // na r-ajadharm-abhirato $ n-atmapak.sasukh-avaha.h & n-atmar-ajyapriyakara/s % ca.n.da.h kararuci.h sad-a // HV_44.65 // sa ka.msas tatra sa.mbh-utas $ tvay-a yuddhe par-ajita.h & [k: T1 G M2--4 ins.: :k] sa badhv-a pitara.m r-aj-a $ mathur-am abhyarak.sata | *HV_44.66*559 | kravy-ado b-adhate lok-an % -asure.n-antar-atman-a // HV_44.66 // yo 'py asau hayavikr-anto $ hayagr-iva iti sm.rta.h & ke/s-i n-ama hayo j-ata.h % sa tasyaiva jaghanyaja.h // HV_44.67 // sa du.s.to he.sitapa.tu.h $ kesar-i niravagraha.h & v.rnd-avane vasaty eko % n.r.n-a.m m-a.ms-ani bhak.sayan // HV_44.68 // ari.s.to baliputras tu $ kakudm-i v.r.sar-upadh.rk & gav-am aritvam -apanna.h % k-amar-up-i mah-asura.h // HV_44.69 // ri.s.to n-ama dite.h putro $ vari.s.tho d-anave.su ya.h & sa ku?njaratvam -apanno % daitya.h ka.msasya v-ahana.h // HV_44.70 // [k: For 70cd, K2--4 ?N V B D (D6 om.) T3.4 subst.: :k] ku?njaratvam ag-ad daitya.h $ ka.msasyaiva sa v-ahana.h | *HV_44.70*560 | lambo n-ameti vikhy-ato $ yo 'saudaitye.su darpita.h & pralambo n-ama bh-utv-asau % va.ta.m bh-a.n.d-iram -a/srita.h // HV_44.71 // [k: T1.2 G M4 ins.: :k] /sikharo n-ama balav-an $ ya -as-id d-anavar.sabha.h | *HV_44.71*561 | khara ity ucyate daityo $ dhenuka.h so 'surottama.h & ghora.m t-alavana.m daitya/s % caraty uts-arayan praj-a.h // HV_44.72 // var-aha/s ca ki/sora/s ca $ t-av ubhau d-anavottamau & mallau ra;ngagatau tau tu % j-atau c-a.n-uramu.s.tikau // HV_44.73 // yau tau maya/s ca t-ara/s ca $ d-anavau d-anav-antaka & pr-agjyoti.se tau bhaumasya % narakasya pure ratau // HV_44.74 // ete daity-a vinihat-as $ tvay-a vi.s.no nir-ak.rt-a.h & m-anu.sa.m vapur -asth-aya % b-adhante bhuvi m-anav-an // HV_44.75 // tvatkath-adve.si.na.h sarve $ tvanmay-an ghnanti m-anav-an & tava pras-ad-at te.s-a.m vai % d-anav-an-a.m k.sayo bhavet // HV_44.76 // tava te divi bibhyanti $ tvatto bibhyanti s-agare & p.rthivy-a.m bibhyati tvatto % n-anyasya tu katha.mcana // HV_44.77 // durv.rttasya hatasy-api $ tvay-a n-anyena /sr-idhara & diva/s cyutasya daityasya % gatir bhavati medin-i // HV_44.78 // vyutthitasya tu mediny-a.m $ hatasya n.r/sar-iri.na.h & durlabha.m svargagamana.m % tvayi j-agrati ke/sava // HV_44.79 // tad -agaccha svaya.m vi.s.no $ gacch-ava p.rthiv-italam & d-anav-an-a.m vin-a/s-aya % vis.rj-atm-anam -atman-a // HV_44.80 // m-urtayo hi tav-avyakt-a $ d.r/sy-ad.r/sy-a.h surottamai.h & t-asu s.r.s.t-as tvay-a dev-a.h % sa.mbhavi.syanti bh-utale // HV_44.81 // tav-avatara.ne vi.s.no $ ka.msa.h sa vina/si.syati & setsyate ca sa k-ary-artho % yasy-arthe bh-umir -agat-a // HV_44.82 // tva.m bh-arate k-aryagurus $ tva.m cak.sus tva.m par-aya.na.h & tad -agaccha h.r.s-ike/sa % k.sitau t-a?n jahi d-anav-an // HV_44.83 // [Colophon] [h: HV (CE) chapter 45, transliterated and proof--read by Horst Brinkhaus, version of December 19, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} n-aradasya vaca.h /srutv-a $ sasmita.m madhus-udana.h & pratyuv-aca /subha.m v-akya.m % vare.nya.h prabhur -i/svara.h // HV_45.1 // trailokyasya hit-arth-aya $ yan m-a vadasi n-arada & tasya samyakprav.rttasya % /sr-uyat-am uttara.m vaca.h // HV_45.2 // vidit-a dehino j-at-a $ mayaite bhuvi d-anav-a.h & y-a.m y-a.m tanu.m sam-asth-aya % daitya.h pu.syati vigraham // HV_45.3 // j-an-ami ka.msa.m sa.mbh-utam $ ugrasenasuta.m bhuvi & ke/sina.m c-api j-an-ami % daitya.m turagavigraham // HV_45.4 // hastina.m cotpal-ap-i.da.m $ mallau c-a.n-uramu.s.tikau & ari.s.ta.m caiva j-an-ami % daitya.m v.r.sabhar-upi.nam // HV_45.5 // vidito me khara/s caiva $ pralamba/s ca mah-asura.h & s-a ca me vidit-a vipra % p-utan-a duhit-a bale.h // HV_45.6 // k-aliya.m c-api j-an-ami $ yamun-ahradagocaram & vainateyabhay-ad vipra % sarpam aj?n-atar-upi.nam // HV_45.7 // vidito me jar-asa.mdha.h $ sthito m-urdhni mah-ik.sit-am & pr-agjyoti.sapure c-api % naraka.m s-adhu tarkaye // HV_45.8 // [k: ?N2.3 V B Ds D4 T3.4 ins. after 8, D2 cont. after *563: :k] m-anu.se p-arthive loke $ m-anu.satvam up-agatam | *HV_45.8*562 | [k: ?N2.3 V B Ds D4 T3.4 cont., K Dn D1--3.5 T1.2 G M4 ins. after 8: :k] b-a.na.m ca /so.nitapure $ guhapratimatejasam | *HV_45.8*563:1 | d.rpta.m b-ahusahasre.na $ devair api sudurjayam | *HV_45.8*563:2 | [k: T1.2 G M4 cont., M1--3 ins. after 8: :k] /si/sup-ala.m ca j-an-ami $ tau ha.msa.dimakau tath-a | *HV_45.8*564:1 | j-an-ami pau.n.dra.m s-alva.m ca $ ta.m k-alayavana.m tath-a || *HV_45.8*564:2 | ekalavya.m ca j-an-ami $ ye c-anye du.s.tac-ari.na.h | *HV_45.8*564:3 | t-an sarv-an nihani.sy-ami $ n-atra k-ary-a vic-ara.n-a | *HV_45.8*564:4 | mayy -asakt-a.m ca j-an-ami $ bh-arat-i.m mahat-i.m dhuram & tac ca sarva.m vij-an-ami % yath-a sth-asyanti te n.rp-a.h // HV_45.9 // k.sayo bhuvi may-a d.r.s.ta.h $ /sakraloke ca satkriy-a & te.s-a.m puru.sadeh-an-am % apar-av.rttivartin-am // HV_45.10 // sa.mpravek.sy-amy aha.m yogam $ -atmana/s ca parasya ca & sa.mpr-apya p-arthiva.m loka.m % m-anu.satvam up-agata.h // HV_45.11 // ka.ms-ad-i.m/s c-api t-an sarv-an $ vadhi.sy-ami mah-asur-an & tena tena vidh-anena % yena ya.h /s-antim e.syati // HV_45.12 // anupravi/sya yogena $ t-as t-a hi gatayo mama & am-i.s-am amarendr-a.n-a.m % hantavy-a ripavo yudhi // HV_45.13 // jagatyarthe k.rto yo 'yam $ a.m/sotsargo mah-atmabhi.h & suradevar.sigandharvair % etac c-anumata.m mama // HV_45.14 // vini/scayo hi pr-ag eva $ n-arad-aya.m k.rto may-a & niv-asa.m tu na me brahm-a % vidadh-ati pit-amaha.h // HV_45.15 // yatra de/se yath-a j-ato $ yena ve.se.na v-a vasan & t-an aha.m samare hany-a.m % tan me br-uhi pit-amaha // HV_45.16 // {brahmov-aca} n-ar-aya.nema.m siddh-artham $ up-aya.m /s.r.nu me vibho & bhuvi yas te janayit-a % janan-i ca bhavi.syati // HV_45.17 // yatra vai tva.m mah-ab-aho $ j-ata.h kulakaro bhuvi & y-adav-an-a.m mahadva.m/sam % akhila.m dh-arayi.syasi // HV_45.18 // t-a.m/s c-asur-an samuts-adya $ va.m/sa.m k.rtv-atmano mahat & sth-apayi.syasi mary-ad-a.m % n.r.n-a.m tan me ni/s-amaya // HV_45.19 // pur-a hi ka/syapo vi.s.no $ varu.nasya mah-atmana.h & jah-ara yaj?niy-a g-ava.h % payod-a/s ca mah-amakhe // HV_45.20 // aditi.h surabhi/s cobhe $ dve bh-arye ka/syapasya tu & prad-iyam-an-a g-as t-as tu % naicchat-a.m varu.nasya vai // HV_45.21 // tato m-a.m varu.no 'bhyetya $ pra.namya /siras-anata.h & uv-aca bhagavan g-avo % guru.n-a me h.rt-a iti // HV_45.22 // k.rtak-aryo hi g-as t-as tu $ n-anuj-an-ati me guru.h & anvavartata bh-arye dve % aditi.m surabhi.m tath-a // HV_45.23 // mama t-a hy ak.say-a g-avo $ divy-a.h k-amadugh-a vibho & caranti sag-ar-an sarv-an % rak.sit-a.h svena tejas-a // HV_45.24 // kas t-a dhar.sayitu.m /sakto $ mama g-a.h ka/syap-ad .rte & ak.saya.m y-a.h k.saranty agra.m % payo dev-am.rtopamam // HV_45.25 // prabhur v-a vyutthito brahman $ gurur v-a yadi vetara.h & tvay-a niyamy-a.h sarve vai % tva.m hi na.h param-a gati.h // HV_45.26 // yadi prabhavat-a.m da.n.do $ loke k-aryam aj-anat-am & na vidyate lokaguro % na syur vai lokasetava.h // HV_45.27 // yath-a v-astu tath-a v-astu $ kartavye bhagav-an prabhu.h & mama g-ava.h prat-iyant-a.m % tato gant-asmi s-agaram // HV_45.28 // yas te 'tm-a devat-a g-avo $ y-a g-ava.h sa tvam avyayam & lok-an-a.m tvatprav.rtt-an-am % eka.m gobr-ahma.na.m sm.rtam // HV_45.29 // tr-atavy-a.h prathama.m g-avas $ tr-at-as tr-ayanti t-a dvij-an & gobr-ahma.naparitr-a.n-at % paritr-ata.m jagad bhavet // HV_45.30 // ity ambupatin-a prokto $ varu.nen-aham acyuta & gav-a.m k-ara.natattvaj?na.h % ka/syape /s-apam uts.rjam // HV_45.31 // yen-a.m/sena h.rt-a g-ava.h $ ka/syapena mah-atman-a & sa ten-a.m/sena jagat-i.m % gatv-a gopatvam e.syati // HV_45.32 // y-a ca s-a surabhir n-ama $ y-aditi/s ca sur-ara.ni.h & te 'py ubhe tasya vai bh-arye % saha tenaiva y-asyata.h // HV_45.33 // [k: K1(marg.).2.3 ?N2.3 V B Dn Ds D1.2.4.5 T3.4 ins.: :k] t-abhy-a.m saha sa gopatve $ ka/syapo bhuvi ra.msyate | *HV_45.33*565 | tad asya ka/syapasy-a.m/sas $ tejas-a ka/syapopama.h & vasudeva iti khy-ato % go.su ti.s.thati bh-utale // HV_45.34 // girir govardhano n-ama $ mathur-ay-as tv ad-urata.h & tatr-asau go.su nirata.h % ka.msasya karad-ayaka.h // HV_45.35 // tasya bh-ary-advaya.m caiva $ aditi.h surabhis tath-a & devak-i rohi.n-i caiva % vasudevasya dh-imata.h // HV_45.36 // [k: K3 Dn D2--5 ins.: :k] surabh-i rohi.n-i dev-i $ c-aditir devak-i tv abh-ut | *HV_45.36*566 | tatr-avatara lok-an-a.m $ bhav-aya madhus-udana & jay-a/s-irvacanais tv ete % vardhayanti divaukasa.h // HV_45.37 // -atm-anam -atman-a hi tvam $ avat-arya mah-italam & devak-i.m rohi.n-i.m caiva % garbh-abhy-a.m parito.saya // HV_45.38 // tatra tva.m /si/sur ev-adau $ gop-alak.rtalak.sa.na.h & vardhayasva mah-ab-aho % pur-a traivikrame yath-a // HV_45.39 // ch-adayitv-atman-atm-ana.m $ m-ayay-a yogar-upay-a & gopakany-asahasr-a.ni % ramaya.m/s cara medin-im // HV_45.40 // g-a/s ca te rak.sato vi.s.no $ van-ani paridh-avata.h & vanam-al-aparik.sipta.m % dhany-a drak.syanti te vapu.h // HV_45.41 // [k: T1.2 G1--3.5 M ins.: :k] p-it-ambaradhara.m caiva $ n-ilaku?ncitam-urdhajam | *HV_45.41*567:1 | vanam-al-ak.rtoraska.m $ may-uravyajan-akulam | *HV_45.41*567:2 | vi.s.no padmapal-a/s-ak.sa $ gop-alavasati.m gate & b-ale tvayi mah-ab-aho % loko b-alatvam e.syati // HV_45.42 // tvadbhakt-a.h pu.n.dar-ik-ak.sa $ tava cittava/s-anug-a.h & [k: K3 ?N2.3 V B Dn D2.5(marg.) ins.: :k] go.su gop-a bhavi.syanti $ sah-ay-a.h satata.m tava | *HV_45.43*568 | vane c-arayato g-as tu % go.s.th-a.m/s ca paridh-avata.h \ majjato yamun-ay-a.m ca # ratim -apsyanti te tvayi // HV_45.43 // j-ivita.m vasudevasya $ bhavi.syati suj-ivitam & yas tvay-a t-ata ity ukta.h % putra ity eva vak.syati // HV_45.44 // [k: S ins. after 44, G(ed.) after 41: :k] sa hi dhanyataro loke $ yasya tva.m putrat-a.m gata.h | *HV_45.44*569:1 | sa hi pu.nyak.rt-a.m /sre.s.tho $ yas tv-a.m putreti k-irtayet || *HV_45.44*569:2 | ye namasyanti deva tv-a.m $ gop-alak.rtalak.sa.nam | *HV_45.44*569:3 | te hi pu.nyak.rt-a.m /sre.s.th-a.h $ pra.namy-a.h sarvajantubhi.h | *HV_45.44*569:4 | atha v-a kasya putratva.m $ gaccheran yatra ka/syap-at & k-a ca dh-arayitu.m /sakt-a % vi.s.no tv-am aditi.m vin-a // HV_45.45 // yogen-atmasamutthena $ tva.m gaccha vijay-aya vai & vayam apy -alaya.m sva.m % gacch-amo madhus-udana // HV_45.46 // [k: T G1.2.4.5 M ins. after 46, G3 after 48ab: :k] ity uktv-a devadeve/sa.m $ brahm-a lokapit-amaha.h | *HV_45.46*570:1 | jag-ama sa prabhur geha.m $ dev-a/s c-api yath-agatam | *HV_45.46*570:2 | sa dev-an abhyanuj?n-aya $ vivikte tridiv-alaye & jag-ama vi.s.nu.h sva.m de/sa.m % k.s-irodasyottar-a.m di/sam // HV_45.47 // tatraiva p-arvat-i n-ama $ guh-a mero.h sudurgam-a & tribhis tasyaiva vikr-antair % nitya.m parvasu p-ujit-a // HV_45.48 // pur-a.na.m tatra vinyasya $ deha.m harir ud-aradh-i.h & -atm-ana.m yojay-am -asa % vasudevag.rhe prabhu.h // HV_45.49 // [Colophon] [h: HV (CE) ch. 46, transliterated by Peter Schreiner; version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] [k: Before the ref., Poona ed. ins. the introductory mantra; while G(ed.) ins.: :k] ||* /sr-ir astu *|| ||* /sr-iv-ajivadan-aya nama.h *|| ||* atha dvit-iya.m vi.s.nuparva sam-arabhyate *|| vedavy-asagu.n-av-asa $ vidy-adh-i/sa sat-a.m va/sa | *HV_46.0*571:1 | m-a.m nir-a/sa.m gatakle/sa.m $ kurvan -a/sa.m hare 'ni/sam | *HV_46.0*571:2 | {vai/sa.mp-aya.na uv-aca} j?n-atv-a vi.s.nu.m k.sitigata.m $ bh-ag-a.m/s ca tridivaukas-am & vin-a/sa/sa.ms-i ka.msasya % n-arado mathur-a.m yayau // HV_46.1 // trivi.s.tap-ad -apatito $ mathuropavane sthita.h & pre.say-am -asa ka.msasya % ugrasenasutasya vai // HV_46.2 // [k: K3 ?N2.3 V B D(D6 om.) T3.4 ins. after 2; G(ed.) cont. after *573: :k] sa d-uta.h kathay-am -asa $ muner -agamana.m n.rpe | *HV_46.2*572 | [k: On the other hand, T1.2 G M G(ed.) ins. after 2: :k] dv-a.hstha.m viditavist-ara.m $ dv-ari ti.s.thati n-arada.h | *HV_46.2*573:1 | iti /srutv-a sa ka.msasya $ dv-arap-alas tvarann iva || *HV_46.2*573:2 | gatv-a tu tvarita.m r-ajann $ uv-aca madhure/svaram | *HV_46.2*573:3 | e.sa ti.s.thati r-ajendra $ n-arado lokan-arada.h | *HV_46.2*573:4 | sa n-aradasy-agamana.m $ /srutv-a tvaritavikrama.h & nirgaj-am-asura.h ka.msa.h % svapury-a.h padmalocana.h // HV_46.3 // sa dadar/s-atithi.m /sl-aghya.m $ devar.si.m v-itakalma.sam & tejas-a jvalan-ak-ara.m % vapu.s-a s-uryavarcasam // HV_46.4 // so 'bhiv-adyar.saye tasmai $ p-uj-a.m cakre yath-avidhi & -asana.m c-agnivar.n-abha.m % vis.rjyopajah-ara vai // HV_46.5 // ni.sas-ad-asane tasmin $ sa vai /sakrasakho muni.h & uv-aca cograsenasya % suta.m paramakopanam // HV_46.6 // p-ujito 'ha.m tvay-a v-ira $ vidhid.r.s.tena karma.n-a & gate tv eva.m mama vaca.h % /sr-uyat-a.m g.rhyat-a.m ca vai // HV_46.7 // [k: For 7cd, T3 subst.: :k] eva.m gate mah-ar-aja $ /sr-uyat-a.m vacana.m mama | *HV_46.7*574 | anus.rtya divo lok-an $ aha.m brahmapurogam-an & gata.h s-uryasakha.m t-ata % vipula.m meruparvatam // HV_46.8 // sanandanavana.m caiva $ d.r.s.tv-a caitraratha.m vanam & -apluta.m me sut-irth-asu % saritsu saha daivatai.h // HV_46.9 // divy-a tridh-ar-a d.r.s.t-a me $ pu.ny-a tripathag-a nad-i & [k: For 10ab, T1.2 G M4 subst.: :k] divy-a.m tripathag-a.m d.r.s.tv-a $ pu.ny-a.m bh-agirath-i.m nad-im | *HV_46.10ab*575 | [k: While T3 M1--3 subst. for 10ab: :k] divy-a tripathag-a d.r.s.t-a $ pu.ny-a bh-ag-irath-i nad-i | *HV_46.10ab*576 | [k: After 10ab, N (except /S1 K4 ?N1; D6 om.) T G M4 ins.: :k] smara.n-ad eva sarve.s-am $ a.mhas-a.m y-a vibhedin-i | *HV_46.10ab*577 | upasp.r.s.ta.m ca t-irthe.su % divye.su ca yath-akramam // HV_46.10 // d.r.s.ta.m me brahmasadana.m $ brahmar.siga.nasevitam & devagandharvanirgho.sair % apsarobhi/s ca n-aditam // HV_46.11 // so 'ha.m kad-acid dev-an-a.m $ sam-aja.m merum-urdhani & sa.mg.rhya v-i.n-a.m sa.msakt-am % agaccha.m brahma.na.h sabh-am // HV_46.12 // so 'ha.m tatra sito.s.n-i.s-an $ n-an-aratnavibh-u.sit-an & divy-asanagat-an dev-an % apa/sya.m sapit-amah-an // HV_46.13 // tatra manatrayat-am eva.m $ devat-an-a.m may-a /sruta.h & bhavata.h s-anugasyeha % vadhopa-aya.h sud-aru.na.h // HV_46.14 // tatrai.s-a devak-i y-a te $ mathur-ay-a.m pit.r.svas-a & asy-a garbho '.s.tama.h ka.msa % sa te m.rtyur bhavi.syati // HV_46.15 // dev-an-a.m sa tu sarvasva.m $ tridivasya gati/s ca sa.h & para.m rahasya.m dev-an-a.m % sa te m.rtyur bhavi.syati // HV_46.16 // parato 'pi paras tv e.s-a.m $ svaya.mbh-u/s ca savaya.mbhuv-am & tatas te tan mahad bh-uta.m % divya.m na kathay-amy aham // HV_46.17 // /sl-aghya/s ca sa hi te m.rtyur $ bh-utap-urva/s ca ta.m smara & yatna/s ca kriyat-a.m ka.msa % garbhasthe yadi /sakyate // HV_46.18 // e.s-a me tvadgat-a pr-itir $ ityartha.m c-aham -agata.h & bhujyant-a.m sarvak-am-arth-a.h % svasti te 'stu vraj-amy aham // HV_46.19 // [k: After 19c, S (except T2.4) ins.: :k] d-asyant-a.m d-anavistar-a.h | *HV_46.19c*578:1 |* bhujyant-a.m ka.msa k-am-a/s ca | *HV_46.19c*578:2 |* ity uktv-a n-arade y-ate $ tasya v-akya.m vicintayan & jah-asoccais tata.h ka.msa.h % pak-a/sada/sana/s ciram // HV_46.20 // sasmita.m ceva prov-aca $ bh.rty-an-am agrata.h sthita.h & h-asya.h khalu sa sattve.su % n-arado na vi/s-arada.h // HV_46.21 // n-aha.m bh-i.sayitu.m /sakyo $ devair api sav-asavai.h & -ahavastha.h /say-ano v-a % pramato matta eva v-a // HV_46.22 // yo 'ha.m dorbhy-am ud-ar-abhy-a.m $ k.sobhaye 'ha.m dhar-am im-am & ko 'sti yo m-anu.se loke % m-a.m k.sobhayitum utsahet // HV_46.23 // adyaprabh.rti bh-ut-an-am $ e.sa dev-anuvartin-am & n.rpak.sipa/susa.mgh-an-a.m % karomi kadana.m mahat // HV_46.24 // -aj?n-apyat-a.m haya.h ke/s-i $ pralambo dhenukas tath-a & ari.s.to v.r.sabha/s caiva % p-utan-a k-aliyas tath-a // HV_46.25 // a.tadhva.m p.thiv-i.m k.rtsn-a.m $ yathe.s.ta.m k-amar-upi.na.h & praharadhva.m ca sarve.su % ye 'sm-aka.m pak.sad-u.sak-a.h // HV_46.26 // garbhasth-an-am api gatir $ vij?ney-a bhuvi dehin-am & n-aradena hi garbhebhyo % bhaya.m na.h samud-ah.rtam // HV_46.27 // bhavanto hi yath-ak-ama.m $ modant-a.m vigatajvar-a.h & m-a.m ca vo n-atham -a/sritya % n-asti devak.rta.m bhayam // HV_46.28 // sa tu kelikilo vipro $ bheda/s-ila/s ca n-arada.h & su/sli.s.t-an api loke.su % bhedaya.ml labhate ratim // HV_46.29 // ka.n.d-uyam-ana.h satata.m $ lok-an a.tati ca?ncala.h & gha.tay-ano narendr-a.n-a.m % tantr-ivair-a.ni caiva ha // HV_46.30 // eva.m sa vilapann eva $ v-a;nm-atre.na tu kevalam & vive/sa ka.mso bhavana.m % dahyam-anena cetas-a // HV_46.31 // [h: HV (CE) ch. 47, transliterated by Peter Schreiner; version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} so -aj?n-apayata sa.mrabdha.h $ saciv-an -atmano hit-an & yatt-a bhavata sarve vai % devaky-a garabhak.rntane // HV_47.1 // pratham-ad eva hantavy-a $ garbh-as te sarva eva hi & m-ul-ad eva hi hantavya.h % so 'nartho yatra sa.m/saya.h // HV_47.2 // devak-i ca g.rhe gupt-a $ pracchannair abhirak.sit-a & svaira.m caratu visrabdh-a % madbalair yatnam -asthitai.h // HV_47.3 // m-as-an vai pu.spam-as-ad-in $ ga.nayantu mama striya.h & pari.n-ame tu garbhasya % /se.sa.m j?n-asy-amahe vayam // HV_47.4 // vasudeva/s ca sa.mrak.sya.h $ str-isan-ath-astu bh-umi.su & apramattair mama hitai % r-atr-av ahani caiva ha \ str-ibhir var.savarai/s caiva # vaktavya.m na ca k-ara.nam // HV_47.5 // e.sa m-anu.sako yatno $ m-anu.sair eva s-adhyate & /sr-uyat-a.m yena daiva.m hi % madvidhai.h pratihanyate // HV_47.6 // mantragr-amai.h suvihitair $ au.sadhai/s ca suyojitai.h & yatnena c-anuk-ulena % daivam apy anuvartate // HV_47.7 // eva.m sa yatnav-an ka.mso $ devak-igarbhak.rntane & bhayena mantray-am -asa % /srut-artho n-arad-at sa vai // HV_47.8 // [k: After 8, D6 S (except T3.4) ins.: :k] atha brahmatan-ujas tu $ n-arado munipu.mgava.h | *HV_47.8*579:1 | vi.s.nave sarvam -acakhyau $ yath-a ka.msavice.s.titam | *HV_47.8*579:2 | eva.m /srutv-a prayatna.m vai $ ka.msasy-ari.s.tasa.mj?nitam & [k: For 9ab, D6 S (except T3.4) subst.: :k] /srutvaiva ka.msar-ajasya $ ce.s.tita.m jagat-ipati.h | *HV_47.9ab*580 | antardh-ana.m gato vi.s.nu/s % cintay-am -asa v-iryav-an // HV_47.9 // saptem-an devak-igarbh-an $ bhojaputro vadhi.syati & a.s.tame ca may-a garbhe % k-aryam -adh-anam -atmana.h // HV_47.10 // tasya cintayatas tv eva.m $ p-at-alam agaman mana.h & yatra te garbha/sayan-a.h % .sadgarbh-a n-ama d-anav-a.h // HV_47.11 // vikr-antavapu.so d-ipt-as $ te 'm.rtapr-a/sanopam-a.h & amarapratim-a yuddhe % putr-a vai k-alanemina.h // HV_47.12 // [k: After 12, all Mss. (except /S1 M1--3; G4 damaged) ins.: :k] -aryaka.m vai parityajya $ hira.nyaka/sipu.m pur-a | *HV_47.12*581 | up-as-a.m cakrire daity-a.h $ pur-a lokapit-amaham & tapyam-an-as tapas t-ivra.m % ja.t-ama.n.daladh-ari.na.h // HV_47.13 // [k: After 13, D6 S (except T3.4) ins.: :k] sam-a.h sahasram ayutam $ ambuv-ayuvic-ari.na.h | *HV_47.13*582 | te.s-a.m pr-ito 'bhavad brahm-a $ .sadgarbh-a.n-a.m vara.m dadau & [k: ?N (except /S1) T G1.3--5 M4 G2 ins.: :k] {brahmov-aca} bho bho d-anava/s-ard-ul-as $ tapas-aha.m suto.sita.h | *HV_47.14ab*583 | br-uta vo yasya ya.h k-ama.h % ko varo va.h prad-iyat-a.m // HV_47.14 // te tu sarve sam-an-arth-a $ daity-a brahm-a.nam abruvan & yadi no bhagav-an pr-ita.h % /sr-uyat-a.m no varo vara.h // HV_47.15 // avadhy-a.h sy-ama bhagavan $ daivatai.h samahauragai.h & /s-apaprahara.nai/s c-api % niyatai.h paramar.sibhi.h // HV_47.16 // yak.sagandharvapatibhi.h $ siddhac-ara.nam-anavai.h & m-a bh-ud vadho no bhagavan % dad-asi yadi no varam // HV_47.17 // t-an uv-aca tato brahm-a $ supr-iten-antar-atman-a & bhavadbhir yad ida.m prokta.m % sarvam etad bhavi.syati // HV_47.18 // .sa.dgarbh-a.n-a.m vara.m dasttv-a $ svaya.mbh-us tridiva.m gata.h & tato hira.nyaka/sipu.h % saro.so v-akyam aabrav-it // HV_47.19 // m-am uts.rjya varo yasm-ad $ v.rto va.h padmasa.mbhav-at & tasm-ad vas ty-ajita.h sneha.h % /satrubh-ut-a.ms tyaj-amy aham // HV_47.20 // .sa.dgarbh-a iti yo ya.m va.h $ /sabda.h pitr-abhivardhita.h & sa eva vo garbhagat-an % pit-a sarv-an vadhi.syati // HV_47.21 // .sa.d eva devak-igarbh-a.h $ .sadgarbh-a vai mah-asur-a.h & bhavi.syanti tata.h ka.mso % garbhasth-an vo vadhi.syati // HV_47.22 // [k: D6 S ins.: :k] /saptv-a caiva.m tato daity-an $ daitye/so ro.sam-urcchita.h | *HV_47.22*584:1 | p-at-ale jalagarbhasth-a.m/s $ cak-ar-amitavikrama.h | *HV_47.22*584:2 | j?n-atv-a haris tu ta.m /s-apa.m $ ka.msasya ca vini/scayam | *HV_47.22*584:3 | jag-am-atha tato vi.s.nu.h $ p-at-ala.m yatra te /sur-a.h & .sa.dgarbh-a.h sa.myat-a.h santi % jalagarbhag.rhe/say-a.h // HV_47.23 // sa dadar/sa jale supt-an $ .sa.dgarbh-an garbhasa.msthit-an & nidray-a k-alar-upi.ny-a % sarv-an antarhit-an iva // HV_47.24 // svapnar-upe.na te.s-a.m vai $ vi.s.nur deh-an ath-avi/sat & pr-a.ne/svar-a.m/s ca ni.sk.r.sya % nidr-ayai pradadau tad-a // HV_47.25 // t-a.m cov-aca tad-a nidr-a.m $ vi.s.nu.h satyapar-akrama.h & gaccha nidre mayots.r.s.t-a % devak-ibhavan-antikam // HV_47.26 // im-an pr-a.ne/svar-an g.rhya $ .sa.dgarbh-an n-ama dehina.h & [k: K N V B2 Dn Ds D1.4.5 G4 ins. after 27a, D6 after 27b: :k] .sa.dgarbh-an d-anavottam-an | *HV_47.27a*585:1 |* sarvapr-a.ne/svar-i caiva | *HV_47.27a*585:2 |* .sa.tsu garbhe.su devaky-a % yojayasva yath-akramam // HV_47.27 // j-ate.sv ete.su garbhe.su $ n-ite.su ca yamak.sayam & ka.msasya viphale yatne % devaky-a.h saphale /srame // HV_47.28 // pras-ada.m te kari.sy-ami $ matpras-adasama.m bhuvi & yena sarvasya lokasya % devi dev-i bhav-i.syasi // HV_47.29 // [k: D6 S (except T3.4) ins.: :k] bhavi.syanti mam-asr-a.ni $ tath-a b-ahusthit-ani te | *HV_47.29*586:1 | /s-ar;nga/sa;nkhagad-acakra+ $ +musala.m /s-ulam eva ca | *HV_47.29*586:2 | saptamo devak-igarbho $ yo '.m/sa.h saumyo mam-agraja.h & sa sa.mkr-amayitavyas te % saptame m-asi rohi.n-im // HV_47.30 // sa.mkar.sa.n-at tu garbhasya $ sa tu sa.mkar.sa.no yuv-a & bhavi.syaty agrajo bhr-at-a % mama /s-it-a.m/sudar/sana.h // HV_47.31 // patito devak-igarbha.h $ saptamo 'ya.m bhay-ad iti & a.s.tame mayi garbhasthe % ka.mso yatna.m kari.syati // HV_47.32 // y-a tu s-a nandagopasya $ dayit-a ka.msagopate.h & ya/sod-a n-ama bhadra.m te % bh-ary-a gopakulodvah-a // HV_47.33 // tasy-as tva.m navamo 'sm-aka.m $ kule garbho bhavi.syasi & navamy-am eva sa.mj-ato % k.r.s.napak.sasya vai tithau // HV_47.34 // aha.m tv abhijito yoge $ ni/s-ay-a yauvane gate & ardhar-atre kari.sy-ami % garbhamok.sa.m yath-asukham // HV_47.35 // a.s.tamasya tu m-asasya $ j-at-av -av-a.m tata.h samam & pr-apsy-avo garabhavyaty-asa.m % pr-apte ka.msasya /sasane // HV_47.36 // aha.m ya/sod-a.m y-asy-ami $ tva.m devi bhaja devak-im & -avayor garbhavyaty-ase % ka.mso gacchatu m-u.dhat-am // HV_47.37 // tatas tv-a.m g.rhya cara.ne $ /sil-ay-a.m nirasi.syati & [k: S except T3.4 ins.: :k] tatas taddhastavibhra.s.t-a $ madyog-ad bhavit-a /subh-a | *HV_47.38ab*587 | nirasyam-an-a gagane % sth-ana.m pr-apsyasi /s-a/svatam // HV_47.38 // macchav-isad.r/s-i k.r.s.n-a $ sa.mkar.sa.nasam-anan-a & bibhrat-i vipul-an b-ah-un % mama b-ah-upaam-an bhuvi // HV_47.39 // tri/sikha.m /s-ulam udyamya $ kha.dga.m ca kanakatsarum & p-atr-i.m ca p-ur.n-a.m madhuna.h % pa;nkaja.m ca sunirmalam // HV_47.40 // vas-an-a mecaka.m k.sauma.m $ p-itenottarav-asas-a & /sa/sira/smiprak-a/sena % h-are.norasi r-ajat-a // HV_47.41 // divyaku.n.dalap-ur.n-abhy-a.m $ /srava.n-abhy-a.m vibh-u.sit-a & candras-apatnyabh-utena % tva.m mukhena vir-ajit-a // HV_47.42 // muku.tena tricakre.na $ ke/sabandhena /sobhit-a & bhujag-abhoganirgho.sair % b-ahubhi.h parighopamai.h // HV_47.43 // [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1--5 T3.4 subst.: :k] bhujag-abhair bhujair bh-imair $ bh-u.sayant-i di/so da/sa | *HV_47.43*588 | [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] a.s.tabhi.h /sobhayanty ugrai.h $ /s-ar;ngacakr-asidh-aribhi.h | *HV_47.43*589 | dhvajena /sikhibarh-a.n-am $ ucchritena sam-ipata.h & a;ngajena may-ur-a.n-am % a;ngadena ca bh-asvat-a // HV_47.44 // k-ir.n-a bh-utaga.nair ghorair $ mannide/s-anuvartin-i & kaum-ara.m vratam -asth-aya % atridiva.m tva.m gami.syasi // HV_47.45 // tatra tv-a.m /satad.rk /sakro $ matpradi.s.tena karma.n-a & abhi.seke.na divyena % daivatai.h saha yok.syate // HV_47.46 // tatraiva tv-a.m bhaginyarthe $ grahi.syati sa v-asava.h & ku/sikasya tu gotre.na % kau/sik-i tva.m bhavi.syasi // HV_47.47 // sa te vindhye naga/sre.s.the $ sth-ana.m d-asyati /s-a/svatam & tata.h sth-anasahasreais tva.m % p.rthiv-i.m /sobhayi.syasi // HV_47.48 // tata.h sumbhanisumbhau a $ d-anavau nagac-arti.nau & tau ca k.rtv-a manasi m-a.m % s-anugau n-a/sayi.syasi // HV_47.49 // trailokyac-ari.n-i s-a tva.m $ bhuvi satyopay-acit-a & bhavi.syasi mah-abh-age % varad-a k-amar-upi.n-i // HV_47.50 // k.rt-anuy-atr-a bh-utais tva.m $ nitya.m m-a.msabalipriy-a & tithau navamy-a.m p-uj-a.m ca % pr-apsyase sapa/sukriy-am // HV_47.51 // ye ca tv-a.m matprabh-avaj?n-a.h $ pra.nami.syanti m-anav-a.h & na te.s-a.m durlabha.m ki.mcit % putrato dhanato 'pi v-a // HV_47.52 // k-ant-are.sv avasann-an-a.m $ mgan-an-a.m ca mah-ar.nave & dasyubhir v-a niruddh-an-a.m % tva.m gati.h param-a n.r.n-am // HV_47.53 // tva.m siddhi.h /sr-ir dh.rti.h k-irtir $ hr-ir vidy-a sa.mnatir mati.h & [k: D3 ins.: :k] sa.mdhy-a lak.sm-ir vapur medh-a $ k-anti.h /sraddh-a kriy-a gati.h | *HV_47.54ab*590 | sa.mdhy-a r-atri.h prabh-a nidr-a % k-alar-atris tathaiva ca // HV_47.54 // [k: K1--3 ?N V B D T2--4 G M4 ins.: :k] tv-a.m tu sto.syanti ye bhakty-a $ staven-anena vai /subhe | *HV_47.54*591:1 | tasy-aha.m na pra.na/sy-ami $ sa ca me na pra.na/syati || *HV_47.54*591:2 | [Colophon] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} -ary-astava.m pravak.sy-ami $ yathoktam .r.sibhi.h pur-a | *HV_47.54*591:3 | n-ar-aya.n-i.m namasy-ami $ dev-i.m tribhuvane/svar-im | *HV_47.54*591:4 | [k: /S1 K4 ?N1 V2.3 B1 Ds D1 T3 ins. after 54, K1--3 ?N2.3 V1 B2.3 Dn D2--6 T1.2.4 G1.2.4.5 M4 after the repetition of 54, G3 after the repetition of 54ab, a passage given in App. I (No. 8). :k] n.r.n-a.m bandha.m vadha.m ghora.m $ putran-a/sa.m dhanak.sayam & vy-adhim.rtyubhaya.m caiva % p-ujit-a /samayi.syasi // HV_47.55 // [k: After 55, /S1 Dn ins.: :k] bhavi.syasi mah-abh-age $ varad-a k-amar-upi.n-i | *HV_47.55*592 | mohayitv-a ca ta.m ka.msam $ ek-a tva.m bhok.syase jagat & [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1--5 T3 ins. after 56ab; D6 T2 G1--3.5 M4 after the repetition of 56ab; T1 after 56: :k] aham apy -atmano v.rtti.m $ vidh-asye go.su gopavat | *HV_47.56ab*593 | svav.rddhyartham aha.m caiva % kari.sye ka.msagh-atanam // HV_47.56 // eva.m tu t-a.m sam-adi/sya $ gato 'ntardh-anam -i/svara.h & s-a c-api ta.m namask.rtya % tath-astv iti vinirgat-a // HV_47.57 // [k: /S1 D2.5 ins. after 57; D6 after the repetition of 57: :k] ya/s caitat pa.thate stotra.m $ /s.r.nuy-ad v-apy abh-ik.s.na/sa.h | *HV_47.57*594:1 | sarv-arthasiddhi.m labhate $ naro n-asty atra sa.m/saya.h | *HV_47.57*594:2 | [h: HV (CE) ch. 48, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.rte garbhavidh-ane tu $ devak-i devatopam-a & jagr-aha sapta t-an garbh-an % yath-avat samud-ah.rt-an // HV_48.1 // .sa.dgarbh-an ni.hs.rt-an ka.msas $ t-a?n jagh-ana /sil-atale & -apanna.m saptama.m garbha.m % s-a nin-ay-atha rohi.n-im // HV_48.2 // s-ardhar-atre sthita.m garbha.m $ /s-atayant-i rajasval-a & nidray-a sahas-avi.s.t-a % pap-ata dhara.n-itale // HV_48.3 // s-a svapnam iva ta.m d.r.s.tv-a $ garbha.m ni.hs.rtam -atmana.h & apa/syant-i ca ta.m garbha.m % muh-urta.m vyathit-abhavat // HV_48.4 // t-am -aha nidr-a sa.mvign-a.m $ nai/se tamasi rohi.n-im & rohi.n-im iva somasya % vasudevasya rohi.n-im // HV_48.5 // karsa.nen-asya garbhasya $ svagarbhe c-ahitasya vai & sa.mkar.sa.no n-ama /subhe % tava putro bhavi.syati // HV_48.6 // s-a ta.m putram av-apyaiva $ h.r.s.t-a ki.mcid av-a;nmukh-i & vive/sa rohi.n-i ve/sma % suprabh-a rohi.n-i yath-a // HV_48.7 // tasya garbhasya m-arge.na $ garbham -adhatta devak-i & yadartha.m sapta te garbh-a.h % ka.msena vinip-atit-a.h // HV_48.8 // ta.m tu garbha.m prayatnena $ rarak.sur tasya rak.si.na.h & [k: D6 T G1.2.4.5 M ins. after 9ab: :k] j-agrata.h prayat-a.h sarve $ m-as-an sa.mkhy-aya /sastri.na.h | *HV_48.9ab*595 | sa tatra garbhavasati.m % vasaty -atmecchay-a hari.h // HV_48.9 // [k: D6 T G1.2.4.5 M ins. after 9: :k] yasminn ahani deve/sa.m $ garbham -adatta devak-i | *HV_48.9*596 | ya/sod-api sam-adhatta $ garbha.m tadahar eva tu & vi.s.no.h /sar-iraj-a.m nidr-a.m % vi.s.nor nirde/sak-ari.n-im // HV_48.10 // garbhak-ale tv asa.mp-ur.ne $ a.s.tame m-asi te striyau & devak-i ca ya/sod-a ca % su.suv-ate sama.m tad-a // HV_48.11 // y-am eva rajan-i.m k.r.s.no $ jaj?ne v.r.s.nikule prabhu.h & t-am eva rajan-i.m kany-a.m % ya/sod-api vyaj-ayata \ nandagopasya bh-ary-a vai # ka.msagopasya sa.mmat-a // HV_48.12 // tulyak-ala.m hi garbhi.nyau $ ya/sod-a devak-i tath-a & [k: After 13ab, D6 T2 G1.3--5 M4 ins.: :k] a.s.tamy-a.m /sr-ava.ne m-ase $ k.r.s.napak.se mah-atithau | *HV_48.13ab*597:1 | rohi.ny-am ardhar-atre ca $ sudh-a.m/sor udaye tath-a | *HV_48.13ab*597:2 | devaky ajanayad vi.s.nu.m % ya/sod-a t-a.m tu kanyak-am \ muh-urte 'bhijite pr-apte # s-ardhar-atre vibh-u.site // HV_48.13 // s-agar-a.h samakampanta $ celu/s ca dhara.n-idhar-a.h & jajvalu/s c-agnaya.h /s-ant-a % j-ayam-ane jan-ardane // HV_48.14 // /siv-a.h sa.mpravavur v-at-a.h $ pra/s-antam abhavad raja.h & jyot-i.msi ca prak-a/santa % j-ayam-ane jan-ardane // HV_48.15 // [k: K1.2,V1.2,B,Ds,D2.4.5 ins. after 15; ?N2,Dn after line 1 of *601; ?N3 after 16ab; D3 after 14: :k] abhijin n-ama nak.satra.m $ jayant-i n-ama /sarvar-i | *HV_48.15*598:1 | muh-urto vijayo n-ama $ yatra j-ato jan-ardana.h || *HV_48.15*598:2 | avyakta.h /s-a/svata.h s-uk.smo $ harin-ar-aya.na.h prabhu.h | *HV_48.15*598:3 | j-ayate bhagav-a.ms tatra $ nayanair mohaya?n jagat | *HV_48.15*598:4 | an-ahat-a du.mdubhayo $ dev-an-a.m pr-a.nadan divi & -ak-a/s-at pu.spavar.sa.m ca % vavar.sa tridive/svara.h // HV_48.16 // [k: D6,T2--4,G,M ins. after 16; T1 after line 2 of *601: :k] antardh-anagat-a.h sarve $ munaya.h sa.m/sitavrat-a.h | *HV_48.16*599:1 | astuvan ni/si deve/sa.m $ j-ayam-ana.m jan-ardanam || *HV_48.16*599:2 | e.sa eva jagatsv-am-i $ vasudevasya ve/smani | *HV_48.16*599:3 | b-alya.m vapu.h sam-asth-aya $ t-u.s.n-im -aste 'tha pa/syata || *HV_48.16*599:4 | pa/syataina.m suvi/srabdh-a.h $ s-ak.s-al loke/svara.m prabhum | *HV_48.16*599:5 | m-anu.s-i.m tanum -asth-aya $ lambanta.m devak-ikare || *HV_48.16*599:6 | e.sa hantu.m dur-atm-ana.m $ ka.msam -avirbhavi.syati || *HV_48.16*599:7 | namas tasmai jagaddh-atre $ vi.s.nave k.r.s.nar-upi.ne | *HV_48.16*599:8 | acintyavibhave tasmai $ vi/svakartre namo nama.h | *HV_48.16*599:9 | g-irbhir ma;ngalayukt-abhi.h $ stuvanto madhus-udanam & [k: For 17ab D6 S subst.: :k] arthy-abhir g-irbhir eva.m ta.m $ j-ayam-ana.m jan-ardanam | *HV_48.17ab*600 | mahar.saya.h sagandharv-a % upatasthu.h sah-apsar-a.h // HV_48.17 // [k: /S1,K1--3,?N2.3,V,B,Dn,Ds,D2--4,T1.3.4,G4 ins. after 17; D5 after 17ab: :k] j-ayam-ane h.r.s-ike/se $ prah.r.s.tam abhavaj jagat | *HV_48.17*601:1 | indra/s ca trida/sai.h s-ardha.m $ tu.s.t-ava madhus-udanam || *HV_48.17*601:2 | vasudevas tu ta.m r-atrau $ j-ata.m putram adhok.sajam | *HV_48.17*601:3 | /sr-ivatsalak.sa.na.m d.r.s.tv-a $ yuta.m divyai/s ca lak.sa.nai.h | *HV_48.17*601:4 | [k: B2 ins. after line 2 of *601: :k] devak-i ca tato d-in-a $ tam uv-aca /sucismit-a | *HV_48.17*601A:1 | upasa.mhara sarv-asu $ divya.m r-upam ida.m hare || *HV_48.17*601A:2 | j-an-atu m-avat-ara.m te $ ka.mso 'ya.m ditij-antaka | *HV_48.17*601A:3 | [k: K1--3,?N2.3,V,B,Dn,Ds,D2--5,T1.3.4,G4 cont.; D6,T2,G1--3.5,M4 cont. after *604: :k] uv-aca vasudevas ta.m $ r-upa.m sa.mhara vai prabho | *HV_48.17*602:1 | bh-ito 'ha.m deva ka.msasya $ tasm-ad eva.m vad-amy aham | *HV_48.17*602:2 | mama putr-a hat-as tena $ tava jye.s.th-ambujek.sa.na || *HV_48.17*602:3 | vasudevavaca.h /srutv-a $ r-upa.m sa.mharad acyuta.h | *HV_48.17*602:4 | anuj?n-apya pit.rtvena $ nandagopag.rha.m naya | *HV_48.17*602:5 | [k: K1 ?N2.3 V1 D3 cont. *602: :k] ugrasenamate ti.s.than $ ya/sod-ayai dadau tad-a | *HV_48.17*603 | [k: D6,T2,G1--3.5,M ins. after 17; T1.3.4,G4 cont. after *602: :k] eva.m sam-akule k-ale $ su.sup-u rak.si.nas tad-a || *HV_48.17*604:1 | na kevala.m rak.sit-ara.h $ s-ayudh-a mohit-a.h kila | *HV_48.17*604:2 | s-a pur-i madhur-a sarv-a $ su.sv-apa harim-ayay-a | *HV_48.17*604:3 | vasudev-ad .rte tasm-ad $ devaky-a/s ca mah-ipate || *HV_48.17*604:4 | vasudevas tato gatv-a $ devak-igarbhave/sma tat | *HV_48.17*604:5 | dadar/sa devadeve/sa.m $ r-atrau j-atam adhok.sajam || *HV_48.17*604:6 | n-ilaku?ncitake/s-antam $ unnidr-ambujavaktrakam | *HV_48.17*604:7 | n-ilameghanibha.m k-anta.m $ tejora/sim am-anu.sam || *HV_48.17*604:8 | /say-anam ambuje patre $ va.tapatre yath-a pur-a | *HV_48.17*604:9 | pr-ac-ina/sirasa.m k.r.s.na.m $ pa/scimanyastap-adakam || *HV_48.17*604:10 | tatra d.r.s.to jar-ayur na $ na ca prasavavedan-a || *HV_48.17*604:11 | devak-i sumukh-i d.r.s.tv-a $ s-as-in-a putralokin-i | *HV_48.17*604:12 | atyantavismay-avi.s.t-a $ vasudevena s-abhavat | *HV_48.17*604:13 | vasudevas tu sa.mg.rhya $ d-araka.m k.sipram eva tu & [k: D6 T1.3 G M4 ins. after 18ab; M1--3 subst. for 18ab: :k] /say-anam a;nke devaky-a $ r-atr-av -ad-aya y-adava.h | *HV_48.18ab*605| ya/sod-ay-a g.rha.m bh-ito % vive/sa sutavatsala.h // HV_48.18 // [k: After 18, K3 D2 ins.: :k] tay-a h.rtapratyayasarvav.rtti.su | *HV_48.18*606:1 |* dv-a.hsthe.su paure.sv anu/s-ayite.sv atha | *HV_48.18*606:2 |* dv-aras tu sarav-a.h pihit-a duratyay-a | *HV_48.18*606:3 |* b.rhatkap-a.t-ayasak-ila/s.r;nkhalai.h || *HV_48.18*606:4 |* t-a.h k.r.s.nav-ahe vasudeva -agate | *HV_48.18*606:5 |* svaya.m vi/s-iryanta tamo yath-a rave.h | *HV_48.18*606:6 |* vavar.sa parjanya up-a.m/sugarjita.m | *HV_48.18*606:7 |* /se.so 'nvag-ad v-ari niv-arayan pha.nai.h || *HV_48.18*606:8 |* magho 'tivar.saty asak.rd yam-anuj-a | *HV_48.18*606:9 |* gambh-iratoyaughajavormiphenil-a | *HV_48.18*606:10 |* bhay-anak-avarta/sat-akul-a nad-i | *HV_48.18*606:11 |* m-arga.m dadau sindhur iva /sriya.h pate.h || *HV_48.18*606:12 |* nandavraja.m /saurir upetya tatra t-an | *HV_48.18*606:13 |* gop-an prasupt-an upalabhya nidray-a | *HV_48.18*606:14 |* suta.m ya/sod-a/sayane nidh-aya tam | *HV_48.18*606:15 |* sut-am up-ad-aya punar g.rh-an ag-at || *HV_48.18*606:16 |* ya/sod-ay-as tv avij?n-ata.m $ tatra nik.sipya d-arakam & g.rhya t-a.m d-arik-a.m c-api % devak-i/sayane 'nyasat // HV_48.19 // [k: D6,S (except T3.4) ins.: :k] supt-a eva tad-a sarve $ rak.si.no vi.s.num-ayay-a | *HV_48.19*607| parivarte k.rte t-abhy-a.m $ garbh-abhy-a.m bhayaviklava.h & vasudeva.h k.rt-artho vai % nirjag-ama nive/san-at // HV_48.20 // [k: After 20, K3 D2 ins.: :k] bahir anta.h puradv-ara.h $ sarv-a.h p-urvavad -av.rt-a.h | *HV_48.20*608:1 | tato b-aladhvani.m /srutv-a $ g.rhap-al-a.h samutthit-a.h || *HV_48.20*608:2 | te tu t-ur.nam upavrajya $ devaky-a garbhajanma tat | *HV_48.20*608:3 | -acakhyur bhojar-aj-aya yad $ udvigna.h prat-ik.sate | *HV_48.20*608:4 | ugrasenasut-ay-atha $ ka.ms-ay-anakadu.mdubhi.h & niveday-am_-asa tad-a % kany-a.m t-a.m varavar.nin-im // HV_48.21 // [k: For 21cd, M1--3 subst.: :k] bh-ito niveday-am_-asa $ j-at-a na.h kanyaketi ha | *HV_48.21*609 | tac chrutv-a tvarita.h ka.mso $ rak.sibhi.h saha vegita.h & -ajag-ama g.rhadv-ara.m % vasudevasya v-iryav-an // HV_48.22 // sa tatra tvarito dv-ari $ ki.m j-atam iti c-abrav-it & d-iyat-a.m /s-ighram ity eva.m % v-agbhi.h samabhitarjayat // HV_48.23 // tato h-ah-ak.rt-a.h sarv-a $ devak-ipramukh-a.h striya.h & [k: After 24ab, N (except /S1 D6) T1.3.4 ins.: :k] uv-aca devak-i d-in-a $ b-a.spaviklavay-a gir-a | *HV_48.24ab*610 | d-arik-a putra j-ateti % ka.msa.m t-uv-aca devak-i // HV_48.24 // /sr-imanto me hat-a.h sapta $ putragarbh-as tvay-a vibho & d-arikeya.m hataivai.s-a % pa/syasva yadi manyase // HV_48.25 // d.r.s.tv-a ka.msas tu t-a.m kany-am $ ah.r.syata mud-a yuta.h & hataivai.s-a yad-a kany-a % j-atety uktv-a v.rth-amati.h // HV_48.26 // s-a garbha/sayane kli.s.t-a $ garbh-ambuklinnam-urdhaj-a & ka.msasya purato nyast-a % p.rthivy-a.m p.rthiv-isam-a // HV_48.27 // p-ade t-a.m g.rhya puru.sa.h $ sam-avidhy-avadh-uya ca & udyacchann eva sahas-a % /sil-ay-a.m samapothayat \ s-avadh-ut-a /sil-ap.r.s.the # 'ni.spi.s.t-a divam utpatat // HV_48.28 // hitv-a garbhatanu.m c-api $ sahas-a muktam-urdhaj-a & jag-am-ak-a/sam -avi/sya % divyasraganulepan-a \ [k: Dn D2.5 ins. (Dn: "muku.t-a.topabh-u.sit-a"): :k] h-ara/sobhitasarv-a;ng-i $ muku.tojjvalabh-u.sit-a | *HV_48.29*611 | kanyaiva c-abhavan nitya.m # divy-a devair abhi.s.tut-a // HV_48.29 // n-ilap-it-ambaradhar-a $ gajakumbhopamastan-i & rathavist-ir.najaghan-a % candravaktr-a caturbhuj-a // HV_48.30 // vidyudvispa.s.tavar.n-abh-a $ b-al-arkasad.r/sek.sa.n-a & payodharasvanavat-i % sa.mdhyeva sapayodhar-a // HV_48.31 // s-a vai ni/si tamograste $ babhau bh-utaga.n-akule & n.rtyat-i hasat-i caiva % vipar-itena bh-asvat-i // HV_48.32 // vih-ayasagat-a raudr-a $ papau p-anam anuttamam & jah-asa ca mah-ah-asa.m % ka.msa.m ca ru.sit-abrav-it // HV_48.33 // ka.msa ka.msa vin-a/s-aya $ yad aha.m gh-atit-a tvay-a & sahas-a ca samutk.sipya % /sil-ay-a.m vinip-atit-a // HV_48.34 // tasm-at tav-antak-ale 'ha.m $ k.r.syam-a.nasya /satru.n-a & p-a.tayitv-a karair deham % u.s.na.m p-asy-ami /so.nitam // HV_48.35 // evam uktv-a vaco ghora.m $ s-a yathe.s.tena vartman-a & kha.m s-a dev-alaya.m dev-i % saga.n-a vicac-ara ha // HV_48.36 // .hK,?N2.3,V,B,Dn,Ds,D1.2.4--6,T,G ins. after 36, D3 after 36c, M4 after 36b.h s-a kany-a vav.rdhe atra $ v.r.s.nisadmani p-ujit-a | *HV_48.36*612:1 | putravat p-alyam-an-a s-a $ dev-i dev-aj?nay-a tad-a || *HV_48.36*612:2 | viddhi cain-a.m athotpann-am $ a.m/s-ad dev-i.m praj-apate.h | *HV_48.36*612:3 | ek-ana.m/s-a.m yogakany-a.m $ rak.s-artha.m ke/savasya tu || *HV_48.36*612:4 | t-a.m vai sarve sumanasa.h $ p-ujayanti s-a y-adav-a.h | *HV_48.36*612:5 | devavaddivyavapu.sa.m k.r.s.na.h $ sa.mrak.sito yath-a | *HV_48.36*612:6 | .hK2,?N2,Ds,D5 ins. after line 3.h ek-ana.m/seti y-am -ahur $ utpann-a.m m-anav-a bhuvi | *HV_48.36*612A| tasy-a.m gat-ay-a.m ka.msas tu $ t-a.m mene m.rtyum -atmana.h & vivikte devak-i.m caiva % vr-i.dita.h pratyabh-a.sata // HV_48.37 // pit.r.svasa.h k.rto yatnas $ tava garbh-a hat-a may-a & anyathaiv-anyato devi % mama m.rtyu.h samutthita.h // HV_48.38 // nair-a/syena k.rto yatna.h $ svajane prah.rta.m may-a & daiva.m puru.sak-are.na % na c-atikr-antav-an aham // HV_48.39 // tyaja garbhak.rt-a.m cint-a.m $ tvam im-a.m /sokak-arik-am & hetubh-utas tv aha.m te.s-a.m % sati k-alaviparyaye // HV_48.40 // k-ala eva n.r.n-a.m /satru.h $ k-ala/s ca pari.n-amaka.h & k-alo nayati sarva.m vai % hetubh-uta/s ca madvidha.h // HV_48.41 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D S (except M1--3) ins.: :k] -agami.syanti vai devi $ yath-abh-agam upadrava.h | *HV_48.41*613:1 | ida.m tu ka.s.ta.m yaj jantu.h $ kart-aham iti manyate | *HV_48.41*613:2 | m-a k-ar.s-i.h putraj-a.m cint-a.m $ vil-apa.m /sokaja.m tyaja & eva.mpr-ay-a n.r.n-a.m yonir % n-asti k-alasya sa.msthiti.h // HV_48.42 // pat-ami p-adayor m-urdhn-a $ putravat tava devaki & madgatas tyajyat-a.m ro.so % j-an-amy apak.rta.m svayam // HV_48.43 // [k: K4 ?N2 V2.3 B Ds D6 T1.3 G M4 ins.: :k] ity uktavanta.m ka.msa.m s-a $ devak-i v-akyam abrav-it | *HV_48.43*614 | s-a/srup-ur.namukh-i d-in-a $ bhart-aram abhiv-ik.sat-i & utti.s.thotti.s.tha vatseti % ka.msa.m m-ateva jalpat-i // HV_48.44 // {devaky uv-aca} mam-agrato hat-a garbh-a $ ye tvay-a k-alar-upi.n-a & k-ara.na.m tva.m na vai putra % k.rt-anto hy atra k-ara.nam // HV_48.45 // garbhak.rntanam etan me $ sahan-iya.m tvay-a k.rtam & m-urdhn-a padbhy-a.m nipatat-a % sva.m ca karma jugupsat-a // HV_48.46 // garbhe 'pi niyato m.rtyur $ b-alye 'pi na nivartate & yuv-api m.rtyor va/saga.h % sthaviro m.rta eva tu // HV_48.47 // k-alam-ulam ida.m sarva.m $ hetubh-utas tvam eva hi | *HV_48.47*615 | aj-ate dar/sana.m n-asti $ yath-a n-asti tathaiva sa.h & j-ato 'py aj-atat-a.m y-ati % vidh-atr-a yatra n-iyate // HV_48.48 // tad gaccha putra m-a te bh-un $ madgata.m manyuk-ara.nam & m.rtyun-apah.rte p-urva.m % /se.so hetu.h pravartate // HV_48.49 // vidhin-a p-urvad.r.s.tena $ praj-asarge.na tattvata.h & m-at-apitros tu k-arye.na % janmatas t-upapadyate // HV_48.50 // ni/samya devak-iv-akya.m $ sa ka.msa.h svam nive/sanam & [k: K2--4 ?N2.3 V B D S except M1--3 ins. after 51ab: :k] pravive/sa susa.mrabdho $ dahyam-anena cetas-a | *HV_51ab*616 | k.rtye pratihate d-ino % jag-ama viman-a bh.r/sam // HV_48.51 // [k: After 51, ?N2 V3 B1 ins.: :k] svavadha.m cintyam-anas tu $ kany-av-akyam anusmaran | *HV_48.51*617 | [h: HV (CE) ch. 49, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; version of March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pr-ag eva vasudevas tu $ vraje /su/sr-ava rohi.n-im & praj-at-a.m putram ev-agre % candr-at k-antatar-ananam // HV_49.1 // sa nandagopa.m tvarita.h $ prov-aca /subhay-a gir-a & gacch-anay-a saha tva.m tu % vrajam eva ya/soday-a // HV_49.2 // [k: D6,T1.2,G,M4 ins. after 2; M1.2 after 2ab; M3 cont. after *618: :k] yad-a ca rohi.n-i putra.m $ pras-ut-a kamalek.sa.n-a | *HV_49.2*619:1 | ya/sod-api tadaiveya.m $ pras-ut-a tanaya.m vibho | *HV_49.2*619:2 | tatremau d-arakau gatv-a $ j-atakarm-adibhir gu.nai.h & yojayitv-a vraje t-ata % sa.mvardhaya yath-asukham \ rauhi.neya.m ca me putra.m # parirak.sa /si/su.m vraje // HV_49.3 // [k: After 3, D6,T2,G1.2.4.5,M4 ins.: :k] p-alayasva tad-a t-ata $ pram-adabahule vraje | *HV_49.3*620 | b-alye kelikila.h sarvo $ b-alye m-urcchanty am-anu.s-a.h & b-alye ca.n.datama.h sarvas % tatra yatnaparo bhava // HV_49.4 // aha.m v-acyo bhavi.sy-ami $ pit.rpak.se.su putri.n-am & yo 'ham ekasya putrasya % na pa/sy-ami /si/sor mukham // HV_49.5 // hriyate hi bal-at praj?n-a $ pr-aj?nasy-api sato mama & asm-ad dhi me bhaya.m ka.ms-an % nirgh.r.n-ad vai /si/sor vadhe // HV_49.6 // tad yath-a rauhi.neya.m tva.m $ nandagopa mam-atmajam & gop-ayasi yath-a t-ata % tattv-anve.s-i tath-a kuru \ vighn-a hi bahavo loke # b-al-an uttr-asayanti hi // HV_49.7 // sa ca putro mama jy-ay-an $ kan-iy-a.ms tava c-apy ayam & ubh-av api sama.m prem.n-a % nir-ik.sasva yath-asukham // HV_49.8 // vardham-an-av ubh-av etau $ sam-anavayasau yath-a & /sobhet-a.m govraje tasmin % nandagopa tath-a kuru // HV_49.9 // na ca v.rnd-avane k-aryo $ gav-a.m gho.sa.h kad-acana & [k: After 10ab, D6,S ins.: :k] tatr-asau vasati kr-uro $ m-a.msabhoj-i dur-atmav-an | *HV_49.10*621 | tatra v-ase tu bhetavya.m % ke/sina.h p-apadar/sina.h // HV_49.10 // sar-is.rpebhya.h k-i.tebhya.h $ /sakunibhyas tathaiva ca & go.s.the.su gobhyo vatsebhyo % rak.syau te dv-av imau /si/s-u // HV_49.11 // [k: After 11, D6,T1.4,G1--3,M ins.: :k] yamun-a naiva gantavy-a $ tasy-a.m vasati k-aliya.h | *HV_49.11*622 | nandagopa gat-a r-atri.h $ /s-ighray-ano vraj-a/suga.h & ime tv-a.m tvarayant-iha % pak.si.na.h savyadak.si.n-a.h // HV_49.12 // rahite vasudevena $ so 'nuj?n-ato mah-atman-a & y-ana.m ya/soday-a s-ardham % -aruroha mud-a yuta.h // HV_49.13 // kum-ara.m skandhav-ahy-ay-a.m $ /sivik-ay-a.m sam-ahita.h & [k: After 14ab, D6,T2,G1.3.5,M4 ins.: :k] /sayane ta.m /si/su.m caiva $ sa.mve/sya m.rdusa.mstare | *HV_49.14ab*623 | sa.mve/say-am-asa /si/su.m % /sayan-iye mah-amati.h // HV_49.14 // sa jag-ama viviktena $ /s-it-anilavisarpi.n-a & bah-udakena m-argena % yamun-at-ira/sobhin-a // HV_49.15 // sa dadar/sa /sive de/se $ govardhananagopage & yamun-at-irasa.mbaddha.m % /s-itam-arutasevitam // HV_49.16 // virata/sv-apada.m ramya.m $ lat-avall-imah-adrumam & gobhis t.r.nanimagn-abhi.h % syandant-ibhir ala.mk.rtam // HV_49.17 // samaprac-ara.m ca gav-a.m $ samat-irthajal-a/sayam & vi.s-a.naskandhagh-atai/s ca % v.r.s-a.n-a.m gh.r.s.tap-adapam // HV_49.18 // bh-as-amip-ad-anus.rta.m $ /syenai/s c-ami.sag.rddhibhi.h & s.rg-alam.rgasi.mhai/s ca % vas-amedo/sibhir v.rtam // HV_49.19 // /s-ard-ula/sabd-abhiruta.m $ n-an-apak.sisam-akulam & sv-adupu.spaphala.m ramya.m % pary-aptat.r.nasa.mstaram // HV_49.20 // govraja.m goruta/siva.m $ gopan-ar-ibhir -av.rtam & hambh-aravai/s ca vats-an-a.m % sarvata.h k.rtanisvanam // HV_49.21 // saka.t-avartavipula.m $ ka.n.tak-iv-a.tasa.mkulam & paryante/sv -av.rta.m vanyair % b.rhadbhi.h patitair drumai.h // HV_49.22 // vats-an-a.m ropitai.h k-ilair $ d-amabhi/s ca vibh-u.sitam & kar-i.s-ak-ir.navasudha.m % ka.tacchannaku.t-ima.tham // HV_49.23 // k.samaprac-arabahula.m $ h.r.s.tapu.s.tajan-ayutam & d-aman-ipr-ayabahula.m % gargarodg-aranisvanam // HV_49.24 // takranisr-avabahula.m $ dadhima.n.d-ardram.rttikam & [k: After 25ab, D6,T1.2.4,G1.2.4.5,M ins.: :k] navan-itaparik.siptam $ -ajyagandhavibh-u.sitam | *HV_49.25ab*624 | manth-anavalayodg-arair % gop-in-a.m janitasvanam // HV_49.25 // k-akapak.sadharair b-alair $ gop-alai.h kr-i.dit-alayam & [k: After 26ab, D6,T2.4,G,M ins.: :k] d-arakair d-arik-abhi/s ca $ parasparasam-akulam | *HV_49.26ab*625 | s-argaladv-aragov-a.ta.m % madhye gosth-anasa.mkulam \ sarpi.s-a pacyam-anena # surabh-ik.rtam-arutam // HV_49.26 // n-ilap-it-ambar-abhi/s ca $ taru.n-ibhi.h samantata.h & vanyapu.sp-avata.ms-abhir % gopakany-abhir -av.rtam // HV_49.27 // [k: After 27, D2.5 ins.: :k] s-imantamadhur-al-ap-a.h $ smitabhr-ulalitek.sa.n-a.h | *HV_49.27*626:1 | s-itk-arabhr-uvil-asai/s ca $ cetobuddhimanohar-a.h | *HV_49.27*626:2 | sarv-as t-a/s candravadan-a $ gopan-arya.h su/sobhan-a.h || *HV_49.27*626:3 | t-as-a.m n-upura/sabdena $ mekhal-an-a.m svanena ca | *HV_49.27*626:4 | svanant-in-a.m ca /sabdena $ may-ur-a nan.rtus tad-a | *HV_49.27*626:5 | /siras-a dh.rtakumbh-abhir $ baddhair udgrathit-ambarai.h & yamun-at-iram-arge.na % jalah-ar-ibhir -av.rtam // HV_49.28 // [k: D6,T1.2,G ins. after 28; T4,M1--3 after 28ab: :k] takravikrayayukt-abhir $ dadhisarpi.hkraye.su ca | *HV_49.28*627 | sa tatra pravi/san h.r.s.to $ govraja.m gopan-aditam & pratyudgato gopav.rddhai.h % str-ibhir v.rddh-abhir eva ca \ nive/sa.m rocay-am-asa # parivarte sukh-a/sraye // HV_49.29 // s-a yatra rohi.n-i dev-i $ vasudevasukh-avah-a & tatra ta.m b-alas-ury-abha.m % k.r.s.na.m g-u.dha.m nyave/sayat // HV_49.30 // [k: After 30, D6,S ins.: :k] vasudevaprayukta/s ca $ tayor gargo mah-atap-a.h | *HV_49.30*628:1 | akaroj j-atakarm-ady-a.h $ kriy-a.h sarv-a yath-akramam | *HV_49.30*628:2 | br-ahma.nebhyo dhana.m dattv-a $ bhojana.m ca yath-akramam | *HV_49.30*628:3 | gop-a/s caivotsava.m cakrur $ gobhyo viprebhya eva ca | *HV_49.30*628:4 | [h: HV (CE) ch. 50, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; version of March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tatra tasy-asata.h k-ala.h $ sumah-an atyavartata & govraje nandagopasya % ballavatva.m prakurvata.h // HV_50.1 // [k: After 1, B2 ins.: :k] garga/s ca (gargo) gopakule tatra $ vasudevapracodita.h | *HV_50.1*629:1 | pracchanna eva gop-an-a.m $ sa.msk-ar-an akarot tayo.h | *HV_50.1*629:2 | d-arakau k.rtan-am-anau $ vav.rdh-ate sukha.m ca tau & jye.s.tha.h sa.mkar.sa.no n-ama % yav-iy-an k.r.s.na eva tu // HV_50.2 // meghak.r.s.nas tu k.r.s.no 'bh-ud $ deh-antaragato hari.h & vyavardhata gav-a.m madhye % s-agarasya iv-ambuda.h // HV_50.3 // [k: After 3, D6, S (except G4) ins.: :k] vistare.n-atha vak.sy-ami $ b-alasya carita.m mahat | *HV_50.3*630:1 | avadh-anaparo bh-utv-a $ /s.r.nu r-ajan yad icchasi || *HV_50.3*630:2 | sa tatra yogam -asth-aya $ d-anav-a.m/s c-avadh-it kila || *HV_50.3*630:3 | ka/scid dano.h suto v-ira.h $ k.r.s.nasya vadhak-a.nk.say-a | *HV_50.3*630:4 | nandasya priyat-am -ay-ac $ ch-aka.ta.m vapur udvahan | *HV_50.3*630:5 | /saka.tasya tv adha.h supta.m $ kad-acit putrag.rddhin-i & ya/sod-a ta.m samuts.rjya % jag-ama yamun-a.m nad-im // HV_50.4 // /si/sul-il-a.m tata.h kurvan $ svahastacara.nau k.sipan & [k: D6,T,G,M1.2.4 ins. after 5ab; M3 after 6ab: :k] a;ngu.s.tham -asye nik.sipya $ p-ad-abhy-a.m paricik.sipan | *HV_50.5ab*631:1 | h-asya.m kurva?n /si/su.h k.r.s.no $ netr-abhy-a.m parivibhraman || *HV_50.5ab*631:2 | kara.m kare.na sa.mp-i.dya $ p-ada.m p-adena p-i.dayan | *HV_50.5ab*631:3 | anek-abhi.h sa l-il-abhir $ lok-a.ms tadgatam-anas-an | *HV_50.5ab*631:4 | kalma.sa.m k.s-alayan vi.s.nus $ tadgat-asaktacetas-am | *HV_50.5ab*631:5 | ruroda madhura.m k.r.s.na.h % p-ad-av -urdhva.m pras-arayan // HV_50.5 // sa tatraikena p-adena $ /saka.ta.m paryavartayat & [k: M3 ins. *631. D6,T,G,M1.2.4 ins. after 6ab: M3 cont. after *631: :k] a?njanena parik.sipta.m $ mukham unnamayan hari.h | *HV_50.6ab*632 | nyubja.m payodhar-ak-a.nk.s-i % cak-ara ca ruroda ca // HV_50.6 // etasminn antare pr-apt-a $ ya/sod-a /s-ighrag-amin-i & sn-at-a prasnavadigdh-a.ng-i % baddhavatseva saurabh-i // HV_50.7 // s-a dadar/sa viparyasta.m $ /saka.ta.m v-ayun-a vin-a & h-aheti k.rtv-a tvarit-a % d-araka.m jag.rhe tad-a // HV_50.8 // na s-a bubodha tat tena $ /saka.ta.m parivartitam & svasti me d-arak-ayeti % pr-ity-a bh-it-a ca s-abhavat // HV_50.9 // ki.m nu vak.syati te putra $ pit-a paramakopana.h & tvayy adha.h /saka.te supte % /saka.te ca vilo.dite // HV_50.10 // ki.m me sn-anena du.hsn-ana.m $ ki.m ca me gamane nad-im & paryaste /saka.te putra % y-a tv-a pa/sy-amy ap-av.rtam // HV_50.11 // etasminn antare gobhir $ -ajag-ama vanecara.h & k-a.s-aye v-asas-i bibhran % nandagopo vraj-antikam // HV_50.12 // sa dadar/sa viparyasta.m $ bhinnabh-a.n.dagha.t-igha.tam & ap-astadh-urvibhagn-ak.sa.m % /saka.ta.m cakram-ali vai // HV_50.13 // bh-itas tvaritam -agamya $ sahas-a sa/srulocana.h & api me svasti putr-ayety % asak.rd vacana.m vadan // HV_50.14 // pibanta.m stanam -alak.sya $ putra.m svastho 'brav-it puna.h & v.r.sayuddha.m vin-a kena % paryasta.m /saka.ta.m mama // HV_50.15 // pratyuv-aca ya/sod-a ta.m $ bh-it-a gadgadabh-a.si.n-i & na vij-an-amy aha.m kena % /saka.ta.m p-atita.m bhuvi // HV_50.16 // aha.m gat-a nad-im -arya $ cailaprak.s-alan-arthin-i & -agat-a ca viparyastam % apa/sya.m /saka.ta.m bhuvi // HV_50.17 // tayo.h kathayator evam $ abruva.ms tatra d-arak-a.h & anena /si/sun-a y-anam % etat p-adena p-atitam \ asm-abhi.h sa.mpatadbhis tu # d.r.s.tam etad yad.rcchay-a // HV_50.18 // [k: After 18, K3,V2,Dn,Ds2,D2.4.5,(marg.)T2 ins.: :k] nandagopas tu tac chrutv-a $ vismaya.m parama.m yayau | *HV_50.18*633:1 | prah.r.s.ta/s caiva bh-ita/s ca $ kim etad iti cintayan | *HV_50.18*633:2 | na ca te /sraddadhur gop-a.h $ sarve m-anu.sabuddhaya.h | *HV_50.18*633:3 | -a/scaryam iti te sarve $ vismayotphullalocan-a.h & svasth-ane /saka.ta.m caiva % cakrabandham ak-arayan // HV_50.19 // [k: After 19, D6,S,G ins.: :k] nando '.nkam enam -aropya $ bh-ure.nu.m parig.rhya ca | *HV_50.19*634:1 | pradak.si.na.m /sira.h kurvan $ mantram etaj jaj-apa ha | *HV_50.19*634:2 | vi.s.nus te p-urvata.h p-atu $ rudro rak.satu dak.si.nam | *HV_50.19*634:3 | brahm-a ca pa/scima.m p-ay-at $ skando rak.satv athottaram | *HV_50.19*634:4 | upari.s.t-at tath-a s-urya.h $ p-ay-ac c-adha/s ca v-asuki.h | *HV_50.19*634:5 | p-ay-ac ca tv-am atho vatsa $ /si.s.t-a.h k-a.s.th-a.h sam-ira.na.h | *HV_50.19*634:6 | svasti.m karotu bhagav-an $ pin-ak-i v.r.sabhadhvaja.h | *HV_50.19*634:7 | g-avo rak.santu sarvatra $ bh-umi.h p-atu sad-a/siva.h | *HV_50.19*634:8 | evam ucc-arya nandas tu $ k.r.s.na.m paspar/sa sarva/sa.h | *HV_50.19*634:9 | sa eva mantro b-al-an-a.m $ rak.s-ayai parik-irtita.h | *HV_50.19*634:10 | [k: K1.2,?N,V,B,D1--5,T3 ins. after the addl. colophon; K3.4,?N1,Dn,Ds after 19; D6,T1.2.4,G,M4 cont. after *634: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} kasyacit tv atha k-alasya $ sakun-ive.sadh-ari.n-i | *HV_50.19*635 | dh-atr-i ka.msasya bhojasya $ p-utaneti pari/srut-a & [k: After 20ab, K2,?N2.3,V,B,Dn,Ds,D4--6,T,G,M4 ins.: :k] p-utan-a n-ama /sakun-i $ thor-a pr-a.nabhaya.mkar-i | *HV_50.20ab*636:1 | -ajag-am-ardhar-atre vai $ pak.sau krodh-ad vidhunvat-i | *HV_50.20ab*636:2 | [k: While D2 ins. after 20ab: :k] tasmai stana.m durjarav-iryam ulba.na.m | *HV_50.20*637:1 |* ghor-a;nkam -ad-aya /si/sor dad-av atha | *HV_50.20*637:2 |* g-a.dha.m kar-abhy-a.m bhagav-an prap-i.dya | *HV_50.20*637:3 |* pr-a.nai.h sama.m ro.sasamanvito 'pibat || *HV_50.20*637:4 |* s-a mu?nca mu?nca b-alam iti prabh-a.si.n-i | *HV_50.20*637:5 |* ni.sp-i.dyam-an-akhilaj-ivamarma.ni | *HV_50.20*637:6 |* viv.rtya netre cara.nau bhujau muhur | *HV_50.20*637:7 |* viklinnag-atr-a k.sipat-i ruroda ha || *HV_50.20*637:8 |* tasy-a.h svanen-atigabh-irara.mhas-a | *HV_50.20*637:9 |* s-adrir mah-i dyau/s ca cac-ala sagrah-a | *HV_50.20*637:10 |* ras-a di/sa/s ca pratinedire jan-a.h | *HV_50.20*637:11 |* petu.h k.sitau vajranip-ata/sa;nkay-a || *HV_50.20*637:12 |* ni/s-acar-ittha.m vyathitastan-a vyasur | *HV_50.20*637:13 |* vist-arya ke/s-a.m/s cara.nau bhuj-av api | *HV_50.20*637:14 |* pras-arya go.s.the nijar-upam -a/srit-a | *HV_50.20*637:15 |* vajr-ahato v.rtra iv-apatan n.rpa || *HV_50.20*637:16 |* patam-ano 'pi taddehas $ trigavy-utyantaradrum-an | *HV_50.20*637:17 | c-ur.nay-am -asa r-ajendra $ mahad -as-it tad adbhutam || *HV_50.20*637:18 | -i.s-am-atrograda.m.s.tr-asya.m $ girikandaran-asikam | *HV_50.20*637:19 | ga.n.da/sailastana.m raudra.m $ prak-ir.n-aru.nam-urdhajam | *HV_50.20*637:20 | andhak-upagabh-ir-ak.sa.m $ pulin-arohabh-i.sa.nam | *HV_50.20*637:21 | baddhasetubhujorva;nghri $ /s-unyatoyahradodaram | *HV_50.20*637:22 | b-ala.m ca tasy-a urasi $ kr-i.dantam akutobhayam | *HV_50.20*637:23 | gopyas t-ur.na.m samabhyetya $ jag.rhur j-atasa.mbhram-a.h || *HV_50.20*637:24 | ya/sod-arohi.n-ibhy-a.m t-a.h $ sama.m b-alasya sarvata.h | *HV_50.20*637:25 | rak.s-am vidadhire samyag $ gopucchabhrama.n-adibhi.h || *HV_50.20*637:26 | gom-utre.na sn-apayitv-a $ punar gorajas-arbhakam | *HV_50.20*637:27 | rak.s-a.m cakru/s ca /sak.rt-a $ dv-ada/s-a;nge.su n-amabhi.h | *HV_50.20*637:28 | tato 'rdhar-atrasamaye % /sakuni.h pratyad.r/syata // HV_50.20 // vy-aghragambh-iranirgho.s-a $ vy-aharant-i puna.h puna.h & nililye /saka.t-ak.se s-a % prasnavotp-i.davar.si.n-i // HV_50.21 // dadau stana.m ca k.r.s.n-aya $ tatra suptajane ni/si & tasy-a.h stana.m papau k.r.s.na.h % pr-a.nai.h saha nan-ada ca // HV_50.22 // [k: D6,T1.2,G,M ins. after 22cd; T3 after 22: :k] stanya.m tadvi.sasa.mmi/sra.m $ rasyam -as-ij jagadguro.h | *HV_50.22*638:1 | patant-i.m t-a.m tu sa.md.r/sya $ /sakun-i.m bhayaviklav-am | *HV_50.22*638:2 | pray-a.ne /s-ighracapal-a.m $ v-a/sam-an-a.m ca visvaram | *HV_50.22*638:3 | p-ad-a.ngu.s.tena t-a.m k.r.s.na/s $ cakr-akr-ant-am ak-arayat | *HV_50.22*638:4 | cakr-akr-ant-a tu /sakun-i $ pap-ata ca mam-ara ca | *HV_50.22*638:5 | nan-ada ca mah-an-ada.m $ puna.h punar asau hari.h | *HV_50.22*638:6 | tena /sabdena vitrast-as $ tato bubudhire jan-a.h & sa nandagopo gop-a/s ca % ya/sod-a ca suviklav-a // HV_50.23 // te t-am apa/syan patit-a.m $ visa.mj?n-a.m vipayodhar-am & /sakuni.m nihat-a.m bh-umau % vajre.neva vid-arit-am // HV_50.24 // ida.m ki.m nv iti sa.mtrast-a.h $ kasyeda.m karma ceti ca & nandagopa.m purask.rtya % gop-as ta.m paryav-arayan // HV_50.25 // [k: After 25, N (except /S1, ?N1),S (except M1--3) ins.: :k] n-adhyagacchanta ca tad-a $ hetu.m tatra kad-acana | *HV_50.25*639:1 | -a/scaryam -a/scaryam iti $ bruvanto 'nuyayur g.rh-an | *HV_50.25*639:2 | gate.su te.su gope.su $ vismite.su yath-ag.rham & ya/sod-a.m nandagopas tu % papracch-agatasa.mbhrama.h // HV_50.26 // ko 'ya.m vidhir na j-an-ami $ vismayo me mah-an ayam & putrasya me bhaya.m bh-iru % bh-irutva.m samup-agatam // HV_50.27 // ya/sod-a tv abrav-id bh-it-a $ n-arya j-an-ami ki.m nv idam & d-arake.na sah-anena % supt-a /sabdena bodhit-a // HV_50.28 // ya/sod-ay-am aj-ananty-a.m $ nandagopa.h sab-andhava.h & ka.ms-ad bhaya.m cak-arogra.m % vismaya.m ca jag-ama ha // HV_50.29 // [h: HV (CE) ch. 51, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k-ale gacchati saumyau tau $ d-arakau k.rtan-amakau & [k: D6,T2--4,G1.2.4.5,M3.4 ins. after 1ab; M2 after 10ab: :k] pa?nca sa.mvatsar-an pr-aptau $ /sobhay-anau vraja.m muhu.h | *HV_51.1ab*640 | k.r.s.nasa.mkar.sa.nau cobhau % ri.nginau samapadyat-am // HV_51.1 // t-av anyonyagatau b-alau $ b-aly-ad evaikat-a.m gatau & ekamantradharau k-antau % b-alacandr-arkavarcasau // HV_51.2 // ekanirm-a.naniryukt-av $ eka/sayy-asan-a/sanau & ekave.sadhar-av eka.m % pu.syam-a.nau /si/suvratam // HV_51.3 // ekak-ary-antaragat-av $ ekadehau dvidh-a k.rtau & ekacaryau mah-av-iry-av % ekasya /si/sut-a.m gatau // HV_51.4 // ekapram-a.nau lok-an-a.m $ devav.rtt-antam-anu.sau & k.rtsnasya jagato gopau % sa.mv.rttau gopad-arakau // HV_51.5 // anyonyavyati.sakt-abhi.h $ kr-i.d-abhir abhi/sobhitau & anyonyakira.nagrastau % candras-ury-av iv-ambare // HV_51.6 // visarpantau tu sarvatra $ sarpabhogabhuj-av ubhau & rejatu.h p-a.m/sudigdh-a.ngau % d.rptau kalabhak-av iva // HV_51.7 // kvacid bhasmapradigdh-a.ngau $ kar-i.saprok.sitau kvacit & tau tatra paridh-avet-a.m % kum-ar-av iva p-avak-i // HV_51.8 // kvacij j-anubhir uddh.r.s.tai.h $ sarpam-a.nau virejatu.h & kr-i.dantau vatsa/s-al-asu % /sak.rddigdh-a.ngam-urdhajau // HV_51.9 // /su/subh-ate /sriy-a ju.s.t-av $ -anandajananau pitu.h & jana.m ca vipra kurv-a.nau % hasantau ca kvacit kvacit // HV_51.10 // tau b-alakau lalitakau $ m-urdhajavy-akulek.sa.nau & rejatu/s candravadanau % d-arakau sukum-arakau // HV_51.11 // [k: After 11, D6,T1,G2--5,M4 ins.: :k] atiprasaktau gho.se.su $ gho.sam -ap-urya d-arakau | *HV_51.11*641 | atiprasaktau tau d.r.s.tv-a $ sarvavrajavic-ari.nau & n-a/saknuvad v-arayitum % nandagopa.h sudurmadau // HV_51.12 // tato ya/sod-a sa.mkruddh-a $ k.r.s.na.m kamalalocanam & [k: After 13ab, D6,S,G(ed.) ins.: :k] uv-aca /si/sur-upe.na $ caranta.m jagata.h prabhum | *HV_51.13ab*642:1 | ehi vatsa piba stanya.m $ durvo.dhu.m mama sa.mprati || *HV_51.13ab*642:2 | et-avantam ita.h k-ala.m $ kv-a gato 'si g.rh-ad bahi.h | *HV_51.13ab*642:3 | ity -ad-aya kare putra.m $ g.rh-an nirv-asya s-a ru.s-a | *HV_51.13ab*642:4 | -an-ayya /saka.t-im-ula.m % bhartsayant-i puna.h puna.h // HV_51.13 // d-amn-a caivodare baddhv-a $ pratyabandhad ud-ukhale & yadi /sakno.si gaccheti % tam uktv-a karma s-akarot \ vyagr-ay-am tu ya/sod-ay-am # nirjag-ama tato '.nga.n-at // HV_51.14 // /si/sul-il-a.m tata.h kurvan $ k.r.s.no vism-apayan vrajam & so '.nga.n-an ni.hs.rta.h k.r.s.na.h % kar.sam-a.na ud-ukhalam // HV_51.15 // sa yam-abhy-am prav.rddh-abhy-am $ arjun-abhy-a.m caran vane & ni/scakr-ama /si/sur madhy-at % kar.sam-a.na ud-ukhalam // HV_51.16 // tat tasya kar.sato baddham $ tiryag gatam ud-ukhalam & lagna.m t-abhy-a.m sam-ul-abhy-am % arjun-abhy-a.m cakar.sa ha // HV_51.17 // t-av arjunau k.r.syam-a.nau $ tena b-alena ra.mhas-a & sam-ulavi.tapau bhagnau % sa tu madhye jah-asa vai // HV_51.18 // nidar/san-artha.m gop-an-a.m $ divya.m svabalam -asthita.h & tad d-ama tasya b-alasya % prabh-av-ad abhavad d.r.dham // HV_51.19 // yamun-at-iram-argasth-a $ gopyas ta.m dad.r/su.h /si/sum & krandantyo vismayantya/s ca % ya/sod-anika.ta.m yayu.h // HV_51.20 // t-as tu sa.mbhr-antavadan-a $ ya/sod-am -ucur a.ngan-a.h & ehy -agaccha ya/sodeti % sa.mbhrame ki.m vilambase // HV_51.21 // yau t-av arjunav.rk.sau tu $ vraje satyopay-acitau & [k: For 22cd, /S1,K1 subst.: :k] t-av etau tava putrasya $ patit-av upari drumau | *HV_51.22ab*643 | putrasyopari t-av etau % patitau te mah-iruhau // HV_51.22 // d.r.dhena d-amn-a tatraiva $ baddho vatsa ivodare & jah-asa madhye v.rk.s-abhy-a.m % tava putra.h sa b-alaka.h // HV_51.23 // [k: M1.3 subst. for 23cd; M2 ins. after 23ab: :k] prahasann eva v.rk.s-abhy-a.m $ madhye kr-i.dann iv-a;nga.ne | *HV_51.23cd*644 | utti.s.tha gaccha durmedhe $ m-u.dhe pa.n.ditam-anini & putram -anaya j-ivantu.m % mukta.m m.rtyumukh-ad iva // HV_51.24 // s-a bh-it-a sahasotth-aya $ h-ah-ak-ara.m prakurvat-i & ta.m de/sam agamad yatra % patitau tau mah-adrumau // HV_51.25 // dadar/sa t-abhy-a.m s-a madhye $ drum-abhy-am -atmaja.m /si/sum & d-amn-a nibaddham udare % kar.sam-a.nam ud-ukhalam // HV_51.26 // sagop-igopav.rddha/s ca $ sayuv-a ca vrajas tad-a & paryagacchat tato dra.s.tu.m % gope.su mahad adbhutam // HV_51.27 // jajalpus te yath-ak-ama.m $ gop-a vanavic-ari.na.h & [k: After 28ab, D6,S ins.: :k] jajalpur j-atasa.mbhr-ant-a $ sarve vismitacetasa.h | *HV_51.28ab*645 | kenemau p-atitau v.rk.sau % gho.sasyaiv-agrap-adapau // HV_51.28 // vin-a v-ata.m vin-a var.sa.m $ vidyutprapatana.m vin-a & vin-a hastik.rta.m do.sam % kenemau p-atitau drumau // HV_51.29 // aho bata na /sobhet-a.m $ vim-ul-av arjun-av imau & imau nipatitau bh-umau % vitoyau jalad-av iva // HV_51.30 // [k: After 30, B2 Poona, Bom. and Cal. eds. and G(ed.) ins.: :k] yad-imau gho.saracitau $ gho.sakaly-a.nak-ari.nau | *HV_51.30*646 | nandagopa prasannau te $ drum-av eva.mgat-av api & yatra te d-arako mukto % vim-ul-abhy-am avik.sata.h // HV_51.31 // autp-atikam ida.m gho.se $ t.rt-iya.m vartate tv iha & p-utan-ay-a nip-ata/s ca % drumayo.h /saka.tasya ca // HV_51.32 // asmin sth-ane nive/so 'ya.m $ gho.sasy-asya na vidyate & utp-at-a hy atra d.r/syante % kathayanto na/sobhanam // HV_51.33 // nandagopas tu sahas-a $ muktv-a k.r.s.nam ud-ukhal-at & nive/sya c-a.nke sucira.m % m.rta.m punar iv-agatam // HV_51.34 // [k: K1.4,?N2,V2,B2.3,Dn,Ds,D2.3,T3,M4,G(ed.) ins. after 34: D5 after the repetition of 34cd: :k] n-at.rpyat prek.sam-a.no vai $ k.r.s.na.m kamalalocanam | *HV_51.34*647 | tato ya/sod-a.m garhan vai $ nandagopo vive/sa ha & sa ca gopajana.h sarvo % gho.sam eva jag-ama ha // HV_51.35 // sa ca tenaiva n-amn-a tu $ k.r.s.no vai d-amabandhan-at & [k: For 36ab, D6,S(except T3.4) subst.: :k] yena d-amn-a nibaddho 's-av $ udare sud.r.dha.m vraje | *HV_51.36ab*648 | gho.se d-amodara iti % gop-ibhi.h parig-iyate // HV_51.36 // etad -a/scaryabh-uta.m hi $ b-alasy-as-id vice.s.titam & k.r.s.nasya bharata/sre.s.tha % gho.se nivasatas tad-a // HV_51.37 // [h: HV (CE) ch. 52, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} eva.m tau b-alyam utt-ir.nau $ k.r.s.nasa.mkar.sal.n-avubhau & tasminn eva vrajasth-ane % saptavar.sau babh-uvatu.h // HV_52.1 // n-ilap-it-ambaradharau $ p-ita/svet-anulepanau & babh-uvatur vatsap-alau % k-akapak.sadhar-av ubhau // HV_52.2 // par.nav-adya.m /srutisukha.m $ v-adayantau vara-ananau & [k: D6,T2,G,M1--3 ins. after 3ab; T1,M4,G(ed.) after the repetition of 3ab: :k] gopav-ithy-a.m sumadhura.m $ g-ayantau k-amar-upi.nau | *HV_52.32ab*649 | /su/subh-ate vanagatau % tri/s-ir.s-av iva pannagau // HV_52.3 // may-ur-a.ngadab-ah-u tau $ ballav-ap-i.dadh-ari.nau & vanam-al-ak.rtoraskau % drumapot-av ivodgatau // HV_52.4 // aravindak.rt-ap-i.dau $ rajjuyaj?nopav-itinau & sa/sikyatumbakarakau % gopave.nauprav-adakau // HV_52.5 // [k: After 5, D6,S,G(ed.) ins.: :k] par.nav-adyasam-ayuktau $ dadhyodanakarau k.rt-i | *HV_52.5*650:1 | ki.mki.n-ij-alasa.mbaddha-- $ ka.tide/savibh-u.sitau || *HV_52.5*650:2 | kak.sak-u.tasam-alambi-- $ /sikyasthadh.rtap-ayasau | *HV_52.5*650:3 | k-alayantau ca da.n.dena $ vatsa-an vatsau di/sa.m prati || *HV_52.5*650:4 | gulme.su madhum-adhv-ika.m $ m-argam-a.n-avitas tata.h | *HV_52.5*650:5 | kh-adantau vanyam-ul-ani $ pibantau madhum-ak.sikam || *HV_52.5*650:6 | dadatau madhum-ul-ani $ d-arakebhya.h samantata.h | *HV_52.5*650:7 | kh-adantau kh-adayantau ca $ m-ul-ani ca phal-ani ca || *HV_52.5*650:8 | tinduka.m bhak.sayantu ca $ gopair -apatya bh-utale | *HV_52.5*650:9 | k-ilair -apatya v.rk.sebhya.h $ kh-adayantu phal-ani ca | *HV_52.5*650:10 | kvacid dhasant-av anyonya.m $ kr-i.dam-anau kvacit kvacit & [k: After 6ab, D6,S ins.: :k] dadhyodana.m prabhu?nj-anau $ kvacit kak.savilambitam | *HV_52.6ab*651:1 | kvacic ca p-anasa.mbhr-antau $ kvacit p-ayasamoditau | *HV_52.6ab*651:2 | kvacid v.rk.se.su vi/sr-antau $ sthal-i.sv iva yath-asukham | *HV_52.6ab*651:3 | par.na/sayy-asu sa.msuptau % kvacin nidr-antarai.si.nau // HV_52.6 // [k: After 6 D6,S (außer T3,) ins.: :k] vats-an anu yath-ak-ama.m $ carantau vatsap-alakau | *HV_52.6*652:1 | vatsapucch-an sam-adh-uya $ vik.siptantau p.rthak p.rthak | *HV_52.6*652:2 | eva.m vats-an p-alayantau $ /sobhayantau mah-avanam & [k: For 7ab /S1 subst.: :k] eva.m tu vatsap-alau tau $ /sobhay-am -asatur vanam | *HV_52.7ab*653 | ca?nc-uryantau ramantau sma % ki/sor-av iva ca?ncalau // HV_52.7 // [k: After 7, Db,T,G1--3.5,M ins.: :k] g-ayantu ca kvacid gey-an $ susvara.m madhurasvaram | *HV_52.7*654:1 | utkar.na.m m.rgasa.mgha.m ca $ kurvantau g-itanisvanai.h || *HV_52.7*654:2 | gaj-an parava/s-an geyai.h $ kurvantau ca gah-avane | *HV_52.7*654:3 | lokam ittha.m carantau ca $ ramayantau ca ce.s.titai.h | *HV_52.7*654:4 | atha d-amodara.h /sr-im-an $ sa.mkar.sa.nam uv-aca ha & -arya n-asmin vane /sakya.m % gop-alai.h saha kr-i.ditum // HV_52.8 // avag-itam ida.m sarvam $ -av-abhy-a.m bhuktabhojanam & prak.s-i.nat.r.nak-a.s.tha.m ca % gopair mathitap-adapam // HV_52.9 // gahan-an-iha y-any -asan $ k-anan-ani van-ani ca & t-any -ak-a/sanik-a/s-ani % d.r/syante 'dya yath-asukham // HV_52.10 // gov-ate.sv api ye v.rk.s-a.h $ pariv.rtt-argale.su ca & sarve go.s.th-agni.su gat-a.h % k.sayam ak.sayavarcasa.h // HV_52.11 // sa.mnik.r.s.t-ani y-any -asan $ k-a.s.th-ani ca t.r.n-ani ca & t-ani d-ur-avak.r.s.t-ani % m-argitavy-ani bh-umi.su // HV_52.12 // ara.nyam idam alpodam $ alpakak.sa.m nir-a/srayam & anve.sitavyavi/sr-ama.m % d-aru.na.m viraladrumam \ akarma.nye.su v.rk.se.su # sthitaviprasthitadvijam // HV_52.13 // [k: K1.2,?N2(last two first time),V2,B,Dn,Ds,D2.3,T1,G4 ins. after 13; K2(second time).3,?N1.2(second time) after 16ab; ?N3,V1 after 14ab; V3,D1.4.6, T2,G1--3.5,M4 cont. after *656: :k] sa.mv-asasy-asya mahato $ janenots-aditadrumam | *HV_52.13*655 | nir-ananda.m nir-asv-ada.m $ ni.sprayojanam -arutam & nirviha.mgam ida.m /s-unya.m % nirvya?njanam iv-a/sanam // HV_52.14 // vikr-iyam-a.nai.h ka.s.thai/s ca $ /s-akai/s ca vanasa.mbhavai.h & utsannasa.mcayat.r.no % gho.so 'ya.m nagar-ayate // HV_52.15 // /sail-an-a.m bh-u.sa.na.m gho.so $ gho.s-a.n-a.m bh-u.sa.na.m vanam & [k: After 16ab, K2(second time).3,?N1.2(second time) ins. *655, while K1,?N3,V,B,D,T2,G,M4 ins. after 16ab; K2,?N2 cont. after *655; T3.4 after 28ab: :k] van-an-a.m bh-u.sa.na.m g-avas $ t-a/s c-asm-aka.m par-a gati.h | *HV_52.16ab*656 | tasm-ad anyad vana.m y-ama.h % pratyagravayasendhanam // HV_52.16 // icchanty anupabhukt-ani $ bhoktu.m g-avas t.r.n-ani ca & tasm-ad vana.m navat.r.na.m % gacchantu dhanino vraj-a.h // HV_52.17 // na dv-arabandh-avara.n-a $ na g.rhak.setri.nas tath-a & pra/sast-a vai vraj-a loke % yath-a vai cakrac-ari.na.h // HV_52.18 // /sak.rnm-utre.su te.sv eva $ j-ata.m k.s-araras-ayanam & na t.r.na.m bhu?njate g-avo % n-api tatpayaso hitam // HV_52.19 // sthal-ipr-ay-asu ramy-asu $ nav-asu vanar-aji.su & car-ama.h sahit-a gobhi.h % k.sipra.m sa.mv-ahyat-a.m vraja.h // HV_52.20 // /sr-uyate hi vana.m ramya.m $ pary-aptat.r.nasa.mstaram & n-amn-a v.rnd-avana.m n-ama % sv-aduv.rk.saphalodakam // HV_52.21 // ajhillika.n.takavana.m $ sarvair vanagu.nair yutam & kadambap-adapapr-aya.m % yamun-at-irasa.m/sritam // HV_52.22 // snigdha/s-it-anilavana.m $ sarvartunilaya.m /subham & gop-in-a.m sukhasa.mc-ara.m % c-arucitravan-antaram // HV_52.23 // tasya govardhano n-ama $ n-atid-ure girir mah-an & bhr-ajate d-irgha/sikharo % nandanasyeva mandara.h // HV_52.24 // madhye c-asya mah-a/s-akho $ nyagrodho yojanocchrita.h & bh-a.n.d-iro n-ama /su/subhe % n-ilamegha iv-ambare // HV_52.25 // madhyena c-asya k-alind-i $ s-imantamiva kurvat-i & pray-at-a nandanasyeva % nalin-i sarit-a.m var-a // HV_52.26 // tatra govardhana.m caiva $ bh-a.n.d-ira.m ca vanaspatim & k-alind-i.m ca nad-i.m ramy-a.m % drak.sy-ava/s carata.h sukham // HV_52.27 // [k: For 27cd, /S1 subst.: :k] sukha.m caranta.m drak.sy-ava.h $ k-alind-i.m ca nad-i.m /subh-am | *HV_52.27*657 | tatr-aya.m vasat-a.m gho.sas $ tyajyat-a.m nirgu.na.m vanam & sa.mv-ahay-ama bhadra.m te % ki.mcid utp-adya k-ara.nam // HV_52.28 // eva.m kathayatas tasya $ v-asudevasya dh-imata.h & pr-adurbabh-uvu.h /sata/so % raktam-a.msavas-a/san-a.h // HV_52.29 // ghor-a/s cintayatas tasya $ svatan-uruhaj-as tad-a & vini.spetur bhayakar-a.h % sarvata.h /sata/so v.rk-a.h // HV_52.30 // [k: /S1,K3,V2,(marg.)B1,Dn,Ds2,D5 ins. after 30; D4 after 28ab: :k] ni.spatanti sma bahavo $ vrajasyots-adan-aya vai | *HV_52.30*658 | v.rk-an ni.spatit-an d.r.s.tv-a $ go.su vatse.sv atho n.r.su & gop-i.su ca yath-ak-ama.m % vraje tr-aso 'bhavan mah-an // HV_52.31 // te v.rk-a.h pancabaddh-a/s ca $ da/sabaddh-as tath-apare & tri.m/sadvi.m/satibaddh-a/s ca % /satabaddh-as tath-apare // HV_52.32 // [k: After 32, M1--3 ins.: :k] pa?nc-a/sat.sa.s.tibaddh-a/s ca $ catv-ari.m/sat tath-aiva ca | *HV_52.32*659 | ni/scerus tasya g-atr-ad dhi $ /sr-ivatsak.rtalak.sa.n-a.h & k.r.s.nasya k.r.s.navadan-a % gop-an-a.m bhayavardhan-a.h // HV_52.33 // bhak.sayadbhi/s ca tair vats-a.ms $ tr-asayadbhi/s ca govraj-an & ni/si b-al-an haradbhi/s ca % v.rkair uts-adyate vraja.h // HV_52.34 // na vana.m /sakyate gantu.m $ na g-a/s ca parirak.situm & na van-at ki.mcid -ahartu.m % na ca v-a taritu.m nad-im // HV_52.35 // [k: After 35, all Mss. (except /S1,M1--3) ins.: :k] trast-a hy udvignamanaso $ gat-as tasmin vane 'vasan | *HV_52.35*660 | eva.m v.rkair ud-ir.nais tu $ vy-aghratilyapar-akramai.h & vrajo ni.spandace.s.ta.h sa % ekasth-anacara.h k.rta.h // HV_52.36 // [h: HV (CE) ch. 53, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} -iti.m v.rk-an-a.m d.r.s.tv-a tu $ vardham-an-a.m dur-asad-am & sastr-ipu.mso 'tha gho.so vai % samasto 'mantrayat tad-a // HV_53.1 // sth-aneneha na na.h k-arya.m $ vraj-amo 'nyan mahad vanam & [k: After 2ab, D6,T2,G1.3--5,M4,G(ed.) ins.: :k] yan nirbhaya.m sukhakara.m $ sukhasa.mc-aram-arutam | *HV_53.2ab*661 | yac chiva.m ca sukh-a.dhya.m ca % gav-a.m caiva sukh-avaham // HV_53.2 // adyaiva ki.m cire.na sma $ vraj-ama.h saha godhanai.h & y-avad v.rkair vadha.m ghora.m % na na.h sarvo vrajo vrajet // HV_53.3 // e.s-a.m dh-umr-aru.n-a.ng-an-a.m $ da.m.s.tri.n-a.m mukhakar.si.n-am & v.rk-a.n-a.m k.r.s.navaktr-a.n-a.m % bibh-imo ni/si garjat-am // HV_53.4 // mama putro mama bhr-at-a $ mama vatso 'tha gaur mama & v.rkair vy-ap-aditety eva.m % krandanti sma g.rhe g.rhe // HV_53.5 // t-as-a.m rudita/sabdena $ gav-a.m hambh-arave.na ca & vrajasyotth-apana.m cakrur % gho.sav.rddh-a.h sam-agat-a.h // HV_53.6 // te.s-a.m matam ath-aj?n-aya $ gantu.m v.rnd-avana.m prati & vrajasya ca nive/s-aya % gav-a.m caiva sukh-aya ca // HV_53.7 // v.rnd-avananive/s-aya $ j?n-atv-a t-an k.rtani/scay-an & nandagopo b.rhadv-akya.m % b.rhaspatir iv-adade // HV_53.8 // adyaiva ni/scayapr-aptir $ yadi gantavyam eva na.h & /s-ighram -aj?n-apyat-a.m gho.sa.h % sajj-ibhavata m-aciram // HV_53.9 // tato 'vaghu.syata tad-a $ gho.se tatpr-ak.rtair narai.h & /s-ighram g-ava.h prak-alyant-a.m % yujyant-a.m /saka.t-ani ca // HV_53.10 // vatsay-uth-ani k-alyant-a.m $ bh-a.nd.a.m samadhiropayat-am & v.rnd-avanam ita.h sth-an-an % nive/s-aya ca gamyat-am // HV_53.11 // tac chrutv-a nandagopasya $ vacana.m s-adhu bh-a.sitam & [k: For 12ab, G4 subst.: :k] tac chrutv-a vacana.m tasya $ nandagopasya bh-a.sitam | *HV_53.12ab*662 | udati.s.thad vraja.h sarva.h % /s-ighra.m gamanal-alasa.h // HV_53.12 // pray-ahy utti.s.tha gacch-ama.h $ ki.m /se.se y-ahi yojaya & utti.s.thati vraje tasmin % gopakol-ahalo hy abh-ut // HV_53.13 // utti.s.tham-ana.h /su/subhe $ /saka.t-isa.mka.tas tu sa.h & vy-aghragho.samah-agho.so % gho.sa.h s-agaragho.sav-an // HV_53.14 // gop-in-a.m gargar-ibhi/s ca $ m-urdhni cotta.msitair gha.tai.h & ni.spap-ata vraj-at pa.nktis % t-ar-apa.nktir iv-ambar-at // HV_53.15 // n-ilap-it-aru.nais t-as-a.m $ vastrair udgrathitocchritai.h & /sakrac-ap-ayate pa.nktir % gop-in-a.m m-argag-amin-i // HV_53.16 // d-aman-id-amabh-arai/s ca $ kecit k-ay-avalambibhi.h & gop-a m-argagat-a bh-anti % s-avaroh-a iva drum-a.h // HV_53.17 // sa vrajo vrajat-a bh-ati $ /saka.taughena bh-asvat-a & oghai.h pavanavik.siptair % ni.spatadbhir iv-ar.nava.h // HV_53.18 // k.sa.nena tadvrajasth-anam $ iri.na.m samapadyata & dravy-avayanirdh-uta.m % k-ir.na.m v-ayasama.n.dalai.h // HV_53.19 // tata.h krame.na gho.sa.h $ sa pr-apto v.rnd-avana.m vanam & nive/sa.m vipula.m cakre % nive/s-aya gav-a.m hitam // HV_53.20 // /saka.t-avartaparyanta.m $ candr-ardh-ak-arasa.msthitam & madhye yojanavist-ara.m % t-avad dvigu.nam -ayatam // HV_53.21 // ka.n.tak-ibhi.h prav.rddh-abhis $ tath-a ka.n.takitair drumai.h & nikh-atocchrita/s-akh-agrair % abhigupta.m samantata.h // HV_53.22 // manthair -aropyam-anai/s ca $ manthabandh-anukar.sa.nai.h & adbhi.h prak.s-alyam-an-abhir % gargar-ibhis tatas tata.h // HV_53.23 // kilair -aropyam-a.nai/s ca $ d-aman-ip-a/sap-a/sitai.h & stambhan-ibhir dh.rtai/s c-api % /saka.tai.h parivartitai.h // HV_53.24 // niyogap-a/sair -asaktair $ gargar-istambham-urdhasu & ch-adan-artha.m prak-ir.nai/s ca % ka.tais t.r.nag.rhais tath-a // HV_53.25 // /s-akh-avi.ta.nkair v.rk.s-a.n-a.m $ kriyam-a.nair itas tata.h & /sodham-anair gav-a.m sth-anai.h % sth-apyam-anair ud-ukhalai.h // HV_53.26 // pr-a.nmukhai.h sicyam-anai/s ca $ sa.md-ipyadbhi/s ca p-avakai.h & savatsacarm-astara.nai.h % parya.nkai/s c-avaropitai.h // HV_53.27 // toyam utt-arayant-ibhi.h $ prok.sant-ibhi/s ca tadvanam & /s-akh-a/s c-akar.sam-a.n-abhir % gop-ibhi/s ca samantata.h // HV_53.28 // yuvabhi.h sthavirai/s caiva $ gopair vyagrakarair bh.r/sam & vi/sasadbhi.h ku.th-arai/s ca % k-a.s.th-any api tar-un api // HV_53.29 // tad vrajasth-anam adhika.m $ cak-a/se k-anan-av.rtam & ramya.m vananive/sa.m vai % svabhiv.r.s.ty-am.rtopamam // HV_53.30 // t-as tu k-amadugh-a g-ava.h $ sarvak-alat.r.na.m vanam & v.rnd-avanam anupr-apt-a % nandanopamak-ananam // HV_53.31 // p-urvam eva tu k.r.s.nena $ gav-a.m satk-arak-ari.n-a & /sivena manas-a d.r.s.ta.m % tadvana.m vanac-ari.n-a // HV_53.32 // pa/scime tu tata.h pak.se $ gharmam-asi nir-amaye & var.sat-iv-am.rta.m deve % t.r.na.m tatravyavardhata // HV_53.33 // na tatra vats-a.h s-idanti $ na g-avo netare jan-a.h & yatra ti.s.thati lok-an-a.m % bhav-aya madhus-udana.h // HV_53.34 // t-as tu g-ava.h sa gho.sa/s ca $ sa ca sa.mkar.sa.no yuv-a & k.r.s.nena vihita.m v-asa.m % tam adhy-asanta nirv.rt-a.h // HV_53.35 // [k: D6,T,G ins. after 35; M4 after 34: :k] yatra ti.s.thati deve/so $ devadevo jan-ardana.h | *HV_53.35*663:1 | na tatra pr-a.nin-a.m du.hkha.m $ sa ca sarvasukh-avaha.h | *HV_53.35*663:2 | [k: After the colophon, D3.6,S ins. a passage given in App I, No 11. (CE vol. 1, p. 799) :k] [h: HV (CE) ch. 54, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tau tu v.rnd-avana.m pr-aptau $ vasudevasut-av ubhau & ceratur vatsay-uth-ani % c-arayantau sunirv.rttau // HV_54.1 // p-ur.nas tu gharmasamayas $ tayos tatra vane sukham & kr-i.dato.h saha gop-alair % yamun-a.m c-avag-ahato.h // HV_54.2 // [k: After 2, D6,T1.2,G1--3.5,M ins.: :k] gate tasmin mah-agharme $ raja.hp-urais tirohitai.h | *HV_54.2*664 | tata.h pr-av.rd anupr-apt-a $ manasa.h k-amad-ipan-i & pravavar.sur mah-aghor-a.h % /sakrac-ap-a;nktitodar-a.h \ babh-uv-adar/sana.h s-uryo # bh-umi/s c-adar/sayat t.r.nam // HV_54.3 // patat-a meghav-atena $ navatoy-anukar.si.n-a & sa.mm-arjitatal-a bh-umir % yauvanastheva lak.syate // HV_54.4 // navavar.s-avasikt-ani $ /sakragopakul-ani ca & na.s.tad-av-agnidh-um-ani % vav-ani pracak-a/sire // HV_54.5 // n.rttavy-ap-arak-ala/s ca $ may-ur-a.n-a.m kal-apin-am & madarakt-a.h prav.rtt-a/s ca % kek-a.h pa.turav-a.h k.rt-a.h // HV_54.6 // navapr-av.r.si k-ant-an-a.m $ .sa.tpad-ah-arad-ayin-am & yauvanastha.m kadamb-an-a.m % nav-abhrair bhr-ajate vapu.h // HV_54.7 // h-asita.m ku.tajai.h phullai.h $ kadambair v-asita.m vanam & tr-asita.m jaladair u.s.na.m % to.sit-a vasudh-a jalai.h // HV_54.8 // sa.mtapt-a bh-askarajalair $ abhitapt-a dev-agnibhi.h & jalair bal-ahakots.r.s.tair % ucchvasant-iva parvat-a.h // HV_54.9 // mah-av-atasamuddh-uta.m $ mah-ameghaga.n-arpitam & mah-imah-araja.hp-urais % tulyam -apadyate nabha.h // HV_54.10 // kvacit kadambah-as-a.dhya.m $ silindhr-abhara.na.m kvacit & sa.mprad-ipta.m iv-abh-ati % phullan-ipadruma.m vanam // HV_54.11 // aindre.na payas-a sikta.m $ m-arutena nav-ik.rtam & p-arthiva.m gandham -aghr-aya % loka.h k.subhitam-anasa.h // HV_54.12 // d.rptas-ara;nganinadair $ dardur avy-ah.rtena ca & navai/s ca /sikhivikru.s.tair % ekavar.n-a vasu.mdhar-a // HV_54.13 // bhramatt-ur.namah-aveg-a $ var.sapr-aptamah-aray-a.h & haryantas t-iraj-an v.rks-an % vistar-a.m y-anti nimnag-a.h // HV_54.14 // sa.mtat-as-araniryatn-a.h $ klinnapatrottaracchad-a.h & na tyajanty agam-agr-a.ni % /sr-ant-a iva patatri.na.h // HV_54.15 // toyagambh-iralambe.su $ prasravatsu nadatsu ca & udare.su nav-abhr-a.n-a.m % majjat-iva div-akara.h // HV_54.16 // tan-uruhair utpatitai.h $ salilotp-i.dasa.mkul-a & anve.syam-arg-a vasudh-a % bh-ati /s-a.dvalam-alin-i // HV_54.17 // vajre.nev-avarugn-an-a.m $ nag-an-a.m naga/s-alin-am & srotobhi.h parik.rtt-ani % patanti /sikhar-a.ni ca // HV_54.18 // patat-a meghavar.se.na $ yath-animn-anus-ari.n-a & palvalodg-ir.naraktena % p-uryante vanar-ajaya.h // HV_54.19 // hastocchritamukh-a vany-a $ meghan-ad-anus-ari.na.h & bh-anty-ativ.r.s.ty-a m-ata;ng-a % g-a.m gat-a iva toyad-a.h // HV_54.20 // pr-av.r.tprav.rtti.m sa.md.r/sya $ d.r.s.tv-a c-ambudhar-an ghan-an & rauhi.neyo mitha.h k-ale % k.r.s.na.m vacanam abrav-it // HV_54.21 // pa/sya k.r.s.na ghan-an k.r.s.n-an $ bal-akotp-atabh-u.sa.n-an & gagane tava g-atr-a.n-a.m % var.nacor-an samutthit-an // HV_54.22 // [k: After 22, T3 ins.: :k] k-amin-a.m h.rdayasy-a/su $ nighnatas t-an samantata.h (sic) | *HV_54.22*665 | tava nidr-akara.h k-alas $ tava gatropamam nabha.h & tvam iv-aj?n-atavasati.m % candro vasati v-ar.sik-im // HV_54.23 // etan n-ilotpala/sy-ama.m $ n-ilotpaladalaprabham & [k: After 24ab M2 ins.: :k] n-ilotpaladale k-ale $ bh-ati v.rnd-avana.m vanam | *HV_54.24ab*666 | sa.mpr-apte durdine k-ale % durdina.m bh-ati vai nabha.h // HV_54.24 // pa/sya k.r.s.na jalodagrai.h $ k.r.s.nair udgrathitair ghanai.h & govardhano yath-a ramyo % bh-ati govardhano giri.h // HV_54.25 // patiten-ambhas-a hy ete $ samant-an madatarpit-a.h & bhr-ajante k.r.s.nas-ara;ng-a.h % k-anane.su mud-anvit-a.h // HV_54.26 // et-any ambuprah.r.s.t-ani $ harit-ani m.rd-uni ca & t.r.n-ani /satapatr-ak.sa % patrair g-uhanti medin-im // HV_54.27 // k.sarajjal-an-a.m /sail-an-a.m $ van-an-a.m ca jal-agame & sasasy-an-a.m ca s-im-an-a.m na % lak.sm-ir vyatiricyate // HV_54.28 // /s-ighrav-atasamuddh-ut-a.h $ pro.sitautsukyak-ari.na.h & d-amodarodd-amarav-a.h % pr-agalbhya.m y-anti toyad-a.h // HV_54.29 // hare harya/svac-apena $ trivar.nena trivikrama & vib-a.najyena dhanu.s-a % taveda.m madhyama.m padam // HV_54.30 // nabhasya ca nabha/s cak.sur $ na bh-aty e.sa nabha/scara.h & meghai.h /s-it-atapakaro % vira/smir iva ra/smim-an // HV_54.31 // dy-av-ap.rthivyo.h sa.msarga.h $ satata.m vitatai.h k.rta.h & avyavacchinnadh-araughai.h % samudraughanibhair ghanai.h // HV_54.32 // n-ip-arjunakadamb-an-a.m $ p.rthivy-a.m c-abhiv.r.staya.h & gandhai.h kol-ahal-a v-anti % v-at-a madanad-ipan-a.h // HV_54.33 // sa.mprav.rttamah-avar.sa.m $ lambam-anamah-ambudam & bh-aty ag-adham aparyanta.m % sas-agaram iv-ambaram // HV_54.34 // dh-ar-anirmalan-ar-aca.m $ vidyut kavacanirmalam & /sakrac-ap-ayudhadhara.m % yuddhasajjam iv-ambaram // HV_54.35 // /sail-an-a.m ca van-an-a.m ca $ drum-a.n-a.m ca var-anana & praticchann-ani bh-asante % /sikhar-a.ni ghanair ghanai.h // HV_54.36 // gaj-an-ikair iv-ak-ir.na.m $ salilodg-aribhir ghanai.h & var.nas-ar-upyat-a.m y-ati % gagana.m s-agarasya vai // HV_54.37 // samudroddh-utajanit-a $ lola/s-a.dvalakampina.h & /s-it-ah sap.r.satodg-ar-a.h % karka/s-a v-anti m-arut-a.h // HV_54.38 // ni/s-asu suptacandr-asu $ muktatoy-asu toyadai.h & magnas-uryasya nabhaso % n-abhibh-anti di/so da/sa // HV_54.39 // [k: After 39, K,?N2.3,V,B,D(except D6),T1.3.4 ins.: :k] cetana.m pu.skara.m ko/sai.h $ k.sudh-adhm-atai.h samantata.h | *HV_54.39*667:1 | na gh.r.n-in-a.m na ramy-a.n-a.m $ viveka.m y-anti k.r.s.taya.h | *HV_54.39*667:2 | [k: ?N2 cont.: :k] sa.mhat-an-a.m dvireph-an-a.m $ nive/sa.m y-anti pa;nkaya.h | *HV_54.39*668 | gharmado.saparityakta.m $ meghatoyavibh-u.sitam & pa/sya v.rnd-avana.m k.r.s.na % vana.m caitraratha.m yath-a // HV_54.40 // eva.m pr-av.r;ngun-an sarv-a?n $ /sr-im-an k.r.s.nasya p-urvaja.h & kathayann eva balav-an % vrajam eva jag-ama ha // HV_54.41 // tau r-amayant-av anyonya.m $ k.r.s.nasa.mkar.sa.n-av ubhau & tatk-ala.m j?n-atibhi.h s-ardha.m % ceratus tau mahad vanam // HV_54.42 // [k: After adhy. 54, D3.6,S ins. App12. :k] [h: HV (CE) ch. 55, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} kad-acit tu tad-a k.r.s.no $ vin-a sa.mkar.sa.na.m gurum & cac-ara tadvanavara.m % k-amar-up-i var-anana.h // HV_55.1 // k-akapak.sadhara.h /sr-im-a?n $ /sy-ama.h padmadalek.sa.na.h & /sr-ivatsenoras-a yukta.h % /sa/s-a.nka iva lak.sma.n-a // HV_55.2 // s-a.ngaden-agrap-adena $ pa.nkajodbhinnavarcas-a & sukum-ar-abhit-amre.na % kr-antavikr-antag-amin-a // HV_55.3 // p-ite pr-itikare n-.r.n-a.m $ padmaki?njalkasaprabhe & s-uk.sme vas-ano vasane % sasa.mdhya iva toyada.h // HV_55.4 // vanyavy-ap-arayukt-abhy-a.m $ vyagr-abhy-a.m da.n.darajjubhi.h & bhuj-abhy-a.m s-adhuv.rtt-abhy-a.m % p-ujit-abhy-a.m divaukasai.h // HV_55.5 // sad.r/sa.m pu.n.dar-ikasya $ gandhena kamalasya ca & rar-aja tasya tadb-alye % ruciro.s.thapu.ta.m mukham // HV_55.6 // /sikh-abhis tasya mukt-abh-i $ rar-aja mukhapa.nkajam & v.rtta.m .sa.tpadapa.nkt-ibhir % yath-a sy-at padmama.n.dalam // HV_55.7 // tasy-arjunakadamb-a.dhy-a $ n-ipakandalam-alin-i & rar-aja m-al-a /sirasi % nak.satr-a.n-a.m yath-a divi // HV_55.8 // sa tay-a m-alay-a v-ira.h $ /su/subhe sarvapu.spay-a & meghak-al-ambuda/sy-amo % nabhasya iva m-urtim-an // HV_55.9 // eken-amalapatre.na $ ka.n.thas-utr-avalambin-a & rar-aja barhipatre.na % mandam-arutakampin-a // HV_55.10 // kvacid g-ayan kvacit kr-i.da.m/s $ ca?nc-urya.m/s ca kvacit kvacit & par.nav-adya.m /srutisukha.m % v-aday-ana.h kvacid vane // HV_55.11 // gopave.nu.m sumadhura.m $ k-am-at tam api v-adayan & prahl-adan-artha.m ca gav-a.m % kvacid vanagato yuv-a \ gokule 'mbudhara/sy-ama/s # cac-ara dyutim-an prabhu.h // HV_55.12 // [k: After 12, /S1 ins.: :k] govardhanasya ca gire.h $ par.nav-adya.m /srute.h sukham | *HV_55.12*669 | reme ca tatra ramy-asu $ citr-asu vanar-aji.su & may-uraravaghu.s.t-asu % madanodd-ipan-i.su ca \ meghan-adaprativy-uhair # n-adit-asu samantata.h // HV_55.13 // /s-a.dvalacchannam-arg-asu $ /sil-indhr-abhara.n-asu ca & kandal-amaladant-i.su % sravant-i.su nava.m jalam // HV_55.14 // kesar-a.n-a.m navair gandhair $ madani.h/svasitopamai.h & abh-ik.s.na.m ni.h/svasant-i.su % yo.sitsv iva samantata.h // HV_55.15 // sevyam-ano navair v-atair $ drumasa.mgh-atani.hs.rtai.h & t-asu k.r.s.no muda.m lebhe % saumy-asu vanar-aji.su // HV_55.16 // sa kad-acid vane tasmin $ gobhi.h saha parivrajan & dadar/sa vipulodagra.m % /s-akhina.m /s-akhin-a.m varam // HV_55.17 // sthita.m dhara.ny-a.m megh-abha.m $ nibi.da.m patrasa.mcayai.h & gagan-ardhocchrit-ak-ara.m % pavan-abhogak-ari.na.m // HV_55.18 // n-ilacitr-a.ngavar.nai/s ca $ sevita.m bahubhir dvijai.h & phalai.h prav-alai/s ca ghana.m % sendrac-apaghanopamam // HV_55.19 // bhavan-ak-aravi.tapa.m $ lat-apu.spasuma.n.ditam & vi/s-alam-ul-avatata.m % pavan-ambhodadh-ari.nam // HV_55.20 // -adhipatyam iv-anye.s-a.m $ tasya de/sasya /s-akhin-am & kurv-a.na.m /subhakarm-a.na.m % tiro var.santam avyayam // HV_55.21 // nyagrodha.m parvat-ak-ara.m $ bh-a.n.d-ira.m n-ama n-amata.h & d.r.s.tv-a tatra mati.m cakre % niv-as-aya div-a prabhu.h // HV_55.22 // sa tatra vayas-a tulyair $ vatsap-alai.h sah-anagha.h & reme vai divasa.m k.r.s.na.h % pur-a svargagato yath-a // HV_55.23 // [k: After 55.23, D2.6 S ins. a passage given in App13. :k] ta.m kr-i.dam-a.na.m gop-al-a.h $ k.r.s.na.m bh-a.n.d-irav-asinam & ramayanti sma bahavo % vanyai.h kr-i.danakais tad-a // HV_55.24 // anye sma parig-ayanti $ gop-a muditam-anas-a.h & gop-al-a.h k.r.s.nam ev-anye % g-ayanti sma ratipriy-a.h // HV_55.25 // te.s-a.m sa g-ayat-am eva $ v-aday-am-asa v-iryav-an & par.nav-ady-antare ve.nu.m % tumb-iv-i.n-a.m ca tatra ha // HV_55.26 // kad-acic c-arayann eva $ g-a.h sa gov.r.sabhek.sa.na.h & jag-ama yamun-at-ira.m % lat-ala.mk.rtap-adapam // HV_55.27 // tara.mg-ap-a.ngaku.til-a.m $ v-arispar/sasukh-anil-am & t-a.m ca padmotpalavat-i.m % dadar/sa yamun-a.m nad-im // HV_55.28 // sut-irth-a.m sv-adusalil-a.m $ hradin-i.m vegag-amin-im & toyav-atoddhatair vegair % avan-amitap-adap-am // HV_55.29 // ha.msak-ara.n.davodghu.s.t-a.m $ s-arasai/s ca vin-adit-am & anyonyamithunai/s caiva % sevit-a.m mithunecarai.h // HV_55.30 // jalajai.h pr-a.nibhi.h k-ir.n-a.m $ jalajair bh-u.sit-a.m gu.nai.h & jalajai.h kusumai/s citr-a.m % jalajair haritodak-am // HV_55.31 // prasthitasrotacara.n-a.m $ pulina/sro.nima.n.dal-am & -avartan-abhigambh-ir-a.m % padmalom-anura?njit-am // HV_55.32 // hrada/s-atodar-akr-ant-a.m $ tritara.mgaval-idhar-am & cakrav-akastanata.t-a.m % t-irap-ar/sv-ayat-anan-am // HV_55.33 // [k: After 33, Ds ins.: :k] m-in-ak.sicapal-a.m k-ant-a.m $ k-anta/saivalam-urdhaj-am | *HV_55.33*670 | phenaprah.r.s.tada/san-a.m $ prasann-a.m ha.msah-asin-im & rucirotpalapatr-ak.s-i.m % natabhr-u.m jalajek.sa.n-am // HV_55.34 // hradad-irghalal-a.t-ant-a.m $ k-ant-a.m /saivalam-urdhaj-am & d-irghasrot-ayatabhuj-am % -abhoga/srava.n-ayat-am // HV_55.35 // k-ara.n.dav-aku.n.dalin-i.m $ /sr-imatpa.nkajalocan-am & k-a/sac-am-ikara.m v-aso % vas-an-a.m ha.msalak.sa.n-am // HV_55.36 // ta.taj-abhara.nopet-a.m $ m-inanirmalamakhal-am & v-ariplavaplavak.saum-a.m % s-aras-ar-avan-upur-am // HV_55.37 // jh-a.sanakr-anulipt-a.ng-i.m $ k-urmalak.sa.na/sobhin-im & nip-ana/sv-apad-ap-i.d-a.m % n.rbhi.h p-itapayodhar-am \ /sv-apadocchi.s.tasalil-am # -a/sramasth-anasa.mkul-am // HV_55.38 // [k: After 38, D3.6,S ins.: :k] siddh-ar-adhyamah-adeva+ $ +sikat-ali;ngama.n.dit-am | *HV_55.38*671:1 | munim.rtku.n.dik-ap-ura+ $ +sam-udbh-utamah-arav-am (sic) | *HV_55.38*671:2 | siddhayo.sitakucasrasta+ $ +ku;nkumak.sodapi;ngal-am | *HV_55.38*671:3 | sut-irth-a.m sarvap-apaghn-i.m $ n.r.n-a.m tadgatacetas-am | *HV_55.38*671:4 | t-a.m samudrasya mahi.s-i.m $ v-ik.sam-a.na.h samantata.h & cac-ara rucira.m k.r.s.no % yamun-am upa/sobhayan // HV_55.39 // t-a.m caran sa nad-i.m /sre.s.th-a.m $ dadar/sa hradam uttamam & d-irgha.m yojanavist-ara.m % dustara.m trida/sair api // HV_55.40 // gambh-iram ak.sobhyajala.m $ ni.skampam iva s-agaram & toyapai.h /sv-apadais tyakta.m % /s-unya.m toyacarai.h khagai.h // HV_55.41 // ag-adhen-ambhas-a p-ur.na.m $ meghap-ur.nam iv-ambaram & du.hkhopasarpya.m t-ire.su % sasarpair vipulair bilai.h // HV_55.42 // vi.s-ara.nigatasy-agner $ dh-umena parive.s.titam // HV_55.43 // upabhogai.h parityakta.m $ sadbhis tri.sava.n-arthibhi.h & -ak-a/s-ad apy asa.mc-arya.m % khagair -ak-a/sagocarai.h // HV_55.44 // t.r.ne.sv api patatsv apsu $ jvalantam iva tejas-a & samant-ad yojana.ms-agra.m % t-ire.sv api dur-asadam // HV_55.45 // vi.s-analena ghore.na $ jv-al-aprajvalita.m hradam & vajrasyottaratas tasya % kro/sam-atre nir-amaye // HV_55.46 // ta.m d.r.s.tv-a cintay-am-asa $ k.r.s.no vai vipula.m hradam & ag-adha.m dyotam-ana.m ca % kasyeda.m sumahad dhradam // HV_55.47 // asmin sa k-aliyo n-ama $ k-al-a?njanacayopama.h & urag-adhipati.h s-ak.s-ad % dhrade vasati d-aruna.h // HV_55.48 // uts.rjya s-agare v-asa.m $ yo may-a v-ahita.h pur-a & bhay-at patagar-ajasya % supar.nasyorag-a/sina.h // HV_55.49 // teneya.m d-u.sit-a sarv-a $ yamun-a s-agara.mgam-a & bhay-at tasyoragapater % n-aya.m de/so ni.sevyate // HV_55.50 // tad ida.m d-aru.n-ak-aram $ ara.nya.m r-u.dha/s-a.dvalam & s-avarohadruma.m ghora.m % k-ir.na.m n-an-alat-adrumai.h // HV_55.51 // rak.sita.m sarpar-ajasya $ sacivair vanav-asibhi.h & vana.m nirvi.say-ak-ara.m % vi.s-annam iva du.hsp.r/sam \ tair -aptak-aribhir nitya.m # sarvata.h parirak.sitam // HV_55.52 // /saiv-alamalinai/s c-api $ v.rk.sai.h k.supalat-akulai.h & kartavyam-argau bhr-ajete % hradasy-asya ta.t-av ubhau // HV_55.53 // tad asya sarpar-ajasya $ kartavyo nigraho may-a & yatheva.m saridambhod-a % bhavec chivajal-a/say-a // HV_55.54 // [k: For 54cd, D3.6,T1.2,G,M subst.: :k] aya.m ca sevya.h kartavyo $ hrada.h /s-itajal-a/sraya | *HV_55.54*672 | [k: After *672, K2 ins.: :k] sa sa.mkar.sa.na.m -amantrya $ ke/savas tv idam abrav-it | *HV_55.54*673 | [k: K2 cont.; ?N2.3,V2,B1 ins. after 54; V1.3,D2 after 55; K1 after the repetition of 56ab; K4,D5 after 56ab; Ds2 cont. after *675: :k] -atm-anam -atmano v-akya.m $ prov-aca sa priya.mvada.h | *HV_55.54*674:1 | ida.m vana.m nad-i ceya.m $ /sara.nyam iti me mati.h | *HV_55.54*674:2 | na nisarpanti d.r/syante $ sattv-an-iha mah-itale | *HV_55.54*674:3 | vrajopabhogy-a ca /subh-a $ n-age vai damite may-a & sarvartusukhasa.mc-ar-a % sarvat-irthasukh-a/sray-a // HV_55.55 // etadartha.m ca v-aso 'yam $ vraje 'smin gopajanma ca & am-i.s-am utpathasth-an-a.m % /s-asan-artha.m dur-atman-am // HV_55.56 // eta.m kadambam -aruhya $ tad e.sa /si/sul-ilay-a & vinipatya hrade ghore % damayi.sy-ami k-aliyam // HV_55.57 // [k: After 57, K2,?N2.3,V,B,Ds,D4.5 ins.: :k] eva.m* k.rte b-ahuv-irya.m* $ loke khy-ati.m gami.syati | *HV_55.57*675 | [k: After *675, Ds2 cont. *674; while D3.6,S(except T3.4) ins. after 57: :k] mama jp-adatalaspar/s-ad $ d-irghaj-iv-i bhaved ayam | *HV_55.57*676:1 | kadamba.h pu.spaphalav-an $ sam-aar-adhya/s ca matpriyai.h || *HV_55.57*676:2 | so 'ya.m kadamba/sikhara.h $ sarvapr-a.nisukh-avaha.h | *HV_55.57*676:3 | ady-api bhr-ajate vi.s.no.h $ p-adasa.mspar/sa/sobhay-a | *HV_55.57*676:4 | [h: HV (CE) ch. 56, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner. version March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sopas.rtya nad-it-ira.m $ baddhv-a parikara.m d.r.dham & -arohac capala.h k.r.s.na.h % kadamba/sikhara.m yuv-a // HV_56.1 // k.r.s.na.h kadamba/sikhar-al $ lambam-ano 'mbud-ak.rti.h & hradamadhye 'karoc chabda.m % nipatann ambujek.sa.na.h // HV_56.2 // [k: After 2, D2 ins.: :k] n-ilotpaladala/sy-amo $ hrade tasmin pap-ata ha | *HV_56.2*677 | sa k.r.s.nen-avapatat-a $ k.sobhita.h sa mah-ahrada.h & sa.mpr-a/sicyata vegena % bhidyam-ana iv-ar.nava.h // HV_56.3 // tena /sabdena sa.mk.subdha.m $ tatsarpabhavana.m mahat & utti.s.thad udak-at sarpo % ro.sapary-akulek.sa.na.h // HV_56.4 // sa coragapati.h kruddho $ meghar-a/sisamaprabha.h & tato rakt-antanayana.h % k-aliya.h samad.r/syata // HV_56.5 // pa?nc-asya.h p-avakocchv-asa/s $ calajjhvo 'nal-anana.h & p.rtubhi.h pa?ncabhir ghorai.h % /sirobhi.h pariv-arita.h // HV_56.6 // p-urayitv-a hrada.m sarva.m $ bhogen-analavarcas-a & sphurann iva sa ro.se.na % jvalann iva ca tejas-a // HV_56.7 // krodhena tajjala.m tasya $ sarva.m /s.rtam iv-abhavat & prati/srot-a/s ca bh-iteva % jag-ama yamun-a nad-i \ tasya krodh-agnip-ur.nena # vaktre.n-abh-uc ca m-aruta.h // HV_56.8 // d.r.s.tv-a k.r.s.na.m hradagata.m $ kr-i.danta.m /si/sul-ilay-a & sadh-um-a.h pannagendrasya % mukh-an ni/scerur arci.sa.h // HV_56.9 // s.rjat-a tena ro.s-agni.m $ sam-ipe t-iraj-a drum-a.h & k.sa.nena bhasmas-an n-it-a % yug-antapratimena vai // HV_56.10 // tasya putr-a/s ca d-ar-a/s ca $ bh.rty-a/s c-anye mahorag-a.h & vamanta.h p-avaka.m ghora.m % vaktrebhyo vi.sasa.mbhavam \ sadh-um-a.h pannagendr-as # te nipetur amitaujasa.h // HV_56.11 // prave/sita/s ca tai.h sarpai.h $ sa k.r.s.no bhogabandhanam & niryatnacara.n-ak-aras % tasthau girir iv-acala.h // HV_56.12 // dada.m/sur da/sanais t-ik.s.nair $ vi.sotp-i.dajal-avilai.h & te k.r.s.na.m sarpapatayo % na mam-ara ca v-iryav-an // HV_56.13 // [k: After 13, D6,S (außer T3.4,), G(ed.) ins.: :k] sa.mda/syam-ano da/sanair $ na cac-ala sa ke/sava.h | *HV_56.13*678:1 | vyacarat sucira.m k-ala.m $ k.r.s.no vai k-aliye hrade | *HV_56.13*678:2 | etasminn antare bh-it-a $ gop-al-a.h sarva eva te & krandam-an-a vraja.m jagmur % b-a.spasa.mdigdhay-a gir-a // HV_56.14 // e.sa moha.m gata.h k.r.s.no $ magno vai k-aliyahrade & bhak.syate sarpar-ajena % tad -agacchata m-aciram // HV_56.15 // nandagop-aya vai k.sipra.m $ ballav-aya nivedyat-am & e.sa te k.r.syate putra.h % sarpe.neti mah-ahrade // HV_56.16 // nandagopas tu tac chrutv-a $ vajrap-atopama.m vaca.h & -arta.h skhalitavikr-antas % ta.m jag-ama hradottamam // HV_56.17 // sab-alayuvat-iv.rddha.h $ sa ca sa.mkar.sa.no yuv-a & -akr-i.da.m pannagendrasya % janas ta.m samup-agamat // HV_56.18 // nandagopamukh-a gop-as $ te sarve s-a/srulocan-a.h & [k: After 19ab, D6,T1.2,G1--3.5,M1.2.4 ins.: :k] ida.m ki.m tv iti sa.mbhr-ant-a.h $ kasyeda.m karma ceti vai | *HV_56.19ab*679 | h-ah-ak-ara.m prakurvantas % tasthus t-ire hradasya vai // HV_56.19 // vr-i.dit-a vismit-a/s caiva $ /sok-art-a/s ca puna.h puna.h & kecit tu k.r.s.na h-a heti % h-a dhig ity apare puna.h \ apare h-a hat-a.h smeti # rurudur bh.r/sadu.hkhit-a.h // HV_56.20 // striya/s caiva ya/sod-a.m t-am $ h-a hat-as-iti cukru/su.h & y-a pa/syasi priya.m putra.m % sarpar-ajava/sa.mgata.m \ sa.mdita.m sarpabhogena # k.r.syam-a.na.m yath-a m.rgam // HV_56.21 // a/smas-aramaya.m n-una.m $ h.rdaya.m te 'bhilak.syate & putra.m katham ima.m d.r.s.tv-a % ya/sode n-avad-iryate // HV_56.22 // du.hkhita.m bata pa/sy-amo $ nandagopa.m hrad-antike & nyasya putramukhe d.r.s.ti.m % ni/scetanam avasthitam // HV_56.23 // ya/sod-am anugacchantya.h $ sarp-av-asam ima.m hradam & pravi/s-amo na y-asy-ama.h % sarv-a d-amodara.m vin-a // HV_56.24 // divasa.h ko vin-a s-urya.m $ vin-a candre.na k-a ni/s-a & vin-a v.r.se.na k-a g-avo % vin-a k.r.s.nena ko vraja.h \ vin-a k.r.s.na.m na y-asy-amo # vivats-a iva dhenava.h // HV_56.25 // t-as-a.m vilapita.m /srutv-a $ te.s-am ca vrajav-asin-am & [k: After 26ab, ?N2.3,V,B1.2,Ds,D3.5 ins.: :k] vil-apa.m nandagopasya $ ya/sod-a.m rudat-i.m tath-a | *HV_56.26ab*680 | ekabh-ava/sar-iraj?na % ekadeho dvidh-ak.rta.h \ sa.mkar.sa.nas tu sa.mkruddho # babh-a.se k.r.s.nam avyayam // HV_56.26 // k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho $ gop-an-a.m nandivardhana & damyat-am e.sa vai k.sipra.m % sarpar-ajo vi.s-ayudha.h // HV_56.27 // ime no b-andhav-as t-ata $ tv-a.m matv-a m-anu.sa.m prabho & paridevanti karu.nam % sarve m-anu.sabuddhaya.h // HV_56.28 // tac chrutv-a rauhi.neyasya $ v-akya.m sa.mj?n-asam-iritam & vikr-i.dy-aspho.tayad b-ah-u % tad bhittv-a bhogabandhanam // HV_56.29 // tasya padbhy-a.m ath-akramya $ bhogar-a/si.m jalok.sitam & /siro 'sya k.r.s.no jagr-aha % svahasten-avan-amya ca // HV_56.30 // tasy-aruroha sahas-a $ madhyama.m tan mahac chira.h & so 'sya m-urdhni sthita.h k.r.s.no % nanarta rucir-a.ngada.h // HV_56.31 // [k: After 31, D6,S ins.: :k] l-asya.m bahuvidha.m k.r.s.no $ vidadhe tasya m-urdhani || *HV_56.31*681:1 | tasya n.rtta.m smaran vi.s.nor $ har.so 'dya mama j-ayate | *HV_56.31*681:2 | rom.n-a.m sarve.su g-atre.su $ r-ajann udgamayan sad-a | *HV_56.31*681:3 | m.rdyam-ana.h sa k.r.s.nena $ /sr-antam-urdh-a bhuja.mgama.h & asyai.h sarudhirodg-arai.h % k-atara.m v-akyam abrav-it // HV_56.32 // avij?n-an-an may-a k.r.s.na $ ro.so 'ya.m sa.mpradar/sita.h & damito 'ha.m hatavi.so % va/sagas te var-anana // HV_56.33 // tad-aj?n-apaya ki.m kury-a.m $ sad-ar-apatyab-andhava.h & kasya v-a va/sat-a.m y-ami % j-ivita.m me prad-iyat-am // HV_56.34 // [k: After 34, D6,T1.2,G1.3.5,M1.2.4 ins.: :k] namas te brahmarudrendra+ $ +sur-asuranamask.rta | *HV_56.34*682:1 | /sara.na.m tv-a.m prapanno 'smi $ j-ivita.m me prad-iyat-am || *HV_56.34*682:2 | apar-adha.m k.rta.m yat tu $ m-u.dhen-ak.rtabuddhin-a | *HV_56.34*682:3 | darp-anvitena ca may-a $ na tat sa.msmartum arhasi || *HV_56.34*682:4 | prasanne tvayi deve/sa $ vainateyo na m-a.m haret | *HV_56.34*682:5 | tasm-ad vidhatsva yat k-arya.m $ may-a kartavyam -i/svara | *HV_56.34*682:6 | ity uktv-a sa /sirobhis tu $ k.r.s.nap-ad-av ap-ujayat | *HV_56.34*682:7 | pa?ncam-urdh-anata.m d.r.s.tv-a $ sarpa.m sarp-ariketana.h & akruddha eva bhagav-an % pratyuv-acorage/svaram // HV_56.35 // tav-asmin yamun-atoye $ naiva sth-ana.m dad-amy aham & gacch-ar.navajala.m sarpa % saputra.h sahab-andhava.h // HV_56.36 // ya/s ceha bh-uyo d.r/syeta $ sth-ale v-a yadi v-a jale & tava bh.rtyas tan-ujo v-a % k.sipra.m vadhya.h sa me bhavet // HV_56.37 // /siva.m c-asya jalasy-astu $ tva.m ca gaccha mah-ar.navam & sth-ane tv iha bhaved do.sas % tav-antakara.no mah-an // HV_56.38 // matpad-ani ca te sarpa $ d.r.s.tv-a m-urdhani s-agare & garuda.h pannagaripus % tvayi na prahari.syati // HV_56.39 // [k: After 39, D6,T1,G1--3,M1.2.4 ins.: :k] evam uktas tu k.r.s.nena $ patatrivaraketun-a | *HV_56.39*682A | [k: *682 occurs twice, after 56.34 and after 56.39; the second occurrence has been numbered *682A. :k] g.rhya m-urdhn-a tu cara.nau $ k.r.s.nasyoragapu.mgava.h & pa/syat-am eva gop-an-a.m % jag-am-adar/sana.m hrad-at // HV_56.40 // nirjite tu gate sarpe $ k.r.s.nam utt-irya vi.s.thitam & vismit-as tu.s.tuvur gop-a/s % cakru/s caiva pradak.si.nam // HV_56.41 // -ucu.h sarve susa.mpr-it-a $ nandagopa.m vanecar-a.h & dhanyo 'sy anug.rh-ito 'si % yasya te putra -id.r/sa.h // HV_56.42 // adyaprabh.rti gop-an-a.m $ gav-a.m gho.sasya c-anagha & -apatsu /sara.na.m k.r.s.na.h % prabhu/s c-ayatalocana.h // HV_56.43 // j-at-a /sivajal-a sarv-a $ yamun-a munisevit-a & sarvais t-irthai.h sukha.m % g-avo vicari.syanti na.h sad-a // HV_56.44 // vyaktam eva vaya.m gop-a $ vane yat k.r.s.nam -id.r/sam & mahadbh-uta.m na j-an-ima/s % channam agnim iva vraje // HV_56.45 // eva.m te vismit-a.h sarve $ stuvanta.h k.r.s.nam avyayam & jagmur gopaga.n-a gho.sa.m % dev-a/s caitraratha.m yath-a // HV_56.46 // [h: HV (CE) ch. 57, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} damite sarpar-aje tu $ k.r.s.nena yamun-ahrade & tam eva ceratur de/sam % sahitau r-amake/savau // HV_57.1 // jagmatus tau tu sa.mraktau $ godhanai.h saha g-aminau & giri.m govardhana.m ramya.m % vasudevasut-av ubhau // HV_57.2 // govardhanasyottarato $ yamun-at-iram -a/sritam & dad.r/s-ate 'tha tau v-irau % ramya.m t-alavana.m mahat // HV_57.3 // tau t-alapar.napratate $ ramye t-alavane ratau & ceratu.h paramapr-itau % v.r.sapot-av ivodgatau // HV_57.4 // sa tu de/sa.h sama.h snigdho $ lo.s.tap-a.s-a.navarjita.h & darbhapr-ayasthal-ibh-uta.h % sumah-an k.r.s.nam.rttika.h // HV_57.5 // t-alais tair vipulaskandhair $ ucchritai.h /sy-amaparvabhi.h & phal-agra/s-akhibhir bh-ati % n-agahastair ivocchritai.h // HV_57.6 // tatra d-amodaro v-akyam $ uv-aca vadat-a.m vara.h & aho t-alaphalai.h pakvair % v-asiteya.m vanasthal-i // HV_57.7 // sv-ad-uny -arya sugandh-ini $ /sy-am-ani rasavanti ca & t-alapakv-ani sahitau % p-atay-avo laghukramau // HV_57.8 // yady e.s-am -id.r/so gandho $ madhuro ghr-anasa.mmata.h & rasen-am.rtakalpena % bhavi.syant-iti me mati.h // HV_57.9 // d-amodaravaca.h /srutv-a $ rauhi.neyo hasann iva & p-ataya.ms t-alapakv-ani % c-alay-am -asa t-a.ms tar-un // HV_57.10 // tat tu t-alavana.m n-.r.n-am $ asevya.m duratikramam & nirm-a.nabh-utam iri.na.m % puru.s-ad-alayopamam // HV_57.11 // [k: After 11, D6,T1.2,G1.3--5,M ins.: :k] p-a.s-a.nair atha r-ajendra $ bahubhi.h parvatopamai.h | *HV_57.11*683:1 | pakv-ani caiva r-ajendra $ p-atay-am -asa k-amata.h | *HV_57.11*683:2 | d-aru.no dhenuko n-ama $ daityo gardabhar-upav-an & kharay-uthena mahat-a % v.rta.h samupasevate // HV_57.12 // sa tat talavana.m ghora.m $ gardabha.h parirak.sati & n.rpak.si/sv-apadaga.n-a.ms % tr-asay-ana.h sa durmati.h // HV_57.13 // t-ala/sabda.m sa ta.m /srutv-a $ sa.mghu.s.ta.m phalap-atane & n-amar.sayata sa.mkruddhas % t-alasvanam iva dvipa.h // HV_57.14 // /sabd-anus-ar-i sa.mkruddho $ darp-aviddhasa.t-anana.h & stabdh-ak.so he.sitapa.tu.h % khurair nird-arayan mah-im // HV_57.15 // -aviddhapuccho h.r.sito $ vy-att-anana iv-antaka.h & -apatann eva dad.r/se % rauhi.neyam avasthitam // HV_57.16 // t-al-an-a.m tam adho d.r.s.tv-a $ sa dhvaj-ak-aram avyayam & rauhi.neya.m kharo du.s.ta.h % so 'da/sad da/san-ayudha.h // HV_57.17 // padbhy-am ubh-abhy-a.m ca puna.h $ pa/scim-abhy-a.m par-a.nmukha.h & jagh-anorasi daitya.h sa % rauhi.neya.m nir-ayudham // HV_57.18 // t-abhy-am eva sa jagr-aha $ padbhy-a.m ta.m daityagardabham & -avarjitamukhaskandha.m % prairayat t-alam-urdhani // HV_57.19 // sa bhagnoruka.tign-ivo $ bhagnap.r.s.tho dur-ak.rti.h & kharas t-alaphalai.h s-ardha.m % pap-ata dhara.n-itale // HV_57.20 // ta.m gat-asu.m gata/sr-ika.m $ patita.m v-ik.sya gardabham & j?n-at-i.ms tath-apar-a.ms tasya % cik.sepa t.r.nar-ajani // HV_57.21 // [k: After 21, T1.2,G1.2.5,M1--3 ins.: :k] te sarve t-alapakvai/s ca $ nipetur dhara.n-itale | *HV_57.21*684 | s-a bh-ur gardabhadehai/s ca $ t-alapakvai/s ca p-atitai.h & babh-ase channajalad-a % dyaur iv-avyakta/s-arad-i // HV_57.22 // tasmin gardabhadaiteya tu $ s-anuge vinip-atite & ramya.m t-alavana.m tadd hi % bh-uyo ramyatara.m babhau // HV_57.23 // vipramuktabhaya.m /subhra.m $ vivikt-ak-aradar/sanam & caranti sma sukha.m g-avas % tatt-alavanam uttamam // HV_57.24 // tata.h pravy-ah.rt-a.h sarve $ gop-a vananiv-asina.h & v-ita/sok-a vana.m sarve % ca?nc-uryante sma te sukham // HV_57.25 // tata.h sukha.m prak-ir.n-asu $ go.su n-agendravikramau & drumapar.n-asane k.rtv-a tau % yath-arha.m ni.sidatu.h // HV_57.26 // [h: HV (CE) ch. 58, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} atha tau j-atahar.sau tu $ vasudevasut-av ubhau & tatt-alavanam uts.rjya % bh-uyo bh-a.n.d-ira.m -agatau // HV_58.1 // c-arayantau viv.rddh-ani $ godhan-ani /subh-ananau & sph-itasasyaprar-u.dh-ani % v-ik.sam-a.nau van-ani ca // HV_58.2 // k.svedayantau prag-ayantau $ pracinvantau ca p-adap-an & n-amabhir vy-aharantau ca % savats-a g-a.h para.mtapau // HV_58.3 // niryogap-a/sair -asaktau $ skandh-abhy-am /subhalak.sa.nau & vanam-al-ak.rtoraskau % b-ala/s.r.ng-av ivar.sabhau // HV_58.4 // suvar.n-a?njanavar.n-abh-av $ anyonyasad.r/s-ambarau & mahendr-ayudhasa.msaktau % /suklak.r.s.n-av iv-ambudau // HV_58.5 // ku/s-agrakusum-an-a.m ca $ kar.nap-uramanoramau & vanam-arge.su kurv-a.nau % vanyave.sadhar-av ubhau // HV_58.6 // govardhanasy-anucarau $ vane s-anucarau ca tau & ceratur lokasiddh-abhi.h % kr-i.d-abhir apar-ajitau // HV_58.7 // t-av ena.m m-anu.s-i.m d-ik.s-a.m $ vahantau surap-ujitau & tajj-atigu.nayukt-abhi.h % kr-i.d-abhi/s ceratur vanam // HV_58.8 // tau tu bh-a.n.d-iram ucite $ k-ale kr-i.d-anuvartinau & pr-aptau parama/s-akh-a.dhya.m % /s-akhin-a.m varam // HV_58.9 // tatra spandolik-abhi/s ca $ yuddham-argai/s ca da.m/sitau & a/smabhi.h k.sepa.n-iyai/s ca % tau vy-ay-amam akurvat-am // HV_58.10 // yuddham-argai/s ca vividhair $ gop-alai.h sahit-av ubhau & muditau si.mhavikr-antau % yath-ak-ama.m viceratu.h // HV_58.11 // tayo ramayator eva.m $ tallipsur asurottama.h & pralambo 'bhy-agamat te.s-a.m % chidr-anve.s-i tayos tad-a // HV_58.12 // gop-alave.sam -asth-aya $ vanyapu.spavibh-u.sita.h & lobhay-ana.h sa tau v-irau % h-asyai.h kr-i.danakais tath-a // HV_58.13 // so 'vag-ahata ni.h/sa.nkas $ te.s-a.m madhyam am-anu.sa.h & m-anu.sa.m vapur -asth-aya % pralambo d-anavottama.h // HV_58.14 // prakr-i.dit-a/s ca te sarve $ saha ten-amar-ari.n-a & gop-alavapu.sa.m gop-a % manyam-an-a.h svab-andhavam // HV_58.15 // sa tu chidr-antaraprepsu.h $ pralambo gopat-a.m gata.h & d.r.s.ti.m paridadhe k.r.s.ne % rauhi.neye ca d-aru.n-am // HV_58.16 // avi.sahya.m tato matv-a $ k.r.s.nam adbhutavikramam & rauhi.neyavadhe yatnam % akarod d-anavottama.h // HV_58.17 // hari.n-akr-i.dana.m n-ama $ b-alakr-i.danaka.m tata.h & prakr-i.dit-a/s ca te sarve % dvau dvau yugapad utpatan // HV_58.18 // k.r.s.na.h /sr-id-amasahita.h $ pupluve gopas-unun-a & sa.mkar.sa.nas tu plutav-an % pralambena sah-anagha.h // HV_58.19 // gop-al-as tv apare dva.mdva.m $ gop-alair aparai.h saha & pradrut-a la.nghayanto vai % te 'nyonya.m laghuvikram-a.h // HV_58.20 // /sr-id-amam ajayat k.r.s.na.h $ pralamba.m rohi.n-isuta.h & gop-alai.h k.r.s.napak.s-iyair % gop-al-as tv apare jit-a.h // HV_58.21 // te v-ahayantas tv anyonyam $ sa.mhar.s-at sahas-a drut-a.h & bh-a.n.d-iraskandham uddi/sya % mary-ad-a.m punar -agaman // HV_58.22 // sa.mkar.sa.na.m tu skandhena $ /s-ighram utk.sipya d-anava.h & druta.m jag-ama vimukha.h % sacandra iva toyada.h // HV_58.23 // [k: After 23, K4 ins.: :k] avi.sahya.m* manyam-ana.h $ k.r.s.na.m d-anavapu.mgava.h | *HV_58.23*685:1 | vahan drutatara.m pr-ag-ad $ avaroha.nata.h param | *HV_58.23*685:2 | sa bh-aram asaha.ms tasya $ rauhi.neyasya dh-imata.h & vav.rdhe sumah-ak-aya/s % candr-akr-anta iv-ambuda.h // HV_58.24 // sa bh-a.n.d-irava.taprakhya.m $ dagdh-a?njanagiriprabham & sva.m vapur dar/say-am -asa % pralambo d-anavottama.h // HV_58.25 // pa?ncastabakayuktena $ muku.ten-arkavarcas-a & d-ipyam-an-anano daitya.h % s-ury-akr-anta iv-ambuda.h // HV_58.26 // mah-anano mah-agr-iva.h $ umah-an antakopama.h & raudra.h /saka.tacakr-ak.so % n-amaya.ms cara.nai.h k.sitim // HV_58.27 // sragd-amalamb-abhara.na.h $ pralamb-ambarabh-u.sa.na.h & dh-ira.h pralamba.h prayayau % toyalamba iv-ambuda.h // HV_58.28 // sa jah-araiva vegena $ rauhi.neya.m mah-asura.h & s-agaropaplavagata.m % k.rtsna.m lokam iv-antaka.h // HV_58.29 // hriyam-a.na.h pralambena $ sa tu sa.mkar.sa.no yuv-a & uhyam-ana ivaikena % k-alameghena candram-a.h // HV_58.30 // sa sa.mdigdham iv-atm-ana.m $ mene sa.mkar.sa.nas tad-a & daityaskandhagata.h /sr-im-an % k.r.s.na.m cedam uv-aca ha // HV_58.31 // hriye 'ha.m k.r.s.na daityena $ parvatodagravarcas-a & pradar/sayitv-a mahat-im % m-ay-a.m m-anu.sar-upi.n-im // HV_58.32 // katham asya may-a k-arya.m $ /s-asana.m du.s.tacetasa.h & pralambasya prav.rddhasya % darp-ad dvigu.navarcasa.h // HV_58.33 // tam -aha sasmita.m k.r.s.na.h $ s-amn-a har.sakalena vai & abhij?no rauhi.neyasya % v.rttasya ca balasya ca // HV_58.34 // aho 'ya.m m-anu.so bh-avo $ vyaktam ev-anug.rhyate & yas tva.m jaganmaya.m guhya.m % guhy-ad guhyatara.m gata.h // HV_58.35 // smar-arya tanum -atm-anam $ lok-an-a.m tva.m viparyaye & avagacch-atman-atm-anam % samudr-a.n-a.m sam-agame // HV_58.36 // pur-atan-an-a.m dev-an-a.m $ brahma.na.h salilasya ca & -atmav.rttaprav.rtt-ani % sa.msmar-adya.m ca vai vapu.h // HV_58.37 // /sira.h kha.m te jala.m $ m-urti.h k.sam-a bh-ur dahano mukham & v-ayur lok-ayur ucchv-aso % mana.hsra.s.t-a manus tava // HV_58.38 // sahasr-asya.h sahasr-a.nga.h $ sahasracara.nek.sa.na.h & [k: After 39ab /S1 ins.: :k] sahasra/s-ir.so vi/sv-atm-a $ /satajihva.h /satodara.h | *HV_58.39ab*686 | sahasrapatran-abhas % tva.m sahasr-a.m/sudharo 'rih-a // HV_58.39 // yat tvay-a dar/sita.m loke $ tat pa/syanti divaukasa.h & yat tvay-a noktap-urva.m hi % kas tad anve.s.tum arhati // HV_58.40 // yad veditavya.m loke 'smi.ms $ tat tvay-a samud-ah.rtam & vidita.m yat tavaikasya % dev-a api na tad vidu.h // HV_58.41 // -atmaja.m te vapur vyomni $ na pa/syanty -atmasa.mbhavam & yat tu te k.rtrima.m r-upa.m % tad arcanti divaukasa.h // HV_58.42 // [k: For 42cd T3 subst.: :k] yasya caiva.mvidha.m r-upa.m $ pa/syanti tridivaukasa.h | *HV_58.42*687 | davair na d.r.s.ta/s c-antas te $ ten-ananta iti sm.rta & tva.m hi s-uk.smo mah-an eka.h % s-uk.smair api dur-asada.h // HV_58.43 // tvayy eva parvatastambh-a $ /s-a/svat-i jagat-i sthit-a & acal-a pr-a.nin-a.m yonir % dh-arayaty akhila.m jagat // HV_58.44 // catu.hs-agarabhogas tva.m $ c-aturvar.nyavibh-agavit & caturyuge/so lok-an-a.m % c-aturhotraphal-a/sana.h // HV_58.45 // yath-a tvam asi lok-an-a.m $ tath-aha.m tac ca me matam & ubh-av eka/sar-irau svo % jagadarthe dvidh-a k.rtau // HV_58.46 // [k: After 46 ?N2.3,V2.3,BDs,D4 ins.: :k] aha.m v-a /s-a/svata.h k.r.s.nas $ tva.m v-a /se.sa.h pur-atana.h | *HV_58.46*688 | lok-an-a.m /s-a/svato devas $ tva.m hi /se.sa.h san-atana.h & -avayor deham-atre.na % dvidheda.m dh-aryate jagat // HV_58.47 // aha.m ya.h sa bhav-an eva $ yas tva.m so 'ha.m san-atana.h & dv-av eva vihitau hy -av-am % ekadehau mah-abalau // HV_58.48 // tad-asse m-u.dhavat ki.m tva.m $ pr-ag ena.m jahi d-anavam & m-urdhni devaripu.m deva % vajrakalpena mu.s.tin-a // HV_58.49 // sa.msm-arita.h sa k.r.s.nena $ rauhi.neya.h pur-atanam & sa balena tad-a p-ur.nas % trailoky-antarac-ari.n-a // HV_58.50 // [k: For 50cd, T3 subst.: :k] balen-ayujyata tad-a $ mahat-anyena d-iptim-an | *HV_58.50*689 | tata.h pralamba.m durv.rtta.m $ subaddhena mah-abhuja.h & mu.s.tin-a vajrakalpena % m-urdhni v-ira.h sam-ahanat // HV_58.51 // tasyottam-a.nga.m sve k-aye $ vikap-ala.m vive/sa ha & [k: For 52ab, T3 subst.: :k] tena mu.s.tiprah-are.na $ kap-ala.m tad dvidh-abhavat | *HV_58.52ab*690 | j-anudbhy-a.m jagat-i.m caiva % gat-asu.h sa jag-ama ha // HV_58.52 // jagaty-a.m vinik-ir.nasya $ tasya r-upam abh-ut tad-a & pralambasy-ambarasthasya % meghasyeva vid-iryata.h // HV_58.53 // tasya bhagnottam-a.ngasya $ deh-at susr-ava /so.nitam & bahugairikasa.myukta.m % /saila/s.r.ng-ad ivodakam // HV_58.54 // sa nihatya pralamba.m tu $ sa.mh.rtya balam -atmana.h & parya.svajata k.r.s.na.m vai % rauhi.neya.h prat-apav-an // HV_58.55 // ta.m tu k.r.s.na/s ca gop-a/s ca $ divisth-a/s ca divaukasa.h & tu.s.tuvur nihate daitye % jay-a/s-irbhir mah-abalam // HV_58.56 // balen-aya.m hato daityo $ b-alen-akli.s.takarma.n-a & [k: After 57ab /S1 K1.3 ?N2 V2 Dn Ds1 (marg.) Ds2 D4.5 (marg.) ins.: :k] vicaranty a/sar-iri.nyo $ v-aca.h surasam-irit-a.h | *HV_58.57ab*691 | baladeveti n-amasya % devai/s cokta.m divi sthitai.h // HV_58.57 // bala.m tu baladevasya $ tad-a bhuvi jan-a vidu.h & karmaja.m nihate daitye % devair api dur-asade // HV_58 // [h: HV (CE) ch. 59, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] tayo.h prav.rttayor eva.m $ k.r.s.nasya ca balasya ca & vane vicarator m-asau % vyatiy-atau sma v-ar.sikau // HV_59.1 // vrajam -ajagmatus tau tu $ vraje /su/sruvatus tad-a & pr-apta.m /sakramaha.m v-irau % gop-a.m/s cotsaval-alas-an // HV_59.2 // kaut-uhal-ad ida.m v-akya.m $ k.r.s.na.h prov-aca tatra vai & ko 'ya.m /sakramaho n-ama % yena vo har.sa -agata.h // HV_59.3 // tatra v.rddhatamas tv eko $ gopo v-akyam uv-aca ha & /sr-uyat-a.m t-ata /sakrasya % yadartha.m maha i.syate // HV_59.4 // dev-an-am -i/svara.h /sakro $ megh-an-a.m c-aris-udana & tasya c-aya.m kratu.h k.r.s.na % lokap-alasya /s-a/svata.h // HV_59.5 // tena sa.mcodit-a megh-as $ tasy-ayudhavibh-u.sit-a.h & tasyaiv-aj?n-akar-a.h sasya.m % janayanti nav-ambubhi.h // HV_59.6 // meghasya payaso d-at-a $ puruh-uta.h pura.mdara.h & sa.mprah.r.s.ta.h sa bhagav-an % pr-i.nayaty akhila.m jagat // HV_59.7 // tena sa.mp-adita.m sasya.m $ vayam anye ca m-anav-a.h & vartay-amopabhujj-an-as % tarpay-ama/s ca devat-a.h // HV_59.8 // devo var.sati loke.su $ tata.h sasya.m pravartate & p.rthivy-a.m tarpit-ay-a.m ca % s-am.rta.m lak.syate jagat // HV_59.9 // k.s-iravatya im-a g-avo $ vatsavatya/s ca nirv.rt-a.h & tena sa.mvardhit-a g-avas % t.r.nai.h pu.s.t-a.h sapu.mgav-a.h // HV_59.10 // n-asasy-a n-at.r.n-a g-avo $ na bubhuk.s-ardito jana.h & d.r/syate yatra d.r/syante % v.r.s.timanto bal-ahak-a.h // HV_59.11 // dudoha savitur g-a vai $ /sakro divy-a.h payasval-a.h & t-a.h k.saranti nava.m k.s-ira.m % medhya.m meghaughadh-aritam // HV_59.12 // v-ayv-irita.m tu meghe.su $ karoti ninada.m mahat & javen-avarjita.m caiva % garjat-iti jan-a vidu.h // HV_59.13 // tasya caivohyam-anasya $ v-atayuktair bal-ahakai.h & vajr-a/sanisam-a.h /sabd-a % bhavanty agamabhedina.h // HV_59.14 // [k: For 14cd, D6 subst.: :k] vajr-a/sanisam-a?n /sabd-an $ garjanto gagane sthit-a.h | *HV_59.14*692 | taj jala.m vajrani.spe.sair $ vimu?ncati nabhogatam & bahubhi.h k-amagair meghai.h % /sakro bh.rtyair ive/svara.h // HV_59.15 // kvacid durdinasa.mk-a/sai.h $ kvacic chann-abhrasa.msthitai.h & kvacic ch-ikaramukt-abha.m % kurvadbhir gagana.m ghanai.h // HV_59.16 // [k: ?N2.3,V,B,D2.3,T3 ins. after 16ab; Ds after 16: :k] kvacidbhinn-a?njan-ak-arai.h $ kvacicch-ikaravar.sibhi.h | *HV_59.16*693:1 | ma.n.dayaty eva devendro $ vi/svam eva nabho ghanai.h | *HV_59.16*693:2 | evam etat payo dugdha.m $ gobhi.h s-uryasya v-arida.h & parjanya.h sarvalok-an-a.m % bhav-aya bhuvi var.sati // HV_59.17 // [k: After 17, K,?N2.3,V,B,D (except D6,),T3 ins.: :k] yasm-at pr-av.r.d iya.m k.r.s.na $ /sakrasya bhuvi bh-avin-i | *HV_59.17*694 | tasm-at pr-av.r.si r-aj-ana.h $ sarve /sakra.m mud-a yut-a.h & mahai.h sure/sam arcanti % vayam anye ca m-anav-a.h // HV_59.18 // gopav.rddhasya vacana.m $ /srutv-a /sakraparigrahe & prabh-avaj?no 'pi /sakrasya % v-akya.m d-amodaro 'brav-it // HV_59.19 // vaya.m vanacar-a gopa $ gop-a godhanaj-ivina.h & g-avo 'smaddaivata.m viddhi % giraya/s ca van-ani ca // HV_59.20 // kar.sak-a.n-a.m k.r.sir v.rtti.h $ pa.nya.m vipa.nij-ivin-am & asm-aka.m gau.h par-a v.rttir % etat traividhyam ucyate \ vidyay-a yo yay-a yuktas # tasya s-a daivata.m param // HV_59.21 // [k: After 21, ?N2.3 V B1.2 Dn Ds T3.4 ins.: :k] saiva p-ujy-arcan-iy-a ca $ saiva tasyopak-ari.n-i | *HV_59.21*695 | yo 'nyasya phalam a/sn-ana.h $ karoty anyasya satkriy-am & dv-av anarthau sa labhate % pretya ceha ca m-anava.h // HV_59.22 // k.r.syant-a.h prathit-a.h s-im-a.h $ s-im-anta.m /sr-uyate vanam & van-ant-a giraya.h sarve % s-a c-asm-aka.m gatir dhruv-a // HV_59.23 // /sr-uyante giraya/s c-api $ vane 'smin k-amar-upi.na.h & pravi/sya t-as t-as tanavo % ramante sve.su s-anu.su // HV_59.24 // bh-utv-a kesari.na.h si.mh-a $ vy-aghr-a/s ca nakhin-a.m var-a.h & van-ani sv-ani rak.santi % tr-asayanto drumacchida.h // HV_59.25 // yad-a cai.s-a.m vikurvanti $ te van-alayaj-ivina.h & ghnanti t-an eva durv.rtt-an % pauru.s-adena karma.n-a // HV_59.26 // mantrayaj?napar-a vipr-a.h $ s-it-ayaj?n-a/s ca kar.sak-a.h & giriyaj?n-a vaya.m gop-a % ijyo 'sm-abhir girir vane // HV_59.27 // tan mahya.m rocate gop-a $ giriyaj?na.m vaya.m vane & kurma.h k.rtv-a sukha.m sth-ana.m % p-adape v-atha v-a girau // HV_59.28 // tatra hatv-a pa/s-un medhy-an $ vitaty-ayatane k.rte & sarvagho.sasya sa.mdoha.h % kriyat-a.m ki.m vic-aryate // HV_59.29 // ta.m /saratkusum-ap-i.d-a.h $ pariv-arya pradak.si.nam & g-avo girivara.m sarv-as % tato y-antu vana.m puna.h // HV_59.30 // pr-apt-a kileya.m hi gav-a.m $ sv-aduv-iryat.r.n-a gu.nai.h & /saratpramudit-a ramy-a % gatameghajal-a/say-a // HV_59.31 // priyakai.h pu.spitair gaura.m $ /sy-ama.m b-a.navanai.h kvacit & ka.thorat.r.nam -abh-ati % nirmay-uraruta.m vanam // HV_59.32 // vimal-a vijal-a vyomni $ vibal-ak-a vividyuta.h & vivartante jaladhar-a % vimad-a iva ku?njar-a.h // HV_59.33 // pa.tun-a meghav-atena $ v-ar.sike.n-avakampit-a.h & par.notkaraghan-a.h sarve % pras-ada.m y-anti p-adap-a.h // HV_59.34 // [k: For 34, T2 subst.: :k] vin-a ca meghan-adena $ nirmay-uraruta.m vanam | *HV_59.34*696:1 | nadyo bahuvidh-ak-ar-a $ jala.m svaccha.m vahanti ca | *HV_59.34*696:2 | sitavar.n-ambudo.s.n-i.sa.m $ ha.msac-amarav-ijitam & p-ur.nacandr-amalacchatra.m % s-abhi.sekam iv-ambaram // HV_59.35 // ha.msair vihasit-an-iva $ sumutku.s.t-ani s-arasai.h & sarv-a.ni tanut-a.m y-anti % jal-ani jaladak.saye // HV_59.36 // cakrav-akastanata.t-a.h $ pulina/sro.nima.n.dal-a.h & ha.msalak.sa.nah-asinya.h % pati.m y-anti samudrag-a.h // HV_59.37 // kumudotphullam udaka.m $ t-ar-abhi/s catram ambaram & samam abhyutsmayant-iva % /sarvar-i.sv itaretaram // HV_59.38 // mattakrau?nc-avaghu.s.te.su $ kalam-apakvap-a.n.du.su & nirvi.s.tarama.n-iye.su % vane.su ramate mana.h // HV_59.39 // pu.skari.nyas ta.d-ag-ani $ v-apya/s ca vikacotpal-a.h & ked-ar-a.h sarita/s caiva % sar-a.msi ca /sriy-ajvalan // HV_59.40 // pa.nkaj-ani ca padm-ani $ tath-any-ani sit-ani ca & [k: For 41ab, G3--5 subst.: :k] /sriy-a jvalatpa;nkaj-ani $ t-amr-a.ni ca sit-ani ca | *HV_59.41*697 | utpal-ani ca n-il-ani % bhejire v-arij-a.m /sriyam // HV_59.41 // mada.m jahu.h sit-ap-a.ng-a $ manda.m vav.rdhire 'nil-a.h & abhavad vyabhram-ak-a/sam % abh-uc ca nibh.rto r.nava.h // HV_59.42 // .rtupary-aya/sithilair $ v.rttan.rttasamujjhitai.h & may-ur-a.ngaruhair bh-umir % bahunetreva lak.syate // HV_59.43 // svapa.nkamalinais t-irai.h $ k-a/sapu.spalat-akulai.h & ha.msas-arasaviny-asair % yamun-a y-ati sa.myat-a // HV_59.44 // kalam-apakvasasye.su $ ked-are.su vane.su ca & sasy-ad-a jalaj-ad-a/s ca % matt-a viruruvu.h khag-a.h // HV_59.45 // si.sicur y-ani jalad-a $ jalena jalad-agame & t-ani /sa.sp-a.ny ab-al-ani % ka.thinatva.m gat-ani vai // HV_59.46 // tyaktv-a meghamaya.m v-asa.h $ /saradgu.navid-ipita.h & e.sa v-itamale vyomni % h.r.s.to vasati candram-a.h // HV_59.47 // k.s-iri.nyo dvigu.na.m g-ava.h $ pramatt-a dvigu.na.m v.r.s-a.h & van-an-a.m dvigu.n-a lak.sm-i.h % sasyair gu.navat-i mah-i // HV_59.48 // jyot-i.m.si ghanamukt-ani $ padmavanti jal-ani ca & man-a.msi ca manu.sy-a.n-a.m % pras-adam upay-anti vai // HV_59.49 // as.rjat savit-a vyomni $ nirmuktajalade bh.r/sam & /saratprajvalita.m tejas % t-ik.s.nara/smir vi/so.sayan // HV_59.50 // n-ir-ajayitv-a sainy-ani $ niry-anti vijig-i.sava.h & anyonyar-a.s.tr-abhimukh-a.h % p-arthiv-a.h p.rthiv-ik.sita.h // HV_59.51 // bandhuj-iv-abhit-amr-asu $ baddhapa.nkavat-i.su ca & manas ti.s.thati k-ant-asu % citr-asu vanar-aji.su // HV_59.52 // vane.su ca vir-ajante $ p-adap-a vana/sobhina.h & asan-ah saptapar.n-a/s ca % kovid-ar-a/s ca pu.spit-a.h // HV_59.53 // i.sus-ahv-a nikumbh-a/s ca $ priyak-a.h svar.nak-as tath-a & [k: For 54ab, D6 T1.2 G M subst.: :k] ik.susasy-a nikupy-a/s ca $ priya;ngu/s ca vi/se.sata.h | *HV_59.54ab*698 | s.rmar-a.h picuk-a/s caiva % ketakya/s ca samantata.h // HV_59.54 // vrajepu ca vi/se.se.na $ gargarodg-arah-asi.su & /saratprak-a/sayo.seva % go.s.the.sv a.tati r-upi.n-i // HV_59.55 // n-una.m trida/salokastha.m $ meghak-alasukho.sitam & patatriketana.m deva.m % bodhayanti divaukasa.h // HV_59.56 // /sarady eva.m susasy-ay-a.m $ pr-apt-ay-a.m pr-av.r.sa.h k.saye & [k: V3,B1 ins. after 57ab; V2,D2--5 after 56ab; Dn,Ds2 after 53: :k] n-ilacandr-arkavar.nai/s ca $ racita.m bahubhir dvijai.h | *HV_59.57*699:1 | phalai.h prav-alai/s ca ghanam $ indrac-apaghanopamam | *HV_59.57*699:2 | bhavan-ak-aravi.tapa.m $ lat-aparam ama.n.ditam | *HV_59.57*699:3 | vi/s-alam-ul-avanata.m $ pavan-abhogama.n.ditam | *HV_59.57*699:4 | arcay-ama giri.m deva.m % g-a/s caiva savi/se.sata.h // HV_59.57 // s-avata.msair vi.s-a.nai/s ca $ barh-ap-i.dai/s ca da.m/sitai.h & gha.n.t-abhi/s ca pralamb-abhi.h % pu.spai.h /s-aradikais tath-a // HV_59.58 // /svi-aya g-ava.h p-ujyant-a.m $ giriyaj?na.h pravartat-am & p-ujyant-a.m trida/sai.h /sakro % girir asm-abhir ijyat-am // HV_59.59 // k-ari.sy-ami goyaj?na.m $ bal-ad api na sa.m/saya.h & yad-asti mayi va.h pr-itir % yadi v-a suh.rdo vayam // HV_59.60 // g-avo hi p-ujy-a.h satata.m $ sarve.s-a.m n-atra sa.m/saya.h & sy-at tu s-amn-a bhavet pr-itir % bhavat-a.m vaibhav-aya ca \ tata etan mama vaca.h # kriyat-am avic-aritam // HV_59.61 // [h: HV (CE) ch. 60, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-aya.na uv-aca} d-amodaravaca.h /srutv-a $ h.r.s.t-as te go.su j-ivina.h & tadv-ag am.rtam -akhy-ata.m % praty-ucur avi/sa.nkay-a // HV_60.1 // tavai.s-a b-ala mahat-i $ gop-an-a.m har.savardhin-i & pr-i.nayaty eva na.h sarv-an % buddhir v.rddhikar-i n.r.n-am // HV_60.2 // tva.m gatis tva.m rati/s caiva $ tva.m vett-a tva.m par-aya.nam & bhaye.sv abhayadas tva.m nas % tva.m caiva suh.rd-a.m suh.rt // HV_60.3 // tvatk.rte k.r.s.na gho.so 'ya.m $ k.semo muditagokula.h & k.rtsno vasati /s-ant-arir % yath-a svargagatas tath-a // HV_60.4 // janmaprabh.rti divyais tair $ vikr-antair bhuvi du.skarai.h & boddhavy-ac c-abhim-an-ac ca % vismit-ani man-a.msi na.h // HV_60.5 // balena ca par-ardhyena $ ya/sas-a vikrame.na ca & uttamas tva.m ca martye.su % deve.sv iva pura.mdara.h // HV_60.6 // [k: After 6, K, ?N2.3,V,B,D (except D3),T1.3.4,G,M4 ins.: :k] prat-apena ca t-ik.s.nena $ d-ipty-a p-ur.natay-api ca | *HV_60.6*700:1 | uttamas tva.m ca martye.su $ deve.sv iva div-akara.h | *HV_60.6*700:2 | k-anty-a lak.smy-a pras-adena $ vadanena smitena ca & uttamas tva.m ca martye.su % deve.sv iva ni/s-akara.h // HV_60.7 // ve.se.na vapu.s-a caiva $ b-alyena caritena ca & sy-at te /saktidharas tulyo % na tu ka/scana m-anu.sa.h // HV_60.8 // yat tvay-abhihita.m v-akya.m $ giriyaj?na.m prati prabho & kas tal la.nghayitu.m /sakto % vel-am iva mahodadhe.h // HV_60.9 // sthita.h /sakramahas t-ata $ /sr-im-an girimahas tv ayam & tvatpra.n-ito 'dya gop-an-a.m % gav-a.m heto.h pravartat-am // HV_60.10 // bhojan-any upakalpyant-a.m $ payasa.h pe/sal-ani ca & kumbh-a/s ca vinive/syant-am % udap-ane.su /sobhan-a.h \ lehyasya p-ayasasy-arthe # dro.nya/s ca vipul-ayat-a.h // HV_60.11 // bhak.sya.m bhojya.m ca peya.m ca $ tat sarvam upan-iyat-am & bh-ajan-ani ca m-a.msasya % nyasyant-am odanasya ca \ trir-atra.m caiva sa.mdoha.h # sarvagho.sasya g.rhyat-am // HV_60.12 // vi/sasyant-a.m ca pa/savo $ bhojy-a ye mahi.s-adaya.h & pravartat-a.m ca yaj?no 'ya.m % sarvagopasusa.mkula.h // HV_60.13 // -anandajanano gho.so $ mah-an muditagokula.h & t-uryapra.n-adagho.sai/s ca % v.r.sabh-a.n-a.m ca garjitai.h // HV_60.14 // hambh-aravai/s ca vats-an-a.m $ gop-an-a.m har.savardhana.h & dadhihrado gh.rt-avarta.h % paya.hkuly-asam-akula.h // HV_60.15 // m-a.msar-a/siprakl.rpt-a.dhya.h $ prak-a/saudanaparvata.h & sa.mpr-avartata yaj?na.h sa % girer gobhi.h sam-akula.h \ tu.s.tagopajan-ak-ir.no # gopan-ar-imanohara.h // HV_60.16 // [k: After 16, K3, Dn, D2.5 (marg.) ins.: :k] bhak.sy-a.n-a.m r-a/sayas tatra $ /sata/sa/s copakalpit-a.h | *HV_60.16*701:1 | gandham-alyai/s ca vividhair $ dh-upair ucc-avacais tath-a | *HV_60.16*701:2 | ath-adhi/sritaparyante $ pary-apte yaj?nasa.mvidhau & yaj?na.m gires tithau saumye % cakrur gop-a dvijai.h saha // HV_60.17 // yajan-ante tad anna.m tu $ tat payo dadhi cottamam & m-a.msa.m ca m-ayay-a k.r.s.no % girir bh-utv-a sama/snute // HV_60.18 // [k: After 18, D2 ins.: :k] -id.r/sa.m hy abhavat tatra $ gop-an-a.m bharatar.sabha | *HV_60.18*702 | tarpit-a/s c-api vipr-agry-as $ tu.s.t-a.h sa.mp-ur.nabhojan-a.h & uttasthu.h pr-itamanasa.h % svasti v-acya yath-asukham // HV_60.19 // bhuktv-a c-avabh.rte k.r.s.na.h $ paya.h p-itv-a ca k-amata.h & sa.mt.rpto 'sm-iti divyena % r-upe.na prajah-asa vai // HV_60.20 // [k: After 20, T3 ins.: :k] prajah-asa girer m-urdhni $ sthita.h kamalalocana.h | *HV_60.20*703 | ta.m gop-a.h parvat-ak-ara.m $ divyasraganulepanam & girim-urdhni sthita.m d.r.s.tv-a % k.r.s.na.m jagmu.h pradh-anata.h // HV_60.21 // bhagav-an api tenaiva $ r-upe.n-ac ch-adita.h prabhu.h & saha tai.h pra.nato gopair % vavand-atm-anam -atman-a // HV_60.22 // tam -ucur vismit-a gop-a $ deva.m girivare sthitam & bhagava.ms tvadva/se yukt-a % d-as-a.h ki.m kurma ki.mkar-a.h // HV_60.23 // sa uv-aca tato gop-an $ giri.h suprabhay-a gir-a & adyaprabh.rti y-ajyo 'ha.m % go.su yady asti vo day-a // HV_60.24 // aha.m va.h prathamo deva.h $ sarvak-amakara.h /siva.h & mama prabh-av-ac ca gav-am % ayut-any eva bhok.syatha // HV_60.25 // /sivas ca vo bhavi.sy-ami $ madbhakt-an-a.m vane vane & ra.msye ca saha yu.sm-abhir % yath-a divigatas tath-a // HV_60.26 // ye ceme prathit-a gop-a $ nandagop-adaya.h sthit-a.h & e.s-a.m pr-ita.h prayacch-ami % gop-an-a.m vipula.m dhanam // HV_60.27 // pary-apnuvantu m-a.m k.sipra.m $ g-avo vatsasam-akul-a.h & eva.m mama par-a pr-itir % bhavi.syati na sa.m/saya.h // HV_60.28 // tato n-ir-ajan-artha.m vai $ v.rnda/so gokul-ani ca & parivavrur girivara.m % sav.r.s-a.ni sahasra/sa.h // HV_60.29 // t-a g-ava.h prasnut-a vatsai.h $ s-ap-i.dastabak-a.ngad-a.h & sasrag-ap-i.da/s.r.ng-agr-a.h % /sata/so 'tha sahasra/sa.h // HV_60.30 // anujagmu/s ca gop-al-a.h $ k-alayanto dhan-ani ca & bhakticched-anulipt-a.ng-a % raktap-it-asit-ambar-a.h // HV_60.31 // may-uracitr-a.ngadino $ bhujai.h prahara.n-av.rtai.h & may-urapatrav.rnt-an-a.m % ke/sabandhai.h suyojitai.h \ babhr-ajur adhika.m gop-a.h # samav-aye tad-adbhute // HV_60.32 // anye v.r.s-an -aruruhur $ n.rtyanti sm-apare mud-a & gop-al-as tv apare g-a/s ca % jag.rhur vegag-amina.h // HV_60.33 // tasmin pary-ayanirv.rtte $ gav-a.m n-ir-ajanotsave & antardh-ana.m jag-am-a/su % tena dehena so giri.h // HV_60.34 // k.r.s.no 'pi gopasthito $ vive/sa vrajam eva ha & giriyaj?naprav.rttena % ten-a/scarye.na vismita.h // HV_60.35 // [k: After 35, N(except ?N1), S (except M1--3), G(ed.) ins.: :k] gop-a.h sab-alav.rddh-a vai $ tu.s.tuvur mudhus-udanam (sic) | *HV_60.35*704 | [k: K4 cont.: :k] n.rtya.m g-ita.m prakurv-a.n-a.h $ sahak.r.s.n-a vraja.m yayu.h | *HV_60.35*705 | [h: HV (CE) ch. 61, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} mahe pratihate /sakra.h $ sakrodhas trida/se/svara.h & sa.mvartaka.m n-ama ga.na.m % toyad-an-am ath-abrav-it // HV_61.1 // bho bal-ahakam-ata.ng-a.h $ /sr-uyat-a.m mama bh-a.sitam & yadi vo matpriya.m k-arya.m % r-ajabhaktipurask.rtam // HV_61.2 // ete v.rnd-avana gat-a $ d-amodarapar-aya.n-a.h & nandagop-adayo gop-a % vidvi.santi mamotsavam // HV_61.3 // -aj-ivo ya.h paras te.s-a.m $ gopatva.m ca yata.h sm.rtam & t-a g-ava.h saptar-atre.na % p-i.dyant-a.m v.r.s.tim-arutai.h // HV_61.4 // air-avatagata/s c-aham $ svayam ev-ambu d-aru.nam & srak.sy-ami v.r.s.ti.m v-ata.m ca % vajr-a/sanisamaprabham // HV_61.5 // bhavadbhi/s ca.n.davar.se.na $ carat-a m-arutena ca & hat-as t-a.h savraj-a g-avas % tyak.syanti bhuvi j-ivitam // HV_61.6 // evam -aj?n-apay-am -asa $ sa sarv-a?n jalad-an prabhu.h & praty-ahate vai k.r.s.nena % /s-asane p-aka/s-asana.h // HV_61.7 // [k: For 7cd, M1--3 subst.: :k] mahe pratihate vi.s.no.h $ /s-asan-at p-aka/s-asana.h | *HV_61.7*706 | tatas te jalad-a.h k.r.s.n-a $ ghoran-ad-a bhay-avah-a.h & -ak-a/sa.m ch-aday-am-asu.h % sarvata.h parvatopam-a.h // HV_61.8 // vidyutsa.mp-atajanan-a.h $ /sakrac-apavibh-u.sit-a.h & timir-av.rtam -ak-a/sa.m % cakrus te jalad-as tad-a // HV_61.9 // gaj-a iv-anye sa.msakt-a.h $ kecin makaravarcasa.h & n-ag-a iv-anye gagane % cerur jaladapu.mgav-a.h // HV_61.10 // te 'nyonyavapu.s-a baddh-a $ n-agay-uth-ayutopam-a.h & durdina.m vipula.m cakru/s % ch-adayanto nabhas talam // HV_61.11 // n.rhastan-agahast-an-a.m $ ve.n-un-a.m caiva sarva/sa.h & [k: For 12ab, M1--3 subst.: :k] sth-ulan-agoruhast-an-a.m $ satata.m sarvatodi/sam | *HV_61.12ab*707 | dh-ar-abhis tulyar-up-abhir % vav.r.sus te bal-ahak-a.h // HV_61.12 // samudra.m menire ta.m hi $ kham -ar-u.dha.m n.rcak.su.sa.h & durvig-ahyam aparyantam % ag-adha.m durdina.m mahat // HV_61.13 // na sa.mpatanti khagam-a $ dudruvur m.rgaj-ataya.h & parvat-abhe.su meghe.su % khe nadatsu samantata.h // HV_61.14 // suptas-uryendusad.r/se $ meghair nabhasi d-aru.naih & ativ.r.s.tena lokasya % vir-upam abhavad vapu.h // HV_61.15 // meghaughair ni.sprabh-ak-aram $ ad.r/syagrahat-arakam & candras-ury-a.m/surahita.m % kha.m babh-uv-atini.sprabham // HV_61.16 // v-ari.n-a meghamuktena $ mucyam-anena c-asak.rt & [k: After 17ab,D6 T1.2 G M ins.: :k] meghayuktena v-atena $ gh-ur.nitam vi/svatomukham | *HV_61.17ab*708 | -ababhau sarvatas tatra % bh-umis toyamay-i yath-a // HV_61.17 // vinedur barhi.nas tatra $ stokak-alparut-a.h khag-a.h & viv.rddhi.m nimnag-a y-at-a.h % plavag-a.h sa.mplava.m gat-a.h // HV_61.18 // garjitena ca megh-an-a.m $ parjanyaninadena ca & tarjit-an-iva kampante % t.r.n-ani tarubhi.h saha // HV_61.19 // pr-apto 'ntak-alo lok-an-a.m $ pr-apt-a caik-ar.nav-a mah-i & iti gopaga.n-a v-akya.m % vy-aharanti bhay-ardit-a.h // HV_61.20 // [k: After 20, all Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] tenotp-at-ambuvar.se.na $ g-avo viprahat-a bh.r/sam | *HV_61.20*709 | hambh-aravai.h krandam-an-a $ na celu.h stambhitopam-a.h & ni.skampasakthi/srava.n-a % ni.sprayatnakhur-anan-a.h \ h.r.s.talom-ardratanava.h # k.s-amakuk.sipayodhar-a.h // HV_61.21 // k-a/scit pr-a.n-an jahu.h /sr-ant-a $ nipetu.h k-a/scid -atur-a.h & k-a/scit savats-a.h patit-a % g-ava.h /s-ikaravejit-a.h // HV_61.22 // k-a/scid -akramya kro.dena $ vats-a.m/s ti.s.thanti m-atara.h & vimukh-a.h /sr-antasakthya/s ca % nir-ah-ar-a.h k.r/sodar-a.h // HV_61.23 // petur -art-a vepam-an-a $ g-avo var.sapar-ajit-a.h & vats-a/s conmukhak-a b-al-a % d-amodara mukh-a.h sthit-a.h \ tr-ah-iti vadanair d-inai.h # k.r.s.nam -ucur iv-artavat // HV_61.24 // [k: After 24, T3 ins.: :k] gav-a.m pa/sya mah-ab-aho $ vedan-a.m param-atur-a.h | *HV_61.24*710 | gav-a.m tatkadana.m d.r.s.tv-a $ durdin-agamaja.m bhayam & gop-a.m/s c-asannavadan-an % kopa.m k.r.s.na.h sam-adadhe // HV_61.25 // [k: After 25c, T3 ins.: :k] g-a/s c-api param-atur-a.h | *HV_61.25*711:1 |* ro.sat-amrek.sa.na.h /sr-im-an | *HV_61.25*711:2 |* [k: After 25, D6,T1.3.4,G1--3,M4 ins.: :k] aho dh-ar.s.tya.m surapater $ m-am an-ad.rtya sa.mprati | *HV_61.25*712:1 | gav-a.m vadha.h k.rtas tasya $ gop-an-a.m ca tath-a k.rta.h | *HV_61.25*712:2 | sa cintayitv-a sa.mrabdho $ d.r.s.to yogo gav-am iti & -atm-anam -atman-a v-akyam % idam -aha priya.mvada.h // HV_61.26 // ady-aham imam utp-a.tya $ sak-ananavana.m girim & kalpayeya.m gav-a.m sth-ana.m % var.satr-a.n-aya durdharam // HV_61.27 // aya.m dh.rto may-a /sailo $ bh-um-ig.rhanibhopama.h & tr-asyante savraj-a g-avo % madva/sya/s ca bhavi.syati // HV_61.28 // eva.m sa cintayitv-a tu $ vi.s.nu.h satyapar-akrama.h & [k: After 29ab, K4 ins.: :k] ity uktv-aikena hastena $ k.rtv-a govardhan-acalam | *HV_61.29ab*713:1 | dadh-ara l-ilay-a k.r.s.na/s $ chatr-akam iva b-alaka.h | *HV_61.29ab*713:2 | b-ahvor bala.m dar/sayi.syan % sam-ipa.m ta.m mah-idharam \ dorbhy-a.m utp-a.tay-am-asa # k.r.s.no girir iv-apara.h // HV_61.29 // [k: After 29, D6 S ins.: :k] sam-ulavi.tapaskandha/s $ cac-ala sa mah-agiri.h | *HV_61.29*714:1 | gha.n-agha.nak.rta.h /saila.h $ sapr-a.na iva ni.h/svasan | *HV_61.29*714:2 | sa dh.rta.h sa.mgato meghair $ giri.h savyena p-a.nin-a & g.rhabh-ava.m gatas tatra % g.rh-ak-are.na varcas-a // HV_61.30 // bh-umer utp-a.tyam-anasya $ tasya /sailasya s-anu.su & /sil-a.h pra/sithil-a/s celur % ni.spetu/s ca sap-adap-a.h // HV_61.31 // [k: After 31, D6,S ins.: :k] rak.si.syan godhana.m vi.s.nur $ gop-an-a.m gopatir hari.h | *HV_61.31*715:1 | gomadhyasthitagovindo $ gop-an rak.san sagokul-an || *HV_61.31*715:2 | dadh-ara godhana.m vi.s.nur $ godhara.m ca vilambayan | *HV_61.31*715:3 | gop-an vism-apayan gopo $ gom-arge sa.msthito hari.h | *HV_61.31*715:4 | -adya.m vapu/s ca g.rh.n-ano $ lok-an-am -i/svare/svara.h || *HV_61.31*715:5 | vyartha.m cak-ara govindo $ godharasya sam-ihitam | *HV_61.31*715:6 | govardhanasy-asya gire.h $ khe kha.n-ayitavigraha.h | *HV_61.31*715:7 | /sikharair gh-u.nam-anai/s ca $ s-idam-anai/s ca sarvata.h & vidh.rtai/s cocchritai.h /s.r.ngair % agama.h khagamo 'bhavat // HV_61.32 // calatprasrava.nai.h p-ar/svair $ meghaughair ekat-a.m gatai.h & bhidyam-an-a/smanicaya/s % cac-ala dhara.n-idhara.h // HV_61.33 // na megh-an-a.m prav.r.s.t-an-a.m $ na /sailasy-a/smavar.si.na.h & [k: After 34ab, M1--3 ins.: :k] v-ayo/s ca gh-ur.nam-anasya $ vidyut-a.m bhramat-am api | *HV_61.34ab*716:1 | vi.s.nutejobhibh-ut-an-am $ ad.r/syanta vap-u.m.si ca | *HV_61.34ab*716:2 | vividus te jan-a r-upa.m % v-ayos tasya ca garjata.h // HV_61.34 // meghai.h /sikharasa.mdh-anair $ jalaprasrava.n-anvitai.h & mi/sr-ik.rta iv-abh-ati % girir udd-amabarhi.na.h // HV_61.35 // -apluto 'ya.m giri.h pak.sair $ iti vidy-adharorag-a.h & gandharva.r.saya/s caiva % v-aco mu?ncanti susvar-a.h // HV_61.36 // sa k.r.s.natalavinyasto $ muktam-ula.h k.sites tal-at & r-it-ir nirvartay-am-asa % k-a?ncan-a?n janar-ajat-i.h // HV_61.37 // k-anicic ch-adit-an-iva $ sa.mk-ir.n-ardh-ani k-anicit & girer megha.m pravi.s.t-ani % tasya /s.r.ng-a.ni c-abhavan // HV_61.38 // giri.n-a kampyam-anena $ kampit-an-a.m tu /s-akhin-am & pu.spam ucc-avaca.m bh-umau % vya/s-iryata samantata.h // HV_61.39 // ni.hs.rt-a.h p.rthum-urdh-ana.h $ svastik-ardhavibh-u.sit-a.h & dvijihvapataya.h kruddh-a.h % khecar-a.h khe samantata.h // HV_61.40 // -arti.m jagmu.h khagaga.n-a $ var.se.na ca bhayena ca & utpatyotpatya gagan-at % puna.h petur av-a.nmukh-a.h // HV_61.41 // reju/s c-aro.sit-a.h si.mh-a.h $ sajal-a iva toyad-a.h & gargar-a iva mathyanto % nedu.h /s-ard-ulapu.mgav-a.h // HV_61.42 // vi.samai/s ca sam-ibh-utai.h $ samai/s c-atyantadurgamai.h & vy-av.rttadeha.h sa gir-i % ramya evopalak.syate // HV_61.43 // abhiv.r.s.tasya tair meghais $ tasya r-upa.m babh-uva ha & stambhitasyeva rudre.na % tripurasya vih-ayasi // HV_61.44 // b-ahuda.n.dena k.r.s.nasya $ vidh.rta.m sumahat tad-a & n-il-abhrapa.talac channa.m % tadgiricchatram -ababhau // HV_61.45 // svapn-ayam-ano jaladair $ nim-ilitaguh-amukha.h & b-ah-upadh-ane k.r.s.nasya % prasupta iva khe giri.h // HV_61.46 // nirviha.mgarutair v.rk.sair $ nirmay-urarutair vanai.h & nir-alamba iv-abh-ati % giri.h sa /sikharair v.rta.h // HV_61.47 // paryastair gh-ur.nam-anai/s ca $ pracaladbhi/s ca s-anubhi.h & sajvar-a.n-iva /sailasya % van-ani /sikhar-a.ni ca // HV_61.48 // uttam-a.ngagat-as tasya $ megh-a.h pavanav-ahan-a.h & tvaryam-a.n-a mahendre.na % toya.m mumucur ak.sayam // HV_61.49 // sa lambam-ana.h k.r.s.nasya $ bhuj-agre saghano giri.h & cakr-ar-u.dha iv-abh-ati % de/so n.rpatip-i.dita.h // HV_61.50 // sa meghanicayas tasthau $ giri.m ta.m pariv-arya ha & pura.m purask.rtya yath-a % sph-ito janapado mah-an // HV_61.51 // nive/sya ta.m kare /saila.m $ tulayitv-a ca sasmitam & prov-aca gopt-a gop-an-a.m % praj-apatir iva sthita.h // HV_61.52 // etad devair asa.mbh-avya.m $ divyena vidhin-a may-a & k.rta.m girig.rha.m gop-a % niv-ata/sara.na.m gav-am // HV_61.53 // [k: After 53, K4 ins.: :k] na tr-asa iha va.h k-aryo $ maddhast-ad dhi nip-atane | *HV_61.53*717:1 | v-atavar.sabhayen-ala.m $ tattr-a.na.m vihita.m hi va.h | *HV_61.53*717:2 | [k: = BhP 10,25.21 :k] k.sipra.m vi/santu y-uth-ani $ gav-am iha hi /s-antaye & niv-ate.su ca de/se.su % nivasantu yath-asukham \ yath-avraja.m yath-ay-utha.m # yath-as-ara.m ca vai sukham // HV_61.54 // vibhajyat-am aya.m de/sa.h $ k.rto var.saniv-ara.na.h & /sailotp-a.tanabh-ur e.s-a % mahat-i nirmit-a may-a \ [k: After 55cd, Ds D5 Bom. Poona eds. ins.: :k] yutha/sa/s ca vibhajy-atha $ vasadhva.m gopasattam-a.h | *HV_61.55cd*718:1 | pa?ncakro/sapram-a.nena $ krau/saika.m vistaro mah-an | *HV_61.55cd*718:2 | trailokyam apy utsahate # grasitu.m ki.m punar vrajam // HV_61.55 // tata.h kilakil-a/sabdo $ gav-a.m hambh-arav-a/srita.h & gop-an-a.m tumulo jaj?ne % meghan-ada/s ca b-ahyata.h // HV_61.56 // pravi/santi tato g-avo $ gopair y-uthaprakalpit-a.h & tasya /sailasya vipula.m % pradara.m gahvarodaram // HV_61.57 // k.r.s.no 'pi m-ule /sailasya $ /sailastambha ivocchrita.h & dadh-araikena hastena % /saila.m priyam iv-atithim // HV_61.58 // tato vrajasya bh-a.n.d-ani $ yukt-ani /saka.t-ani ca & vivi/sur var.sabh-it-ani % tad g.rha.m girinirmitam // HV_61.59 // atidaiva.m tu k.r.s.nasya $ d.r.s.tv-a tat karma vajrabh.rt & mithy-apratij?no jalad-an % v-aray-am-asa vai vibhu.h // HV_61.60 // saptar-atre tu nirv.rtte $ dhara.ny-a.m vigatotsave & jag-ama sa.mv.rto meghair % v.rtrah-a svargam uttamam // HV_61.61 // niv.rtte saptar-atre tu $ ti.sye skanne /satakratau & gat-abhre vimale vyomni % divase d-iptabh-askare // HV_61.62 // g-avas tenaiva m-arge.na $ parijagmur gata/sram-a.h & kha.m ca sth-ana.m tato gho.sa.h % pratyay-at punar eva sa.h // HV_61.63 // k.r.s.no 'pi ta.m giri/sre.s.tha.m $ svasth-ane sth-avar-atmav-an & pr-ito nive/say-am-asa % dhruv-aya varado vibhu.h // HV_61.64 // [h: HV (CE) ch. 62, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} dh.rta.m govardhana.m d.r.s.tv-a $ paritr-ata.m ca gokulam & k.r.s.nasya dar/sana.m /sakro % rocay-am-asa vismita.h // HV_62.1 // sa nirjal-ambud-ak-ara.m $ matta.m madajalok.sitam & -aruhyair-avata.m n-agam % ajag-ama mah-italam // HV_62.2 // sa dadar/sopavi.s.ta.m vai $ govardhana/sil-atale & k.r.s.nam akli.s.takarm-a.na.m % puruh-uta.h pura.mdara.h // HV_62.3 // ta.m d.r/sya b-ala.m mahat-a $ tejas-a d-iptam avyayam & gopavi.sadhara.m vi.s.nu.m % parijaj?ne pura.mdara.h // HV_62.4 // t-alastambhavana/sy-ama.m $ sa ta.m /sr-ivatsalak.sa.nam & pary-aptanayana.h /sakra.h % sarvair netrair udaik.sata // HV_62.5 // d.r.s.tv-a caina.m /sriy-a ju.s.ta.m $ martyaloke 'maropamam & [k: After 6ab, D6,T1.2,G,M4 ins.: :k] sur-a.n-a.m k-aryasiddhyartha.m $ nitya.m karmasu ni.s.thitam | *HV_62.6ab*719 | s-upavi.s.ta.m /sil-ap.r.s.te % /sakra.h sa vr-i.dito 'bhavat // HV_62.6 // tasyopavi.s.tasya sukham $ pak.s-abhy-a.m pak.sipu.mgava.h & antardh-anagata/s ch-ay-am % cak-aroragabhojana.h // HV_62.7 // [k: After 7, D6,S (except T3.4,) ins.: :k] ch-ayay-a ca tay-a yukta.m $ ke/sava.m yaj?nar-upi.nam | *HV_62.7*720 | ta.m vivikte nagagata.m $ lokav.rtt-antatatparam & upatasthe gaja.m hitv-a % k.r.s.na.m balani.s-udana.h // HV_62.8 // sa sam-ipagatas tasya $ divyasraganulepana.h & rar-aja devar-ajo vai % vajrap-ur.nakara.h prabhu.h // HV_62.9 // kir-ite.n-arkavar.nena $ vidyudvidyotak-ari.n-a & [k: N (except /S1),T,G1--3.5,M4 ins. after 10ab; G4 after 8: :k] ku.n.dal-abhy-a.m sa divy-abhy-a.m $ satata.m /sobhit-anana.h | *HV_62.10ab*721:1 | pa?ncastabakalambena $ devabh-u.sa.nabh-u.sita.h || *HV_62.10ab*721:2 | sahasrapatrak-antena $ dehabh-u.sa.nak-ari.n-a | *HV_62.10ab*721:3 | -ik.sam-a.na.h sahasre.na $ netr-a.n-a.m k-amar-upi.n-am | *HV_62.10ab*721:4 | trida/s-aj?n-apan-arthena $ meghanirgho.sak-ari.n-a | *HV_62.10ab*721:5 | [k: D6,T,G,M4 ins. after line 4; M1--3 after 10ab: :k] pra.n-ama akaroc chakra.h $ k.santavyam iti c-abrav-it | *HV_62.10ab*721A:1 | tu.s.t-ava ca hari.m vi.s.nu.m $ gopave.savibh-u.sitam || *HV_62.10ab*721A:2 | namas te devadeve/sa $ bh-utabh-avanabh-avana | *HV_62.10ab*721A:3 | hira.nyaretase tubhya.m $ nama.h somaprad-ayine || *HV_62.10ab*721A:4 | namo vedaikatattv-artha $ tannibodhana bodhana | *HV_62.10ab*721A:5 | nama.h pra.navav-acy-aya $ v-acak-aya namo nama.h || *HV_62.10ab*721A:6 | namas te vi/svar-up-aya $ namo lokahit-aya te | *HV_62.10ab*721A:7 | namo gopavir-up-aya $ namo godharadh-ari.ne || *HV_62.10ab*721A:8 | nama.h pur-a.nar-up-aya $ namas te madhus-udana || *HV_62.10ab*721A:9 | ki.m v-anena jagann-atha $ namask-are.na ke/sava | *HV_62.10ab*721A:10 | y-a y-as tu devadevasya $ m-urtayo m-urtimattara | *HV_62.10ab*721A:11 | namas t-abhyas tath-a vi.s.no $ sarv-abhya.h sarvak-amada || *HV_62.10ab*721A:12 | k.santavya.m mama deve/sa $ k.rta.m gop-alanandana | *HV_62.10ab*721A:13 | aj?n-an-ad etha v-a j?n-an-ad $ ro.s-ad v-a yadunandana || *HV_62.10ab*721A:14 | samarthe.sv asamarthe.su $ ro.sa.h prasphurati prabho | *HV_62.10ab*721A:15 | na kenacid bhav-a?n /s-asya.h $ /s-ast-a sarvasya vai prabho || *HV_62.10ab*721A:16 | tvannimittam ida.m sarvam $ aindra.m mama sudurlabham | *HV_62.10ab*721A:17 | tvatpras-adaj jagann-atha $ dev-an-am -i/svaro yata.h || *HV_62.10ab*721A:18 | tata/s ca devadeve/sa $ k.santavya.m d-asa ity aham | *HV_62.10ab*721A:19 | ity uktv-atha punar v-akya.m $ vy-ajah-ara /sac-ipati.h || *HV_62.10ab*721A:20 | k.r.s.na.m kamalapatr-ak.sam $ ab-ala.m b-alar-upi.nam | *HV_62.10ab*721A:21 | atas-ipu.spasa.mk-a/sa.m $ /sr-ivatsak.rtalak.sa.nam | *HV_62.10ab*721A:22 | upavi.s.ta.m /sil-ap.r.s.the $ k.rtv-a karm-atim-anu.sam || *HV_62.10ab*721A:23 | na hi d-ase.su kopo 'sti $ sv-amin-a.m sv-amisattama | *HV_62.10ab*721A:24 | atha divyena madhuram % vy-ajah-ara svare.na tam // HV_62.10 // k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho $ j?n-at-in-a.m nandivardhana & atidaiva.m k.rta.m karma % tvay-a pr-itimat-a gav-am // HV_62.11 // may-a s.r.s.te.su meghe.su $ yug-ant-avartak-ari.su & yat tvay-a rak.sit-a g-avas % ten-asmi parito.sita.h // HV_62.12 // sv-aya.mbhuvena yogena $ yac c-aya.m parvatottama.h & dh.rto ve/sma iv-ak-a/se % ko hy etena na vismayet // HV_62.13 // prati.siddhe mama mahe $ mayeya.m ru.sitena vai & ativ.r.s.ti.h k.rt-a k.r.s.na % gav-a.m vai saptar-atrik-i // HV_62.14 // s-a tvay-a prati.siddheya.m $ meghav.r.s.tir dur-asad-a & devai.h sad-anavaga.nair % durniv-ary-a mayi sthite // HV_62.15 // aho me supriya.m k.r.s.na $ yat tva.m m-anu.sadehav-an & samagra.m vai.s.nava.m tejo % vinig-uhasi ro.sita.h // HV_62.16 // s-adhita.m devat-an-a.m hi $ manye 'ha.m k-aryam avyayam & tvayi m-anu.syam -apanne % yuktenaiva.m svatejas-a // HV_62.17 // setsyate v-ira k-ary-artho $ na ki.mcit parih-asyate & dev-an-am yad bhav-an % net-a sarvak-aryapurogama.h // HV_62.18 // ekas tvam asi lok-an-a.m $ dev-an-a.m ca san-atana.h & dvit-iya.m n-anupa/sy-ami % dhura.m yas te samudvahet // HV_62.19 // yath-a hi pu.mgava.h /sre.s.tho $ magne dhuri niyujyate & eva.m tvam asi dev-an-a.m % magn-an-a.m dvijav-ahana // HV_62.20 // tvacchar-iragata.m k.r.s.na $ jagatprahara.na.m tv idam & brahma.n-a s-adhu nirdi.s.ta.m % dh-atubhya iva k-a?ncanam // HV_62.21 // svaya.m svaya.mbh-ur bhagav-an $ buddhy-atha vayas-api v-a & na tv-anugantu.m /sakto vai % pa.ngur drutagati.m yath-a // HV_62.22 // st-a.nubhyo himav-a?n /sre.s.tho $ hrad-an-a.m varu.n-alaya.h & garutm-an pak.si.n-a.m /sre.s.tho % devat-an-a.m bhav-an vara.h // HV_62.23 // ap-am adhast-al loko vai $ tasyopari mah-idhar-a.h & n-ag-an-am upari.s.t-ad bh-u.h % p.rthivyupari m-anu.s-a.h // HV_62.24 // manu.syalok-ad -urdhva.m tu $ khag-an-a.m gatir ucyate & -ak-a/sasyopari ravir % dv-ara.m svargasya bh-anum-an // HV_62.25 // devaloka.h paras tasm-ad $ vim-anagahano mah-an & yatr-aha.m k.r.s.na dev-an-am % aindre vinihita.h pade // HV_62.26 // [k: After 26, D6,T1.2,G,M ins.: :k] tvay-a hi lokan-athena $ vi.s.nun-a prabhavi.s.nun-a | *HV_62.26*722 | svarg-ad -urdhva.m brahmaloko $ brahmar.siga.nasevita.h & tatra somagati/s caiva % jyoti.s-a.m ca mah-atman-am // HV_62.27 // tasyopari gav-a.m loka.h $ s-adhy-as ta.m p-alayanti hi & sa hi sarvagata.h k.r.s.na % mah-ak-a/sagato mah-an // HV_62.28 // uparyupari tatr-api $ gatis tava tapomay-i & y-a.m na vidmo vaya.m sarve % p.rcchanto 'pi pit-amaham // HV_62.29 // [k: After 29, D6,S (except T4) ins.: :k] pit-amaho 'pi bhagav-a.ms $ tvatpras-ad-ad yad.rcchay-a | *HV_62.29*723:1 | y-a.m yoganirat-a vi.s.no $ bhajante brahmav-adina.h | *HV_62.29*723:2 | lokas tv arv-ag du.sk.rtin-a.m $ n-agalokas tu d-aru.na.h & p.rthiv-i karma/s-il-an-a.m % k.setra.m sarvasya karma.na.h // HV_62.30 // kham asthir-a.n-a.m vi.sayo $ v-ayun-a tulyav.rttin-am & gati.h /samadam-a.dhy-an-a.m % svarga.h suk.rtakarma.n-am // HV_62.31 // br-ahme tapasi yukt-an-a.m $ brahmaloka.h par-a gati.h & gav-am eva hi goloko % dur-aroh-a hi s-a gati.h // HV_62.32 // sa tu lokas tvay-a k.r.s.na $ s-idam-ana.h k.rt-atman-a & dh.rto dh.rtimat-a v-ira % nighnatopadrava.m gav-am // HV_62.33 // tad aha.m samanupr-apto $ gav-a.m v-akyena codita.h & brahmana/s ca mah-abh-aga % gaurav-at tava c-agata.h // HV_62.34 // aha.m bh-utapati.h k.r.s.na $ devar-aja.h pura.mdara.h & aditer garbhapary-aye % p-urvajas te pur-atana.h // HV_62.35 // tejas tejasvina/s caiva $ yat te dar/sitav-an aham & meghar-upe.na tat sarva.m % k.santum arhasi me vibho // HV_62.36 // eva.m k.s-antaman-a.h k.r.s.na $ svena saumyena tejas-a & brahma.na.h /s.r.nu me v-akya.m % gav-a.m ca gajavikrama // HV_62.37 // -aha tv-a bhagav-an brahm-a $ g-ava/s c-ak-a/sag-a divi & karmabhis to.sit-a divyais % tava sa.mrak.sa.n-adibhi.h // HV_62.38 // bhavat-a rak.sit-a g-avo $ gobhir lok-a/s ca rak.sit-a.h & yad vaya.m pu.mgavai.h s-ardha.m % vardh-ama.h prasavais tath-a // HV_62.39 // kar.sak-an pu.mgavair v-ahyair $ medhyena havi.s-a sur-an & /sriya.m /sak.rtpavitre.na % tarpayi.sy-ama k-amag-a.h // HV_62.40 // tad asm-aka.m gurus tva.m hi $ pr-a.nada/s ca mah-abala & adyaprabh.rti no r-aj-a % tvam indro vai bhavi.syasi // HV_62.41 // tasm-at tva.m k-a?ncanai.h p-ur.nair $ divyasya payaso gha.tai.h & ebhis tvam abhi.sicyasva % may-a hast-avan-amitai.h // HV_62.42 // aha.m kilendro dev-an-a.m $ tva.m gav-am indrat-a.m gata.h & govinda iti lok-as tv-a.m % sto.syanti bhuvi /s-a/svatam // HV_62.43 // mamopari yathendras tvam $ sth-apito gobhir -i/svara.h & upendra iti k.r.s.na tv-am % g-asyanti divi devat-a.h // HV_62.44 // ye ceme v-ar.sik-a m-as-a/s $ catv-aro vihit-a mama & e.s-am ardha.m prayacch-ami % /saratk-ala.m tu pa/scimam // HV_62.45 // var.s-ardhe ca dhvajo nitya.m $ tata.h p-uj-am av-apsyati & mam-ambuprabhava.m darpa.m % tad-a tyak.syanti barhina.h // HV_62.46 // alpav-iryamad-a/s caiva $ ye c-anye meghan-adina.h & /s-anti.m sarve gami.syanti % jalak-alavic-ari.na.h // HV_62.47 // tri/sa.nkvagastyacarit-am $ -a/s-a.m ca vicari.syati & sahasrara/smir -adityas % t-apayan svena tejas-a // HV_62.48 // tata.h /saradi yukt-an-a.m $ maunam-uke.su barhi.su & y-avat sukhatarais toyair % viplute.su plute.su ca // HV_62.49 // [k: N (except /S,?N1),T2--4,G,M4 ins. after 49; T1 after 52ab: :k] ha.msas-arasap-ur.ne.su $ nad-in-a.m puline.su ca | *HV_62.52ab*724 | mattakrau?ncapra.n-ade.su $ matte.su v.r.sabhe.su ca & go.su caiva prah.r.s.t-asu % k.sarant-i.su payo bahu // HV_62.50 // niv.rtte.su ca meghe.su $ niry-atya jagato jalam & -ak-a/se /sastrasa.mk-a/se % ha.mse.su vicaratsu ca // HV_62.51 // j-atapadme.su toye.su $ v-ap-i.su ca saritsu ca & [k: K1.2,?N,V,B,D,T2--4,G1.3--5,M4 ins. after 52ab; /S1 after 51: :k] ta.d-age.su ca k-ante.su $ toye.su vimale.su ca | *HV_62.52ab*725 | kalam-avanat-agr-asu % pakvaked-arapa.nkti.su // HV_62.52 // madhyastha.m salil-arambha.m $ kurvant-i.su nad-i.su ca & sasasy-ay-a.m ca s-im-ay-a.m % manohary-a.m muner api // HV_62.53 // p.rthivy-a.m p.rthur-a.s.tr-ay-a.m $ ram-ay-a.m var.sasa.mk.saye & /sr-amatsu pa.nktim-arge.su % phalavatsu t.r.ne.su ca \ ik.sumatsu ca de/se.su # prav.rtte.su makhe.su ca // HV_62.54 // tata.h pravartsyate pu.ny-a $ /saratsuptotthite tvayi & loke 'smin k.r.s.na nikhile % yathaiva tridive tath-a // HV_62.55 // nar-as tv-a.m caiva m-a.m caiva $ dhvaj-ak-ar-asu ya.s.ti.su & mahendra/s c-apy upendra/s ca % mah-iyet-a.m mah-itale // HV_62.56 // ye c-avayo.h sthit-a v.rtte $ mahendropendrasa.mj?nite & m-anav-a.h pra.nami.syanti % te.s-a.m n-asty anay-agama.h // HV_62.57 // [k: After 57, T2 ins.: :k] svargalok-aday-an-iya $ ma.nip-i.tha.m sur-adhipa.h | *HV_62.57*726:1 | nive/sya k.r.s.na.m ratnai.h $ pr-a.nmukt-adyair abhi.secayat | *HV_62.57*726:2 | k.rtv-a n-ir-ajana.m divyair $ ala.mk.rtya bh-u.sa.nai.h | *HV_62.57*726:3 | tata.h /sakras tu t-an g.rhya $ gha.t-an divyapayodhar-an & abhi.seke.na govinda.m % yojay-am-asa yogavit // HV_62.58 // d.r.s.tv-a tam abhi.sicyanta.m $ g-avas t-a.h saha y-uthapai.h & stanai.h prasnavasa.myuktai.h % si.sicu.h k.r.s.nam avyayam // HV_62.59 // megh-a/s ca divi mukt-abhi.h $ s-am.rt-abhi.h samantata.h & si.sicus toyadh-ar-abhir % abhi.sicyantam avyayam // HV_62.60 // vanaspat-in-a.m sarve.s-a.m $ susr-avendunibha.m paya.h & vavar.su.h pu.spavar.sa.m ca % nedus t-ury-a.ni c-ambare // HV_62.61 // stuvanti munaya.h sarve $ v-agbhir mantrapar-aya.n-a.h & [k: After 62ab, D6,S ins.: :k] vasi.s.tho v-amadeva/s ca $ j-ab-alir atha k-a/syapa.h | *HV_62.62ab*727:1 | vi/sv-amitro bharadv-aja.h $ ka.nvo 'trir bhagav-an prabhu.h | *HV_62.62ab*727:2 | ete ca munaya.h sarve $ siddh-a/s ca paramar.saya.h | *HV_62.62ab*727:3 | ek-ar.navavimukta.m ca % dadh-ara vasudh-a vapu.h // HV_62.62 // pras-ada.m s-agar-a jagmur $ vavur v-at-a jagaddhit-a.h & -itaya.h pra/sama.m jagmur % jagmur nirvairat-a.m n.rp-a.h // HV_62.63 // [k: After 63, K4 ins.: :k] k.r.s.ne 'bhi.sita et-ani $ sarv-a.ni kurunandana | *HV_62.63*728:1 | nirvair-a.nyabhava.ms t-ata $ kr-ur-a.ny api nisargata.h | *HV_62.63*728:2 | m-argastho vibabhau bh-anu.h $ somo yogena sa.mgata.h & prav-alapu.spa/sabal-a.h % phalavanta/s ca p-adap-a.h // HV_62.64 // mada.m prasusruvur n-ag-a $ y-at-as to.sa.m vane m.rg-a.h & ala.mk.rt-a g-atraruhair % v-atubhir bh-anti parvat-a.h // HV_62.65 // devalokopamo lokas $ t.rpto 'm.rtasutarpita.h & -as-it k.r.s.n-abhi.seke hi % divyasvargarasok.sita.h // HV_62.66 // abhi.sikta.m tu ta.m gobhi.h $ /sakro govindam avyayam & divya/sukl-ambaradharam % devar-ajo 'brav-id idam // HV_62.67 // e.sa me prathama.h k.r.s.na $ niyogo go.su ya.h k.rta.h & /sr-uyat-amapara.m c-api % mam-agamanak-ara.nam // HV_62.68 // k.sipra.m sa.ms-adhyat-a.m ka.msa.h $ ke/s-i ca turag-adhama.h & ari.s.ta/s ca mad-avi.s.to % r-ajar-ajya.m tata.h kuru // HV_62.69 // pit.r.svasari j-atas te $ mam-a.m/so 'ham iva sthita.h & sa te rak.sya/s ca m-anya/s ca % sakhye ca viniyujyat-am // HV_62.70 // tvay-a hy anug.rh-ita.h sa $ tava v.rtt-anuvartaka.h & tvadva/se vartam-ana.h sa % pr-apsyate vipula.m ya/sa.h // HV_62.71 // bh-aratasya ca va.m/sasya sa $ vari.s.tho dhanurdhara.h & bhavi.syaty anur-upa/s ca % tv-am .rte na ca ra.msyate // HV_62.72 // bh-arata.m tvayi c-asakta.m $ tasmi.m/s ca puru.sottame & ubh-abhy-am api sa.myoge % y-asyanti nidhana.m n.rp-a.h // HV_62.73 // pratij?n-ata.m ca me k.r.s.na $ .r.simadhye sure.su ca & mama putro 'rjuno n-ama % j-ata.h kunty-a.m kur-udvaha.h // HV_62.74 // so 'str-a.n-a.m p-aratantraj?na.h $ /sre.s.tha/s c-apavikar.sa.ne & ta.m pravek.syanti vai sarve % r-aj-ana.h /sastrayodhina.h // HV_62.75 // ak.sauhi.nya/s ca /s-ur-a.n-a.m $ r-aj?n-a.m sa.mgr-ama/s-alin-am & samare r-ajadharme.na % yojayi.syanti m.rtyun-a // HV_62.76 // tasy-astracarita.m m-arga.m $ dhanu.so l-aghavena ca & n-anuy-asyanti r-aj-ano % dev-a v-a tv-a.m vin-a prabho // HV_62.77 // sa te bandhu.h sah-aya/s ca $ sa.mgr-ame.su bhavi.syati & tasya yogo vidh-atavyas % tvay-a govinda matk.rte // HV_62.78 // dra.s.tavya.h sa yath-aha.m vai $ tvay-a m-anya/s ca nitya/sa.h & j?n-at-a tvam eva lok-an-am % arjunasya ca nitya/sa.h // HV_62.79 // tvay-a hi nitya.m rak.sya.h sa $ -ahave.su mahatsu ca & rak.sitasya tvay-a tasya % na m.rtyu.h prabhavi.syati // HV_62.80 // arjuna.m viddhi m-a.m k.r.s.na $ m-a.m caiv-atm-anam -atman-a & -atm-a te 'ha.m yath-a /sa/svat % tathaiva tava so 'rjuna // HV_62.81 // tvay-a lok-an im-a?n jitv-a $ baler hast-at tribhi.h kramai.h & devat-an-a.m k.rto r-aj-a % pur-a jye.s.thakram-ad aham // HV_62.82 // tv-a.m ca satyamaya.m j?n-atv-a $ satye.s.ta.m satyavikramam & satyenopetya dev-a vai % yojayanti ripuk.saye // HV_62.83 // so 'rjuno n-ama me putra.h $ pitus te bhagin-isuta.h & iha sauh.rdat-a.m y-atu % bh-utv-a sahacara.h pur-a // HV_62.84 // tasya te yudhyata.h k.r.s.na $ svasth-ane 'tha g.rhe 'pi v-a & vo.dhavy-a pu.mgaveneva dh-u.h % sarv-a ra.nav-ahin-i // HV_62.85 // ka.mse vinihate k.r.s.na $ tvay-a bh-avyarthadar/sin-a & abhitas tan mahadyuddha.m % bhavi.syati mah-ik.sit-am // HV_62.86 // tatra te.s-a.m n.rv-ir-a.n-am $ atim-anu.sakarma.n-am & vijayasy-arjuno bhokt-a % ya/sas-a tva.m tu yok.syase // HV_62.87 // etan me k.r.s.na k-artsnyena $ kartum arhasi bh-a.sitam & yady aha.m te sur-a/s caiva % satya.m ca priyam acyuta // HV_62.88 // /sakrasya vacana.m /srutv-a $ k.r.s.no govindat-a.m gata.h & pr-itena manas-a yukta.h % prativ-akya.m jag-ada ha // HV_62.89 // pr-ito 'smi dar/san-ad eva $ tava /sakra /sac-ipate & yat tvay-abhihita.m ceda.m % na ki.mcit parih-asyate // HV_62.90 // j-an-ami bhavato bh-ava.m $ j-an-amy arjunasa.mbhavam & j-ane pit.r.svas-a datt-a % p-a.n.dor vasumat-ipate.h // HV_62.91 // yudhi.s.thira.m ca j-an-ami $ kum-ara.m dharmanirmitam & bh-imasena.m ca j-an-ami % v-ayo.h sa.mt-anaj-a.m tanum // HV_62.92 // [k: After 92, T4 ins.: :k] n-ag-ayutasamapr-a.nam $ anek-asuramardanam | *HV_62.92*729 | a/svibhy-a.m s-adhu j-an-ami $ s.r.s.ta.m putradvaya.m /subham & nakula.m sahadeva.m ca % m-adry-a.h kuk.sibhav-av ubhau // HV_62.93 // k-an-ina.m c-api j-an-ami $ savitu.h prathama.m sutam & pit.r.svasari kar.na.m vai % pras-uta.m s-utat-a.m gatam // HV_62.94 // dh-artar-a.s.tr-a/s ca me $ sarve vidit-a yuddhak-a.nk.si.na.h & [k: After 95ab, V2,B1 ins.: :k] duryodhanamukh-a.h /sakra $ kaurav-a.n-a.m mah-abal-a.h | *HV_62.95ab*730 | p-a.n.dor uparama.m caiva % /s-ap-a/saninip-atajam // HV_62.95 // tad gaccha tridiva.m /sakra $ sukh-aya tridivaukas-am & n-arjunasya ripu.h ka/scin % mam-agre prabhavi.syati // HV_62.96 // arjun-arthe ca t-an sarv-an $ p-a.n.dav-an ak.sat-an yudhi & kunty-a niry-atayi.sy-ami % niv.rtte bh-arate m.rdhe // HV_62.97 // yac ca vak.syati m-a.m /sakra $ tan-ujas tava so 'rjuna.h & bh.rtyavat tat kari.sy-ami % tava snehena yantrita.h // HV_62.98 // satyasa.mdhasya tac chrutv-a $ priya.m pr-itasya bh-a.sitam & [k: After 99ab D6,S ins.: :k] pra.namya devadevasya $ m-urdhn-a /sakra.h pad-ambujam | *HV_62.99ab*731 | k.r.s.nasya s-ak.s-at tridiva.m % jag-ama trida/se/svara.h // HV_62.99 // [k: After 99 D6,T2,G,M4 ins.: :k] etad -akhy-anam -ayu.sy-a.m $ pu.nya.m p-apapr-a.n-a/sanam | *HV_62.99*732:1 | parjanyapr-itijanakam $ avagrahaniv-arakam | *HV_62.99*732:2 | sarvasaukhyapriyakara.m $ devaguhyam anuttamam | *HV_62.99*732:3 | [h: HV (CE) ch. 63, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} gate /sakre tata.h k.r.s.na.h $ p-ujyam-ano vrajaukasai.h & govardhanadhara.h /sr-im-an % vive/sa vrajam eva ha // HV_63.1 // ta.m sma v.rddh-abhinandanti $ j?n-ataya/s ca saho.sit-a.h & dhany-a.h smo 'nug.rh-it-a.h smas % tvaddh.rtena nagena ha // HV_63.2 // g-avo var.sabhay-at t-ir.n-a $ vaya.m t-ir.n-a mah-abhay-at & tava pras-ad-ad govinda % devatulya mah-adyute // HV_63.3 // am-anu.s-a.ni karm-a.ni $ tava pa/sy-ama gopate & dh-ara.nen-asya /sailasya % vidmas tv-a.m k.r.s.nam avyayam // HV_63.4 // kas tva.m bhavasi rudr-a.n-a.m $ marut-a.m v-a mah-abala & vas-un-a.m v-a kimartha.m ca % vasudeva.h pit-a tava // HV_63.5 // vane ca b-alakr-i.d-a te $ janma c-asm-asu garhitam & k.r.s.na divy-a ca te ce.s.t-a % /sa;nkit-ani man-a.msi na.h // HV_63.6 // kimartha.m gopave.se.na $ ramase 'sm-asu garhitam & lokap-alopama/s caiva % g-as tva.m ki.m parirak.sasi // HV_63.7 // devo v-a d-anavo v-a tvam $ yak.so gandharva eva v-a & asm-aka.m b-andhavo j-ato % yo 'si so 'si namo 'stu te // HV_63.8 // [k: After 8, D6,S ins.: :k] namo 'stu k.r.s.na k.r.s.neti $ namo gop-alabandhave | *HV_63.8*733:1 | namo b-al-aya goptre ca $ gopave.s-aya b-andhava || *HV_63.8*733:2 | namas te /si/susi.mh-aya $ namo bh-udharadh-ari.ne | *HV_63.8*733:3 | dev-ay-atha vari.s.th-aya $ yak.s-aya ca namo nama.h || *HV_63.8*733:4 | namas te nandaputr-aya $ ya/sod-ay-a.h sut-aya ca | *HV_63.8*733:5 | ko bhav-an ka/s ca v-a deva.h $ kimartha.m no 'bhirak.sasi | *HV_63.8*733:6 | kenacid yadi k-arye.na $ vasasi*iha yad.rcchay-a & vaya.m* tava*anug-a.h sarve % bhavanta.m* /sara.na.m* gat-a.h // HV_63.9 // gop-an-a.m* vacana.m* /srutv-a $ k.r.s.na.h padmanibhek.sa.na.h & pratyuv-aca smita.m* k.rtv-a % j?n-at-in sarv-an sam-agat-an // HV_63.10 // yath-a manyanti m-a.m sarve $ bhavanto bh-imavikram-a.h & tath-aha.m n-avagantavya.h % svaj-at-iyo 'smi b-andhava.h // HV_63.11 // yadi tv ava/sya.m /srotavya.h $ k-ala.h sa.mpratip-alyat-am & tato bhavanta.h /sro.syanti % m-a.m ca drak.syanti tattvata.h // HV_63.12 // yady aha.m bhavat-a.m /sl-aghyo $ b-andhavo devasaprabha.h & parij?n-anena ki.m k-aryam % yady e.so 'nugraho mama // HV_63.13 // evam ukt-as tu te gop-a $ vasudevasutena vai & baddhamaun-a di/sa.h sarve % bhejire pihit-anan-a.h // HV_63.14 // k.r.s.nas tu yauvana.m d.r.s.tv-a $ ni/si candramaso navam & /s-arad-in-a.m ni/s-an-a.m ca % mana/s cakre rati.m prati // HV_63.15 // sa kar-i.s-a.ngar-ag-asu $ vrajarathy-asu v-iryav-an & v.r.s-a.n-a.m j-atar-ag-a.n-a.m % yuddh-ani samayojayat // HV_63.16 // gop-al-a.m/s ca balodagr-an $ yodhay-am -asa v-iryav-an & vane sa v-iro g-a/s caiva % jagr-aha gr-ahavad vibhu.h // HV_63.17 // yuvatyo gopakany-a/s ca $ r-atrau sa.mk-alya k-alavit & kai/soraka.m m-anay-ana.h % saha t-abhir mumoda ha // HV_63.18 // t-as tasya vadana.m k-anta.m $ k-ant-a gopastriyo ni/si & pibanti nayan-ak.sepair % g-a.m gata.m /sa/sina.m yath-a // HV_63.19 // harit-al-ardrap-itena $ kau/seyena ca bh-asvat-a & bhadravastre.na vasita.h % k.r.s.na.h k-antataro 'bhavat // HV_63.20 // sa baddh-a;ngadaniry-uha/s $ citray-a vanam-alay-a & /sobham-ano hi govinda.h % /sobhay-am -asa ta.m vrajam // HV_63.21 // namo d-amodar-ayeti $ gopakany-as tad-abruvan & vicitra.m carita.m gho.se % d.r.s.tv-a tat tasya bh-asvata.h // HV_63.22 // [k: After 22, D6,S ins.: :k] namas te k.r.s.na gopeti $ pras-ida prabhaveti ca | *HV_63.22*734 | t-as ta.m payodharott-anair $ urobhi.h samap-i.dayan & bhr-amit-ak.sai/s ca vadanair % nir-ik.sante var-a;ngan-a.h // HV_63.23 // t-a v-aryam-an-a.h pit.rbhir $ bhr-at.rbhir m-at.rbhis tath-a & k.r.s.na.m gop-a.ngan-a r-atrau % m.rgayanti ratipriy-a.h // HV_63.24 // t-as tu pa.nkt-ik.rt-a.h sarv-a* $ ramayanti manoramam & g-ayantya.h k.r.s.nacarita.m* % dva.mdva/so gopakanyak-a.h // HV_63.25 // k.r.s.nal-il-anuk-ari.nya.h $ k.r.s.napra.nihitek.sa.n-a.h & k.r.s.nasya gatig-aminyas % taru.nyas t-a var-a;ngan-a.h // HV_63.26 // vane.su t-alahast-agrai.h $ ku.t.tayantyas tath-apar-a.h & cerur vai carita.m tasya % k.r.s.nasya vrajayo.sita.h // HV_63.27 // t-as tasya n.rtya.m g-ita.m ca $ vil-asasmitav-ik.sitam & mudit-a/s c-anukurvantya.h % kr-i.danti vrajayo.sita.h // HV_63.28 // bh-avani.spannamadhura.m $ g-ayantyas t-a var-a;ngan-a.h & vraja.m gat-a.h sukha.m cerur % d-amodarapar-aya.n-a.h // HV_63.29 // [k: For 29cd, D2 subst.: :k] cerur d-amodarapar-a.h $ sukha.m n-aryo vraja.m gat-a.h | *HV_63.29*735 | kar-i.sap-a.msudigdh-a;ngyas $ t-a.h k.r.s.nam anuvavrire & ramayantyo yath-a n-aga.m % sapramod-a.h kare.nava.h // HV_63.30 // tam any-a bh-avavikacair $ netrai.h prahasit-anan-a.h & pibanty at.rpt-a vanit-a.h % k.r.s.na.m k.r.s.nam.rgek.sa.n-a.h // HV_63.31 // mukham asy-apar-a v-ik.sya $ t.r.sit-a gopakanyak-a.h & ratyantaragat-a r-atrau % pibanti ratil-alas-a.h // HV_63.32 // h-aheti kurvatas tasya $ prah.r.s.t-as t-a var-a;ngan-a.h & jag.rhur ni.hs.rt-a.m v-a.n-i.m % s-amn-a d-amodarerit-am // HV_63.33 // t-as-a.m grathitas-imant-a $ raticint-akul-ik.rt-a.h & c-aru visra.msire ke/s-a.h % kuc-agre gopayo.sit-am // HV_63.34 // [k: D6,T,G,M4,G(ed.) ins. after 34; M1--3 subst. for 33--34: :k] atha d-amodara.h k-a/scij $ jagr-aha ratil-alasa.h || *HV_63.34*736:1 | eva.m gop-a.ngan-a.h k.r.s.na.m $ ramayanti manoram-a.h | *HV_63.34*736:2 | ala.mk.rt-a.h sumadhura.m $ g-ayantyo madhuvihval-a.h || *HV_63.34*736:3 | k.r.s.no 'pi madhurakt-ak.so $ gop-in-a.m har.savardhana.h | *HV_63.34*736:4 | papau t-as-a.m mukha.m vi.s.nur $ gh-ur.nayan netra.sa.tpadam || *HV_63.34*736:5 | apar-a.m v-asas-i g.rhya $ cucumbe gopakanyak-am | *HV_63.34*736:6 | -alili.nge 'tha k-a.mcit tu $ k.r.s.no madavilocana.h || *HV_63.34*736:7 | anyay-a saha govinda.h $ /sete l-il-avidh-anavit | *HV_63.34*736:8 | anyasy-a v-asas-i g.rhya $ d.r.s.tv-a c-aru papau mukham | *HV_63.34*736:9 | any-a.m lilekha govindo $ nakhai.h /s-atai/s ca ke/sava.h || *HV_63.34*736:10 | any-a.m ca ke/se sa.mg.rhya $ mukham unnamya l-ilay-a | *HV_63.34*736:11 | -alili.nge 'tha govindo $ gopave.satirask.rta.h || *HV_63.34*736:12 | ek-a.m sa.mg.rhya sa.mtyajya $ k-a.mcid any-am av-as.rjat | *HV_63.34*736:13 | pa/syanty-a ramay-am -asa $ k-a.mcid any-am ar-iramat || *HV_63.34*736:14 | -ah-uya k-a.mcid deve/sa.h $ k-a.mcid any-am ar-iramat | *HV_63.34*736:15 | t-a.m puna.h sahas-a g.rhya $ tatsamak.sam ar-iramat || *HV_63.34*736:16 | t-a/s ca gopya.h svabhart.r.m/s ca $ sa.mtyajya harim eva ha | *HV_63.34*736:17 | ayam eva hi no jye.s.tha.h $ /sre.s.tha/s ceti var-a.ngan-a.h | *HV_63.34*736:18 | k.r.s.ne ca devadeve/se $ para.m bh-ava.m sam-ayayu.h | *HV_63.34*736:19 | eva.m sa k.r.s.no gop-in-a.m $ cakrav-alair ala.mk.rta.h & /s-arad-i.su sacandr-asu % ni/s-asu mumude sukh-i // HV_63.35 // [h: HV (CE) ch. 64, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} prado.s-ardhe kad-acit tu $ k.r.s.ne ratipar-aya.ne & tr-asayan samado go.s.th-an % ari.s.ta.h pratyad.r/syata // HV_64.1 // nirv-a.n-a.ng-aramegh-abhas $ t-ik.s.na/s.r;ngo'rkalocana.h & k.surat-ik.s.n-agracara.na.h % k-ala.h k-ala iv-apara.h // HV_64.2 // lelih-ana.h sani.spe.sa.m $ jihvayau.s.thau puna.h puna.h & garvit-aviddhal-a.ng-ula.h % ka.thinaskandhabandhana.h // HV_64.3 // kakudodagranirm-a.na.h $ pram-a.n-ad duratikrama.h & /sak.rnm-utropalipt-a.ngo % gav-am udvejano bh.r/sam // HV_64.4 // mah-aka.ti.h sth-ulamukho $ d.r.dhaj-anur mahodara.h & vi.s-a.n-avalgitagatir % lambat-a ka.n.thacarma.n-a // HV_64.5 // gav-arohe.su capalas $ tarugh-ata.nkit-anana.h & yuddhasa?njavi.s-a.n-agro % dvi.sadv.r.sabhas-udana.h // HV_64.6 // ari.s.to n-ama hi gav-am $ ari.s.to d-aru.n-ak.rti.h & daityo v.r.sabhar-upe.na % go.s.th-an viparidh-avati // HV_64.7 // p-atay-ano gav-a.m garbh-an $ d.rpto gacchaty an-artavam & bhajam-ana/s ca capalo % g.r.s.t-i.h sa.mpracac-ara ha // HV_64.8 // /s.r.ngaprahara.no raudra.h $ praharan go.su durmada.h & go.s.the.su na rati.m lebhe % vin-a yuddha.m sa gov.r.sa.h // HV_64.9 // [k: 9 After 9, K1.2,D2--4 ins.: :k] kasyacit tv atha k-alasya $ sa v.r.sa.h ke/sav-agrata.h | *HV_64.9*737:1 | -ajag-ama balodragro $ vaivasvatava/se sthita.h | *HV_64.9*737:2 | [k: K1,D2--4 cont.; K3.4,?N,V,B,Dns,D1.5.6,T,G,M4 ins. after 9: :k] sa tatra g-as tu prasabha.m $ b-adham-ano madotka.ta.h | *HV_64.9*738 | etasminn eva k-ale tu $ gav-a.h k.r.s.nasam-ipag-a.h & tr-asay-am-asa du.s.t-atm-a % vaivasvata pathe sthita.h // HV_64.10 // sendr-a/sanir iv-ambhodo $ nardam-ano mah-av.r.sa.h & cak-ara nirv.r.sa.m go.s.tha.m % nirvatsa/si/supu.mgavam // HV_64.11 // [k: V2,B1,D4,T2,G1,M ins. after 11; D6,T1,G2.3.5 after the second occurrence of 11cd: :k] tam -ar-ad abhidh-avanta.m $ nardam-ana.m mah-av.r.sam | *HV_64.11*739 | t-ala/sabdena ta.m k.r.s.na.h $ si.mhan-adai/s ca mohayan & abhyadh-avata govindo % daitya.m v.r.sabhar-upi.nam // HV_64.12 // sa k.r.s.na.m gov.r.so d.r.s.tv-a $ h.r.s.tal-a.ng-ulalocana.h & ru.sitas tala/sabdena % yuddh-ak-a.nk.s-i nanarda ha // HV_64.13 // tam -apatantam udv.rttam $ d.r.s.tv-a v.r.sabhad-anavam & tasm-at sth-an-an na vyacalat % k.r.s.no girir iv-acala.h // HV_64.14 // v.r.sa.h kak.sayor d.r.s.ti.m $ pra.nidh-aya dh.rt-anana.h & k.r.s.nasya nidhan-ak-a.nk.s-i % t-ur.nam abhyutpap-ata ha // HV_64.15 // tam -apatanta.m pramukhe $ pratijagr-aha durdharam & k.r.s.na.h k.r.s.n-a?njananibha.m % v.r.sa.m prati v.r.sopama.h // HV_64.16 // sa sa.msaktas tu k.r.s.nena $ v.r.se.neva mah-av.r.sa.h & mumoca vaktraja.m phena.m % nastato 'tha sa /sabdavat // HV_64.17 // t-av anyony-av aruddh-a.ngau $ yuddhe k.r.s.nav.r.s-av ubhau & rejatur meghasamaye % sa.msakt-av iva toyadau // HV_64.18 // tasya darpabala.m hatv-a $ k.rtv-a /s.r.ng-antare padam & ap-i.dayad ari.s.tasya % ka.n.tha.m klinnam iv-ambaram // HV_64.19 // /s.r.nga.m c-asya puna.h savyam $ utp-a.tya yamada.n.davat & tenaiva pr-aharad vaktre % sa mam-ara bh.r/sa.m hata.h // HV_64.20 // vibhinna/s.r.ngo bhagn-asyo $ bhagnaskandha/s ca d-anava.h & pap-ata rudhirodg-ar-i % s-ambudh-ara iv-ambuda.h // HV_64.21 // govindena hata.m d.r.s.tv-a $ d.rpta.m v.r.sabhad-anavam & s-adhu s-adhv iti bh-ut-ani % tatkarm-asy-abhitu.s.tuvu.h // HV_64.22 // sa copendro v.r.sa.m hatv-a $ k-antavaktro ni/s-amukhe & aravind-abhanayana.h punar eva % rar-aja ha // HV_64.23 // te 'pi gov.rttaya.h sarve $ k.r.s.na.m kamalalocanam & up-as-a.mcakrire h.r.s.t-a.h % svarge /sakram iv-amar-a.h // HV_24 // [h: HV (CE) ch. 65, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.r.s.na.m vrajagata.m /srutv-a $ vardham-anam iv-analam & udvegam agamat ka.msa.h % /sa.nkam-anas tato bhayam // HV_65.1 // p-utan-ay-a.m hat-ay-a.m ca $ k-aliye ca par-ajite & dhenuke pralaya.m n-ite % pralambe ca nip-atite // HV_65.2 // dh.rte govardhane caiva $ viphale /sakra/s-asane & go.su tr-at-asu ca tath-a % sp.rha.n-iyena karma.n-a // HV_65.3 // kakudmini hate 'ri.s.te $ gope.su mudite.su ca & d.r/syam-ane vin-a/se ca % sa.mnik.r.s.te mah-abhaye // HV_65.4 // kar.sa.nena ca v.rk.s-abhy-a.m $ b-alen-ab-alakarma.n-a & acintya.m karma tac chrutv-a % vardham-ane.su /satru.su // HV_65.5 // pr-apt-ari.s.tam iv-atm-ana.m $ mene sa mathure/svara.h & visa.mj?nendriyabh-ut-atm-a % gat-asupratimo 'bhavat // HV_65.6 // tato j?n-at-in sam-an-ayya $ pitara.m cogra/s-asana.h & ni/si stimitam-uk-ay-am % mathur-ay-a.m jan-adhipa.h // HV_65.7 // vasudeva.m ca dev-abha.m $ kahva.m c-ah-uya y-adavam & satyaka.m d-aruka.m caiva % kahv-avarajam eva ca // HV_65.8 // bhoja.m vaitara.na.m caiva $ vikadru.m ca mah-abalam & bhayesakha.m ca r-aj-ana.m % vip.rthu.m ca p.rthu/sriyam // HV_65.9 // babhru.m d-anapati.m caiva $ k.rtavarm-a.nam eva ca & bh-uritejasam ak.sobhya.m % bh-uri/sravasam eva ca // HV_65.10 // et-an sa y-adav-an sarv-an $ -abh-a.sya /s.r.nuteti ca & ugrasenasuto r-aj-a % prov-aca mathure/svara.h // HV_65.11 // bhavanta.h sarvak-aryaj?n-a.h $ sarva/s-astravi/s-arad-a.h & ny-ayav.rtt-antaku/sal-as % trivargasya pravartak-a.h // HV_65.12 // kartavy-an-a.m ca kart-aro $ lokasya vibudhopam-a.h & parvat-a iva ni.skamp-a % v.rtte mahati tasthu.sa.h // HV_65.13 // [k: For 13cd, K,?N2.3,V1.3,B,D(except D6),T3.4 subst.: :k] tasthiv-a.mso mah-av.rtte $ ni.skamp-a iva parvat-a.h | *HV_65.13*740 | adambhav.rttaya.h sarve $ gurukarmasu codyat-a.h & r-ajamantradhar-a.h sarve % sarve dhanu.si p-arag-a.h // HV_65.14 // ya/sa.hprad-ip-a lok-an-a.m $ ved-arth-an-a.m vivak.sava.h & -a/sram-a.n-a.m nisargaj?n-a % var.n-an-a.m kramap-arag-a.h // HV_65.15 // pravakt-ara.h suniyat-a $ net-aro nayadar/sina.h & bhett-ara.h parar-a.s.tr-a.n-a.m % tr-at-ara.h /sara.n-arthin-am // HV_65.16 // evam ak.satac-aritrai.h $ /sr-imadbhir uditoditai.h & dyaur api anug.rh-it-a sy-ad % bhavadbhi.h ki.m punar mah-i // HV_65.17 // .r.s-i.n-am iva vo v.rtta.m $ prabh-avo marut-am iva & rudr-a.n-am iva va.h krodho % d-iptir a;ngiras-am iva // HV_65.18 // vy-avartam-ana.m sumahad $ bhavadbhi.h khy-atak-irtibhi.h & dh.rta.m yadukula.m v-irair % bh-utala.m parvatair iva // HV_65.19 // eva.m bhavatsu yukte.su $ mama citt-anuvarti.su & vardham-ano mam-anartho % bhavadbhi.h kim upek.sita.h // HV_65.20 // e.sa k.r.s.na iti khy-ato $ nandagopasuto vraje & vardham-ana iv-ambhodo % m-ula.m na.h parik.rntati // HV_65.21 // anam-atyasya /s-unyasya $ c-ar-andhasya mamaiva tu & k-ara.n-an nandagopasya % sa suto gopito g.rhe // HV_65.22 // upek.sita iva vy-adhi.h $ p-uryam-a.na iv-ambuda.h & nadanmegha ivo.s.n-ante % sa dur-atm-a vivardhate // HV_65.23 // tasya n-aha.m gati.m j-ane $ na yoga.m na par-aya.nam & nandagopasya bhavane % j-atasy-adbhutakarma.na.h // HV_65.24 // ki.m tadbh-uta.m samutpanna.m $ dev-apatya.m na vidmahe & atidevair am-anu.syai.h % karmabhi.h so 'num-iyate // HV_65.25 // p-utan-a /sakun-i b-alye $ /si/sun-a stanap-ayin-a & stanap-anepsun-a p-it-a % pr-a.nai.h saha dur-asad-a // HV_65.26 // [k: D6,T1.2,G2--5,M2.4,G ins. after 26 ein; G1 ins. after 25: :k] tathaiva tena b-alena $ p-ad-a.ngu.s.thena l-ilay-a | *HV_65.26*741:1 | /sayane vai /say-anena $ /saka.ta.m parivartitam || *HV_65.26*741:2 | tath-a b-alena balin-a $ ane j-atau b.rhattarau | *HV_65.26*741:3 | sam-ulavi.tapau bhagnau $ sahajau yamal-arjunau | *HV_65.26*741:4 | yamun-ay-a.m hrade n-aga.h $ k-aliyo damitas tath-a & ras-atalacaro n-ita.h % k.sa.nen-adar/sana.m hrad-at \ nandagopasuto yoga.m # k.rtv-a ca punar utthita.h // HV_65.27 // dhenukas t-ala/sikhar-at $ p-atito j-ivita.m vin-a & [k: After 28, D6,S (except T3.4) ins.: :k] tasy-agrajo mah-av-iryo $ balabhadro dur-atmav-an | *HV_65.28*742 | pralamba.m ya.m m.rdhe dev-a % na /sekur abhiv-ik.situm \ b-alena mu.s.tinaikena sa # hata.h pr-ak.rto yath-a // HV_65.29 // v-asavasyotsava.m bha.nktv-a $ var.sa.m v-asavaro.sajam & nirjala.m gokula.m k.rtv-a % dh.rto govardhano giri.h // HV_65.30 // hatas tv ari.s.to balav-an $ vi/s.r.nga/s ca k.rto vraje & [k: D6,T1,G2.3.5,M ins. after 31ab; T2,G1.4 after 30: :k] kena v-a narar-upe.na $ /sakyo govardhano giri.h | *HV_65.31ab*743:1 | uddhartu.m govraje satya.m $ na j-ane 'py adbhuta.m tata.h || *HV_65.31ab*743:2 | idam atyadbhuta.m sarva.m $ var.sa.m v-asavanirmitam | *HV_65.31ab*743:3 | niv-arita.m saptadina.m $ kim ata.h param adbhutam | *HV_65.31ab*743:4 | ab-alo b-alyam -asth-aya % ramate b-alal-ilay-a // HV_65.31 // prabandha.h karma.n-am e.sa $ tasya govrajav-asina.h & sa.mnik.r.s.ta.m bhaya.m caiva % ke/sino mama ca dhruvam // HV_65.32 // bh-utap-urva/s ca me m.rtyu.h $ sa n-una.m p-urvadaihika.h & yuddhak-a.nk.s-i hi sa yath-a % ti.s.that-iva mam-agrata.h // HV_65.33 // kva ca gopatvam a/subha.m $ m-anu.sya.m m.rtyudurbalam & kva ca devaprabh-avena % kr-i.ditavya.m vraje mama // HV_65.34 // aho n-icena vapu.s-a $ cch-adayitv-atmano vapu.h & ko 'py e.sa ramate deva.h % /sma/s-anastha iv-anala.h // HV_65.35 // [k: After 35, D5 ins.: :k] aho y-adava/sre.s.th-a vai $ kathayantu sam-ahit-a.h | *HV_65.35*744 | [k: While D6,T1.2,GM1--3 ins. after 35: :k] idam apy apara.m manye $ /srotavya.m yadupu.mgav-a.h | *HV_65.35*745:1 | yath-a mama tath-a y-uya.m $ j-an-itha sakala.m vaca.h | *HV_65.35*745:2 | /sr-uyate hi pur-a vi.s.nu.h $ sur-a.n-a.m k-ara.n-antare & v-amanena tu r-upe.na % jah-ara p.rthiv-im im-am // HV_65.36 // [k: After 36, D6,T1.2,G1--3.5,M,G ins.: :k] devar-aj-aya tu tad-a $ dattav-an kila ke/sava.h | *HV_65.36*746 | k.rtv-a kesari.no r-upa.m $ vi.s.nun-a prabhavi.s.nun-a & hato hira.nyaka/sipur % d-anav-an-a.m pit-amaha.h // HV_65.37 // [k: G(ed.) cont. after *746; D6,T1.2,G,M ins. after 37: :k] hatv-a tu d-anava.m sa.mkhye $ r-aj-ana.m k.rtav-an hari.h | *HV_65.37*747 | acintya.m r-upam -asth-aya $ /sveta/sailasya m-urdhani & bhavena cy-avit-a daity-a.h % pur-a tat tripura.m ghnat-a // HV_65.38 // p-alito guruputre.na $ bh-argavo '.ngirasena vai & pravi/sya c-asur-i.m m-ay-am % an-av.r.s.ti.m cak-ara ha // HV_65.39 // ananta.h /s-a/svato deva.h $ sahasravadano 'vyaya.h & v-ar-aha.m r-upam -asth-aya % ujjah-ar-ar.nav-an mah-im // HV_65.40 // [k: After 40, D6,S (except T3.4) ins.: :k] sabh-udharavan-am urv-i.m $ /sakr-aya pradadau hari.h | *HV_65.40*748 | am.rte nirmite p-urva.m $ vi.s.nu.h str-ir-upam -asthita.h & sur-a.n-am asur-a.n-a.m ca % yuddha.m cakre sud-aru.nam // HV_65.41 // am.rt-arthe pur-a c-api $ devadaityasam-agame & dadh-ara mandara.m vi.s.nur % ak-up-ara iti /sruti.h // HV_65.42 // [k: N (except /S1) TG1.3--5,M4 ins. after 42; G2 after 41ab: :k] vapur v-amanam -asth-aya $ nindan-iya.m pur-a vapu.h | *HV_65.42*749:1 | tribhi.h kramais tu tr-ilok-a?n $ jah-ara tridiv-alayam | *HV_65.42*749:2 | caturdh-a tejaso bh-aga.m $ k.rtv-a d-a/sarathe g.rhe & sa eva r-amasa.mj?no vai % r-ava.na.m vya/sasat tad-a // HV_65.43 // [k: After 43, D6,S (except T3.4) ins.: :k] sa eva bhagav-an vi.s.nur $ bh-utv-a bh-argavanandana.h | *HV_65.43*750:1 | para/svadhane /s-atena $ jagh-ana k.rtav-iryajam || *HV_65.43*750:2 | tri.hsaptak.rtva.h p.rthiv-i.m $ hatv-a k.satriyapu.mgav-an | *HV_65.43*750:3 | hayamedhe tad-a yaj?ne $ k-a/syap-aya dadau kila | *HV_65.43*750:4 | evam e.sa nik.rty-a vai $ tattadr-upam up-agata.h & s-adhayaty -atmana.h k-arya.m % sur-a.n-am arthasiddhaye // HV_65.44 // tad e.sa n-una.m vi.s.nur v-a $ /sakro v-a marut-a.m vara.h & mats-adhanepsay-a pr-apto % n-arado m-a.m yad uktav-an // HV_65.45 // atra me /sa.nkate buddhir $ vasudeva.m prati prabho & asya buddhivi/se.se.na % vaya.m k-atarat-a.m gat-a.h // HV_65.46 // aha.m hi kha.tv-a.ngavane $ n-aradena sam-agata.h & dvit-iya.m sa hi m-a.m vipra.h % punar ev-abrav-id vaca.h // HV_65.47 // yat tvay-anu.s.thito yatna.h $ ka.msa garbhak.rte mah-an & vasudevena te r-atrau % karma tad viphal-ik.rtam // HV_65.48 // d-arik-a y-a tvay-a r-atrau $ /sil-ay-a.m ka.msa p-atit-a & t-a.m ya/sod-asut-a.m viddhi % k.r.s.na.m ca vasudevajam // HV_65.49 // r-atrau vy-avartit-av etau $ garbhau tava vadh-aya vai & vasudevena sa.mdh-aya % mitrar-upe.na /satru.n-a // HV_65.50 // s-a tu kany-a ya/sod-ay-a $ vindhye parvatasattame & hatv-a /sumbhani/sumbhau dvau % d-anavau nagac-ari.nau // HV_65.51 // k.rt-abhi.sek-a varad-a $ bh-utasa.mghani.sevit-a & arcyate dasyubhir ghorair % mah-apa/subalipriy-a // HV_65.52 // sur-api/sitap-ur.n-abhy-a.m $ kumbh-abhy-am upa/sobhit-a & may-ur-a.ngadacitrai/s ca % barhabh-arai/s ca bh-u.sit-a // HV_65.53 // d.rptakuku.tasa.mn-ada.m $ vana.m v-ayasan-aditam & ch-agay-uthai/s ca sa.mp-ur.nam % aviruddhai/s ca pak.sibhi.h // HV_65.54 // si.mhavy-aghravar-ah-a.n-a.m $ n-adena pratin-aditam & v.rk.sagambh-iranibi.da.m % k-ant-arai.h sarvato v.rtam // HV_65.55 // divyabh.r.ng-aracamarair $ -adar/sai/s ca vibh-u.sitam & devat-uryanin-adai/s ca % /sata/sa.h pratin-aditam \ sth-ana.m tasy-a nage vindhye # nirmita.m svena tejas-a // HV_65.56 // rip-u.n-a.m tr-asajanan-i $ nitya.m tatra manorame & vasate paramapr-it-a % daivatair api p-ujit-a // HV_65.57 // yas tv aya.m nandagopasya $ k.r.s.na ity ucyate suta.h & atra me n-arada.h pr-aha % sumahat karma k-ara.nam // HV_65.58 // dvit-iyo vasudev-ad vai $ v-asudevo bhavi.syati & sa hi te sahajo m.rtyur % b-andhava/s ca bhavi.syati // HV_65.59 // sa eva v-asudevo vai $ vasudevasuto bal-i & b-andhavo dharmato mahya.m % h.rdayen-antako ripu.h // HV_65.60 // yath-a hi v-ayaso m-urdhni $ padbhy-a.m yasyaiva ti.s.thati & netre tudati tasyaiva % vaktre.n-ami.sag.rddhin-a // HV_65.61 // vasudevas tathaiv-aya.m $ saputra.h sahab-andhava.h & cchinatti mama m-ul-ani % bhu.nkte ca mama p-ar/svata.h // HV_65.62 // bhr-u.nahaty-api sa.mt-ary-a $ govadha.h str-ivadho 'pi v-a & na k.rtaghnasya loko 'sti % b-andhavasya vi/se.sata.h // HV_65.63 // patit-anugata.m m-arga.m $ ni.sevaty acire.na sa.h & ya.h k.rtaghno 'nubandhena % pr-iti.m vahati d-aru.n-am // HV_65.64 // narak-adhyu.sita.h panth-a $ gantavyas tena d-aru.na.h & ap-ape p-apah.rdayo ya.h % p-apam anuti.s.thati // HV_65.65 // [k: After 65, D6,T1.2,G1--3.5,M1.2 ins.: :k] sa y-ati naraka.m ghora.m $ punar-a.vrttidurlabham | *HV_65.65*751 | aha.m v-a svajana.h /sl-aghya.h $ sa v-a /sl-aghyatara.h suta.h & niyamair guruv.rttena % tvay-a b-andhavak-amyay-a // HV_65.66 // hastin-a.m kalahe ghore $ vadham .rcchanti v-irudha.h & yuddhavyuparame te tu % sah-a/snanti mah-avane // HV_65.67 // b-andhav-an-am api tath-a $ bhedak-ale samutthite & vadhyate yo 'ntaraprepsu.h % svajano y-ati vikriy-am // HV_65.68 // kalis tva.m hi vin-a/s-aya $ may-a pu.s.to vij-anat-a & [k: After 69ab, T1.2,G,M1--3 ins.: :k] gaccha gaccha yath-ak-ama.m $ vasudeva nar-adhama || *HV_65.69ab*752:1 | tad datta.m k.rpa.na.m pi.n.da.m $ yad datta.m tava j-anat-a | *HV_65.69ab*752:2 | tac chvabhyo yadi datta.m sy-ac $ chreyo mama bhavi.syati | *HV_65.69ab*752:3 | vasudeva kulasy-asya yad % virodhayase bh.r/sam \ amar.s-i vaira/s-ila/s ca # sad-a p-apamati.h /sa.tha.h // HV_65.69 // sth-ane yadukula.m m-u.dha $ /socan-iya.m tvay-a k.rtam & vasudeva v.rth-av.rddha % yan may-a tva.m purask.rta.h // HV_65.70 // /svetena /siras-a v.rddho $ naiva var.sa/sat-i bhavet & yasya buddhi.h pari.nat-a % sa vai v.rddhatamo n.r.n-am // HV_65.71 // [k: After 71, Bom., Poona eds. ins.: :k] na tena v.rddho bhavati $ yen-asya palita.m /sira.h | *HV_65.71*753 | tva.m tu karka/sa/s-ila/s ca $ buddhy-a ca na bahu/sruta.h & kevala.m vayas-a v.rddho % yath-a /saradi toyada.h // HV_65.72 // ki.m ca tva.m s-adhu j-an-i.se $ vasudeva v.rth-amate & hate ka.mse mama suto % mathur-a.m p-alayi.syati // HV_65.73 // chinn-a/sas tva.m v.rth-av.rddha $ mithy-a hy eva.m vic-aritam & jij-ivi.sur na sa hy asti % yo hi ti.s.then mam-agrata.h // HV_65.74 // prahartuk-amo vi/svaste $ yas tva.m svasthena cetas-a & tat te pratikari.sy-ami % putrayos tava pa/syata.h // HV_65.75 // na me v.rddhavadha.h ka/scid $ dvijastr-ivadha eva v-a & k.rtap-urva.h kari.sye v-a % vi/se.se.na tu b-andhave // HV_65.76 // iha tva.m j-atasa.mv.rddho $ mama pitr-a vivardhita.h & pit.r.svasur me bhart-a ca % yad-un-a.m prathamo guru.h // HV_65.77 // kule mahati vikhy-ata.h $ prathite cakravartin-am & gurvartha.m p-ujita.h sadbhir % yadubhir dharmabuddhibhi.h // HV_65.78 // ki.m kari.sy-amahe sarve $ satsu vaktavyat-a.m gat-a.h & yad-un-a.m y-uthamukhyasya % yasya te v.rttam -id.r/sam // HV_65.79 // madvadho v-a jayo v-atha $ vasudevasya dur.nayai.h & satsu y-asyanti puru.s-a % yad-un-am avagu.n.thit-a.h // HV_65.80 // tvay-a hi madvadhop-aya.m $ tarkay-anena vai m.rdhe & avi/sv-asya.m k.rta.m karma % v-acy-a/s ca yadava.h k.rt-a.h // HV_65.81 // a/s-amya.m vairam utpanna.m $ mama k.r.s.nasya cobhayo.h & /s-antim ekatare /s-anti.m % gate y-asyanti y-adav-a.h // HV_65.82 // [k: After 82, D6,S (except T3,T4 ins.: :k] ti.s.tha v-a gaccha v-a m-u.dha $ yathe.s.ta.m mama p-ar/svata.h || *HV_65.82*754:1 | hantu.m svajanam udv.rtta.m $ so 'ya.m yadukulodvaha.h | *HV_65.82*754:2 | m-a bh-ud aya.m par-iv-ado $ loke y-adavasattam-a.h | *HV_65.82*754:3 | anyath-a vadhayogyo 'si $ n-atra k-ary-a vic-ara.n-a | *HV_65.82*754:4 | gacchatv aya.m d-anapati.h $ k.sipram -anayitu.m vraj-at & nandagopa.m ca gop-a.m/s ca % karad-an mama /s-asan-at // HV_65.83 // v-acya/s ca nandagopo vai $ karam -ad-aya v-ar.sikam & /s-ighram -agaccha nagara.m % gopai.h sarvai.h samanvita.h // HV_65.84 // k.r.s.nasa.mkar.sa.nau caiva $ vasudevasut-av ubhau & dra.s.tum icchati vai % ka.msa.h sabh.rtya.h sapurohita.h // HV_65.85 // etau yuddhavidau ra.nge $ k-alanirm-a.nayodhinau & d.r.dhapratik.rt-i caiva % /s.r.nomi vy-ayatodyamau // HV_65.86 // asm-akam api mallau dvau $ sajjau jayadh.rtotsavau & t-abhy-a.m saha niyotsyete % tau yuddhaku/sal-av ubhau // HV_65.87 // dra.s.tavyau ca may-ava/sya.m $ b-alau t-av amaropamau & pit.r.svasu.h sutau mukhyau % vrajav-asau vanecarau // HV_65.88 // vaktavya.m ca vraje tasmin $ sam-ipe vrajav-asin-am & r-aj-a dhanurmaha.m n-ama % k-arayi.syati vai sukh-i // HV_65.89 // sa.mnik.r.s.te vraj-as tatra $ nivasantu yath-asukham & janasy-amantritasy-arthe % yath-a sy-at sarvam avyayam // HV_65.90 // payasa.h sarpi.sa/s caiva $ dadhno dadhyuttarsya ca & yath-ak-amaprad-an-aya % bhojy-adhi/sraya.n-aya ca // HV_65.91 // akr-ura gaccha /s-ighra.m tva.m $ t-av -anaya mam-aj?nay-a & sa.mkar.sa.na.m ca k.r.s.na.m ca % dra.s.tu.m kaut-uhala.m hi me // HV_65.92 // t-abhy-am -agamane pr-iti.h $ par-a mama k.rt-a bhavet & d.r.s.tv-a tu tau mah-av-iryau % tad vidh-asy-ami yad dhitam // HV_65.93 // sy-an n-ama v-akya.m /srutvaiva.m $ mama tau paribh-a.sitam & na gacchet-a.m yath-ak-ala.m % nigr-ahy-av api tau mama // HV_65.94 // s-antvam eva tu b-ale.su $ pradh-ana.m prathamo naya.h & madhure.naiva tau mandau % svayam ev-anay-a/su vai // HV_65.95 // akr-ura kuru me pr-itim $ et-a.m paramadurlabh-am & yadi v-a nopajapto 'si % vasudevena suvrata // HV_65.96 // [k: After 96, N (except /S1), T1--3,G,M4, ins.: :k] tath-a kartavyam etad dhi $ yath-a t-av -agami.syata.h | *HV_65.96*755 | [k: T1.2,G1.4.5,M4 cont.; D6,G2.3 ins. after 95; M1--3 ins. after 93 ab: :k] ity uktv-a virar-amaiva $ ka.msa.h sa madhure/svara.h | *HV_65.96*756 | evam -akru.syam-anas tu $ vasudevo vas-upama.h & s-agar-ak-aram -atm-ana.m % ni.sprakampam adh-arayat // HV_65.97 // v-ak/salyais t-a.dyam-anas tu $ ka.msen-ad-irghadar/sin-a & k.sam-a.m manasi sa.mdhy-aya % nottara.m pratyabh-a.sata // HV_65.98 // ye tu ta.m dad.r/sus tatra $ k.sipyam-a.nam aneka/sa.h & dhig dhig ity asak.rt te vai % /sanair -ucur av-a.nmukh-a.h // HV_65.99 // akr-uras tu mah-atej-a $ j-anan divyena cak.su.s-a & jalam d.r.s.tveva t.r.sita.h % pre.sita.h pr-itim-an abh-ut // HV_65.100 // [k: After 100, D6,T1.2,G,M,G(ed.) ins.: :k] pa/sy-ami devadeve/sa.m $ /sa.nkhacakragad-adharam | *HV_65.100*757|:1 | yogin-a.m yogagamya.m tam $ -i/svara.m sakale/svaram || *HV_65.100*757|:2 | pa/sy-ami b-ala.m govinda.m $ gopave.savibh-u.sitam | *HV_65.100*757|:3 | sa.mkar.sa.nasah-aya.m ta.m $ padmapatranibhek.sa.nam || *HV_65.100*757|:4 | adya me saphala.m janma $ d.r.s.to yena may-a hari.h || *HV_65.100*757|:5 | may-ur-a.ngadacitr-a.nga.m $ tumbav-i.n-avimi/sritam | *HV_65.100*757|:6 | drak.sy-ami lokan-atha.m ta.m $ gop-istanavil-alasam || *HV_65.100*757|:7 | yadi m-a.m cak.su.s-a samyak $ pr-itiyuktena pa/syati | *HV_65.100*757|:8 | tad-an-i.m saphala.m janma $ mama ta.m pa/syato harim || *HV_65.100*757|:9 | ya.m d.r.s.tv-a munaya.h sarve $ viramante tapobal-at | *HV_65.100*757|:10 | sa m-a.m vak.syati ki.mcit tu $ vacana.m v-agvid-a.m vara.h || *HV_65.100*757|:11 | eva.m vicintya manas-a $ gantu.m /s-ighrataro 'bhavat | *HV_65.100*757|:12 tasminn eva muh-urte tu $ mathur-ay-a.h sa niryayau & pr-itim-an pu.n.dar-ik-ak.sa.m % dra.s.tu.m d-anapati.h svayam // HV_65.101 // [h: HV (CE) ch. 66, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.sipta.m yaduv.r.sa.m d.r.s.tv-a $ sarve te yadupu.mgav-a.h & nip-i.dya /srava.n-an hastair % menire ta.m gat-ayu.sam // HV_66.1 // andhas tv an-avignaman-a $ dhairy-ad avik.rta.m vaca.h & prov-aca vadat-a.m /sre.s.tha.h % sam-as-at ka.msam ojas-a // HV_66.2 // a/sl-aghyo me mata.h putra $ tav-aya.m v-akpari/srama.h & ayukto garhita.h sadbhir % b-andhave.su vi/se.sata.h // HV_66.3 // ay-adavo yadi bhav-a?n $ /s.r.nu t-avad yad ucyate & na hi tv-a.m y-adav-a v-ira % bal-at kurvanti y-adavam // HV_66.4 // a/sl-aghy-a v.r.s.naya.h putra $ ye.s-a.m tvam anu/s-asit-a & ik.sv-akuva.m/sajo r-aj-a % viniv.rtta.h svava.m/sak.rt // HV_66.5 // bhojo v-a y-adavo v-asi $ ka.mso v-asi yath-a tath-a & sahaja.m te /siras t-ata % ja.t-i mu.n.do 'pi v-a bhava // HV_66.6 // ugrasenas tv aya.m /socyo $ yo 'sm-aka.m kulap-a.msana.h & durj-at-iyena yena tvam % -id.r/so janita.h suta.h // HV_66.7 // na c-atmano gu.n-a.ms t-ata $ pravadanti man-i.si.na.h & pare.nokt-a gu.n-a gau.nya.m % y-anti ved-artasa.mmit-a.h // HV_66.8 // p.rthivy-a.m yaduva.m/so 'ya.m $ nindan-iyo mah-ik.sit-am & b-ala.h kul-antak.rn m-u.dho % ye.s-a.m tvam anu/s-asit-a // HV_66.9 // s-adhus tvam ebhir v-akyai/s ca $ tvay-a s-adhv iti bh-a.sitai.h & na v-ac-a s-adhita.m k-aryam % -atm-a ca viv.rta.h k.rta.h // HV_66.10 // guror anavaliptasya $ m-anyasya mahat-am api & k.sepa.na.m ka.h /subha.m manyed % dvijasyeva vadha.m k.rtam // HV_66.11 // m-any-a/s caiv-abhigamy-a/s ca $ v.rddh-as t-ata yath-agraya.h & krodho hi te.s-a.m pradahel % lok-an antargat-an api // HV_66.12 // budhena t-ata d-antena $ nityam abhyucchrit-atman-a & dharmasya gatir anve.sy-a % matsyasya gatir apsv iva // HV_66.13 // kevala.m tva.m tu garve.na $ v.rddh-an agnisam-an iha & v-ac-a duno.si marmaghny-a % amantrokt-a yath-ahuti.h // HV_66.14 // vasudeva.m ca putr-arthe $ yadi tva.m parigarhase & tatra mithy-apral-apa.m te % nind-ami k.rpa.na.m vaca.h // HV_66.15 // d-aru.ne 'pi pit-a putre $ naiva d-aru.nat-a.m vrajet & [k: For 16ab, /S1 subst.: :k] d-aru.no 'pi pitu.h putra.h $ ka.h putre d-aru.na.h pit-a | *HV_66.16ab*758 | putr-arthe hy -apada.h ka.s.t-a.h % pitara.h pr-apnuvanti hi // HV_66.16 // [k: For 16cd, T1,G2,M1--3 subst.: :k] putr-as te hy -apada.h ka.s.t-at $ pitara.m t-arayanti tu | *HV_66.16*759 | ch-adito vasudevena $ yadi putra.h /si/sus tad-a & manyase yady akartavya.m % p.rcchasva pitara.m svakam // HV_66.17 // garhat-a vasudeva.m ca $ yaduva.m/sa.m ca nindat-a & tvay-a y-adavaputr-a.n-a.m % vairaja.m vi.sam arjitam // HV_66.18 // akartavya.m yadi k.rta.m $ vasudevena putrajam & kimartham ugrasenena % /si/sus tva.m na vin-a/sita.h // HV_66.19 // pun n-amno narak-at putro $ yasm-at tr-at-a pit-.rn sad-a & tasm-ad bruvanti putreti % putra.m dharmavido jan-a.h // HV_66.20 // [k: After 20, D6,T1.2,G,M,G(ed.) ins.: :k] pitr-a putras tu gopta/s cet $ ko do.so vada s-a.mpratam | *HV_66.20*760:1 | rak.sitas tava pitr-asi $ kimartha.m vada b-ali/sa || *HV_66.20*760:2 | anena tava v-akyena $ /satravo y-adav-a.h k.rt-a.h | *HV_66.20*760:3 | j-aty-a hi y-adava.h k.r.s.na.h $ sa ca sa.mkar.sa.no yuv-a & tva.m c-api vidh.rtas t-abhy-a.m % j-atavaire.na cetas-a // HV_66.21 // uddh-ut-an-iha sarve.s-a.m $ yad-un-a.m h.rday-ani vai & vasudeve tvay-a k.sipte % v-asudeve ca kopite // HV_66.22 // k.r.s.ne ca bhavato dve.s-ad $ vasudevavigarha.n-at & [k: After 23ab, D6,T1.2,G1--3.5,M,G(ed.) ins.: :k] tyak.sy-amahe vaya.m sarve $ bhavanta.m yadi s-adhava.h | *HV_66.23ab*761:1 | asanto vayam ev-atra $ loke khy-at-a nar-adhama || *HV_66.23ab*761:2 | yadi sakt-a.h parityaktu.m $ putra tv-a.m s-a.mprata.m vayam | *HV_66.23ab*761:3 | sarv-an asm-an parityajya $ gacchas-iti na sa.m/saya.h | *HV_66.23ab*761:4 | /sa.msanti h-im-ani bhaya.m % nimitt-any a/subh-ani te // HV_66.23 // sarp-a.n-a.m dar/sana.m t-ivra.m $ svapn-an-a.m ca ni/s-ak.saye & pury-a vaidhavya/sa.ms-ini % k-ara.nair anum-imahe // HV_66.24 // e.sa ghoro graha.h sv-at-im $ ullikhan khe gabhastibhi.h & vakram a.ng-araka/s cakre % vy-aharanti khara.m dvij-a.h // HV_66.25 // [k: N (except /S1) T1--3 ins. after 25; T4 after 65.46a: :k] budhena pa/scim-a sa.mdhy-a $ vy-apt-a ghore.na tejas-a | *HV_66.25*762:1 | vai/sv-anarapathe /sukro hy $ atic-ara.m+ cac-ara ha || *HV_66.25*762:2 | ketun-a dh-umaketos tu $ nak.satr-a.ni trayoda/sa | *HV_66.25*762:3 | bhara.ny-ad-ini bhinn-ani $ n-anuyanti ni/s-akaram | *HV_66.25*762:4 | /siv-a /sma/s-an-an ni.skramya $ ni.h/sv-as-a.ng-aravar.si.n-i & ubhe sa.mdhye pur-i.m ghor-a % paryeti bahu v-a/sat-i // HV_66.26 // ulk-a nirgh-atan-adena $ pap-ata dhara.n-itale & calaty aparva.ni mah-i % gir-i.n-a.m /sikhar-a.ni ca // HV_66.27 // pr-aksa.mdhy-a parighagras t-a $ bh-abhir badhn-ati bh-askaram & pratiloma.m ca y-anty ete % vy-aharanto m.rgadvij-a.h // HV_66.28 // grasta.h svarbh-anun-a s-uryo $ div-a naktam aj-ayata & dh-umotp-atair di/so vy-apt-a.h % /su.sk-a/sanisam-ahat-a.h // HV_66.29 // prasravanti ghan-a rakta.m $ s-a/sanistanayitnava.h & calit-a devat-a.h sth-an-at % tyajanti vihag-a nag-an // HV_66.30 // y-ani r-ajavin-a/s-aya $ daivaj?n-a.h kathayanti hi & t-ani sarv-a.ni pa/sy-amo % nimitt-any a/subh-ani vai // HV_66.31 // tva.m c-api svajanadve.s-i $ r-ajadharmapar-a.nmukha.h & animitt-agatakrodha.h % sa.mnik.r.s.tabhayo hy asi // HV_66.32 // yas tva.m devopama.m v.rddha.m $ vasudevam dh.rtavratam & moh-at k.sipasi durbuddhe % kutas te /s-antir -atmana.h // HV_66.33 // tvadgato yo hi na.h snehas $ ta.m tyaj-amo 'dya vai vayam & ahita.m svasya va.m/sasya % na tv-a.m vayam up-asmahe // HV_66.34 // sa hi d-anapatir dhanyo $ yo drak.syati vanegatam & pu.n.dar-ikapal-a/s-ak.sa.m % k.r.s.nam akli.s.tak-ari.nam // HV_66.35 // [k: After 35 D6,S (except T3.4,)G(ed.) ins.: :k] b-ala.m c-ab-alasadv.rttam $ -i/svara.m sakale/svaram | *HV_66.35*763:1 | yogidhyeya.m sad-ad.r/sya.m $ santa.m sadasad-atmakam || *HV_66.35*763:2 | yo hi drak.syati ta.m k.r.s.na.m $ tasmai bh-uyo namo nama.h || *HV_66.35*763:3 | -ady-an-am -adyam -adi.m ca $ sakala.m ni.skala.m hari.m | *HV_66.35*763:4 | yo hi drak.syati ta.m deva.m $ tasmai bh-uyo namo nama.h || *HV_66.35*763:5 | vayam eva nir-anand-as $ vay-a gupt-a yata.h sad-a | *HV_66.35*763:6 | ye.s-a.m tvam -i/svaro 'dhanyas $ te.s-a.m /s-anti.h kuto rati.h | *HV_66.35*763:7 | chinnam-ulo hy aya.m va.m/so $ yad-un-a.m tvatk.rte k.rta.h & k.r.s.no j?n-at-in sam-an-ayya % sa sa.mdh-ana.m kari.syati // HV_66.36 // k.s-antam eva tad-anena $ vasudevena dh-imat-a & k-alasa.mpakvavij?n-ano % br-uhi tva.m yad yad icchasi // HV_66.37 // mahya.m tu rocate ka.msa $ vasudevasah-ayav-an & gaccha k.r.s.nasya nilaya.m % pr-itis te tena rocat-am // HV_66.38 // [k: After 38, /S1,K,?N,V,B,Dn,Ds,D1--5,T.3.4 ins. the colophon. While D6,S (except T3.4),G(ed.) ins.: :k] anyath-a tu gati.h ka.msa $ tava n-ast-iti ni/scaya.h | *HV_66.38*764 | andhakasya vaca.h /srutv-a $ ka.msa.h sa.mraktalocana.h & ki.mcid apy abruvan krodh-ad % vive/sa sva.m nive/sanam // HV_66.39 // te ca sarve yath-ave/sma $ y-adav-a.h /srutavistar-a.h & jagmur vigatasa.mkalp-a.h % ka.msavaik.rta/sa.msina.h // HV_66.40 // [h: HV (CE) ch. 67, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} akr-uro 'pi yath-aj?napta.h $ k.r.s.nadar/sanal-alasa.h & jag-ama rathamukhyena % manasas tulyag-amin-a // HV_67.1 // k.r.s.nasy-api nimitt-ani $ /subh-any a.ngagat-ani vai & pit.rtulyena /sa.msanti % b-andhavena sam-agamam // HV_67.2 // pr-ag eva ca narendre.na $ m-athure.naugrasenin-a & ke/sina.h pre.sito d-uto % vadh-ayopendrak-ara.n-at // HV_67.3 // sa tu d-utavaca.h /srutv-a $ ke/s-i kle/sakaro n.r.n-am & v.rnd-avanagato gop-an % b-adhate sma dur-asada.h // HV_67.4 // m-anu.sa.m m-a.msam a/sn-ana.h $ kruddho du.s.tapar-akrama.h & durd-anto v-ajidaityo 'sau % karoti kadana.m mahat // HV_67.5 // nighnan g-a vai sagop-al-a $ gav-a.m pi/sitabhojana.h & durdama.h k-amac-ar-i ca % kesar-i niravagraha.h // HV_67.6 // tadara.nya.m /sma/s-an-abha.m $ n.r.n-am asthibhir -av.rtam & yatr-aste sa hi du.s.t-atm-a % ke/s-i turagad-anava.h // HV_67.7 // khurair d-arayate bh-umim $ vegen-arujate drum-an & he.sitai.h spardhate v-ayum % plutair la.nghyate nabha.h // HV_67.8 // atiprav.rddho matta/s ca $ du.s.t-a/svo vanagocara.h & -akampitasa.to raudra.h % ka.msasya carit-anuga.h // HV_67.9 // iri.na.m tadvana.m sarva.m $ tena saud-asakarma.n-a & k.rta.m turagadaityena sarv-an % gop-a?n jigh-a.msat-a // HV_67.10 // tena du.s.taprac-are.na $ d-u.sita.m tadvana.m mahat & na n.rbhir godhanair v-api % sevyate vanav.rttibhi.h // HV_67.11 // ni.hsa.mp-ata.h k.rta.h panth-as $ tena tadvi.say-a/sraya.h & mad-ac calitav.rttena % n.rm-a.ms-any a/snat-a bh.r/sam // HV_67.12 // n.r/sabd-anusara.h kruddha.h $ sa kad-acid din-agame & jag-ama gho.sasa.mv-asa.m % codita.h k-aladharma.n-a // HV_67.13 // ta.m d.r.s.tv-a dudruvur gop-a.h $ striya/s ca /si/subhi.h saha & krandam-an-a jagann-atham % k.r.s.na.m n-atham up-a/srit-a.h // HV_67.14 // t-as-a.m rudita/sabdena $ gop-an-a.m kranditena ca & dattv-abhaya.m tu k.r.s.no vai % ke/sina.m so 'bhidudruve // HV_67.15 // ke/s-i c-abhyudyata gr-iva.h $ prak-a/sada/sanek.sa.na.h & he.sam-a.no javodagro % govind-abhimukho yayau // HV_67.16 // tam -apatanta.m sa.mprek.sya $ ke/sina.m hayad-anavam & pratyujjag-ama govindas % toyada.h /sa/sina.m yath-a // HV_67.17 // ke/sinas tu tam abhy-a/se $ d.r.s.tv-a k.r.s.nam avasthitam & manu.syabuddhayo gop-a.h % k.r.s.nam -ucur hitau.si.na.h // HV_67.18 // [k: After 18, V2 ins.: :k] k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho $ j?n-at-in-a.m nandivardhana | *HV_67.18*765:1 | jagat-am abhayado 'si tva.m $ tr-ayasv-asm-an vi/se.sata.h | *HV_67.18*765:2 | k.r.s.na t-ata na khalv e.sa $ sahas-a te hay-adhama.h & upasarpyo bhav-an b-ala.h % p-apa/s cai.sa dur-asada.h // HV_67.19 // e.sa ka.msasya sahaja.h $ pr-a.nas t-ata bahi/scara.h & uttama/s ca hayendr-a.n-a.m % d-anavo 'pratimo yudhi // HV_67.20 // tr-asana.h parasainy-an-a.m $ turag-a.n-a.m mah-abala.h & svadhya.h sarvasattv-an-a.m % prathama.h p-apakarma.n-am // HV_67.21 // gop-an-a.m tadvaca.h /srutv-a $ vadat-a.m madhus-udana.h & ke/sin-a saha yuddh-aya % mati.m cakre 'ris-udana.h // HV_67.22 // tata.h savya.m dak.si.na.m ca $ ma.n.dal-ani paribhraman & padbhy-am ubh-abhy-a.m sa % haya.h krodhen-arujate drum-an // HV_67.23 // mukhe lambasa.te c-asya $ skandhade/se ghan-av.rte & valayo 'bhratara.mg-abh-a.h % susruvu.h krodhaja.m jalam // HV_67.24 // sa phena.m vaktraja.m caiva $ vavar.sa rajas-av.rtam & himak-ale yath-a vyomni % n-ih-aram iva candram-a.h // HV_67.25 // govindam aravind-ak.sa.m $ he.sitog-ara/s-ikarai.h & sa phenair g-atranirg-ir.nai.h % prok.say-am-asa sarvata.h // HV_67.26 // khuroddhara.namuktena $ madhurak.sodap-a.n.dun-a & rajas-a sa haya.h k.r.s.na.m % cak-ar-aru.nam-urdhajam // HV_67.27 // plutavalgitap-adas tu $ tak.sam-a.no dhar-a.m khurai.h & dant-an nirda/sam-anas tu % ke/s-i k.r.s.nam up-adravat // HV_67.28 // sa sa.msaktas tu k.r.s.nena $ ke/s-i turagasattama.h & purv-abhy-a.m cara.n-abhy-a.m vai % k.r.s.na.m vak.sasy at-a.dayat // HV_67.29 // puna.h puna/s ca sa bal-i $ pr-ahi.not p-ar/svata.h khur-an & [k: After 30ab N (except /S1,?N1,D2.6),T3 ins.: :k] k.r.s.nasya d-anavo ghora.m $ prah-aram amitaujasa.h | *HV_67.30ab*766 | vaktre.na c-asya ghore.na % t-ik.s.nada.m.s.tr-ayudhena vai \ ada/sad b-ahuvivara.m # k.r.s.nasya ru.sito haya.h // HV_67.30 // sa lambakesarasa.ta.h $ k.r.s.nena saha sa.mgata.h & rar-aja ke/s-i meghena % sa.msakta.h kha iv-a.m/sum-an // HV_67.31 // ura/s c-asyoras-a hantum $ iye.sa balav-an haya.h & vegena v-asudevasya % krodh-ad dvigu.navikrama.h // HV_67.32 // tasyotsiktasya balav-an $ k.r.s.no 'py amitavikrama.h & b-ahum -abhogina.m k.rtv-a % mukhe kruddha.h sam-adadhat // HV_67.33 // sa ta.m b-ahum a/sakto vai $ kh-aditu.m bhoktum eva v-a & [k: After 34ab, D6,T1.2,G1--3.5,M,G(ed.) ins.: :k] punar -abhogina.m b-ahu.m $ tadvaktragatam a?njas-a | *HV_67.34ab*767:1 | k.r.s.na.h pras-aray-am-asa $ l-ilay-a d-anava.m hasan | *HV_67.34ab*767:2 | da/sanair m-ulanirmuktai.h % saphena.m rudhira.m vaman // HV_67.34 // vip-a.tit-abhy-am o.s.th-abhy-am $ ka.t-abhy-a.m vidal-ik.rta.h & ak.si.n-i vik.rte cakre % vis.rte muktabandhane // HV_67.35 // nirastahanur -avi.s.ta.h $ /so.nit-asr-avilek.sa.na.h & utkar.no na.s.tacet-as tu sa % ke/s-i bahvace.s.tata // HV_67.36 // utpatya c-asak.rt p-adai.h $ sak.rnm-utra.m samuts.rjan & svinn-ardralom-a /sr-antas tu % niryatnacara.no 'bhavat // HV_67.37 // ke/sivaktravilagnas tu $ k.r.s.nab-ahur a/sobhata & vy-abhugna iva gharm-ante % candr-ardhakira.nair ghana.h // HV_67.38 // ke/s-i ca k.r.s.nasa.msakta.h $ /sr-antag-atro vyarocata & prabh-at-avanata/s candra.h % /sr-anto merum iv-a/srita.h // HV_67.39 // tasya k.r.s.nabhujoddh-ut-a.h $ ke/sino da/san-a mukh-at & [k: For 40ab M1--3 subst.: :k] ke/sino vaktranirdh-ut-a $ vividh-a da/san-a bhuvi | *HV_67.40ab*768 | petu.h /saradi nistoy-a.h % sit-abhr-avayav-a iva // HV_67.40 // [k: /S1,K?N1.3,V1.2,B,D,T,G,M4 ins. after 40; ?N2,V3 ins. lines 1--2 after 37 and lines 3--8 after 36: :k] sa tu ke/s-i bh.r/sa.m /sr-anta.h $ k.r.s.nen-akli.s.takarma.n-a | *HV_67.40*769:1 | svabhuja.m sv-ayata.m k.rtv-a $ p-a.tito balavat tad-a || *HV_67.40*769:2 | sa p-a.tito bhujen-ajau $ k.r.s.nena vik.rt-anana.h | *HV_67.40*769:3 | ke/s-i nadan mah-an-ada.m $ d-anavo vyathitas tad-a || *HV_67.40*769:4 | vigh-ur.nam-ana.h srast-a.ngo $ mukh-ad rudhiram udvaman | *HV_67.40*769:5 | bh.r/sa.m vya.ng-ik.rtavapur $ nik.rtt-ardha iv-acala.h || *HV_67.40*769:6 | vy-adit-asyo mah-araudra.h $ so 'sura.h k.r.s.nab-ahun-a | *HV_67.40*769:7 | nipap-ata yath-a k.rtto $ n-ago hi dvidal-ik.rta.h | *HV_67.40*769:8 | [k: After line 4, /S1 ins.: :k] sa pap-at-a/su vegena $ bhuj-ay-amena p-a.tita.h | *HV_67.40*769A | b-ahun-a k.rttadehasya $ ke/sino r-upam -ababhau & pa/sor iva mah-aghora.m % nihatasya pin-akin-a // HV_67.41 // [k: For 41cd, /S1 subst.: :k] dro.n-ibhy-a.m m-a.msap-ur.n-abhy-a.m $ pin-akibhavane yath-a | *HV_67.41*770 | dvip-adap.r.s.thapucch-ardhe $ srava.naik-ak.sin-asike & ke/sinas te dvidh-a bh-ute % dve ardhe rejatu.h k.sitau // HV_67.42 // [k: After 42, D6,S(except T3.4),G(ed.) ins.: :k] vajre.na vinik.rtt-ardhau $ parvat-av iva bh-utale | *HV_67.42*771 | ke/sidantak.sata/s c-api $ k.r.s.nasya /su/subhe bhuja.h & v.rddhas t-ala iv-ara.nye % gajendrada/san-a.nkita.h // HV_67.43 // ta.m hatv-a ke/sina.m yuddhe $ kalpayitv-a ca bh-aga/sa.h & k.r.s.na.h padmapal-a/s-ak.so % hasa.ms tatraiva tasthiv-an // HV_67.44 // ta.m hata.m ke/sina.m d.r.s.tv-a $ gop-a gopastriya/s ca t-a.h & babh-uvur mudit-a.h sarve % hatavighn-a hataklam-a.h // HV_67.45 // d-amodara.m ca /sr-imantam $ yath-asth-ana.m yath-avaya.h & abhyanandan priyair v-akyai.h % p-ujayanta.h puna.h puna.h // HV_67.46 // aho t-ata k.rta.m karma $ hato 'ya.m lokaka.n.taka.h & daitya.h k.siticara.h k.r.s.na % hayar-upa.m sam-asthita.h // HV_67.47 // k.rta.m v.rnd-avana.m k.sema.m $ sevya.m sarvan.rpak.si.n-am & ghnat-a p-apam ima.m t-ata % ke/sina.m hayam -ahave // HV_67.48 // hat-a no bahavo gop-a $ g-avo vats-a/s ca vatsal-a.h & naike c-anye janapad-a % hat-anena dur-atman-a // HV_67.49 // e.sa sa.mvartaka.m kartum $ udyata.h kila p-apak.rt & n.rloka.m nirnara.m k.rtv-a % cartuk-amo yath-asukham // HV_67.50 // naitasya pramukhe sth-atu.m $ ka/scic chakto jij-ivi.su.h & api devasam-uhe.su ki.m % puna.h p.rthiv-itale // HV_67.51 // [k: After 51, S(except T3.4) ins.: :k] eva.m te tu.s.tuvur gop-a.h $ k.r.s.na.m kamalalocanam | *HV_67.51*772 | ath-ah-antarhito vipro $ n-arada.h khagamo muni.h & pr-ito 'smi vi.s.no deve/sa % k.r.s.na k.r.s.neti c-asak.rt // HV_67.52 // [k: After 52, D6,S,G(ed.) ins.: :k] namas tubhya.m jagann-atha $ devadeva jan-ardana | *HV_67.52*773:1 | namas tubhya.m namas tubhya.m $ /sa.nkhacakragad-adhara || *HV_67.52*773:2 | namas te j?n-anar-up-aya $ ke/sav-aya ca cakri.ne | *HV_67.52*773:3 | nama -ady-aya b-ij-aya $ nirgu.n-aya gu.n-atmane || *HV_67.52*773:4 | nama.h sahasra/sirase $ tv-a.m nato 'smi jan-ardana | *HV_67.52*773:5 | nam-ami lokan-atha.m tv-a.m $ namas te devar-upi.ne || *HV_67.52*773:6 | namas te 'stu h.r.s-ike/sa $ p-ahi na.h sarvato hare | *HV_67.52*773:7 | iti stutv-a jagann-atha.m $ punar ev-abrav-id vaca.h | *HV_67.52*773:8 | yad ida.m du.skara.m karma $ k.rta.m ke/sijigh-a.msay-a & tvayy eva kevala.m yuktam % tridive tryambake 'pi v-a // HV_67.53 // aha.m yuddhotsukas t-ata $ tarpiten-antar-atman-a & ida.m narahaya.m yuddham % dar.s.tu.m svarg-ad ih-agata.h // HV_67.54 // p-utan-anidhan-ad-ini $ karm-a.ni tava d.r.s.tav-an & aha.m tv anena govinda % karma.n-a parito.sita.h // HV_67.55 // hayasy-asya mahendro 'pi $ bibheti balas-udana.h & kurv-a.nasya vapur ghoram % ke/sino du.s.tacetasa.h // HV_67.56 // yat tvay-a p-a.tito dvaidha.m $ bhujen-ayataparva.n-a & e.so 'sya m.rtyur ant-aya % vihito vi/svayonin-a // HV_67.57 // yasm-at tvay-a hata.h ke/s-i $ tasm-an macch-asana.m /s.r.nu & ke/savo n-ama n-amn-a tva.m % khy-ato loke bhavi.syasi // HV_67.58 // svasty astu bhavato loke $ s-adhay-amy aham -a/suga.h & k.rtya/se.sa.m ca te k-arya.m % /saktas tvam asi m-aciram // HV_67.59 // tvayi k-aryantaragate $ nar-a iva divaukasa.h & vi.dambayanta.h kr-i.danti % l-il-a.m tvadbalam -a/srit-a.h // HV_67.60 // abhy-a/se vartate k-alo $ bh-aratasy-ahavodadhe.h & hastapr-apt-ani yuddh-ani % r-aj?n-a.m tridivag-amin-am // HV_67.61 // panth-ana.h /sodhit-a vyomni $ vim-an-arohi.nordhvag-a.h & avak-a/s-a vibhajyante % /sakraloke mah-ik.sit-am // HV_67.62 // ugrasenasute /s-ante $ padasthe tvayi ke/sava & abhitas tan mahadyuddha.m % bhavi.syati mah-ik.sit-am // HV_67.63 // tv-a.m c-apratimakarm-a.na.m $ sa.m/srayi.syanti p-arthiv-a.h & bhedak-ale narendr-a.n-a.m % pak.sagr-aho bhavi.syasi // HV_67.64 // tvayi r-aj-asanasthe hi $ r-aja/sr-i.m vahati prabho & /sriya.m tyak.syanti r-aj-anas % tvatprabh-av-an na sa.m/saya.h // HV_67.65 // e.sa me k.r.s.na sa.mde/sa.h $ /srutibhi.h khy-atim e.syasi & devat-an-a.m divisth-an-a.m % jagata/s ca jagatpate // HV_67.66 // d.r.s.ta.m me bhavata.h karma $ d.r.s.ta/s c-asi may-a prabho & ka.mse bh-uya.h same.sy-ami % /s-asite s-adhay-amy aham // HV_67.67 // [k: After 67, D6,S(except T3.4) ins.: :k] bahun-api kim uktena $ p-ahi vipr-an yath-asukham | *HV_67.67*774:1 | j-an-ami tv-a.m mah-ab-aho $ dev-an-am api daivatam | *HV_67.67*774:2 | [k: D6,T1.2,G,M4 cont.; K,?N2.3,V,B,Dn,Ds,D1--5,T3.4 ins. after 67: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam uktv-a tu sa tad-a $ n-arada.h kha.m jag-ama ha | *HV_67.68*775 | n-aradasya vaca.h /srutv-a $ devasa.mg-itayogina.h & [k: After 68ab K1.2.4,?N1,D5,M4 ins.: :k] tatheti sa sam-abh-a.sya $ punar gop-an sam-asadat | *HV_67.68ab*776 | gop-an k.r.s.na.h sam-as-adya % vrajam eva vive.sa ha // HV_67.68 // [h: HV (CE) ch. 68, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} ath-asta.m gacchati tad-a $ mandara/smau div-akare & sa.mdhy-araktatale vyomni % /sa/s-a.nke p-a.n.duma.n.dale // HV_68.1 // n-i.dasthe.su viha.mge.su $ satsu pr-adu.sk.rt-agni.su & -i.sat tama.h sa.mv.rt-asu % dik.su sarv-asu sarvata.h // HV_68.2 // gho.s-av-ase.su supte.su $ v-a/sant-i.su /siv-asu ca & nakta.mcare.su h.r.s.te.su % pi/sit-am i.sak-a.nk.si.su // HV_68.3 // /sakragop-ap-ahvay-amode $ prado.se 'bhy-a/satas kare & sa.mdhy-amay-im iva guh-a.m % sa.mpravi.s.te div-akare // HV_68.4 // adhi/sraya.navel-ay-a.m $ pr-apt-ay-a.m g.rhamedhin-am & vanyair vaikh-anasair mantrair % h-uyam-ane hut-a/sane // HV_68.5 // up-av.rtt-asu vai go.su $ duhyam-an-asu ca vraje & asak.rd vy-aharant-i.su % baddhavats-asu dhenu.su // HV_68.6 // prak-ir.nad-aman-ike.su $ g-as tathaiv-ahvayatsu ca & sanin-ade.su gope.su % k-alyam-ane ca godhane // HV_68.7 // kar-i.se.su prakl.rpte.su $ d-ipyam-ane.su sarva/sa.h & k-a.s.thabh-ar-anataskandhair % gopair abhy-agatais tath-a // HV_68.8 // ki.mcid abhyutthite some $ mandara/smau vir-ajati & -i.sad vig-aham-an-ay-a.m % rajany-a.m divase gate // HV_68.9 // pr-apte dinavyuparame $ prav.rtte k.sa.nad-amukhe & bh-askare tejasi gate % saumye tejasy upasthite // HV_68.10 // agnihotr-akule k-ale $ saumyendau pratyupasthite & agn-i.som-atmake sa.mdhau % vartam-ane jaganmaye // HV_68.11 // pa/scimen-agnin-a d-ipte $ p-urve.nottaravarcas-a & dagdh-adrisad.r/se vyomni % ki.mcit t-ar-aga.n-akule // HV_68.12 // vayobhir v-asa/subhat-am $ bandhubhi/s ca sam-agamam & /sa.msadbhi.h syandanen-a/su % pr-apto d-anapatir vrajam // HV_68.13 // pravi/sann eva papraccha $ s-a.mnidhya.m ke/savasya sa.h & rauhi.neyasya c-akr-uro % nandagopasya c-asak.rt // HV_68.14 // [k: After 14 D4 ins. (BhP 10,38.25--27): :k] pad-ani tasy-akhilalokap-ala+ | *HV_68.14*777:1 |* kir-i.taju.s.t-amalap-adare.no.h | *HV_68.14*777:2 |* dadar/sa go.s.the k.sitikautuk-ani | *HV_68.14*777:3 |* vilak.sit-any abjayav-a;nku/s-adyai.h || *HV_68.14*777:4 |* taddar/san-ahl-adaviv.rddhasa.mbhrama.h | *HV_68.14*777:5 |* prem.nordhvarom-a/srukal-akulek.sa.na.h | *HV_68.14*777:6 |* rath-ad avaskandya sa te.sv ace.s.tata | *HV_68.14*777:7 |* prabhor am-uny a;nghriraj-a.msy aho iti || *HV_68.14*777:8 |* dehabh.rt-am iy-an artho $ hitv-a dambha.m bhiya.m /sucam | *HV_68.14*777:9 | sa.mde/s-ad yo harer li;nga+ $ +dar/sana/srava.n-adibhi.h | *HV_68.14*777:10 | [k: On the other hand, D6,T1.2,G,M ins. after 14: :k] tato nivedito gopair $ ida.m tad iti y-adava.h | *HV_68.14*778 | sa nandagopasya g.rha.m $ v-as-aya vasudopama.h & avaruhya tato y-an-at % pravive/sa mah-abala.h // HV_68.15 // [k: After 15, ?N2.3,V,B,Dn,Ds1(marg.).s2,D3--5,T1.2,G,M4 ins.: :k] har.sap-ur.nena vaktre.na $ s-a/srunetre.na caiva hi | *HV_68.15*779 | pravi/sann eva ca dv-ari $ dadar/s-adohane gav-am & vatsamadhye sthita.m k.r.s.na.m % savatsam iva gov.r.sam // HV_68.16 // sa ta.m har.sapar-itena $ vacas-a gadgadena vai & [k: After 17ab D6,T1.2,G,M,G(ed.) ins.: :k] netr-abhy-a.m y-adavo vi.s.num $ -akula.m samudaik.sata || *HV_68.17ab*780:1 | acintayat tad-akr-uro $ loke matsad.r/so na hi | *HV_68.17ab*780:2 | ya ena.m lokan-atha.m ta.m $ sakala.m d.r.s.tav-an aham || *HV_68.17ab*780:3 | n-ar-aya.nam a.n-iy-a.msa.m $ sth-ul-at sth-ulatara.m harim || *HV_68.17ab*780:4 | ko 'ya.m matsad.r/so loke $ d.r.s.tav-an yo 'ham -i/svaram | *HV_68.17ab*780:5 | ehi ke/sava t-ateti % pravy-aharata dharmavit // HV_68.17 // utt-ana/s-ayina.m d.r.s.tv-a $ punar d.r.s.tv-a /sriy-a v.rtam & avyaktayuvana.m k.r.s.nam % akr-ura.h pra/sa/sa.mse ha // HV_68.18 // aya.m sa pu.n.dar-ik-ak.sa.h $ si.mha/s-ard-ulavikrama.h & sa.mp-ur.najalamegh-abha.h % parvatapravar-ak.rti.h // HV_68.19 // m.rdhe.sv adhar.sa.n-iyena $ sa/sr-ivatsena vak.sas-a & dvi.sannidhanadak.s-abhy-a.m % bhuj-abhy-a.m s-adhu bh-u.sita.h // HV_68.20 // m-urtim-an sarahasy-atm-a $ jagato 'gryasya bh-ajanam & gopave.sadharo vi.s.nur % udagr-agratan-uruha.h // HV_68.21 // kir-i.tal-a?ncchanen-api $ /siras-a cchatravarcas-a & ku.n.dalottamayogy-abhy-a.m % /srava.n-abhy-a.m vibh-u.sita.h // HV_68.22 // h-ar-arhe.na ca p-inena $ suvist-ir.nena vak.sas-a & dv-abhy-a.m bhuj-abhy-a.m d-irgh-abhy-a.m % v.rtt-abhy-am upa/sobhita.h // HV_68.23 // str-isahasropacarye.na $ vapu.s-a manmath-agnin-a & p-ite vas-ano vasane % so 'ya.m vi.s.nu.h san-atana.h // HV_68.24 // dhara.ny-a/srayabh-ut-abhy-a.m $ cara.n-abhy-am ari.mdama.h & trailoky-akr-antibh-ut-abhy-a.m % bhuvi padbhy-am avasthita.h // HV_68.25 // rucir-agrakara/s c-asya $ cakrocita ivek.syate & dvit-iya udyata/s caiva % gad-asa.myogam icchati // HV_68.26 // avat-ir.no bhav-ayeha $ prathama.m padam -atmana.h & /sobhate 'dya bhuvi /sre.s.thas % trida/s-an-a.m dhura.mdhara.h // HV_68.27 // aya.m bhavi.sye d.r.s.to vai $ bhavi.syaku/salair budhai.h & gop-alo y-adava.m va.m/sa.m % k.s-i.na.m vist-arayi.syati // HV_68.28 // tejas-a c-asya yadava.h $ /sata/so 'tha sahasra/sa.h & va.m/sam -ap-urayi.syanti % ogh-a iva mah-ar.navam // HV_68.29 // asyeda.m /s-asane sarva.m $ jagat sth-asyati /s-a/svatam & nihat-amitras-amanta.m % sph-ita.m k.rtayuge yath-a // HV_68.30 // ayam -asth-aya vasudh-a.m $ sth-apayitv-a jagadva/se & r-aj?n-a.m bhavi.syaty upari % na ca r-aj-a bhavi.syati // HV_68.31 // n-una.m tribhi.h kramair jitv-a $ yath-anena k.rta.h prabhu.h & pur-a pura.mdaro r-aj-a % devat-an-a.m trivi.s.tape // HV_68.32 // tathaiva vasudh-a.m jitv-a $ jitap-urv-a.m tribhi.h kramai.h & sth-apayi.syati r-aj-anam % ugrasena.m na sa.m/saya.h // HV_68.33 // pram.r.s.tavairag-adho 'ya.m $ pra/snai/s ca bahubhi.h /sruta.h & br-ahma.nair brahmav-adai/s ca % pur-a.no 'ya.m hi g-iyate // HV_68.34 // sp.rha.n-iyo hi lokasya $ bhavi.syati ca ke/sava.h & tath-a hy asyotthit-a buddhir % m-anu.syam upasevitum // HV_68.35 // aha.m tv asy-adya vasati.m $ p-ujayi.sye yath-avidhi & vi.s.nutva.m manas-a caiva % p-ujayi.sy-ami mantravat // HV_68.36 // [k: For 36cd /S1 subst.: :k] vi.s.nu.m tv-a.m p-ujayi.sy-ami $ manas-a caiva mantrav-an | *HV_68.36*781 | yac ca j-atiparij?n-ana.m $ pr-adurbh-ava/s ca vai n.r.su & am-anu.sa.m vedmi caina.m % ye c-anye divyacak.su.sa.h // HV_68.37 // [k: After 37 D6,T1.2,G1--3.5,M,G(ed.) ins.: :k] sto.sye deva.m jagann-atha.m $ v-ar-aha.m v-amana.m harim | *HV_68.37*782:1 | nam-ami pu.n.dar-ik-ak.sa.m $ naran-ar-aya.n-ak.rtim | *HV_68.37*782:2 | nam-ami v-amana.m vi.s.nu.m $ trailoky-akr-antapauru.sam | *HV_68.37*782:3 | so 'ha.m k.r.s.nena vai r-atrau $ sa.mmantrya vidit-atman-a & sah-anena gami.sy-ami % savrajo yadi ma.msyate // HV_68.38 // eva.m bahuvidha.m k.r.s.na.m $ d.r.s.tv-a hetvarthak-ara.nai.h & vive/sa nandagopasya % k.r.s.nena saha sa.msadam // HV_68.39 // [h: HV (CE) ch. 69, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa nandagopasya g.rha.m $ pravi.s.ta.h sahake/sava.h & gopav.rddh-an sam-an-iya % prov-ac-amitadak.si.na.h // HV_69.1 // k.r.s.na.m caiv-abrav-it pr-ito $ rauhi.neyena sa.mgatam & /sva.h pur-i.m mathur-a.m t-ata % gami.sy-ama.h /siv-aya vai // HV_69.2 // y-asyanti ca vraj-a.h sarve $ sagokulaparigrah-a.h & ka.ms-aj?nay-a samucita.m % karam -ad-aya v-ar.sikam // HV_69.3 // [k: After 3, ?N2.3,V2,B1.2,Ds,D4,T3.4 ins.: :k] vaya.m caiva pragant-aro $ ratham -asth-aya sa.mgat-a.h | *HV_69.3*783 | sam.rddhas tasya ka.msasya $ bhavi.syati dhanurmaha.h & ta.m drak.syatha sam.rddha.m ca % svajana.m ca same.syatha // HV_69.4 // pitara.m vasudeva.m ca $ satata.m du.hkhabh-ajanam & d-ina.m putravadha/sr-anta.m % yuv-am atha same.syatha.h // HV_69.5 // satata.m p-i.dyam-ana.m ca $ ka.msen-a/subhabuddhin-a & da/s-ante /so.sita.m v.rddha.m % du.hkhai.h /sithilat-a.m gatam // HV_69.6 // ka.msasya ca bhay-at trasta.m $ bhavadbhy-a.m ca vin-ak.rtam & dahyam-ana.m div-a r-atrau % sotka.n.then-antar-atman-a // HV_69.7 // t-a.m ca drak.sy-ami govinda $ putrair am.rditastan-im & devak-i.m devasa.mk-a/s-a.m % sidant-i.m vihataprabh-am // HV_69.8 // putra/sokena /su.syant-i.m $ tvaddar/sanapar-aya.n-am & viyoga/sokasa.mtapt-a.m % vivats-am iva saurabh-im // HV_69.9 // upaplutek.sa.n-a.m nitya.m $ nitya.m malinav-asasam & svarbh-anuvadanagrast-a.m % /sa/s-a.nkasya prabh-am iva // HV_69.10 // tvaddar/sanapar-a.m nitya.m $ tav-agamanak-a.nk.si.n-im & tvatprav.rttena /sokena % s-idant-i.m vai tapasvin-im // HV_69.11 // tvatpral-ape.sv aku/sal-a.m $ tvay-a b-alye viyojit-am & ar-upaj?n-a.m tava vibho % vaktrasy-asyenduvarcasa.h // HV_69.12 // yadi tv-a.m janayitv-a s-a $ kli/syate k.r.s.na devak-i & apaty-artho nu kas tasy-a % vara.m hy ev-anapatyat-a // HV_69.13 // eka.h /soko hi n-ar-i.n-am $ aputr-a.n-a.m vidh-iyate & saputr-a tv aphale putre % dhik praj-atena tapyate // HV_69.14 // tva.m tu /sakrasama.h putro $ yasy-as tvatsad.r/so gu.nai.h & pare.s-am apy abhayado % na s-a /socitum arhati // HV_69.15 // v.rddhau tav-amb-apitarau $ parabh.rtyatvam -agatau & tvatk.rte bhartsyam-anau tau % ka.msen-ad-irghadar/sin-a // HV_69.16 // yadi te devak-i m-any-a $ p.rthiv-iv-atmadh-ari.n-i & t-a.m /sokasalile magn-am % utt-arayitum arhasi // HV_69.17 // ta.m ca v.rddha.m priyasuta.m $ vasudeva.m mah-abalam & putrayogena sa.myojya % k.r.s.na dharmam av-apsyasi // HV_69.18 // yath-a n-aga.h sudurv.rtto $ damino yamun-ahrade & vipula/s ca dh.rta.h /sailo % yath-a vai bh-udharas tvay-a // HV_69.19 // darpodv.rtta/s ca balav-an $ ari.s.to vinip-atita.h & parapr-a.nahara.h ke/s-i % du.s.t-atm-a ca hatas tvay-a // HV_69.20 // etenaiva prayatnena $ v.rddh-av uddh.rtya du.hkhitau & yath-a dharmam av-apno.si % tat k.r.s.na paricintyat-am // HV_69.21 // nirbhartsyam-ano yair d.r.s.ta.h $ pit-a te k.r.s.na sa.msadi & te sarve cakrur a/sr-u.ni % netrair du.hkh-anvit-a bh.r/sam // HV_69.22 // [k: After 22 D6,T1.2,G1--3.5,M,G(ed.) ins.: :k] andhena ki.mcid uktvaiva $ ka.mso nirbhartsita.h kila | *HV_69.22*784 | garbh-avakartan-ad-ini $ du.hkh-ani subah-uni s-a & m-at-a te devak-i k.r.s.na % ka.msasya sahate 'va/s-a // HV_69.23 // m-at-apit.rbhy-a.m sarve.na $ j-atena nibh.rtena vai & .r.na.m vai pratikartavya.m % yath-ayogam ud-ah.rtam // HV_69.24 // eva.m te kurvata.h k.r.s.na $ m-at-apitror anugraham & parityajet-a.m tau /soka.m % sy-ac ca dharmas tav-atula.h // HV_69.25 // [k: After 25, T3 ins.: :k] dharmas te vipulo 'nanto $ bhavi.syati na sa.m/saya.h | *HV_69.25*785 | k.r.s.nas tu vidit-artho vai $ tam -ah-amitadak.si.nam & b-a.dham ity eva tejasv-i % na ca cukrodha ke/sava.h // HV_69.26 // te ca gop-a.h sam-agamya $ nandagopapurogam-a.h & akr-uravacana.m /srutv-a % sa.mcelu.h ka.msa/s-asan-at // HV_69.27 // gaman-aya ca te sajj-a $ babh-uvur vrajav-asina.h & sajja.m cop-ayana.m k.rtv-a % gopav.rddh-a.h pratasthire // HV_69.28 // kara.m c-ana.duha.h sarpir $ mahi.s-a.m/s copan-ayik-an & yath-as-ara.m yath-ay-utham % upan-iya payo gh.rtam // HV_69.29 // ta.m sajjayitv-a ka.msasya $ kara.m cop-ayan-ani ca & te sarve gopapatayo % gaman-ayopatasthire // HV_69.30 // akr-urasya kath-abhis tu $ saha k.r.s.nena j-agrata.h & rauhi.neyat.rt-iyasya % s-a ni/s-a vyatyavartata // HV_69.31 // [h: HV (CE) ch. 70, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tata.h prabh-ate vimale $ pak.sivy-ah-arasa.mkule & nai/s-akare ra/smij-ale % k.sa.nad-ak.sayasa.mh.rte // HV_70.1 // nabhasy aru.nasa.mt-ir.ne $ paryaste jyotima.n.dale & praty-u.sapavan-as-arai.h % kledite dhara.n-itale // HV_70.2 // k.s-i.n-ak-ar-asu t-ar-asu $ suptani.spratibh-asu ca & nai/sam antardadhe r-upam % udagacchad div-akara.h \ /s-it-a.m/su.h /s-antakira.no # ni.sprabha.h samapadyata // HV_70.3 // [k: After 3, N T1.3.4 G2 M4 ins.: :k] eko n-a/sayate r-upam $ eko vardhayate vapu.h | *HV_70.3*786 | gobhi.h samavak-ir.n-asu $ vrajaniry-a.nabh-umi.su & manth-avartanap-ur.ne.su % gargare.su nadatsu ca // HV_70.4 // d-amabhir yamyam-ane.su $ vatse.su taru.ne.su ca & gopair -ap-uryam-a.ne.su % gho.sarathy-asu sarva/sa.h // HV_70.5 // tatraiva guruka.m bh-a.n.da.m $ saka.t-aropita.m bahu & tvarit-a.h p.r.s.thata.h k.rtv-a % jagmu.h syandanav-ahan-a.h // HV_70.6 // k.r.s.no 'tha rauhi.neya/s ca $ sa caiv-amitadak.si.na.h & trayo rathagat-a jagmus % trilokapatayo yath-a // HV_70.7 // ath-aha k.r.s.nam akr-uro $ yamun-at-iram -a/srita.h & syandana.m t-ata rak.sasva % yatna.m ca kuru v-aji.su // HV_70.8 // hayebhyo yavasa.m dattv-a $ hayabh-a.n.de rathe tath-a & prag-a.dha.m yatnam -asth-aya % k.sa.na.m t-ata prat-ik.sat-am // HV_70.9 // yamun-ay-a hrade hy asmin $ to.sy-ami bhujage/svaram & divyair bh-agavatair mantrai.h % sarvalokaprabhu.m yata.h // HV_70.10 // [k: After 10, V2.3,B,D(except D1),T1.3.4,M4 ins.: :k] guhya.m bh-agavata.m deva.m $ sarvalokasya bh-avanam | *HV_70.10*787 | /sr-imatsvastikam-urdh-ana.m $ pra.nami.sy-ami bhoginam & sahasra/sirasa.m devam % ananta.m n-ilav-asasam // HV_70.11 // dharmadevasya tasy-asy-ad $ yad vi.sa.m prabhavi.syati & sarva.m tad am.rtaprakhyam % a/si.sy-amy amaro // HV_70.12 // svastik-ayatana.m d.r.s.tv-a $ dvijihva.m /sr-ivibh-u.sitam & sam-ajas tatra sarp-a.n-a.m % /s-antyartha.m vai bhavi.syati // HV_70.13 // -ast-a.m m-a.m samud-ik.santau $ bhavantau sa.mgat-av ubhau & niv.rtto bhujagendrasya % y-avad asmi hradottam-at // HV_70.14 // tam -aha k.r.s.na.h sa.mh.r.s.to $ gaccha dharmi.s.tha m-aciram & -av-a.m khalu na /saktau svas % tvay-a h-in-av ih-asitum // HV_70.15 // [k: After 15, D6,T2,G,M1.2.4 ins.: :k] evam uktas tu k.r.s.nena $ pra.namya manas-a harim | *HV_70.15*788 | sa hrade yamun-ay-as tu $ mamajj-amitadak.si.na.h & ras-atale sa dad.r/se % sarpalokam ima.m yath-a // HV_70.16 // [k: For 16cd, D5 subst.: :k] ras-atale hrad-anta/s ca $ dar/san-agamana.m yath-a | *HV_70.16*789 | tasya madhye sahasr-asyam $ hemat-alocchritadhvajam & l-a.ngal-asaktahast-agram % musal-ap-a/sritodaram // HV_70.17 // asit-ambarasa.mv-itam $ p-a.n.dura.m p-a.n.dur-ananam & ku.n.dalaikadhara.m mattam % suptam amburuhek.sa.nam // HV_70,18 // bhogodar-asane /subhre $ svena dehena kalpite & sv-as-ina.m svastik-abhy-a.m ca % var-abhy-a.m ca mah-idharam // HV_70.19 // ki.mcit savy-apav.rttena $ maulin-a hemac-ulin-a & j-atar-upamayai.h padmair % m-alay-a cchannavak.sasam // HV_70.20 // raktacandanadigdh-a.ngam $ d-irghab-ahum ari.mdamam & padman-abha.m sit-abhr-abham % bh-abhir jvalitatejasam // HV_70.21 // dadar/sa bhogin-a.m n-atham $ sthitam ek-ar.nave/svaram & p-ujyam-ana.m dvijihvendrair % v-asukipramukhai.h prabhum // HV_70.22 // kambal-a/svatarau n-agau $ tau c-amaradhar-av ubhau & av-ijayet-a.m ta.m devam % dharm-asanagata.m prabhum // HV_70.23 // tasy-abhy-asagato bh-ati $ v-asuki.h pannage/svara.h & v.rto 'nyai.h sacivai.h sarpai.h % karko.takapura.hsarai.h // HV_70.24 // ta.m gha.tai.h k-a?ncanair divyai.h $ pa.nkajacchannam-urdhajam & r-aj-ana.m sn-apay-am-asu.h % sn-atam ek-ar.nav-ambubhi.h // HV_70.25 // tasyotsa.nge ghana/sy-amam $ /sr-ivats-acch-aditodaram & [k: After 26a, T4 ins.: :k] ko.tikandarpasundaram | *HV_70.26a*790:1 |* dak.si.n-avartasusnigdha-- | *HV_70.26a*790:2 |* [k: After 26ab, D6,T1.2,G,M4,G(ed.) ins.: :k] sahasra/subhan-am-anam $ arkacandrek.sa.nadyutim | *HV_70.26ab*791 | p-it-ambaradhara.m vi.s.nu.m % s-upavi.s.ta.m dadar/sa ha // HV_70.26 // -as-ina.m caiva somena $ tulyasa.mhanana.m prabhum & sa.mkar.sa.nam iv-as-ina.m % ta.m divya.m vi.s.tara.m vin-a // HV_70.27 // sa k.r.s.na.m tatra sahas-a $ vy-ahartum upacakrame & tasya sa.mstambhay-am-asa % v-akya.m k.r.s.na.h svatejas-a // HV_70.28 // [k: After 28, D6,S(except T3.4),G(ed.) ins.: :k] sa ca bh-agavatair mantrair $ arcayitv-a gad-adharam | *HV_70.28*792:1 | stutv-a ca devam -i/s-ana.m $ varada.m bhaktavatsalam | *HV_70.28*792:2 | -atm-ana.m k.rtak.rty-an-am $ agresaram ama.msta sa.h | *HV_70.28*792:3 | so 'nubh-uya bhuja.mg-an-a.m $ ta.m bh-agavatam avyayam & udati.s.that punas toy-ad % vismito 'mitadak.si.na.h // HV_70.29 // sa tau rathasth-av -asinau $ tatraiva balake/savau & ud-ik.sam-a.n-av anyonya.m % dadar/s-adbhutar-upi.nau // HV_70.30 // ath-amajjat punas tatra $ tad-akr-ura.h kut-uhal-at & ijyate yatra deva.h sa % n-ilav-as-a.h san-atana.h // HV_70.31 // tathaiv-as-inam utsa.nge $ sahasr-asyadharasya vai & dadar/sa k.r.s.nam akr-ura.h % p-ujyam-ana.m yath-avidhi // HV_70.32 // bh-uya/s ca sahasotth-aya $ ta.m mantra.m manas-a vahan & ratha.m tenaiva m-arge.na % jag-am-amitadak.si.na.h // HV_70.33 // tam -aha ke/savo h.r.s.ta.h $ sthitam akr-uram -agatam & k-id.r/sa.m n-agalokasya % v.rtta.m bh-agavate hrade // HV_70.34 // cira.m tu bhavat-a k-ala.m $ vy-ak.sepe.na vilambitam & manye d.r.s.ta.m tvay-a/scarya.m % h.rdaya.m te yath-acalam // HV_70.35 // pratyuv-aca sa ta.m k.r.s.nam $ -a/scarya.m bhavat-a vin-a & ki.m bhavi.syati loke.su % care.su sth-avare.su ca // HV_70.36 // tatr-a/scarya.m may-a d.r.s.ta.m $ yat k.r.s.na bhuvi durlabham & tad ih-api yath-a tatra % pa/sy-ami ca ram-ani ca // HV_70.37 // sa.mgata/s c-asmi lok-an-am $ -a/scarye.neha r-upi.n-a & ata.h paratara.m k.r.s.na % n-a/scarya.m dra.s.tum utsahe // HV_70.38 // [k: After 38, T1,G2.3,M ins.: :k] ko v-aya.m tri.su loke.su $ vismaya.m bhavat-a vin-a | *HV_70.38*793 | [k: T1,G2.3,M cont.; D6,T2,G1.4.5,G(ed.) ins. after 38: :k] nama.h sarv-atmane tubhya.m $ vismay-aya jagatpate | *HV_70.38*794:1 | namo 'stu devadeve/sa $ tubhya.m sarv-atmane nama.h | *HV_70.38*794:2 | namo 'stu vi.s.nave tubhyam $ amey-aya jagatpate || *HV_70.38*794:3 | ki.m v-anena jagann-atha $ k.rtak.rtyo 'smi s-a.mpratam | *HV_70.38*794:4 | k.rtya/se.sa.m sad-a vi.s.no $ kim uts.rjasi s-a.mpratam | *HV_70.38*794:5 | tad -agaccha gami.sy-ama.h $ ka.msar-ajapur-i.m prabho & y-avann -asta.m vrajaty e.sa % divas-ante div-akara.h // HV_70.39 // [h: HV (CE) ch. 71, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} te tu yuktv-a rathavara.m $ sarva ev-amitaujasa.h & [k: After 1ab, all Mss. (except /S1,?N1,M1--3) ins.: :k] k.r.s.nena sahit-a.h pr-apt-as $ tath-a sa.mkar.sa.nena ca | *HV_71.1ab*795 | [k: ?N2.3 V1.2 B D2--6 T2--4 cont.: :k] asas-ada pur-i.m rasy-a.m $ mathur-a.m ka.msap-alit-am | *HV_71.1ab*796 | vivi/su.h p-u.hpradh-an-a.m vai % k-ale raktadiv-akare // HV_71.1 // tau tu svabhavana.m v-irau $ k.r.s.nasa.mkar.sa.n-av ubhau & prave/sitau buddhimat-a % akr-ure.n-arkatejas-a // HV_71.2 // t-av -aha varavar.n-a;ngau $ bh-ito d-anapatis tad-a & tyaktavy-a t-ata gamane % vasudevag.rhe sp.rh-a // HV_71.3 // yuvayor hi k.rte v.rddha.h $ ka.msena sa nirasyate & bhartsyate ca div-a r-atrau % neha sth-atavyam ity api // HV_71.4 // [k: After 4, all Mss. (except /S1,?N1,M1--3) ins.: :k] tad yuv-abhy-a.m hi kartavya.m $ pitrartha.m sukham uttamam | *HV_71.4*797:1 | yath-a sukham av-apnoti $ tad vai k-arya.m hit-anvitam | *HV_71.4*797:2 | [k: D2 cont. (=BhP 10,41.11.12ab.13.15--16): :k] n-aha.m yuv-abhy-a.m rahita.h $ pravek.sye mathur-a.m pur-im | *HV_71.4*798:1 | tyaktu.m n-arhasi m-a.m n-atha $ bhakta.m te bhaktavatsala || *HV_71.4*798:2 | -agaccha y-ama geh-an na.h $ san-ath-an kurv adhok.saja | *HV_71.4*798:3 | pun-ihi p-adarajas-a $ g.rh-an no g.rhamedhin-am | *HV_71.4*798:4 | yacchaucen-anut.rpyanti $ pitara.h s-agnaya.h sur-a.h || *HV_71.4*798:5 | -apas te ';nghryavanejanyas $ tr-in lok-an /sucayo 'punan | *HV_71.4*798:6 | /siras-adhatta y-a.h /sarva.h $ svaya.m t-a.h sagar-atmaj-a.h || *HV_71.4*798:7 | devadeva jagann-atha $ pu.nya/srava.nak-irtana | *HV_71.4*798:8 | yad-un-am uttama.h/sloka $ n-ar-aya.na namo 'stu te | *HV_71.4*798:9 | tam uv-aca tata.h k.r.s.no $ y-asy-avo 'v-am atarkitau & prek.santau mathur-a.m v-ira % r-ajam-arga.m ca dh-armika // HV_71.5 // [k: K,?N,V,B,D,T3.4 ins. after 5; T1,G2--5 after 5ab: :k] tasyaiva tu g.rha.m s-adho $ gacch-avo yadi manyase | *HV_71.5*799 | [k: D2 cont. (=BhP10,41.18]): :k] evam ukto bhagavat-a $ so 'kr-uro viman-a iva | *HV_71.5*800:1 | pur-i.m pravi.s.ta.h ka.ms-aya $ karm-avedya g.rha.m yayau | *HV_71.5*800:2 | [k: V2,Dn,D6 cont. after *799; T1.2,G,G(ed.) ins. after 6ab; M1--3 after 5: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} akr-uro 'pi namask.rtya $ manas-a vi.s.num avyayam | *HV_71.5*801:1 | jag-ama ka.msap-ar/sva.m tu $ prah.r.s.ten-antar-atman-a | *HV_71.5*801:2 | [k: T1.2,G,M cont.: :k] tau ca devau jagann-athau $ balake/savasa.mj?nitau | *HV_71.5*802 | anu/si.s.tau ca tau v-irau $ prasthitau prek.sak-av ubhau & -al-an-abhy-am ivots.r.s.tau % ku?njarau yuddhak-a;nk.si.nau // HV_71.6 // [k: After 6, D6,S(except T3.4) ins.: :k] d-arak-a/s ca tayor m-argam $ anuvavru.h samantata.h | *HV_71.6*803 | tau tu m-argagata.m d.r.s.tv-a $ rajaka.m ra;ngak-arakam & ay-acet-a.m tatas t-ani % v-as-a.msi viraj-ani vai // HV_71.7 // rajaka.h sa tu tau pr-aha $ yuv-a.m kasya vanecarau & r-aj?no v-as-a.msi yau m-urkhau % y-acet-a.m nirbhay-av ubhau // HV_71.8 // aha.m ka.msasya v-as-a.msi $ n-an-ade/sodbhav-ani ca & k-amar-ag-a.ni /sata/so % raj-ami vividh-ani ca // HV_71.9 // yuv-a.m kasya vane j-atau $ m.rgai.h saha vivardhitau & j-atar-ag-av ida.m d.r.s.tv-a % raktam -acch-adana.m bahu // HV_71.10 // aho v-a.m j-ivita.m tyakta.m $ yau bhavant-av ih-agatau & m-urkhau pr-ak.rtavij?n-anau % v-aso y-acitum arhatha // HV_71.11 // tasmai cukrodha vai k.r.s.no $ rajak-ay-alpamedhase & pr-apt-ari.s.t-aya m-urkh-aya % s.rjate va.nmaya.m vi.sam // HV_71.12 // talen-a/sanikalpena $ sa ta.m m-urdhany at-a.dayat & gat-asu.h sa pap-atorvy-a.m % rajako vyastamastaka.h // HV_71.13 // ta.m hata.m paridevantyo $ bh-ary-as tasya vicukru/su.h & tvarita.m muktake/sya/s ca % jagmu.h ka.msanive/sanam // HV_71.14 // [k: After 14, D6,S (except T3.4) ins.: :k] k.r.s.no 'pi balabhadra/s ca $ v-as-a.msy -ad-aya sarvata.h | *HV_71.14*804:1 | paridh-aya tu tau p-urva.m $ /sobhayet-a.m mah-amat-i || *HV_71.14*804:2 | d-arakebhyas tato dattv-a $ su/slak.s.n-ani m.rd-uni ca | *HV_71.14*804:3 | te ca sarve suvasan-a $ vireju.h /sata/sas tath-a || *HV_71.14*804:4 | /se.s-a.ni tu tad-a k.r.s.no $ v-as-a.msi subah-uny api | *HV_71.14*804:5 | -acchich-acchidya sahas-a $ ciccheda ca pipe.sa ca || *HV_71.14*804:6 | bhasmas-ad akarot tasya $ rajakasya nive/sanam | *HV_71.14*804:7 | t-av apy ubhau suvasanau $ jagmatur m-alyak-ara.n-at & [k: After 15ab, V2 ins.: :k] yath-ayoga.m yath-abhogya.m $ yath-ayoga.m ni(dar/sya) ca | *HV_71.15ab*805 | v-ith-i.m m-aly-apa.n-an-a.m vai % gandh-aghr-atau dvip-av iva // HV_71.15 // gu.nako n-ama tatr-as-in $ m-alyav.rtti.h priya.mvada.h & prabh-utam-aly-apa.nav-al % lak.sm-iv-an m-alyaj-ivana.h // HV_71.16 // ta.m k.r.s.na.h /slak.s.nay-a v-ac-a $ m-aly-artham abhis.r.s.tay-a & deh-ity uv-aca tatk-ala.m % m-al-ak-aram ak-ataram // HV_71.17 // t-abhy-a.m pr-ito dadau m-alya.m $ prabh-uta.m m-alyaj-ivana.h & bhavato.h svam ida.m ceti % prov-aca priyadar/sana.h // HV_71.18 // pr-itas tu manas-a k.r.s.no $ gu.nak-aya vara.m dadau & /sr-is tv-a.m matsa.m/sray-a saumya % dhanaughair abhivartsyate // HV_71.19 // sa labdhv-a varam avyagro $ m-alyav.rttir adhomukha.h & k.r.s.nasya patito m-urdhn-a % pratijagr-aha ta.m varam // HV_71.20 // yak.s-av im-av iti tad-a $ sa mene m-alyaj-ivana.h & sa bh.r/sa.m bhayasa.mvigno % nottara.m pratyapadyata // HV_71.21 // [k: After 21, D6,S (except T3.4),G(ed.) ins.: :k] ady-api tasya prabhavo $ va.m/so bhavati ratnav-an | *HV_71.21*806:1 | k-irtim-an balav-an nitya.m $ ke/savena tad-a k.rta.h || *HV_71.21*806:2 | vi.s.no.h pras-ada.h sumah-an $ sad-arak.sat tadanvayam | *HV_71.21*806:3 | vasudevasutau tau tu $ r-ajam-argagat-av ubhau & kubj-a.m dad.r/satur bh-uya.h % -anulepanabh-ajan-am // HV_71.22 // t-am -aha k.r.s.na.h kubjeti $ kasyedam anulepanam & nayasy ambujapatr-ak.si % k.sipram -akhy-atum arhasi // HV_71.23 // s-a sthit-avek.si.n-i bh-utv-a $ pratyuv-ac-ambujek.sa.nam & k.r.s.na.m jaladagambh-ira.m % vidyutku.tilag-amin-i // HV_71.24 // r-aj?na.h sn-anag.rha.m y-ami $ tad g.rh-a.n-anulepanam & [k: After the first occurrence of 25ab, Bom., Poona eds. ins.: :k] d.r.s.tvaiva tv-aravind-ak.sa $ vismit-asmi var-anana | *HV_71.25ab*807 | sthit-asmy -agaccha bhadra.m te % h.rdayasy-asi me priya.h // HV_71.25 // kuta/s c-agamyate saumya $ yan m-a.m tva.m n-avabudhyase & mah-ar-ajasya dayit-a.m % niyukt-am anulepane // HV_71.26 // t-am uv-aca hasant-i.m tu $ k.r.s.na.h kubj-am avasthit-am & [k: For 27ab, K1.2 subst.: :k] t-am uv-aca tata.h k.r.s.na.h $ sairandhr-i.m prahasann iva | *HV_71.27ab*808 | [k: After 27ab, G4 ins.: :k] sugandham etad r-aj-arha.m $ rucira.m rucir-anane | *HV_71.27ab*809 | -avayor g-atrasad.r/sa.m % d-iyat-am anulepanam // HV_71.27 // vaya.m hi de/s-atithayo $ mall-a.h pr-apt-a var-anane & dra.s.tu.m dhanurmaha.m divya.m % r-a.s.tra.m caiva maharddhimat // HV_71.28 // pratyuv-ac-atha s-a k.r.s.na.m $ priyo 'si mama dar/sane & [k: After 29ab, D5 (marg.) ins.: :k] tata.h s-a pra.nat-a bh-utv-a $ pradad-av anulepanam | *HV_71.29ab*810 | r-aj-arham idam agrya.m ca % tad g.rh-a.n-anulepanam // HV_71.29 // [k: T1,G,M,G(ed.) ins. after 29; T2 after the second occurrence of 29: :k] k.r.s.no 'tha balabhadra/s ca $ tad-ad-ay-anulepanam | *HV_71.29*811:1 | a;ng-ani c-apy alimpet-a.m $ /subha.m ca susugandhi ca || *HV_71.29*811:2 | m-alay-atha tad-a vi.s.nur $ baddhay-a bahupu.spay-a | *HV_71.29*811:3 | govindo gopati.h k.r.s.no $ rar-aja k.rta/sekhara.h | *HV_71.29*811:4 | sa.mkar.sa.no 'tha balav-an $ rar-aja bahum-alay-a | *HV_71.29*811:5 | t-av ubh-av anulipt-a;ng-av $ -ardrag-atrau virejatu.h & t-irthagau pa;nkadigdh-a;ngau % yamun-ay-a.m yath-a v.r.sau // HV_71.30 // [k: After 30, D6,S(except T3.4),G(ed.) ins.: :k] d-arak-a/s ca tath-a sarve $ vireju.h k.rta/sekhar-a.h | *HV_71.30*812:1 | vik.rta.m bh-u.sayanto 'pi $ prabh-av-ac ch-ar;ngadhanvana.h | *HV_71.30*812:2 | t-a.m tu kubj-a.m tata.h k.r.s.no $ dvya;ngulen-agrap-a.nin-a & /sanai.h sa.mtolay-am-asa % k.r.s.no l-il-avidh-anavit // HV_71.31 // s-a tu magnastanayug-a $ sv-ayat-a;ng-i /sucismit-a & jah-asoccai.h stanata.t-a % .rjuya.s.tir lat-a yath-a // HV_71.32 // pra.nay-ac c-api k.r.s.na.m s-a $ babh-a.se mattak-a/sin-i & kva y-asyasi may-a ruddha.h % k-anta ti.s.tha g.rh-a.na m-am // HV_71.33 // tau j-atah-as-av anyonya.m $ satal-ak.sepam avyayau & v-ik.sam-a.nau prahasitau % kubj-ay-a.h /srutavistarau // HV_71.34 // k.r.s.nas tu kubj-a.m k-am-art-a.m $ sasmita.m visasarja ha & [k: After 35ab, D6,T1.2,G,M,G(ed.)ins.: :k] yathe.s.ta.m gamyat-a.m bhadre $ n-aha.m t-ad.rgvidho nara.h | *HV_71.35ab*813 | tatas tau kubjay-a muktau % pravi.s.tau r-ajasa.msadam // HV_71.35 // t-av ubhau vrajasa.mv.rddhau $ gopave.savibh-u.sitau & g-u.dhace.s.t-ananau bh-utv-a % pravi.s.tau r-ajave.sma tat // HV_71.36 // dhanu.h/s-al-a.m gatau tau tu $ b-al-av apari/sa;nkitau & himavadvanasa.mbh-utau % si.mh-av iva balotka.tau // HV_71.37 // did.rk.santau mahat tatra $ dhanur -ay-agabh-u.sitam & papracchatu/s ca tau v-ir-av % -ayudh-ag-arika.m tad-a // HV_71.38 // bho.h ka.msa p-ala $ /sr-uyat-am -ayayor vaca.h & katarat tad dhanu.h saumya % maho 'ya.m yasya vartate \ -ay-agabh-uta.m ka.msasya # dar/sayasva yad-icchasi // HV_71.39 // sa tayor dar/say-am-asa $ tad dhanu.h stambhasa.mnibham & an-aropyam asa.mbhedya.m % devair api sav-asavai.h // HV_71.40 // tad g.rh-itv-a tata.h k.r.s.nas $ tolay-am-asa v-iryav-an & dorbhy-a.m kamalapatr-ak.sa.h % prah.r.s.ten-antar-atman-a // HV_71.41 // tolayitv-a yath-ak-ama.m $ tad dhanur daityap-ujitam & -aropay-am-asa bal-i % n-amay-am-asa c-asak.rt // HV_71.42 // -anamyam-ana.m k.r.s.nena $ prakar.s-ad uragopagam & dvidh-abh-utam abh-un madhye % dhanur -ay-agabh-u.sitam // HV_71.43 // [k: After 43, D2 ins. (=BhP 10,42.18--22): :k] dhanu.so bhajyam-anasya $ /sabda.h kha.m rodas-i di/sa.h | *HV_71.43*814:1 | p-uray-am -asa ya.m /srutv-a $ ka.msas tr-asam up-agamat || *HV_71.43*814:2 | tadrak.si.na.h s-anucar-a $ kupit-a -atat-ayina.h | *HV_71.43*814:3 | g.rh-ituk-am-a -avavrur $ g.rhyat-a.m vadhyat-am iti || *HV_71.43*814:4 | atha t-an durabhipr-ay-an $ vilokya balake/savau | *HV_71.43*814:5 | kruddhau dhanvana -ad-aya $ /sakale t-a.m/s ca jaghnatu.h || *HV_71.43*814:6 | bala.m ca ka.msaprahita.m $ hatv-a /s-al-amukh-at tata.h | *HV_71.43*814:7 | ni.skramya ceratur d.rptau $ nir-ik.sya purasa.mpada.h || *HV_71.43*814:8 | tayos tad adbhuta.m v-irya.m $ ni/samya purav-asina.h | *HV_71.43*814:9 | teja.h pr-agalbhyar-upa.m ca $ menire vibudhottamau | *HV_71.43*814:10 | bha;nktv-a tu tad dhanu.h /sre.s.tha.m $ k.r.s.nas tvaritavikrama.h & ni/scakr-ama mah-avega.h % sa ca sa.mkar.sa.no yuv-a // HV_71.44 // anuyuktau tatas tau ca $ bhagne dhanu.si rak.sibhi.h & dhanu.so bha;ngan-adena % v-ayunirgho.sak-ari.n-a \ cac-al-anta.hpura.m sarva.m # di/sa/s caiva pup-urire // HV_71.45 // [k: After 45, Bom., Poona eds., G(ed.) ins.: :k] nirgamya tv -ayudh-ag-ar-aj $ jagmatur gopasa.mnidhau || *HV_71.45*815:1 | vegen-ayudhap-alas tu $ gacchan sa.mbhr-antam-anasa.h | *HV_71.45*815:2 | sa tv -ayudh-ag-aranaro $ bh-itas tvaritavikrama.h & sam-ipa.m n.rpater gatv-a % k-akocchv-aso 'bhyabh-a.sata // HV_71.46 // /sr-uyat-a.m mama vij?n-apyam $ -a/scarya.m dhanu.so g.rhe & nirv.rttam asmin k-ale yaj % jagata.h sa.mbhramopamam // HV_71.47 // narau kasy-api sahitau $ /sikh-avitatam-urdhajau & n-ilapit-ambaradharau % p-ita/svet-anulepanau // HV_71.48 // [k: After 48, ?N2.3,V,B,Ds,D2.4--6,T1.3.4 ins.: :k] t-av anta.hpuram aj?n-atau $ pravi.s.tau k-amaveginau | *HV_71.48*816 | devaputropamau v-irau $ b-al-av iva hut-a/sanau & sthitau dhanurg.rhe saumyau % sahas-a kh-ad iv-agatau \ [k: After 49cd, D3 ins.: :k] saumyau mahasya codyukt-av $ -agatau puru.sar.sabhau | *HV_71.49cd*817 | may-a d.r.s.tau parivyakta.m # rucir-acch-adanasrajau // HV_71.49 // t-abhy-am ekas tu padm-ak.sa.h $ /sy-ama.h p-it-ambarasraja.h & jagr-aha tad dhan-uratna.m % durgraha.m daivatair api // HV_71.50 // tat sa b-alo b.rhadr-upa.m $ bal-ad yantram iv-ayasam & -aropayitv-a vegena % n-amay-am-asa l-ilay-a // HV_71.51 // k.r.syam-a.na.m tu tat tena $ vib-a.na.m b-ahu/s-alin-a & mu.s.tide/se vik-ujitv-a % dvidh-abh-utam abhajyata // HV_71.52 // [k: After 52, K1--3,?N2.3,V,B,D,S(except M1--3) ins.: :k] tata.h pracalit-a bh-umir $ naiva bh-ati ca bh-askara.h | *HV_71.52*818:1 | dhanu.so bha;ngan-adena $ bhramat-iva nabahstalam || *HV_71.52*818:2 | tad adbhutam aha.m d.r.s.tv-a $ vismaya.m parama.m gata.h | *HV_71.52*818:3 | bhay-ad bhayadasatr-u.n-a.m $ tad ih-akhy-atum -agata.h || *HV_71.52*818:4 | na j-an-ami mah-ar-aja $ kau t-av amitavikramau | *HV_71.52*818:5 | eka.h kail-asasa.mk-a/sa $ eko '?njanagiriprabha.h | *HV_71.52*818:6 | sa tu tac c-aparatna.m vai $ bha;nktv-a stambham iva dvipa.h & ni.spap-at-anilagati.h % s-anugo 'mitavikrama.h \ jag-ama tad dvidh-a k.rtv-a # na j-ane ko 'py asau n.rpa // HV_71.53 // /srutvaiva dhanu.so bha;nga.m $ ka.mso 'py udvignam-anasa.h & vis.rjy-ayudhap-ala.m vai % pravive/sa g.rhottamam // HV_71.54 // [h: HV (CE) ch. 72, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa cintayitv-a dhanu.so $ bha;nga.m bhojavivardhana.h & [k: After 1ab, N(except /S1,?N1), S(except r M1--3) ins.: :k] babh-uva viman-a r-aj-a $ cintayan bh.r/sadu.hkhita.h || *HV_72.1ab*819:1 | katha.m b-alo vigatabh-ir $ avamatya mah-abalam | *HV_72.1ab*819:2 | prek.sam-a.nas tu puru.sair $ dhanur bha;nktv-a vinirgata.h || *HV_72.1ab*819:3 | yasy-arthe d-aru.na.m karma $ k.rtv-a lokavigarhitam | *HV_72.1ab*819:4 | pit.rsvasr-atmaj-an bh-ita.h $ .sa.dev-aha.m upasthitam || *HV_72.1ab*819:5 | daiva.m puru.sak-are.na $ na /sakyam ativartitum | *HV_72.1ab*819:6 | n-aradokta.m ca vacana.m $ n-una.m mahyam upasthitam || *HV_72.1ab*819:7 | eva.m r-aj-a vicinty-atha $ ni.skramya sa g.rhottam-at | *HV_72.1ab*819:8 | prek.s-ag-ara.m jag-am-a/su % ma?nc-an-am avalokaka.h // HV_72.1 // sa d.r.s.tv-a sarvaniryukta.m $ prek.s-ag-ara.m n.rpottama.h & /sre.n-in-a.m d.r.dhasa.myuktair % ma?ncav-a.tair nirantaram // HV_72.2 // sottam-ag-arayukt-abhir $ valabh-ibhir vibh-u.sitam & ku.t-ibhi/s ca prav.rddh-abhir % ekastambhai/s ca bh-u.sitam // HV_72.3 // sarvata.h s-araniryukta.m $ sv-ayata.m suprati.s.thitam & udakprava.nasa.m/sli.s.ta.m % ma?nc-aroha.nam uttamam // HV_72.4 // n.rp-asanaparik.sipta.m $ sa.mc-arapathasa.mkulam & channa.m tad vedik-abhi/s ca % m-anavaughabharak.samam // HV_72.5 // sa d.r.s.tv-a bh-u.sita.m ra;ngam $ -aj?n-apayata buddhim-an & /sva.h sacitr-a.h sam-aly-a/s ca % sapat-ak-as tathaiva ca // HV_72.6 // suv-asit-a vapu.smanta $ upan-itottaracchad-a.h & kriyant-a.m ma?ncav-a.t-a/s ca % valabh-iv-ithayas tath-a // HV_72.7 // ak.sav-a.te kar-i.sasya $ kalpyant-a.m r-a/sayo 'vyay-a.h & pa.t-as tara.na/sobh-a/s ca % balaya/s c-anur-upata.h // HV_72.8 // sth-apyant-a.m sunikh-at-a/s ca $ mah-akumbh-a yath-akramam & udabh-arasah-a.h sarve % sak-a?ncanagha.tottar-a.h // HV_72.9 // balaya/s copakalpyant-a.m $ ka.s-ay-a/s caiva kumbha/sa.h & pr-a/snik-a/s ca nimantryant-a.m % /sre.nya/s ca sapurogam-a.h // HV_72.10 // -aj?n-a ca dey-a mall-an-a.m $ prek.sak-a.n-a.m tathaiva ca & sam-aje ma?nca/sobh-a/s ca % kalpyant-a.m s-upakalpit-a.h // HV_72.11 // evam -aj?n-apya r-aj-a sa $ sam-ajavidhim uttamam & sam-ajav-a.t-an ni.skramya % vive/sa sva.m nive/sanam // HV_72.12 // -ahv-ana.m tatra sa.mcakre $ tasya malladvayasya vai & c-a.n-urasy-aprameyasya % mu.s.tikasya tathaiva ca // HV_72.13 // tau tu mallau mah-av-iryau $ balinau yuddha/s-alinau & ka.msasy-aj?n-a.m purask.rtya % h.r.s.tau vivi/satus tad-a // HV_72.14 // tau sam-ipagatau mallau $ d.r.s.tv-a jagati vi/srutau & uv-aca ka.mso n.rpati.h % sopany-asam ida.m vaca.h // HV_72.15 // bhavantau mama vikhy-atau $ mallau v-iradhvajocitau & p-ujitau ca yath-any-aya.m % satk-ar-arhau vi/se.sata.h // HV_72.16 // tan matto yadi satk-ara.h $ smaryate suk.rt-ani v-a & kartavya.m me mahat karma % bhavadbhy-a.m svena tejas-a // HV_72.17 // y-av etau mama sa.mv.rddhau $ vraje gop-alak-av ubhau & sa.mkar.sa.na/s ca k.r.s.na/s ca % b-al-av api jita/sramau // HV_72.18 // etau ra;ngagatau yuddhe $ yudhyam-anau vanecarau & nip-at-an antara.m /s-ighra.m % hantavyau n-atra sa.m/saya.h // HV_72.19 // b-al-av imau capalak-av $ akriy-av iti sarvath-a & n-avaj?n-a tatra kartavy-a % kartavyo yatna eva hi // HV_72.20 // t-abhy-a.m yudhi nirast-abhy-a.m $ gop-abhy-a.m ra;ngasa.mnidhau & -ayat-a.m ca tad-atve ca % /sreyo mama bhavi.syati // HV_72.21 // n.rpate.h snehasa.myuktair $ vacobhir h.r.s.tam-anasau & -ucatur yuddhasa.mmattau % mallau c-a.n-uramu.s.tikau // HV_72.22 // yady -avay-as tau pramukhe $ sth-asyete gopakilbi.sau & hat-av ity avagantavyau % pretar-upau tapasvinau // HV_72.23 // yadi v-a pratiyotsyete $ t-av ari.s.tapariplutau & -av-abhy-a.m ro.sayukt-abhy-a.m % pramukhasthau vanaukasau // HV_72.24 // [k: After 24, D6,T1.2,G,M,G(ed.) ins.: :k] hatv-a tau go.su sa.mv.rddhau $ d-asy-avas tava bh-utalam | *HV_72.24*820:1 | vyapaitu te bhaya.m r-ajann $ -av-a.m mallottamau m.rdhe || *HV_72.24*820:2 | ity uktv-aspo.tana.m cakre $ mattamalladvaya.m tath-a | *HV_72.24*820:3 | si.mhan-ada.m ca tac cakre $ bh-ugolakavid-arakam | *HV_72.24*820:4 | eva.m v-agvi.sam uts.rjya $ t-av ubhau mallapu.mgavau & anuj?n-atau narendre.na % svag.rha.m pratijagmatu.h // HV_72.25 // [h: HV (CE) ch. 73, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} mah-am-atra.m tata.h ka.mso $ babh-a.se hastij-ivinam & hast-i kuvalay-ap-i.da.h % sam-ajadv-ari ti.s.thatu // HV_73.1 // balav-an madalol-ak.sa/s $ capala.h krodhano n.r.su & d-anotka.taka.ta/s ca.n.da.h % prativ-ara.naro.sa.na.h // HV_73.2 // sa sa.mcodayitavyas te $ t-av uddi/sya vanaukasau & vasudevasutau n-icau % yath-a sy-at-a.m gat-ayu.sau // HV_73.3 // tvay-a caiva gajendre.na $ yadi tau go.su j-ivinau & bhavet-a.m gh-atitau ra;nge % pa/syeyam aham utka.tau // HV_73.4 // tatas tau patitau d.r.s.tv-a $ vasudeva.h sab-andhava.h & chinnam-ulo nir-alamba.h % sabh-aryo vina/si.syati // HV_73.5 // ye ceme y-adav-a m-urkh-a.h $ sarve k.r.s.napar-aya.n-a.h & vina/si.syanti chinn-a/s-a % d.r.s.tv-a k.r.s.na.m nip-atitam // HV_73.6 // etau hatv-a gajendre.na $ mallair v-a svayam eva v-a & pur-i.m niry-adav-a.m k.rtv-a % vicari.sy-amy aha.m sukh-i // HV_73.7 // pit-api me parityakto $ yo y-adavakulodvaha.h & /se.s-a/s ca me parityakt-a % y-adav-a.h k.r.s.napak.si.na.h // HV_73.8 // na c-aham ugrasenena $ j-ata.h kila sut-arthin-a & m-anu.se.n-alpav-irye.na % yath-a m-am -aha n-arada.h // HV_73.9 // [k: After 9, N(except /S1 ?N1) S (except M1--3) ins. a passage given in App. I (No. 14). :k] suy-amuna.m n-ama giri.m $ mama m-at-a rajasval-a & prek.situ.m saha s-a str-ibhir % gat-a vanakut-uhal-at // HV_73.10 // s-a tatra rama.n-iye.su $ ruciradrumas-anu.su & cac-ara naga/s.r;nge.su % kandare.su nad-i.su ca // HV_73.11 // ki.mnarodg-itamadhur-a.h $ prati/sruty-anun-adit-a.h & /s.r.nvant-i k-amajanan-ir % v-aca.h /srotrasukh-avah-a.h // HV_73.12 // barhi.n-an-a.m ca viruta.m $ khag-an-a.m ca vik-ujitam & abh-ik.s.nam abhi/s.r.nvant-i % str-idharmam abhirocayat // HV_73.13 // etasminn antare v-ayur $ vanar-ajivini.hs.rta.h & h.rdya.h kusumagandh-a.dhyo % vavau manmathabodhana.h // HV_73.14 // dvireph-abhara.n-a/s caiva $ kadamb-a v-ayugha.t.tit-a.h & mumucur gandham adhika.m % sa.mtat-as-aram-urchit-a.h // HV_73.15 // kesar-a.h pu.spavar.sai/s ca $ vav.r.su.h madabodhan-a.h & n-ip-a d-ip-a iv-abh-anti % pu.spaka.n.takadh-ari.na.h // HV_73.16 // mah-i navat.r.nacchann-a $ /sakragopavibh-u.sit-a & yauvanastheva vanit-a % kha.m dadh-ar-artava.m vapu.h // HV_73.17 // atha saubhapati.h /sr-im-an $ drumilo n-ama d-anava.h & [k: After 18ab, N(except /S1,?N1),S(except M1--3) ins. App. I (No. 15). :k] ugrasenasya r-upe.na % m-atara.m me pradhar.sayat // HV_73.18 // s-a patisnigdhah.rday-a $ bh-avenopasasarpa tam & /sa;nkit-a c-abhavat pa/sc-at % tasya gauravadar/san-at // HV_73.19 // s-a tam -ahotthit-a bh-it-a $ na tva.m mama patir dhruvam & ka/s ca tva.m vik.rt-ak-aro % yen-asmi malin-ik.rt-a // HV_73.20 // ekapatn-ivratam ida.m $ mama sa.md-u.sita.m tvay-a & patyur me r-upam -asth-aya % n-ica n-icena karma.n-a // HV_73.21 // ki.m m-a.m vak.syanti ru.sit-a $ b-andhav-a.h kulap-a.msan-im & jugupsit-a ca vatsy-ami % patipak.sair nir-ak.rt-a // HV_73.22 // dhik tv-am -id.r/sam ak.s-anta.m $ dau.skula.m vyutthitendriyam & avi/sv-asyam an-ayu.sya.m % parad-ar-abhimar/sanam // HV_73.23 // sa t-am -aha prasajjant-i.m $ k.sipta.h krodhena d-anava.h & aha.m vai drumilo n-ama % saubhasya patir -urjita.h // HV_73.24 // ki.m m-a.m k.sipasi do.se.na $ m-u.dhe pa.n.ditam-anini & m-anu.sa.m patim -a/sritya % h-inav-iryapar-akramam // HV_73.25 // vyabhic-ar-an na du.syanti $ striya.h str-im-an agarvite & ny hy -as-inn iyat-a buddhir % m-anu.s-i.n-a.m vi/se.sata.h // HV_73.26 // /sr-uyante hi striyo bahvyo $ vyabhic-aravyatikramai.h & pras-ut-a devasa.mk-a/s-an % putr-an amitavikram-an // HV_73.27 // at-iva tva.m hi loke 'smin $ patidharmavat-i sat-i & /suddh-a ke/s-anvidhunvant-i % bh-a.sase yad yad icchasi // HV_73.28 // kasya tvam iti yac c-aha.m $ tvayokto mattak-a/sin-i & ka.mso n-ama ripudhva.m/s-i % tava putro bhavi.syati // HV_73.29 // s-a saro.s-a punar bh-utv-a $ nindat-i tasya ta.m varam & uv-aca vyathit-a dev-i % d-anava.m du.s.tav-adinam // HV_73.30 // dhik te v.rtta.m sudurv.rtta $ ya.h sarv-a nindase striya.h & santi striyo n-icav.rtt-a.h % santi caiva pativrat-a.h // HV_73.31 // y-as tv ekapatnya.h /sr-uyante $ 'rundhat-ipramukh-a.h striya.h & dh.rt-as t-abhis trayo lok-a.h % sarve vai kulap-a.msana // HV_73.32 // yas tvay-a mama putro vai $ datto v.rttavin-a/sana.h & na me bahumatas tv e.sa % /s.r.nu c-api yad ucyate // HV_73.33 // utpatsyati pum-an n-ica $ pativa.m/se mam-avyaya.h & bhavi.syati sa te m.rtyur % ya/s ca dattas tvay-a suta.h // HV_73.34 // drumilas tv evam uktas tu $ jag-am-ak-a/sam eva tu & [k: After 35ab, N(except /S1,?N1), S(except M1--3) ins.: :k] tenaiva rathamukhyena $ divyen-apratig-amin-a | *HV_73.35ab*821 | jag-ama ca pur-i.m d-in-a % m-at-a tad ahar eva me // HV_73.35 // [k: After 35, N(except /S1,?N1),S(except M1--3) ins.: :k] m-am evam uktv-a bhagav-an $ n-arado munisattama.h | *HV_73.35*822:1 | d-ipyam-anas tapov-iry-at $ s-ak.s-ad agnir iva jvalan || *HV_73.35*822:2 | vallak-i.m v-adyam-anas tu $ saptasvaravim-urchit-am | *HV_73.35*822:3 | g-ayano lak.syav-ith-i.m ca $ jag-ama brahma.no 'ntikam || *HV_73.35*822:4 | /s.r.nu.sveda.m mah-am-atra $ nibodha vacana.m mama | *HV_73.35*822:5 | tathya.m cokta.m n-aradena $ traik-alaj?nena dh-imat-a || *HV_73.35*822:6 | aha.m balena v-irye.na $ nayena vinayena ca | *HV_73.35*822:7 | prabh-ave.naiva /saurye.na $ tejas-a vikrame.na ca || *HV_73.35*822:8 | satyena caiva d-anena $ n-anyo 'sti sad.r/sa.h pum-an | *HV_73.35*822:9 | viditv-a sarvam -atm-ana.m $ vacana.m /sraddadh-amy aham | *HV_73.35*822:10 | k.setrajo 'ha.m sutas tv evam $ ugrasenasya hastipa & m-at-apit.rbhy-a.m sa.mtyakta.h % sth-apita.h svena tejas-a // HV_73.36 // ubh-abhy-a.m c-api vidvi.s.to $ b-andhavai/s ca vi/se.sata.h & [k: After 37ab K1.2,?N2.3,D2.3 ins.: :k] tad imau gh-atayitv-a tu $ hastin-a gopakilbi.sau | *HV_73.37ab*823 | [k: While D6,T1.2,G,M1--2 ins. after 37ab: :k] badhv-a ca pitara.m r-ajye $ sthito 'smi ca bal-iyas-a | *HV_73.37ab*824 | et-an api hani.syami % hatv-a gop-alak-av ubhau // HV_73.37 // tad gaccha gajam -aruhya $ s-a;nku/sapr-asatomara.h & sthiro bhava mah-am-atra % sam-ajadv-ari m-a ciram // HV_73.38 // [k: After 38, Ds1(marg.) ins.: :k] sam-agatau ca tau d.r.s.tv-a $ jahi gop-alak-av ubhau | *HV_73.38*825 | [h: HV (CE) ch. 74, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tasminn ahani nirv.rtte $ dvit-iye samupasthite & sa.mk-iryata mah-ara;nga.h % paurair yuddhadid.rk.subhi.h // HV_74.1 // [k: After 1, V2,D5 ins.: :k] r-ajabhir vi.say-antasthai.h $ pradh-anapuru.sais tata.h | *HV_74.1*826:1 | n-ar-ibhir m-athur-iy-abhi.h $ /sy-am-abhi.h sa.mghasa.msthit-a.h || *HV_74.1*826:2 | p-inastan-ibhi.h ka.msasya $ tath-a bilvapayodharai.h | *HV_74.1*826:3 | apar-akha.n.dit-abhis tu $ ma?njar-isad.r/sai.h stanai.h | *HV_74.1*826:4 | [k: D5 cont.: :k] bhr-u dhanurd.r.s.tivi/sikha.m $ n-as-a jy-a si?njati tata.h | *HV_74.1*827:1 | ghnanty -ak.r.sya ca k.r.s.na.m t-a.h $ ka.msena viniyojit-a.h || *HV_74.1*827:2 | kandal-ida.n.dak-a.n.dena $ badhv-a ta.m mohap-a/sakai.h | *HV_74.1*827:3 | n-abh-ihrade ca gambh-ire $ k-alay-akhye par-ajite || *HV_74.1*827:4 | ka.msadh-atr-is.rt-a.m sn-atv-a $ dantai/s chinnastan-i.m tata.h | *HV_74.1*827:5 | p-a.nibhy-a.m tatkucau gopo $ na samartha.h pradhar.situm || *HV_74.1*827:6 | /saka.tasya ca bha;nga.m sa $ yath-a k-aritav-a?n /si/su.h | *HV_74.1*827:7 | asm-aka.m /saka.t-ibha;nga.m $ yugmayo.h kucayos tata.h || *HV_74.1*827:8 | ari.s.ta.m hatav-an yo 'ya.m $ kakud-a sad.r/sau stanau | *HV_74.1*827:9 | gh-atayi.syati gopo 'ya.m $ mall-abhy-a.m balavattara.h | *HV_74.1*827:10 | sacitr-a.s.t-astricara.n-a.h $ s-argaladv-aravedik-a.h & sagav-ak.s-ardhacandr-a/s ca % satalottamabh-u.sit-a.h // HV_74.2 // pr-a;nmukhai/s c-arunirmuktai.h $ m-alyad-am-avata.msitai.h & ala.mk.rtair vir-ajadbhi.h % /s-aradair iva toyadai.h // HV_74.3 // ma?nc-ag-arai.h suniryuktair $ yuddh-artha.m suvibh-u.sitai.h & sam-ajav-a.ta.h /su/subhe % sa meghaughair iv-ar.nava.h // HV_74.4 // svakarmadravyayukt-abhi.h $ pat-ak-abhir nirantaram & /sre.n-in-a.m ca ga.n-an-a.m ca % ma?nc-a bh-anty acalopam-a.h // HV_74.5 // anta.hpuragat-an-a.m ca $ prek.s-ag-ar-a.ny ad-urata.h & reju.h k-a?ncanacitr-a.ni % ratnajv-al-akul-ani ca // HV_74.6 // t-ani ratnaughak.lpt-ani $ sas-anupragrah-a.ni ca & rejur javanik-ak.sepai.h % sapak.s-a iva khe nag-a.h // HV_74.7 // tatra c-amarah-asai/s ca $ bh-u.sa.n-an-a.m ca /si?njitai.h & ma.n-in-a.m ca vicitr-a.n-a.m % vicitr-a/s cerur arci.sa.h // HV_74.8 // ga.nik-an-a.m p.rtha;nma?nc-a.h $ /subhair -astara.n-ambarai.h & /sobhit-a v-aramukhy-abhir % vim-anapratimaujasa.h // HV_74.9 // tatr-asan-ani mukhy-ani $ parya;nk-a/s ca hira.nmaya.h & prak-ir.n-a/s ca kuth-a/s citr-a.h % sapu.spastabakadrum-a.h // HV_74.10 // sauvar.n-a.h p-anakumbh-a/s ca $ p-anabh-umya/s ca /sobhit-a.h & phal-avada.m/sap-ur.n-a/s ca % c-a;nger ya.h p-anayojit-a.h // HV_74.11 // anye ca ma?nc-a bahava.h $ k-a.s.thasa.mcayabandhan-a.h & reju.h prastara/sas tatra % prak-a/s-a ma?ncasa.mcay-a.h // HV_74.12 // uttam-ag-arik-a/s c-anye $ s-uk.smaj-al-avalokina.h & str-in-a.m prek.s-ag.rh-a % bh-anti r-ajaha.ms-a iv-ambare // HV_74.13 // pr-akha;nmu/s c-aruniryukto $ meru/s.r;ngasamaprabha.h & rukmapatranibhastambha/s % citraniryoga/sobhita.h // HV_74.14 // prek.s-ag-ara.h sa ka.msasya $ pracak-a/se 'dhika.m /sriy-a & /sobhito m-alyad-amai/s ca % niv-asak.rtalak.sa.na.h // HV_74.15 // tasminn -an-ajan-ak-ir.ne $ janaughapratin-adite & sam-ajav-a.te sa.mstabdhe % kampam-an-ar.navaprabhe // HV_74.16 // [k: After 16, D2.5 ins.: :k] nandagop-adayo gop-a $ bhojar-ajasam-ah.rt-a.h | *HV_74.16*828:1 | niveditop-ayan-as te $ ekasmin ma?nca -avi/san | *HV_74.16*828:2 | r-aj-a kuvalay-ap-i.do $ ra;ngasya dv-ari ku?njara.h & ti.s.thatv iti sam-aj?n-apya % prek.s-ag-aram ath-ayayau // HV_74.17 // sa /sukle v-asas-i bibhrac $ chvetavyajanac-amara.h & /su/subhe /svetamuku.ta.h % /svet-abhra iva candram-a.h // HV_74.18 // tasya si.mh-asanasthasya $ sukh-as-inasya dh-imata.h & r-upam apratima.m d.r.s.tv-a % paur-a.h procur jay-a/si.sa.h // HV_74.19 // [k: After 19, D6,T1.2,G,M,G(ed.) ins.: :k] tato dev-a.h sagandharv-a.h $ siddh-a/s ca paramar.saya.h | *HV_74.19*829:1 | pura.mdara.m purask.rtya $ jagmur yuddhadid.rk.sava.h || *HV_74.19*829:2 | vim-anasth-as tu te sarve $ vireju.h sitac-amar-a.h | *HV_74.19*829:3 | /sakro 'py air-avatagata.h $ /su/subhe ca sam-atali.h || *HV_74.19*829:4 | -urva/s-ipramukh-a.h sarv-a $ v-aramukhy-as tad-abhavan | *HV_74.19*829:5 | /sakrap-ar/svagat-as t-as tu $ sitac-amarap-a.naya.h || *HV_74.19*829:6 | dil-ipapramukh-as te tu $ munayo r-ajasattam-a.h | *HV_74.19*829:7 | anekayugaparyanta.m $ sthit-a divi ca /sakravat | *HV_74.19*829:8 | bhagavanta.m jagann-atha.m $ dra.s.tu.m gopavibh-u.sitam | *HV_74.19*829:9 | n-arad-ad y-as tu $ munayo yuddha.m dra.s.tu.m vyavasthit-a.h || *HV_74.19*829:10 | mall-abhy-a.m devayo.h s-ardha.m $ ra;ngamadhye samutthitam | *HV_74.19*829:11 | amaraughais tad-ak-a/sa.m $ nibi.da.m samapadyata || *HV_74.19*829:12 | ra;ngav-a.tas tad-a caiva $ janai.h sarvai.h sam-av.rta.h | *HV_74.19*829:13 | dyau/s c-api devasa.mghai/s ca $ nibi.d-abh-ud viyaccarai.h | *HV_74.19*829:14 | ek-ak-ara.m samabhavad $ bh-utala.m ca nabha.hsthalam | *HV_74.19*829:15 | tata.h pravivi/sur mall-a $ ra;ngam -avalgit-ambar-a.h & tisra/s ca bh-aga/sa.h kak.sy-a.h % pr-avi/san bala/s-alina.h // HV_74.20 // tatas t-uryanin-adena $ k.sve.dit-aspho.titena ca & vasudevasutau h.r.s.tau % ra;ngadv-aram upasthitau // HV_74.21 // [k: After 21, Ds,D5, Bom.,Poona eds., G (ed.) ins.: :k] ballavau vastrasa.mv-itau $ suravandanabh-u.sitau | *HV_74.21*830:1 | -urdhvap-i.dau srag-ap-i.dau $ b-ahu/sastrak.rtodyamau | *HV_74.21*830:2 | -aspho.tayant-av anyonya.m $ b-ah-u caiv-argal-apamau | *HV_74.21*830:3 | t-av -apatantau tvaritau $ prati.siddhau var-ananau & [k: After 22ab, D2 ins. (=BhP 10,43.2--5): :k] ra;ngadv-ara.m sam-as-adya $ tasmin gajam avasthitam | *HV_74.22ab*831:1 | apa/syat kuvalaya=-ap-i.da.m $ k.r.s.no 'mba.s.thapra.noditam || *HV_74.22ab*831:2 | baddhv-a parikara.m /sauri.h $ samuhya ku.til-alak-an | *HV_74.22ab*831:3 | uv-aca hastipa.m v-ac-a $ meghan-adagabh-iray-a || *HV_74.22ab*831:4 | amba.s.th-amba.s.tha m-arga.m nau $ dehy ap-akrama m-a ciram | *HV_74.22ab*831:5 | no cet saku?njara.m hatv-a $ nay-ami yamas-adanam || *HV_74.22ab*831:6 | eva.m nirbhartsito 'mba.s.tha.h $ kupita.h kopita.m gajam | *HV_74.22ab*831:7 | coday-am -asa k.r.s.n-aya $ k-al-antakayamopamam | *HV_74.22ab*831:8 | tena mattena n-agena % codyam-anena vai bh.r/sam // HV_74.22 // sa mattahast-i du.s.t-atm-a $ k.rtv-a ku.n.dalina.m karam & cak-ara codito yatna.m % nihantu.m balake/savau // HV_74.23 // tata.h prahasita.h k.r.s.nas $ tr-asyam-ano gajena vai & ka.msasyamatsara.m caiva % jagarhe sa dur-atmana.h // HV_74.24 // [k: For 24cd, D6,T1.2,G,M subst.: :k] anena gajamukhyena $ hantu.m vyavasita.h kila || *HV_74.24*832:1 | aho tu ka.mso durmedh-a.h $ kim ato vismaya.h para.h | *HV_74.24*832:2 | iti sa.mcintya bhagav-an $ balabhadram udaik.sata || *HV_74.24*832:3 | tasya t-a.m jag.rhe buddhi.m $ balabhadro dur-atmana.h | *HV_74.24*832:4 | tvarate khalu ka.mso 'ya.m $ gantu.m vaivasvatak.sayam & yo m-am anena n-agena % pradhar.sayitum icchati // HV_74.25 // sa.mnik.r.s.te tato n-age $ garjam-ane yath-a ghane & sahasotpatya govinda/s % cakre t-alasvana.m prabhu.h // HV_74.26 // k.svedit-aspho.titarava.m $ k.rtv-a n-agasya c-agrata.h & kara.m ca /sr-idharas tasya % pratijagr-aha vak.sas-a // HV_74.27 // vi.s-a.n-antarago bh.rtv-a $ puna/s cara.namadhyaga.h & bab-adhe ta.m gaja.m k.r.s.na.h % pavanas toyada.m yath-a // HV_74.28 // sa hast-ac ca vini.skr-anto $ vi.s-a.n-agr-ac ca dantina.h & vimukta.h p-adamadhy-ac ca % k.r.s.no dvipam amohayat // HV_74.29 // so 'ntik-ayas tu sa.mm-u.dho $ hantu.m k.r.s.nam a/saknuvan & gaja.h sve.sv eva g-atre.su % mathyam-ano rar-asa ha // HV_74.30 // pap-ata bh-umau j-anubhy-a.m $ da/san-abhy-a.m tutoda ha & mada.m susr-ava ro.s-ac ca % gharm-ap-aya yath-a ghana.h // HV_74.31 // k.r.s.nas tu tena n-agena $ kr-i.ditv-a /si/sun-a yath-a & nidhan-aya mati.m cakre % ka.msadvi.s.tena cetas-a // HV_74.32 // sa tasya pramukhe p-ada.m $ k.rtv-a kumbh-ad anantaram & dorbhy-a.m vi.s-a.nam utp-a.tya % tenaiva pr-aharat tad-a // HV_74.33 // sa tena vajrakalpena $ svena dantena ku?njara.h & hanyam-ana.h /sak.rnm-utra.m % cak-ar-arto rar-asa ha // HV_74.34 // k.r.s.najarjarit-a;ngasya $ ku?njarasy-artacetasa.h & ka.t-abhy-am atisusr-ava % vegavad bh-uri /so.nitam // HV_74.35 // l-a;ng-ula.m c-asya vegena $ ni/scakar.sa hal-ayudha.h & /sailap.r.s.th-ardhasa.ml-ina.m % vainateya ivoragam // HV_74.36 // tenaiva gajadantena $ k.r.s.no hatv-a tu ku?njaram & jagh-anaikaprah-are.na % gaj-aroham atholba.nam // HV_74.37 // so 'rtan-ada.m mahat k.rtv-a $ vidanto dantin-a.m vara.h & pap-ata samah-am-atro % vajrabhinna iv-acala.h // HV_74.38 // [k: K,?N2.3,V,B,D,S(except M1--3) ins. after 38, ?N1 after 39ab: :k] tatas tau tu gaj-a;ng-ani $ prag.rhya ra.nakarka/sau | *HV_74.38*833:1 | gajasya p-adarak.s-a.m/s ca $ jaghnatu.h puru.sar.sabhau || *HV_74.38*833:2 | t-a.m/sa ca hatv-a vivi/satur $ madhya.m ra;ngasya t-av ubhau | *HV_74.38*833:3 | n-asaty-av a/svinau svarg-ad $ avat-ir.n-av ivecchay-a || *HV_74.38*833:4 | v.r.s.nyandhak-a/s ca bhoj-a/s ca $ dad.rsur vanam-alinau | *HV_74.38*833:5 | k.sve.ditotkru.s.tan-adena $ b-ahvor -aspho.titena ca || *HV_74.38*833:6 | si.mhan-adai/s ca t-alai/s ca $ har.say-am -asatur janam || *HV_74.38*833:7 | tau d.r.s.tv-a bhojar-ajas tu $ vi.sas-ada v.rth-amati.h | *HV_74.38*833:8 | paur-a.n-am anur-aga.m ca $ har.sa.m c-alak.sya bh-arata | *HV_74.38*833:9 | ta.m hatv-a pu.n.dar-ik-ak.so $ nadanta.m dantin-a.m varam & avat-ir.no 'r.nav-ak-ara.m % sam-aja.m sahap-urvaja.h // HV_74.39 // [k: After 39, D2 ins. (= BhP 10,43.17): :k] mall-an-am a/sanir n.r.n-a.m naravara.h str-i.n-a.m smaro m-urtim-an | *HV_74.39*834:1 |* gop-an-a.m svajano 'sat-a.m k.sitibhuj-a.m /s-ast-a svapitro.h /si/su.h | *HV_74.39*834:2 |* m.rtyur bhojapater vir-a.d avidu.s-a.m tattva.m para.m yogin-a.m | *HV_74.39*834:3 |* v.r.s.n-in-a.m paradevateti vidito ra;nga.m pravi.s.to hari.h | *HV_74.39*834:4 |* [k: On the other hand, D6,S(except T3.4) ins. after 39: :k] dev-a/s ca munaya.h sarve $ namask.rtv-a gad-adharam | *HV_74.39*835:1 | vim-anasth-as tato yuddha.m $ d.r.s.ti.m dra.s.tu.m sam-adadhu.h || *HV_74.39*835:2 | tata.h k.r.s.no mah-ab-ahur $ baladevena sa.myuta.h | *HV_74.39*835:3 | jan-a.m/s ca manas-a p-ujya $ ka.msa.m hantu.m samudyata.h | *HV_74.39*835:4 | [h: HV (CE) ch. 75, transliterated and collated with ViP and BrP by Utz Podzeit, extracted from the collation and edited by Peter Schreiner; March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pravi/santa.m tu vegena $ m-arut-avalgit-ambaram & p-urvaja.m purata.h k.rtv-a % k.r.s.na.m kamalalocanam // HV_75.1 // gajadantak.rtollekha.m $ subhuja.m devak-isutam & l-il-ak.rt-a;ngada.m v-ira.m % madena rudhire.na ca // HV_75.2 // valgam-ana.m yath-a si.mha.m $ garjam-ana.m yath-a ghanam & b-ahu/sabdaprah-are.na % c-alayanta.m vasu.mdhar-am // HV_75.3 // augraseni.h sam-alokya $ dantidantodyat-ayudham & k.r.s.na.m bh.r/s-ayastamukha.h % saro.sa.m samudaik.sata // HV_75.4 // [k: After 4, D6,S(except T3.4) ins.: :k] ra;ngasth-a api te sarve $ netrair animi.sais tath-a | *HV_75.4*836:1 | dad.r/su.h pu.n.dar-ik-ak.sa.m $ prah.r.s.ten-antar-atman-a | *HV_75.4*836:2 | bhuj-asaktena /su/subhe $ gajadantena ke/sava.h & candr-ardhabimbasa.myukto % yathaika/sikharo giri.h // HV_75.5 // valgam-ane govinde sa $ k.rtsno ra;ngas-agara.h & janaughapratin-adena % p-uryam-a.na iv-ababhau // HV_75.6 // [k: After 6, all Mss. (except /S1,M1--3) ins.: :k] tata.h krodh-abhit-amr-ak.sa.h $ ka.msa.h paramakopana.h | *HV_74.6*837:1 | c-a.n-uram -adi/sad yuddhe $ k.r.s.nasya sumah-abalam || *HV_74.6*837:2 | andhra.m malla.m ca nik.rti.m $ mu.s.tika.m ca mah-abalam | *HV_74.6*837:3 | baladev-aya sakrodho $ dide/s-adricayopa--mam | *HV_74.6*837:4 | ka.msen-api sam-aj?napta/s $ c-a.n-ura.h p-urvam eva tu & yodhavya.m saha k.r.s.nena % tvay-a yatnavateti vai // HV_75.7 // sa ro.se.na tu c-a.n-ura.h $ ka.s-ay-ik.rtalocana.h & abhyavartata yuddh-aya % ap-a.m p-ur.no yath-a ghana.h // HV_75.8 // [k: After 8, D5,S(except T3.4),G(ed.) ins.: :k] -aha caina.m sa govinda.m $ vyapane.sy-ami te madam | *HV_75.8*838:1 | acir-ad drak.syase gopa $ mama vaivasvata.m bal-at || *HV_75.8*838:2 | tac chrutvaiva tu govindo $ babh-a.se ta.m gat-ayu.sam | *HV_75.8*838:3 | t-ad.r/sa.m tava s-amarthya.m $ drak.sy-ami balam uttamam | *HV_75.8*838:4 | acir-ad drak.syase malla $ tvay-a v-atha may-adhama || *HV_75.8*838:5 | dar/sayasva samartha/s cet $ tvadbala.m kathyase 'dhama | *HV_75.8*838:6 | evam uktv-a tu govindo $ nan-ada vividha.m bahu | *HV_75.8*838:7 | avaghu.s.te sam-aje $ tu ni.h/sabdastimite jane & y-adav-as tatra sahit-a % ida.m vacanam abruvan // HV_75.9 // [k: After 9, B2 ins.: :k] b-a.napak.sa.m paritya.m ca $ yuddha.m s-amn-a nir-ik.sya ca | *HV_75.9*839 | b-ahuyuddham ida.m ra;nge $ sapr-a/snikam ak-ataram & kriy-abalasam-aj?n-atam % a/sastra.m nirmita.m pur-a // HV_75.10 // adbhi/s c-api /sramo nitya.m $ vineya.h k-aladar/sibhi.h & kar-i.se.na ca mallasya % satata.m prakriy-a sm.rt-a // HV_75.11 // sthito bh-umigata/s caiva $ yo yath-am-argata.h sthita.h & [k: For 12ab, D6,T1.2,G,M subst.: :k] sthitau bh-umigatau caiva $ yath-a tau m-argam -asthitau | *HV_75.12ab*840 | niyudhyata/s ca pary-aya.h % pr-a/snikai.h samud-ah.rta.h // HV_75.12 // b-alo v-a yadi v-a madhya.h $ sthaviro v-a k.r/so 'pi v-a & balastho v-a sthito ra;nge % j?neya.h kak.sy-antare.na vai // HV_75.13 // balata/s ca kriy-ata/s ca $ b-ahuyuddhavidhir yudhi & nirgh-at-anantara.m ki.mcin % na kartavya.m vij-anat-a // HV_75.14 // tad ida.m prastuta.m ra;nge $ yuddha.m k.r.s.n-andhramallayo.h & b-ala.h k.r.s.no mah-an andhras % tatra na sy-ad vic-ara.n-a // HV_75.15 // tata.h kilakil-a/sabda.h $ sam-aje samavartata & pr-avalgata ca govindo % v-akya.m cedam uv-aca ha // HV_75.16 // aha.m b-alo mah-an andhro $ vapu.s-a parvatopama.h & yuddha.m mama sah-anena % rocate b-ahu/s-alin-a // HV_75.17 // yuddhavyatikrama.h ka/scin $ na bhavi.syati matk.rta.h & na hy aha.m b-ahuyodh-an-a.m % d-u.sayi.sy-ami yan matam // HV_75.18 // yo 'ya.m kar-i.sadharma/s ca $ toyadharma/s ca ra;ngaja.h & ka.s-ayasya ca sa.msarga.h % samayo hy e.sa kalpita.h // HV_75.19 // sa.myama.h sthirat-a /saurya.m $ vy-ay-ama.h matkriy-a balam & re;nge ca niyat-a siddhir % etad yuddhamukhe vratam // HV_75.20 // yad aya.m b-ahubhir yuddha.m $ savaira.m kartum udyata.h & atra vai nigraha.h k-aryas % to.sayi.sy-amy aha.m jagat // HV_75.21 // kar-u.se.su pras-uto 'ya.m $ c-a.n-uro n-ama n-amata.h & b-ahuyodh-i sar-ire.na % karmabhi/s c-anucintyat-am // HV_75.22 // etena bahavo mall-a $ nihat-a yuddhadurmad-a.h & ra;ngaprat-apak-amena % mallam-arga/s ca d-u.sita.h // HV_75.23 // sastrasiddhis tu yodh-an-a.m $ sa.mgr-ame /sastrayodhin-am & ra;ngasiddhis tu mall-an-a.m % pratimallanigh-ataj-a // HV_75.24 // ra.ne vijayam-anasya $ k-irtir bhavati /s-a/svat-i & hatasy-api ra.ne sastrair % n-akap.r.s.tha.m vidh-iyate // HV_75.25 // ra.ne hy ubhayata.h siddhir $ hatasy-api ghnato 'pi v-a & s-a hi pr-a.n-antik-a y-atr-a % mahadbhi.h s-adhu p-ujit-a // HV_75.26 // aya.m tu m-argo balata.h $ kriy-ata/s ca vini.hs.rta.h & m.rtasya ra;nge ka.h svargo % jayato v-a kuto rati.h // HV_75.27 // ye tu kecit svado.se.na $ r-aj?na.h pa.n.ditam-anina.h & [k: After 28ab D6,T,G,M4,G(ed.) ins.: :k] yotsy-ama b-al-a balibhir $ b-ahubhi.h saha sa.mka.te | *HV_75.28ab*841:1 | evam uktv-a tata.h k.r.s.na/s $ c-a.n-ura.m samapadyata | *HV_75.28ab*841:2 | -aspho.tya b-ah-u r-ajendra $ c-a.n-ura.h k.r.s.nam abhyay-at || *HV_75.28ab*841:3 | t-av ubhau si.mhavikr-antau $ matt-av iva mah-agajau | *HV_75.28ab*841:4 | yuyudh-ate tad-anyonyam $ ebhir mallapari/sramai.h | *HV_75.28ab*841:5 | prat-ap-arthe hat-a mall-a % mallahantur vadho hi sa.h // HV_75.28 // eva.m sa.mjalpat-am eva $ t-abhy-a.m yuddha.m sud-aru.nam & ubh-abhy-am abhavad ghora.m % v-ara.n-abhy-a.m yath-a vane // HV_75.29 // k.rtapratik.rtai/s citrair $ b-ahubhi/s ca sasa.mka.tai.h & sa.mnip-at-avadh-utai/s ca % pram-athonmathanais tath-a // HV_75.30 // [k: After 30, N(except ?N1,D6),T3.4 ins.: :k] t-av ubh-av api sa.m/sli.s.tau $ yath-a /sailamayau tath-a | *HV_75.30*842 | k.sepa.nair mu.s.tibhi/s caiva $ var-ahodbh-utanisvanai.h & k-ilair vajranip-atai/s ca % pras.r.s.t-abhis tathaiva ca // HV_75.31 // /sal-ak-anakhap-atai/s ca $ p-adoddh-utai/s ca d-aru.nai.h & j-anubhi/s c-asmanirgho.sai.h % /sirobhi/s c-avagha.t.titai.h // HV_75.32 // tad yuddham abhavad ghoram $ asastra.m b-ahutejas-a & balapr-a.nena /s-ur-a.n-a.m % sam-ajotsavasa.mnidhau // HV_75.33 // sa.mrajyata jana.h sarva.h $ sotkru.s.taninadotthita.h & s-adhu v-ad-a.m/s ca ma?nce.su % gho.sayanty apare jan-a.h // HV_75.34 // [k: After 34, D6,S(except T3.4) ins.: :k] divi.s.th-a/s ca tath-a dev-a.h $ s-adhu s-adhv iti c-abruvan | *HV_75.34*843 | tata.h prasvinnavadana.h $ k.r.s.napra.nihitek.sa.na.h & nyav-arayata t-ury-a.ni % ka.msa.h savyena p-a.nin-a // HV_75.35 // prati.siddhe.su t-urye.su $ m.rda;ng-adi.su te.su vai & khe sa.mgat-any av-adyanta % devat-ury-a.ny aneka/sa.h // HV_75.36 // yudhyam-ane h.r.s-ike/se $ pu.n.dar-ikanibhek.sa.ne & svayam eva prav-adyanta % t-uryagho.s-a/s ca sarva/sa.h // HV_75.37 // antardh-anagat-a dev-a $ vim-anai.h k-amar-upibhi.h & cerur vidy-adharai.h s-ardha.m % k.r.s.nasya jayak-a;nk.si.na.h // HV_75.38 // jayasva k.r.s.na c-a.n-ura.m $ d-anava.m malladehinam & iti saptar.saya.h sarve % -ucu/s caiva nabhogat-a.h // HV_75.39 // c-a.n-ure.na cira.m k-ala.m $ kr-i.ditv-a devak-isuta.h & balam -ah-aray-am-asa % ka.msasy-abh-avadar/siv-an // HV_75.40 // tata/s cac-ala vasudh-a $ ma?nc-a/s caiva jugh-ur.nire & mukut-ac c-api ka.msasya % pap-ata ma.nir uttama.h // HV_75.41 // dorbhy-am -anamya k.r.s.nas tu $ c-a.n-ura.m p-ur.naj-ivitam & pr-aharan mu.s.tin-a m-urdhni % vak.sasy-ahatya j-anun-a // HV_75.42 // ni.hs.rte s-a/srurudhire $ tasya netre sabandhane & t-apan-iye yath-a gha.n.te % vak.syopari vilambite // HV_75.43 // sa pap-ata ca ra;ngasya $ madhye ni.hs.rtalocana.h & c-a.n-uro vigatapr-a.no % j-ivit-ante mah-itale // HV_75.44 // dehena tasya ra;ngasya $ c-a.n-urasya gat-ayu.sa.h & sa.mniruddho mah-am-arga.h % sa /saileneva lak.syate // HV_75.45 // [h: HV (CE) ch. 76, transliterated by Peter Schreiner; version of March 4, 2002. Not yet proof--read. :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} rauhi.neyo hate tasmi.m/s $ c-a.n-ure baladarpite & jagr-aha mu.s.tika.m ra;nge % k.r.s.nas tosalaka.m puna.h // HV_76.1 // [k: After 1c, D2 ins.: :k] ... $ mu.s.tin-a c-ahanad bh.r/sam | *HV_76.1c*844:1 | pap-ata rudhirodg-ar-i $ tatk.sa.n-ad gataj-ivita.h | *HV_76.1c*844:2 | agamad baladevo 'ndhram $ ... | *HV_76.1c*844:3 | sa.mnip-ate tu tau mallau $ prathame krodham-urcchitau & samey-at-a.m r-amak.r.s.nau % k-alasya va/savartinau // HV_76.2 // [k: K1(marg.),?N2.3,V,B,Dn,D2.4.5 ins. after 2; K3 after 9: :k] nirgh-at-avanatau bh-utv-a $ ra;ngamadhye vavalgatu.h | *HV_76.2*845 | k.r.s.nas tosalam udyamya $ giri/s.r;ngopama.m bal-i & bhr-amayitv-a /satagu.na.m % ni.spipe.sa mah-itale // HV_76.3 // tasya k.r.s.n-abhipannasya $ p-i.ditasya bal-iyas-a & mukh-ad rudhiram atyartham % -ajag-ama mum-ur.sata.h // HV_76.4 // sa.mkar.sa.nas tu sucira.m $ yodhayitv-a mah-abala.h & andhramalla.m mah-amallo % ma.n.dal-ani vidar/sayan // HV_76.5 // mu.s.tinaikena tejasv-i $ s-a/sanistanayitnun-a & /sirasy abhyahanad v-iro % vajre.neva mah-agirim // HV_76.6 // sa ni.spatitamasti.sko $ visrastanayan-anana.h & pap-at-abhimukhas tatra % tato n-ado mah-an abh-ut // HV_76.7 // andhratosalakau hatv-a $ k.r.s.nasa.mkar.sa.n-av ubhau & krodhasa.mraktanayanau % ra;ngamadhye vavalgatu.h // HV_76.8 // sam-ajav-a.to nirmalla.h $ so 'bhavad bh-imadar/sana.h & andhre tad-a mah-amalle % mu.s.tike ca nip-atite // HV_76.9 // ye ca sa.mprek.sak-a gop-a $ nandagopapurogam-a.h & bhayak.sobhitasarv-a;ng-a.h % sarve tatr-avatasthire // HV_76.10 // har.saja.m v-ari netr-abhy-a.m $ vartay-an-a pravepat-i & prasnavotp-i.dit-a k.r.s.na.m % devak-i samudaik.sata // HV_76.11 // k.r.s.nadar/sanayuktena $ b-a.spe.n-akulitek.sa.na.h & vasudevo jar-a.m tyaktv-a % snehena taru.n-ayate // HV_76.12 // v-aramukhy-a/s ca t-a.h sarv-a.h $ k.r.s.nasya mukhapa;nkajam & papur hi netrabhramarair % nime.s-antarag-amibhi.h // HV_76.13 // ka.msasy-api mukhe svedo $ bhr-ubhed-antaragocara.h & abhavad ro.saniry-asa.h % k.r.s.nasa.mdar/sanerita.h // HV_76.14 // ke/sav-ay-asadh-umena $ ro.sani.h/sv-asav-ayun-a & d-iptam antargata.m tasya % h.rdaya.m m-anas-agnin-a // HV_76.15 // tasya prasphuritau.s.thasya $ bhinn-al-ikasya tasya vai & ka.msavaktrasya ro.se.na % raktas-ury-ayate vapu.h // HV_76.16 // krodharakt-an mukh-at tasya $ pras.rt-a.h svedabindava.h & udyatasyeva s-uryasya % pras.rt-a.h p-adapa;nktaya.h // HV_76.17 // [k: For 17cd, K,?N2.3,V1.3,B,Dn,Ds,D1--5,T3.4 subst.; ?N1,T1,G4 ins. after 17ab: :k] yath-a ravikarasp.r.s.t-a $ v.rk.s-ava/sy-ayabindava.h | *HV_76.17ab*846 | so -aj?n-apayata sa.mkruddha.h $ puru.s-an vy-ayat-an bah-un & gop-av etau sam-ajaugh-an % ni.skr-amyet-a.m vanecarau // HV_76.18 // na caitau dra.s.tum icch-ami $ vik.rtau p-apadar/sinau & gop-an-am api me r-ajye % na ka/scit sth-atum arhati // HV_76.19 // nandagopa/s ca durmedh-a.h $ p-ape.sv abhirato mama & -ayasair niga.d-ak-arair % lohap-a/sair nig.rhyat-am // HV_76.20 // vasudeva/s ca durv.rtto $ nitya.m chadmacaro mama & av.rddh-arhe.na da.n.dena % k.sipram adyaiva vadhyat-am // HV_76.21 // ye ceme pr-ak.rt-a gop-a $ d-amodarapar-aya.n-a.h & e.s-a.m hriyant-a.m g-ava/s ca % yac c-asti vasu ki.mcana // HV_76.22 // evam -aj?n-apay-ana.m tu $ ka.msa.m paru.sabh-a.si.nam & dadar/s-ayastanayana.h % k.r.s.na.h satyapar-akrama.h // HV_76.23 // k.sipte pitari cukrodha $ nandagope ca ke/sava.h & j?n-at-in-a.m ca vyath-a.m d.r.s.tv-a % visa.mj?n-a.m caiva devak-im // HV_76.24 // sa si.mha iva vegena $ kesar-i j-atavikrama.h & -aruruk.sur mah-ab-ahu.h % ka.msan-a/s-artham acyuta.h // HV_76.25 // ra;ngamadhy-ad utpap-ata $ k.r.s.na.h ka.ms-asan-antikam & asajjan v-ayun-a k.sipto % yath-a vidyud ghan-ad ghanam // HV_76.26 // dad.r/sur na hi ta.m sarve $ ra;ngamadhy-ad avaplutam & kevala.m ka.msap-ar/svastha.m % dad.r/su.h purav-asina.h // HV_76.27 // so 'pi ka.msas tath-ayasta.h $ par-ita.h k-aladharma.n-a & -ak-a/s-ad iva govinda.m % mene tatr-agata.m vibhum // HV_76.28 // [k: After 28, D2 ins.: :k] tam -avi/santam -alokya $ m.rtyum -atmana -asan-at | *HV_76.28*847:1 | manasv-i sahasotth-aya $ jag.rhe so 'sicarma.n-i || *HV_76.28*847:2 | ta.m kha.dgap-a.ni.m vicarantam -a/su | *HV_76.28*847:3 |* /syena.m yath-a dak.si.nasavyam ambare | *HV_76.28*847:4 |* samagrah-id durvi.sahogratej-a | *HV_76.28*847:5 |* yathoraga.m t-ark.syasuta.h prasahya | *HV_76.28*847:6 |* [k: After 28, D5 ins.: :k] ki.mcid day-apar-am.r.s.to $ hantu.m naicchat sa ke/sava.h | *HV_76.28*848:1 | -atmabhr-ataram -aj?n-aya $ n-ayudha.m p-atayat tad-a || *HV_76.28*848:2 | k-am-ac-araprav.rttiny-a $ striy-a vai l-alito nara.h | *HV_76.28*848:3 | k-am-ac-are.su ni.h/sakta.h $ /svasann iva vi.s-idate || *HV_76.28*848:4 | sthita.h ka.msas tu ma?nce.su $ prasvinna.h sarvag-atrakai.h | *HV_76.28*848:5 | iti cint-asam-avi.s.ta.m $ day-avi.s.ta.m ca ke/savam || *HV_76.28*848:6 | antar-ik.sasamutpann-a $ tatra v-a.n-i babh-uva ha | *HV_76.28*848:7 | jahi ka.msa.m yav-iy-a.msam $ -ayudhai/s ca vivarjitam || *HV_76.28*848:8 | etac chrutv-a tu ka.msa.m sa $ sahasotthitav-a.ms tata.h | *HV_76.28*848:9 | vadan v-akya.m jan-an v-ik.sya $ vepam-ano yath-a naga.h || *HV_76.28*848:10 | jahi ke/sava dev-an-a.m $ kuru k-ary-anu/s-asanam | *HV_76.28*848:11 | devam -urjastara.m j?n-atv-a $ yath-a yatno hi pauru.sa.h || *HV_76.28*848:12 | ekadaive.su bhej-ate $ sarvaloka/subh-avaha.h | *HV_76.28*848:13 | jahi gopa mah-ab-aho $ pr-a.n-a (hi) tvarayanti m-am || *HV_76.28*848:14 | kaivalyam -apnuy-a.m svarge $ tvatkar-ambujas-ayakai.h | *HV_76.28*848:15 | sa k.r.s.nen-ayata.m k.rtv-a $ b-ahu.m parighasa.mnibham & m-urdhaje.su par-am.r.s.ta.h % ka.mso vai ra;ngasa.msadi // HV_76.29 // muku.ta/s c-apatat tasya $ k-a?ncano vajrabh-u.sita.h & sirasas tasya k.r.s.nena % par-am.r.s.tasya p-a.nin-a // HV_76.30 // sa hastagrastake/sa/s ca $ ka.mso niryatnat-a.m gata.h & tathaiva ca visa.mm-u.dho % vihvala.h samapadyata // HV_76.31 // nig.rh-ita/s ca ke/se.su $ mand-asur iva ni.h/svasan & na /sa/s-aka mukha.m dra.s.tu.m % ka.msa.h k.r.s.nasya vai tad-a // HV_76.32 // viku.n.dal-abhy-a.m kar.n-abhy-a.m $ chinnah-are.na vak.sas-a & pralamb-abhy-a.m ca b-ahubhy-a.m % g-atrair vis.rtabh-u.sa.nai.h // HV_76.33 // bhra.m/sitenottar-iye.na $ sahas-a calit-asana.h & ve.s.tam-ana.h sam-ak.sipta.h % ka.msa.h k.r.s.nena tejas-a // HV_76.34 // [k: After 34, D6,s (außer T3.4) ins.: :k] /sirasy abhyahanat k.r.s.no $ mu.s.tin-a balavad bal-i | *HV_76.34*849:1 | yenaiva mu.s.tin-a vi.s.nur $ yath-a sy-at pr-a.nasa.m/saya.h | *HV_76.34*849:2 | cakar.sa ca mah-ara;nge $ ma?nc-an ni.skramya ke/sava.h & ke/se.su balavad g.rhya % ka.msa.m kle/s-arhat-a.m gatam // HV_76.35 // k.r.syam-a.na.h sa k.r.s.nena $ bhojar-ajo mah-adyuti.h & [k: After 36ab G3.5,G(ed.) ins.: :k] vaitaneyakaroddh-uta.h $ patagendra iv-abhavat | *HV_76.36ab*850 | sam-ajav-a.te parikh-a.m % dehak.r.s.t-a.m cak-ara ha // HV_76.36 // sam-ajav-a.te vikr-i.dya $ vik.r.sya ca gat-ayu.sam & k.r.s.no visarjay-am_-asa % ka.msadeham ad-urata.h // HV_76.37 // dhara.ny-a.m m.rdita.h /sete $ tasya deha.h sukhocita.h & krame.na vipar-itena % p-a.msubhi.h paru.s-ik.rta.h // HV_76.38 // tasya tad vadana.m /sy-ava.m $ supt-ak.sa.m muku.ta.m vin-a & na vibh-ati viparyasta.m % vipal-a/sa.m yath-ambujam // HV_76.39 // asa.mgr-ame hata.h ka.msa.h $ sa b-a.nair aparik.sata.h & ka.n.thagr-ah-an nirast-asur % v-iram-arg-an nir-ak.rta.h // HV_76.40 // tasya dehe prak-a/sante $ sahas-a ke/sav-arpit-a.h & m-a.msacchedaghan-a.h sarve % nakh-agr-a j-ivitacchida.h // HV_76.41 // ta.m hatv-a pu.n.dar-ik-ak.sa.h $ prahar.s-ad dvigu.naprabha.h & vavande vasudevasya % p-adau nihataka.n.taka.h // HV_76.42 // m-atu/s ca /siras-a p-adau $ nip-i.dya yadunandana.h & s-asi?ncat prasnavotp-i.dai.h % k.r.s.nam -anandani.hs.rtai.h // HV_76.43 // [k: After 43, G3.5,G(ed.) ins.: :k] abhi.seka.m tad-a cakre $ devak-i k.r.s.nam avyayam | *HV_76.43*851 | [k: After *851 G3.5 cont.; D6,T1.2,G1.2.4,M ins. after 43: :k] ugrasenasya ca tad-a $ vavande /siras-a hari.h | *HV_76.43*852:1 | hatv-a putra.m mah-av-irya.m $ sabalo yadusa.msadi | *HV_76.43*852:2 | y-adav-a.m/s caiva t-an sarv-an $ yath-asth-ana.m yath-avaya.h & papraccha ku/sala.m k.r.s.no % d-ipyam-ana.h svatejas-a // HV_76.44 // baladevo 'pi dharm-atm-a $ ka.msabhr-ataram -urjitam & b-ahubhy-am eva taras-a % sun-am-anam apothayat // HV_76.45 // [k: For 45cd, D3 subst.: :k] b-ahun-a vasun-am-ana.m $ baladevo vyapothayat | *HV_76.45*853 | tau jit-ar-i jitakrodhau $ cira.m vipro.sitau vraje & svapitur bhavana.m v-irau % jagmatur h.r.s.tam-anasau // HV_76.46 // [k: After 46, D6,S (except T3.4),G(ed.) ins.: :k] te ca dev-a.h samunayo $ hate ka.mse dur-atmani | *HV_76.46*854:1 | namask.rtya jagann-atha.m $ sva.m sva.m jagmur yath-alayam | *HV_76.46*854:2 | [k: After line 1 (of *854) D6,T1.2,G1.3--5,M4,G(ed.) ins.: :k] tu.s.tuvu.h pu.n.dar-ik-ak.sa.m $ k.r.s.na.m vijayina.m vibhum || *HV_76.46*854A:1 | hatv-a p-ut-anik-a.m vibhajya /saka.ta.m ba.n(k)tv-arjunau d-anav-an | *HV_76.46*854A:2 |* sapt-ahatya vin-a/sya k-aliyavi.sa.m ni.sp-i.dya ri.s.tetaram | *HV_76.46*854A:3 |* hatv-a ke/sinam unmada.m vi.sataru.m coddh.rtya govardhana.m | *HV_76.46*854A:4 |* ya.h ka.msa.m sagajendramallam avadh-it tasmai namo vi.s.nave || *HV_76.46*854A:5 |* pralambadhenukapr-a.na+ $ +h-ari.ne mu.s.tikadvi.se | *HV_76.46*854A:6 | sun-amonm-athine nitya.m $ dh-imate haline nama.h || *HV_76.46*854A:7 | iti stutv-a bahuvidha.m $ te dev-a h.r.s.tam-anas-a.h | *HV_76.46*854A:8 | [h: HV (CE) chapter 77, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 7th November 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} bhart-ara.m patita.m d.r.s.tv-a $ k.s-i.napu.nyam iva graham & ka.msapatnyo hata.m ka.msa.m % samant-at paryav-arayan // HV_77.1 // ta.m mah-i/sayane supta.m $ k.sitin-atha.m gat-ayu.sam & bh-ary-a.h sma d.r.s.tv-a /socanti % m.rgyo m.rgavadhe yath-a // HV_77.2 // h-a hat-a.h sma mah-ab-aho $ hat-a.s-a hatab-andhav-a.h & v-iraptnyo hate v-ire % tvayi v-iravratapriye // HV_77.3 // im-am avasth-a.m pa/syantya.h $ pa/scim-a.m tava nai.s.thik-im & k.rpa.na.m r-aja/s-ard-ula % vilap-ama.h sab-andhav-a.h // HV_77.4 // chinnam-ul-a.h sma sa.mv.rtt-a.h $ parityakt-a.h sma /sobhanai.h & tvayi pa?ncatvam -apanne % n-athe 'sm-aka.m mah-abale // HV_77.5 // ko na.h p-a.msupar-it-a;ngyo $ ratisa.msargal-alas-a.h & lat-a iva vice.s.tantya.h % /sayan-iy-ani ne.syati // HV_77.6 // ida.m te satata.m saumya $ h.rdyani.h/sv-asam-arutam & dahaty arko mukha.m k-anta.m % nistoyam iva pa;nkajam // HV_77.7 // imau te /srava.nau /s-unyau $ na /sobhete viku.n.dalau & /sirodhar-ay-a.m sa.ml-inau % satata.m ku.n.dalapriya // HV_77.8 // kva te sa muku.to v-ira $ sarvaratnavibh-u.sita.h & atyanta.m /siraso lak.sm-i.m % yo dadh-aty arkasaprabha.h // HV_77.9 // anena str-ikalatre.na $ tav-anta.hpura/sobhin-a & katha.m d-inena kartavya.m % tvayi lok-antara.m gate // HV_77.10 // nanu n-ama striya.h s-adhvya.h $ priyabhoge.sv ava?ncit-a.h & pat-in-am aparityajy-as % tva.m tu nas tyajya gacchasi // HV_77.11 // aho k-alo mah-av-iryo $ yena pary-ayakarma.n-a & [k: ?N2.3 V1.3 B2 ins.: :k] asm-asu prek.sam-a.n-asu $ tvam -ak.sipy-a/su n-iyase | *HV_77.12ab*855 | k-alatulya.h sapatn-an-a.m % tva.m k.sipram apan-iyase // HV_77.12 // vaya.m du.hkhe.sv anucit-a.h $ sukhe.sv eva tu yojit-a.h & katha.m vatsy-ama vidhav-a % n-atha k-arpa.nyam -a/srit-a.h // HV_77.13 // str-i.n-a.m c-aritralubdh-an-a.m $ patir eka.h par-a gati.h & tva.m hi na.h s-a gati/s chinn-a % k.rt-antena bal-iyas-a // HV_77.14 // vaidhavyen-abhibh-ut-a.h sma.h $ /sokasa.mtaptam-anas-a.h & [k: ?N2 V.12 B Ds (D2 after 12) ins.: :k] aho k.rt-antasya va/sa.m $ gantavya.m sarvajantubhi.h | *HV_77.15ab*856 | roditavye dhruve magn-a.h % kva gacch-amas tvay-a vin-a // HV_77.15 // saha tvay-a gata.h k-alas $ tvada;nke kr-i.dita.m gatam & k.sa.nena ca vih-in-a.h sma % anity-a hi n.r.n-a.m gati.h // HV_77.16 // aho bata vipann-a.h sma $ vipanne tvayi m-anada & ekadu.sk.rtak-ari.nya.h % sarv-a.h vaidhavyalak.sa.n-a.h // HV_77.17 // tvay-a svargapraticchandair $ l-alit-a.h sma ratipriy-a.h & tvayi k-amava/s-a.h sarv-a.h % sa nas tyajya kva gacchasi // HV_77.18 // [k: ?N3 V2.3 B Dn Ds D4 (V1 after 18ab, D2 after *856) ins.: :k] asm-aka.m tvam an-ath-an-a.m $ n-atho hy asi suropama | *HV_77.18*857 | -as-a.m vilapam-an-an-a.m $ kurar-i.n-am iva prabho & prativ-akya.m jagann-atha % d-atum arhasi m-anada // HV_77.19 // evam -artakalatrasya $ /sr-amyam-a.ne.su bandhu.su & gamana.m te mah-ar-aja % d-aru.na.m pratibh-ati na.h // HV_77.20 // n-una.m k-antatar-a.h k-anta $ tasmi.ml loke varastriya.h & tatas tva.m prasthito v-ira % vih-ayema.m g.rhe janam // HV_77.21 // ki.m nu te karu.na.m v-ira $ bh-ary-asv et-asu bh-umipa & -artan-ada.m rudant-i.su % yan neh-ady-avabudhyase // HV_77.22 // aho ni.skaru.n-a y-atr-a $ nar-a.n-am aurdhvadehik-i & ye parityajya d-ar-an sv-an % nirapek.s-a vrajanti ha // HV_77.23 // apatitva.m striy-a.h /sreyo $ na tu /s-ura.h striy-a.h pati.h & svargastr-i.n-a.m priy-a.h /sur-as % te.s-am api ca t-a.h priy-a.h // HV_77.24 // aho k.sipram ad.r/syena $ nayat-a tvay-a ra.napriyam & prah.rta.m na.h k.rt-antena % sarv-as-am antar-atmasu // HV_77.25 // hatv-a jar-asa.mdhabala.m $ jitv-a yak.s-a.m/s ca sa.myuge & [k: K2 subst. for 26ab: :k] jar-asa.mdhabala.m jitv-a $ hatv-a r-aj?n-a.m ca sa.myuge | *HV_77.26ab*858 | [k: D6 S (except T3.4) subst. for 26ab: :k] jitv-a devaga.na.m yuddhe $ yak.s-an api ca sa.myuge | *HV_77.26ab*859 | katha.m m-anu.sam-atre.na % hatas tva.m jagat-ipate // HV_77.26 // indre.na saha sa.mgr-ama.m $ k.rtv-a s-ayakavigraham & amartyair ajito yuddhe % martyen-asi katha.m hata.h // HV_77.27 // tvay-a s-agaram ak.sokhya.m $ vik.sobhya /sarav.r.s.tibhi.h & ratnasarvasvahara.na.m % jitv-a p-a/sadhara.m k.rtam // HV_77.28 // tvay-a paurajan-asy-arthe $ manda.m var.sati v-asave & s-ayakair jalad-an bhittv-a % bal-ad var.sa.m pravartitam // HV_77.29 // prat-ap-avanat-a.h sarve $ tava ti.s.thanti p-arthiv-a.h & pre.say-a.n-a var-arh-a.ni % ratn-any -acch-adan-ani ca // HV_77.30 // tavaiva.m devakalpasya $ d.r.s.tav-iryasya /satrubhi.h & katha.m pr-a.n-antika.m ghoram % -id.r/sa.m bhayam -agatam // HV_77.31 // pr-apt-a.h smo vidhav-a/sabda.m $ tvayi n-athe nip-atite & apramatt-a.h pramatt-a.h sma % k.rt-antena nir-ak.rt-a.h // HV_77.32 // yady eva.m n-atha gantavya.m $ yadi v-a vism.rt-a vayam & v-akyam-atre.na y-asyeti % kartavyo na.h parigraha.h // HV_77.33 // pras-ida n-atha bh-it-a.h sma $ p-adau te y-ama m-urdhabhi.h & ala.m d-uraprav-asena % nivarta mathur-adhipa // HV_77.34 // aho v-ira katha.m /se.se $ ni.sa.n.nas t.r.nap-a.msu.su & /say-anasya hi te bh-umau % kasm-an nodvijate mana.h // HV_77.35 // kena suptaprah-aro 'ya.m $ datto 'sm-akam atarkita.h & prah.rta.m kena sarv-asu % n-ar-isv eva.m sud-aru.nam // HV_77.36 // rudit-anu/sayo n-ary-a $ j-ivanty-a.h paridevanam & ki.m vaya.m sati gantavye % saha bhartr-a rud-amahe // HV_77.37 // etasminn antare d-in-a $ ka.msam-at-a pravepat-i & kva me vatsa.h kva me putra % iti ror-uyate bh.r/sam // HV_77.38 // s-apa/syat ta.m hata.m putra.m $ nip-ita.m /sa/sina.m yath-a & h.rdayena vid-ir.nena % /sr-amyam-a.n-a puna.h puna.h // HV_77.39 // putra.m samabhiv-ik.sant-i $ h-a hat-asm-iti v-a/sat-i & [k: D6 T1.2 G M subst. for 40ab: :k] h-a hat-asm-iti v-a/sant-i $ pap-ata bhuvi du.hkhit-a | *HV_77.40ab*860 | snu.s-a.n-am -artan-adena % vilal-apa ruroda ca // HV_77.40 // s-a tasya vadana.m d-inam $ utsa;nge putrag.rddhin-i & k.rtv-a putreti karu.na.m % vilal-ap-artay-a gir-a // HV_77.41 // putra /s-uravrate yukta $ j?n-at-in-a.m nandivardhana & kim ida.m tvarita.m t-ata % prasth-ana.m k.rtav-an asi // HV_77.42 // prasupta/s c-asi viv.rte $ ki.m putra /sayana.m vin-a & t-ata naiva.mvidh-a bh-umau % /serate k.rtalak.sa.n-a.h // HV_77.43 // r-ava.nena pur-a g-ita.h $ /sloko 'ya.m s-adhusa.mmata.h & balajye.s.thena loke.su % r-ak.sas-an-a.m sam-agame // HV_77.44 // evam -urjitav-iryasya $ mama devanigh-atina.h & b-andhavebhyo bhaya.m ghoram % aniv-arya.m bhavi.syati // HV_77.45 // tathaiva j?n-atilubdhasya $ mama putrasya dh-imata.h & j?n-atibhyo bhayam utpanna.m % /sar-ir-antakara.m mahat // HV_77.46 // [k: V2 ins.: :k] vinamrasya hy anaukasya (?) $ vaktur vigraham .rcchata.h | *HV_77.46*861:1 | j-ativigrahabh-utasya $ (n-una.m) m.rtyur bhavi.syati | *HV_77.46*861:2 | s-a pati.m bh-upati.m v.rddham $ ugrasena.m vicetasam & uv-aca rudat-i v-akya.m % vivats-a saurabh-i yath-a // HV_77.47 // ehy ehi r-ajan dharm-atman $ pa/sya putra.m jane/svaram & /say-ana.m v-ira/sayane % vajr-ahatam iv-acalam // HV_77.48 // asya kurmo mah-ar-aja $ niry-a.nasad.r/s-i.m kriy-am & pretatvam upapannasya % gatasya yamas-adanam // HV_77.49 // v-irabhojy-ani r-ajy-ani $ vaya.m c-api par-ajit-a.h & gaccha vij?n-apyat-a.m k.r.s.na.h % ka.msasa.msk-arak-ara.n-at // HV_77.50 // mara.n-ant-ani vair-a.ni $ /s-ante /s-antir bhavi.syati & pretak-ary-a.ni k-ary-a.ni % m.rta.h kim apar-adhyate // HV_77.51 // evam uktv-a pati.m bhoja.m $ ke/s-an -arujya du.hkhit-a & putrasya mukham -ik.sant-i % vilal-apaiva s-a bh.r/sam // HV_77.52 // im-as te ki.m kari.syanti $ bh-ary-a r-ajan sukhocit-a.h & tv-a.m pati.m supati.m pr-apya % y-a vipannamanorath-a.h // HV_77.53 // ima.m te pitara.m v.rddha.m $ k.r.s.nasya va/savartinam & katha.m drak.sy-ami /su.syanta.m % k-as-arasalila.m yath-a // HV_77.54 // aha.m te janan-i putra $ kimartha.m n-abhibh-a.sase & prasthito d-irgham adhv-ana.m % parityajyya priya.m janam // HV_77.55 // aho v-ir-alpabh-agy-ay-a.h $ k.rt-anten-anivartin-a & -acchidya mama mand-ay-a % n-iyase nayakovida // HV_77.56 // d-anam-anag.rh-it-ani $ t.rpt-any et-ani te gu.nai.h & [k: M1--2 subst.: :k] n-am-ani ca g.rh-it-ani $ samyagv.rtt-ani tair gu.nai.h | *HV_77.57ab*862 | rudanti tava bh.rty-an-a.m % kul-ani kulay-uthapa // HV_77.57 // utti.s.tha nara/s-ard-ula $ d-irghab-aho mah-abala & tr-ahi d-ina.m jana.m sarva.m % puram anta.hpura.m tath-a // HV_77.58 // rudat-in-am bh.r/s-art-an-a.m $ ka.msastr-i.n-a.m savistaram & jag-am-asta.m dinakara.h % sa.mdhy-ar-age.na ra?njita.h // HV_77.59 // [h: HV (CE) chapter 78, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 12th November 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} ugrasenas tu k.r.s.nasya $ sam-ipa.m du.hkhito yayau & putra/sok-abhisa.mtapto % vi.sap-ita iva skhalan // HV_78.1 // sa dadar/sa g.rhe k.r.s.na.m $ y-adavair abhisa.mv.rtam & pa/sc-anut-ap-ad dhy-ayanta.m % ka.msasya nidhan-avilam // HV_78.2 // ka.ms-ar-ipralop-a.m/s ca $ /srutv-a sukaru.n-an bah-un & vigarham-a.nam -atm-ana.m % tasmin y-adavasa.msadi // HV_78.3 // [k: D2 ins.: :k] k.r.s.na.h prov-aca nikhila.m $ sarve.s-am upa/s.r.nvat-am | *HV_78.3*863 | aho may-atib-alyena $ nararo.s-anuvartin-a & vaidhavya.m str-isahasr-a.n-a.m % ka.msasy-asya k.rte k.rtam // HV_78.4 // k-aru.nya.m khalu n-ar-i.su $ pr-ak.rtasy-api j-ayate & evam -arta.m rudant-i.su % may-a bhartari p-atite // HV_78.5 // paridevitam-atre.na $ /soka.h khalu vidh-iyate & k.rt-antasy-anabhij?n-ata.h % str-i.n-a.m k-aru.nyasa.mbhava.h // HV_78.6 // ka.msasya hi vadha.h /srey-an $ pr-ag ev-abhimato mama & sut-am udvejan-iyasya % p-ape.sv abhiratasya ca // HV_78.7 // loke patitav.rttasya $ puru.sasy-alpamedhasa.h & akli.s.ta.m mara.na.m /sreyo % na vidvi.s.tasya j-ivitam // HV_78.8 // ka.msa.h p-aparati/s caiva $ s-adh-un-a.m c-apy asa.mmata.h & dhik/sabdapatita/s caiva % j-ivite c-asya k-a day-a // HV_78.9 // svarge tapobh.rt-a.m v-asa.h $ phala.m pu.nyasya karma.na.h & ih-api ya/sas-a yuktas % tatrasthair upadh-aryate // HV_78.10 // yadi syur nirv.rtt-a lok-a.h $ syu/s ca dharmapar-a.h praj-a.h & nar-a dharmaprav.rtt-a/s ca % na n.rpo vik.rto bhavet // HV_78.11 // gu.ne.su du.s.tav.rtt-an-a.m $ k.rtt-anta.h kurute padam & i.s.tadharme.su loke.su % kartavya.m p-aralaukikam // HV_78.12 // at-iva dev-a rak.santi $ nara.m dharmapar-aya.nam & kart-ara.h sulabh-a loke % du.sk.rtasyeha karma.na.h // HV_78.13 // hata.h so 'ya.m may-a ka.msa.h $ s-adhv etad avagamyat-am & m-ulaccheda.h k.rtas tasya % vipar-itasya karma.na.h // HV_78.14 // [k: D6 S (except T3.4) G(ed.) ins.: :k] na ced dhany-a.m dur-ac-ara.m $ vina;nk.syati tad-a jagat | *HV_78.14*864:1 | ka.h kury-at khalv ida.m k-arya.m $ badhv-a pitaram ojas-a | *HV_78.14*864:2 | r-ajya.m sakalas-amanta.m $ kari.syati sad-a hi sa.h | *HV_78.14*864:3 | tad e.sa s-antvyat-a.m sarva.h $ /sok-arta.h pramad-ajana.h & paur-a/s ca pury-a.m /sre.nya/s ca % s-antvyat-a.m sarva eva hi // HV_78.15 // eva.m bruvati govinde $ vive/s-avanat-anana.h & [k: D2 ins.: :k] ugraseno mah-atej-a.h $ k.r.s.nam asr-avilek.sa.nam | *HV_78.16ab*865:1 | pralapanta.m jag-amaiva.m $ y-adav-an-a.m ca sa.msadi | *HV_78.16ab*865:2 | ugraseno yad-un g.rhya % putrakilbi.sa/sa;nkita.h // HV_78.16 // [k: D6 S (except T3.4) ins.: :k] v.r.s.nibhi.h sahita.h sarvai.h $ /siniprabh.rtibhis tad-a | *HV_78.16*866 | sa k.r.s.na.m pu.n.dar-ik-ak.sam $ uv-aca yadusa.msadi & b-a.spasa.mdigdhay-a v-ac-a % d-inay-a sajjam-anay-a // HV_78.17 // putra niry-atita.h krodho $ n-ito y-amy-a.m di/sa.m ripu.h & svadharm-adhigat-a k-irtir % n-ama vi/sr-avita.m bhuvi // HV_78.18 // sth-apita.m satsu m-ah-atmya.m $ /sa;nkit-a ripava.h k.rt-a.h & sth-apito y-adavo va.m/so % garvit-a.h suh.rda.h k.rt-a.h // HV_78.19 // s-amante.su narendre.su $ prat-apas te prak-a/sita.h & mitr-a.ni tv-a.m bhaji.syanti % sa.m/srayi.syanti c-arthina.h // HV_78.20 // prak.rtayo 'nuy-asyanti $ sto.syanti tv-a.m dvij-ataya.h & sa.mdhivigrahamukhy-as tv-a.m % pra.nami.syanti mantri.na.h // HV_78.21 // hastya/svarathasa.mp-ur.na.m $ pad-atiga.nasa.mkulam & pratig.rh-a.na k.r.s.neda.m % ka.msasya balam avyayam // HV_78.22 // dhana.m dh-anya.m ca yat ki.mcid $ ratn-any -acch-adan-ani ca & [k: all mss (except /S1 ?N1 M1--3) G(ed.) ins.: :k] prat-icchantu niyukt-a vai $ tvad-iy-a.h k.r.s.na puru.s-a.h | *HV_78.23ab*867 | striyo hira.nya.m v-as-a.msi % yac c-anyad vasu ki.mcana // HV_78.23 // eva.m hi vihite yoge $ pary-apte k.r.s.na vigrahe & prati.s.thit-ay-a.m mediny-a.m % yad-un-a.m /satrus-udana // HV_78.24 // [k: N (except K4 D2) T1--3 G1--3 M4 ins.: :k] tva.m gati/s c-agati/s caiva $ yad-un-a.m yadunandana | *HV_78.24*868 | /s.r.nu tad bruvat-a.m v-ira $ k.rpa.n-an-am ida.m vaca.h & asya tvatkrodhadagdhasya % ka.msasy-a/subhakarma.na.h \ tava pras-ad-ad govinde # pretak-arya.m kriyate ha // HV_78.25 // asya k.rtv-a narendrasya $ vipannasyaurdhvadehikam & sasnu.so 'ha.m sabh-arya/s ca % cari.sy-ami m.rgai.h saha // HV_78.26 // pretasa.msk-aram-atre.na $ k.rte b-andhavakarma.ni & -an.r.nya.m laukika.m k.r.s.na % gata.h kila bhav-amy aham // HV_78.27 // asy-agni.m pa/scima.m dattv-a $ cittisth-ane vidhi.m vin-a & toyaprad-anam-atre.na % ka.msasy-an.r.nyam -apnuy-am // HV_78.28 // etan me k.r.s.na vij?n-apya.m $ sneho 'tra mama yujyat-am & pr-apnotu sugati.m tatra % k.rpa.na.h pa/scim-a.m kriy-am // HV_78.29 // etac chrutv-a vacas tasya $ k.r.s.na.h paramahar.sita.h & pratyuv-acograsena.m vai % s-antvap-urvam ida.m vaca.h // HV_78.30 // [k: K2.3 ?N2.3 V1.2 B D T1.2 (second time, first time after 25ab) G M ins.: :k] k-alayuktam ida.m t-ata $ tvayaitad bh-a.sita.m vaca.h | *HV_78.30*869 | sad.r/sa.m r-aja/s-ard-ula $ v.rttasya ca kulasya ca & yat tva.m eva.mvidha.m br-u.se % gate 'rthe duratikrame // HV_78.31 // pr-apsyate n.rpa sa.msk-ara.m $ ka.msa.h pretagate 'pi san & [k: K ?N2.3 V1.2 B Dn Ds D1--5 T1.3.4 G4 M1--3 G(ed.) (?N1 after 29abc, D6 T2 G1--3.5 M4 after first occurrence of 32cd, V3 after first occurrence of 32ab) ins.: :k] kule mahati te janma $ ved-an viditav-an asi | *HV_78.32ab*870:1 | katha.m na j?n-ayate t-ata $ niyatir duratikram-a || *HV_78.32ab*870:2 | sth-avar-a.n-a.m ca bh-ut-an-a.m $ ja;ngam-an-a.m ca p-arthiva | *HV_78.32ab*870:3 | p-urvajanmak.rta.m karma $ k-alena paripacyate || *HV_78.32ab*870:4 | /srutavanto 'rthavanta/s ca $ d-at-ara.h priyadar/san-a.h | *HV_78.32ab*870:5 | brahma.ny-a nayasa.mpann-a $ d-in-anugrahak-ari.na.h || *HV_78.32ab*870:6 | lokap-alasam-as t-ata $ mahendrasamavikram-a.h | *HV_78.32ab*870:7 | k.sitip-al-a.h k.rt-antena $ n-iyante n.rpasattama || *HV_78.32ab*870:8 | dh-armik-a.h sarvabh-avaj?n-a.h $ praj-ap-alanatatpar-a.h | *HV_78.32ab*870:9 | k.satradharmapar-a d-ant-a.h $ k-alena nidhana.m gat-a.h || *HV_78.32ab*870:10 | svayam eva k.rta.m karma $ /subha.m v-a yadi v-a/subham | *HV_78.32ab*870:11 | pr-apte k-ale tu tat karma $ d.r/syate sarvadehin-am || *HV_78.32ab*870:12 | e.s-a hy antarhit-a m-ay-a $ durvij?ney-a surair api | *HV_78.32ab*870:13 | yath-aya.m muhyate loko hy $ atra karmaiva k-ara.nam || *HV_78.32ab*870:14 | k-alen-abhihata.h ka.msa.h $ p-urvakarmapracodita.h | *HV_78.32ab*870:15 | na hy aya.m k-ara.na.m tatra $ k-ala.h karma ca k-ara.nam || *HV_78.32ab*870:16 | s-uryasomamaya.m t-ata $ k.rtsna.m sth-avaraja;ngamam | *HV_78.32ab*870:17 | k-alena nidhana.m gatv-a $ k-alenaiva ca j-ayate | *HV_78.32ab*870:18 | k-alas tu sarvabh-ut-an-a.m $ nigrahe pragrahe rata.h | *HV_78.32ab*870:19 | tasm-at sarv-a.ni bh-ut-ani $ k-alasya va/sag-ani vai || *HV_78.32ab*870:20 | svado.se.naiva dagdhasya $ s-unos tava nar-adhipa | *HV_78.32ab*870:21 | n-aha.m vai k-ara.na.m tatra $ k-alas tatra tu k-ara.nam || *HV_78.32ab*870:22 | atha v-aha.m bhavi.sy-ami $ k-ara.na.m n-atra sa.m/saya.h | *HV_78.32ab*870:23 | pal-ayanapara.h k-ala.h $ ki.m kari.syaty ak-ara.nam | *HV_78.32ab*870:24 | k-alas tu balav-an r-ajan $ durvij?ney-a hi s-a gati.h || *HV_78.32ab*870:25 | par-avaravi/se.saj?n-a $ y-a.m y-anti samadar/sina.h | *HV_78.32ab*870:26 | gati.h k-alasya s-a yena $ sarva.m k-alasya gocaram | *HV_78.32ab*870:27 | brav-imi yad aha.m t-ata % tad anu.s.th-iyat-a.m vaca.h // HV_78.32 // na hi r-ajyena me k-arya.m $ n-apy aha.m r-ajyal-alasa.h & na c-api r-ajyalubdhena % may-a ka.mso nip-atita.h // HV_78.33 // ki.m tu lokahit-arth-aya $ k-irtyartha.m ca sutas tava & vya;ngabh-uta.h kulasy-asya % s-anujo vinip-atita.h // HV_78.34 // aha.m sa eva gomadhye $ gopai.h saha vanecara.h & pr-itim-an vicari.sy-ami % k-amac-ar-i yath-a gaja.h // HV_78.35 // et-avac chata/so 'py eva.m $ satyena prabrav-imi te & na me k-arya.m n.rpatvena % vij?n-apya.m kriyat-am idam // HV_78.36 // bhav-an r-aj-astu me m-anyo $ yad-un-am agra.n-i.h prabhu.h & vijay-ay-abhi.sicyasva % svar-ajye r-ajasattama // HV_78.37 // yadi te matpriya.m k-arya.m $ yadi v-a n-asti te vyath-a & may-a nis.r.s.ta.m r-ajya.m sva.m % cir-aya pratig.rhyat-am // HV_78.38 // [k: K1.2 ?N2.3 V B Dn Ds D2--4.5(marg.).6 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} etac chrutv-a tu vacana.m $ nottara.m pratyabh-a.sata | *HV_79.38*871 | [k: D4 cont.: :k] vr-i.dito 'dhomukhas tasthau $ k.r.s.nasya purato n.rpa.h | *HV_79.38*872 | vr-i.dit-adhomukha.m ta.m tu $ r-aj-ana.m yadusa.msadi & abhi.seke.na govindo % yojay-am -asa yogavit // HV_78.39 // sa baddhamuku.ta.h /sr-im-an $ ugraseno mah-ipati.h & cak-ara saha k.r.s.nena % ka.msasya nidhanakriy-am // HV_78.40 // ta.m sarve y-adav-a mukhy-a $ r-aj-ana.m k.r.s.na/s-asan-at & anujagmu.h pur-im-arge % dev-a iva /satakratum // HV_78.41 // rajany-a.m tu prabh-at-ay-a.m $ tata.h s-urye cirodite & pa/scima.m ka.msasa.msk-ara.m % cakrus te yadupu.mgav-a.h // HV_78.42 // /sibik-ay-a.m sam-aropya $ ka.msadeha.m yath-akramam & nai.s.thikena vidh-anena % cakrus te tasya satkriy-am // HV_78.43 // sa n-ito yamun-at-iram $ uttara.m n.rpate.h suta.h & sa.msk.rta/s ca yath-any-aya.m % naidhanena cit-agnin-a // HV_78.44 // tathaiva bhr-atara.m c-asya $ sun-am-ana.m mah-abhujam & sa.msk-ara.m lambhay-am -asu.h % saha k.r.s.nena y-adav-a.h // HV_78.45 // t-abhy-a.m te salila.m cakrur $ v.r.s.nyandhakamah-arath-a.h & ak.saya.m c-api pretebhyo % bh-a.sam-a.n-a.h pratasthire // HV_78.46 // [k: D6 S (except T3.4) subst. for 46cd: :k] ak.saya.m bh-a.sam-a.na/s ca $ pretebhya/s ca pratasthire | *HV_77.46cd*873 | [k: G2 cont., K3 B3 (after second occurrence of 46cd) D4.5(marg.) G(ed.) ins.: :k] hira.nyasya suvar.nasya $ da/sa ko.t-is tath-a hari.h | *HV_78.46*874:1 | g-avo ratn-ani v-as-a.msi $ gr-am-an nagarasa.mmat-an || *HV_78.46*874:2 | dadau ka.msa.m samuddi/sya $ br-ahma.nebhyo n.rpottama.h | *HV_78.46*874:3 | tayos te salila.m dattv-a $ y-adav-a d-inam-anas-a.h & purask.rtyograsena.m vai % vivi.sur mathur-a.m pur-im // HV_78.47 // [k: D2 ins.: :k] sarv-an svaj-atisa.mbandh-an $ digbhya.h ka.msabhay-ardit-an | *HV_78.47*875:1 | yaduv.r.s.nyandhakamadhu $ d-a/s-arhakukur-adik-an || *HV_78.47*875:2 | sabh-ajit-an sam-a/sv-asya $ vide/s-av-asakar/sit-an | *HV_78.47*875:3 | nyav-asayat svagehe.su $ vittai.h sa.mtarpya vi/svak.rt || *HV_78.47*875:4 | k.r.s.nasa.mkar.sa.nabhujair $ gupt-a labdhamanorath-a.h | *HV_78.47*875:5 | svag.rhe remire siddh-a.h $ k.r.s.nar-amagatajvar-a.h || *HV_78.47*875:6 | v-ik.santo 'har aha.h pr-it-a $ mukundavadan-ambujam | *HV_78.47*875:7 | nityapramudita.m /sr-im-an $ sadayasmitav-ik.sa.nam | *HV_78.47*875:8 | [k: 78.47*875 = (var.) Bh-agavata P. 10.45.15--18. :k] [h: HV (CE) chapter 79, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 10th December 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa k.r.s.nas tatra balav-an $ rauhi.neyena sa.mgata.h & mathur-a.m y-adav-adh-in-a.m % pur-i.m t-a.m sukham -avasat // HV_79.1 // [k: K2.4 om. the ref. After the ref., D2 ins.: :k] atha nanda.m sam-as-adya $ bhagav-an devak-isuta.h | *HV_79.0*876:1 | sa.mkar.sa.na/s ca r-ajendra $ pari.svajyedam -ucatu.h || *HV_79.0*876:2 | pitur yuv-abhy-a.m snigdh-abhy-a.m $ po.sitau lalitau bh.r/sam | *HV_79.0*876:3 | pitror abhyadhik-a pr-itir $ -atmaje.sv -atmano 'pi hi || *HV_79.0*876:4 | sa pit-a s-a ca janan-i $ yau pu.s.n-it-a.m svaputravat || *HV_79.0*876:5 | /si/s-un bandhubhir uts.r.s.t-an $ -akalpai.h po.sarak.sa.nai.h || *HV_79.0*876:6 | y-ata y-uya.m vraja.m t-ata $ vaya.m ca snehadu.hkhit-an | *HV_79.0*876:7 | j?n-at-in vo dra.s.tum e.sy-amo $ vidh-aya suh.rd-a.m sukham || *HV_79.0*876:8 | eva.m s-antvayya bhagav-an $ sa nandavrajam acyuta.h | *HV_79.0*876:9 | v-asola.mk-arar-up-agryai $ ra?njay-am -asa s-adaram || *HV_79.0*876:10 | ity uktas tau pari.svajya $ nanda.h pra.nayavihvala.h | *HV_79.0*876:11 | p-urayann a/srubhir netre $ saha gopair vraja.m yayau | *HV_79.0*876:12 | [k: 79.0*876 = (var.) Bh-agavata P., 10.45.20--25. :k] pr-aptayauvanadehas tu $ yukto r-aja/sriy-a jvalan & cak-ara mathur-a.m v-irah. % sa ratn-akarabh-u.sa.n-am // HV_79.2 // kasyacit tv atha k-alasya $ sahitau r-amake/savau & guru.m sa.md-ipani.m k-a/syam % avantipurav-asinam \ dhanurvedacik-ir.s-artham # ubhau t-av abhijagmatu.h // HV_79.3 // nivedya gotra.m sv-adhy-ay-am $ -ac-are.n-abhyala.mk.rtau & /su/sr-u/s-u niraha.mk-ar-av % ubhau r-amajan-ardanau \ [k: Dc T1.2 G M ins.: :k] cakratu.h pu.n.dar-ik-ak.sau $ vidy-agraha.nal-alasau | *HV_79.4cd*877 | pratijagr-aha t-au k-a/syo # vidy-a.h pr-ad-ac ca keval-a.h // HV_79.4 // tau ca /srutidharau v-irau $ yath-avat pratipadyat-am & ahor-atrai/s catu.h.sa.s.ty-a % s-a;nga.m vedam adh-iyat-am // HV_79.5 // [k: D6 T1.2 G M subst. for 5cd: :k] s-a;nga.m vedam adh-iyat-a.m $ catu.h.sa.s.ty-a dinais tath-a | *HV_79.5*878 | catu.sp-ade dhanurvede $ c-astragr-ame sasa.mgrahe & [k: D6 S (except T3.4) G(ed.) ins.: :k] lekhya.m ca ga.nita.m cobhau $ pr-apnut-a.m yadunandanau | *HV_79.6ab*879:1 | g-andhavaveda.m k.rtsna.m ca $ tath-a lekhy-a/s ca t-av ubhau | *HV_79.6ab*879:2 | hasti/sik.s-a/sva/sik.s-a/s ca $ dv-ada/s-ahena c-apnut-am || *HV_79.6ab*879:3 | t-av ubhau jagmatur v-irau $ guru.m s-a.md-ipani.m tata.h | *HV_79.6ab*879:4 | dhanurvedacik-ir.s-artha.m $ dharmaj?nau dharmac-ari.nau || *HV_79.6ab*879:5 | t-av i.sv-asavar-ac-aryam $ abhigamya pra.namya ca | *HV_79.6ab*879:6 | tena tau satk.rtau r-ajan $ vicarant-av avanti.su || *HV_79.6ab*879:7 | pa?nc-a/sadbhir ahor-atrair $ da/s-a;nga.m suprati.s.thitam | *HV_79.6ab*879:8 | sarahasya.m dhanurveda.m $ sakala.m t-av av-apnut-am | *HV_79.6ab*879:9 | acire.naiva k-alena gurus % t-av abhya.sik.sayat // HV_79.6 // at-ivam-anu.s-i.m medh-a.m $ tayo/s cintya gurus tad-a & mene t-av -agatau dev-av % ubhau candradiv-akarau // HV_79.7 // dadar/sa ca mah-atm-an-av $ ubhau t-av api parvasu & p-ujayantau mah-adeva.m % s-ak.s-at tryak.sam avasthitam // HV_79.8 // guru.m s-a.md-ipani.m k.r.s.na.h $ k.rtak.rtyo 'bhyabh-a.sata & gurvartha.m ki.m dad-an-iti % r-ame.na saha bh-arata // HV_79.9 // tayo.h prabh-ava.m sa j?n-atv-a $ guru.h prov-aca h.r.s.tavat & putram icch-amy aha.m datta.m % yo m.rto lava.n-ambhasi // HV_79.10 // putra eko hi me j-ata.h $ sa c-api timin-a h.rta.h & prabh-ase t-irthay-atr-ay-a.m % ta.m me tva.m punar -anaya // HV_79.11 // tathety ev-abrav-it k.r.s.no $ r-amasy-anumate sthita.h & gatv-a samudra.m tejasv-i % vive/s-antarjala.m hari.h // HV_79.12 // samudra.h pr-a?njalir bh-utv-a $ dar/say-am -asa ta.m tad-a & tam -aha k.r.s.na.h kv-asau bho.h % putra.h s-a.md-ipaner iti // HV_79.13 // samudras tam uv-aceda.m $ daitya.h pa?ncajano mah-an & timir-upe.na ta.m b-ala.m % grastav-an iti m-adhava // HV_79.14 // [k: Ds G5 ins.: :k] unmathya salil-ad asm-ad $ grastav-an iti bh-arata.h| *HV_79.14*880 | sa pa?ncajanam -as-adya $ jagh-ana puru.sottama.h & na c-asas-ada ta.m b-ala.m % guruputra.m tad-acyuta.h // HV_79.15 // sa tu pa?ncajana.m hatv-a $ /sa;nkha.m lebhe jan-ardana.h & ya.h sa devamanu.sye.su % p-a?ncajanya iti /sruta.h // HV_79.16 // [k: D6 T1.2 G1--3.4(after 13).5 M ins.: :k] gatv-a yamapura.m vi.s.nu.h $ krodhasa.mraktalocana.h | *HV_79.16*881:1 | -asanastha.m tato vi.s.nu.h $ prov-aca yamam -urjitam | *HV_79.16*881:2 | d-iyat-a.m putra ity eva.m $ k-a/syas-a.md-ipaner iti || *HV_79.16*881:3 | tam uv-aca tato vi.s.nu.m $ m.rtyun-a c-ah.rto hare | *HV_79.16*881:4 | evam uktas tad-a k.r.s.no $ yamen-amitavikrama.h | *HV_79.16*881:5 | aho dh-ar.s.tya.m tato m.rtyor $ ity uktv-a dhanur -adade || *HV_79.16*881:6 | -ad-aya ni/sita.m b-a.na.m $ d-iyat-am iti c-abrav-it | *HV_79.16*881:7 | kruddha.m vi.s.nu.m sam-aj?n-aya $ dattav-an kila b-alakam | *HV_79.16*881:8 | tato vaivasvata.m deva.m $ nirjitya puru.sottama.h & [k: ?N1 B1 D8 ins., ?N2.3 B2.3 after second occurrence of 17ab: :k] -asas-ada ca ta.m b-ala.m $ guruputra.m tad-acyuta.h | *HV_79.17ab*882 | [k: Dn ins.: :k] /sa;nkham -ap-urya govindas $ tr-asay-am -asa vai janam | *HV_79.17ab*883 | [k: Dn cont., K1 ?N2.3 V1.2 B2.3 D2 ins. after first occurrence of 17ab: :k] tato yamo 'bhyup-agamya $ vavande ta.m gad-adharam | *HV_79.17ab*884:1 | kim -agamanak.rtya.m te $ ki.m karom-iti c-abrav-it || *HV_79.17ab*884:2 | tam uv-ac-atha vai k.r.s.no $ guruputra.h prad-iyat-am | *HV_79.17ab*884:3 | tayos tatra tad-a yuddham $ -as-id ghoratara.m mahat | *HV_79.17ab*884:4 | -anin-aya guro.h putra.m % cirana.s.ta.m yamak.say-at // HV_79.17 // tata.h s-a.md-ipane.h putra.h $ pras-ad-ad amitaujasa.h & d-irghak-alagata.h preta.h % punar -as-ic char-irav-an // HV_79.18 // tad a/sakyam acintya.m ca $ d.r.s.tv-a sumahad adbhutam & sarve.s-am eva bh-ut-an-a.m % vismaya.h samaj-ayata // HV_79.19 // sa guro.h putram -ad-aya $ p-a?ncajanya.m ca m-adhava.h & ratn-ani ca mah-arh-a.ni % punar -ay-aj jagatpati.h // HV_79.20 // rak.sasas tasya ratn-ani $ mah-arh-a.ni bah-uni ca & -an-ayy-aveday-am -asa % gurave v-asav-anuja.h // HV_79.21 // gad-aparighayuddhe.su $ sarv-astre.su ca t-av ubhau & acir-an mukhyat-a.m pr-aptau % sarvaloke dhanurbh.rt-am // HV_79.22 // tata.h s-a.md-ipane.h putra.m $ tadr-upavayasa.m tad-a & pr-ad-at k.r.s.na.h prat-it-aya % saha ratnair ud-aradh-i.h // HV_79.23 // cirana.s.tena putre.na $ k-a/sya.h s-a.md-ipanis tad-a & sametya mumude r-ajan % p-ujayan r-amake/savau // HV_79.24 // k.rt-astrau t-av ubhau v-irau $ gurum -amantrya suvratau & -ay-atau mathur-a.m bh-uyo % vasudevasut-av ubhau // HV_79.25 // tata.h pratyudyayu.h sarve $ y-adav-a yadunandanau & sab-al-a h.r.s.tamanasa % ugrasenapurogam-a.h // HV_79.26 // /sre.nya.h prak.rtaya/s caiva $ mantri.no 'tha purohit-a.h & sab-alav.rddh-a s-a caiva % pur-i samabhivartata // HV_79.27 // nandit-ury-a.ny av-adyanta $ tu.s.tuvu/s ca jan-ardanam & rathy-a.h pat-ak-am-alinyo % bhr-ajanti sma samantata.h // HV_79.28 // prah.r.s.tamudita.m sarvam $ anta.hpuram a/sobhata & govind-agamane 'tyartha.m % yathaivendramahe tath-a // HV_79.29 // mudit-a/s c-apy ag-ayanta $ r-ajam-arge.su g-ayan-a.h & stav-a/s-i.hpratham-a g-ath-a % y-adav-an-a.m priya.mkar-a.h // HV_79.30 // govindar-amau sa.mpr-aptau $ bhr-atarau lokavi/srutau & sve pure nirbhay-a.h sarve % kr-i.dadhva.m saha b-andhavai.h // HV_79.31 // [k: T1.2 G1.3--5 M4 G(ed.) ins.: :k] tebhyo 'gacchan vide/sebhya.h $ ka.msenodvijit-a/s ca ye | *HV_79.31*885 | na tatra ka/s cid d-ino v-a $ malino v-a vicetana.h & mathur-ay-a.m babhau r-ajan % govinde samupasthite // HV_79.32 // vay-a.msi s-adhuv-aky-ani $ prah.r.s.t-a gohayadvip-a.h & naran-ar-iga.n-a.h sarve % bhejire manasa.h sukham // HV_79.33 // /siv-a/s ca v-at-a.h pravavur $ virajask-a di/so da/sa & daivat-ani ca sarv-a.ni % h.r.s.t-any -ayatane.sv api // HV_79.34 // y-ani li;ng-ani lokasya $ babhu.h k.rtayuge pur-a & t-ani sarv-a.ny ad.r/syanta % pur-i.m pr-apte jan-ardane // HV_79.35 // tata.h k-ale /sive pu.nye $ syandanen-arimardana.h & hariyuktena govindo % vive/sa mathur-a.m pur-im // HV_79.36 // vi/santa.m mathur-a.m ramy-a.m $ tam upendram ari.mdamam & anujagmur yaduga.n-a.h % /sakra.m devaga.n-a iva // HV_79.37 // vasudevasya bhavana.m $ tatas tau yadunandanau & pravi.s.tau h.r.s.tavadanau % candr-adity-av iv-acalam // HV_79.38 // [k: Ks ?N2.3 V B Dn Ds D4 T4 ins.: :k] pare.na tejasopetau $ surendr-av iva r-upinau | *HV_79.38*886 | t-av -ayudh-ani vinyasya $ g.rhe sve svairac-ari.nau & mumud-ate yaduvarau % vasudevasut-av ubhau // HV_79.39 // [k: N (except /S1 ?N1) S (except M1--3) ins.: :k] udy-ane.su vicitre.su $ phalapu.sp-avan-ami.su | *HV_79.39*887:1 | ceratu.h sumah-atm-anau $ y-adavai.h pariv-aritau || *HV_79.39*887:2 | raivatasya sam-ipe.su $ saritsu vimal-asu ca | *HV_79.39*887:3 | padmapatrasam.rddh-asu $ k-ara.n.davayut-asu ca | *HV_79.39*887:4 | [k: D6 T1 G M4 cont., M1--3 ins.: :k] eva.m tau b-alyam utt-ir.nau $ balabhadrajan-ardanau | *HV_79.39*888 | eva.m t-av ekanirm-a.nau $ mathur-ay-a.m /subh-ananau & ugrasen-anugau bh-utv-a % ka.m cit k-ala.m mumodatu.h // HV_79.40 // [k: D6 T1.2 G1.3--5 M4 ins.: :k] u.sitv-a caturo m-as-an $ nandagopa ud-aradh-i.h | *HV_79.40*889:1 | r-amak.r.s.nau sam-ali;ngya $ yadubhi/s c-anumodita.h | *HV_79.40*889:2 | vasudev-abhyanuj?n-ata.h $ svam eva /saka.ta.m yayau | *HV_79.40*889:3 | [k: D6 T1.2 G.1.3--5 M4 cont., G2 M1--3 ins.: :k] {s-uta.h} etad vo b-alacarita.m $ sakala.m munipu.mgav-a.h | *HV_79.40*890:1 | yath-a/sruta.m yath-ayoga.m $ yath-aj?n-anam ud-ah.rtam | *HV_79.40*890:2 | [k: M3 cont.: :k] k.r.s.na.m ke/savam acyuta.m muraripu.m /sauri.m hari.m /s-ar;ngi.na.m | *HV_79.40*891:1 |* vi.s.nu.m vi/svas.rja.m caturbhuja.m /sr-ivallabha.m /sr-idharam | *HV_79.40*891:2 |* ji.s.nu.m daityaripu.m tridh-amanilaya.m trailokyan-atha.m para.m | *HV_79.40*891:3 |* govinda.m puru.sa.m nam-ami /siras-a n-ar-aya.na.m cakri.nam | *HV_79.40*891:4 |* [h: HV (CE) chapter 80, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 14th December 2001 :h] [k: T1 M read adhy. 80--82 after App.I (No.18), T3 repeats them after App.I (No.19), and G3 repeats adhy. 80 after App.I (No.18). :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} [k: After the ref. N (except /S1 Ds D6) T3.4 Bom. Poona Cal. eds repeat 79.1--2 :k] kasya cit tv atha k-alasya $ r-aj-a r-ajag.rhe/svara.h & /su/sr-ava nihata.m ka.msa.m % jar-asa.mdha.h prat-apav-an // HV_80.1 // [k: K ?N V B Dn Ds D1--5 T3.4 M4 (first time) ins. after 1abc, /S1 after the ref.: :k] duhit.rbhy-a.m mah-ipati.h | *HV_80.1*892:1 |* tato n-aticir-at k-al-aj | *HV_80.1*892:2 |* [k: T1 M4 repeat from line 2 to 3b after App.I (No.18). :k] [k: after line 1, D2 ins.: :k] asti.h pr-apti/s ca ka.msasya $ mahi.syau bharatar.sabha | *HV_80.1*892A:1 | hate bhartari du.hkh-arte $ -iyatu.h svapitur g.rh-an | *HV_80.1*892A:2 | [k: 80.1*892A = (var.) Bh-agavata P., 10.5.1. :k] [k: D6 T1(first time).2 G1.2.3(first time).4 M1--3.4(first time) ins. after 1: :k] sa s-adhanena mahat-a $ p-aka/s-asanavikrama.h | *HV_80.1*893 | -ajag-ama .sa.da;ngena $ balena mahat-a v.rta.h & [k: T1 G3 (both second time) ins., G5 cont. after *895, M4 cont. after *893: :k] k.r.s.nasya vadham anvicchan $ madhur-am anvavartata | *HV_80.2ab*894 | jigh-a.msur hi yad-un kruddha.h % ka.msasy-apaciti.m caran // HV_80.2 // [k: D6 T1.2.3(second time) G1.2.3(second time).4.5 M ins.: :k] aya/so hy -atmano rak.sa.ml $ lokanirv-ada/sa;nkay-a | *HV_80.2*895*:1 | duhit.rpr-itik-am-artha.m $ madhur-am avarodhaka.h | *HV_80.2*895*:2 | ak.sauhinyaikavi.m/saty-a $ senay-a ca tad-a saha | *HV_80.2*895*:3 | asti.h pr-apti/s ca n-amn-as $ t-a.m m-agadhasya sute n.rpa & [k: T1(first time) M1--3.4(first time) ins., G3(second time).5 cont. after *897: :k] te dve ca ka.msar-aj-aya $ dadau h.r.s.ta.h sa m-agadha.h || *HV_80.3ab*896:1 | tena te vidhave sy-at-am $ ubhe k.r.s.nena m-agadhe | *HV_80.3ab*896:2 | j-ivaty eva tath-a r-ajan $ v-ire r-aj?n-a.m purogame | *HV_80.3ab*896:3 | jar-asa.mdhasya kaly-anyau % p-ina/sro.nipayodhare \ ubhe ka.msasya te bh-arye # pr-ad-ad b-arhadratho n.rpa.h // HV_80.3 // sa t-abhy-a.m mumude r-aj-a $ badhv-a pitaram -ahukam & sam-a/sritya jar-asa.mdham % an-ad.rtya ca y-adav-an \ /s-urasene/svaro r-aj-a # yath-a te bahu/so /sruta.h // HV_80.4 // j?n-atik-ary-arthasiddhyartham $ ugrasenahite sthita.h & vasudevo 'bhavan nitya.m % ka.mso na mam.r.se ca tam // HV_80.5 // r-amak.r.s.nau vyap-a/sritya $ hate ka.mse dur-atmani & ugraseno 'bhavad r-aj-a % bhojav.r.s.nyandhakair v.rta.h // HV_80.6 // [k: D6 T2.3(second time) G1.2 M1--3 ins.: :k] madhur-a.m p-alay-am -asa $ ke/sav-anumate sthita.h | *HV_80.6*897 | duhit.rbhy-a.m jar-asa.mdha.h $ priy-abhy-a.m balav-an n.rpa.h & priy-artha.m v-irapatn-ibhy-am % up-ay-an mathur-a.m tata.h \ [k: D2 ins.: :k] sa tad apriyam -akar.nya $ /sok-amar.sayuto n.rpa.h | *HV_80.7cd*898:1 | ay-adav-i.m mah-i.m kartu.m $ cakre paramam udyamam || *HV_80.7cd*898:2 | ak.sauhi.n-ibhir vi.m/saty-a $ tis.rbhi/s c-api sa.myuta.h | *HV_80.7cd*898:3 | yadur-ajadh-an-i.m mathur-a.m $ roddhum abhy-agato n.rpa.h | *HV_80.7cd*898:4 | [k: 80.7cd*898 = Bhagavata P., 10.50.3--4. :k] k.rtv-a sarvasamudyoga.m # krodh-ad abhiyayau yad-un // HV_80.7 // prat-ap-avanat-a ye hi $ jar-asa.mdhasya p-arthiv-a.h & mitr-a.ni j?n-ataya/s caiva % sa.myukt-a.h suh.rdas tath-a // HV_80.8 // ta enam anvayu.h sarve $ sainyai.h samuditair v.rt-a.h & [k: T1.3(second time) G3(second time) M ins.: :k] ye n.rp-a.h parvat-at tasm-ad $ gomant-ad vr-i.lit-a gat-a.h | *HV_80.9ab*899:1 | te ca sarve yad-un hantu.m $ jar-asa.mdha.m samanvayu.h | *HV_80.9ab*899:2 | mahe.sv-as-a mah-av-iry-a % jar-asa.mdhapriyai.si.na.h // HV_80.9 // k-ar-u.so dantavaktra/s ca $ cedir-aja/s ca v-iryav-an & kali;ng-adhipati/s caiva % pau.n.dra/s ca balin-a.m vara.h \ -ahv.rti.h kau/sika/s caiva # bh-i.smaka/s ca nar-adhipa.h // HV_80.10 // putra/s ca bh-i.smakasy-api $ rukm-i mukhyo dhanurbh.rt-am & v-asudev-arjun-abhy-a.m ya.h % spardhate sma sad-a bale // HV_80.11 // ve.nud-ari.h /srutarv-a ca $ kr-atha/s caiv-a.m/sum-an api & a;ngar-aja/s ca balav-an % va;ng-an-am adhipas tath-a // HV_80.12 // kausalya.h k-a/sir-aja/s ca $ da/s-ar.n-adhipatis tath-a & suhme/svara/s ca vikr-anto % videh-adhipatis tath-a // HV_80.13 // madrar-aja/s ca balav-a.ms $ trigart-an-am athe/svara.h & s-alvar-aja/s ca vikr-anto % darada/s ca mah-abala.h // HV_80.14 // yavan-adhipati/s caiva $ bhagadatta/s ca v-iryav-an & sauv-irar-aja.h /saibya/s ca % p-a.n.dya/s ca balin-a.m vara.h \ g-andh-arar-aja.h subalo # nagnajic ca mah-abala.h // HV_80.15 // [k: K3 Dn Ds D5 ins.: :k] k-a/sm-irar-ajo gonardo $ darad-adhipatir n.rpa.h | *HV_80.15*900 | [k: K3 Dn Ds D5 cont., K1.4 ?N V B D1.3.4.6 T2.3(both times).4 G1.2.3(first time).5 ins., K2 after 14, D2 after 14ab: :k] duryodhan-adaya/s caiva $ dh-artar-a.s.tr-a mah-abal-a.h | *HV_80.15*901 | ete c-anye ca r-aj-ano $ balavanto mah-arath-a.h & tam anvayur jar-asa.mdha.m % vidvi.santo jan-ardanam // HV_80.16 // te /s-urasen-an -avi/sya $ prabh-utayavasendhan-an & -u.su.h sa.mrudhya mathur-a.m % parik.sipya balais tad-a // HV_80.17 // [h: HV (CE) chapter 81, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 17th December 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} mathuropavane gatv-a $ nivi.s.t-a.ms t-an nar-adhip-an & [k: After the ref. D6 T2 G1.4.5 M4 ins. a passage given in App. I (No. 16) :k] apa/syan v.r.s.naya.h sarve % purask.rtya jan-ardanam // HV_81.1 // [k: T1 G3 M1--3 ins.: :k] t-an -agat-an n.rp-an r-ajan $ m-agadh-an r-ajasattam-an | *HV_81.1*902 | tato h.r.s.taman-a.h k.r.s.no $ r-ama.m vacanam abrav-it & tvarate khalu k-ary-artho % devat-an-a.m na sa.m/saya.h // HV_81.2 // yath-aya.m sa.mnik.r.s.to hi $ jar-asa.mdho nar-adhipa.h & lak.syante hi dhvaj-agr-a.ni % rath-an-a.m v-atara.mhas-am // HV_81.3 // et-ani /sa/sikalp-ani $ nar-a.n-a.m vijig-i.sat-am & chatr-a.ny -arya vir-ajante % procchrit-ani sit-ani ca // HV_81.4 // aho n.rparathodagr-a $ vimal-a/s chatrapa;nktaya.h & abhivartanti na.h /subhr-a % yath-a khe ha.msapa;nktaya.h // HV_81.5 // k-ale khalu n.rpa.h pr-apto $ jar-asa.mdho mah-ipati.h & -avayor yuddhanika.sa.h % prathama.h samar-atithi.h // HV_81.6 // -arya ti.s.th-ava sahit-av $ anupr-apte mah-ipatau & yuddh-arambha.h prayoktavyo % bala.m t-avad vim.r/syat-am // HV_81.7 // evam uktv-a tata.h k.r.s.na.h $ svastha.h sa.mgr-amal-alasa.h & jar-asa.mdham abhiprepsu/s % cak-ara baladar/sanam // HV_81.8 // v-ik.sam-a.na/s ca t-an sarv-an $ n.rp-an yaduvaro 'vyaya.h & -atm-anam -atman-a v-akyam % uv-aca h.rdi mantravit // HV_81.9 // ime te p.rthiv-ip-al-a.h $ p-arthive vartmani sthit-a.h & ye vin-a/sam ihe.syanti % /s-astrad.r.s.tena karma.n-a // HV_81.10 // prok.sit-a.h khalv ime manye $ m.rtyun-a n.rpapu.mgav-a.h & svargag-ani tath-a hy e.s-a.m % vap-u.m.si pracak-a/sire // HV_81.11 // sth-ane bh-arapari/sr-ant-a $ vasudheya.m diva.m gat-a & e.s-a.m n.rpatimukhy-an-a.m % balaughair abhip-i.dit-a \ bh-umir nirantar-a ceya.m # balar-a.s.tr-abhisa.mv.rt-a // HV_81.12 // svalpena khalu k-alena $ vivikta.m p.rthiv-italam & bhavi.syati narendraughai.h % /sata/so vinip-atitai.h // HV_81.13 // [k: T1.3(second time) G1.3.5 M4 ins.: :k] eva.m cintayatas tasya $ k.r.s.nasy-adbhutakarma.na.h | *HV_81.13*903 | [k: M1.2 ins.: :k] eva.m sa.mcintya bhagav-an $ yuddh-aya k.rtani/scaya.h | *HV_81.13*904:1 | sa.mkar.sa.nena sahitas $ tasthau girir iv-acala.h | *HV_81.13*904:2 | jar-asa.mdhas tata.h kruddha.h $ prabhu.h sarvamah-ik.sit-am & nar-adhipasahasraughair % anuy-ato mah-adyuti.h // HV_81.14 // vy-ayatodagraturagai.h $ sayantrai.h susam-ahitai.h & rathai.h s-a.mgr-amikair yuktair % asa;ngagatibhi.h kva cit // HV_81.15 // hemakak.syair mah-agha.n.tair $ v-ara.nair v-aridopamai.h & mah-am-atrottam-ar-u.dhai.h % kalpitai ra.nakovidai.h // HV_81.16 // sv-ar-u.dhai.h s-adibhir yuktai.h $ prek.sam-a.nai.h pravalgitai.h & v-ajibhir meghasa.mk-a/sai.h % plavadbhir iva pattibhi.h // HV_81.17 // kha.dgacarmadharodagrai.h $ pattibhir valgit-ambarai.h & sahasrasa.mkhy-asa.myuktair % utpatadbhir ivoragai.h // HV_81.18 // eva.m caturvidhai.h sainyai.h $ kampam-anair iv-ambudai.h & n.rpo 'bhiy-ato balav-a?n % jar-asa.mdho dh.rtavrata.h // HV_81.19 // sa rathair meghanirgho.sair $ gajai/s ca mada/si?ncitai.h & he.sam-a.nai/s ca turagai.h % k.sve.dam-a.nai/s ca pattibhi.h // HV_81.20 // n-aday-ano di/sa.h sarv-as $ tasy-a.h pury-a van-ani ca & [k: T1.3(second time) G3.5 M G(ed.) ins.: :k] ak.sauhi.ny-a ca vi.m/saty-a $ anuy-ato nar-adhipa.h | *HV_81.21ab*905 | sa r-aj-a s-agar-ak-ara.h % sasainya.h pratyad.r/syata // HV_81.21 // tad bala.m p.rthiv-i/s-an-a.m $ d.rptayodhajan-akulam & k.sve.dit-aspho.titarava.m % meghasainyam iv-ababhau // HV_81.22 // rathai.h pavanasa.mp-atair $ gajai/s ca jaladopamai.h & turagai/s ca javopetai.h % pattibhi.h khagamair iva // HV_81.23 // vimi/sra.m sarvato bh-ati $ mattadviparath-akulam & gharm-ante s-agaragata.m % yathaiv-abhrabala.m tath-a // HV_81.24 // sabal-as te mah-ip-al-a $ jar-asa.mdhapurogam-a.h & pariv-arya pur-i.m sarve % nive/s-ayopacakrire // HV_81.25 // babhau tasya nivi.s.tasya $ bala/sr-i.h /sibirasya vai & /suklaparyantap-ur.nasya % yath-a r-upa.m mahodadhe.h // HV_81.26 // v-itar-atre tata.h k-ale $ samuttasthur mah-ik.sita.h & -aroha.n-artha.m pury-as te % sam-iyur yuddhal-alas-a.h // HV_81.27 // samav-ay-ik.rt-a.h sarve $ yamun-am anu te n.rp-a.h & nivi.s.t-a mantray-am-asur % yuddhak-alakut-uhal-a.h // HV_81.28 // te.s-a.m sutumula.h /sabda.h $ /su/sruve p.rthiv-ik.sit-am & yug-ante bhidyam-an-an-a.m % s-agar-a.n-a.m yath-a svana.h // HV_81.29 // te.s-a.m saka?ncuko.s.n-i.s-a.h $ sthavir-a vetrap-a.naya.h & cerur m-a /sabda ity eva.m % bruvanto r-aja/sasan-at // HV_81.30 // tasya r-upa.m balasy-as-in $ ni.h/sabdastimitasya vai & l-inam-inagrahasyeva % ni.h/sabdasya mahodadhe.h // HV_81.31 // ni.h/sabdastimite tasmin $ yog-ad iva mah-ar.nave & jar-asa.mdho b.rhad v-akya.m % b.rhaspatir iv-adade // HV_81.32 // /s-ighra.m samabhivartant-a.m $ bal-ani p.rthiv-ik.sit-am & sarvato nagar-i ceya.m % janaughai.h pariv-aryat-am // HV_81.33 // a/smayantr-a.ni yujyant-a.m $ k.sepa.n-iy-a/s ca mudgar-a.h & [k: ?N2.3 V1.2 B Ds D4--6 T1 G3 G(ed.) ins.: :k] k-ary-a bh-umi.h sam-a sarv-a $ jalaughai/s ca pariplut-a | *HV_81.34ab*906 | -urdhva.m c-ap-ani v-ahyant-a.m % pr-as-a vai tomar-as tath-a // HV_81.34 // d-aryat-a.m caiva .ta;nkaughai.h $ khanitrai/s ca pur-i drutam & n.rpa/s ca yuddham-argaj?n-a % vinyasyant-am ad-urata.h // HV_81.35 // adyaprabh.rti sainyair me $ pur-irodha.h pravartyat-am & [k: N (except /S1 ?N1) T1.2.3(first time).4 G ins.: :k] y-avad etau ra.ne gopau $ vasudevasut-av ubhau | *HV_81.36ab*907:1 | sa.mkar.sa.na.m ca k.r.s.na.m ca $ gh-atay-ami /sitai.h /sarai.h | *HV_81.36ab*907:2 | -ak-a/sam api b-a.naughair % ni.hsa.mp-ata.m yath-a bhavet // HV_81.36 // may-anu/si.s.t-as ti.s.thantu $ pur-ibh-umi.su p-arthiv-a.h & te.su te.sv avak-a/se.su % /s-ighram -aruhyat-a.m pur-i // HV_81.37 // madra.h kali;ng-adhipati/s $ cekit-ana.h sab-ahlika.h & ka/sm-irar-ajo gonarda.h % kar-u.s-adhipatis tath-a // HV_81.38 // druma.h ki.mpuru.sa/s caiva $ p-arvat-iya.s ca d-amana.h & nagary-a.h pa/scima.m dv-ara.m % k.sipram -arohayantv iti // HV_81.39 // pauravo ve.nud-ari/s ca $ vaidarbha.h somakas tath-a & rukm-i ca bhoj-adhipati.h % s-ury-ak.sa/s caiva m-alava.h // HV_81.40 // [k: ?N2.3 D4 ins.: :k] p-a?nc-al-an-am adhipatir $ drupad-an-a.m mah-abala.h | *HV_81.40*908 | vind-anuvind-av -avantyau $ dantavaktra/s ca v-iryav-an & [k: D1.5 ins.: :k] dak.si.na.m nagaradv-ara.m $ /s-ighram -arodhayantv iti | *HV_81.41ab*909 | ch-agali.h purumitra/s ca % vir-a.ta/s ca mah-ipati.h // HV_81.41 // kau/s-ambyo m-alava/s caiva $ /satadhanv-a vid-uratha.h & bh-uri/srav-as trigarta/s ca % b-a.na.h pa?ncanadas tath-a // HV_81.42 // uttara.m nagaradv-aram $ ete durgasah-a n.rp-a.h & -arohant-a.m vimardant-a.m % vajrapratimagaurav-a.h // HV_81.43 // ul-uka.h kaitaveya/s ca $ v-ira/s c-a.m/sumata.h suta.h & ekalavyo b.rhatk.satra.h % k.satradharm-a jayadratha.h // HV_81.44 // uttamauj-a/s ca /salya/s ca $ kaurav-a.h kaikay-as tath-a & vaidi/so v-amadeva/s ca % s-aketa/s ca sin-ipati.h // HV_81.45 // p-urva.m nagaranirvy-uham $ ete.sv -ayattam astu va.h & tvarayanto 'bhidh-avantu % v-at-a iva bal-ahak-an // HV_81.46 // aha.m ca darada/s caiva $ cedir-aja/s ca sa.mgat-a.h & dak.si.na.m nagaradv-ara.m % p-alayi.sy-ama da.m/sit-a.h // HV_81.47 // evam e.s-a pur-i k.sipra.m $ samant-ad ve.s.tit-a balai.h & vajr-avap-atapratima.m % pr-apnotu tumula.m bhayam // HV_81.48 // gadino ye gad-abhis te $ parighai.h parigh-ayudh-a.h & apare vividhai.h /sastrair % d-arayantu pur-im im-am // HV_81.49 // adyaiva tu nagary e.s-a $ vi.samoccayasa.mka.t-a & k-ary-a bh-umisam-a sarv-a % bhavadbhir vasudh-adhipai.h // HV_81.50 // [k: T1.3(second time) G3.5 G(ed.) ins.: :k] evam uktv-a jar-asa.mdha.h $ /sakratulyapar-akrama.h | *HV_81.50*910 | catura;ngabala.m vy-uhya $ jar-asa.mdho vyavasthita.h & ath-abhyay-ad yad-un kruddha.h % saha sarvair nar-adhipai.h \ pratijagmur da/s-arh-as ta.m # vy-u.dh-an-ik-a.h prah-ari.na.h // HV_81.51 // [k: D2 ins.: :k] t-av -agatau tad-a d.r.s.tv-a $ y-adavau sainyam agragau | *HV_81.51*911:2:1 | ru.s-aha m-agadho v-ik.sya $ he k.r.s.na puru.s-adhama | *HV_81.51*911:2:2 | na tvay-a yoddhum icch-ami $ b-alakeneti lajjay-a || *HV_81.51*911:2:3 | tava r-ama yada /sraddh-a $ yuddhe sthairya.m samudvaha | *HV_81.51*911:2:4 | hato v-a maccharai/s channa $ deha.h svar y-ahi m-a.m jahi || *HV_81.51*911:2:5 | {/sr-i bhagav-an uv-aca} na vai /s-ur-a vikatthante $ dar/sayanty eva pauru.sam | *HV_81.51*911:2:6 | na g.rh.n-imo vaco r-ajan $ n-aturasya mum-ur.sata.h | *HV_81.51*911:2:7 | [k: cf. Bh-agavata P., 10.50.17c--20d. :k] tad yuddham abhavad ghora.m $ te.s-a.m dev-asuropamam & alp-an-a.m bahubhi.h s-ardha.m % vyati.saktarathadvipam // HV_81.52 // [k: D6 T1.2.3(second time) G1.3.5 M G(ed.) ins.: :k] ugrasena.m purask.rtya $ v-asudevahal-ayudhau | *HV_81.52*912:1 | rathasth-av abhivartet-a.m $ yuddh-aya ra.nakovidau | *HV_81.52*912:2 | nagar-an ni.hs.rtau d.r.s.tv-a $ vasudevasut-av ubau & k.subdha.m naravar-an-ika.m % trastasa.mm-u.dhav-ahanam // HV_81.53 // rathasthau da.m/sitau caiva $ ceratus tatra y-adavau & makar-av iva sa.mrabdhau % samudrak.sobha.n-av ubhau // HV_81.54 // t-abhy-a.m m.rdhe prayukt-abhy-a.m $ y-adav-abhy-a.m matir babhau & [k: For 55ab K1.3.4 ?N2.3 V B D T2.3(first time).4 G1.2.5 subst.: :k] tayo.h prayudhyato.h sa.mkhye $ matir -as-id dh.rt-atmano.h | *HV_81.55ab*913 | -ayudh-an-a.m pur-a.n-an-am % -ad-ane k.rtalak.sa.n-a // HV_81.55 // tata.h kh-an nipatanti sma $ d-ipt-any -ahavasa.mplave & lelih-an-ani divy-ani % mah-anti sud.r.dh-ani ca // HV_81.56 // kravy-adair anuy-at-ani $ m-urtimanti b.rhanti ca & t.r.sit-any -ahave bhoktu.m % n.rpam-a.ms-ani vai bh.r/sam // HV_81.57 // divyasragd-amadh-ar-i.ni $ tr-asayanti nabha/scar-an & prabhay-a bh-asam-an-ani % da.m/sit-ani di/so da/sa // HV_81.58 // hala.m sa.mvartaka.m n-ama $ saunanda.m musala.m tath-a & dhanu.s-a.m pravara.m /s-ar;nga.m % gad-a kaumodak-i ca ha // HV_81.59 // catv-ary et-ani tej-a.msi $ vi.s.nuprahara.n-ani ca & t-abhy-a.m samavat-ir.n-ani % y-adav-abhy-a.m mah-ara.ne // HV_81.60 // jagr-aha prathama.m r-amo $ lal-amapratima.m halam & ta.m sarpam iva sarpanta.m % divyam-al-akula.m m.rdhe // HV_81.61 // saunanda.m ca tata.h /sr-im-an $ nir-anandakara.m dvi.s-am & savyena s-atvat-a.m /sre.s.tho % jagr-aha musalottamam // HV_81.62 // dar/san-iya.m ca loke.su $ dhanur jaladanisvanam & n-amn-a /s-ar;ngam iti khy-ata.m % vi.s.nur jagr-aha v-iryav-an // HV_81.63 // devair nigadit-arthasya $ gad-a tasy-apare kare & vi.sakt-a kumud-ak.sasya % n-amn-a kaumodak-iti s-a // HV_81.64 // tau saprahara.nau v-irau $ s-ak.s-ad vi.s.nos tan-upamau & samare r-amagovindau % rip-u.ms t-an pratyayudhyat-am // HV_81.65 // s-ayudhapragrahau v-irau $ t-av anyonyamay-av ubhau & p-urvaj-anujasa.mj?nau tau % r-amagovindalak.sa.nau \ dvi.satsu pratikurv-a.nau # par-akr-antau yathe/svarau // HV_81.66 // [k: N (except ?N1) T1.2.3(first time).4 G ins.: :k] viceratur yath-a devau $ vasudevasut-av ubhau | *HV_81.66*914 | halam udyamya r-amas tu $ sarpendram iva kopita.h & cac-ara samare v-iro % dvi.sat-am antako yath-a // HV_81.67 // vikar.san rathay-uth-ani $ k.satriy-a.n-a.m mah-atman-am & cak-ara ro.sa.m saphala.m % n-age.su ca haye.su ca // HV_81.68 // ku?njar-a.ml l-a;ngalak.sipt-an $ musal-ak.sepat-a.dit-an & r-amo vir-ajan samare % nirmamantha yath-acal-an // HV_81.69 // te vidhyam-an-a r-ame.na $ samare k.satriyar.sabh-a.h & jar-asa.mdh-antika.m v-ir-a.h % samar-art-a.h prajagmire // HV_81.70 // t-an uv-aca jar-asa.mdha.h $ k.satradharme vyavasthita.h & dhig et-a.m k.satrav.rtti.m va.h % samare k-atar-atman-am // HV_81.71 // par-av.rttasya samare $ virathasya pal-ayata.h & bhr-u.nahaty-am iv-asahy-a.m % pravadanti man-i.si.na.h // HV_81.72 // bh-it-a.h kasm-an nivartadhva.m $ dhig et-a.m k.satrav.rttit-am & k.sipra.m samabhivartadhva.m % mama v-akyena codit-a.h \ [k: N (except /S1?N1 D1) T1.2.3(first time).4 G1.2.5 ins.: :k] atha v-a ti.s.thata rathai.h $ prek.sak-a.h samavasthit-a.h | *HV_81.73cd*915 | y-avad etau ra.ne gopau # pre.say-ami yamak.sayam // HV_81.73 // [k: M1--3 ins.: :k] sthito 'smi yuddhe sa.mrabdha.h $ k.satriy-a vijay-aya hi | *HV_81.73*916 | tatas te k.satriy-a.h sarve $ jar-asa.mdhena codit-a.h & s.rjanta.h /saraj-al-ani % h.r.s.t-a yoddhu.m vyavasthit-a.h // HV_81.74 // te hayai.h k-a?ncan-ap-i.dai $ rathai/s c-ambudan-adibhi.h & n-agai/s c-ambhodasa.mk-a/sair % mah-am-atrapracoditai.h // HV_81.75 // satanutr-a.h sanistri.m/s-a.h $ sapat-ak-ayudhadhvaj-ah. & sv-aropitadhanu.smanta.h % sut-u.n-ir-a.h satomar-a.h // HV_81.76 // sacchatrotsedhina.h sarve $ c-aruc-amarav-ijit-a.h & ra.ne te 'bhigat-a reju.h % syandanasth-a mah-ik.sita.h // HV_81.77 // te yuddhar-ag-a rathino $ vyag-ahanta yudh-a.m var-a.h & gad-abhi/s caiva gurv-ibhi.h % k.sepa.n-iyai/s ca mudgarai.h // HV_81.78 // [k: ?N2.3 V B Dn Ds D2--5 T3(first time).4 ins.: :k] etasminn antare tatra $ dev-an-a.m nandivardhana.h | *HV_81.78*917 | [k: D6 T1.2.3(second time) G1.3.5 M G(ed.) ins.: :k] etasminn antare r-aj-a $ jar-asa.mdha.h prat-apav-an | *HV_81.78*918:1 | dadhmau /sa;nkha.m mah-an-ada.m $ di/sa.h sarv-a vin-adayan || *HV_81.78*918:2 | tac chrutv-a devadevo 'pi $ p-a?ncajanyam anuttamam | *HV_81.78*918:3 | yasya n-adena vitrast-a $ divisth-a.h sarvadevat-a.h | *HV_81.78*918:4 | kim u sainy-ani sarv-a.ni $ vitrast-an-iti k-a kath-a | *HV_81.78*918:5 | supar.nadhajam -asth-aya $ k.r.s.nas tu ratham uttamam & tad-abhyay-aj jar-asa.mdha.m % /sarair vivy-adha c-a.s.tabhi.h // HV_81.79 // [k: D6 T1.3(second time) G1.3.5 M ins., T2 cont. after *918, G4 ins. after 79ab: :k] so 'pi vidhv-a.s.tabhir $ vi.s.num ugrasena.m dadar/sa ha | *HV_81.79*919:1 | p-ar/svastha.m ca harer -aha $ /s.r.nu r-ajan vaco mama || *HV_81.79*919:2 | tva.m kim -as-in n.rpo r-anan $ v.r.s.n-in-a.m s-a.mprata.m vada | *HV_81.79*919:3 | aj?n-an-am agra.n-i.h sa tva.m $ ko 'nyas tvatsad.r/so bhuvi || *HV_81.79*919:4 | yat tu datta.m kil-anena $ pi.n.dam -atmajagh-atin-a | *HV_81.79*919:5 | tad bhu;nkte tad bhav-an nitya.m $ vad-andha kim ata.h param || *HV_81.79*919:6 | hatv-a c-aya.m suta.m /sauris $ tava r-ajaka nirdaya.h | *HV_81.79*919:7 | tv-am eva r-ajye sa.msth-apya $ s-a.mprata.m yuddhal-alasa.h || *HV_81.79*919:8 | tasya bh.rtyatvam -ay-asi $ r-aja/sabda.m samudvahan | *HV_81.79*919:9 | kevala.m vayas-a v.rddho $ na tu j?n-anena r-ajaka || *HV_81.79*919:10 | nirlajja bhogasa.msakta $ k.sudrajanto n.rp-adhama | *HV_81.79*919:11 | ito y-ahi v.rth-av.rddha $ tv-a.m dra.s.tu.m n-aham utsahe || *HV_81.79*919:12 | atha yuddha.m sam-alipsu.h $ k.sa.na.m ti.s.tha mam-agrata.h | *HV_81.79*919:13 | hani.sye tv-a.m hi sabala.m $ sahari.m sabala.m tath-a || *HV_81.79*919:14 | ity uktv-a dhanur -ad-aya $ tasthau tatpuratas tad-a || *HV_81.79*919:15 | tac chrutva ro.sat-amr-ak.so $ babh-a.se m-agadha.m hari.h | *HV_81.79*919:16 | antardh-ana.m gatas tasm-ad $ gomant-at parvatottam-at || *HV_81.79*919:17 | tvam id-an-i.m sam-ay-asi $ balai.h sarvai.h samanvita.h | *HV_81.79*919:18 | sthito 'smi yuddhasa.mrabdha.h $ k.satriy-a.n-a.m k.say-avaha.h || *HV_81.79*919:19 | sa ev-asmi /si/s-u r-ajan $ bhav-an api sa eva hi | *HV_81.79*919:20 | naitad yukta.m v.rth-a r-ajann $ ugrasena.m prabh-a.situm | *HV_81.79*919:21 | m-am eva vada r-ajendra $ /satrur asmi tava prabho | *HV_81.79*919:22 | drak.syase yat k.rta.m r-ajan $ may-a s-a.mpratam -id.r/sam || *HV_81.79*919:23 | atha ki.m bahunoktena $ /sira/s chetsy-ami te n.rpa | *HV_81.79*919:24 | na karo.si yadi tva.m hi $ r-ajendr-adya pal-ayanam || *HV_81.79*919:25 | ity uktv-a pa?ncavi.m/saty-a $ n.rpa.m vivy-adha ke/sava.h | *HV_81.79*919:26 | s-arathi.m c-asya vivy-adha $ pa?ncabhir ni/sitai.h /sarai.h & jagh-ana turag-a.m/s c-ajau % yatam-anasya v-iryav-an // HV_81.80 // [k: T2 G1.4.5 ins., D6 T1 G3 M after 80ab, T3(second time) after second occurrence of 80ab: :k] dhanu/s ciccheda r-ajendra $ jar-asa.mdhasya ke/sava.h | *HV_81.80*920:1 | dhvaja.m c-asya praciccheda $ s-arathi.m ca jagh-ana ha || *HV_81.80*920:2 | ratha.m c-asya praciccheda $ sarvak.satrasya pa/syata.h | *HV_81.80*920:3 | viratho vidhanu.ska/s ca $ tasthau bh-utalam -asthita.h | *HV_81.80*920:4 | ta.m k.rcchragatam -aj?n-aya $ citraseno mah-aratha.h & sen-an-i.h kau/sika/s caiva % k.r.s.na.m vivy-adhatu.h /sarai.h // HV_81.81 // tribhir vivy-adha sa.msakta.m $ baladeva.m ca kau/sika.h & baladevo dhanu/s c-asya % bhallen-ajau dvidh-akarot \ javen-abhyardayac c-api # t-an ar-i?n /sarav.r.s.tibhi.h // HV_81.82 // [k: N (except ?N1) T3(first time) G ins.: :k] bahubhir bahudh-a v-ira.h $ samant-at svar.nabh-u.sa.nai.h | *HV_81.82*921 | ta.m citrasena.h sa.mrabdho $ vivy-adha navabhi.h /sarai.h & kau/sika.h pa?ncabhi/s c-api % jar-asa.mdha/s ca saptabhi.h // HV_81.83 // tribhis tribhi/s ca n-ar-acais $ t-an bibheda jan-ardana.h & [k: D6 T1.2.3(second time) G1.4.5 M ins.: :k] dhanur anyat sam-ad-aya $ magadhendro mah-ipati.h | *HV_81.84ab*922:1 | ugrasena.m sam-ajaghne $ /sare.na ni/sitena ha || *HV_81.84ab*922:2 | sa /saro 'tha mah-ar-aja $ r-aj-ana.m sa vyac-ucudat | *HV_81.84ab*922:3 | pit-a ka.msasya r-ajendra $ /sarair vivy-adha saptabhi.h || *HV_81.84ab*922:4 | saptaty-a ca jar-asa.mdha.m $ puna/s ca navabhi.h /sarai.h | *HV_81.84ab*922:5 | jar-asa.mdha.h sam-ajaghne $ r-aj-ana.m yadunandanam | *HV_81.84ab*922:6 | /sarair da/sasahasrai/s ca $ m-adhavasya hi pa/syata.h || *HV_81.84ab*922:7 | ugraseno dhanu.sp-a.nir $ dhanu/s c-asya dvidh-akarot || *HV_81.84ab*922:8 | punar -ad-aya c-apa.m tu $ jar-asa.mdha.h prat-apav-an | *HV_81.84ab*922:9 | ugrasena.m vi.m/satibhi.h $ /sarai.h suni/sitair api || *HV_81.84ab*922:10 | vivy-adha r-ajar-aj-ana.m $ baladevasya pa/syata.h | *HV_81.84ab*922:11 | dhanu/s c-asya dvidh-a r-ajan $ mu.s.tide/se tath-akarot || *HV_81.84ab*922:12 | -ad-aya ni/sita.m b-a.na.m $ jar-asa.mdha.h prat-apav-an | *HV_81.84ab*922:13 | vivy-adha r-ajan r-ajendro $ r-aj-ana.m h.rdaye prabhu.h || *HV_81.84ab*922:14 | a/sv-a.m/s caiva praciccheda $ /sare.na nataparva.n-a | *HV_81.84ab*922:15 | ratha.m c-asya dvidh-a cakre $ dhvaja.m ca pr-adunon n.rpa.h || *HV_81.84ab*922:16 | rath-ac caiva pradudr-ava $ v.r.s.n-in-a.m n.rpasattama.h || *HV_81.84ab*922:17 | kau/sika/s citrasena/s ca $ jar-asa.mdho mah-ipati.h | *HV_81.84ab*922:18 | jan-ardana.m mah-ar-aja $ sam-ajaghnus tribhis tribhi.h | *HV_81.84ab*922:19 | [k: After line 17, T1.3 M2.4 ins.: :k] jar-asa.mdha.h /sarair bhagno $ vasudevasya pa/syata.h | *HV_81.84ab*922A | pa?ncabhi.h pa?ncabhi/s caiva % baladeva.h /sitai.h /sarai.h // HV_81.84 // rathe.s-a.m c-api ciccheda $ citrasenasya v-iryav-an & baladevo dhanu/s c-ajau % bhallen-asya dvidh-akarot // HV_81.85 // sa cchinnadhanv-a viratho $ gad-am -ad-aya v-iryav-an & abhyadravat susa.mkruddho % jigh-a.msur musal-ayudham // HV_81.86 // sis.rk.satas tu n-ar-ac-a.m/s $ citrasenavadhai.si.na.h & dhanu/s ciccheda r-amasya % jar-asa.mdho mah-abala.h \ gaday-a ca jagh-an-a/sv-an # kop-at sa magadhe/svara.h // HV_81.87 // [k: K2.3 ?N2.3 V B Dn Ds D1--4.8 T2.3(second time).4 G1.2.4.5 ins., K1 after 88, K4 D5 after 87cd: :k] r-ama.m c-abhyadravad v-iro $ jar-asa.mdho mah-abala.h | *HV_81.87*923 | -ad-aya musala.m r-amo $ jar-asa.mdham up-adravat & tayos tu yuddham abhavat % parasparavadhai.si.no.h // HV_81.88 // [k: K2--4 ?N2.3 V B D T2.3(first time).4 G1.2.4.5 ins., K1 cont. after *923: :k] citrasenas tu sa.msakta.m $ d.r.s.tv-a r-ame.na m-agadham | *HV_81.88*924:1 | ratham anya.m sam-aruhya $ jar-asa.mdham av-arayat || *HV_81.88*924:2 | tato balena mahat-a $ gaj-an-ikena c-apy atha | *HV_81.88*924:3 | ubhayor antare t-abhy-a.m $ sa.mkula.m samapadyata | *HV_81.88*924:4 | tata.h sainyena mahat-a $ jar-asa.mdho 'bhisa.mv.rta.h & r-amak.r.s.n-agrag-an bhoj-an % -asas-ada mah-abala.h // HV_81.89 // tata.h prak.subhitasyeva $ s-agarasya mah-asvana.h & pr-adur babh-uva tumula.h % senayor ubhayos tayo.h // HV_81.90 // ve.nubher-im.rda;ng-an-a.m $ /sa;nkh-an-a.m ca sahasra/sa.h & ubhayo.h senayo r-ajan % pr-adur -as-in mah-asvana.h // HV_81.91 // k.sve.dit-aspho.titotkru.s.tais $ tumula.h sarvato 'bhavat & utpap-ata raja/s c-api % khuranemisamuddhatam // HV_81.92 // samudyatamah-a/sastr-a.h $ prag.rh-ita/sar-asan-a.h & anyonyam abhigarjanta.h % /s-ur-as tatr-avatasthire // HV_81.93 // rathina.h s-adina/s caiva $ pattaya/s ca sahasra/sa.h & gaj-a/s c-atibal-as tatra % sa.mnipetur abh-itavat // HV_81.94 // [k: D2 ins.: :k] tatas te.s-a.m mah-ar-aja $ n.rp-a.n-a.m jayak-a;nk.si.n-am | *HV_81.94*925 | sa sa.mprah-aras tumulas $ tyaktv-a pr-a.n-an avartata & v.r.s.n-ibhi.h saha yodh-an-a.m % jar-asa.mdhasya d-aru.na.h // HV_81.95 // tata.h /sinir an-adh.r.s.tir $ babhrur vip.rthur -ahuka.h & baladeva.m purask.rtya % sainyasy-ardhena da.m/sit-a.h // HV_81.96 // dak.si.na.m pak.sam -asedu.h $ /satrusainyasya bh-arata & p-alita.m cedir-ajena % jar-asa.mdhena c-abhibho // HV_81.97 // ud-icyai/s ca mah-av-iryai.h $ /salyas-alv-adibhir n.rpai.h & s.rjanta.h /saravar.s-a.ni % samabhityaktaj-ivit-a.h // HV_81.98 // -ag-avaha.h p.rthu.h kahva.h $ /satadyumno vid-uratha.h & k.r.s-ike/sa.m purask.rtya % sainyasy-ardhena da.m/sit-a.h // HV_81.99 // bh-i.smake.n-abhiguptasya $ rukmi.n-a ca mah-atman-a & [k: /S1 K1--3 ?N2.3 B Dn Ds D2.4 ins.: :k] devaken-api r-ajendra $ tath-a madre/svare.na ca | *HV_81.100ab*926 | pr-acyai/s ca d-ak.si.n-atyai/s ca % guptav-iryabal-anvitai.h // HV_81.100 // te.s-a.m yuddha.m samabhavat $ samabhityaktaj-ivitam & /sakty.r.s.tipr-asab-a.naugh-an % s.rjat-a.m tumula.m mahat // HV_81.101 // s-atyaki/s citraka.h /sy-amo $ yuyudh-ana/s ca v-iryav-an & r-aj-adhidevo m.rdura.h % /svaphalka/s ca mah-abala.h // HV_81.102 // satr-ajic ca prasena/s ca $ balena mahat-a v.rt-a.h & vy-uhasya pak.sa.m te savya.m % prat-iyur dvi.sat-a.m m.rdhe // HV_81.103 // vy-uhasy-ardha.m sam-asedur $ m.rdure.n-abhirak.sitam & [k: T1.3(second time) G3 M4 ins.: :k] tatra yuddha.m samabhavan $ mahad dev-asuropamam | *HV_81.104ab*927:1 | alp-an-a.m bahubhi.h sardha.m $ v-asudevavyap-a/sray-at || *HV_81.104ab*927:2 | eva.m yuddham abh-ut te.s-a.m $ /s-ur-a.n-a.m har.savardhanam | *HV_81.104ab*927:3 | bh-ir-u.n-a.m tr-asajanana.m $ yamar-a.s.travivardhanam | *HV_81.104ab*927:4 | r-ajabhi/s c-api bahubhir % ve.nud-arimukhai.h saha // HV_81.104 // [k: /S1 M1--3 om. 104cd :k] [k: ?N3 V1.2 B2.3 Cal. ed. ins.: :k] prat-icyai/s ca balodagrair $ dh-artar-a.s.trai/s ca p-alitam | *HV_81.104*928 | [h: HV (CE) chapter 82, transliterated by John Brockington, proof--read by John Brockington, version of 21st December 2001 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tato yuddh-ani v.r.s.n-in-a.m $ babh-uva sumah-anty atha & m-agadhasya mah-am-atyair % n.rpai/s caiv-anuy-ayibhi.h // HV_82.1 // [k: T1.3(second time) G3.5 M G(ed.) ins.: :k] dva.mdvayuddha.m samabhavat $ senayor ubhayos tad-a | *HV_82.1*929 | rukmi.n-a v-asudevasya $ bh-i.smakasy-ahukena ca & kr-athasya vasudevena % kau/sikasya ca babhru.n-a \ gadena cedir-ajasya # dantavaktrasya /sa.mbhun-a // HV_82.2 // [k: D6 T1.2.3(second time) G1.3--5 M ins.: :k] vind-anuvind-av -avantyau $ yuyudh-anena sa.mgatau | *HV_82.2*930:1 | ekalavyo mah-ar-aja $ pradyumnen-atha sa.mgata.h | *HV_82.2*930:2 | tath-anyair v.r.s.niv-ir-a.n-a.m $ n.rp-a.n-a.m ca mah-atman-am & yuddham -as-id dhi sainy-an-a.m % sainikair bharatar.sabha // HV_82.3 // [k: N (except /S1 K3 ?N1) T1.2.3(first time).4 G M4 ins., T3(second time) ins. after 3ab: :k] ah-ani pa?nca caika.m ca $ .sa.t sapt-a.s.tau ca d-aru.nam | *HV_82.3*931 | gajair gaj-a hayair a/sv-a.h $ pad-at-a/s ca pad-atibhi.h & rath-a rathair vimi/srai/s ca % yodh-a yuyudhire n.rpa // HV_82.4 // jar-asa.mdhasya raj?nas tu $ r-ame.n-as-it sam-agama.h & mahendrasyeva v.rtre.na % d-aru.no lomahar.sa.na.h // HV_82.5 // [k: after 5, T1.3 G3.5 M ins. a passage given in App.I (No.17) :k] [k: /S1 K ?N V B Dn Ds D1--4 T4 G1.2 ins., D5 ins. after 4: :k] avek.sya rukmi.n-i.m k.r.s.no $ rukmi.na.m na vyapothayat || *HV_82.5*932:1 | jvalan-ark-a.m/susa.mk-a/s-an $ -a/s-ivi.savi.sopam-an | *HV_82.5*932:2 | v-aray-am -asa k.r.s.no vai $ /sar-a.ms tasya tu /sik.say-a | *HV_82.5*932:3 | [k: D6 T2 G1.4.5 then ins. a passage given in App.I (No.17): :k] anye.s-a.m sumah-an -as-id $ balaugh-an-a.m parik.saya.h & ubhayo.h senayo r-ajan % m-a.msa/so.nitakardama.h // HV_82.6 // kabandh-ani samuttasthu.h $ subah-uni samantata.h & [k: T3(second time) G3.5 M ins.: :k] pi/s-ac-a r-ak.sas-a/s ca $ m-a.msa/so.nital-alas-a.h | *HV_82.7ab*933 | tasmin vimarde yodh-an-a.m % sa.mkhy-avyaktir na vidyate // HV_82.7 // rath-i r-amo jar-asa.mdha.m $ /sarair -a/s-ivi.sopamai.h & -av.rnvann abhyay-ad v-iras % ta.m ca r-aj-a sa m-agadha.h // HV_82.8 // [k: N (except /S1 ?N1) T2.3(first time).4 G1.2.4.5 ins.: :k] abhyavartata vegena $ syandanen-a/sug-amin-a | *HV_82.8*934:1 | anyonya.m vividhair astrair $ vidhv-a vidhv-a vinedatu.h | *HV_82.8*934:2 | tau k.s-ina/sastrau virathau $ hat-a/svau hatas-arath-i & gade g.rh-itv-a vikr-ant-av % anyonyam abhidh-avat-am // HV_82.9 // kampayantau bhuva.m v-irau $ t-av udyatamah-agadau & dad.r/s-ate mah-atm-anau % gir-i sa/sikhar-av ubhau // HV_82.10 // vyup-aramanta yuddh-ani $ prek.santau puru.sar.sabhau & sa.mrabdh-av abhidh-avantau % gad-ayuddhe.su vi/srutau // HV_82.11 // ubhau tau param-ac-aryau $ loke khy-atau mah-abalau & matt-av iva gajau yuddhe % anyonyam abhidh-avat-am // HV_82.12 // tato dev-a.h sagandharv-a.h $ siddh-a/s ca paramar.saya.h & samantata/s c-apsarasa.h % sam-ajagmu.h sahasra/sa.h // HV_82.13 // [k: V ins.: :k] pit-amaha/s ca bhagav-an $ yuddha.m dra.s.tu.m sam-agata.h | *HV_82.13*935 | tad devayak.sagandharva $ mahar.sibhir ala.mk.rtam & /su/subhe 'bhyadhika.m r-ajan % diva.m jyotir ga.nair iva // HV_82.14 // abhidudr-ava r-ama.m tu $ jar-asa.mdho mah-abala.h & savya.m ma.n.dalam -av.rtya % baladevas tu dak.si.nam // HV_82.15 // tau prajahrur anyonya.m $ gad-ayuddhavi/s-aradau & dant-abhy-am iva m-ata;ngau % n-adayantau di/so da/sa // HV_82.16 // gad-anip-ato r-amasya $ /su/sruve '/saninisvana.h & jar-asa.mdhasya cara.ne % parvatasyeva d-iryata.h // HV_82.17 // na sma kampayate r-ama.m $ jar-asa.mdhakaracyut-a & gad-a gad-abh.rt-a.m /sre.s.tha.m % vindhya.m girim iv-acalam // HV_82.18 // r-amasya tu gad-avega.m $ v-iry-at sa magadhe/svara.h & sehe dhairye.na mahat-a % /sik.say-a ca vyapohayat // HV_82.19 // [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1--5 T3(first time).4 G2 ins., D6 T2 G1.4.5 cont. after 82.19*937: :k] eva.m tau tatra sa.mgr-ame $ vicarantau mah-abalau | *HV_82.19*936:1 | ma.n.dal-ani vicitr-a.ni $ viceratur ari.mdamau || *HV_82.19*936:2 | vy-ayacchantau cira.m k-ala.m $ pari/sr-antau ca tasthatu.h | *HV_82.19*936:3 | sam-a/sv-asya muh-urta.m tu $ punar anyonyam -ahat-am || *HV_82.19*936:4 | eva.m tau yodhamukhyau tu $ sama.m yuyudhatu/s ciram | *HV_82.19*936:5 | na ca tau yuddhavaimukhyam $ ubh-av eva prajagmatu.h || *HV_82.19*936:6 | ath-apa/syad gad-ayuddhe $ vi/se.sa.m tasya v-iryav-an | *HV_82.19*936:7 | r-ama.h kruddho gad-a.m tyaktv-a $ jagr-aha musalottamam || *HV_82.19*936:8 | tam udyata.m tad-a d.r.s.tv-a $ musala.m ghoradar/sanam | *HV_82.19*936:9 | amogha.m baladevena $ kruddhena tu mah-ara.ne | *HV_82.19*936:10 | [k: D6 T1.2.3(second time) G1.3--5 M ins.: :k] kruddho 'tha r-amabhadras tu $ gaday-a ta.m jag-ama ha | *HV_82.19*937:1 | jar-asa.mdho 'tha gaday-a $ balabhadra.m sam-ahanat || *HV_82.19*937:2 | prathamas tv atha r-ame.na $ gad-ap-ada.h sam-adade | *HV_82.19*937:3 | dvit-iyo magadhendre.na $ t.rt-iya.m tu hal-ayudha.h | *HV_82.19*937:4 | caturtha.m tu jar-asa.mdha.h $ pa?ncama.m tu yad-udvaha.h || *HV_82.19*937:5 | tayo.h p-adaprah-ara/s ca $ c-alay-am -asa medin-im || *HV_82.19*937:6 | tato dev-a.h sagandharv-a $ yak.s-a/s ca paramar.saya.h | *HV_82.19*937:7 | bh-it-a.h svast-iti caiv-ahur $ lok-an-a.m brahma.na/s ca ha || *HV_82.19*937:8 | tata.h kruddho jar-aputras $ t-a.day-am -asa vak.sasi | *HV_82.19*937:9 | /so.nita.m codvaman r-ama.h $ /srama.m ca samav-apa ha || *HV_82.19*937:10 | vi/sramya bh-umau ki.mcit tu $ punar utth-aya y-adava.h | *HV_82.19*937:11 | -ahatya gaday-a m-urdhni $ si.mhan-ada.m sam-anadat || *HV_82.19*937:12 | pap-ata ca mah-i.m v-iro $ gat-asur iva ni.h/svasan | *HV_82.19*937:13 | hato hato jar-asa.mdha $ ity -ucur y-adave/svar-a.h || *HV_82.19*937:14 | sa.mj?n-a.m ca pratilabhy-a/su $ jar-asa.mdha.h prat-apav-an | *HV_82.19*937:15 | gaday-a ca sam-ajaghne $ vak.sasy eva hal-ayudham || *HV_82.19*937:16 | m-urcch-a.m caiva sam-apede $ sa.mj?n-a.m ca pratilabdhav-an | *HV_82.19*937:17 | tato rudhirar-a/sis tu $ babhau jalam ivodgata.h || *HV_82.19*937:18 | gad-ajarjarasarv-a;ngau $ rejatu.h ki.m/suk-av iva | *HV_82.19*937:19 | sam-ad-iptau tu r-ajendra $ virathau vidhanurdharau || *HV_82.19*937:20 | gad-ahatau mah-av-irau $ kevalau yuddhara;nginau | *HV_82.19*937:21 | /su/subh-ate gad-ahastau $ parasparavadhai.si.nau || *HV_82.19*937:22 | dv-av eva m.rty-u r-ajendra $ sa.mgat-av iva /sobhitau || *HV_82.19*937:23 | tata.h kruddho haladhara/s $ chettum aicchaj jar-asutam | *HV_82.19*937:24 | -ur-u ca pothay-am -asa $ gaday-a r-ajasa.msadi || *HV_82.19*937:25 | -urvo rakta.m sam-apede $ majj-a samabhavat tata.h | *HV_82.19*937:26 | tato hal-i jar-asa.mdha.m $ /sira/s chettum udaik.sata | *HV_82.19*937:27 | tato 'ntarik.se v-ag -as-it $ susvar-a lokas-ak.si.n-i & [k: /S1 K2 ?N2.3 V1.2 B Dn Ds D2.5.6 ins.: :k] uv-aca baladeva.m ta.m $ samudyatahal-ayudham | *HV_82.20ab*938 | na tvay-a r-ama vadhyo 'yam % ala.m khedena m-adhava // HV_82.20 // vihito 'sya may-a m.rtyus $ tasm-at s-adhu vyup-arama & acire.naiva k-alena % pr-a.n-a.ms tyak.syati m-agadha.h // HV_82.21 // jar-asa.mdhas tu tac chrutv-a $ viman-a.h samapadyata & na prajahre tatas tasmai % punar eva hal-ayudha.h \ tau vyup-aramat-a.m caiva # v.r.s.nayas te ca p-arthiv-a.h // HV_82.22 // prasaktam abhavad yuddha.m $ te.s-am eva mah-atman-am & d-irghak-ala.m mah-ar-aja % nighnat-am itaretar-am // HV_82.23 // [k: T1.3(second time) G3 M4 ins.: :k] te sarve nirjit-a r-ajan $ k.r.s.nena ripugh-atin-a | *HV_82.23*939:1 | jar-asa.mdhena sahit-a $ viprajagmur yath-agatam | *HV_82.23*939:2 | par-ajite tv apakr-ante $ jar-asa.mdhe mah-ipatau & asta.m y-ate dinakare % n-anusasrus tad-a ni/si // HV_82.24 // [k: T1.3(second time) G3 M4 ins.: :k] v.r.s.naya/s ca mah-abh-ag-a.h $ k.r.s.nasa.mkar.sa.n-a/sray-a.h | *HV_82.24*940 | sam-an-iya svasainya.m tu $ labdhalak.sy-a mah-abal-a.h & pur-i.m pravivi/sur h.r.s.t-a.h % ke/saven-abhip-ujit-a.h // HV_82.25 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T2.3(first time).4 G1.2.4.5 ins.: :k] kh-ac cyut-any -ayudh-any eva $ t-any ev-antardadhus tad-a || *HV_82.25*941:1 | jar-asa.mdho 'pi n.rpatir $ viman-a.h svapura.m yayau | *HV_82.25*941:2 | r-aj-ana/s c-anug-a ye 'sya $ svar-a.s.tr-a.ny eva te yayu.h | *HV_82.25*941:3 | jar-asa.mdha.m tu te jitv-a $ manyante naiva ta.m jitam & v.r.s.naya.h kuru/s-ard-ula % r-aj-a hy atibala.h sa vai // HV_82.26 // [k: T1.3(second time) G3 M ins.: :k] ko n-ama hi jar-asa.mdha.m $ ra.ne jetu.m mah-ipati.h | *HV_82.26*942:1 | /saknuy-al lokavikhy-ata.h $ s-ak.s-ad api /satakratu.h | *HV_82.26*942:2 | da/sa c-a.s.tau ca sa.mgr-am-a?n $ jar-asa.mdhasya y-adav-a.h & dadur na caina.m samare % hantu.m /sekur mah-arath-a.h // HV_82.27 // [k: T1.3(second time) G3.5 M1.2.4 ins.: :k] k.r.s.nas tu samare r-aja?n $ /saktim-an api m-agadham | *HV_82.27*943:1 | anyo m.rtyur iti j?n-atv-a $ na ca hi.msitav-an prabhu.h | *HV_82.27*943:2 | ak.sauhi.nyo hi tasy-asan $ vi.m/satir bharatar.sabha & jar-asa.mdhasya n.rpates % tadartha.m y-a.h sam-agat-a.h // HV_82.28 // alpatv-ad abhibh-ut-as tu $ v.r.s.nayo bharatar.sabha & b-arhadrathena r-ajendra % r-ajabhi.h sahitena vai // HV_82.29 // [k: ?N2 Bom. Poona eds. G(ed.) ins., K2 after the first occurrence of line 9 of App.I (No. 18): :k] bh-uya.h k.rtvodyama.m pr-ay-ad $ y-adav-an k.r.s.nap-alit-an | *HV_82.29*944 | jitv-a tu m-agadha.m sa.mkhye $ jar-asa.mdha.m mah-ipatim & viharanti sma sukhino % v.r.s.nisi.mh-a mah-arath-a.h // HV_82.30 // [k: M3 ins.: :k] ojas tejo bala.m dh-ir dh.rtir iti mahim-a /sr-ir ya/so r-upam -aj?n-a | *HV_82.30*945:1 |* v-irya.m cetyevam-ad-in paramagu.naga.n-an ye smaranto labhante | *HV_82.30*945:2 |* yad bhakt-an-a.m yam -aj?n-apy akhilajanamana.hk.sobha.n-i naiti p-ar/sva.m | *HV_82.30*945:3 |* cetas tva.m tasya /sa/svac cara.nakamalayor bh.r;ngat-a.m y-ahi vi.s.no.h | *HV_82.30*945:4 |* [h: HV (CE) chapter 83, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of June 15, 2004 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} etasminn eva k-ale tu $ sm.rtv-a gope.su yatk.rtam & jag-amaiko vraja.m r-ama.h % k.r.s.nasy-anumate svayam // HV_83.1 // sa tatra gatv-a ramy-a.ni $ dadar/sa vipul-ani vai & bhuktap-urv-a.ny ara.ny-ani % sar-a.msi surabh-i.ni ca // HV_83.2 // sa pravi.s.ta.h pravegena $ ta.m vraja.m k.r.s.nap-urvaja.h & vanyena rama.n-iyena % ve.se.n-ala.mk.rta.h prabhu.h // HV_83.3 // sa t-an sarv-an -ababh-a.se $ yath-ap-urva.m yath-avidhi & gopa.ms tenaiva vidhin-a % yath-any-aya.m yath-avaya.h // HV_83.4 // tathaiva pr-aha t-an sarv-a.ms $ tathaiva parihar.sayan & tathaiva saha gop-ibh-i % rocayan madhur-a.h kath-a.h // HV_83.5 // tam -ucu.h sthavir-a gop-a.h $ priya.m madhurabh-a.si.na.h & r-ama.m ramayat-a.m /sre.s.tha.m % prav-as-at punar-agatam // HV_83.6 // sv-agata.m te mah-ab-aho $ yad-un-a.m kulanandana & [k: V2 ins.: :k] j-ivitasya phala.m pr-aptam $ adya te dar/sanena ca | *HV_83.7ab*946 | adya smo nirv.rt-as t-ata % yat tv-a.m pa/sy-ama nirv.rtam // HV_83.7 // pr-it-a/s caiva vaya.m v-ira $ yat tva.m punar ih-agata.h & vikhy-atas tri.su loke.su % r-ama.h /satrubhaya.mkara.h // HV_83.8 // [k: V2 ins.: :k] y-adav-a/s ca balodagr-a.h $ sarve sa.mgr-amal-alas-a.h | *HV_83.8*947:1 | ti.s.thanti n.rpa/s-ard-ul-a $ hy apramatt-a mah-abal-a.h | *HV_83.8*947:2 | [k: B2 inserts *947 after the first occurrence of 9ab :k] vardhan-iy-a vaya.m n-una.m $ tvay-a y-adavanandana & atha v-a pr-a.ninas t-ata % ramante janmabh-umi.su // HV_83.9 // trida/s-an-a.m vaya.m m-any-a $ dhruvam ady-amal-anana & ye sma d.r.s.t-as tvay-a t-ata % k-a;nk.sam-a.n-as tav-agamam // HV_83.10 // di.s.ty-a te nihat-a mall-a.h $ ka.msa/s ca vinip-atita.h & ugraseno 'bhi.sikta/s ca % m-ah-atmyen-anujena vai // HV_83.11 // samudre ca /sruto 'sm-abhis $ timin-a saha vigraha.h & [k: K3 ?N1 V2 Dn D1 (marg.) T2 G2 M4 ins.: :k] vadha.h pa?ncajanasyaiva $ jar-asa.mdhena vigraha.h | *HV_83.12ab*948 | [k: K3 V2 Dn D1 (marg.) T2 G2 M4 cont.: K1.2.4 ?N2.3 V1.3 B Ds D1 (orig.). 2--6 T3.4 G1 (marg.). 4.5 ins.: :k] gomante ca /sruto 'sm-abhi.h $ k.satriyai.h saha vigraha.h | *HV_83.12ab*949:1 | daradasya vadha/s caiva $ jar-asa.mdhe ca y-a mati.h | *HV_83.12ab*949:2 | [k: T1 G3 M1--3 ins. *949 after 11 :k] tac c-ayudh-avatara.na.m % /sruta.m na.h param-ahave // HV_83.12 // [k: K ?N2.3 V B D S ins.: :k] vadha/s caiva /s.rg-alasya $ karav-irapurottame | *HV_83.12*950 | [k: K2 ?N2.3 V1.3 B1.2 D2.5 (marg.) G2 cont.: :k] tatsutasy-abhi.seka/s ca $ n-agar-a.n-a.m ca s-antvanam | *HV_83.12*951 | [k: V2 Ds D6 cont. after 950*: :k] tatpatn-in-a.m pral-apa/s ca $ /sakradev-abhi.secanam | *HV_83.12*952 | [k: V2 cont.: ?N2 V3 cont. after *951: :k] mathur-ay-avarodha/s ca $ jar-asa.mdhena dh-imat-a | *HV_83.12*953:1 | yuddha.m sarvair narendrai/s ca $ y-adav-an-a.m mah-atman-am | *HV_83.12*953:2 | mathur-ay-a.m prave/sa/s ca $ k-irtan-iya.h surair api & prati.s.thit-a ca vasudh-a % /sa;nkit-a.h sarvap-arthiv-a.h // HV_83.13 // tava c-agamana.m d.r.s.tv-a $ sabh-agy-a.h sma yath-a pur-a & tena sma paritu.s.t-a/s ca % h.r.sit-a/s ca sab-andhav-a.h // HV_83.14 // pratyuv-aca tato r-ama.h $ sarv-a.ms t-an abhita.h sthit-an & y-adave.sv api sarve.su % bhavanto mama b-andhav-a.h // HV_83.15 // sah-asm-abhir gata.m b-alya.m $ sah-asm-abh-i rata.m vane & bhavadbhir vardhit-a/s caiva % katha.m y-asy-ama vikriy-am // HV_83.16 // g.rhe.su bhavat-a.m bhukta.m $ g-ava/s ca parirak.sit-a.h & asm-aka.m b-andhav-a.h sarve % bhavanto baddhasauh.rd-a.h // HV_83.17 // eva.m bhuvati sattva.m vai $ gopamadhye hal-ayudhe & sa.mh.r.s.tavadan-as tatra % babh-uvur gopayo.sita.h \ [k: ?N2 ins.: :k] eva.m bahuvidh-al-apa.m $ k.rtv-a gopais tu l-a;ngal-i | *HV_83.18cd*954:1 | jag-ama yamun-at-ira.m $ pa/syan v.rnd-avana.m mud-a | *HV_83.18cd*954:2 | tato van-antaragato # reme r-amo mah-abala.h // HV_83.18 // etasminn antare gop-a $ r-am-aya vidit-atmane & gop-alair de/sak-alaj?nair % up-an-iyata v-aru.n-i // HV_83.19 // so 'pibat p-a.n.dur-abhr-abhas $ tatk-ala.m j?n-atibhir v.rta.h & van-antaragato r-ama.h % p-ana.m madasam-ira.nam // HV_83.20 // upajahrus tatas tasmai $ vany-ani vividh-ani ca & pratyagrarama.n-iy-ani % pu.sp-a.ni ca phal-ani ca // HV_83.21 // medhy-a.m/s ca vividh-an bhak.s-an $ gandh-a.m/s ca h.rdaya.m gam-an & sadyoddh.rt-avamukta.m ca % prabh-uta.m kamalotpalam // HV_83.22 // /siras-a c-aruke/sena $ ki.mcid -av.rttamaulin-a & /srava.naik-avalambena % ku.n.dalena vir-ajat-a // HV_83.23 // candan-agaru/s-itena $ vanam-al-avalambin-a & vibabh-av uras-a r-ama.h % kail-aseneva mandara.h // HV_83.24 // n-ile vas-ano vasane $ pratyagrajaladaprabhe & rar-aja vapu.s-a /subhra.h % /sa/s-iva ghanam-alay-a // HV_83.25 // l-a;ngalen-avasaktena $ bhujag-abhogavartin-a & tath-a bhuj-agra/sli.s.tena % musalena ca bh-asvat-a // HV_83.26 // sa matto balin-a.m /sre.s.tho $ rar-aj-agh-ur.nit-anana.h & /sai/sir-i.sv iva r-atr-i.su % yath-a khed-alasa.h /sa/s-i // HV_83.27 // sa matto yamun-am -aha $ sn-atum icche mah-anadi & ihaiva m-abhigacchasva % r-upi.n-i s-agara.mgame // HV_83.28 // sa.mkar.sa.nasya mattokt-a.m $ bh-arat-i.m paribh-uya s-a & n-abhyavartata ta.m de/sa.m % str-isvabh-avena mohit-a // HV_83.29 // tata/s cukrodha balav-an $ r-amo madasam-irita.h & cak-ara ca hala.m haste % kar.sa.n-adhomukha.m bal-i // HV_83.30 // tasy-a.m tu p-anamediny-a.m $ petus t-amarasasraja.h & mumucu.h pu.spako/sai/s ca % sva.m rajora?njita.m jalam // HV_83.31 // sa halen-anant-agre.na $ t-ire g.rhya mah-anad-im & cakar.sa yamun-a.m r-amo % vyutthit-a.m vanit-am iva // HV_83.32 // s-a vihvalajalasrot-a $ hradaprasthitasa.mcay-a & vy-avartata nad-i bh-it-a % halam-arg-anus-ari.n-i // HV_83.33 // l-a;ngal-ak.r.s.tam-arg-a s-a $ vegavakr-anug-amin-i & sa.mkar.sa.nabhayatrast-a % yo.sev-akulat-a.m gat-a // HV_83.34 // srota.hpulinabimbo.s.th-i $ m.rditais toyat-a.ditai.h & phenamekhalas-utrai/s ca % cihnais t-ir-anuh-asibhi.h // HV_83.35 // tara.mgavi.sam-ap-i.d-a $ cakrav-akonmukhastan-i & vegagambh-iravakr-a;ng-i % trastam-inavaha.mgam-a // HV_83.36 // s-a tu ha.msek.sa.n-ap-a;ng-i $ k-a/sak.saumojjhit-ambar-a & t-irajoddh-utake/s-ant-a % jalaskhalitag-amin-i // HV_83.37 // l-a;ngalollikhit-ap-a;ng-i $ k.subhit-a s-agara.mgam-a & [k: T3 M4 (M1--3 after 37) ins.: :k] /saiv-alamaladigdh-a;ng-i $ ghanabudbudaviklav-a | *HV_83.38ab*955 | matteva ku.til-a n-ar-i % r-ajam-arge.na gacchat-i // HV_83.38 // k.r.syate s-a sma vegena $ srota.hskhalitag-amin-i & unm-arg-an-itam-arg-a s-a % yena v.rnd-avana.m vanam // HV_83.39 // v.rnd-avanasya madhyena $ s-a n-it-a yamun-a nad-i & ror-uyam-a.nai.h khagamair % anvit-a t-irav-asibhi.h // HV_83.40 // s-a yad-a samatikr-ant-a $ nad-i v.rnd-avana.m vanam & tata.h str-ivigrah-a bh-utv-a % yamun-a r-amam abrav-it // HV_83.41 // pras-ida r-ama bh-it-asmi $ pratilomena karma.n-a & vipar-itam ida.m r-upa.m % toya.m ca mama j-ayate // HV_83.42 // asatyaha.m nad-imadhye $ rauhi.neya tvay-a k.rt-a & [k: ?N1 subst.: :k] rauhi.neya hasi.syati m-a.m $ nanda.h sa.mgat-a tvay-a | *HV_83.43ab*956 | kar.sa.nena mah-ab-aho % svam-argavyabhic-ari.n-i // HV_83.43 // pr-apt-a.m m-a.m s-agare n-una.m $ sapatnyo vegagarvit-a.h & phenah-asair hasi.syanti % toyavy-av.rttag-amin-im // HV_83.44 // pras-ada.m kuru me v-ira $ y-ace tv-a.m k.r.s.nap-urvaja & [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D4.6 T3.4 G2 (G(ed.) after 44ab) ins.: :k] suprasannaman-a nitya.m $ bhavasva tva.m surottama | *HV_83.45ab*957 | kar.sa.n-ayudhak.r.s.t-asmi % ro.so 'ya.m vinivartyat-am // HV_83.45 // e.s-a m-urdhn-abhigacch-ami $ cara.nau te hal-ayudha & m-argam -adi.s.tam icch-ami % kva gacch-ami mah-abhuja // HV_83.46 // t-am eva.m bruvat-i.m dr.s.tv-a $ yamun-a.m l-a;ngal-ayudha.h & pratyuv-ac-ar.navavadh-u.m % mad-akr-ant-alaso bala.h // HV_83.47 // l-a;ngal-ak.r.s.tam-arg-a tvam $ ima.m me priyadar/sane & de/sam ambuprad-anena % nikhila.m bh-avayasva na.h // HV_83.48 // e.sa te subhru sa.mde/sa.h $ kathita.h s-agara.mgame & /s-anti.m vraja mah-abh-age % gamyat-a.m ca yath-asukham \ lok-a hi y-avat sth-asyanti # t-avat sth-asyati me ya/sa.h // HV_83.49 // [k: T1.3 G3.5 M4 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} ity ukt-a s-a tath-a cakre $ yamun-a r-ama/s-asanam | *HV_83.49*958:1 | anuj?n-at-a tu r-ame.na $ yath-am-arga.m jag-ama s-a | *HV_83.49*958:2 | yamun-akar.sa.na.m d.r.s.tv-a $ savre te vrajav-asina.h & s-adhu s-adhv iti r-am-aya % pra.n-ama.m cakrire tad-a // HV_83.50 // [k: T1--3 G1.3.5 M ins.: :k] namo 'stu te jagann-atha $ balabhadra hal-ayudha | *HV_83.50*959:1 | pras-ida devadeve/sa $ r-ama r-ameti gopak-a.h | *HV_83.50*959:2 | t-a.m vis.rjya mah-aveg-a.m $ t-a.m/s ca sarv-an vrajaukasa.h & tata.h sa.mcintya manas-a % buddhy-a ni/scitya caiva ha \ puna.h pratijag-am-a/su # mathur-a.m rohi.n-isuta.h // HV_83.51 // sa gatv-a mathur-a.m r-amo $ bhavane madhus-udanam & parivartam-ana.m dad.r/se % p.rthivy-a.h s-aram avyayam // HV_83.52 // tathaiva vanave.se.na $ sopas.rpto jan-ardanam & pratyagravanam-alena % vak.sas-abhivir-ajat-a // HV_83.53 // sa d.r.s.tv-a t-ur.nam -ay-anta.m $ r-ama.m la;ngaladh-ari.nam & sahasotth-aya govindo % dad-av -asanam uttamam // HV_83.54 // [k: D6 T1--3 G1.3.4 (both times).5 M ins.: :k] abhiv-adya mah-atm-ana.m $ balabhadra.m jan-ardana.h | *HV_83.54*960:1 | puna.h pra.n-amam akarot $ sv-agata.m te hal-ayudha | *HV_83.54*960:2 | upavi.s.ta.m tato r-ama.m $ papraccha ku/sala.m vraje & b-andhave.su ca sarve.su % go.su caiva jan-ardana.h // HV_83.55 // pratyuv-aca tato r-amo $ bhr-atara.m s-adhubh-a.si.nam & sarvatra ku/sala.m k.r.s.na % ye.s-a.m ku/salam icchasi // HV_83.56 // tatas tayor vicitr-a/s ca $ paur-a.nya/s ca kath-abhavan & vasudev-agrata.h pu.ny-a % r-amake/savayos tad-a // HV_83.57 // [h: HV (CE) chapter 84, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of June 15, 2004 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} kasyacit tv atha k-alasya $ sabh-ay-a.m yadusa.msadi & babh-a.se pu.n.dar-ik-ak.so % hetumad v-akyam uttamam // HV_84.1 // [k: D6 T1--3 G1.3.5 M ins.: :k] /sr-uyat-a.m y-adav-a v-akya.m $ sarve c-avahit-a mama | *HV_84.1*961 | y-adav-an-am iya.m bh-umir $ mathur-a r-a.s.travardhan-i & vaya.m caiveha sa.mbh-ut-a % vraje ca parivardhit-a.h // HV_84.2 // tad id-an-i.m gata.m du.hkha.m $ /satrava.s ca par-ajit-a.h & n.rpe.su janita.m vaira.m % jar-asa.mdhe ca vigraha.h // HV_84.3 // v-ahan-ani ca na.h santi $ p-ad-ata.m c-apy anantakam & ratn-ani ca vicitr-a.ni % mitr-a.ni bahul-ani ca // HV_84.4 // iya.m ca m-athur-i bh-umir $ alp-a gamy-a parasya na.h & v.rddhi/s c-api par-asm-aka.m % balato mitratas tath-a // HV_84.5 // kum-arako.tyo y-a/s cem-a $ ga.n-a/s caiva pad-atin-am & e.s-am ap-iha vasat-a.m % sa.mmardam upalak.saye // HV_84.6 // tan me na rocate hy atra $ niv-aso yadupu.mgav-a.h & pur-i.m nive/sayi.sy-ami % mama tat k.santum arhatha // HV_84.7 // etad yady anuk-ula.m vo $ mam-abhipr-ayaja.m vaca.h & bhav-aya bhavat-a.m k-ale % rocat-a.m yadusa.msadi // HV_84.8 // tam -ucur y-adav-a.h sarve $ h.r.s.tena manas-a tad-a & s-adhyat-a.m yad abhipreta.m % janasy-asya bhav-aya ca // HV_84.9 // tata.h sa.mmantray-am -asur $ v.r.s.nayo mantram uttamam & avadhyo 'sauk.rto 'sm-aka.m % sumahacca ripor balam // HV_84.10 // k.rta.h sainyak.saya/s c-api $ mah-an iha nar-adhipai.h & bal-ani ca sasainy-ani % hantu.m var.sa/satair api \ na /sak.sy-amo hy atas te.s-am # apay-ane 'bhavan mati.h // HV_84.11 // etasminn antare r-aj-a $ sa k-alayavano mah-an & sainyena tadvidhenaiva % mathur-am abhyup-agamat // HV_84.12 // tato jar-asa.mdhabala.m $ durniv-arya.m mahat tad-a & te k-alayavana.m caiva % /srutvaiva.m pratipedire // HV_84.13 // [k: G2 ins.: :k] etasminn antare caiva $ yad-un-a.m nandivardhana.h | *HV_84.13*962 | ke/sava.h punarev-aha $ y-adav-an satyasa.mgar-an & adyaiva divasa.h pu.nyo % niry-ama sapad-anug-a.h // HV_84.14 // ni/scakramus te yadava.h $ sarve ke/sava/s-asan-at & ogh-a iva samudrasya % balaughaprativ-ara.n-a.h // HV_84.15 // sa.mg.rhya te kalatr-a.ni $ vasudevapurogam-a.h & susa.mnaddhair gajair mattai % rathair a/svai/s ca da.m/sitai.h // HV_84.16 // -ahatya du.mdubh-in sarve $ sadhanaj?n-atib-andhav-a.h & niryayur y-adav-a.h sarve % mathur-am apah-aya vai // HV_84.17 // syandanai.h k-a?ncan-ap-i.dair $ mattai/s ca varav-ara.nai.h & s.rtaplutai/s ca turagai.h % ka/s-ap-ar.s.nipracoditai.h // HV_84.18 // sv-ani sv-ani bal-agr-a.ni $ /sobhayanta.h prakar.si.na.h & pratya;nmukh-a yayur h.r.s.t-a % v.r.s.nayo bharatar.sabha // HV_84.19 // tato mukhyatam-a.h sarve $ y-adav-a ra.na/sobhina.h & an-ik-agr-a.ni kar.santo % v-asudevapurogam-a.h // HV_84.20 // te sma n-an-alat-acitra.m $ n-arikelavan-ayutam & k-ir.na.m n-agavanai.h k-antai.h % ketak-i.sa.n.dama.n.ditam // HV_84.21 // pu.mn-agat-al-ibahula.m $ dr-ak.s-avanaghana.m kvacit & [k: /S1 ins. (D2 after 20): :k] susa.mnaddhair balais tatra $ tad-a n.rpavarottam-a.h | *HV_84.22ab*963 | an-upa.m sindhur-ajasya % prapedur yadupu.mgav-a.h // HV_84.22 // te tatra rama.n-iye.su $ vi.saye.su sakhapriy-a.h & mumudur y-adav-a.h sarve % dev-a.h svargagat-a iva // HV_84.23 // purav-astu vicinvan sa $ k.r.s.nas tu parav-irah-a & dadar/sa vipula.m de/sa.m % s-agar-an-upabh-u.sitam // HV_84.24 // v-ahan-an-a.m hita.m caiva $ sikat-at-amram.rttikam & puralak.sa.nasa.mpanna.m % k.rt-aspadam iva /sriy-a // HV_84.25 // s-agar-anilasa.mv-ita.m $ s-agar-ambuni.sevitam & vi.saya.m sindhur-ajasya % /sobhita.m puralak.sa.nai.h // HV_84.26 // tatra raivatako n-ama $ parvato n-atid-urata.h & mandarod-ara/sikhara.h % sarvato 'bhivir-ajate // HV_84.27 // tatraikalavyasa.mv-aso $ dro.nen-adhyu.sita/s ciram & babh-uva puru.sopeta.h % sarvaratnasam-akula.h // HV_84.28 // vih-arabh-umis tatraiva $ tasya r-aj?na.h sunirmit-a & n-amn-a dv-aravat-i n-ama % sv-ayat-a.s.t-apadopam-a // HV_84.29 // ke/savasya matis tatra $ puryarthe vinive/sit-a & nive/sa.m tatra sainy-an-a.m % rocayanti sma y-adav-a.h // HV_84.30 // te raktas-urye divase $ tatra y-adavapu.mgav-a.h & [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins.: :k] nive/s-aya mati.m cakru.h $ k.r.s.nasy-anumate sthit-a.h | *HV_84.31ab*964 | [k: k.rp.na corrected :k] sen-ap-al-a/s ca sa.mcakru.h % skandh-av-aranive/sanam // HV_84.31 // dhruv-aya tatra nyavasat $ ke/sava.h saha y-adavai.h & de/se puranive/s-aya % sa yadupravaro vibhu.h // HV_84.32 // tasy-astu vidhivan n-ama $ v-ast-uni ca gad-agraja.h & nirmame puru.sa/sre.s.tho % manas-a y-adavottama.h // HV_84.33 // eva.m dv-aravat-i.m caiva $ pur-i.m pr-apya sab-andhav-a.h & sukhino nyavasan r-ajan % svarge devaga.n-a iva // HV_84.34 // k.r.s.no 'pi k-alayavana.m $ j?n-atv-a ke/sini.s-udana.h & jar-asa.mdhabhay-ac c-api % pur-i.m dv-aravat-i.m yayau // HV_84.35 // [h: .hV (CE) chapter 85, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of June 20, 2004 :h] {janamejaya uv-aca} bhagava?n /srotum icch-ami $ vistare.na mah-atmana.h & carita.m v-asudevasya % yadu/sre.s.thasya dh-imata.h // HV_85.1 // kimartha.m ca parityajya $ mathur-a.m madhus-udana.h & madhyade/sasya kakuda.m % dh-ama lak.smy-a/s ca kevalam // HV_85.2 // /s.r;nga.m p.rthivy-a.h sv-alak.sya.m $ prabh-utadhanadh-anyavat & -ary-a.dhyajanabh-uyi.s.tham % adhi.s.th-anavarottamam \ ayuddhenaiva d-a/s-arhas # tyaktav-an dvijasattama // HV_85.3 // sa k-alayavana/s c-api $ k.r.s.ne ki.m pratyapadyata // HV_85.4 // dv-arak-a.m ca sam-a/sritya $ v-aridurg-a.m jan-ardana.h & ki.m cak-ara mah-ab-ahur % mah-ayog-i mah-aman-a.h // HV_85.5 // ki.mv-irya.h k-alayavana.h $ kena j-ata/s ca v-iryav-an & yam asahya.m sam-alak.sya % vyapay-ato jan-ardana.h // HV_85.6 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} v.r.s.n-in-am andhak-an-a.m ca $ gurur g-argyo mah-atap-a.h & brahmac-ar-i pur-a bh-utv-a % na sma d-ar-an sa vindati // HV_85.7 // tath-a hi vartam-ana.m ta.m $ -urdhvaretasam avyayam & [k: D4 ins.: :k] g-argya.m go.s.the dvija.m sy-ala.h $ .sa.n.dham ity uktav-an dvija.h | *HV_85.8ab*965:1 | yad-un-a.m sa.mnidhau sarve $ jahasur y-adav-as tata.h || *HV_85.8ab*965:2 | eva.m var.sasahasra.m me $ .sa.t/sata.m bh-upasa.mmitam | *HV_85.8ab*965:3 | vatsar-a dv-ada/s-a/s caiva $ c-ur.na.m loharajodbhavam | *HV_85.8ab*965:4 | sy-alo 'bhi/saptav-an g-argyam % apum-an iti bh-upate // HV_85.8 // so 'bhi/saptas tad-a r-ajan $ nagare tv amita.mjaye & lipsu.h putra.m tato gatv-a % tapas tepe sud-aru.nam // HV_85.9 // tato dv-ada/sa var.s-a.ni $ so 'ya/s c-ur.nam abhak.sayat & -ar-adhayan mah-adevam % acintya.m /s-ulap-a.ninam // HV_85.10 // rudras tasmai vara.m pr-ad-at $ samartha.m yudhi nigrahe & v.r.s.n-in-am andhak-an-a.m ca % sarvatejomaya.m sutam // HV_85.11 // tata.h /su/sr-ava ta.m r-aj-a $ yavan-adhipatir varam & putraprasavaja.m dev-ad % aputra.h putrak-amuka.h // HV_85.12 // tam up-an-ayya sa n.rpa.h $ s-antvayitv-a dvijottamam & gopamadhye yavanar-a.d % gopastri.su samuts.rjat // HV_85.13 // gop-al-i tv apsar-as tatra $ gopastr-ive.sadh-ari.n-i & dh-aray-am -asa g-argyasya % garbha.m durdharam acyutam // HV_85.14 // m-anu.sy-a.m g-argyabh-ary-ay-a.m $ niyog-ac ch-ulap-a.nina.h & sa k-alayavano n-ama % jaj?ne /s-uro mah-abala.h \ aputrasy-atha r-aj?nas tu # vav.rdhe 'nta.hpure /si/su.h // HV_85.15 // tasminn uparate r-ajan $ sa k-alayavano n.rpa.h & yuddh-abhik-amo r-aj-a tu % paryap.rcchad dvijottamam \ v.r.s.nyandhakakula.m tasya # n-arado vai nyavedayat // HV_85.16 // j?n-atv-a tu varad-ana.m tan $ n-arad-an madhus-udana.h & upapraik.sata tejasv-i % vardhanta.m yavane.su tam // HV_85.17 // sa viv.rddho yad-a r-aj-a $ yavan-an-a.m mah-abala.h & tata ena.m n.rp-a mlecch-a.h % sa.m/srity-anuyayus tad-a // HV_85.18 // /sak-as tu.s-ar-a darad-a.h $ p-arad-as ta;nga.n-a.h kha/s-a.h & pahlav-a.h /sata/sa/s c-anye % mlecch-a haimavat-as tath-a // HV_85.19 // sa tai.h pariv.rto r-aj-a $ dasyubhi.h /salabhair iva & n-an-ave.sadharair bh-imair % matrur-am abhyavartata // HV_85.20 // gajav-ajikharo.s.tr-a.n-a.m $ sahasrair ayutair api & p.rthiv-i.m kampay-am -asa % sainyena mahat-a tad-a // HV_85.21 // re.nun-a s-uryam-arga.m tu $ samavacch-adya p-arthiva.h & m-utre.na /sak.rt-a caiva % sainyena sas.rje nad-im // HV_85.22 // a/svo.s.tra/sak.rto r-a/ser $ ni.hs.rteti jan-adhipa & tato '/sva/sak.rd ityeva % n-ama nady-a babh-uva ha // HV_85.23 // tat sainya.m mahad -ay-ad vai $ /srutv-a v.r.s.nyandhak-agra.n-i.h & v-asudeva.h sam-an-ayya % j?n-at-in idam uv-aca ha // HV_85.24 // ida.m samutthita.m ghora.m $ v.r.s.nyandhakabhaya.m mahat & avadhya/s c-api na.h /satrur % varad-an-at pin-akina.h // HV_85.25 // s-am-adayo 'bhyup-ay-a/s ca $ vihit-as tasya sarva/sa.h & matto madabal-abhy-a.m ca % yuddham eva cik-ir.sati \ et-av-an iha v-asa/s ca # kathito n-aradena me // HV_85.26 // [k: ?N2.3 V B Ds D3.5.6 G2 ins. (Dn after 27ab): :k] et-avati ca vaktavya.m $ s-amaiva parama.m matam | *HV_85.26*966 | jar-asa.mdha/s ca no r-aj-a $ nityam eva na m.r.syate & tath-anye p.rthiv-ip-al-a % v.r.s.nicakraprat-apit-a.h // HV_85.27 // kecit ka.msavadh-ac c-api $ virakt-as tadgat-a n.rp-a.h & sam-a/sritya jar-asa.mdham % asm-an icchanti b-adhitum // HV_85.28 // bahavo j?n-ataya/s caiva $ yad-un-a.m nihat-a n.rpai.h & vivardhitu.m na /sak.sy-ama.h % pure 'sminn iti ke/sava.h \ [k: /S1 K3.4 D2 ins.: :k] tato v.r.s.nyandhak-a.h k.r.s.na.m $ purask.rtya mah-amatim | *HV_85.29cd*967:1 | sametya mantray-am -asur $ jar-asa.mdhabhayena ca | *HV_85.29cd*967:2 | k.rtv-a ca ni/scaya.m sarve $ pal-ayanam arocayan || *HV_85.29cd*967:3 | vih-aya mathur-a.m ramy-a.m $ m-anayanta.h pin-akinam | *HV_85.29cd*967:4 | ku/sasthal-i.m dv-aravat-i.m $ nive/sayitum -ipsava.h | *HV_85.29cd*967:5 | apay-ane mati.m k.rtv-a # d-uta.m tasmai sasarja ha // HV_85.29 // tata.h kumbhe mah-asarpa.m $ bhinn-a?njanacayopamam & ghoram -a/s-ivi.sa.m k.r.s.na.m % k.r.s.na.h pr-ak.sepayat tad-a // HV_85.30 // tatas ta.m mudrayitv-a tu $ svena d-utena h-arayat & nidar/san-artha.m govindo % bh-i.say-a.na/s ca ta.m n.rpam \ sa d-uta.h k-alayavana.m # dar/say-am -asa ta.m gha.tam // HV_85.31 // [k: T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] ida.m cov-aca r-aj-ana.m $ r-aj?n-a.m samsadi d-utaka.h | *HV_85.31*968:1 | bho r-ajann -aha k.r.s.nas tv-a.m $ kim ebhi.h /salabhais tava | *HV_85.31*968:2 | aham ekas tavaite.s-a.m $ samartho v-ara.ne prabhu.h || *HV_85.31*968:3 | tv-a.m ca hatv-a n.rpa/sre.s.tha $ sabala.m sasuh.rdga.nam | *HV_85.31*968:4 | ida.m tava bala.m r-ajan $ grah-i.sy-am-iti ni/scitam || *HV_85.31*968:5 | anyath-a gaccha r-aja.ms tva.m $ balen-anena sa.myuta.h | *HV_85.31*968:6 | ity uktv-a dar/say-am -asa $ gha.ta.m k.r.s.napracoditam | *HV_85.31*968:7 | k-alasarpopama.h k.r.s.na $ ity uktv-a bharatar.sabha & tat k-alayavano budhv-a % tr-asana.m y-adavai.h k.rtam \ pip-ilik-an-a.m ca.n.d-an-a.m # p-uray-am -asa ta.m gha.tam // HV_85.32 // [k: Ds1 (marg.) ins.: :k] /slokam eka.m likhitv-a tu $ gha.tamadhye 'k.sipat tad-a | *HV_85.32*969 | sa sarpo bahubhis t-ik.s.nai.h $ sarvatas tai.h pip-ilikai.h & bhak.syam-a.na.h kil-a;nge.su % bhasm-ibh-uto 'bhavat tad-a // HV_85.33 // ta.m mudrayitv-atha gha.ta.m $ tathaiva yavan-adhipa.h & pre.say-am -asa k.r.s.n-aya % b-ahulyam upavar.nayan // HV_85.34 // [k: Ds1 (marg.) ins.: :k] d-ut-an-ita.m harir d.r.s.tv-a $ patra.m tad v-acaya.ms tad-a | *HV_85.34*970:1 | bahubhir na viroddhavya.m $ durjayo 'pi mah-ajana.h | *HV_85.34*970:2 | sphuran tam api n-agendra.m $ bhak.sayi.syanti k-i.tik-a.h | *HV_85.34*970:3 | v-asudevas tu ta.m d.r.s.tv-a $ yoga.m vihitam -atmana.h & uts.rjya mathur-am -a/su % dv-arak-am abhijagmiv-an // HV_85.35 // vairasy-anta.m vidhitsa.ms tu $ v-asudevo mah-aya/s-a.h & nive/sya dv-arak-a.m r-ajan % v.r.s.n-in -a/sv-asya caiva ha // HV_85.36 // pad-ati.h puru.savy-aghro $ b-ahuprahara.nas tad-a & -ajag-ama mah-ayog-i % mathur-a.m madhus-udana.h // HV_85.37 // ta.m d.r.s.tv-a niryayau h.r.s.ta.h $ sa k-alayavano ru.s-a & prek.s-ap-urva.m ca k.r.s.no 'pi % ni/scakr-ama mah-abala.h // HV_85.38 // ath-anvagacchad govinda.m $ jigh.rk.sur yavane/svara.h & na cainam a/sakad r-aj-a % grah-itu.m yogadharmi.nam // HV_85.39 // [k: D2 ins.: :k] hastapr-aptam iv-atm-ana.m $ hari.n-a sa pade pade | *HV_85.39*971:1 | n-ito dar/sayat-a d-ura.m $ yavane/so 'drikandaram || *HV_85.39*971:2 | {k-alayavana uv-aca} pal-ayana.m yadukule $ j-atasya tava nocitam | *HV_85.39*971:3 | iti k.sipann anugato $ naina.m pr-ap-ahat-a/subha.h | *HV_85.39*971:4 | eva.m k.sipto 'pi bhagav-an $ pr-avi/sad girikandaram | *HV_85.39*971:5 | [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] ko hi n-ama jagann-atha.m $ bal-ad y-atu.m priy-ad .rte | *HV_85.39*972:1 | hastapr-apta iv-abh-ati $ tasya gaccha?n jan-ardana.h | *HV_85.39*972:2 | m-andh-atus tu suto r-aj-a $ mucukundo mah-aya/s-a.h & [k: T4 ins.: :k] yatra ti.s.thati r-ajendras $ tatra c-a/su vive/sa vai | *HV_35.40ab*973 | pur-a dev-asure yuddhe % k.rtakarm-a mah-abala.h // HV_85.40 // vare.na cchandito devair $ nidr-am eva g.rh-itav-an & /sr-antasya tasya v-ag eva.m % tad-a pr-adur abh-ut kila // HV_85.41 // prasuptam bodhayed yo m-a.m $ ta.m daheyam aha.m sur-a.h & cak.su.s-a krodhad-iptena % evam -aha puna.h puna.h // HV_85.42 // evam astv iti /sakras $ tam uv-aca trida/sai.h saha & sa surair abhyanuj?n-ato % loka.m m-anu.sam -agamat // HV_85.43 // sa parvataguh-a.m k-a.mcit $ pravi/sya /sramakar/sita.h & su.sv-apa k-alam eta.m vai % y-avat k.r.s.nasya dar/sanam // HV_85.44 // tat sarva.m v-asudevasya $ n-aradena niveditam & varad-ana.m ca devebhyas % tejas tasya ca bh-upate.h // HV_85.45 // anugamyam-ana.h k.r.s.na/s ca $ tena mlecchena /satru.n-a & t-a.m guh-a.m mucukundasya % pravive/sa vin-itavat // HV_85.46 // [k: Ds1 (marg.) ins.: :k] p-it-ambare.na sv-iyena $ tam -acch-adya sa bh-upatim | *HV_85.46*974 | /sira.hsth-ane tu r-ajar.ser $ mucukundasya ke/sava.h & sa.mdar/sanapatha.m tyaktv-a % tasthau buddhimat-a.m vara.h // HV_85.47 // anupravi/sya yavano $ dadar/sa p.rthiv-ipatim & prasvapanta.m k.rt-ant-abham % -asas-ada sudurmati.h // HV_85.48 // v-asudeva.m tu ta.m matv-a $ gha.t.tay-am -asa p-arthivam & p-aden-atmavin-a/s-aya % /salabha.h p-avaka.m yath-a // HV_85.49 // mucukunda/s ca r-ajar.si.h $ p-adaspar/savibodhita.h & cukopa nicr-acchedena % p-adaspar/sena tena ca // HV_85.50 // sa.msm.rtya ca vara.m /sakr-ad $ avaik.sata tamagrata.h & sa d.r.s.tam-atra.h kruddhena % sa.mprajajv-ala sarvata.h // HV_85.51 // dad-aha p-avakas ta.m tu $ /su.ska.m v.rk.sam iv-a/sani.h & k.sa.nena k-alayavana.m % netratejovinirgata.h // HV_85.52 // ta.m v-asudeva.h /sr-imanta.m $ cirasupta.m nar-adhipam & k.rtak-aryo 'brav-id dh-im-an % ida.m vacanam uttamam // HV_85.53 // r-aja.m/s ciraprasupto 'si $ kathito n-aradena me & k.rta.m me sumahat k-arya.m % svasti te 'stu vraj-amy aham // HV_85.54 // v-asudevam ath-alak/sya $ r-aj-a hrasva.m pram-a.nata.h & pariv.rtta.m yuga.m mene % k-alena mahat-a tata.h // HV_85.55 // [k: D2 ins.: :k] tam -alokya ghana/sy-ama.m $ p-itakau/seyav-asasam | *HV_85.55*975:1 | /sr-ivatsavak.sasa.m bhr-ajat $ kaustubhena vir-ajitam || *HV_85.55*975:2 | caturbhuja.m rocam-ana.m $ vaijayanty-a ca m-alay-a | *HV_85.55*975:3 | c-aruprasannavadana.m $ sphuran makaraku.n.dalam || *HV_85.55*975:4 | prek.sa.n-iya.m triloke/sa.m $ s-anur-agasmitek.sa.nam | *HV_85.55*975:5 | ap-icyavayasa.m matta+ $ +m.rgendrod-aravikramam || *HV_85.55*975:6 | paryap.rcchan mah-abuddhis $ tejas-a tasya dhar.sita.h | *HV_85.55*975:7 | /sa;nkita.h /sanakai.h k.r.s.na.m $ durdhar.sam iva tejas-a | *HV_85.55*975:8 | uv-aca r-aj-a govinda.m $ ko bhav-an kim ih-agata.h & ka/s ca k-ala.h prasuptasya % yadi j-an-asi kathyat-am // HV_85.56 // [k: D2 ins.: :k] ni.h/sa;nko gatabh-i.h pr-apto $ vipine girigahvare | *HV_85.56*976:1 | padbhy-a.m padmapal-a/s-abhy-a.m $ vicarasy uruka.n.take || *HV_85.56*976:2 | ki.m svit tejasvin-a.m tejo $ bhagav-a.ms tva.m vibh-avasu.h | *HV_85.56*976:3 | s-urya.h somo mahendro v-a $ lokap-alo 'paro 'pi v-a || *HV_85.56*976:4 | manye tv-a.m devadev-an-a.m $ tray-a.n-a.m puru.sar.sabham | *HV_85.56*976:5 | yad b-adhase guh-adhv-anta.m $ prad-ipa.h prabhay-a yath-a || *HV_85.56*976:6 | /su/sr-u.sat-am avyal-ikam $ asm-aka.m narapu.mgava | *HV_85.56*976:7 | sva.m janma karma gotra.m v-a $ kathyat-a.m yadi rocate | *HV_85.56*976:8 | {v-asudeva uv-aca} somava.m/sodbhavo r-aj-a $ yay-atir n-ama n-ahu.sa.h & tasya putro yadur jye.s.tha/s % catv-aro 'nye yav-iyasa.h // HV_85.57 // yaduva.m/se samutpanna.m $ vasudev-atmaja.m vibho & v-asudeva.m vij-an-ihi % n.rpate m-am ih-agatam // HV_85.58 // tret-ayuge samutpanno $ vidito me 'si n-arad-at & ida.m kaliyuga.m viddhi % kim anyat karav-a.ni te // HV_85.59 // mama /satrus tvay-a dagdho $ devadattavaro n.rpa & avadhyo yo may-a sa.mkhye % bhaved var.sa/satair api // HV_85.60 // [k: Ds2 ins.: :k] {mucukunda uv-aca} yaduva.m/sodbhava.m deva.m $ j-an-ami /s-a/svata.m vibhum | *HV_85.60*977:1 | -adya.m puru.sam -i/s-anam $ acyuta.m madhus-udanam || *HV_85.60*977:2 | pur-a garge.na kathitam $ a.s.t-avi.m/satime yuge | *HV_85.60*977:3 | dv-apar-adau harer janma $ yaduva.m/se bhavi.syati || *HV_85.60*977:4 | namas tasmai bhagavate $ puru.s-aya mah-atmane | *HV_85.60*977:5 | anant-aya mah-ab-aho $ vi.s.nave prabhavi.s.nave || *HV_85.60*977:6 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} eva.m stutas tad-a vi.s.nur $ mucukundena dh-imat-a | *HV_85.60*977:7 | vare.na cchanday-am -asa $ bhagav-an acyutas tad-a || *HV_85.60*977:8 | punar apy abrav-it k.r.s.no $ mucukunda.m mah-abhujam | *HV_85.60*977:9 | tvadarthe 'py -agato v-ira $ n-aradena prabodhita.h | *HV_85.60*977:10 | utti.s.thotti.s.tha bhadra.m te $ yath-ak-ama.m caratv iha | *HV_85.60*977:11 | ityukta.h sa tu k.r.s.nena $ nirjag-ama guh-amukh-at & [k: k.r.sjena corrected :k] anv-iyam-ana.h k.r.s.nena % k.rtak-arye.na dh-imat-a // HV_85.61 // tato dadar/sa p.rthiv-im $ -av.rt-a.m hrasvakair narai.h & alpots-ahair alpabalair % alpav-iryapar-akramai.h \ pare.n-adhi.s.thita.m caiva # r-ajya.m kevalam -atmana.h // HV_85.62 // [k: Ds ins.: :k] yat sy-at tvaddar/sane pu.nya.m $ tan me k.r.s.na bhaved iti | *HV_85.62*978 | visarjayitv-a govinda.m $ pravive/sa mahad vanam & himavantam ag-ad r-aj-a % tapase dh.rtam-anasa.h // HV_85.63 // tata.h sa tapa -asth-aya $ vinirmucya kalevaram & -aruroha diva.m r-aj-a % karmabhi.h svair jita.m /subhai.h // HV_85.64 // v-asudevo 'pi dharm-atm-a $ up-ayena mah-aman-a.h & gh-atayitv-atmana.h /satru.m % tat sainya.m pratyapadyata // HV_85.65 // [k: Ds1 (marg.) ins.: :k] mucukundena mah-atman-a | *HV_85.65abc*979:1 |* mathur-a.m punar-agatya | *HV_85.65abc*979:2 |* prabh-utarathahastya/sva+ $ +varma/sastr-ayudhadhvajam & -ad-ayopayayau dh-im-a.ms % tat sainya.m nihate/svaram // HV_85.66 // niveday-am -asa tato nar-adhipe $ tad ugrasene pratip-ur.nam-anasa.h & jan-ardano dv-aravat-i.m ca t-a.m pur-im % a/sobhayat tena dhanena bh-uri.n-a // HV_85.67 // [h: HV (CE) chapter 86, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of June 20, 2004 :h] [k: D4 ins.: :k] k.r.s.n-aya ca namas tubhya.m $ r-amar-am-aya te nama.h | *HV_86.0*980:1 | v-aman-aya namas tubhya.m $ kapil-aya namo 'stu te || *HV_86.0*980:2 | n-an-ar-upa namas tubhya.m $ namas te karmas-ak.si.ne | *HV_86.0*980:3 | vi/svar-upa namas tubhya.m $ h.r.s-ike/s-aya te nama.h || *HV_86.0*980:4 | eva.m sa.mst-uyam-ana/s ca $ mucukundena dh-imat-a | *HV_86.0*980:5 | uttar-a.m di/sam -a/sritya $ tapam -acara s-attvikam | *HV_86.0*980:6 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tata.h prabh-ate vimale $ bh-askare 'bhyudite tad-a & k.rtajapyo h.r.s-ike/so % van-ante ni.sas-ada ha // HV_86.1 // paricakr-ama ta.m de/sa.m $ durgasth-anadid.rk.say-a & upatasthu.h kulapr-agry-a % y-adav-a yadunandanam // HV_86.2 // rohi.ny-am ahani /sre.s.the $ svasti v-acya dvijottam-an & pu.ny-ahagho.sair vipulair % durgasy-arabdhav-an kriy-a.m // HV_86.3 // tata.h pa;nkajapatr-ak.so $ y-adav-an ke/sis-udana.h & prov-aca vadat-a.m /sre.s.tho % dev-an v.rtraripur yath-a // HV_86.4 // kalpiteya.m may-a bh-umi.h $ pa/syadhva.m devasadmavat & n-ama c-asy-a.h k.rta.m pury-a.h % khy-ati.m yad upay-asyati // HV_86.5 // iya.m dv-aravat-i n-ama $ p.rthivy-a.m nirmit-a may-a & bhavi.syati pur-i ramy-a % /sakrasyev-amar-avat-i // HV_86.6 // t-any ev-asy-a.h k-arayi.sye $ cihn-any -ayatan-ani ca & [k: B1 ins.: :k] sth-an-ani vidadhu/s c-atra $ brahm-ad-in-a.m yath-akramam | *HV_86.7ab*981 | catvar-an r-ajam-arg-a.m/s ca % sam-an anta.hpur-a.ni ca // HV_86.7 // dev-a iv-atra modantu $ bhavanto vigatajvar-a.h & b-adham-an-a ripuga.n-an % ugrasenapurogam-a.h // HV_86.8 // g.rhyant-a.m ve/smav-ast-uni $ kalpyant-a.m trikacatvar-a.h & m-iyant-a.m r-ajam-arg-a/s ca % pr-ak-arasya ca y-a gati.h // HV_86.9 // pre.syant-a.m /silpimukhy-a/s ca $ niyukt-a ve/smakarmasu & niyujyant-a.m ca de/se.su % pre.syakarmakar-a jan-a.h // HV_86.10 // evam ukt-as tu k.r.s.nena $ g.rhasa.mgrahatatpar-a.h & yath-anide/sa.m sa.mh.r.s.t-a/s % cakrur v-astuparigrah-an // HV_86.11 // s-utrahast-as tato m-ana.m $ cakrur y-adavasattam-a.h & pu.nye 'hani mah-ar-aja % dvij-at-in abhip-ujya ca // HV_86.12 // v-astudaivatakarm-a.ni $ vidhin-a k-arayanti ca & sthapat-in atha govindas % tatrov-aca mah-amati.h // HV_86.13 // asmadarthe suvihita.m $ kriyat-am atra mandiram & vibhaktacatvarapatha.m % sunivi.s.te.s.tadaivatam // HV_86.14 // te tatheti mah-ab-ahum $ uktv-a sthapatayas tad-a & durgakarma.ni sa.mbh-ar-an % upalabhya yath-avidhi // HV_86.15 // yath-any-aya.m nirmimire $ dv-ar-a.ny -ayatan-ani ca & sth-an-ani vidadhu/s c-atra % brahm-ad-in-a.m yath-akramam // HV_86.16 // up-amagne.h sure/sasya $ d.r.sadol-ukhalasya ca & caturdaiv-ani catv-ari % dv-ar-a.ni vidadhu/s ca te \ g.rhak.setrendrabhall-a.ta.m # pu.spadanta.m tathaiva ca // HV_86.17 // te.su ve/smasu yukte.su $ y-adave.su mah-atmasu & pury-a.h k.sipra.m nive.s-artha.m % cintay-am -asa m-adhava.h // HV_86.18 // tasya daiv-i sthit-a buddhi/s $ capal-a k.siprak-ari.n-i & pur-i s-a vai priyakar-i % yad-un-am abhivardhan-i // HV_86.19 // /silpimukhyo 'sti dev-an-a.m $ praj-apatisuta.h prabhu.h & vi/svakarm-a svamaty-a vai % pur-i.m sa.msth-apayi/syati // HV_86.20 // manas-a tam anudhy-aya $ tasy-agamanak-ara.nam & trida.s-abhimukha.h k.r.s.no % vivikte samapadyata // HV_86.21 // tasminn eva tata.h k-ale $ /silp-ac-aryo mah-amati.h & vi/svakarm-a sura/sre.s.tha.h % k.r.s.nasya pramukhe sthita.h // HV_86.22 // {vi/svakarmov-aca} daivena manas-a k/sipra.m $ tava vi.s.no dh.rtavrata & ki.mkara.h samanupr-apta.h % /s-adhi m-a.m ki.m karomi te // HV_86.23 // yath-a sy-ad devadeve/sas $ tryambaka/s ca yath-avyaya.h & tath-a tva.m deva m-anyo 'si % vi/se.so n-asti me prabho // HV_86.24 // trailokyaj?n-apik-a.m v-acam $ uts.rjasva mah-abhuja & e.so 'smi parid.r.s.t-artha.h % ki.m karomi pra/s-adhi m-am // HV_86.25 // /srutv-a vin-itavacana.m $ ke/savo vi/svakarma.na.h & pratyuv-aca yadu/sre.s.tha.h % ka.ms-arir atula.m vaca.h // HV_86.26 // /srut-artho devaguhyasya $ bhav-any atra vaya.m sthit-a.h & ava/sya.m tv iha kartavya.m % sadana.m me surottama // HV_86.27 // tad iya.m bh-u.h prak-a/s-artha.m $ nive/sy-a mayi suvrata & matprabh-av-anur-upai/s ca % g.rhai/s ceya.m samantata.h // HV_86.28 // uttam-a ca p.rthivy-a.m vai $ yath-a svarge 'mar-avat-i & tatheya.m hi tvay-a k-ary-a % /sakto hy asi mah-amate // HV_86.29 // mama sth-anam ida.m k-arya.m $ yath-a vai tridive tath-a & marty-a.h pa/syantu me lak.sm-i.m % pury-a yadukulasya ca // HV_86.30 // evam uktas tata.h pr-aha $ vi/svakarm-a mat-i/svara.h & k.r.s.nam akli.s.takarm-a.na.m % dev-amitravin-a/sanam // HV_86.31 // sarvam etat kari.sy-ami $ yat tvay-abhihita.m prabho & pur-i tv iya.m janasy-asya % na pary-apt-a bhavi.syati // HV_86.32 // bhavi.syati ca vist-ir.n-a $ v.rddhir asy-as tu /sobhan-a & catv-ara.h s-agar-a hy asy-a.m % vicari.syanti r-upi.na.h // HV_86.33 // yad-icchet s-agara.h ki.mcid $ utsra.s.tum iha toyar-a.t & tata.h sv-ayatalak.sa.ny-a % pur-i sy-at puru.sottama // HV_86.34 // evam uktas tata.h k.r.s.na.h $ pr-ag eva k.rtabuddhim-an & s-agara.m sarit-a.m n-atham % uv-aca vadat-a.m vara.h // HV_86.35 // samudra da/sa ca dve ca $ yojan-ani jal-a/saye & pratisa.mhriyat-am -atm-a yady % asti mayi m-anyat-a // HV_86.36 // avak-a/se tvay-a datte $ pur-iya.m m-amaka.m balam & pary-aptavi.say-ak-ar-a % samagr-a visahi.syati // HV_86.37 // tata.h k.r.s.nasya vacana.m $ /srutv-a nadanad-ipati.h & sam-arutena yogena % utsasarja mah-ar.nava.h // HV_86.38 // vi/svakarm-a tata.h pr-ita.h $ pury-a.h sa.md.r/sya v-astu tat & govinde caiva sa.mm-ana.m % s-agara.h k.rtav-a.ms tad-a // HV_86.39 // vi/svakarm-a tata.h k.r.s.nam $ uv-aca yadunandanam & adyaprabh.rti govinda % sarve samadhirohata // HV_86.40 // manas-a nirmit-a ceya.m $ may-a p-u.hpravar-a vibho & acire.naiva k-alena % g.rhasa.mb-adham-alin-i // HV_86.41 // bhavi.syati pur-i ramy-a $ sudv-ar-a pr-agryatora.n-a & cay-a.t.t-alakakey-ur-a % p.rthivy-a.h kakudopam-a // HV_86.42 // anta.hpura.m ca k.r.s.nasya $ paricary-ak.sama.m mahat & cak-ara tasy-a.m pury-a.m vai % de/se trida/sap-ujite // HV_86.43 // tata.h s-a nirmit-a k-ant-a $ pur-i dv-aravat-i tad-a & m-anasena prayatnena % vai.s.nav-i vi/svakarma.n-a // HV_86.44 // [k: /S1 K1.2.4 ?N V B D T1.4 G2 ins.: :k] vidh-anavihitadv-ar-a $ pr-ak-aravara/sobhit-a | *HV_86.44*982:1 | parikh-acayasa.mgupt-a $ s-a.t.tapr-ak-aratora.n-a | *HV_86.44*982:2 | k-antan-ar-inaraga.n-a $ va.nigbhir upa/sobhit-a & n-an-apa.nyasam-ak-ir.n-a % khecar-iva ca g-a.m gat-a // HV_86.45 // prap-av-ap-iprasannodair $ udy-anair upa/sobhit-a & samantata.h sa.mv.rt-a;ng-i % vanitev-ayatek.sa.n-a // HV_86.46 // sam.rddhacatvaravat-i $ ve/smottamaghan-acit-a & [k: N T4 G2 ins. (T1 cont. after *982): :k] rathy-ako.tisahasr-a.dhy-a $ /subhrar-ajapathottar-a | *HV_86.47ab*983:1 | bh-u.sayant-i samudra.m s-a $ svargam indrapur-i yath-a || *HV_86.47ab*983:2 | p.rthivy-a.m sarvaratn-an-am $ ek-a nicaya/s-alin-i | *HV_86.47ab*983:3 | sur-a.n-am api suk.setr-a $ s-amantak.sobhak-ari.n-i | *HV_86.47ab*983:4 | aprak-a/sa.m tad-ak-a/sa.m % pr-as-adair upa/sobhit-a // HV_86.47 // p.rthivy-a.m p.rthur-a.s.traugh-a $ janaughapratin-adit-a & oghai/s ca v-arir-ajasya % /si/sir-ik.rtam-arut-a // HV_86.48 // an-upopavanai.h k-antai.h $ k-ant-a janamanoram-a & sat-arak-a dyaur iva s-a % dv-arak-a pratyar-ajata // HV_86.49 // pr-ak-are.n-arkavar.nena $ /s-atakaumbhena sa.mv.rt-a & hira.nyapratip-ur.nai/s ca % g.rhair gambh-iranisvanai.h // HV_86.50 // /subhrameghaprat-ik-a/sair $ dv-arai.h saudhai/s ca /sobhit-a & kvacit kvacid udagr-agrair % up-av.rttamah-apath-a // HV_86.51 // t-am -avasat pur-i.m k.r.s.na.h $ sarvay-adavanandana.h & abhipretajan-ak-ir.n-a.m % soma.h kham iva bh-asayan // HV_86.52 // [k: /S1 Dn Ds D2 ins.: :k] vi/svakarmak.rt-a.m divy-a.m $ ratnaj-alasam-akul-am | *HV_86.52*984 | vi/svakarm-a ca t-a.m k.rtv-a $ pur-i.m /sakrapur-im iva & jag-ama tridiva.m devo % govinden-abhip-ujita.h // HV_86.53 // bh-uyas tu buddhir abhavat $ k.r.s.nasya vidit-atmana.h & jan-an im-an dhanaughais tu % tarpayeyam aha.m yadi // HV_86.54 // sa vai/srava.navastavya.m $ nidh-in-am uttama.m nidhim & /sa;nkham -ahvayatopendro % ni/si svabhavane vibhu.h // HV_86.55 // sa /sa;nkha.h ke/sav-ahv-ana.m $ j?n-atv-a guhyakar-a.t svayam & -ajag-ama sam-ipa.m vai % tasya dv-aravat-ipate.h // HV_86.56 // sa /sa;nkha.h pr-a?njalir bh-utv-a $ vinay-adavani.m gata.h & k.r.s.na.m vij?n-apay-am -asa % yath-a vai/srava.na.m tath-a // HV_86.57 // bhagavan ki.m may-a k-arya.m $ sur-a.n-a.m vittarak.si.n-a & niyojaya mah-ab-aho % yatk-arya.m yadunandana // HV_86.58 // tam uv-aca h.r.s-ike/sa.h $ /sa;nkha.m guhyakam uttamam & jan-a ye 'smin k.r/sadhan-as % t-an dhanen-abhip-uraya // HV_86.59 // necch-amy an-a/sita.m dra.s.tu.m $ k.r/sa.m malinam eva v-a & deh-iti c-abhibh-a.santa.m % nagary-a.m nirdhana.m naram // HV_86.60 // /siras-a /s-asana.m g.rhya $ nidh-ina.h ke/savasya sa.h & nidh-in-aj?n-apay-am -asa % dv-aravaty-a.m g.rhe g.rhe \ ghanaughair abhivar.sadhva.m # cakru.h sarve tath-a ca te // HV_86.61 // n-adhano vidyate tatra $ h-inabh-agyo 'pi v-a nara.h & [k: K3. 4 ?N V B D T4 G2 subst. for 62cd: :k] dv-aravaty-a.m puri pur-a $ ke/savasya mah-atmana.h | *HV_86.62ab*985 | k.r/so v-a malino v-api % dv-aravaty-a.m g.rhe g.rhe // HV_86.62 // cak-ara v-ayor -ahv-ana.m $ bh-uya/s ca puru.sottama.h & tatrastha eva bhagav-an % y-adav-an-a.m priya.mkara.h // HV_86.63 // pr-a.nayonis tu bh-ut-an-am $ upatasthe gad-agrajam & ekam-as-inam ek-ante % devaguhyadhara.m prabhum // HV_86.64 // ki.m may-a deva kartavya.m $ sarvagen-a/sug-amin-a & [k: T1--3 G1.3.5 M subst. for 65bc: :k] ... $ /s-adhi m-a.m puru.sottama | *HV_86.65a*986:1 | yad brav-i.si mah-ab-aho $ ... | *HV_86.65a*986:2 | yathaiva d-uto dev-an-a.m % tathaiv-asmi tav-anagha // HV_86.65 // tam uv-aca tata.h k.r.s.no $ rahasya.m puru.sottama.h & m-aruta.m jagata.h pr-a.na.m % r-upi.na.m samupasthitam // HV_86.66 // gaccha m-aruta deve/sam $ anum-anya sah-amarai.h & sabh-a.m sudharm-am -ad-aya % devebhyas tvam ih-anaya // HV_86.67 // y-adav-a dh-armik-a hyete $ vikr-ant-a/sca sahasra/sa.h & tasy-a.m vi/seyur ete hi % na tu y-a k.rtrim-a bhavet // HV_86.68 // s-a hy ak.say-a sabh-a v-ayo $ k-amag-a k-amar-upi.n-i & s-a yad-un dh-arayet sarv-an % yathaiva trida/s-a.ms tath-a // HV_86.69 // sa g.rhya vacana.m tasya $ k.r.s.nasy-akli.s.takarma.na.h & v-ayur -atmopamagatir % jag-ama tridiv-alayam // HV_86.70 // so 'num-anya sur-an sarv-an $ k.r.s.nav-akya.m nivedya ca & sabh-a.m sudharm-am -ad-aya % punar -ay-an mah-italam // HV_86.71 // sudharm-a.m t-a.m sudharm-aya $ k.r.s.n-ay-akli.s.tak-ari.ne & devo devasabh-a.m dattv-a % v-ayur antaradh-iyata // HV_86.72 // [k: D4 ins.: :k] na bhaya.m vidyate yatra $ sabh-a s-a dharmavatsal-a | *HV_86.72*987 | dv-aravaty-as tu s-a madhye $ ke/savena nive/sit-a & sudharm-a yadumukhy-an-a.m % dev-an-a.m tridive yath-a // HV_86.73 // eva.m sa divyair bhaumai/s ca $ jalajai/s c-avyayo hari.h & dravyairala.mkaroti sma % pur-i.m sv-a.m pramad-am iva // HV_86.74 // [k: /S1 D2 ins.: :k] /su/subhe s-a pur-i ramy-a $ ratnaj-alasam-akul-a | *HV_86.74*988:1 | n-an-apak.sisam-ak-ir.n-a $ pr-as-adair upa/sobhit-a | *HV_86.74*988:2 | [k: after 74 /S1 D2 repeat 73ab. After the repetition of 73ab /S1 D2 ins. *988 :k] mary-ad-a/s caiva sa.mcakre $ /sre.n-i.h prak.rtayas tath-a & bal-adhyak.s-a.m/s ca yukt-a.m/s ca % prak.rt-i/s-a.ms tathaiva ca // HV_86.75 // ugrasena.m narapati.m $ k-a/sya.m caiva purohitam & sen-apatim an-adh.r.s.ti.m % vikadru.m mantripu.mgavam // HV_86.76 // y-adav-an-a.m kulakar-an $ sthavir-an da/sa tatra vai & [k: V2.3 ins.: :k] uddhavo vasudeva/s ca $ ka;nko vip.rthur eva ca | *HV_86.77ab*989:1 | /svaphalka/s citraka/s caiva $ gada.h satyaka eva ca | *HV_86.77ab*989:2 | baladeva.h p.rthu/s caiva.m $ matre/sv abhyantar-a da/sa | *HV_86.77ab*989:3 | sth-apay-am -asa matim-an % sarvak-arye.sv anantar-an // HV_86.77 // rathe.sv atiratho yant-a $ d-aruka.h ke/savasya vai & yodhamukhya/s ca yodh-an-a.m % s-atyaki.h satyavikrama.h // HV_86.78 // [k: T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] -ac-aryo dhanu.s-a.m vede $ s-ak.s-addro.na iv-apara.h | *HV_86.78*990:1 | s-atyaki.h satyasa.mdha/s ca $ /satruh-a yuddhadurmada.h | *HV_86.78*990:2 | vidh-anam eva.m k.rtv-a sa $ k.r.s.na.h pury-am anindita.h & mumude yadubhi.h s-ardha.m % lokasra.s.t-a mah-itale // HV_86.79 // revatasy-atha kany-a.m ca $ revat-i.m /s-ilasa.mmat-am & pr-aptav-an baladevas tu % k.r.s.nasy-anumate tad-a // HV_86.80 // [k: M3 ins.: :k] ya.h sargajai.h suraga.napriyak.rdbhir uccair | *HV_86.80*991:1 |* dravyai.h samudranihitai/s ca samudraj-atai.h | *HV_86.80*991:2 |* h.rdy-am ak-arayad a/se.sajagal lal-am-a.m | *HV_86.80*991:3 |* /sr-idv-arak-a.m puravar-i.m tam upaimi vi.s.num | *HV_86.80*991:4 |* [h: HV (CE) chapter 87, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of June 21, 2004 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} etasminn eva k-ale tu $ jar-asa.mdha.h prat-apav-an & n.rp-an udyojay-am -asa % cedir-ajapriyepsay-a // HV_87.1 // [k: T3 ins.: :k] yath-arha.m ca yath-ayoga.m $ pra/sraya.m pradadau n.rpa.h | *HV_87.1*992:1 | viv-aha.m gho.say-am -asa $ /si/sup-alasya m-agadha.h || *HV_87.1*992:2 | sarvam anta.hpura.m caiva $ viv-ahe utsuka.m kila | *HV_87.1*992:3 | /svobh-ute tu viv-ahasya $ caidyasyeti ca bh-umip-a.h | *HV_87.1*992:4 | sa.mnaddh-a.h samapadyant-a.m $ vibhavai.h svair yath-akramam || *HV_87.1*992:5 | /si/sup-alo 'pi r-aj-a tu $ varave.se.na sa.myuta.h | *HV_87.1*992:6 | kum-arair -atmatulyai/s ca $ niyamastho 'bhavat tad-a | *HV_87.1*992:7 | [Colophon] bh-i.smakasya sut-ay-a.m vai $ rukmi.ny-a.m rukmabh-u.sa.na.h & /si/sup-alasya n.rpater % viv-aho bhavit-a kila // HV_87.2 // dantavaktrasya tanaya.m $ suvaktram amitaujasam & sahasr-ak.sasama.m yuddhe % m-ay-asu ca vi/s-aradam // HV_87.3 // pau.n.drasya v-asudevasya $ tath-a putra.m mah-abalam & sudeva.m v-iryasa.mpanna.m % p.rthag ak.sauhi.n-ipatim // HV_87.4 // ekalavyasya putra.m ca $ v-iryavanta.m bal-anvitam & putra.m ca p-a.n.dyar-ajasya % kali;ng-adhipati.m tath-a // HV_87.5 // k.rt-apriya.m ca k.r.s.nena $ ve.nud-ari.m nar-adhipam & a.m/sumanta.m tath-a kr-atha.m % /srutarv-a.na.m ca bh-arata // HV_87.6 // nik.rtta/satru.m k-ali;nga.m $ g-andh-ar-adhipati.m tath-a & pa.tu/sa.m ca mah-ab-ahu.m % k-a/sy-adhipatim eva ca // HV_87.7 // [k: Ds2 D5.6 ins. (Dn after the second occurrence of 7cd): :k] sabh-arh-an sakal-an sarv-an $ dh-artar-a.s.tr-an mah-abal-an | *HV_87.7*993:1 | vind-anuvind-av -avantyau $ b-ahlik-an saha b-ahlikai.h || *HV_87.7*993:2 | sa.m/saptak-as tu te sarve $ -asyand-a yavan-as tath-a | *HV_87.7*993:3 | yavanasya suta/s c-api $ -ar.s-aya.nas tath-a /sak-a.h || *HV_87.7*993:4 | svabh-ava/s candrah-asa/s ca $ p-aras-ik-as tath-apare | *HV_87.7*993:5 | vir-a.to drupada/s caiva $ jayadrathavid-urathau | *HV_87.7*993:6 | [k: Dn Ds2 D5.6 Bom. Poona eds cont.; Ds1 G2 ins.: :k] bhagadatto mah-asena.h $ /sala.h /s-alvo mah-abala.h | *HV_87.7*994:1 | bh-uri/srav-a mah-asena.h $ kuntibhoja/s ca v-iryav-an || *HV_87.7*994:2 | ak.sauhi.n-in-a.m .sa.s.ti.m ca $ sapt-adhikada/s-anug-a.h | *HV_87.7*994:3 | svaya.mvar-artha.m sa.mpr-apt-a $ bhojar-ajanive/sane | *HV_87.7*994:4 | {janamejaya uv-aca} kasmin de/se n.rpo jaj?ne $ rukm-i vedavid-a.m vara & kasy-a.nvav-aye dyutim-an % sa.mbh-uto dvijasattama // HV_87.8 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} r-ajar.ser y-adavasy-as-id $ vidarbho n-ama vai suta.h & vindhyasya dak.si.ne p-ar/sve % vidarbh-an yo nyave/sayat // HV_87.9 // krathakai/sikamukhy-as tu $ putr-as tasya mah-abal-a.h & babh-uvur v-iryasa.mpann-a.h % p.rthag va.m/sakar-a n.rp-a.h // HV_87.10 // tasy-anvav-aye bh-imasya $ v.r.s.nayo jaj?nire n.rpa & krathasya tv a.m/sum-a.n va.m/se % kai/sikasya tu bh-i.smaka.h // HV_87.11 // hira.nyalomety -ahur ya.m $ d-ak.si.n-atye/svara.m jan-a.h & agastyagupt-am -a/s-a.m ya.h % ku.n.dinastho 'nva/s-an n.rpa.h \ rukm-i tasy-abhavat putro # rukmi.n-i ca vi/s-a.m pate // HV_87.12 // rukm-i c-astr-a.ni divy-ani $ drum-at pr-apa mah-abala.h & j-amadagny-at tatha r-am-ad % br-ahmam astram av-aptav-an \ pr-aspardhat saha k.r.s.nena # nityam adbhutakarma.n-a // HV_87.13 // rukmi.n-i tv abhavad r-ajan $ r-upe.n-asad.r/s-i bhuvi & cakame v-asudevas t-a.m % /srav-ad eva mah-adyuti.h // HV_87.14 // sa c-abhila.sitas tasy-a.h $ /srav-ad eva jan-ardana.h & tejov-iryabalopeta.h % sa me bhart-a bhaved iti // HV_87.15 // t-a.m dadau na tu k.r.s.n-aya $ rukm-i dve.s-an mah-abala.h & [k: K3 Dn ins.: :k] ka.msasya vadhasa.mt-ap-at $ k.r.s.n-ay-amitatejase | *HV_87.16ab*995 | y-acam-an-aya ka.msasya % pre.syo 's-av iti cintayan // HV_87.16 // caidyasy-arthe sun-ithasya $ jar-asa.mdhas tu bh-umipa.h & varay-am -asa t-a.m r-aj-a % bh-i.smaka.m bh-imavikramam // HV_87.17 // cedir-ajasya hi vasor $ -as-it putro b.rhadratha.h & magadhe.su pur-a yena % nirmita.m tad girivrajam // HV_87.18 // tasy-anvav-aye jaj?ne 'tha $ jar-asa.mdho mah-abala.h & vasor eva tad-a va.m/se % damagho.so 'pi cedir-a.t // HV_87.19 // damagho.sasya putr-as tu $ pa?nca bh-imapar-akram-a.h & bhaginy-a.m vasudevasya % /sruta/sravasi jaj?nire // HV_87.20 // /si/sup-alo da/sagr-ivo $ raibhyo 'thopadi/so bal-i & sarv-astraku/sal-a v-ir-a % v-iryavanto mah-abal-a.h // HV_87.21 // j?n-ate.h sam-anava.m/sasya $ sun-itha.m pradadau sutam & [k: D4 ins.: :k] tasy-anvav-aye sa.mbh-ut-a $ bahavo r-ajava.m/saj-a.h | *HV_87.22ab*996 | [k: D6 S (except G2) ins.: :k] jar-asa.mdhasya r-ajendra $ damagho.so mah-abala.h | *HV_87.22ab*997 | jar-asa.mdha.h svasutavad % dadar/saina.m jugopa ca // HV_87.22 // jar-asa.mdha.m purask.rtya $ v.r.s.ni/satru.m mah-abalam & k.rt-any -ag-a.msi caidyena % v.r.s.n-in-a.m tatpriyai.si.n-a // HV_87.23 // j-am-at-a tv abhavat tasya $ ka.msas tasmin hate yudhi & k.r.s.n-artha.m vairamabhavaj % jar-asa.mdhasya v.r.s.nibhi.h // HV_87.24 // bh-i.smaka.m varay-am -asa $ sun-ith-arthe 'tha rukmi.n-im & t-a.m dadau bh-i.smaka/s c-api % /si/sup-al-aya v-iryav-an // HV_87.25 // tata/s caidyam up-ad-aya $ jar-asa.mdho nar-adhipa.h & yayau vidarbh-an sahito % dantavaktre.na y-ayin-a // HV_87.26 // anuy-ata/s ca pau.n.dre.na $ v-asudevena dh-imat-a & a;ngava;ngakali;ng-an-am % -i/svara.h sa mah-abala.h // HV_87.27 // m-anayi.sya.m/s ca t-an rukm-i $ pratyudgamya nar-adhip-an & paray-a p-ujayopet-an % -anin-aya pur-i.m prati // HV_87.28 // pit.r.sv asu.h priy-artha.m ca $ r-amak.r.s.n-av ubh-av api & prayayur v.r.s.naya/s c-anye % rathais tatra bal-anvit-a.h // HV_87.29 // [k: (mss evidence illegible): :k] d.r.s.tv-a t-an -agat-an sarv-an $ v-asudevapurogam-an | *HV_87.29*998 | krathakai/sikabhart-a t-an $ pratig.rhya yath-avidhi & p-ujay-am -asa p-uj-arh-an % nyavasanta bahi/s ca te // HV_87.30 // [k: D6 ins.: :k] nyave/sayac ca t-an sarv-an $ bh-i.smako nagar-ad bahi.h || *HV_87.30*999:1 | sthite tasmi?n jar-asa.mdhe $ ripau te.s-a.m mah-atmani | *HV_87.30*999:2 | sa.mbh-ar-a/s caiva sarvatra $ viv-ah-aya sam-ah.rt-a.h || *HV_87.30*999:3 | /sa;nkh-a/s ca pa.tah-a/s caiva $ sasvan-a.h sarvatas tad-a | *HV_87.30*999:4 | br-ahma.n-a/s ca sam-ay-at-a $ n-an-adigbhyas tathaiva ca | *HV_87.30*999:5 | utthit-a/s caiva sarvatra $ dhvaj-a/s ca samala.mk.rt-a.h | *HV_87.30*999:6 | /svobh-avini viv-ahe tu $ rukmi.n-i niryayau bahi.h & caturyuj-a rathenaindra.m % devat-ayatana.m /subh-a // HV_87.31 // [k: D4 ins.: :k] d-as-i/satasahasraughair $ ve.s.tit-a tu jag-ama ha | *HV_87.31*1000:1 | ambik-ap-ujan-arth-aya $ p-adac-ar-i yath-asthiti | *HV_87.31*1000:2 | indr-a.n-im arcayi.syant-i $ k.rtakautukama;ngal-a & d-ipyam-anena vapu.s-a % balena mahat-a v.rt-a // HV_87.32 // [k: D6 ins.: :k] ke/savo me bhaved bhart-a $ n-anya.h ka/scid bhaved iti | *HV_87.32*1001:1 | eva.m manasi sa.msth-apya $ pu.sp-a?njalipu.t-abhavat | *HV_87.32*1001:2 | t-a.m dadar/sa tata.h k.r.s.no $ lak.sm-i.m s-ak.s-ad iva sthit-am & r-upe.n-agrye.na sa.mpann-a.m % devat-ayatan-antike // HV_87.33 // vahner iva /sikh-a.m d-ipt-a.m $ m-ay-a.m bh-umigat-am iva & p.rthiv-im iva gambh-ir-am % utthit-a.m p.rthiv-ital-at // HV_87.34 // mar-icim iva somasya $ saumy-a.m str-ivigrah-a.m bhuvi & /sriyam agry-am iv-apadm-a.m % bhavi/sy-a.m /sr-isah-ayin-im \ k.r.s.nena manas-a d.r.s.t-a.m # durnir-ik/sy-a.m surair api // HV_87.35 // /sy-am-avad-at-a s-a hy -as-it $ p.rthuc-arv-ayatek.sa.n-a & t-amrau.s.thanayan-ap-a;ng-i % p-inorujaghanastan-i // HV_87.36 // b.rhat-i c-arusarv-a;ng-i $ tanv-i /sa/sinibh-anan-a & t-amratu;nganakh-i subhr-ur % n-ilaku?ncitam-urdhaj-a \ [k: N (except /S1 ?N1) G2 ins.: :k] atyartha.m r-upata.h k-ant-a $ p-ina/sro.nipayodhar-a | *HV_87.37cd*1002 | t-ik.s.na/suklai.h samair dantai.h # prabh-asadbhir ala.mk.rt-a // HV_87.37 // anany-a pramad-a loke $ r-upe.na ya/sas-a /sriy-a & rukmi.n-i r-upi.n-i dev-i % p-a.n.durak.saumav-asin-i // HV_87.38 // t-a.m d.r.s.tv-a vav.rdhe k-ama.h $ k.r.s.nasya /subhadar/san-am & havi.sev-analasy-arcir % manas tasy-a.m sam-adadhat // HV_87.39 // [k: D6 ins.: :k] rukmi.n-i ca tad-a dev-i $ dad.r/se k.r.s.nam -i/svaram || *HV_87.39*1003:1 | acintayac ca s-a dev-i $ d.r.s.tv-a k.r.s.nam avasthitam | *HV_87.39*1003:2 | so 'yam vi.s.nur jagann-atha.h $ s-ak.s-ad r-am-anuja.h k.rt-i || *HV_87.39*1003:3 | asya cakra.m sad-a /sa;nkha.m $ bhujayor ubhayorapi | *HV_87.39*1003:4 | /sobhayet-a.m sad-a tau tu $ daityad-anavad-ari.nau || *HV_87.39*1003:5 | asya haste sthita.m /s-ar;nga.m $ daityad-anavabh-i.sa.nam | *HV_87.39*1003:6 | sad-a bh-ati mahac c-apa.m $ loke khy-atatara.m hare.h || *HV_87.39*1003:7 | yam-a/sritya gad-a dev-i $ sad-a kaumodak-iti s-a | *HV_87.39*1003:8 | daityad-anavahantr-i ca $ tad bhujopari d-aru.n-a || *HV_87.39*1003:9 | yad anuj?n-a.m sam-a/sritya $ kha.dgo nandakasa.mj?naka.h | *HV_87.39*1003:10 | rip-un hanti mah-av-iry-an $ asahy-an daivatair api || *HV_87.39*1003:11 | asya sy-ad v-ahana.m vi.s.nor $ garutm-an pak.sipu.mgava.h | *HV_87.39*1003:12 | /sakr-ad-i.m/s ca sur-a?n jitv-a $ jah-ar-am.rtam uttamam || *HV_87.39*1003:13 | so 'yam vi.s.nur guru.h s-ak.s-ad $ gopave.se.na bh-u.sita.h | *HV_87.39*1003:14 | gopastr-istanabh-are.su $ vijah-ara yath-asukham || *HV_87.39*1003:15 | yo nanarta hrade tasy-a $ yamun-ay-as tad-a hari.h | *HV_87.39*1003:16 | amathn-at k-aliya.m tasmin $ vi.s-agnijv-alam-alinam || *HV_87.39*1003:17 | aya.m govardhana.m /saila.m $ dadh-av ekena b-ahun-a | *HV_87.39*1003:18 | l-ilay-a sa jagann-atho $ kolaka.m b-alako yath-a || *HV_87.39*1003:19 | aya.m sa pu.n.dar-ik-ak.so $ yo haya.m prajagh-ana ha || *HV_87.39*1003:20 | ya/s c-a.n-ura.m m.rdhe hatv-a $ ka.msa.m caiva mah-abalam | *HV_87.39*1003:21 | nanarta ra;nge govindo $ gopai.h s-ardha.m say-adavai.h || *HV_87.39*1003:22 | aya.m sa y-adava/sre.s.tha.h $ padmaka?njalkalocana.h | *HV_87.39*1003:23 | /sy-am-avad-ata.h sa/sr-ika.h $ s-ak.s-adindr-anuja.h k.rt-i || *HV_87.39*1003:24 | yuv-a k.rt-i pur-a.n-atm-a $ padm-ak.sa.h padmasaprabha.h | *HV_87.39*1003:25 | so 'yam adya jagann-atha.h $ pr-apto m-am iha y-adava.h || *HV_87.39*1003:26 | amu.sya p-adayo.h padmam $ udvah-ami na sa.m/saya.h | *HV_87.39*1003:27 | /su/sr-u.s-a.m pratiyok.sy-ami $ p-adayo.h padmasa.mj?nayo.h || *HV_87.39*1003:28 | eva.m vicintayitv-a s-a $ vavande t-a.m /sac-i.m tad-a | *HV_87.39*1003:29 | r-ame.na saha ni/scitya $ ke/sava.h sumah-abala.h & tatpram-athe 'karod buddhi.m % v.r.s.nibhya.h pra.nidh-aya ca // HV_87.40 // k.rte tu devat-ak-arye $ ni.skr-amant-i.m sur-alay-at & unmathya sahas-a k.r.s.na.h % sva.m nin-aya rathottamam // HV_87.41 // v.rk.sam utp-a.tya r-amo 'pi $ jagh-an-apatata.h par-an & samanahyanta d-a/s-arh-as % tad-aj?n-aya tu sarva/sa.h // HV_87.42 // te rathair vividh-ak-arai.h $ samucchritamah-adhvajai.h & v-ajibhir v-ara.nai/s c-api % parivavrur hal-ayudham // HV_87.43 // -ad-aya rukmi.n-i.m k.r.s.no $ jag-am-a/su pur-i.m prati & r-ame c-asajya ta.m bh-ara.m % yuyudh-ane ca v-iryav-an // HV_87.44 // akr-ure vip.rthau c-api $ gade ca k.rtavarma.ni & cakradeve sunak.satre % s-ara.ne ca mah-abale // HV_87.45 // niv.rtta/satrau vikr-ante $ bha;ngak-are vid-urathe & ugrasen-atmaje ka;nke % /satadyumne ca ke/sava.h // HV_87.46 // r-aj-adhideve m.rdare $ prasene citrake tath-a & atid-ante b.rhaddurge % /svaphalke citrake p.rthau // HV_87.47 // v.r.s.nyandhake.su c-anye.su $ mukhye.su madhus-udana.h & gurum -asajya ta.m bh-ara.m % yayau dv-aravat-i.m prati // HV_87.48 // [k: D6 ins.: :k] tata/s ca y-adav-a.h sarve $ yuddh-aya samupasthit-a.h | *HV_87.48*1004 | [Colophon] dantavaktro jar-asa.mdha.h $ /si/sup-ala/s ca v-iryav-an & sa.mnaddh-a niryayu.h kruddh-a % jigh-a.msanto jan-ardanam // HV_87.49 // a;ngava;ngakali;ngai/s ca $ s-ardha.m pau.n.drai/s ca v-iryav-an & niryayau cedir-aja.h sa % bhr-at.rbhi.h sumah-arathai.h // HV_87.50 // [k: D6 ins.: :k] kva v-asudeva.h kva ca gopak-aste | *HV_87.50*1005:1 |* kuto nu r-aj-a yaduva.m/sajanman-a.m | *HV_87.50*1005:2 |* kuto nu r-amo madamattagarhita.h | *HV_87.50*1005:3 |* kuto nu v-iro yudhi s-atyaki.h kila || *HV_87.50*1005:4 |* iti bruvanto n.rpasattam-as tad-a | *HV_87.50*1005:5 |* ra.n-aya yukt-a.h sabal-a.h sam-agadh-a.h | *HV_87.50*1005:6 |* /sarai/s ca kha.dgair yudhi p-atayanto | *HV_87.50*1005:7 |* mah-arath-a niryayur ugrav-iry-a.h || *HV_87.50*1005:8 |* [k: [Colophon] :k] {vai/sa.mp-ayana.h} atha sainye mah-ar-aja $ m-agadhasya mah-atmana.h | *HV_87.50*1005:9 | /sa;nkhadu.mdubhaya/s caiva $ sasvanur yuddha/sa.msava.h | *HV_87.50*1005:10 | y-adav-a/s ca mah-ar-aja $ /sa;nkh-an dadhmu.h p.rthak p.rthak || *HV_87.50*1005:11 | bher-i.n-a.m ca m.rda;ng-an-a.m $ jharjhar-i.n-a.m ca sarva/sa.h | *HV_87.50*1005:12 | n-ad-a.h samabhavanta/s ca $ yad-un-a.m sainyasa.mcaye || *HV_87.50*1005:13 | tato yuddha.m samabhavat $ senayor ubhayor api | *HV_87.50*1005:14 | jar-asa.mdhapramukhato $ v.r.s.naya.h prathit-as tad-a | *HV_87.50*1005:15 | t-an pratyag.rh.nan sa.mrabdh-a $ v.r.s.niv-ir-a mah-arath-a.h & sa.mkar.sa.na.m purask.rtya % v-asava.m maruto yath-a // HV_87.51 // -apatanta.m hi vegena $ jar-asa.mdha.m mah-abalam & .sa.dbhir vivy-adha n-ar-acair % yuyudh-ano mah-am.rdhe // HV_87.52 // akr-uro dantavaktra.m tu $ vivy-adha navabhi.h /sarai.h & ta.m pratyavidhyat k-ar-u.so % b-a.nair da/sabhir -a/sugai.h // HV_87.53 // vip.rthu.h /si/sup-ala.m tu $ /sarair vivy-adha saptabhi.h & a.s.tabhi.h pratyavidhyat ta.m % /si/sup-ala.h prat-apav-a.n // HV_87.54 // gave/sa.no 'pi caidya.m tu $ .sa.dbhir vivy-adha m-arga.nai.h & anird-antas tath-a.s.t-abhir % b.rhaddurga/s ca pa?ncabhi.h // HV_87.55 // prativivy-adha t-a.m/s caidya.h $ pa?ncabhi.h pa?ncabhi.h /sarai.h & jagh-ana c-a/sv-a.m/s catura/s % caturbhir vip.rtho.h /sarai.h // HV_87.56 // b.rhaddurgasya bhallena $ /sira/s ciccheda c-arih-a & gave.sa.nasya s-uta.m ca % pr-ahi.nodyamas-adanam // HV_87.57 // hat-a/sva.m sa ratha.m tyakv-a $ vip.rthus tu mah-abala.h & -aruroha ratha.m k.sipra.m % b.rhaddurgasya v-iryav-an // HV_87.58 // vip.rtho.h s-arathi/s c-api $ gave.sa.naratha.m drutam & -aruhya javan-an a/sv-an % niyantum upacakrame // HV_87.59 // te kruddh-a.h /saravar.se.na $ sun-itha.m samav-akiran & n.rtyanta.m ratham-arge.su % c-apahast-a.h kal-apina.h // HV_87.60 // cakradevo dantavaktra.m $ bibhedorasi kar.nin-a & pa.tu/sa.m pa?ncavi.m/saty-a % vivy-adha yudhi m-arga.nai.h // HV_87.61 // t-abhy-a.m sa viddho da/sabhir $ b-a.nair marm-atigai.h /sitai.h & tato bal-i cakradeva.m % bibheda da/sabhi.h /sarai.h // HV_87.62 // pa?ncabhi/s c-api vivy-adha $ so 'vid-ur-ad vid-uratham & vid-uratho 'pi ta.m .sa.dbhir % vivy-adh-ajau /sitai.h /sarai.h // HV_87.63 // [k: V2 ins. (?N2 after 64ab): :k] dantavaktro 'pi vivy-adha $ bh-anumanta.m vid-uratham | *HV_87.63*1006 | tri.m/sat-a pratyavidhyat ta.m $ bal-i b-a.nair mah-abalam & k.rtavarm-a bibhed-ajau % r-ajaputra.m tribhi.h /sarai.h // HV_87.64 // nyahanat s-arathi.m c-asya $ dhvaja.m ciccheda cocchritam & prativivy-adha ta.m kruddha.h % pau.n.dra.h .sa.dbhi.h /sil-imukhai.h // HV_87.65 // dhanu/s ciccheda c-apy $ asya bhallen-ayataparva.n-a & niv.rtta/satru.h k-ali;nga.m % bibheda ni/sitai.h /sarai.h \ tomare.n-a.msade/se ta.m # nirbibheda kali;ngar-a.t // HV_87.66 // gajen-as-adya ka;nkas tu $ gajam a;ngasya v-iryav-an & tomare.na bibhed-a;nga.m % bibhed-a;nga/s ca ta.m /sarai.h // HV_87.67 // citraka/s ca /svaphalka/s ca $ satyaka/s ca mah-aratha.h & kali;ngasya tath-an-ika.m % n-ar-acair bibhidu.h /sitai.h // HV_87.68 // vis.r.s.tena drume.n-ajau $ va;ngar-ajasya ku?njaram & jagh-ana r-ama.h samkruddho % va;ngar-aja.m ca sa.myuge // HV_87.69 // ta.m hatv-a ratham -aruhya $ dhanur -ad-aya v-iryav-an & sa.mkar.sa.no jagh-anograir % n-ar-acai.h kai/sik-an bah-un // HV_87.70 // .sa.dbhir nihatya k-ar-u.s-an $ mahe.sv-as-an sa v-iryav-an & /sata.m jagh-ana sa.mkruddho % m-agadh-an-a.m mah-aratha.h \ nihatya t-an mah-ab-ahur # jar-asa.mdha.m tato 'bhyay-at // HV_87.71 // tam -apatanta.m vivy-adha $ n-ar-acair m-agadhas tribhi.h & ta.m bibhed-a.s.tabhi.h kruddho % n-ar-acair musal-ayudha.h \ ciccheda c-asya bhallena # dhvaja.m ratnavibh-u.sitam // HV_87.72 // [k: D6 ins.: :k] c-apa.m ca mahad -ayatta.m $ /sarair eva hal-ayudha.h | *HV_87.72*1007:1 | ratha.m c-asya mah-ar-aja $ tila/sa/s ca sam-ahanat || *HV_87.72*1007:2 | sa cchinnadhanv-a viratho $ gad-am-ad-aya m-agadha.h | *HV_87.72*1007:3 | bibheda balabhadra.m tu $ jagh-ana ca puna.h puna.h || *HV_87.72*1007:4 | ratha.m ca c-ur.nay-am -asa $ gaday-asya sa m-agadha.h || *HV_87.72*1007:5 | p-atyam-an-ad rath-at tasm-ad $ avaplutya hal-ayudha.h | *HV_87.72*1007:6 | s-atyakes tu ratha.m pr-ay-at $ sarvak.satrasya pa/syata.h || *HV_87.72*1007:7 | s-atyakis tu mah-ar-aja $ /sarair vivy-adha m-agadham || *HV_87.72*1007:8 | baladevo mah-ar-aja $ gad-a.m sa.mg.rhya satvaram | *HV_87.72*1007:9 | jagh-ana m-agadha.m sa.mkhye $ vajre.neva giri.m hari.h | *HV_87.72*1007:10 | tad yuddham abhavad ghora.m $ te.s-a.m dev-asuropamam & [k: /S1 ins.: :k] aniv-arya.m /sarair eva $ prahar.sogho mahodadhe.h | *HV_87.73ab*1008 | s.rjat-a.m /saravar.s-a.ni % nighnat-am itaretaram // HV_87.73 // gajair gaj-a hi sa.mkruddh-a.h $ sa.mnipetu.h sahasra/sa.h & rathai rath-a/s ca sa.mrabdh-a.h % s-adibhi/s c-api s-adina.h // HV_87.74 // pad-ataya.h pad-at-i.m/s ca $ /sakticarm-asip-a.naya.h & chindanta/s cottam-a;ng-ani % vicerur yudhi te p.rthak // HV_87.75 // as-in-a.m p-atyam-an-an-a.m $ kavace.su mah-asvana.h & /sar-a.n-a.m patat-a.m /sabda.h % pak.si.n-am iva /su/sruve // HV_87.76 // bher-i/sa;nkham.rda;ng-an-a.m $ ve.n-un-a.m ca m.rdhe dhvanim & jug-uha gho.sa.h /sastr-a.n-a.m % jy-agho.sa/s ca mah-atman-a.m // HV_87.77 // [k: D5 subst. for 65--77: :k] ta.m pr-avidhyata saptaty-a $ b-a.nair g-a.dha.m jan-ardana.h | *HV_87.77*1009:1 | yatam-ana/s ca ciccheda $ dhvaja.m c-asya mah-abala.h | *HV_87.77*1009:2 | jah-ara ca /sira.h k-ay-at $ s-arathes tasya v-iryav-an || *HV_87.77*1009:3 | ta.m k.rchragatam -aj?n-aya $ parivavrur jan-ardanam | *HV_87.77*1009:4 | d-ak.si.n-aty-a jigh-a.msanto $ r-aj-ana.h sarva eva te || *HV_87.77*1009:5 | tam a.m/sum-an mah-ab-ahur $ vivy-adha da/sabhi.h /sarai.h | *HV_87.77*1009:6 | /srutarv-a pa?ncabhi.h kruddho $ ve.nud-ari/s ca saptabhi.h || *HV_87.77*1009:7 | tato '.m/sumanta.m govindo $ bibhedorasi v-iryav-an | *HV_87.77*1009:8 | ni.sas-ada rathopasthe $ vyathita.h sa nar-adhipa.h || *HV_87.77*1009:9 | /srutarva.no jagh-an-a/sv-a.m/s $ caturbhi/s catura.h /sarai.h | *HV_87.77*1009:10 | ve.nud-arir dhvaja.m chittv-a $ bhuja.m vivy-adha dak.si.nam || *HV_87.77*1009:11 | tathaiva ca /srutarv-a.na.m $ /sarair vivy-adha saptabhi.h | *HV_87.77*1009:12 | /si/sriye ca dhvaja.m /sr-anto $ nya.s-idac ca vyath-anvita.h || *HV_87.77*1009:13 | mu?ncanta.h /saravar.s-a.ni $ v-asudeva.m tato 'bhyayu.h | *HV_87.77*1009:14 | krathakai/sikamukhy-as $ te rathava.m/sena sarva/sa.h || *HV_87.77*1009:15 | b-a.n-an b-a.nai/s ca ciccheda $ te.s-a.m yudhi jan-ardana.h | *HV_87.77*1009:16 | jagh-ana cai.s-a.m sa.mrabdho $ yatam-an-an yat-an bah-un || *HV_87.77*1009:17 | punar any-a.m/s catu.h.sa.s.ty-a $ nijagh-ana /sitai.h /sarai.h | *HV_87.77*1009:18 | kruddh-an -apatato v-iro $ pr-adravat tadbala.m tata.h | *HV_87.77*1009:19 | [k: D6 ins.: :k] etasminn antare v-iro $ balabhadro mah-aya/s-a.h | *HV_87.77*1010:1 | jagh-ana gaday-a v-ira.m $ jar-asa.mdha.m mah-am.rdhe || *HV_87.77*1010:2 | m-urch-a.m jag-ama r-aj-a tu $ nipap-ata ca bh-utale || *HV_87.77*1010:3 | s-atyakir va;ngar-aja.m tu $ jagh-ana ni/sitai.h /sarai.h | *HV_87.77*1010:4 | tat sainya.m vimukha.m c-as-ij $ jar-asa.mdhe pataty api || *HV_87.77*1010:5 | s-atyakir balabhadra/s ca $ jitv-a yodh-an sahasra/sa.h | *HV_87.77*1010:6 | /sa;nkha.m dadhmat-u r-aj-anau $ sarve.s-am agrata.h sthitau | *HV_87.77*1010:7 | tata/s ca vidrute sainye $ jar-asa.mdhe par-ajite | *HV_87.77*1010:8 | tayo.h /sa;nkhadhvani.m /srutv-a $ gacchann eva jan-ardana.h | *HV_87.77*1010:9 | jita.m magadhar-ajasya $ sainya.m bahun.rp-a/srayam || *HV_87.77*1010:10 | ity eva.m cintayitv-a tu $ v-asudeva.h prat-apav-an | *HV_87.77*1010:11 | p-a?ncajanya.m mah-a/sa;nkha.m $ dadhmau yadukulodvaha.h | *HV_87.77*1010:12 | [h: HV (CE) chapter 88, transliterated by Kreshimir Krnic, proof--read by Kreshimir Krnic, version of September 23, 2001 :h] {vai/samp-ayana uv-aca} k.r.s.nena hriyam-a.n-a.m tu $ rukm-i /srutv-a tu rukmi.n-im & pratij?n-am akarot kruddha.h % samak.sa.m bh-i.smakasya ha // HV_88.1 // ahatv-a yudhi govindam $ an-an-iya ca rukmi.n-im & ku.n.dina.m na pravek.sy-ami % satyam etad brav-imi te // HV_88.2 // -asth-aya sa ratha.m v-ira.h $ samudagr-ayudhadhvajam & javena prayayau kruddho % balena mahat-a v.rta.h // HV_88.3 // tam anvayur n.rp-a/s caiva $ dak.si.n-apathav-asina.h & kr-atho '.m/sum-a?n /srutarv-a ca % ve.nud-ari/sca v-iryav-an // HV_88.4 // bh-i.smakasya suta/s c-api $ rathena rathin-a.m vara.h & krathakai/sikamukhy-a/sca % sarva eva mah-arath-a.h // HV_88.5 // te gatv-a d-uram adhv-ana.m $ sarita.m narmad-am anu & govinda.m dad.r/su.h kruddh-a.h % sahaiva priyay-a sthitam // HV_88.6 // avasth-apya ca tat sainya.m $ rukm-i balamad-anvita.h & [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] -ad-aya ni/sita.m b-a.nam $ idam-aha jan-ardanam || *HV_88.7ab*1011:1 | are gopakad-ay-ada $ parad-arapradhar.sa.na | *HV_88.7ab*1011:2 | vimucyat-am iya.m b-al-a $ sth-atavya.m ca k.sa.n-antaram | *HV_88.7ab*1011:3 | /sira/schetsy-ami te b-a.nai.h $ sthito 'si yadi matpura.h | *HV_88.7ab*1011:4 | ityuktv-a ni/sita.m b-a.na.m $ sa.mdadhe dhanu.si prabho | *HV_88.7ab*1011:5 | cik-ir.sur dvairatha.m yuddham % abhyay-an madhus-udanam // HV_88.7 // sa vivy-adha catu.h.sa.s.ty-a $ govinda.m ni/sitai.h /srai.h & ta.m pratyavidhyat saptaty-a % b-a.nair yudhi jan-ardana.h // HV_88.8 // yatam-anasya ciccheda $ dhvaja.m c-asya mah-abala.h & jah-ara ca /sira.h k-ay-at % s-arathe/s c-asya v-iryav-an // HV_88.9 // ta.m k.rcchragatam -aj?n-aya $ parivavrur jan-ardanm & d-ak.si.n-aty-a jigh-a.msanto % r-aj-ana.h sarva eva te // HV_88.10 // tam a.m/sum-an mah-ab-ahur $ vivy-adha da/sabhi.h /srai.h & /srutarv-a pa?ncabhi.h kruddho % ve.nud-ari/s ca saptabhi.h // HV_88.11 // tato '.m/sumanta.m govindo $ bibhedorasi v-iryav-an & ni.sas-ada rathopasthe % vyathita.h sa nar-adhipa.h // HV_88.12 // /srutarva.no jagh-an-a/sv-a.m/s $ caturbhi/s catura.h /sarai.h & ve.nud-arer dhvaja.m chittv-a % bhuja.m vivy-adha dak.si.nam // HV_88.13 // tathaiva ca /srutarv-a.na.m $ /sarair vivy-adha pa?ncabhi.h & /si/sriye sa dhvaja.m kl-anto % nya.s-idacca vyath-anvita.h // HV_88.14 // mu?ncanta.h /saravar.s-a.ni $ v-asudev.m tato 'bhyayu.h & krathakai/sikamukhy-as te % rathava.m/sena sarva/s.h // HV_88.15 // b-a.nair b-a.n-a.m/s ca ciccheda $ te.s-a.m yudhi jan-ardana.h & jagh-ana cai.s-a.m sa.mrabdho % yatam-an-a.m/s ca t-a?n /sar-an // HV_88.16 // punar any-a.m/s catu.h.sa.s.ty-a $ jagh-ana ni/sitai.h /sarai.h & kruddh-an -adravato v-ir-an % -adravat sa mah-abala.h // HV_88.17 // vidruta.m svabala.m d.r.s.tv-a $ rukm-i krodhava/sa.m gata.h & pa?ncabhir ni/sitair b-a.nair % vivy-adhorasi ke/savam // HV_88.18 // s-arathi.m c-asya vivy-adha $ s-ayakair ni/sitais tribhi.h & -ajagh-ana dhvaja.m c-asya % /sare.na nataparva.n-a // HV_88.19 // ke/sava/s c-api ta.m .sa.s.ty-a $ kruddho vivy-adha m-arga.nai.h & dhanu/s ciccheda c-apy asya % yatam-anasya rukmi.na.h // HV_88.20 // ath-anyad dhanur -ad-aya $ rukm-i k.r.s.najigh-a.msay-a & pr-adu/s cak-ara divy-ani % d-ipt-any astr-a.ni v-iryav-an // HV_88.21 // [k: D6 T G1.4.5 M ins.: :k] v-ayavya.m v-aru.na.m caiva $ m-ahendram atha nair.rtam | *HV_88.21*1012:1 | pai/s-aca.m r-ak.sasa.m caiva $ raudra.m m-ahe/svara.m tath-a || *HV_88.21*1012:2 | et-anyastr-a.ni davy-ani $ vivy-adra yudhi ke/save | *HV_88.21*1012:3 | tair eva t-ani govindo $ nijagh-ana jan-ardana.h | *HV_88.21*1012:4 | astrair astr-a.ni sa.mv-arya $ tasya k.r.s.no mh-abala.h & puna/s ciccheda ta.m c-apa.m % rathe.s-a.m ca tribhi.h /sarai.h // HV_88.22 // sa cchinnadhanv-a viratha.h $ kha.dgam -ad-aya carma ca & utpap-ata rath-ad v-iro % garutm-an iva v-iryav-an // HV_88.23 // tasy-abhipatata.h kha.dga.m $ ciccheda yudhi ke/sava.h & n-ar-acai/s ca tribhi.h kruddho % bibhedainam athorasi // HV_88.24 // [k: K4 sub.: :k] kruddho bibhedainam atho $ /sarair urasi pa?ncabhi.h | *HV_88.24cd*1013 | sa pap-ata mah-ab-ahur $ vasudh-am anun-adayan & visa.mj?no m-urchito r-aj-a % vajre.neva hato giri.h // HV_88.25 // t-a.m/s ca r-aj?na.h /sarai.h sarv-an $ punarvivy-adha ke/sava.h & [k: K1 D3 ins.: :k] s-a/svadhvajarath-a.m/s caiva $ sas-ut-ansapad-anug-an | *HV_88.26ab*1014 | rukmi.na.m patita.m d.r.s.tv-a % vyadravanta nar-adhip-a.h // HV_88.26 // [k: T G1,3--5 M4 ins.: :k] k.r.s.nab-a.navibhinn-a;ng-a $ v-ik.sam-a.n-a.h parasparam | *HV_88.26*1015 | vive.s.tam-ana.m bh-umau ta.m $ bhr-atara.m v-ik.sya rukmi.n-i & p-adayor nyapatad bhartur % bhr-atur j-ivitak-a;nk.si.n-i // HV_88.27 // t-amutth-apya pari.svajya $ s-antvay-am-asa ke/sava.h & abhaya.m rukmi.ne dattv-a % prayayau sv-a.m pur-i.m tata.h // HV_88.28 // v.r.s.nayo 'pi jar-asa.mdha.m $ bha;nktv-a t-a.m/s c-api p-arthiv-an & [k: S (except G2) ins.: :k] jitv-a tu s-atyakirv-ira.h $ /si/sup-ala.m mah-abalam | *HV_88.29ab*1016:1 | baladevo 'pi v-a.rs.neyo jitv-a $ magadhapu.mgavam | *HV_88.29ab*1016:2 | te 'pi v-ir-a yath-ayoga.m $ jitv-a t-an y-adavottam-a.h | *HV_88.29ab*1016:3 | prayayur dv-arak-a.m h.r.s.t-a.h % purask.rtya hal-ayudham // HV_88.29 // pray-ate pu.n.dar-ik-ak.se $ /srutarv-abhyetya sa.myuge & rukmi.na.m ratham -aropya % prayayau svapura.m tata.h // HV_88.30 // an-an-iya svas-ara.m tu $ rukm-i v-iryamad-anvita.h & h-inapratij?no naicchat sa % prave.s.tu.m ku.n.dina.m puram // HV_88.31 // vidarbhe.su ca v-as-artha.m $ nirmame 'nyat pura.m mahat & tadbhojaka.tam ity eva % babh-uva bhuvi vi/srutam // HV_88.32 // [k: D6 T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] janm-aspada.m bhagavato $ bh.rgus-unor mah-atmana.h | *HV_88.32*1017:1 | taccha/s-asa mah-av-iryo $ rukm-i j-ivati tatra vai | *HV_88.32*1017:2 | tatraujas-a mah-atejas-a.h $ so 'nva/s-ad dak.si.n-a.m di/sam & bh-i.smaka.h ku.n.dine caiva % r-ajov-asa mah-aman-a.h // HV_88.33 // [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] jar-asa.mdho 'pi sa.mpr-apya $ sa.mj?n-a.m pr-apa svaka.m puram | *HV_88.33*1018:1 | sarvair n.rpatibhi.h s-ardha.m $ sajjay-avanat-anana.h || *HV_88.33*1018:2 | /si/sup-alo 'pi mand-atm-a $ lajj-avi.s.ta.h sab-andhava.h | *HV_88.33*1018:3 | pauraj-anapadair d.r.s.ta.h $ so 'ya.m bhojasut-apati.h | *HV_88.33*1018:4 | id-an-im anyath-a v.rtta.h $ sv-a.m pur-i niryayau bahi.h || *HV_88.33*1018:5 | ko nu n-ama samartho 'tra $ k.r.s.ne j-ivati s-a.mpratam | *HV_88.33*1018:6 | rukmi.n-im anyath-akartu.m $ sabale sahas-atyakau || *HV_88.33*1018:7 | iti paur-a/s ca ta.m d.r.s.tv-a $ sun-itha.m mandavikramam | *HV_88.33*1018:8 | -ahu.h paraspara.m sarve $ gacchanta.m svapura.m n.rpam | *HV_88.33*1018:9 | dv-arak-am abhisa.mpr-apte $ r-ame v.r.s.nibal-anvite & rukmi.ny-a.h ke/sava.h p-a.ni.m % jagr-aha vidhivat prabhu.h // HV_88.34 // [k: after 88.34, D6 S (except G2) ins. a passage given in App I (No. 23) :k] tata.h saha tay-a reme $ priyay-a pr-iyam-a.nay-a & s-itayeva pur-a r-ama.h % paulomy eva pura.mdara.h // HV_88.35 // [k: D6 T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] damayanty-a yath-a r-aj-a $ pu.nya/sloko nalastath-a | *HV_88.35*1019 | s-a hi tasy-abhavaj jye.s.th-a $ patn-i k.r.s.nasya bh-amin-i & pativrat-a gu.nopet-a % r-upa/s-ilagu.n-anvit-a // HV_88.36 // tasy-am utp-aday-am-asa $ putr-an da/sa mah-arath-an & c-arude.s.na.m sude.s.na.m ca % pradyumna.m ca mah-abalam // HV_88.37 // su.se.na.m c-arugupta.m ca $ c-arub-ahu.m ca v-iryav-an & c-aruvinda.m suc-aru.m ca % bhadrac-aru.m tathaiva ca // HV_88.38 // c-aru.m ca balin-a.m /sre.s.tha.m $ sut-a.m c-arumat-i.m tath-a & dharm-arthaku/sal-as te tu % k.rt-astr-a yuddhadurmad-a.h // HV_88.39 // mahi.s-i.h sapta kaly-a.n-is $ tato 'ny-a madhus-udana.h & upayeme mah-ab-ahur % gu.nopet-a.h kulodbhav-a.h // HV_88.40 // k-alind-i.m mitravind-a.m ca $ saty-a.m n-agnajit-im api & sut-a.m j-ambavata/s c-api % rohi.n-i.m k-amar-upi.n-im // HV_88.41 // madrar-ajasut-a.m c-api $ su/s-il-a.m /subhalocan-am & satr-ajit-i.m satyabh-am-a.m % lak.sma.n-a.m c-aruh-asin-im \ /saiby-a.m sudatt-a.m r-upe.na # /sriy-a hy apsarasopam-am // HV_88.42 // str-isahasr-a.ni c-any-ani $ .so.da/s-atulavikrama.h & upayeme h.r.s-ike/sa.h % sarv-a bheje sa t-a.h samam \ par-ardhyavastr-abhara.n-a.h # k-amaih sarvai.h samedhita.h // HV_88.43 // jaj?nire tasya putr-a/s ca $ t-asu v-ir-a.h sahasra/sa.h & [k: /S1 D2 ins.: :k] a/s-iti.m ca sahasr-a.ni $ .so.da/s-any-ani bh-arata | *HV_88.44ab*1020 | sarv-astraku/sal-a.h sarve % balavanto mah-arath-a.h \ yajv-ana.h pu.nyakarm-a.no # mah-abh-ag-a mah-abal-a.h // HV_88.44 // [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] eva.m viv-aha.m yadupu.mgavastad-a | *HV_88.44*1021:1 |* k.rtv-a tu r-ame.na ca y-adavai.h saha | *HV_88.44*1021:2 |* pure tu tasminnyavasatsukha.m harir | *HV_88.44*1021:3 |* yathaiva /sakra.h svapure jagadguru.h | *HV_88.44*1021:4 |* [k: after 88.34, D6 S (except G2) ins. a passage given in App I (No. 23) :k] [h: HV (CE) Chapter 89 transliterated by Eva De Clercq; version of March 5, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tata.h k-ale vyat-ite tu $ rukm-i mahati v-iryav-an & duhitu.h k-aray-am -asa % svaya.mvaram ari.mdama.h // HV_89.1 // tatr-ah-ut-a/s ca r-aj-ano $ r-ajaputr-a/s ca rukmi.n-a & sam-ajagmur mah-av-iry-a % n-an-adigbhya.h /sriy-anvit-a.h // HV_89.2 // jag-ama tatra pradyumna.h $ kum-arair aparair v.rta.h & s-a hi ta.m cakame kany-a % sa ca t-a.m /subhalocan-am // HV_89.3 // /subh-a;ng-i n-ama vaidarbh-i $ k-antidyutisamanvit-a & p.rthivy-am abhavat khy-at-a % rukmi.nas tanay-a tad-a // HV_89.4 // upavi.s.te.su sarve.su $ p-arthive.su mah-atmasu & vaidarbh-i varay-am -asa % pradyumnam aris-udanam // HV_89.5 // sa hi sarv-astraku/sala.h $ si.mhasa.mhanano yuv-a & r-upe.n-apratimo loke % ke/savasy-atmajo 'bhavat // HV_89.6 // vayor-upagu.nopet-a $ r-ajaputr-i ca s-abhavat & n-ar-aya.n-i candrasen-a % j-atak-am-a ca ta.m prati // HV_89.7 // v.rtte svaya.mvare jagm-u $ r-aj-ana.h svapur-a.ni te & up-ad-aya tu vaidarbh-i.m % pradyumno dv-arak-a.m yayau // HV_89.8 // [k: K3.4 D2.5 (marg.) T3 ins.: :k] reme saha tay-a v-iro $ damayanty-a nalo yath-a | *HV_89.8*1022 | sa tasy-a.m janay-am -asa $ devagarbhopama.m sutam & aniruddham iti khy-ata.m % karma.n-apratima.m bhuvi \ dhanurvede ca vede ca # n-iti/s-astre ca p-aragam // HV_89.9 // abhavat sa yad-a r-ajann $ aniruddho vayonvita.h & tad-asya rukmi.na.h pautr-i.m % rukmi.n-i rukmasa.mnibh-a.m \ patnyartha.m varay-am -asa # n-amn-a rukmavat-iti s-a // HV_89.10 // aniruddha.m gu.nair d-atu.m $ k.rtabuddhir n.rpas tad-a & pr-ity-a ca raukmi.neyasya % rukmi.ny-a/s c-apy upagrah-at // HV_89.11 // vispardhann api k.r.s.nena $ vaira.m tad apah-aya sa.h & dad-an-ity abrav-id r-aj-a % pr-itim-a?n janamejaya // HV_89.12 // ke/sava.h saha rukmi.ny-a $ putrai.h sa.mkar.sa.nena ca & anyai/s ca v.r.s.nibhi.h s-ardha.m % vidarbh-an sabalo yayau // HV_89.13 // sa.myukt-a j?n-ataya/s caiva $ rukmi.na.h suh.rda/s ca ye & -ah-ut-a rukmi.n-a te 'pi % tatr-ajagmur nar-adhip-a.h // HV_89.14 // /subhe tithau mah-ar-aja $ nak.satre c-abhip-ujite & viv-ah-ay-aniruddhasya % babh-uva paramotsava.h // HV_89.15 // p-a.nau g.rh-ite vaidarbhy-as $ tv aniruddhena bh-arata & [k: K2.3 ?N2.3 V B1.2 Dn Ds D1.2.4--6 T4 G2 ins.: :k] vaidarbhay-adav-an-a.m ca $ babh-uva paramotsava.h | *HV_89.16ab*1023 | remire v.r.s.nayas tatra % p-ujyam-an-a yath-amar-a.h // HV_89.16 // ath-a/smak-an-am adhipo $ ve.nud-arir ud-aradh-i.h & ak.sa.h /srutarv-a c-a.n-ura.h % kr-atha/s caiv-a.m/sum-an api // HV_89.17 // jayatsena.h kali;ng-an-am $ adhipa/s ca mah-abala.h & p-a.n.dya/s ca n.rpati.h /sr-im-an % .r.s-ik-adhipatis tath-a // HV_89.18 // ete sa.mmantrya r-aj-ano $ d-ak.si.n-aty-a maharddhaya.h & abhigamy-abruvan sarve % rukmi.na.m rahasi prabhum // HV_89.19 // bhav-an ak.se.su ku/salo $ vaya.m c-api rira.msava.h & priyady-uta/s ca r-amo 's-av % ak.se.sv anipu.no 'pi ca // HV_89.20 // te bhavanta.m purask.rtya $ jetum icch-ama ta.m vayam & ity ukto rocay-am -asa % dy-uta.m rukm-i mah-aratha.h // HV_89.21 // te /subh-a.m k-a?ncanastambh-a.m $ kusumair bh-u.sit-ajir-am & sabh-am -avivi/sur h.r.s.t-a.h % sikt-a.m candanav-ari.n-a // HV_89.22 // t-a.m pravi/sya tata.h sarve $ /subhrasraganulepan-a.h & sauvar.ne.sv -asane.sv -as-a.m % cakrire vijig-i.sava.h // HV_89.23 // -ah-uto baladevas tu $ kitavair ak.sakovidai.h & b-a.dham ity abrav-idd h.r.s.ta.h % saha d-ivy-ama pa.nyat-am // HV_89.24 // nik.rty-a ta.m jig-i.santo $ d-ak.si.n-aty-a nar-adhip-a.h & ma.nimukt-a.h suvar.na.m ca % tatr-aninyu.h sahasra/sa.h // HV_89.25 // tata.h pr-avartata dy-uta.m $ te.s-am aratin-a/sanam & kalah-ay-aspada.m ghora.m % durmat-in-a.m k.say-avaham // HV_89.26 // ni.sk-a.n-a.m tu sahasr-a.ni $ suvar.nasya da/s-adita.h & rukmi.n-a saha sa.mp-ate % baladevo glaha.m dadau // HV_89.27 // ta.m jig-aya tato rukm-i $ yatam-ana.m mah-aratham & t-avad ev-apara.m bh-uyo % baladeva.m jig-aya sa.h // HV_89.28 // asak.rj j-iyam-anas tu $ rukmi.n-a ke/sav-agraja.h & suvar.nako.ti.m jagr-aha % glaha.m tasya mah-atmana.h // HV_89.29 // jitam ity eva h.r.s.to 'tha $ tam -ahv.rtir abh-a.sata & /sl-agham-ana/s ca cik.sepa % prahasan musal-ayudham // HV_89.30 // avidyo durbala.h /sr-im-an $ hira.nyam amita.m may-a & ajeyo baladevo 'yam % ak.sady-ute par-ajita.h // HV_89.31 // kali;ngar-ajas tac chrutv-a $ prajah-asa bh.r/sa.m tad-a & dant-an vidar/sayan h.r.s.tas % tatr-akrudhyadd hal-ayudha.h // HV_89.32 // rukmi.na/s ca vaca.h /srutv-a $ par-ajayanimittajam & nig.rhyam-a.nas t-ik.s.n-abhir % v-agbhir bh-i.smakas-unun-a \ ro.sam -ah-aray-am -asa # jitaro.so 'pi dharmavit // HV_89.33 // sa.mkruddho dhar.sa.n-a.m pr-apya $ rauhi.neyo mah-abala.h & dhairy-an mana.h sa.mniyamya % tato vacanam abrav-it // HV_89.34 // da/sako.tisahasr-a.ni $ glaha eko mam-apara.h & eta.m sa.mparig.rh.n-i.sva % p-atay-ak.s-an nar-adhipa \ k.r.s.n-ak.s-a.ml lohit-ak.s-a.m/s ca # de/se 'smi.ms tvam ap-a.msule // HV_89.35 // ity evam -ahvay-am -asa $ rukmi.na.m rohi.n-isuta.h & anuktv-a vacana.m ki.mcid % b-a.dham ity abrav-it puna.h // HV_89.36 // ak.s-an rukm-i tato h.r.s.ta.h $ p-atay-am -asa p-arthiva.h & c-aturak.se niv.rtte tu % nirjita.h sa nar-adhipa.h // HV_89.37 // baladevena dharme.na $ nety uv-aca tato balam & dhairy-an mana.h sa.mniyamya % sa na ki.mcid uv-aca ha \ [k: S (except G2) ins.: :k] ete bruvantu r-aj-ano $ ye tathyavacan-a iha | *HV_89.38cd*1024 | baladeva.m tato rukm-i # may-a jitam iti smayan // HV_89.38 // baladevas tu tac chrutv-a $ jihma.m v-akya.m nar-adhip-at & bh-uya.h krodhasam-avi.s.to % nottara.m vy-ajah-ara ha // HV_89.39 // tato gambh-iranirgho.s-a $ v-ag uv-ac-a/sar-iri.n-i & baladevasya ta.m kopa.m % vardhayant-i mah-atmana.h \ satyam -aha bala.h /sr-im-an # dharme.nai.sa par-ajita.h // HV_89.40 // anuktv-a vacana.m ki.mcit $ pr-apto bhavati karma.n-a & manas-a samanuj?n-ata.m % tat sy-ad ity avagamyat-am // HV_89.41 // iti /srutv-a vacas tathyam $ antarik.s-at subh-a.sitam & sa.mkar.sa.nas tadotth-aya % sauvar.nenoru.n-a bal-i \ [k: D2 ins.: :k] t-am an-ad.rtya vaidarbho $ du.s.tar-ajanyanodita.h | *HV_89.42ab*1025:1 | sa.mkar.sa.na.m parihasan $ babh-a.se k-alanodita.h || *HV_89.42ab*1025:2 | naiv-ak.sakovid-a y-uya.m $ gop-al-a vanagocar-a.h | *HV_89.42ab*1025:3 | ak.sai.h kr-i.danti r-aj-ano $ b-a.nai/s ca na bhav-ad.r/s-a.h || *HV_89.42ab*1025:4 | rukmi.naivam adhik.sipto $ r-ajabhi/s copah-asita.h | *HV_89.42ab*1025:5 | rukmi.ny-a bhr-atara.m jye.s.tha.m # ni.spipe.sa mah-itale // HV_89.42 // viv-ade kupito r-ama.h $ k.sept-ara.m kr-urabh-a.si.nam & jagh-an-a.s.t-apadenaiva % prasahya yadupu.mgava.h // HV_89.43 // tato 'pas.rtya sa.mkruddha.h $ kali;ng-adhipater api & dant-an babha?nja sa.mrambh-ad % unnan-ada ca si.mhavat \ kha.dgam udyamya t-a.m/s c-api # tr-asay-am -asa p-arthiv-an // HV_89.44 // [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] ra;ngamadhye haladhara.h $ paribabhr-ama si.mhavat | *HV_89.44*1026 | stambha.m sabh-ay-a.h sauvar.nam $ utp-a.tya balin-a.m vara.h & gajendra iva ta.m stambha.m % kar.san samkar.sa.nas tata.h \ [k: T G1.3--5 M ins.: :k] tenaiva tu jagh-an-a/su $ tatrasth-an krathakai/sik-an | *HV_89.45cd*1027 | nirjag-ama sabh-adv-ar-at # tr-asayan krathakai/sik-an // HV_89.45 // [k: T1.3.4 G1.3.5 M (T2 G4 after 45cd) ins.: :k] ke/se.su rukmi.na.m g.rhya $ cakar.sa ca puna.h puna.h | *HV_89.45*1028:1 | tam -ad-aya sabh-adv-ar-ac $ charap-ata.m sasarja ha | *HV_89.45*1028:2 | rukmi.na.m nik.rtipraj?na.m $ sa hatv-a y-adavar.sabha.h & vitr-asya dvi.sata.h sarv-an % si.mha.h k.sudram.rg-an iva // HV_89.46 // jag-ama /sibira.m r-ama.h $ svam eva svajan-av.rta.h & nyavedayata k.r.s.n-aya % tac ca sarva.m yath-abhavat // HV_89.47 // nov-aca sa tad-a ki.mcit $ k.r.s.no r-ama.m mah-adyutim & [k: ?N2 V2 B2 Dn Ds D6 ins.: :k] rukmi.n-i tu tata.h /srutv-a $ nihata.m bhr-atara.m priyam | *HV_89.48ab*1029 | nig.rhya ca tad-atm-ana.m % krodh-ad a/sr-u.ny avartayat // HV_89.48 // na hato v-asudevena $ ya.h p-urva.m parav-irah-a & [k: K1 (marg.) V3 D2.3 ins.: :k] jye.s.tho bhr-at-atha rukmi.ny-a $ rukmi.n-isnehak-ara.n-at | *HV_89.49ab*1030 | sa r-amakaramuktena % nihato dy-utama.n.dale \ a.s.t-apadena balav-an # r-aj-a vajradharopama.h // HV_89.49 // tasmin hate mah-am-atre $ n.rpatau bh-i.smak-atmaje & drumabh-argavatulye vai % drumabh-argava/sik.site // HV_89.50 // k.rtau ca yuddhaku/sale $ nityay-ajini p-atite & v.r.s.naya/s c-andhak-a/s caiva % sarve vimanaso 'bhavan // HV_89.51 // [k: /S1 K3 D4.5 T4 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} rukmi.n-i ca mah-abh-ag-a $ vilapanty -artay-a gir-a | *HV_89.51*1031:1 | vilapant-i.m tath-a d.r.s.tv-a $ s-antvay-am -asa ke/sava.h | *HV_89.51*1031:2 | etat te sarvam -akhy-ata.m $ rukmi.no nidhana.m yath-a & vairasya ca samutth-ana.m % v.r.s.nibhir bharatar.sabha // HV_89.52 // v.r.s.nayo 'pi mah-ar-aja $ dhan-any -ad-aya sarva/sa.h & r-amak.r.s.nau sam-a/sritya % yayur dv-aravat-i.m pur-im // HV_89.53 // [k: After 89.53, V1.3 Ds D6 ins. a passage given in App. I (No. 24) :k] [h: HV (CE) Chapter 90 transliterated by Eva De Clercq; version of March 5, 2002 :h] {janamejaya uv-aca} bh-uya eva tu viprar.se $ baladevasya dh-imata.h & m-ah-atmya.m /srotum icch-ami % /se.sasya dhara.n-ibh.rta.h // HV_90.1 // at-iva balavanta.m hi $ tejor-a/sim anirjitam & kathayanti mah-atm-ana.m % ye pur-a.navido jan-a.h // HV_90.2 // tasya karm-a.ny aha.m vipra $ /srotum icch-ami tattvata.h & ananta.m ya.m vidur n-agam % -adideva.m mahaujasam // HV_90.3 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pur-a.ne n-agar-ajo 'sau $ pa.thyate dhara.n-idhara.h & /se.sas tejonidhi.h /sr-im-an % akampya.h puru.sottama.h // HV_90.4 // yog-ac-aryo mah-av-irya.h $ subalo balav-an bal-i & jar-asa.mdha.m gad-ayuddhe % jitav-an yo na c-avadh-it // HV_90.5 // bahava/s caiva r-aj-ana.h $ p-arthiv-a.h p.rthiv-ipate & anvayur m-agadha.m sa.mkhye % te c-api vijit-a ra.ne // HV_90.6 // n-ag-ayutasamapr-a.no $ bh-imo bh-imapar-akrama.h & asak.rd baladevena % b-ahuyuddhe par-ajita.h // HV_90.7 // duryodhanasya kany-a.m tu $ haram-a.no nyag.rhyata & s-ambo j-ambavat-iputro % nagare n-agas-ahvaye // HV_90.8 // [k: K1 (marg.).2 ?N2.3 V B Ds D2--6 T G M4 ins.: :k] r-ajabhi.h sarvato ruddho $ haram-a.no bal-at kila | *HV_90.8*1032 | tam upa/srutya sa.mkruddha $ -ajag-ama hal-ayudha.h & r-amas tasya vimok.s-artham % -agato n-alabhac ca tam \ tata/s cukrodha balav-an # adbhuta.m c-akaron mahat // HV_90.9 // aniv-aryam abhedya.m ca $ divyam apratima.m bal-i & l-a;ngal-astra.m samudyamya % brahmada.n.d-anumantritam // HV_90.10 // pr-ak-aravapre vinyasya $ purasya sa mah-abala.h & prak.septum aicchad ga;ng-ay-a.m % nagara.m kauravasya tat // HV_90.11 // tad -agh-ur.nitam -alak.sya $ pura.m duryodhano n.rpa.h & s-amba.m niry-atay-am -asa % sabh-arya.m tasya dh-imata.h // HV_90.12 // dadau /si.sya.m tad-atm-ana.m $ r-amasya sumah-atmana.h & gad-ayuddhe kurupati.h % pratijagr-aha ta.m ca sa.h // HV_90.13 // tata.h prabh.rti r-ajendra $ puram etad vigh-ur.nita.m & -avarjitam iv-abh-ati % ga;ng-am abhimukha.m n.rpa // HV_90.14 // idam atyadbhuta.m karma $ r-amasya prathita.m bhuvi & bh-a.n.d-ire kathyate r-ajan % yat k.rta.m /sauri.n-a pur-a // HV_90.15 // pralamba.m mu.s.tinaikena $ yaj jagh-ana hal-ayudha.h & dhenuka.m ca mah-ak-aya.m % cik.sepa nagam-urdhani // HV_90.16 // [k: K2.3 ?N2.3 V B D T4 G2 ins.: :k] sa gat-asu.h pap-atorvy-a.m $ daityo gardabhar-upadh.rk | *HV_90.16*1033 | lava.najalagam-a mah-anad-i $ drutajalavegatara.mgam-alin-i & nagaram abhimukh-a yad -ah.rt-a % halavidh.rt-a yamun-a yamasvas-a // HV_90.17 // baladevasya m-ah-atmyam $ etat te kathita.m may-a & anantasy-aprameyasya % /se.syasya sumah-atmana.h // HV_90.18 // iti puru.savarasya l-a;ngaler $ bahuvidham uttamam anyad eva ca & yad akathitam ih-adya karma te % tad upalabhasva pur-a.navistar-at // HV_90.19 // [k: M3 ins.: :k] -alolatulas-im-alam $ -ar-u.dhavinat-asutam | *HV_90.19*1034:1 | jyotirind-ivara/sy-amam $ -avir astu mam-agrata.h | *HV_90.19*1034:2 | [h: HV (CE) Chapter 91 transliterated by Eva De Clercq; version of March 5, 2002 :h] {janamejaya uv-aca} pratyetya dv-arak-a.m vi.s.nur $ hate rukmi.ni v-iryav-an & akarod yan mah-ab-ahus % tan me vada mah-amune // HV_91.1 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} sa tair v.rta.h pur-i.m gatv-a $ sarvay-adavanandana.h & dv-arak-a.m bhagav-an vi.s.nu.h % pratyavaik.sata v-iryav-an // HV_91.2 // pratyapadyata ratn-ani $ vividh-ani vas-uni ca & yath-arha.m pu.n.dar-ik-ak.so % nair.rt-an pratyap-adayat // HV_91.3 // tatra vighna.m caranti sma $ daitey-a.h saha d-anavai.h & t-a?n jagh-ana mah-ab-ahur % varadatt-an mah-asur-an // HV_91.4 // vighna.m tatr-akarot tasya $ narako n-ama d-anava.h & tr-asana.h surasa.mgh-an-a.m % devar-ajaripur mah-an // HV_91.5 // sa babhau m-urtili;ngastha.h $ sarvadaivatab-adhit-a & [k: After 6ab, D6 S ins. a passage given in App. I (No. 25). :k] .r.s-i.n-a.m m-anu.s-a.n-a.m ca % prat-ipam akarot tad-a // HV_91.6 // tva.s.tur duhitara.m bhauma.h $ ka/serum agamat tad-a & gajar-upe.na jagr-aha % rucir-a;ng-i.m caturda/s-im // HV_91.7 // pramathya ca var-aroh-a.m $ narako v-akyam abrav-it & na.s.ta/sokabhayo moh-at % pr-agjyoti.sapatis tad-a // HV_91.8 // y-ani devamanu.sye.su $ ratn-ani vividh-ani ca & bibharti ca mah-i k.rtsn-a % s-agare.su ca yad vasu // HV_91.9 // adya prabh.rti t-an-iha $ sahit-a.h sarvanair.rt-a.h & mamaivopahari.syanti % daity-a/s ca saha d-anavai.h // HV_91.10 // evam uttamaratn-ani $ vastr-a.ni vividh-ani ca & sa.mjah-ara tad-a bhaumas % tac ca n-adhicac-ara sa.h // HV_91.11 // gandharv-a.n-a.m ca y-a.h kany-a $ jah-ara narako bal-i & y-a/s ca devamanu.sy-a.n-a.m % sapta c-apsaras-a.m ga.n-a.h // HV_91.12 // caturda/sa sahasr-a.ni $ ekavi.m/sacchat-ani ca & ekave.n-idhar-a.h sarv-a.h % sat-a.m m-argam anuvrat-a.h // HV_91.13 // t-as-a.m puravara.m bhaumo $ 'k-arayan ma.niparvatam & alak-ay-am ad-in-atm-a % murasya vi.saya.m prati // HV_91.14 // t-a/s ca pr-agjyoti.sapatir $ muro/s caiva da/s-atmaj-a.h & nair.rt-a/s ca yath-amukhy-a.h % p-alayanta up-asate // HV_91.15 // sa e.sa tamasa.h p-are $ varadatto mah-asura.h & aditi.m dhar.say-am -asa % ku.n.dal-arthe mah-asura.h // HV_91.16 // [k: D6 T G1.2.4.5 M ins.: :k] ye hi devamanu.sye.su $ ku.n.dale te /subhe ubhe | *HV_91.16*1035 | na c-asuraga.nai.h sarvai.h $ sahitai.h karma tat pur-a & k.rtap-urva.m tad-a ghora.m % yad ak-ar.s-in mah-asura.h // HV_91.17 // ya.m mah-i su.suve dev-i $ yasya pr-agjyoti.sa.m puram & tasy-antap-al-a/s catv-aras % tasy-asan yuddhadurmad-a.h // HV_91.18 // hayagr-ivo nisunda/s ca $ v-ira.h pa?ncajanas tath-a & muru.h putrasahasrai/s ca % varadatto mah-asura.h // HV_91.19 // [k: /S1 ins.: :k] aditi.m dhar.say-am -asa $ so 'suro madadarpita.h | *HV_91.19*1036 | -adevay-anam -av.rtya $ panth-ana.m samavasthita.h & vitr-asana.h suk.rtin-a.m % vir-upai r-ak.sasai.h saha // HV_91.20 // tadvadh-artha.m mah-ab-ahu.h $ /sa;nkhacakragad-asibh.rt & j-ato v.r.s.ni.su devaky-a.m % vasudev-aj jan-ardana.h // HV_91.21 // [k: After 21, D6 S(except G2) ins. an addl. colophon :k] [k: After the addl. colophon, D6 S(except G2) ins. a passage given in App. I (No. 26) :k] tasy-atha puru.sendrasya $ loke prathitatejasa.h & niv-aso dh-arak-a devair % up-ay-ad upap-adit-a // HV_91.22 // at-iva hi pur-i ramy-a $ dv-arak-a v-asavak.say-at & mah-ar.navaparik.sipt-a % pa?ncaparvata/sobhit-a // HV_91.23 // [k: T2--4 G1.3--5 M ins.: :k] tasyaiva devadevasya $ nirmit-a vi/svakarma.n-a | *HV_91.23*1037 | tasy-a.m devapur-abh-ay-a.m $ sabh-a k-a?ncanatora.n-a & sud-a/s-arh-iti vikhy-at-a % yojan-ayutavist.rt-a // HV_91.24 // [k: After 24, D6 S(except G2) ins. a passage given in App. I (No. 27) :k] tatra v.r.s.nyandhak-a.h sarve $ r-amak.r.s.napurogam-a.h & lokay-atr-am im-a.m k.rtsn-a.m % parirak.santa -asate // HV_91.25 // [k: T G1.3--5 M4 subst.: :k] narakasya vadha.m sarve $ cintayantas tad-asate | *HV_91.25cd*1038 | tatr-as-ine.su sarve.su $ kad-acid bharatar.sabha & divyagandho vavau v-ayu.h % pu.spavar.sa.m pap-ata ha // HV_91.26 // tata.h kilakil-a/sabda.h $ prabh-aj-al-abhisa.mv.rta.h & muh-urtam antarik.se 'bh-ut % tato bh-umau prati.s.thita.h // HV_91.27 // madhye tu tejasas tasya $ p-a.n.dura.m gajam -asthita.h & v.rto devaga.nai.h sarvair % v-asava.h pratyad.r/syata // HV_91.28 // [k: D6 T G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] p-i.dito narake.n-ajau $ lokap-alasamanvita.h | *HV_91.28*1039:1 | icchan rak.s-a.m jagann-ath-ad $ y-adav-ad n-amasa.myut-at | *HV_91.28*1039:2 | hanana.m ca tath-a vi.s.nor $ narakasya dur-atmana.h || *HV_91.28*1039:3 | -agata.m ta.m v.rtraha.na.m $ p-i.dita.m d-anavottamai.h | *HV_91.28*1039:4 | r-amak.r.s.nai ca r-aj-a ca $ v.r.s.nyandhakaga.nai.h saha & pratyudyayur mah-atm-ana.m % p-ujayanta.h sure/svaram // HV_91.29 // so 'vat-irya gaj-at t-ur.na.m $ pari.svajya jan-ardanam & sasvaje baladeva.m ca % ta.m ca r-aj-anam -ahukam \ [k: D6 T2.4 G1.4 M1.2.4 ins.: :k] pradyumnam atha deve/sas $ tatputra.m ca mah-adyutim | *HV_91.30cd*1040 | v.r.s.n-in any-an sasvaje ca # yath-a sth-ana.m yath-a vaya.h // HV_91.30 // p-ujito r-amak.r.s.n-abhy-am $ -avive/sa sabh-a.m /subh-am & tatr-asanam ala.mk.rtya % sabh-am t-a.m sa sure/svara.h \ arghy-adisamud-ac-ara.m # pratyag.rh.n-ad yath-avidhi // HV_91.31 // [k: D6 T G1.3--5 M subst.: :k] arghy-adibhis tath-a r-ajan $ madhuparke.na v.rtrah-a | *HV_91.31ef*1041:1 | -asana.m lambhay-am -asa $ sv-atmatulya.m /sac-ipati.h | *HV_91.31ef*1041:2 | athov-aca mah-atej-a $ v-asavo v-asav-anuja.m & s-antvap-urva.m kare.n-asya % sa.msp.r.san vadana.m /subham // HV_91.32 // devak-inandana vaca.h $ /s.r.nu me madhus-udana & yena tv-abhigato 'smy adya % k-arye.n-amitrakar/sana // HV_91.33 // nair.rto narako n-ama $ brahma.no varadarpita.h & [k: D6 T G1.3--5 M ins.: :k] b-adhate no h.r.s-ike/sa $ lokap-al-an samantata.h | *HV_91.34ab*1042:1 | svarga/sre.ni.m vih-ay-a/su $ nirgat-a.h sma vaya.m di/sa.h | *HV_91.34ab*1042:2 | adity-a.h ku.n.dale moh-aj % jah-ara ditinandana.h // HV_91.34 // dev-an-a.m vipriye nityam $ .r.s-i.n-a.m ca sa vartate & [k: G2 ins.: :k] n-aha.m /saknomi ta.m jetu.m $ tasm-at tv-a.m /sara.na.m gata.h | *HV_91.35ab*1043 | tava caiv-antaraprek.s-i % jahi ta.m p-apap-uru.sam // HV_91.35 // aya.m tv-a.m garu.das tatra $ pr-apayi.syati k-amaga.h & k-amav-iryo 'titejasv-i % vainateyo 'ntarik.saga.h // HV_91.36 // avadhya.h sarvabh-ut-an-a.m $ bhauma.h sa narako 'sura.h & ni.s-udayitv-a ta.m p-apa.m % k.sipram -agantum arhasi // HV_91.37 // ity ukta.h pu.n.dar-ik-ak.so $ devar-ajena ke/sava.h & pratijaj?ne mah-ab-ahur % narakasya nibarha.nam // HV_91.38 // [k: D6 T1--3 G1.4.5 M G(ed.) ins.: :k] ida.m prov-aca /sakra.m ta.m $ ke/sava.h ke/sis-udana.h | *HV_91.38*1044:1 | etad artham ih-agamya $ munaya.h sa.m/sitavrat-a.h || *HV_91.38*1044:2 | badar-iv-asina.h /sakra $ m-am uktv-a nirgat-a hare || *HV_91.38*1044:3 | abhaya.m ca may-a deva $ datta.m tebhya.h /satakrato | *HV_91.38*1044:4 | tad artham udyato deva $ ta.m hantu.m d-anava.m ra.ne || *HV_91.38*1044:5 | tad artham -agato deva $ garu.da.h pak.sipu.mgava.h | *HV_91.38*1044:6 | [k: After line 5 of *1044, T4 ins.: :k] k-amar-upo 'titejasv-i $ vainateyo 'ntarik.saga.h | *HV_91.38*1044A | tata.h sahaiva /sakre.na $ /sa;nkhacakragad-asibh.rt & [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins.: :k] narakasya vadh-arth-aya $ yayau vai sa hi ke/sava.h | *HV_91.39ab*1045 | pratasthe garu.den-atha % satyabh-am-asah-ayav-an // HV_91.39 // krame.na sapta skandh-an sa $ marut-a.m sahav-asava.h & pa/syat-a.m yadusi.mh-an-am % -urdhvam -acakrame bal-i // HV_91.40 // v-ara.nendragata.h /sakro $ garu.dastho jan-ardana.h & vid-urasthau prak-a/sete % s-ury-acandramas-av iva // HV_91.41 // ath-antarik.se gandharvair $ apsarobhi/s ca m-adhava.h & st-uyam-ano yath-a /sakra.h % krame.n-antaradh-iyata // HV_91.42 // sam-adh-ayetikartavya.m $ v-asavo vibudh-adhipa.h & svam eva bhavana.m pr-ay-at % k.r.s.na.h pr-agjyoti.sa.m yayau // HV_91.43 // [k: K2 ?N2.3 V1.2 B Dn Ds D2.5.6 T G M4 ins.: :k] pak.s-anilahato v-ayu.h $ pratiloma.m vavau tad-a || *HV_91.43*1046:1 | tato bh-imaravair meghair $ babhramur gaganecar-a.h | *HV_91.43*1046:2 | k.sa.nena samanupr-apto $ divam -ak-a/sagena vai || *HV_91.43*1046:3 | d-ur-ad eva ca t-an d.r.s.tv-a $ prayayau yatra te sthit-a.h | *HV_91.43*1046:4 | apa/syat parvatadv-ari $ hastya/svarathav-ahanam | *HV_91.43*1046:5 | [k: T G1.5 M4 cont., D6 ins. after line 4 of *1046, M1--3 ins. after 43: :k] -arak.sak-an mah-ar-aja $ narakasya dur-atmana.h | *HV_91.43*1047 | so 'gry-an rak.soga.n-an hatv-a $ narakasya mah-abal-an & [k: T G1.3--5 M ins.: :k] pradadhmau devadeve/sa.h $ p-a?ncajanya.m mah-asvanam | *HV_91.44ab*1048 | k.sur-ant-an maurav-an p-a/s-an % .sa.tsahasr-an dadar/sa ha // HV_91.44 // [k: K2 ?N2.3 V B1.3 Dn Ds D5.6 T G M4 B2 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} garu.dasyopari /sr-im-a?n $ cha;nkhacakragad-asibh.rt | *HV_91.44*1049:1 | bibhran n-il-ambud-ak-ara.m $ p-itav-as-a/s caturbhuja.h || *HV_91.44*1049:2 | vanam-al-akuloraska.h $ /sr-ivatsendunibhorasa.h | *HV_91.44*1049:3 | kir-i.tam-urdh-a s-ury-abha.h $ savidyud iva candram-a.h | *HV_91.44*1049:4 | jy-a.m vik-ujan mah-a/sabda.h $ /sr-uyate '/saninisvana.h || *HV_91.44*1049:5 | j?n-atv-a ca d-anava.h sarva.m $ svaya.m vi.s.nur ih-agata.h | *HV_91.44*1049:6 | krodh-ad rudhirarakt-ak.so $ mura.h k-al-antakaprabha.h || *HV_91.44*1049:7 | abhyadh-avata vegena $ /sakti.m g.rhya mah-asura.h | *HV_91.44*1049:8 | cik.sepa ca mah-a/sakti.m $ vajrak-a?ncanabh-u.sit-am || *HV_91.44*1049:9 | t-am -apatant-i.m /sakti.m tu $ maholk-a.m jv-alit-am iva | *HV_91.44*1049:10 | sam-adhatta /sara.m caiva $ rukmapu;nkha.m jan-ardana.h || *HV_91.44*1049:11 | dvidh-acchinat k.surapre.na $ v-asudeva.h sa v-iryav-an | *HV_91.44*1049:12 | /sakti.m ciccheda tatr-asau $ vidyutpu?nja iva jvalan || *HV_91.44*1049:13 | punas tu krodharakt-ak.so $ murur g.rhya mah-agad-am | *HV_91.44*1049:14 | indr-a/sanir ivendre.na $ vis.r.s.ta iva nisvana.h || *HV_91.44*1049:15 | -akar.namukta.m cik.sepa $ ardhacandra.m surottama.h | *HV_91.44*1049:16 | madhyade/se tu ciccheda $ gad-a.m t-a.m rukmabh-u.sit-am | *HV_91.44*1049:17 | puna/s ciccheda bhallena $ d-anavasya /siro ra.ne | *HV_91.44*1049:18 | [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins., D6 after line 4, M1--3 after 44: :k] sa pi/s-acaga.na.m sarva.m $ jagh-ana yudhi ke/sava.h | *HV_91.44*1049A:1 | niyuta.m c-arbuda.m caiva $ sa murasya dur-atmana.h || *HV_91.44*1049A:2 | -acchidya p-a/s-an sarv-a.ms t-an $ mure.na saha sa.mgata.h | *HV_91.44*1049A:3 | sa muro d-anavo r-ajan $ dadar/sa yadunandanam | *HV_91.44*1049A:4 | [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins., T4 after line 15, M1--3 cont. after *1049A: :k] si.mhan-ada.m tata/s cakre $ gaday-a ta.m jagh-ana ha | *HV_91.44*1049B:1 | garu.da.m ca sam-ajaghne $ m-urdhni de/se mah-asura.h | *HV_91.44*1049B:2 | ke/sava.m pothay-am -asa $ pr-asa/sakty.r.s.titomarai.h | *HV_91.44*1049B:3 | [k: T G1.3--5 M4 cont., M1--3 after *1049B: :k] tata.h kruddho h.r.s-ike/sa.h $ k.surapre.n-aharac chira.h | *HV_91.44*1049C:1 | tasya d-anavamukhyasya $ dadhmau /sa;nkha.m tad-a hari.h || *HV_91.44*1049C:2 | k.subdh-a/s ca d-anav-a.h sarve $ tena /sabdena parvat-a.h | *HV_91.44*1049C:3 | sa.mchidya p-a/s-an sarv-a.ms t-an $ mura.m hatv-a sah-anvayam & /sil-asa.mgh-an atikramya % nisundam avapothayat \ [k: After 45c, K2 ?N2.3 V B Dn Ds D5.6 S ins.: :k] ... $ bhagav-an devak-isuta.h | *HV_91.45c*1050:1 | apa/syad d-anava.m sainya.m $ ... | *HV_91.45c*1050:2 | [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D5.6 T G M4 ins.: :k] hayagr-iva.m ca ditija.m $ tath-any-a.m/s citrayodhina.h | *HV_91.45cd*1051:1 | rodhay-am -asa tan m-arga.m $ svasainyena mah-abala.h || *HV_91.45cd*1051:2 | nisundo balin-a.m /sre.s.tho $ ratham -aruhya satvaram | *HV_91.45cd*1051:3 | jagr-aha k-armuka.m divya.m $ hemap.r.s.tha.m dur-asadam || *HV_91.45cd*1051:4 | vivy-adha da/sabhir b-a.nair $ nisundo madhus-udanam | *HV_91.45cd*1051:5 | ke/sava/s c-api saptaty-a $ vivy-adha ni/sitai.h /sarai.h | *HV_91.45cd*1051:6 | apr-apt-a.m/s c-antarik.se t-a?n $ /sar-a.m/s ciccheda m-adhava.h || *HV_91.45cd*1051:7 | te sarve sainik-a.h k.r.s.na.m $ samant-at paryav-arayan | *HV_91.45cd*1051:8 | /saraj-alena mahat-a $ ch-adyam-ana.h surottama.h || *HV_91.45cd*1051:9 | d.r.s.tv-a t-an d-anav-an sarv-an $ sakrodho madhus-udana.h | *HV_91.45cd*1051:10 | tato divyena c-astre.na $ p-arjanyena jan-ardana.h | *HV_91.45cd*1051:11 | mahat-a /saravar.se.na $ v-aray-am -asa tad balam || *HV_91.45cd*1051:12 | pa?ncapa?nca/sarais te.su $ ekaikena ca t-an bah-un | *HV_91.45cd*1051:13 | p-arjanyasya prabh-ave.na $ sarv-an marmasv at-a.dayat | *HV_91.45cd*1051:14 | dudruvur bhayasa.mtrast-a $ bhagn-as te d-anav-a ra.ne || *HV_91.45cd*1051:15 | svasainya.m vidruta.m d.r.s.tv-a $ ni/scakr-ama punar m.rdhe | *HV_91.45cd*1051:16 | vis.rja?n /saravar.s-a.ni $ ch-aday-am -asa ke/savam || *HV_91.45cd*1051:17 | na vibh-ati ra.ne s-uryo $ n-api vyoma di/so da/sa | *HV_91.45cd*1051:18 | /sarai.h sa.mch-aday-am -asa $ nisundo garu.dadhvajam || *HV_91.45cd*1051:19 | s-avitra.m n-ama divy-astra.m $ jagr-aha puru.sottama.h | *HV_91.45cd*1051:20 | tena b-a.nena t-an b-a.n-a.m/s $ ciccheda samare hari.h || *HV_91.45cd*1051:21 | b-a.nair b-a.n-a.ms tu sa.mchidya $ tasya k.r.s.no mah-abala.h | *HV_91.45cd*1051:22 | chatram ekena b-a.nena $ rathe.s-a.m ca tribhi.h /sarai.h | *HV_91.45cd*1051:23 | puna/s ciccheda t-an a/sv-a.m/s $ caturbhi/s catura.h /sarai.h || *HV_91.45cd*1051:24 | s-arathi.m pa?ncabhir b-a.nair $ dhvajam ekena cicchide | *HV_91.45cd*1051:25 | /saraikena puna.h k.r.s.na.h $ sut-ik.s.nena /sitena vai | *HV_91.45cd*1051:26 | /sira/s ciccheda bhallena $ nisundasya surottama.h || *HV_91.45cd*1051:27 | sa mam-ara mah-adaitya.h $ pap-ata ca mah-itale | *HV_91.45cd*1051:28 | [k: D6 T1.2.4 G1.3--5 M4 ins. after line 25, M1--3 after 45cd: :k] nisunda.m tu gad-ap-a.nim $ -apatanta.m ra.n-ajire || *HV_91.45*1051A:1 | tata.h /s-ar;ngavinirmuktai.h $ /sarair vivy-adha ke/sava.h | *HV_91.45*1051A:2 | nisundo 'pi mah-ar-aja $ gaday-apothayadd harim || *HV_91.45*1051A:3 | satyabh-am-a tata.h kruddh-a $ gaday-a b-ahumuktay-a | *HV_91.45*1051A:4 | pr-aharad d-anavendra.m ta.m $ ke/savasyaiva pa/syata.h || *HV_91.45*1051A:5 | tatas tu.s.to h.r.s-ike/sa.h $ satyabh-am-am udaik.sata | *HV_91.45*1051A:6 | sa tay-a gaday-a viddha $ udvama?n /so.nita.m bahu | *HV_91.45*1051A:7 | muhyan sa.mj?n-am av-apy-atha $ nisundas tv abhyadh-avata | *HV_91.45*1051A:8 | tata.h kruddho h.r.s-ike/sas $ ta.m jagh-ana /sil-imukhai.h | *HV_91.45*1051A:9 | ya.h sahasrasam-as tv eka.h # sarv-an dev-an apothayat // HV_91.45 // [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D5.6 T G M4 ins.: :k] nisunda.m patita.m d.r.s.tv-a $ hayagr-iva.h prat-apav-an | *HV_91.45*1052:1 | /sil-a.m prag.rhya mahat-i.m $ tolay-am -asa d-anava.h || *HV_91.45*1052:2 | -avidhya sahas-a yukta.h $ /sil-a.m /sailasamaprabha.h | *HV_91.45*1052:3 | g.rh-itv-a divyap-arjanyam $ astram astravid-a.m vara.h || *HV_91.45*1052:4 | divy-astre.na /sil-a.m vi.s.nu.h $ saptadh-ak.rta tejas-a | *HV_91.45*1052:5 | tad vid-arya mahac c-a/sma $ p-atay-am -asa bh-utale | *HV_91.45*1052:6 | [k: After line 5, T1--3 G1.3--5 M4 ins.: :k] tata.h kruddho hayagr-iva.h $ sa.mdadhe dhanu.si k.suram | *HV_91.45*1052A | [k: T1 G1.3--5 M4 cont., M1--3 ins. after 45: :k] tata.h kruddho hayagr-iva/s $ c-apam -ad-aya c-aparam | *HV_91.45*1053:1 | ke/sava.m vividhai/s c-astrair $ -ajagh-ana tad-a yudhi | *HV_91.45*1053:2 | [k: G5 cont.: :k] tac c-api ca dhanu/s chitv-a $ p-atay-am -asa ke/sava.h | *HV_91.45*1054 | yath-a dev-asura.m yuddham $ abhavad bharatar.sabha & n-an-aprahara.n-ak-ir.na.m % tath-a ghoram avartata // HV_91.46 // tata.h /s-ar;ngavinirmuktair $ n-an-avar.nair mah-a/sarai.h & garu.dastho mah-ab-ahur % nijagh-ana mah-asur-an // HV_91.47 // mah-al-a;ngalanirbhinn-a.h $ /sarakha;nganip-atit-a.h & vine/sur d-anav-as tatra % sam-as-adya jan-ardanam // HV_91.48 // kecic cakr-agninirdagdh-a $ d-anav-a.h petur ambar-at & sa.mnikar.sagat-a.h kecid % gat-asuvik.rt-anan-a.h // HV_91.49 // [k: D6 T G1.5 M1--3 ins. after 49, G3 after 47: :k] garu.dasya hat-a.h pak.sai.h $ kecin mathitamastak-a.h | *HV_91.49*1055:1 | kecid dhanu.hprah-arai/s ca $ p-atit-a dhara.n-itale | *HV_91.49*1055:2 | kecit talanip-atai/s ca $ pak.sap-atai/s ca pak.si.na.h | *HV_91.49*1055:3 | [k: D6 T2.3 G1.5 cont., K2 ?N2.3 V B Dn Ds D5 T4 G2.4 ins. after 49: :k] as.rja?n /saravar.s-a.ni $ v.r.s.timanta iv-ambud-a.h | *HV_91.49*1056:1 | vik.rt-a;ng-asur-a.h sarve $ k.r.s.nab-a.naprap-i.dit-a.h || *HV_91.49*1056:2 | /so.nit-akt-a/s ca d.r/syante $ pu.spit-a iva ki.m/suk-a.h | *HV_91.49*1056:3 | vyadravanta suvitrast-a $ bhagn-astr-a/s citrayodhina.h || *HV_91.49*1056:4 | puna/s ca krodharakt-ak.so $ v-ayuvegena d-anava.h | *HV_91.49*1056:5 | da/savy-amocchrita.m v.rk.sa.m $ sam-aruhya vanaspatim | *HV_91.49*1056:6 | v.rk.sam utp-a.tya vegena $ pratig.rhy-abhyadh-avata || *HV_91.49*1056:7 | cik.sepa sumah-av.rk.sa.m $ /sik.say-a tu ghan-ak.rti.h | *HV_91.49*1056:8 | v.rk.saveg-aniloddh-uta.h $ /su/sruve sumah-asvana.h || *HV_91.49*1056:9 | tata.h /sarasahasre.na $ tvaram-a.no jan-ardana.h | *HV_91.49*1056:10 | naikadh-a ta.m praciccheda $ citrabhaktinibh-ak.rtim || *HV_91.49*1056:11 | puna/s caikena b-a.nena $ hayagr-ivasya corasi | *HV_91.49*1056:12 | vivy-adha stanayor madhye $ s-ayako jvalanaprabha.h | *HV_91.49*1056:13 | vive/sa so 'tivegena $ h.rda.m bhittv-a vinirgata.h | *HV_91.49*1056:14 | ta.m jagh-ana mah-aghora.m $ hayagr-iva.m mah-asuram & ap-aratej-a durdhar.sa.h % sarvay-adavanandana.h // HV_91.50 // madhye lohitaga;ngasya $ bhagav-an devak-isuta.h & alak-ay-a.m vir-up-ak.sa.m % p-apm-ana.m puru.sottama.h // HV_91.51 // a.s.tau /satasahasr-a.ni $ d-anav-an-a.m para.mtapa.h & nihatya puru.savy-aghra.h % pr-agjyoti.sam up-adravat \ [k: T G2--5 M ins.; D6 after 52ab: :k] b-ahyapr-ak-aramadhye tu $ jagh-ana puru.sottama.h | *HV_91.52cd*1057 | [k: After the above, D6 T G1.3--5 M1--3 ins. a passage given in App. I (No. 28), while D3 ins. it after 52cd. :k] [k: After App. I (No. 28), T1.2 G M4 ins.: :k] {janamejaya.h} bhagava?n /srotum icch-ami $ vistare.na kath-am im-am | *HV_91.52cd*1058:1 | avadh-in naraka.m k.r.s.na.h $ katha.m vada tapodhana | *HV_91.52cd*1058:2 | ta.m ca pa?ncajana.m ghora.m # narakasya mah-asuram // HV_91.52 // tata.h pr-agjyoti.sa.m n-ama $ d-ipyam-anam iva /sriy-a & puram -as-aday-am -asa % tatra yuddham abh-un mahat // HV_91.53 // [k: K2 ins. after 52, ?N2.3 V B Dn2 Ds G2 after 53, Dn1 after 50ab, D5 after 53ab: :k] [k: read 1058A* for "1058*" (second time!) :k] tata.h pr-adhm-ayac cha;nkha.m $ p-a?ncajanya.m mah-abala.h | *HV_91.53*1058A:1 | [k: the first pada is one long syllable short :k] /su/sruve sumah-a/sabda.h $ sa.mvartaninado yath-a || *HV_91.53*1058A:2 | /sr-uyate tri.su loke.su $ bh-imagambh-iranisvana.h | *HV_91.53*1058A:3 | ta.m /srutv-a naraka/s c-as-it $ krodhasa.mraktalocana.h || *HV_91.53*1058A:4 | lohacakr-a.s.tasa.myukta.m $ trinalvapratima.m ratham || *HV_91.53*1058A:5 | ratnak-a?ncanacitr-a.dhya.m $ vedik-abhogavistaram || *HV_91.53*1058A:6 | vajradhvajena mahat-a $ k-a?ncanena vir-ajitam | *HV_91.53*1058A:7 | hemada.n.dapat-ak-a.dhya.m $ vaid-uryama.nik-ubaram || *HV_91.53*1058A:8 | yuktam a/svasahasre.na $ ratha.m pararath-arujam | *HV_91.53*1058A:9 | lohaj-alai/s ca sa.mchanna.m $ citrabhaktivir-ajitam || *HV_91.53*1058A:10 | rathamadhyagato v-ira.h $ sasa.mdhya iva bh-askara.h | *HV_91.53*1058A:11 | n-an-aprahara.n-ak-ir.na.m $ ratha.m hemapari.sk.rtam || *HV_91.53*1058A:12 | vajra.m tathora/schadam induvar.na.m | *HV_91.53*1058A:13 |* vy-anaddhamukt-analatulyatej-a.h | *HV_91.53*1058A:14 |* kir-i.tam-urdh-arkahut-a/san-abha.h | *HV_91.53*1058A:15 |* kar.nau tath-a ku.n.dalayor jvalantau || *HV_91.53*1058A:16 |* dh-umravar.n-a mah-ak-ay-a $ rakt-ak.s-a vik.rt-anan-a.h | *HV_91.53*1058A:17 | n-an-akavacina.h sarve $ daityad-anavar-ak.sas-a.h || *HV_91.53*1058A:18 | kha;ngacarmadhar-a.h kecit $ kecit t-u.n-irasa.mv.rt-a.h | *HV_91.53*1058A:19 | /saktihast-as tath-a kecic $ ch-ulahast-as tath-apare || *HV_91.53*1058A:20 | gajav-ajirathaughai/s ca $ c-alayanta/s ca medin-im | *HV_91.53*1058A:21 | niryayur nagar-ac ch-ur-a.h $ susa.mnaddh-a.h prah-ari.na.h || *HV_91.53*1058A:22 | v.rto daityaga.nai.h s-ardha.m $ naraka.h k-alasa.mnibha.h || *HV_91.53*1058A:23 | bher-i/sa;nkham.rda;ng-an-a.m $ pa.nav-an-a.m sahasra/sa.h | *HV_91.53*1058A:24 | v-adyam-an-an sa /su/sr-ava $ j-im-utaninadopamam || *HV_91.53*1058A:25 | yata.h k.r.s.nas tato gatv-a $ sarve te vik.rt-anan-a.h | *HV_91.53*1058A:26 | pariv-arya garutmanta.m $ sarve 'yudhyanta sa.mgat-a.h | *HV_91.53*1058A:27 | mahat-a ch-aday-am -asu.h $ /saravar.se.na sainik-a.h || *HV_91.53*1058A:28 | /sakti/s-ulagad-apr-as-a.ms $ tomar-an s-ayak-an bah-un | *HV_91.53*1058A:29 | -ak-a/sa.m ch-aday-am -asur $ vimu?ncanta.h sahasra/sa.h || *HV_91.53*1058A:30 | k.r.s.na.h k.r.s.n-ambud-ak-ara.h $ /s-ar;nga.m g.rhya dhanus tata.h | *HV_91.53*1058A:31 | visph-arya sumahacc-apa.m $ dhanur jaladanisvanam || *HV_91.53*1058A:32 | vyas.rjac charavar.s-a.ni $ d-anav-an-a.m jan-ardana.h | *HV_91.53*1058A:33 | /saravar.se.na tat sainya.m $ vyadravat tu mah-ahav-at || *HV_91.53*1058A:34 | tad yuddham abhavad ghora.m $ ghorar-upe.na rak.sas-a || *HV_91.53*1058A:35 | bhagnavy-uh-a/s ca te sarve $ k.r.s.nab-a.naprap-i.dit-a.h | *HV_91.53*1058A:36 | kecic chinnabhuj-a/s caiva $ cchinnagr-iv-a /sir-anan-a.h | *HV_91.53*1058A:37 | kecic cakradvidh-acchinn-a.h $ kecid b-a.n-arditorasa.h || *HV_91.53*1058A:38 | kecid dvidh-ak.rt-a.h /sakty-a $ gaj-a/svarathav-ahan-a.h | *HV_91.53*1058A:39 | kecit kaumodak-ibhinn-a.h $ kecic cakravid-arit-a.h || *HV_91.53*1058A:40 | eva.m vipothit-a sarv-a $ gaj-a/svarathav-ahin-i | *HV_91.53*1058A:41 | tatr-as-in narake.n-asya $ yuddha.m paramad-aru.nam & yat sam-asena vak.sy-ami % tan me nigadata.h /s.r.nu // HV_91.54 // tr-asana.h surasa.mgh-an-a.m $ naraka.h puru.sottamam & yodhay-am -asa tejasv-i % madhuvanmadhus-udanam // HV_91.55 // [k: K2 ?N2.3 V B Dn Ds D5 G2 ins.: :k] krodharakt-ak.savadano $ naraka.h k-alasa.mnibha.h | *HV_91.55*1059:1 | jagr-aha k-armuka.m v-ira.h $ /sakrac-apam ivocchritam || *HV_91.55*1059:2 | tath-arkakira.naprakhya.m $ b-a.na.m jagr-aha ke/sava.h | *HV_91.55*1059:3 | divyen-astre.na samare $ p-uray-am -asa ta.m ratham || *HV_91.55*1059:4 | uttam-astra.m mah-ap-ata.m $ mumoca narako bal-i || *HV_91.55*1059:5 | vajravisph-urjit-ak-aram $ -ay-anta.m v-ik.sya ke/sava.h | *HV_91.55*1059:6 | cicched-astra.m mah-abh-aga/s $ cakre.na puru.sottama.h || *HV_91.55*1059:7 | vyahanat s-arathi.m c-asya $ /saraike.na jar-ardana.h | *HV_91.55*1059:8 | saratha.m sadhvaja.m s-a/sva.m $ jagh-ana da/sabhi.h /sarai.h || *HV_91.55*1059:9 | tanutra.m caiva ciccheda $ /sare.na madhus-udana.h | *HV_91.55*1059:10 | tato vimuktakavaca.h $ sarpasyeva tanur yath-a || *HV_91.55*1059:11 | hat-a/svo viratho v-iro $ vitanutra/s ca d-anava.h | *HV_91.55*1059:12 | jagr-aha vimalajv-ala.m $ lohabh-ar-arpita.m d.r.dham | *HV_91.55*1059:13 | -avidhya sahas-a mukta.m $ /s-ulam indr-a/saniprabham || *HV_91.55*1059:14 | tad-apatat tu sa.mprek.sya $ /s-ula.m hemapari.sk.rtam | *HV_91.55*1059:15 | dvidh-a chinna.m k.surapre.na $ k.r.s.nen-adbhutakarma.n-a | *HV_91.55*1059:16 | [k: ?N2.3 V1.2 B Ds D5 cont., /S1 K1.3 D1.2 ins. after 55: :k] tad yuddham abhavad ghora.m $ ghorar-upe.na rak.sas-a | *HV_91.55*1060:1 | /sastrap-atamah-agh-ata.m $ narake.na mah-atman-a | *HV_91.55*1060:2 | muh-urta.m yodhay-am -asa $ naraka.m madhus-udana.h & athogracakra/s cakre.na % prad-ipten-akarod dvidh-a // HV_91.56 // cakradvidh-ak.rta.m tasya $ /sar-iram apatad bhuvi & vibhakta.m krakaceneva % gire.h /s.r;nga.m dvidh-a k.rtam // HV_91.57 // [k: K2 ?N2 V B Dn Ds D1.2.4.5 G2 ins.: :k] k.r.s.nam -as-adya deve/sa.m $ jag-am-astam iv-a.m/sum-an || *HV_91.57*1061:1 | cakrotk.siptanik.rtt-a;ngam $ uttama.m patita.m ra.ne | *HV_91.57*1061:2 | vajre.neva vinirbhinna.m $ yath-a gairikaparvatam | *HV_91.57*1061:3 | [k: D1.2 cont.: :k] ta.m hatv-a naraka.m bhauma.m $ vi.s.nur y-adavanandana.h | *HV_91.57*1062:1 | mumude tripura.m hatv-a $ pureva tripur-antaka.h | *HV_91.57*1062:2 | bh-umis tu patita.m putra.m $ nir-ik.sy-ad-aya ku.n.dale & up-ati.s.thata govinda.m % vacana.m cedam abrav-it // HV_91.58 // dattas tvayaiva govinda $ tvayaiva vinip-atita.h & [k: After 59ab, K ?N2.3 V B Dn Ds D1--5 G2 ins.: :k] yathecchasi tath-a kr-i.da $ b-ala.h kr-i.danakair iva | *HV_91.59ab*1063 | ime te ku.n.dale deva % praj-as tasy-anup-alaya // HV_91.59 // [k: After 59, D6 T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] nirvighnam .r.sayo dev-a/s $ carantu vigatajvar-a.h | *HV_91.59*1064:1 | praj-a/s carantu sukhinas $ tava deva prap-alan-at | *HV_91.59*1064:2 | nirvighna.m br-ahma.n-a deva $ bh-uy-asus tava /s-asan-at | *HV_91.59*1064:3 | ityuktv-a s-a dadau tasmai $ ku.n.dale lokavi/srute | *HV_91.59*1064:4 | antardh-ana.m gat-a dev-i $ tad-a bhart.rsam-ipata.h | *HV_91.59*1064:5 | [h: HV (CE) chapter 92, transliterated by Peter Bisschop, version of march 19, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} nihatya naraka.m bhauma.m $ v-asavopamavikrama.h & v-asav-avarajo vi.s.nur % dadar/sa narak-alayam // HV_92.1 // ath-arthag.rham -as-adya $ narakasya jan-ardana.h & dadar/sa dhanam ak.sayya.m % ratn-ani vividh-ani ca // HV_92.2 // ma.nimukt-aprav-al-ani $ vaid-uryasya ca sa.mcay-an & mah-arajatak-u.t-ani % tath-a vajrasya sa.mcay-an // HV_92.3 // j-amb-unadamay-any atra $ /s-atakumbhamay-ani ca & prad-iptajvalan-abh-ani ca % /s-itara/smiprabh-a.ni ca \ /sayan-ani mah-arh-a.ni # tath-a si.mh-asan-ani ca // HV_92.4 // hira.nyavar.na.m rucira.m $ /s-itara/smisamaprabham & dadar/sa ca mahac chatra.m % var.sam-a.nam iv-ambudam // HV_92.5 // j-atar-upasya /subhrasya $ dh-ar-a.h /satasahasra/sa.h & varu.n-ad -ah.rta.m p-urva.m % narake.neti na.h /srutam // HV_92.6 // y-ad.r/sa.m tu g.rhe d.r.s.ta.m $ narakasya dhana.m bahu & na vai r-aj?n-a kubere.na % na /sakre.na yamena ca \ ratnasa.mnicyas t-ad.rg # d.r.s.tap-urvo na ca /sruta.h // HV_92.7 // hate bhaume nisunde ca $ hayagr-ive ca d-anave & upaninyus tatas t-ani % ratn-any anta.hpur-a.ni ca // HV_92.8 // d-anav-a hata/si.s.t-a ye $ ko/sasa.mcayarak.si.na.h & ke/sav-aya mah-arh-a.ni % y-any arhati jan-ardana.h // HV_92.9 // {d-anav-a -ucu.h} im-ani ma.niratn-ani $ vividh-ani vas-uni ca & bh-imar-up-a/s ca m-ata;ng-a.h % prav-alavik.rt-a;nku/s-a.h // HV_92.10 // hemas-utramah-akak.sy-a/s $ c-apatomara/s-alina.h & rucir-abhi.h pat-ak-abhir % vas-an-a vividh-a.h kuth-a.h // HV_92.11 // te ca vi.m/satis-ahasr-a $ dvist-avatya.h kare.nava.h & a.s.tau /satasahasr-a.ni % de/saj-a/s cottam-a hay-a.h // HV_92.12 // go.su c-api k.rto y-avat $ k-amas tava jan-ardana.h & t-avat-i.h pr-apayi.sy-amo % v.r.s.nyandhakanive/sanam // HV_92.13 // -avik-ani ca s-uk.sm-a.ni $ /sayan-any -asan-ani ca & k-amavy-ah-ari.na/s caiva % pak.si.na.h priyadar/san-a.h // HV_92.14 // candan-agaruk-a.s.th-ani $ tath-a k-al-iyak-any api & vasu yat tri.su loke.su % dharme.n-adhigata.m tvay-a \ pr-apayi.sy-ama tat sarva.m # v.r.s.nyandhakanive/sanam // HV_92.15 // devagandharvaratn-ani $ pannag-an-a.m ca yad vasu & t-ani sant-iha sarv-a.ni % narakasya nive/sane // HV_92.16 // [k: D6 S ins.: :k] iti vij?n-apitas tais tu $ d-anavai/s ca jan-ardana.h | *HV_92.16*1065 | [k: N2 ins. after 16 an addl. colophon. :k] sa tat sarva.m h.r.s-ike/sa.h $ pratig.rhya par-ik.sya ca & sarvam -ah-aray-am-asa % d-anavair dv-arak-a.m pur-im // HV_92.17 // tatas tad v-aru.na.m chatra.m $ svayam utk.sipya m-adhava.h & hira.nyavar.sa.m var.santam % -aruroha viha.mgatam // HV_92.18 // garu.da.m patat-a.m /sre.s.tha.m $ m-urtimantam iv-ambudam & tato 'bhyay-ad giri/sre.s.tham % abhito ma.niparvatam // HV_92.19 // tatra pu.ny-a vavur v-at-a hy $ abhava.m/s c-amal-a.h prabh-a.h & ma.n-in-a.m hemavar.n-an-am % abhibh-uya div-akaram // HV_92.20 // tatra vaid-uryavar.n-ani $ dadar/sa madhus-udana.h & satora.napat-ak-ani % dv-ar-a.ni /sayan-ani ca // HV_92.21 // vidyudgrathitamegh-abha.h $ prababhau ma.niparvata.h & hemacitravim-anai/s ca % pr-as-adair upa/sobhita.h // HV_92.22 // tatra t-a varahem-abh-a $ dadar/sa madhus-udana.h & gandharv-asuramukhy-an-a.m % priy-a duhitaras tath-a // HV_92.23 // dadar/sa p.rthula/sro.n-i.h $ sa.mruddh-a girikandare & narake.na sam-an-it-a % rak.syam-a.n-a.h samantata.h // HV_92.24 // trivi.s.tapasame de/se $ ti.s.thantam apar-ajitam & nivasantyo yath-a devya.h % sukhinya.h k-amavarjit-a.h // HV_92.25 // parivavrur mah-ab-ahum $ ekave.n-idhar-a.h striya.h & sarv-a.h k-a.s-ayav-asinya.h % sarv-a/s ca niyatendriy-a.h // HV_92.26 // vratopav-asatanva;ngya.h $ k-a;nk.santya.h k.r.s.nadar/sanam & sametya yadusi.mhasya % sarv-a/s cakru.h striyo '?njal-in // HV_92.27 // naraka.m nihata.m j?n-atv-a $ mura.m caiva mah-asuram & hayagr-iva.m nisunda.m ca % t-a.h k.r.s.na.m paryav-arayan // HV_92.28 // te c-as-a.m rak.si.no v.rddh-a $ d-anav-a yadunandanam & k.rt-a?njalipu.t-a.h sarve % pra.nipetur vayodhik-a.h // HV_92.29 // t-as-a.m paraman-ar-i.n-am $ .r.sabh-ak.sa.m nir-ik.sya tam & sarv-as-am eva sa.mkalpa.h % patitven-abhavat tata.h // HV_92.30 // tasya candropama.m vaktram $ ud-ik.sya niyatendriy-a.h & sa.mprah.r.s.t-a mah-ab-ahum % ida.m vacanam abruvan // HV_92.31 // satya.m bata pur-a v-ayur $ ih-asm-an v-akyam abrav-it & sarvabh-utarutaj?na/s ca % devar.sir api n-arada.h // HV_92.32 // vi.s.nur n-ar-aya.no deva.h $ /sa;nkhacakragad-asibh.rt & sa bhauma.m naraka.m hatv-a % bhart-a ca bhavit-a hi sa.h // HV_92.33 // supriya.m bata pa/sy-ama/s $ cira/srutam ari.mdamam & dar/sanena k.rt-arth-a hi % vayam adya mah-atmana.h // HV_92.34 // tatas t-a.h s-antvay-am-asa $ pramad-a v-asav-anuja.h & sarv-a.h kamalapatr-ak.s-ir % d.r.s.ty-a v-ac-a ca m-adhava.h // HV_92.35 // yath-arhata.h s-antvayitv-a $ sam-abh-a.sya ca ke/sava.h & y-anai.h ki.mkarasa.myuktair % uv-aha madhus-udana.h // HV_92.36 // ki.mkar-a.n-a.m sahasr-a.n-a.m $ rak.sas-a.m v-atara.mhas-am & /sibik-a.m vahat-a.m tatra % nirgho.sa.h sumah-an abh-ut // HV_92.37 // tasya parvatamukhyasya $ /s.r;nga.m yat param-arcitam & vimal-arkendusa.mk-a/sa.m % ma.nik-a?ncanatora.nam // HV_92.38 // sapak.siga.nam-ata;nga.m $ savy-alam.rgapannagam & /s-akh-am.rgaga.nair ju.s.ta.m % suprastara/sil-atalam // HV_92.39 // nya;nkubhi/s ca var-ahai/s ca $ rurubhi/s ca ni.sevitam & saprap-atamah-as-anu.m % vicitra/sikharadrumam // HV_92.40 // atyadbhutam acintya.m ca $ m.rgav.rndavilo.ditam & j-iva.mj-ivakasa.mghai/s ca % barhibhi/s ca nin-aditam // HV_92.41 // tad apy atibalo vi.s.nur $ dorbhy-am utp-a.tya bh-asvaram & -aropay-am-asa tad-a % garu.de pak.si.n-a.m vare // HV_92.42 // ma.niparvata/s.r;nga.m ca $ sabh-arya.m ca jan-ardanam & uv-aha l-ilay-a pak.s-i % garu.da.h patat-a.m vara.h // HV_92.43 // sa pak.sabalavik.sepair $ mah-adri/sikharopama.h & dik.su sarv-asu sa.mhr-ada.m % janay-am-asa pak.sir-a.t // HV_92.44 // -arujan parvat-agr-a.ni $ p-adap-a.m/s ca sam-ak.sipan & sa.mjah-ara mah-abhr-a.ni % vijah-ara ca k-anicit // HV_92.45 // vi.saya.m samatikramya $ devayo/s candras-uryayo.h & yayau v-atajava.h pak.s-i % jan-ardanava/se sthita.h // HV_92.46 // sa merugirim -as-adya $ devagandharvasevitam & devasadm-ani sarv-a.ni % dadar/sa madhus-udana.h // HV_92.47 // vi/sve.s-a.m marut-a.m caiva $ s-adhy-an-a.m ca nar-adhipa & bhr-ajam-an-any atikr-amad % a/svino/s ca para.mtapa.h // HV_92.48 // pr-apya pu.nyak.rt-a.m lok-an $ devalokam ari.mdama.h & /sakrasadma sam-as-adya % pravive/sa jan-ardana.h // HV_92.49 // avat-irya sa t-ark.sy-at tu $ dadar/sa vibudh-adhipam & pr-ita/s caiv-abhyanandat ta.m % devar-aja.h /satakratu.h // HV_92.50 // prad-aya ku.n.dale divye $ vavande ta.m tad-acyuta.h & sabh-aryo vibudha/sre.s.tha.m % nara/sre.s.tho jan-ardana.h // HV_92.51 // so 'rcito devar-ajena $ ratnai/s ca pratip-ujita.h & satyabh-am-a ca paulomy-a % yath-avad abhinandit-a // HV_92.52 // [k: D6 T1.2.4 G1.3--5 M ins.: :k] -a/sli.syete mah-ar-aja $ te devyau lokavi/srute || *HV_92.52*1066:1 | ida.m prov-aca paulom-i $ satyabh-am-a.m haripriy-am | *HV_92.52*1066:2 | pr-it-asmi dar/san-ad devi $ ki.m bh-uya.h karav-a.ni te | *HV_92.52*1066:3 | di.s.ty-a hato bhavaty-a tu $ narako du.s.tacetana.h | *HV_92.52*1066:4 | ity ukt-a s-a tad-a dev-i $ k.rtam ity abrav-ic ca t-am | *HV_92.52*1066:5 | v-asavo v-asudeva/s ca $ sahitau jagmatus tata.h & adity-a bhavana.m pu.nya.m % devam-atur maharddhimat // HV_92.53 // tatr-aditim up-asyant-im $ apsarobhi.h samantata.h & dad.r/s-ate mah-atm-anau % mah-abh-ag-a.m taponvit-am // HV_92.54 // tatas te ku.n.dale dattv-a $ vavande t-a.m /sac-ipati.h & jan-ardana.m purask.rtya % kama caiva /sa/sa.m/sa tat // HV_92.55 // [k: For 55b, K2--4 N2.3 V B2 Dn Ds D1--5 T G M4 subst.: :k] prad-ay-aditinandana.h | *HV_92.55*1067:1 |* vavande t-a.m /sac-ibhart-a $ m-atara.m sv-a.m pura.mdara.h | *HV_92.55*1067:2 | aditis tau sutau pr-ity-a $ pari.svajy-abhinandya ca & -a/sirbhir anur-up-abhir % ubh-av abhyavadat tad-a // HV_92.56 // paulom-i satyabh-am-a ca $ pr-ity-a paramay-a yute & ag.rh.n-it-a.m var-arh-ay-a % devy-a/s ca cara.nau /subhau // HV_92.57 // te c-apy abhyavadat prem.n-a $ devam-at-a ya/sasvin-i & yath-avad abrav-ic caiva % jan-ardanam ida.m vaca.h // HV_92.58 // adh.rsya.h sarvabh-ut-an-am $ avadhya/s ca bhavi.syasi & yathaiva devar-ajo 'yam % ajito lokap-ujita.h // HV_92.59 // [k: K2.4 N2.3 V B D ins.: :k] [k: G2 cont. after *1069: :k] tava ceya.m var-aroh-a $ nitya.m ca priyadar/san-a | *HV_92.59*1068:1 | sarvaloke.su vikhy-at-a $ divyagandh-a manoram-a | *HV_92.59*1068:2 | [k: While G2 ins. after 59: :k] tatpurogamadev-an-am $ adhipas tva.m bhavi.syasi | *HV_92.59*1069 | satyabh-amottam-a str-i.n-a.m $ subhag-a sthirayauvan-a & jar-a.m na y-asyati vadh-ur % y-avat tva.m k.r.s.na m-anu.sa.h // HV_92.60 // evam abhy-arcita.h k.r.s.no $ devam-atr-a mah-abala.h & devar-aj-abhyanuj?n-ato % ratnai/s ca pratip-ujita.h // HV_92.61 // vainateya.m sam-aruhya $ sahita.h satyabh-amay-a & dev-akr-i.d-an parikr-aman % p-ujyam-ana.h surar.sibhi.h // HV_92.62 // sa dadar/sa mah-ab-ahur $ -akr-i.de v-asavasya ha & divyam abhyarcita.m caitya.m % p-arij-ata.m mah-adrumam // HV_92.63 // nityapu.spadhara.m divya.m $ pu.nyagandham anuttamam & yam -as-adya jana.h sarvo % j-ati.m smarati paurvik-im // HV_92.64 // sa.mrak.syam-a.na.m devais ta.m $ prasahy-amitavikrama.h & utp-a.ty-aropay-am-asa % vi.s.nus ta.m vai mah-adrumam // HV_92.65 // so 'pa/syat satyabh-am-a.m ca $ divy-am apsarasa.m hari.h & [k: K2 N2.3 V1.2 B Ds D2.4--6 ins.: :k] p.r.s.thata.h satyabh-am-a ca $ divy-a yo.s-abhiv-ik.sit-a | *HV_92.66ab*1070 | tata.h pr-ay-ad dv-aravat-i.m % v-ayuju.s.tena vai path-a // HV_92.66 // /srutv-a tad devar-ajas tu $ karma k.r.s.nasya vai tad-a & anumene mah-ab-ahu.h % k.rta.m karmeti c-abrav-it // HV_92.67 // sa p-ujyam-anas trida/sair $ mahar.siga.nasa.mstuta.h & pratasthe dv-arak-a.m k.r.s.no % devalok-ad ari.mdama.h // HV_92.68 // so 'bhipatya mah-ab-ahur $ d-irgham adhv-anam alpavat & [k: S1 K1 ins.: :k] -asas-ada mah-ab-ahu.h $ pur-i.m dv-aravat-i.m tad-a | *HV_92.69ab*1071 | p-ujito devar-ajena % dad.r/se y-adav-i.m pur-im // HV_92.69 // [k: T1--3 G1.3--5 M ins.: :k] hatv-a tu naraka.m bhauma.m $ dattv-a ku.n.dalam uttamam | *HV_92.69*1072:1 | h.rtv-a ta.m p-arij-ata.m ca $ pra.namya suram-ataram | *HV_92.69*1072:2 | tath-a karma mahat k.rtv-a $ bhagav-an v-asav-anuja.h & up-ay-ad dv-arak-a.m vi.s.nu.h % /sr-im-an garu.dav-ahana.h // HV_92.70 // [k: After this adhy. All Mss. (except S1 M1--3) ins. a passage given in App. I (No. 29). :k] [h: HV (CE) chapter 93, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of May 25, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} dadar/s-atha pur-i.m k.r.s.no $ dv-arak-a.m garu.de sthita.h & devasadmaprat-ik-a/s-a.m % samant-at pratin-adit-am // HV_93.1 // ma.niparvatay-atr-a.m hi $ gate devakinandane & [k: After 2a, ?N2 V B Ds D5.6 T1--3 G1.3--5 M4 ins.: :k] tath-a kr-i.d-ag.rh-a.ni ca | *HV_93.2a*1073 |* [k: ?N2 V1 B DS D6 ins. (Dn D2.3.5 after the first occurrence of 8cd): :k] udy-anavanamukhy-ani $ valabh-icatvar-a.ni ca | *HV_93.2a*1074 | [k: ?N2 V1 B Dn Ds D5.6 ins. (T1--3 G1.3--5 M4 after 1073): :k] sa.mpr-apte tu tad-a k.r.s.ne | *HV_93.2a*1075 |* vi/svakarm-a.nam -ah-uya % devar-ajo 'brav-id idam // HV_93.2 // priyam icchasi cet kartu.m $ mahya.m /silpavat-a.m vara & k.r.s.napriy-artha.m bh-uyas tva.m % kari.syasi manohar-am // HV_93.3 // udy-anavanasa.mb-adh-a.m $ dv-arak-a.m svargasa.mnibh-am & kuru.sva vibudha/sre.s.tha % yath-a mama pur-i tath-a // HV_93.4 // yat ki.m cit tri.su loke.su $ ratnabh-uta.m prapa/syasi & tena sa.myujyat-a.m k.sipra.m % pur-i dv-aravat-i tvay-a // HV_93.5 // k.r.s.no hi surak-arye.su $ sarve.su satatotthita.h & sa.mgr-am-an ghorar-up-a.m/s ca % vig-ahati mah-abala.h // HV_93.6 // t-am indravacan-ad gatv-a $ vi/svakarm-a pur-i.m tata.h & ala.mcakre samant-ad vai % yathendrasy-amar-avat-i // HV_93.7 // t-a.m dadar/sa da/s-arh-a.n-am $ -i/svara.h pak.siv-ahana.h & vi/svakarmak.rtair divyair % abhipr-ayair ala.mk.rt-am // HV_93.8 // t-a.m pur-i.m dv-arak-a.m d.r.s.tv-a $ vibhun-ar-aya.no hari.h & h.r.s.ta.h sarv-arthasa.mpanna.h % prave.s.tum upacakrame // HV_93.9 // so 'pa/syad v.rk.sa.sa.n.d-a.m/s ca $ ramy-an d.r.s.timanohar-an & dv-arak-a.m prati d-a/s-arha/s % citrit-a.m vi/svakarma.n-a // HV_93.10 // padma.sa.n.d-akul-abhi/s ca $ ha.msasevitav-aribhi.h & ga;ng-asindhuprak-a/s-abhi.h % parikh-abhir v.rt-a.m pur-im // HV_93.11 // pr-ak-are.n-arkavar.nena $ /s-atakaumbhena r-ajat-a & cayam-urdhni nivi.s.tena dy-a.m % yathaiv-abhram-alay-a // HV_93.12 // k-ananair nandanaprakhyais $ tath-a caitrarathopamai.h & babhau c-aruparik.sipt-a % dv-arak-a dyaur iv-ambubhi.h // HV_93.13 // bh-ati raivataka.h /sailo $ ramyas-anuguh-ajira.h & p-urvasy-a.m di/si lak.sm-iv-an % ma.nik-a?ncanatora.na.h // HV_93.14 // dak.si.nasy-a.m lat-ave.s.ta.h $ pa?ncavar.no vir-ajate & indraketuprat-ik-a/sa.h % pa/scimasy-a.m tath-ak.saya.h // HV_93.15 // [k: T1--3 G1.3.5 M4 ins.: :k] citrak-ananaramya/s ca $ pa?nc-ananani.sevita.h | *HV_93.15*1076 | uttar-a.m di/sam atyartha.m $ vibh-u.sayati ve.num-an & mandar-adriprat-ik-a/sa.h % p-a.n.dura.h p-arthivar.sabha // HV_93.16 // citrakambalavar.na.m ca $ p-a?ncajanyavana.m mahat & sarvartukavana.m caiva % bh-ati raivataka.m prati // HV_93.17 // lat-ave.s.ta.m samant-at tu $ meruprabhavana.m mahat & bh-ati bh-argavana.m caiva % pu.spaka.m ca mahad vanam // HV_93.18 // ak.sakair b-ijakai/s caiva $ mand-arai/s copa/sobhitam & /sat-avartavana.m caiva % karav-irakarambhi ca // HV_93.19 // bh-ati caitraratha.m caiva $ nandana.m ca mahad vanam & rama.na.m bh-avana.m caiva % ve.numad vai samantata.h // HV_93.20 // vaid-uryapatrair jalajais tath-a $ mand-akin-i nad-i & bh-ati pu.skari.n-i ramy-a % p-urvasy-a.m di/si bh-arata // HV_93.21 // s-anavo bh-u.sit-as tatra $ ke/savasya priyai.sibhi.h & bahubhir devagandharvai/s % coditair vi/svakarma.n-a // HV_93.22 // mah-anad-i dv-aravat-i.m $ pa?nc-a/sadbhir mah-amukhai.h & pravi.s.t-a pu.nyasalil-a % bh-avayant-i samantata.h // HV_93.23 // apramey-a.m mahotsedh-am $ ag-adhaparikh-ayut-am & pr-ak-aravarasa.mpann-a.m % sudh-ap-a.n.duralepan-am // HV_93.24 // t-ik.s.nayantra/sataghn-ibhir $ yantraj-alai/s ca bh-u.sit-am & -ayasai/s ca mah-acakrair % dad.r/se dv-arak-a.m pur-im // HV_93.25 // a.s.tau rathasahasr-a.ni $ nagare ki.mki.n-ikin-am & samucchritapat-ak-ani % yath-a devapure tath-a // HV_93.26 // a.s.tayojanavist-ir.n-am $ acal-a.m dv-ada/s-ayat-am & dvigu.nopanive/s-a.m ca % dad.r/se dv-arak-a.m pur-im // HV_93.27 // a.s.tam-argamah-akak.sy-a.m $ mah-a.so.da/sacatvar-am & ekam-argaparik.sipt-a.m % s-ak.s-ad u/sanas-a k.rt-am \ striyo 'pi yasy-a.m yudhyeran # kim u v.r.s.nimah-arath-a.h // HV_93.28 // vy-uh-an-am uttam-a m-arg-a.h $ sapta caiva mah-apath-a.h & tatra vai vihit-a.h s-ak.s-ad % vividh-a vi/svakarma.n-a \ tasmin puravara/sre.s.the # d-a/s-arh-a.n-a.m ya/sasvin-am // HV_93.29 // ve/sm-ani jah.r.se d.r.s.tv-a $ tato devakinandana.h & k-a?ncanair ma.nisop-anair % upet-ani n.rhar.sa.nai.h // HV_93.30 // bh-imagho.samah-agho.sai.h $ pr-as-adavaracatvarai.h & samucchritapat-ak-ani % p-ariplavanibh-ani ca // HV_93.31 // k-a?ncan-agr-a.ni bh-asvanti $ meruk-u.tanibh-ani ca & p-a.n.dup-a.n.dura/s.r;ngai/s ca % /s-atakumbhaparicchadai.h \ ramyas-anuguh-a/s.r;ngair # vicitrair iva parvatai.h // HV_93.32 // [k: K ?N2.3 V B D T G M4 ins.: :k] pr-as-ada/sikhar-a.ni ca | *HV_93.32a*1077:1 |* g.rh-a.ni rama.n-iy-ani | *HV_93.32a*1077:2 |* pa?ncavar.nasavar.nai/s ca $ pu.spav.r.s.tisamaprabhai.h & parjanyatulyanirgho.sair % n-an-ar-upair iv-adribhi.h // HV_93.33 // d-av-agnijvalitaprakhyair $ nirmitair vi/svakarma.n-a & -alikhadbhir iv-ak-a/sam % aticandr-arkabh-asvarai.h // HV_93.34 // tair d-a/s-arhair mah-abh-agair $ babh-ase bhavanahradai.h & v-asudevendraparjanyair % g.rhameghair ala.mk.rt-a // HV_93.35 // dad.r/se dv-arak-a c-aru $ meghair dyaur iva sa.mv.rt-a & s-ak.s-ad bhagavato ve/sma % vihita.m vi/svakarma.n-a // HV_93.36 // dad.r/se v-asudevasya $ caturyojanam -ayatam & t-avad eva ca vist-ir.nam % aprameya.m mah-adhanai.h // HV_93.37 // pr-as-adavarasa.mpannair $ yukta.m jagati parvatai.h & ya/s cak-ara mah-abh-agas % tva.s.t-a v-asavacodita.h // HV_93.38 // pr-as-ada.m caiva hem-abha.m $ sarvabh-utamanoharam & meror iva gire.h /s.r;ngam % ucchrita.m k-a?ncana.m mahat \ rukmi.ny-a.h pravara.m v-asa.m # vihita.m vi/svakarma.n-a // HV_93.39 // satyabh-am-a punar ve/sma $ yad-avasata p-a.n.duram & vicitrama.nisop-ana.m % tad vidur bhogav-an iti \ vimal-adityavar.n-abhi.h # pat-ak-abhir ala.mk.rtam // HV_93.40 // vyaktasa.mjavanodde/so $ ya/s caturdi;nmah-adhvaja.h & sa ca pr-as-adamukhyo yo % j-ambavaty-a vibh-u.sita.h \ prabhay-abhyabhavat sarv-a.ms # t-an any-an bh-askaro yath-a // HV_93.41 // udyadbh-askaravar.n-abhas $ tayor antaram-a/srita.h & vi/svakarmak.rto divya.h % kail-asa/sikharopama.h // HV_93.42 // j-amb-unada iv-ad-ipta.h $ prad-iptajvalanopama.h & s-agarapratimas ti.s.than % merur ity abhivi/sruta.h // HV_93.43 // tasmin g-andh-arar-ajasya $ duhit-a kula/s-alin-i & g-andh-ar-i bharata/sre.s.tha % ke/savena nive/sit-a // HV_93.44 // padmak-u.tam iti khy-ata.m $ padmvar.na.m mah-aprabham & subh-im-ay-a mah-ak-u.ta.m % v-asa.m suparam-arcitam // HV_93.45 // s-uryaprabhas tu pr-as-ada.h $ sarvak-amagu.nair yuta.h & lak.sma.n-ay-a.h kuru/sre.s.tha % nirdi.s.ta.h /s-ar;ngadhanvan-a // HV_93.46 // vaid-uryama.nivar.n-abha.h $ pr-as-ado haritaprabha.h & ya.m vidu.h sarvabh-ut-ani % param ity eva bh-arata // HV_93.47 // v-asa.m ta.m mitravind-ay-a $ devar.siga.nap-ujitam & mahi.sy-a v-asudevasya % bh-u.sa.na.m te.su ve/smasu // HV_93.48 // yas tu pr-as-adamukhyo 'tra $ vihito vi/svakarma.n-a & at-iva saumya.h so 'py -as-id % vi.s.thita.h parvato yath-a // HV_93.49 // sudatt-ay-a niv-asa.m ta.m $ pra/sasta.m sarvadaivatai.h & mahi.sy-a v-asudevasya % ketum-an iti vi/sruta.h // HV_93.50 // tatra pr-as-adamukhyo vai $ ya.m tva.s.t-a vidadhe svayam & yojan-ayatavi.skambha.h % sarvaratnamaya.h /subha.h // HV_93.51 // sa /sr-im-an virajo n-ama $ vyar-ajat tatra suprabha.h & upasth-anag.rha.m yatra % ke/savasya mah-atmana.h // HV_93.52 // tasmin suvihit-a.h sarve $ rukmada.n.d-a.h pat-akina.h & sadane v-asudevasya % m-argasa.mjavanadhvaj-a.h \ ratnaj-al-ani tatraiva # tatra tatra nive/sit-a.h // HV_93.53 // -ah.rtya yadusi.mhena $ vaijayanto 'calo mah-an & ha.msak-u.tasya yacch.r;ngam % indradyumnasara.h prati \ .sa.s.tit-alasamutsedham # ardhayojanam -ayatam // HV_93.54 // saki.mnaramah-an-aga.m $ tad apy amitatejas-a & pa/syat-a.m sarvabh-ut-an-am % -an-ita.m lokavi/srutam // HV_93.55 // -adityapathaga.m yat tu $ mero.h /sikharam uttamam & j-amb-unadamaya.m divya.m % tri.su loke.su vi/srutam \ tad apy utp-a.tya k.r.s.n-artham # -an-ita.m vi/svakarma.n-a // HV_93.56 // bhr-ajam-anam at-ivogra.m $ sarvau.sadhivibh-u.sitam & tad indravacan-at tva.s.t-a % -anayat k-aryahetun-a \ p-arij-atas tu tatraiva # ke/saven-ah.rta.h svayam // HV_93.57 // n-iyam-ane hi tatr-as-id $ yuddham adbhutakarma.na.h & k.r.s.nasya yo 'bhyarak.sa.ms ta.m % dev-a.h p-adapam uttamam \ pu.n.dar-ika/satair ju.s.ta.m # vim-anai/s ca hira.nmayai.h // HV_93.58 // vihit-a v-asudev-artha.m $ brahmasthalamah-adrum-a.h & padm-akulajalopet-a % ratnasaugandhikotpal-a.h \ ma.nihemaplav-ak-ir.n-a.h # pu.skari.nya.h sar-a.msi ca // HV_93.59 // t-as-a.m paramak-ul-ani $ /sobhayanti mah-adrum-a.h & s-al-as t-al-a.h kadamb-a/s ca % /sata/s-akh-a/s ca rohi.n-a.h // HV_93.60 // ye ca haimavat-a v.rk.s-a $ ye ca meruruh-as tath-a & -ah.rtya yadusi.mh-artha.m % vihit-a vi/svakarma.n-a // HV_93.61 // raktap-it-aru.naprakhy-a.h $ /svetapu.sp-a/s ca p-adap-a.h & sarvartuphalasa.mpann-as % te.su k-ananasa.mdhi.su // HV_93.62 // sam-akulajalopet-a.h $ p-ita/sarkarav-aluk-a.h & tasmin puravare nadya.h % prasannasalil-a hrad-a.h // HV_93.63 // pu.sp-akulajalopet-a $ n-an-adrumalat-akul-a.h & apar-a/s c-abhavan nadyo % hema/sarkarav-aluk-a.h // HV_93.64 // [k: D5 ins.: :k] ... $ n-ilotpalavibh-u.sit-a.h | *HV_93.64c*1078:1 | nadya.h padmacayodbh-asa.h $ ... | *HV_93.64c*1078:2 | mattabarhi.nasa.mghai/s ca $ kokilai/s ca sad-amadai.h & bah-uvu.h paramopet-as % tasy-a.m pury-a.m tu p-adap-a.h // HV_93.65 // tatraiva gajay-uth-ani $ pure gomahi.s-as tath-a & niv-asa/s ca k.rtas tatra % var-aham.rgapak.si.n-am // HV_93.66 // pury-a.m tasy-a.m tu ramy-ay-a.m $ pr-ak-aro vai hira.nmaya.h & vyakta.m ki.sku/satotsedho % vihito vi/svakarma.n-a // HV_93.67 // tena te ca mah-a/sail-a.h $ sarita/s ca sar-a.msi ca & parik.sipt-ani bhaumena % van-any upavan-ani ca // HV_93.68 // [k: T1.3.4 G1.3--5 M ins. (T2 after 67): :k] pr-as-ad-a/s caiva sa.mv-it-a $ lok-alokavi/s-arad-a.h | *HV_93.68*1079:1 | tasyaiva yadusi.m hasya $ bhavan-al lokavi/srut-at || *HV_93.68*1079:2 | tasm-ad abhyadhika.m sadma $ vihita.m vi/svakarma.n-a | *HV_93.68*1079:3 | r-amasya yadusi.mhasya $ /sobhate 'timanoharam | *HV_93.68*1079:4 | [h: HV (CE) chapter 94, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 12, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam -alokay-am -asa $ dv-arak-a.m v.r.sabhek.sa.na.h & apa/syat svag.rha.m k.r.s.na.h % pr-as-ada/sata/sobhitam // HV_94.1 // ma.nistambhasahasr-a.n-am $ ayutair vidh.rta.m sitam & tora.nair jvalanaprakhyair % ma.nividrumar-ajatai.h \ tatra tatra prabh-asadbhi/s # citrak-a?ncanavedikai.h // HV_94.2 // pr-as-adas tatra sumah-an $ k.r.s.nopasth-aniko 'bhavat & sph-a.tikastambhavidh.rto % vist-ir.na.h sarvak-a?ncana.h // HV_94.3 // padm-akulajalopet-a $ raktasaugandhikotpal-a.h & ma.nihemanibh-a/s citr-a % ratnasop-anabh-u.sit-a.h // HV_94.4 // mattabarhi.nasa.mghai/s ca $ kokilai/s ca sad-amadai.h & babh-uvu.h paramopet-a % v-apya/s ca vikacotpal-a.h // HV_94.5 // vi/svakarmak.rta.h /saila.h $ pr-ak-aras tasya ve/smana.h & vyaktaki.sku/satotsedha.h % parikh-ay-uthave.s.tita.h // HV_94.6 // tad g.rha.m v.r.s.nisi.mhasya $ nirmita.m vi/svakarma.n-a & mahendrave/smapratima.m % samant-ad ardhayojanam // HV_94.7 // tatas ta.m p-a.n.dura.m /saurir $ m-urdhni ti.s.than garutmata.h & pr-ita.h /sa;nkham up-adhm-as-id % dvi.sat-a.m lomahar.sa.nam // HV_94.8 // tasya /sa;nkhasya /sabdena $ s-agara/s cuk.subhe bh.r/sam & rar-asa ca nabha.h k.rtsna.m % tac citram abhacat tad-a // HV_94.9 // p-a?ncajanyasya nirgho.sa.m $ sa.m/srutya kukur-andhak-a.h & vi/sok-a.h samapadyanta % garu.dasya ca dar/san-at // HV_94.10 // /sa;nkhacakragad-ap-a.ni.m $ garu.dasyopari sthitam & d.r.s.tv-a jah.r.sire bhaum-a % bh-askaropamatejasam // HV_94.11 // tatas t-uryapra.n-ada/s ca $ bher-i.n-a.m ca mah-asvana.h & si.mhan-ada/s ca sa.mjaj?ne % sarve.s-a.m purav-asin-am // HV_94.12 // tata.h sarve da/s-arh-a/s ca $ sarve ca kukur-andhak-a.h & pr-iyam-a.n-a.h sam-ajagmur % -alokya madhus-udanam // HV_94.13 // vasudeva.m purask.rtya $ bher-i/sa;nkharavai.h saha & ugraseno yayau r-aj-a % v-asudevanive/sanam // HV_94.14 // anandin-i paryacarat $ sve.su ve/smasu devak-i & rohi.n-i ca yathodde/sam % -ahukasya ca y-a.h striya.h // HV_94.15 // tata.h k.r.s.na.h supar.nena $ sva.m nive/sanam abhyay-at & cac-ara ca yathodde/sam % -i/svar-anucaro hari.h // HV_94.16 // avat-irya g.rhadv-ari $ k.r.s.nas tu yadunandana.h & yath-arha.m p-ujay-am -asa % y-adav-an y-adavar.sabha.h // HV_94.17 // r-am-ahukagad-akr-ura $ pradyumn-adibhir arcita.h & pravive/sa g.rha.m /saurir % -ad-aya ma.niparvatam // HV_94.18 // ta.m ca /sakrasya dayita.m $ p-arij-ata.m mah-adrumam & prave/say-am -asa g.rha.m % pradyumno rukmi.n-isuta.h // HV_94.19 // te 'nyonya.m dad.r/sur bhaum-a $ dehabandh-an am-anu.s-an & p-arij-ataprabh-avena % tato mumudire jan-a.h // HV_94.20 // tai.h st-uyam-ano govinda.h $ prah.r.s.tair y-adave/svarai.h & pravive/sa g.rha.m /sr-im-an % vihita.m vi/svakarma.n-a // HV_94.21 // tato 'nta.hpuramadhye tac $ chikhara.m ma.niparvatam & nyave/sayad amey-atm-a % v.r.s.nibhi.h sahito 'cyuta.h // HV_94.22 // ta.m ca divya.m druma/sre.s.tha.m $ p-arij-atam amitrajit & arcyam arcitam avyagram % i.s.te de/se nyave/sayat // HV_94.23 // anuj?n-aya tato j?n-at-in $ ke/sava.h parav-irah-a & t-a.h striya.h p-ujay-am -asa % sa.mk.sipt-a narake.na y-a.h // HV_94.24 // vastrair -abhara.nair bhogair $ d-as-ibhir dhanasa.mcayai.h & h-arai/s candr-a.m/susa.mk-a/sair % ma.nibhi/s ca mah-aprabhai.h // HV_94.25 // [k: /S1 ins.: :k] bh-u.sa.nair vividhair api | *HV_94.25c*1080:1 |* gandhai/s ca vividhair divyair | *HV_94.25c*1080:2 |* p-urvam abhyarcit-a/s caiva $ vasudevena t-a.h striya.h & vedaky-a saha rohi.ny-a % revaty-a c-ahukena ca // HV_94.26 // satyabh-amottam-a str-i.n-a.m $ saubh-agyen-abhavat tad-a & ku.tumbasye/svar-i tv -as-id % rukmi.n-i bh-i.smak-atmaj-a // HV_94.27 // [k: S (except G2.3) G (ed.) ins.: :k] sarvak-aryasam-adhyak.s-a $ ke/savasy-ativallabh-a | *HV_94.27*1081 | t-as-a.m yath-arha.m harmy-a.ni $ pr-as-ada/sikhar-a.ni ca & -adide/sa g.rh-an k.r.s.na.h % paribarh-a.m/s ca pu.skal-an // HV_94.28 // [k: S (except G2) G(ed) ins.: :k] satyabh-am-a sad-a vi.s.no.h $ p-ar/svasth-a sa.msadi priy-a | *HV_94.28*1082 | [h: HV (CE) chapter 95, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 12, 2002 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tata.h sa.mp-ujya garu.da.m $ v-asudevo 'num-anya ca & sakhivac copag.rhyainam % anujaj?ne g.rha.m prati // HV_95.1 // so 'nuj?n-ato hi satk.rtya $ pra.namya ca jan-ardanam & -urdhvam -acakrame pak.s-i % yathe.s.ta.m gaganecara.h // HV_95.2 // sa pak.sav-atasa.mk.subdha.m $ samudra.m makar-alayam & k.rtv-a vegena mahat-a % yayau p-urva.m mahodadhim // HV_95.3 // k.rtyak-ala upasth-asya $ ity uktv-a garu.de gate & k.r.s.no dadar/sa pitara.m % v.rddham -anakadu.mdubhim // HV_95.4 // ugrasena.m ca r-aj-ana.m $ baladeva.m ca m-adhava.h & k-a/sya.m s-a.md-ipani.m caiva % brahmag-argya.m tathaiva ca // HV_95.5 // any-a.m/s ca v.rddh-an v.r.s.n-in-a.m $ t-a.m/s ca bhoj-andhak-a.ms tath-a & ratnapravekair d-a/s-arho % v-iryalabdhais tad-arcayat // HV_95.6 // hat-a brahmadvi/sa.h sarve $ yajanty andhakav.r.s.naya.h & ra.n-at pratiniv.rtto 'yam % ak.sato madhus-udana.h // HV_95.7 // [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins. after the first occurrence of 7cd, T4 M1--3 G(ed.) after 7ab: :k] pr-it-a/s ca munaya.h sarve $ rak.sit-a yadusattam-a.h | *HV_95.7*1083:1 | iti pr-it-a yaduv.r.s-a $ vardhayanti jan-ardanam | *HV_95.7*1083:2 | iti catvararathy-asu $ dv-aravaty-a.m sup-ujita.h & c-akriko gho.say-am -asa % puru.so m.r.s.taku.n.dala.h // HV_95.8 // [k: S (except G2) G(ed.) ins.: :k] nirvighna.m munayo r-aja.m/s $ carantu vividha.m tapa.h | *HV_95.8*1084:1 | nihato narako du.s.ta.h $ s-anuga.h sabal-anvita.h | *HV_95.8*1084:2 | tata.h s-a.md-ipani.m p-urvam $ upagamya jan-ardana.h & vavande v.r.s.nin.rpatim % -ahuka.m vinay-anvita.h // HV_95.9 // ath-a/sruparip-ur.n-ak.sam $ -anandagatacetasam & vavande saha r-ame.na % pitara.m v-asav-anuja.h // HV_95.10 // tata.h /se.s-an abhikramya $ satk.rtya ca yath-arhata.h & sarve.s-a.m n-ama jagr-aha % d-a/s-arh-a.n-am adhok.saja.h // HV_95.11 // tata.h sarv-a.ni divy-ani $ sarvaratnamay-ani ca & -asan-agry-a.ni vivi/sur % upendrapramukh-as tad-a // HV_95.12 // tatas tad dhanam ak.sayya.m $ ki.mkarair yat sam-ah.rtam & sabh-a.m sam-anay-am -asu.h % puru.s-a.h k.r.s.na/s-asan-at // HV_95.13 // tata.h sa m-anay-am -asa $ d-a/s-arh-an yadusattam-an & sarv-an du.mdubhi/sabdena % p-ujayi.sya?n jan-ardana.h // HV_95.14 // t-am -asanavat-i.m ramy-a.m $ ma.nividrumatora.n-am & sud-a/s-arh-i.m sud-a/s-arh-a % vivi/su.h k.r.s.na/s-asan-at // HV_95.15 // tata.h puru.sasi.mhai.h s-a $ yadubhi.h sarvato v.rt-a & [k: D1--3.5 T1--3 G M4 ins.: :k] sarv-arthagu.nasa.mpann-a $ s-a sabh-a bharatar.sabha | *HV_95.16ab*1085 | /su/subhe 'bhyadhika.m /subhr-a % si.mhair giriguh-a yath-a // HV_95.16 // r-ame.na saha govinda.h $ k-a?ncana.m mahad -asanam & ugrasena.m purask.rtya % bheje v.r.s.nipurask.rta.h // HV_95.17 // tatropavi.s.t-a.ms t-an v-ir-an $ yath-apr-iti yath-avaya.h & sam-abh-a.sya yadu/sre.s.th-an % uv-aca madhus-udana.h // HV_95.18 // [h: HV (CE) chapter 96, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 17, 2002 :h] {v-asudeva uv-aca} bhavat-a.m pu.nyak-irt-in-a.m $ tapobalasam-adhibhi.h & apadhy-an-ac ca p-ap-atm-a % bhauma.h sa narako hata.h // HV_96.1 // mok.sita.m bandhan-ad gupta.m $ kany-apuravara.m mahat & ma.niparvatam utp-a.tya % /sikhara.m caitad -ah.rtam // HV_96.2 // aya.m dhanaugha.h sumah-an $ ki.mkarair -ah.rto may-a & -i/s-a bhavantas tasyeti % t-an uktv-a virar-ama ha // HV_96.3 // tac chrutv-a v-asudevasya $ bhojav.r.s.nyandhak-a vaca.h & jah.r.sur h.r.s.talom-ana.h % p-ujayanto jan-ardanam // HV_96.4 // -ucu/s caina.m n.rv-ir-as te $ k.rt-a?njalipu.t-as tata.h & naitac citra.m mah-ab-aho % tvayi devakinandana // HV_96.5 // yat k.rtv-a du.skara.m karma $ devair api sudu.skaram & l-alaye.h svajana.m bhogai % ratnai/s ca svayam arjitai.h // HV_96.6 // tata.h sarvada/s-arh-a.n-am $ -ahukasya ca y-a.h striya.h & pr-iyam-a.n-a.h sabh-a.m jagmur % v-asudevadid.rk.say-a // HV_96.7 // devak-isaptam-a devyo $ rohi.n-i ca /subh-anan-a & dad.r/su.h k.r.s.nam -as-ina.m % r-ama.m caiva mah-abhujam // HV_96.8 // tau tu p-urvam atikramya $ rohi.n-im abhiv-adya ca & abhyav-adayat-a.m devau % devak-i.m r-amake/savau // HV_96.9 // s-a t-abhy-am .r.sabh-ak.s-abhy-a.m $ putr-abhy-a.m /su/subhe 'dhikam & aditir devam-ateva % mitre.na varu.nena ca // HV_96.10 // tata.h pr-aptau nar-agryau tu $ tasy-a duhitara.m tad-a & ek-ana.m/seti y-am -ahur nar-a % vai k-amar-upi.n-im // HV_96.11 // tath-a k.sa.namuh-urt-abhy-a.m $ yay-a jaj?ne sahe/svara.h & yatk.rte saga.na.m ka.msa.m % jagh-ana puru.sottama.h // HV_96.12 // s-a kany-a vav.rdhe tatra $ v.r.s.nisadmani p-ujit-a & putravat p-alyam-an-a vai % v-asudev-aj?nay-a tad-a // HV_96.13 // t-am ek-am -ahur utpann-am $ ek-ana.m/seti m-anav-a.h & [k: For 14ab, N (except /S1) G2 subst.: :k] ek-ana.m/seti y-am -ahur $ utpann-a.m m-anav-a bhuvi | *HV_96.14ab*1086 | yogakany-a.m dur-adhar.s-a.m % rak.s-artha.m ke/savasya ca // HV_96.14 // t-a.m vai sarve sumanasa.h $ p-ujayanti sma y-adav-a.h & devavad divyavapu.s-a % kr.s.na.h sa.mrak.sito yay-a // HV_96.15 // t-a.m ca tatropasa.mgamya $ priy-am iva sakh-i.m sakh-a & dak.si.nena kar-agre.na % parijagr-aha m-adhava.h // HV_96.16 // tathaiva s-amo 'tibalas $ t-a.m pari.svajya bh-avin-im & m-urdhny up-aghr-aya savyena % parijagr-aha p-a.nin-a // HV_96.17 // dad.r/sus t-a.m priy-a.m madhye $ bhagin-i.m r-amak.r.s.nayo.h & rukmapadmakaravyagr-a.m % /sriya.m padm-alay-am iva // HV_96.18 // ath-ak.satamah-av.r.s.ty-a $ pu.spai/s ca vividhai.h /subhai.h & avak-irya ca l-ajais t-a.m % striyo jagmur yath-agatam // HV_96.19 // tatas te y-adav-a.h sarve $ p-ujayanto jan-ardanam & upopavivi/su.h pr-it-a.h % pra/sa.msanto 'dbhuta.m k.rtam // HV_96.20 // p-ujyam-ano mah-ab-ahu.h $ paur-a.n-a.m rativardhana.h & vijah-ara mah-ak-irtir % devair iva sa tai.h saha // HV_96.21 // sam-as-ine.su sarve.su $ y-adave.su jan-ardanam & niyog-at trida/sendrasya % n-arado 'bhy-agamat sabh-am // HV_96.22 // so 'tha sa.mp-ujita.h p-ujya.h $ /s-urais tair yadupu.mgavai.h & kare sa.msp.r/sya govinda.m % vive/sa mahad -asanam // HV_96.23 // [k: Ds1 (marg.) ins.: :k] tata.h pr-aha mah-ab-ahur $ -ahuko n.rpatir munim | *HV_96.23*1087:1 | mune v-acaya ki.m cid vai $ pur-a.na.m paramottamam || *HV_96.23*1087:2 | tatheti hari.n-a bh-upa $ hariva.m/sasya pustakam | *HV_96.23*1087:3 | nik.siptam -asane pu.nye $ n-arado 'v-acayat tad-a || *HV_96.23*1087:4 | /srotavyo 'py uddhava/s c-a/su $ bh-utv-a maunam up-a/srita.h | *HV_96.23*1087:5 | sukhopavi.s.tas t-u.s.n-i.m t-a.m $ n-arado 'v-acayat kath-a.m | *HV_96.23*1087:6 | sukhopavi.s.tas t-an v.r.s.n-in $ upavi.s.t-an uv-aca ha & -agata.m /sakravacan-aj % j-an-idhva.m m-a.m narar.sabh-a.h // HV_96.24 // /s.r.nudhva.m r-aja/s-ard-ul-a.h $ k.r.s.nasy-asya par-akramam & y-ani karm-a.ni k.rtav-an % b-aly-at prabh.rti ke/sava.h // HV_96.25 // ugrasenasuta.h ka.msa.h $ sarv-an nirmathya b-andhav-an & r-ajya.m jagr-aha durbuddhir % badhv-a pitaram -ahukam // HV_96.26 // sam-a/sritya jar-asa.mdha.m $ /sva/sura.m kulap-a.msana.h & bhojav.r.s.nyandhak-an sarv-an % avamanyata durmati.h // HV_96.27 // j?n-atik-arya.m cik-ir.sa.ms tu $ vasudeva.h prat-apav-an & ugrasenasya rak.s-artha.m % svaputra.m paryarak.sata // HV_96.28 // [k: ?N2 ins.: :k] nandagopasya bhavane $ govraje.su ca vardhita.h | *HV_96.28*1088 | sa gopai.h saha dharm-atm-a $ mathuropavane vasan & atyadbhut-ani karm-a.ni % k.rtav-an madhus-udana.h // HV_96.29 // pratyak.sa.m /s-urasen-an-a.m $ /sr-uyate mahad adbhutam & yath-anena /say-anena % /saka.t-antarac-ari.n-a // HV_96.30 // r-ak.sas-i nihat-a raudr-a $ /sakun-ive.sadh-ari.n-i & p-utan-a n-ama ghor-a s-a % mah-ak-ay-a mah-abal-a \ vi.sadigdha.m stana.m k.sudr-a # prayacchant-i mah-atmane // HV_96.31 // dad.r/sus t-a.m vinihat-a.m $ r-ak.sas-i.m te vanecar-a.h & [k: ?N2 V2 B1 Dn Ds D1 ins.: :k] bale.h sut-a.m mah-aghor-a.m $ bh-i.sa.n-a.m vik.rt-anan-am | *HV_96.32ab*1089 | punarj-ato 'yam ity -ahur % uktas tasm-ad adhok.saja.h // HV_96.32 // atyadbhutam ida.m c-as-id $ yac chi/su.h puru.sottama.h & p-ad-a;ngu.s.thena /saka.ta.m % kr-i.dam-ano vyalo.dayat // HV_96.33 // [k: T1--3 G1.3--5 M4 ins. (T4 M1--3 cont. after 1091*): :k] bhak.sayan dadhi govinda.h $ paya.hp-ana.m ca s-agraja.h | *HV_96.33*1090 | d-amn-a col-ukhale baddho $ viprakurvan kum-arak-an & [k: T4 M1--3 ins.: :k] ul-ukhale par-am.rdg-ad (sic) $ v.rk.sau satyopac-ayinau | *HV_96.34ab*1091 | d-amodara iti khy-ato % vasudevasutas tata.h // HV_96.34 // [k: K V B Dn Ds D1.4--6 G2 subst. for 34cd (T1--3 G1.3.5 M4 ins. after 34ab): :k] babha?nj-arjunav.rk.sau dvau $ khy-ato d-amodaras tata.h | *HV_96.34*1092 | k-aliya/s ca mah-an-ago $ dur-adhar.so mah-abala.h & kr-i.dat-a v-asudevena % nirjito yamun-ahrade // HV_96.35 // akr-urasya ca pratyak.sa.m $ yan n-agabhavane prabhu.h & p-ujyam-anas tad-a n-agair % divya.m vapur adh-arayat // HV_96.36 // /s-itav-at-ardit-a g-a/s ca $ d.r.s.tv-a k.r.s.nena dh-imat-a & dh.rto govardhana.h /saila.h % saptar-atra.m mah-atman-a \ /si/sun-a v-asudevena # gav-a.m tr-a.n-artham icchat-a // HV_96.37 // tath-a sudu.s.to 'tibalo $ mah-ak-ayo nar-antak.rt & gopatir v-asudevena % nihato 'ri.s.taka.h k.sitau // HV_96.38 // dhenuka.h sa mah-ak-ayo $ d-anava.h sumah-abala.h & nihato v-asudevena % gav-a.m tr-a.n-aya durmati.h // HV_96.39 // sun-am-anam amitraghna.m $ sarvasainyapurask.rtam & v.rkair vidr-avay-am -asa % grah-itu.m samup-agatam // HV_96.40 // rauhi.neyena sa.mgamya $ vane vicarat-a puna.h & gopave.sadhare.naiva % ka.msasya bhayam -ah.rtam // HV_96.41 // tath-a vanagata.h /saurir $ da.m.s.tr-ayudhabala.m hayam & pragraha.m bhojar-ajasya % jagh-ana puru.sottama.h // HV_96.42 // pralamba/s ca mah-ak-ayo $ rauhi.neyena dh-imat-a & d-anavo mu.s.tinaikena % ka.ms-am-atyo nip-atita.h // HV_96.43 // etau hi vasudevasya $ putrau surasutopamau & vav.rdh-ate mah-atm-anau % brahmag-argye.na sa.msk.rtau // HV_96.44 // janmaprabh.rti c-apy etau $ g-argye.na paramar.si.n-a & y-ath-atathyena vij?n-aya % sa.msk-ara.m pratip-aditau // HV_96.45 // yad-a tv imau nara/sre.s.thau $ sthitau yauvanagau mukhe & si.mha/s-av-av ivod-ir.nau % mattau haimavatau yath-a // HV_96.46 // tato man-a.msi gop-in-a.m $ haram-a.nau mah-abalau & -ast-a.m go.s.thacarau v-irau % devaputrasamadyut-i // HV_96.47 // naitau jave v-a yuddhe v-a $ kr-i.d-asu vividh-asu v-a & nandagopasya gop-al-a.h % /seku.h pratisam-ik.situm // HV_96.48 // vy-u.dhoraskau mah-ab-ah-u $ s-alaskandh-av ivodgatau & /srutvemau vyathita.h ka.mso % mantribhi.h sahito 'bhavat // HV_96.49 // n-a/sakac ca yad-a ka.mso $ grah-itu.m balake/savau & nijagr-aha tata.h krodh-ad % vasudeva.m sab-andhavam // HV_96.50 // sahograsenena tad-a $ coravad g-a.dhabandhanam & k-ala.m mah-antam avasat % k.rcchram -anakadu.mdubhi.h // HV_96.51 // ka.msas tu pitara.m badhv-a $ /s-urasen-a? /sa/s-asa ha & jar-asa.mdha.m sam-a/sritya % tathaiv-ahv.rtibh-i.smakau // HV_96.52 // kasyacit tv atha k-alasya $ mathur-ay-a.m mahotsavam & pin-akina.m samuddi/sya % ka.msa/s cakre nar-adhipa.h // HV_96.53 // tatra mall-a.h sam-apetur $ n-an-ade/sy-a vi/s-a.m pate & nartak-a g-ayak-a/s caiva % ku/sal-a n.rttas-amasu // HV_96.54 // tata.h ka.mso mah-atej-a $ ra;ngav-a.ta.m mah-adhanam & ku/salai.h k-aray-am -asa % /silpibhi.h s-adhuni.s.thitai.h // HV_96.55 // tatra ma?ncasahasr-a.ni $ pauraj-anapadair janai.h & sam-ak-ir.n-any ad.r/syanta % jyotirbhir gagana.m yath-a // HV_96.56 // bhojar-aja.h /sriy-a ju.s.ta.m $ r-ajama?nca.m maharddhimat & aruroha tata.h ka.mso % vim-ana.m suk.rt-i yath-a // HV_96.57 // ra;ngadv-are gaja.m matta.m $ prabh-ut-ayudhakalpitam & /s-urair adhi.s.thita.m ka.msa.h % sth-apay-am -asa v-iryav-an // HV_96.58 // yad-a hi sa mah-abhojo $ r-amak.r.s.nau sam-agatau & /su/sr-ava puru.savy-aghrau % s-ury-acandramas-av iva // HV_96.59 // tad-aprabh.rti yatto 'bh-ud $ rak.s-a.m prati nar-adhipa.h & na ca /sete sukha.m r-atrau % r-amak.r.s.nau vicintayan // HV_96.60 // /srutv-a tu r-amak.r.s.nau ca $ ta.m sam-ajam anuttamam & ubhau vivi/satur v-irau % /s-ard-ulau govraja.m yath-a // HV_96.61 // tata.h prave/se sa.mruddhau $ rak.sibhi.h puru.sar.sabhau & hatv-a kuvalay-ap-i.da.m % sas-adinam ari.mdamau \ avam.rdya dur-adhar.sau # ra;nga.m vivi/satus tad-a // HV_96.62 // c-a.n-ur-andhrau vini.spi.sya $ ke/savena balena ca & augraseni.h sa du.s.t-atm-a % s-anujo vinip-atita.h // HV_96.63 // yat k.rta.m yadusi.mhena $ devair api sudu.hsaham & karma tat ke/sav-ad anya.h % kartum arhati ka.h pum-an // HV_96.64 // yad dhi n-adhigata.m p-urvai.h $ prahr-adabali/sambarai.h & tad ida.m /sauri.n-a citta.m % pr-apita.m bhavat-am iha // HV_96.65 // etena muram -akramya $ daitya.m pa?ncajana.m tath-a & /sailasa.mgh-an atikramya % nisunda.h saga.no hata.h // HV_96.66 // naraka/s ca hato bhauma.h $ ku.n.dale c-ah.rte /subhe & pr-apta.m ca divi deve.su % ke/savena mahad ya/sa.h // HV_96.67 // v-ita/sokabhay-ab-adh-a.h $ k.r.s.nab-ahubal-a/sray-a.h & yajantu bahubhir yaj?nair % y-adav-a v-itamatsar-a.h // HV_96.68 // dev-an-a.m sumahat k-arya.m $ k.rta.m k.r.s.nena dh-imat-a & k.sipram -avedaye ceda.m % bhavat-a.m bhadram astu va.h // HV_96.69 // yad i.s.ta.m vo yadu/sre.s.th-a.h $ kart-asmi tad atandrita.h & bhavat-am asmi y-uya.m ca % mama yu.sm-asv aha.m sthita.h // HV_96.70 // iti sa.mbodhayan k.r.s.nam $ abrav-it p-aka/s-asana.h & m-am aprai.s-it sura/sre.s.tha.h % pr-it-as tu.s.t-as tath-a vayam // HV_96.71 // yatra hr-i.h /sr-i.h sthit-a tatra $ yatra /sr-is tatra sa.mnati.h & sa.mnatir hr-is tath-a /sr-i/s ca % nitya.m k.r.s.ne mah-atmani // HV_96.72 // [k: D6 T2--4 G M ins.: :k] hat-a brahmadvi.sa.h sarve $ yajadhva.m br-ahma.n-a.h sad-a | *HV_96.72*1093:1 | namaskurudhva.m haraye $ sad-a namata m-adhavam || *HV_96.72*1093:2 | yajadhva.m satata.m yaj?nair $ ena.m lokanamask.rtam | *HV_96.72*1093:3 | -ara.nyak-a.h sad-a santu $ bhavat-a.m j?n-anahetava.h | *HV_96.72*1093:4 | [h: HV (CE) chapter 97, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 24, 2002 :h] {n-arada uv-aca} s-adit-a maurav-a.h p-a/s-a $ nisundanarakau hatau & k.rta.h k.sema.h puna.h panth-a.h % pura.m pr-agjyoti.sa.m prati // HV_97.1 // [k: After the ref., D6 T G1.3--5 M ins.: :k] bh-uya/s ca khalu vak.sy-ami $ /s.r.nudhva.m y-adavottam-a.h | *HV_97.1*1094:1 | yat k.rta.m /sauri.n-a samyag $ lok-an-a.m hitak-amyay-a | *HV_97.1*1094:2 | /sauri.n-a p.rthiv-ip-al-as $ tr-asit-a.h spardhino yudhi & dhanu.sa/s ca nin-adena % p-a?ncajanyasvanena ca // HV_97.2 // meghaprakhyair an-ikai/s ca $ d-ak.si.n-aty-abhirak.sit-am & [k: All Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] rukmi.na.m yudhi nirjitya $ mah-abalapar-akramam | *HV_97.3ab*1095 | rukmi.n-im -ajah-ar-a/su % ke/savo v.r.s.nipu.mgava.h // HV_97.3 // tata.h parjanyagho.se.na $ rathen-adityavarcas-a & uv-aha mahi.s-i.m bhoj-a.m % /sa;nkhacakragad-asibh.rt // HV_97.4 // j-ar-uthy-am -ahv.rti.h kr-atha.h $ /si/sup-ala/s ca nirjita.h & vaktra/s ca saha sainyena % /satadhanv-a ca durjaya.h // HV_97.5 // indradyumno hata.h kop-ad $ yavana/s ca ka/serum-an & hata.h saubhapati.h s-alva.h % /saubha/s ca d.r.dhadhanvan-a // HV_97.6 // parvat-an-a.m sahasra.m ca $ cakre.na puru.sottama.h & vik-irya pu.n.dar-ik-ak.so % dyumatsenam apothayat // HV_97.7 // mahendra/sikhare caiva $ nime.sontarac-ari.nau & jagh-ana yo naravy-aghro % r-ava.nasy-abhita/s carau // HV_97.8 // ir-avaty-a.m mah-abhoj-av $ agnis-uryasamau yudhi & gopatis t-alaketu/s ca % nihatau /s-ar;ngadhanvan-a // HV_97.9 // ak.saprapatane caiva $ nimir ha.msa/s ca d-anavau & ubhau t-av api k.r.s.nena % sar-a.s.trau vinip-atitau // HV_97.10 // dagdh-a v-ar-a.nas-i caiva $ ke/savena mah-atman-a & s-anubandha.h sar-a.s.tra/s ca % k-a/s-in-am adhipo hata.h // HV_97.11 // vijitya ca yama.h sa.mkhye $ /sarai.h sa.mnataparvabhi.h & athaindrasenir -an-ita.h % k.r.s.nen-adbhutakarma.n-a // HV_97.12 // sahita.h sarvay-adobhi.h $ s-agare.su mah-abala.h & pr-apya lohitak-u.t-ani % k.r.s.nena varu.no jita.h // HV_97.13 // mahendrabhavane j-ato $ devair gupto mah-atmabhi.h & acintayitv-a devendra.m % p-arij-atadrumo h.rta.h // HV_97.14 // p-a.n.dya.m pau.n.dra.m ca matsya.m ca $ kali;nga.m ca jan-ardana.h & jagh-ana sahit-an sarv-an % va;ngar-aja.m tathaiva ca // HV_97.15 // e.sa caika/sata.m hatv-a $ ra.ne r-aj?n-a.m mah-atman-am & g-andh-ar-im -avahad dh-im-an % mahi.s-i.m priyadar/san-am // HV_97.16 // tath-a g-a.n.d-ivadhanv-ana.m $ kr-i.danta.m madhus-udana.h & jig-aya bharata /sre.s.tha.m % kunty-a.h pramukhato vibhu.h // HV_97.17 // dro.na.m drau.ni.m k.rpa.m kar.na.m $ bh-imasena.m suyodhanam & cakr-anuy-ate sahit-a?n % jig-aya puru.sottama.h // HV_97.18 // babhro/s ca priyam anviccha?n $ /sa;nkhacakragad-asibh.rt & sauv-irar-ajasya sut-a.m % prasahya h.rtav-an prabhu.h // HV_97.19 // paryast-a.m p.rthiv-i.m k.rtsn-a.m $ s-arathaku?njar-am & ve.nud-arik.rte yatn-aj % jig-aya puru.sottama.h // HV_97.20 // av-apya tapaso v-irya.m $ balam oja/s ca m-adhava.h & p-urvadehe jah-ar-aya.m % bales tribhuvana.m hari.h // HV_97.21 // vajr-a/sanigad-a/s.r;ngais $ tr-asayadbhi/s ca d-anavai.h & yasya n-adhigato m.rtyu.h % pura.m pr-agjyoti.sa.m prati // HV_97.22 // abhibh-uta/s ca k.r.s.nena $ saga.na.h sa mah-abala.h & bale.h putro mah-av-iryo % b-a.no dravi.navattara.h // HV_97.23 // [k: D6 S (except G2) ins.: :k] jar-asa.mdha.m mah-av-irya.m $ mahots-aha.m mah-abalam | *HV_97.23*1096:1 | asak.rj jitav-an k.r.s.no $ l-ilay-a puru.sottama.h | *HV_97.23*1096:2 | p-i.tha.m tath-a mah-ab-ahu.h $ ka.ms-am-atya.m jan-ardana.h & pai.thika.m c-asilom-ana.m % nijagh-ana mah-abala.h // HV_97.24 // jambham air-avata.m c-api $ vir-upa.m ca mah-aya/s-a.h & jagh-ana puru.savy-aghra.h % /sambara.m c-arimardana.h // HV_97.25 // tath-a n-agapati.m toye $ k-aliya.m ca mahaujasam & nirjitya pu.n.dar-ik-ak.sa.h % pre.say-am -asa s-agaram // HV_97.26 // sa.mj-ivay-am -asa m.rta.m $ putra.m s-a.md-ipanes tath-a & nirjitya puru.savy-aghro % yama.m vaivasvata.m hari.h // HV_97.27 // evam e.sa mah-ab-ahu.h $ /s-ast-a sarvadur-atman-am // HV_97.28 // [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--6 T G ins. (D2 cont. after 1098*): :k] dev-a.m/s ca br-ahma.n-a.m/s caiva $ ye dvi.santi sad-a n.rpa | *HV_97.28*1097 | [k: instead, D2 ins.: :k] daity-an-a.m d-anav-an-a.m ca $ r-ak.sas-an-a.m jan-ardana.h | *HV_97.28*1098 | nihatya naraka.m bhaumam $ -ah.rtya ma.niku.n.dale & devam-atur dadau c-api % pr-ityartha.m vajrap-a.nina.h // HV_97.29 // [k: T1.3.4 G3--5 M1--3 ins.: :k] pr-apta.m ca divi deve.su $ ke/savena mahad ya/sa.h | *HV_97.29*1099 | eva.m sa devadaity-an-a.m $ sur-a.n-a.m ca mah-aya/s-a.h & bhay-abhayakara.h k.r.s.na.h % sarvaloke/svaro vibhu.h // HV_97.30 // sa.msth-apya dharm-an martye.su $ yaj?nair i.s.tv-aptadak.si.nai.h & k.rtv-a dev-artham amita.m % svasth-ana.m pratipatsyate // HV_97.31 // k.r.s.no bhogavat-i.m ramy-am $ .r.sik-ant-a.m mah-aya/s-a.h & dv-arak-am -atmas-atk.rtv-a % samudra.m gamayi.syati // HV_97.32 // bahuratnasam-ak-ir.n-a $ caityay-upa/sat-a;nkit-a & dv-arak-a varu.n-av-asa.m % pravek.syati sak-anan-a // HV_97.33 // t-a.m s-uryasadanaprakhy-a.m $ mataj?na.h /s-ar;ngadhanvana.h & vis.r.s.t-a.m v-asudevena % s-agara.h pl-avayi.syati // HV_97.34 // sur-asuramanu.sye.su $ n-asin na bhavit-a kvacit & ya im-am -avaset ka/scid % anyatra madhus-udan-at // HV_97.35 // evam e.sa da/s-arh-a.n-a.m $ vidh-aya vidhin-a vidhim & vi.s.nur n-ar-aya.na.h soma.h % s-urya/s ca bhavit-a svayam // HV_97.36 // aprameyo 'niyojya/s ca $ yatrak-amagamo va/s-i & modaty e.sa sad-a bh-utair % b-ala.h kr-i.danakair iva // HV_97.37 // na pram-atu.m mah-ab-ahu.h $ /sakyo 'ya.m madhus-udana.h & [k: S (except G2) ins.: :k] pram-a.na.m hy atra vicchinna.m $ pram-a.na.m sarvavastu.su | *HV_97.38ab*1100:1 | yato 'ya.m devadeve/so $ na pram-a.ne pram-a bhavet | *HV_97.38ab*1100:2 | para.m hy aparam etasm-ad % vi/svar-up-an na vidyate // HV_97.38 // stavyo 'yam eva.m /sata/sas $ tath-a /satasahasra/sa.h & anto hi karma.n-am asya % d.r.s.tap-urvo na kenacit // HV_97.39 // evam et-ani karm-a.ni $ /si/sur madhyavay-as tath-a & k.rtav-an pu.n.dar-ik-ak.sa.h % sa.mkar.sa.nasah-ayav-an // HV_97.40 // ity uv-aca pur-a vy-asas $ tapod-irghe.na cak.su.s-a & mah-ayog-i mah-abuddhi.h % sarvapratyak.sadar/siv-an // HV_97.41 // iti sa.mst-uya govinda.m $ mahendravacan-ad .r.si.h & yadubhi.h p-ujita.h sarvair % n-aradas tridiva.m gata.h // HV_97.42 // tatas tad vasu govindo $ dide/s-andhakav.r.s.ni.su & yath-arha.m pu.n.dar-ik-ak.so % vidhivan madhus-udana.h // HV_97.43 // [k: S (except G2) ins.: :k] namask.rtya jagannatha.m $ /siras-a supras-ari.n-a | *HV_97.43*1101 | y-adav-a/s ca dhana.m pr-apya $ vidhivad bh-uridak.si.nai.h & yaj?nair i.s.tv-a mah-atm-ano % dv-arak-am -avasan pur-im // HV_97.44 // [h: HV (CE) chapter 98, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 26, 2002 :h] {janamejaya uv-aca} bah-un-a.m str-isahasr-a.n-am $ a.s.tau bh-ary-a.h prak-irtit-a.h & t-as-am apaty-an ya.s.t-an-a.m % bhagav-an prabrav-itu me // HV_98.1 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} a.s.tau mahi.sya.h putri.nya $ iti pr-adh-anyata.h sm.rt-a.h & sarv-a v-irapraj-ayinyas % t-asv apaty-ani me /s.r.nu // HV_98.2 // rukmi.n-i satyabh-am-a ca $ dev-i nagnajit-i tath-a & sudatt-a ca tath-a /saiby-a % lak.sma.n-a c-aruh-asin-i // HV_98.3 // mitravind-a ca k-alind-i $ j-ambavaty atha paurav-i & subh-im-a ca tath-a m-adr-i % raukmi.ney-an im-a?n /s.r.nu // HV_98.4 // pradyumna.h prathamo yaj?ne $ /sambar-antakara.h suta.h & dvit-iya/s c-arude.s.na/s ca % v.r.s.nisi.mho mah-aratha.h // HV_98.5 // c-arubhadro bhadrac-aru.h $ suda.m.s.tro druma eva ca & su.se.na/s c-arugupta/s ca % c-aruvinda/s ca c-arum-an \ c-arub-ahu.h kani.s.tha/s ca # kany-a c-arumat-i tath-a // HV_98.6 // jaj?nire satyabh-am-ay-a.m $ bh-anur bhimaratha.h k.supa.h & rohito d-iptim-a.m/s caiva % t-amraj-ak.so jal-antaka.h \ catasro jaj?nire te.s-a.m # svas-aro garu.dadhvaj-at // HV_98.7 // [k: K ?N2.3 V B D S (except m1--3) ins.: :k] bh-anur bh-imarik-a caiva $ t-amrapak.s-a jala.mdham-a | *HV_98.7cd*1102 | j-ambavaty-a.h suto jaj?ne $ s-amba.h samiti/sobhana.h & [k: K2 ins.: :k] mitrab-ahur mitradh-am-a $ mitrasenas tathaiva ca | *HV_98.8ab*1103 | mitrav-an mitravinda/s ca % mitravaty api c-a;ngan-a // HV_98.8 // mitrav-aha.h sun-itha/s ca $ nagnajity-a.h praj-a.h /s.r.nu & bhadrak-aro bhadravinda.h % kany-a bhadravat-i tath-a // HV_98.9 // sudatt-ay-as tu /saiby-ay-a.h $ sa.mgr-amajid aj-ayata & satyajit senajic caiva % tath-a /s-ura.h sapatnajit // HV_98.10 // subh-im-ay-a.h suto m-adry-a $ v.rk-a/svo v.rkanirv.rti.h & kum-aro v.rkad-ipti/s ca % lak.sma.n-ay-a.h praj-a.h /s.r.nu // HV_98.11 // g-atrav-an g-atragupta/s ca $ g-atravinda/s ca v-iryav-an & jaj?nire g-atravanty ete % bhaginy-anujay-a saha // HV_98.12 // a/sruta/s ca suto jaj?ne $ k-alindy-a.h /srutasattama.h & a/sruta.m /srutasen-ayai % pradadau madhus-udana.h // HV_98.13 // ta.m prad-aya h.r.s-ike/sas $ t-a.m bh-ary-a.m mudito 'brav-it & e.sa v-am ubhayor astu % d-ay-ada.h /s-a/svat-i.h sam-a.h // HV_98.14 // b.rhaty-a.m tu gadasy-ahu.h $ /saiby-ay-am a;ngada.m sutam & utpanna.m kumuda.m caiva % /svet-a.m tath-a;ngan-am // HV_98.15 // ag-avaha.h sumitra/s ca $ /suci/s citrarathas tath-a & citrasena.h sute c-asya % citr-a citravat-i tath-a // HV_98.16 // vanustambasya jaj?n-ate $ stamba.h stambavana/s ca ha & [k: ?N3 V B Dn D5.6 G(ed.) ins.: :k] niv-asano vanastamba.h $ kany-a stambavat-i tath-a | *HV_98.17ab*1104 | up-asa;ngasya tu sutau % vajra.h suk.sipra eva ca // HV_98.17 // kau/siky-a.m sutasom-ay-a.m $ yaudhi.s.thiry-a.m yudhi.s.thirau & k-ap-al-i garu.da/s caiva % jaj?n-ate citrayodhinau // HV_98.18 // [k: K1.3 ?N2.3 V B D T G M4 ins.: :k] evam-ad-ini putr-a.n-a.m $ sahastr-a.ni nibodhata | *HV_98.18*1105:1 | ayuta.m tu sam-akhy-ata.m $ v-asudevasya te sut-a.h || *HV_98.18*1105:2 | ayut-ani tath-a c-a.s.tau $ /s-ur-a ra.navi/s-arad-a.h | *HV_98.18*1105:3 | jan-ardanasya prasava.h $ k-irtito 'ya.m yath-a tath-a | *HV_98.18*1105:4 | pradyumnasya suto yas tu $ vaidarbhy-a.m r-ajasattama.h & aniruddho ra.ne yoddh-a % jaj?ne sa m.rgaketana.h // HV_98.19 // revaty-a.m baladevasya $ jaj?n-ate ni/sa.tholmukau & bhr-atarau devasa.mk-a/s-av % ubhau puru.sasattamau // HV_98.20 // sutanu/s ca nar-ac-i ca $ /saurer -ast-a.m parigraha.h & pau.n.dra/s ca kapila/s caiva % v-asudevasya tau sutau // HV_98.21 // nar-acy-a.m kapilo jaj?ne $ pau.n.dra/s ca sutano.h suta.h & tayor n.rpo 'bhavat pau.n.dra.h % kapila/s ca vana.m yayau // HV_98.22 // [k: S (except G2) ins.: :k] sam-adhistha.h sa bh-ute.su $ day-a.m kurvan mah-amati.h | *HV_98.22*1106:1 | sa n.rpa.h samacitt-atm-a $ vi.s.nus-ayujyam -aptav-an | *HV_98.22*1106:2 | tury-a.m samabhavad v-iro $ vasudev-an mah-abala.h & jar-a n-ama ni.s-ad-an-a.m % prabhu.h sarvadhanu.smat-am // HV_98.23 // k-a/sy-a sup-ar/sva.m tanaya.m $ lebhe s-amb-at tarasvinam & [k: ?N2 ins.: :k] aniruddhasya vaidarbhy-a $ bh-ary-a rukmavat-i /subh-a | *HV_98.24ab*1107:1 | tasy-a.m vajro 'niruddhasya $ vajrasya tanaya.m /s.r.nu | *HV_98.24ab*1107:2 | s-anor vajro 'niruddhasya % vajras tv -ad-av aj-ayata // HV_98.24 // vajr-aj jaj?ne prativaha.h $ suc-arus tasya c-atmaja.h & anamitr-ac chinir jaj?ne % kani.s.th-ad v.r.s.ninandan-at // HV_98.25 // /sines tu satyav-ag jaj?ne $ satyaka/s ca mah-aratha.h & satyakasy-atmaja.h /s-uro % yuyudh-anas tv aj-ayata // HV_98.26 // asa;ngo yuyudh-anasya $ bh-umis tasy-abhavat suta.h & bh-umer yuga.mdhara.h putra % iti va.m/sa.h sam-apyate // HV_98.27 // [h: HV (CE) chapter 99, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of June 29 :h] {janamejaya uv-aca} ya e.sa bhavat-a p-urva.m $ /sambaraghnety ud-ah.rta.h & pradyumna.h sa katha.m jaghne % /sambara.m tad brav-ihi me // HV_99.1 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} rukmi.ny-a.m v-asudevasya $ lak.sm-ik-amo dh.rtavrata.h & /sambar-antakaro jaj?ne % pradyumna.h k-amadar/sana.h // HV_99.2 // [k: /S1 D5 ins.: :k] sanatkum-ara iti ya.h $ pur-a.ne parig-iyate | *HV_99.2ab*1108 | ta.m saptar-atre sa.mp-ur.ne $ ni/s-ithe s-utik-ag.rh-at & jah-ara k.r.s.nasya suta.m % /si/su.m vai k-ala/sambara.h // HV_99.3 // vidita.m tac ca k.r.s.nasya $ devam-ay-anuvartina.h & tato na nig.rh-ita.h sa % d-anavo yuddhadurmada.h // HV_99.4 // sa m.rtyun-a par-it-ayur $ m-ayay-abhijah-ara tam & dorbhy-am utk.sipya nagara.m % sva.m jag-ama mah-asura.h // HV_99.5 // anapaty-a tu tasy-as-id $ bh-ary-a r-upagu.n-anvit-a & n-amn-a m-ay-avat-i n-ama % m-ayeva /subhadar/sana // HV_99.6 // dadau ta.m v-asudevasya $ putra.m putram iv-atmajam & tasy-a mahi.sy-a n-athiny-a % d-anava.h k-alacodita.h // HV_99.7 // [k: All Mss. (except /S1 ?N1 M1--3) ins.: :k] m-ay-avat-i tu ta.m d.r.s.tv-a $ sa.mprah.r.s.tatan-uruh-a | *HV_99.7*1109:1 | har.se.na mahat-a yukt-a $ puna.h punar udaik.sata || *HV_99.7*1109:2 | atha tasy-a nir-ik.santy-a.h $ sm.rti.h pr-adurbabh-uva ha | *HV_99.7*1109:3 | aya.m sa mama k-anto 'bh-ut $ sm.rtvaiva.m c-anvacintayat || *HV_99.7*1109:4 | aya.m sa n-atho bhart-a me $ yasy-artha.m hi div-ani/sam | *HV_99.7*1109:5 | cint-a/sokahrade magn-a $ na vind-ami rati.m kvacit || *HV_99.7*1109:6 | aya.m bhagavat-a p-urva.m $ devadevena /s-ulin-a | *HV_99.7*1109:7 | kheditena k.rto 'na;ngo $ d.r.s.to j-atyantare may-a || *HV_99.7*1109:8 | katham asya stana.m d-asye $ m-at.rbh-avena j-anat-i | *HV_99.7*1109:9 | bhartur bh-ary-a tv aha.m bh-utv-a $ vak.sye v-a putra ity uta || *HV_99.7*1109:10 | eva.m sa.mcintya manas-a $ dh-atry-as ta.m s-a samarpayat | *HV_99.7*1109:11 | ras-ayanaprayogai/s ca $ /s-ighram ev-anvavardhayat || *HV_99.7*1109:12 | dh-atry-a.h sak-a/s-at sa ca t-a.m $ /s.r.nvan rukmi.ninandana.h | *HV_99.7*1109:13 | m-ay-avat-im avij?n-an-an mene $ sv-am eva m-ataram | *HV_99.7*1109:14 | s-a ta.m sa.mvardhay-am -asa $ k-ar.s.ni.m kamalalocanam & m-ay-a/s c-asmai dadau sarv-a % d-anav-i.h k-amamohit-a // HV_99.8 // sa yad-a yauvanasthas tu $ pradyumna.h k-amadar/sana.h & cik-ir.sitaj?no n-ar-i.n-a.m % sarv-astravidhip-araga.h // HV_99.9 // ta.m s-a m-ay-avat-i k-anta.m $ k-amay-am -asa k-amin-i & i;ngitai/s c-api v-ik.sant-i % pr-alobhayata sasmit-a // HV_99.10 // prasajjant-i.m tu t-a.m dev-i.m $ babh-a.se c-aruh-asin-im & m-at.rbh-ava.m parityajya % kim eva.m vartase 'nyath-a // HV_99.11 // aho du.s.tasvabh-av-asi $ str-itvena calam-anas-a & y-a putrabh-avam uts.rjya % mayi k-am-at pravartase // HV_99.12 // nanu te 'ha.m suta.h saumye $ ko 'ya.m /s-ilavyatikrama.h & tat tvam icch-amy aha.m devi % kathita.m kas tv aya.m vidhi.h // HV_99.13 // vidyutsa.mp-atacapala.h $ svabh-ava.h khalu yo.sit-am & y-a nare.su prasajjante % nag-agre.su ghan-a iva // HV_99.14 // yadi te 'ha.m suta.h saumye $ yadi v-a n-atmaja.h /subhe & kathita.m tat tvam icch-ami % kim ida.m te cik-ir.sitam // HV_99.15 // evam ukt-a tu s-a bh-iru.h $ k-amena vyathitendriy-a & priya.m prov-aca vacana.m % vivikte ke/sav-atmajam // HV_99.16 // na tva.m mama suta.h saumya $ n-api te /sambara.h pit-a & r-upav-an asi vikr-antas % tva.m j-aty-a v.r.s.ninandana.h \ putras tva.m v-asudevasya # rukmi.ny-a nandivardhana.h // HV_99.17 // divase saptame b-alo $ j-atam-atro 'pav-ahita.h & s-utik-ag-aramadhy-at tva.m % /si/sur utt-ana/s-ayita.h // HV_99.18 // mama bhartr-a h.rto v-ira $ balav-iryapravartin-a & pitus te v-asudevasya % dhar.sayitv-a g.rha.m mahat \ p-aka/s-asanakalpasya # h.rtas tva.m /sambare.na ha // HV_99.19 // s-a ca te karu.na.m m-at-a $ tv-a.m b-alam anu/socat-i & atyartha.m /sr-amyate v-ira % vivats-a saurabh-i yath-a // HV_99.20 // sa hi /sakr-ad api mah-an $ pit-a te garu.dadhvaja.h & iha tv-a.m n-abhij-an-ati % b-alam ev-apav-ahitam // HV_99.21 // k-anta v.r.s.nikum-aras tva.m $ na hi tva.m /sambar-atmaja.h & v-ira naiva.mvidh-an putr-an % d-anav-a janayanti hi // HV_99.22 // tato 'ha.m k-amay-ami tv-a.m $ na hi tva.m janito may-a & r-upa.m te saumya pa/syant-i % s-id-ami h.rdi durbal-a // HV_99.23 // yan me vyavasita.m k-anta $ yac ca me h.rdi vartate & tanme manasi v-ar.s.neya % pratisa.mdh-atum arhasi // HV_99.24 // e.sa te kathita.h saumya $ sadbh-avas tvayi yo mama & yath-a na mama putras tva.m % na putra.h /sambarasya ca // HV_99.25 // [k: B3 ins.: :k] k-amadeva/s ca v-ira tva.m $ rati.m m-a.m viddhi vai prabho | *HV_99.25*1110:1 | /sa.mkarasya ca /s-apena $ tvam ana;ngagati.h pur-a || *HV_99.25*1110:2 | tat k-alam-ayay-a r-upa.m $ k.rtv-a daityasya ve/smani | *HV_99.25*1110:3 | vi/s-ir.n-a s-aham u.sit-a $ daityasy-asya ca ve/smani | *HV_99.25*1110:4 | /srutvaitan nikhila.m sarva.m $ m-ay-avaty-a prabh-a.sitam & cakr-ayudh-atmaja.h kruddha.h % /sambara.m sa sam-ahvayat // HV_99.26 // samastam-ay-am-ay-aj?no $ vikr-anta.h samare 'vyaya.h & a.s.tamy-a.m nihato yuddhe % m-ayay-a k-ala/sambara.h // HV_99.27 // tam.rk.savante nagare $ nihaty-asurasattamam & g.rhya m-ay-avat-i.m dev-i.m % sv-am agacchat pur-i.m pitu.h // HV_99.28 // so 'ntarik.sagato bh-utv-a $ m-ayay-a /s-ighravikrama.h & -ajag-ama pur-i.m ramy-a.m % rak.sit-a.m tejas-a pitu.h // HV_99.29 // so 'ntarik.s-at prapatita.h $ ke/sav-anta.hpure /si/su.h & m-ay-avaty-a saha tay-a % r-upav-an iva manmatha.h // HV_99.30 // tasmi.ms tatr-avapatite $ mahi.sya.h ke/savasya y-a.h & vismit-a/s caiva h.r.s.t-a/s ca % bh-ir-a/s caiv-abhava.ms tad-a // HV_99.31 // tatas ta.m k-amasa.mk-a/sa.m $ k-antay-a saha sa.mgatam & prek.santyo h.r.s.tavadan-a.h % pibantyo nayan-asavam // HV_99.32 // ta.m vr-i.ditamukha.m d.r.s.tv-a $ sajjam-ana.m pade pade & abhavan snigdhasa.mkalp-a.h % prah.r.s.t-a.h k.r.s.nayo.sita.h // HV_99.33 // rukmi.n-i tv eva ta.m d.r.s.tv-a $ /sok-art-a putrag.rddhin-i & sapatn-i/satasa.mk-ir.n-a % sab-a.sp-a v-akyam abrav-it // HV_99.34 // [k: ?N2.3 V B Dn Ds D1.3.5(marg.).6 T1.2.4 G M4 ins. (K1 D4 after 40): :k] y-ad.rk svapno may-a d.r.s.to $ ni/s-ay-a yauvane gate | *HV_99.34*1111:1 | ka.ms-ari.n-a sam-an-iya $ datta.m s-ah-arapallavam || *HV_99.34*1111:2 | /sa/sira/smiprat-ik-a/sa.m $ mukt-ad-ama ca /sobhanam | *HV_99.34*1111:3 | ke/saven-a;nkam -aropya $ mama ka.n.the nyabadhyata || *HV_99.34*1111:4 | /sy-am-a suc-aruke/s-a str-i $ /sukl-ambaravibh-u.sit-a | *HV_99.34*1111:5 | padmahast-a nir-ik.sant-i $ pravi.s.t-a mama ve/smani || *HV_99.34*1111:6 | tay-a punar aha.m g.rhya $ sn-apit-a rucir-ambun-a || *HV_99.34*1111:7 | ku/se/sayamay-i.m m-al-a.m $ str-i sa.mg.rhy-atha p-a.nin-a | *HV_99.34*1111:8 | mama m-urdhany up-aghr-aya $ datt-a srak s-a tay-a mama || *HV_99.34*1111:9 | eva.m svapna.m k-irtayant-i $ rukmi.n-i h.r.s.tam-anas-a | *HV_99.34*1111:10 | sakh-ijanav.rt-a dev-i $ kum-ara.m v-ik.sya ta.m muhu.h | *HV_99.34*1111:11 | [k: ?N2 cont.: :k] ity ato 'nantara.m tatra $ abrav-id v-akyam eva tat | *HV_99.34*1112 | dhany-ay-a.h khalv aya.m putro $ d-irgh-ayu.h priyadar/sana.h & id.r/sa.h k-amasa.mk-a/so % yauvane prathame sthita.h // HV_99.35 // j-ivaputr-a tvay-a putra $ k-a s-a bh-agyavibh-u.sit-a & kim artha.m c-ambuda/sy-ama % sabh-aryas tvam ih-agata.h // HV_99.36 // asmin vayasi suvyakta.m $ pradyumno mama putraka.h & bhaved yadi na n-ita.h sy-at % k.rt-antena bal-iyas-a // HV_99.37 // vyakta.m v.r.s.nikum-aro 'ya.m $ na mithy-a mama tarkitam & vij?n-ato 'si may-a cihnair % vin-a cakra.m jan-ardana.h // HV_99.38 // mukha.m n-ar-aya.nasyeva $ ke/s-a.h ke/s-anta eva ca & m-urdhavak.sobhujais tulyo % halina.h /sva/surasya me // HV_99.39 // kas tva.m v.r.s.nikula.m sarva.m $ vapu.s-a dyotayan sthita.h & aho jan-ardanasy-asya % divy-a tvam apar-a tanu.h // HV_99.40 // etasminn antare k.r.s.na.h $ sahas-a pravive/sa ha & n-aradasya vaca.h /srutv-a % /sambarasya vadha.m prati // HV_99.41 // so 'pa/syat ta.m suta.m jye.s.tha.m $ siddha.m manmathalak.sa.nai.h & snu.s-a.m m-ay-avat-i.m caiva % h.r.s.tacet-a jan-ardana.h // HV_99.42 // so 'brav-it sahas-a dev-i.m $ rukmi.n-i.m devat-am iva & aya.m te devi sa.mpr-apta.h % putra/s c-apadhara.h prabhu.h // HV_99.43 // anena /sambara.m hatv-a $ m-ay-ayuddhavi/s-aradam & hat-a m-ay-a/s ca t-a.h sarv-a % y-abhir dev-an ab-adhata // HV_99.44 // sat-i ceya.m /subh-a s-adhv-i $ bh-ary-a vai tanayasya te & m-ay-avat-iti vikhy-at-a % /sambarasya g.rho.sit-a \ m-a ca te /sambarasyeya.m # patn-ity eva.m vyath-a bhavet // HV_99.45 // manmathe tu gate n-a/sa.m $ gate c-ana;ngat-a.m pur-a & [k: T1.2.4 G1.3--5 M ins.: :k] netr-agnin-a tryambakasya $ /s-ulap-a.ne.h pur-a yuge | *HV_99.46ab*1113 | k-amapatn-i hi kanyai.s-a % k-amak-am-a rati.h /subh-a \ m-ay-ar-upe.na ta.m daitya.m # mohayaty asak.rc chubh-a // HV_99.46 // na cai.s-a tasya kaum-are $ va/se ti.s.thati /sobhan-a & atmam-ay-amaya.m r-upa.m % k.rtv-a /sambaram -avi/sat // HV_99.47 // patny e.s-a mama putrasya $ snu.s-a tava var-a;ngan-a & lokak-antasya s-ah-ayya.m % kari.syati manomayam // HV_99.48 // prave/sayain-a.m bhavana.m $ p-ujy-a hy e.s-a snu.s-a mama & ciraprana.s.ta.m ca suta.m % bhajasya punar-agatam // HV_99.49 // [k: ?N2.3 V B Dn Ds D1--3.5(marg.).6 T2.4 G M4 ins. (T1 after 49a): :k] {vai/samp-ayana uv-aca} /srutv-a tu vacana.m dev-i $ k.r.s.nenod-ah.rta.m tad-a | *HV_99.49*1114:1 | prahar.sam atula.m lebhe $ rukmi.n-i v-akyam abrav-it || *HV_99.49*1114:2 | aho dhanyatar-asm-iti $ v-iraputrasam-agam-at | *HV_99.49*1114:3 | adya me saphala.h k-ama.h $ p-ur.na/s c-adya manoratha.h | *HV_99.49*1114:4 | ciraprana.s.taputrasya $ dar/sana.m priyay-a saha || *HV_99.49*1114:5 | -agaccha putra bhavana.m $ vi/sasva saha bh-aryay-a || *HV_99.49*1114:6 | tato 'bhiv-adya cara.nau $ govinda.m m-atara.m ca sa.h | *HV_99.49*1114:7 | pradyumna.h p-ujay-am -asa $ halina.m ca mah-abalam || *HV_99.49*1114:8 | utth-apya ta.m pari.svajya $ m-urdhny up-aghr-aya v-iryav-an | *HV_99.49*1114:9 | pradyumna.m balin-a.m /sre.s.tha.m $ ke/sava.h parav-irah-a || *HV_99.49*1114:10 | snu.s-a.m cotth-apya t-a.m dev-i.m $ rukmi.n-i rukmabh-u.sa.n-a.m | *HV_99.49*1114:11 | pari.svajyopasa.mg.rhya $ sneh-ad gadgadabh-a.si.n-i || *HV_99.49*1114:12 | sameta.m bhavana.m patny-a $ /sacyendram aditir yath-a | *HV_99.49*1114:13 | prave/say-am -asa tad-a $ rukmi.n-i sutam -agatam | *HV_99.49*1114:14 | [k: D2.3 cont.: :k] evam ukt-a tu k.r.s.nena $ rukmi.n-i yo.sit-a.m var-a | *HV_99.49*1115:1 | putra.m pr-ity-a pari.svajya $ m-urdhni c-aghr-aya t-a.m snu.s-am | *HV_99.49*1115:2 | g.rha.m prave/say-am -asa $ snu.say-a saha bh-amin-i | *HV_99.49*1115:3 | [h: HV (CE) chapter 100, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 7 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} h.rto yadaiva pradyumna.h $ /sambare.n-atmagh-atin-a & tam eva m-asa.m s-ambas tu % j-ambavaty-am aj-ayata // HV_100.1 // b-aly-at prabh.rti r-ame.na $ m-ane.su viniyojita.h & r-am-ad anantara.m caiva % m-anita.h sarvav.r.s.nibhi.h // HV_100.2 // [k: T2.4 G3--5 M ins.: :k] r-amasyaiva priyasuta.h $ so 'bhavaj jye.s.tha ity api | *HV_100.2*1116 | j-atam-atre tata.h k.r.s.na.h $ /subha.m tat puram -avi/sat & nihat-amitras-amanta.h % /sakrody-ana.m yath-amara.h // HV_100.3 // y-adav-i.m ca /sriya.m d.r.s.tv-a $ sv-a.m /sriya.m dve.s.ti v-asava.h & jan-ardanabhay-ac caiva % na /s-anti.m lebhire n.rp-a.h // HV_100.4 // kasyacit tv atha k-alasya $ pure v-ara.nas-ahvaye & duryodhanasya yaj?ne vai % sameyu.h sarvap-arthiv-a.h // HV_100.5 // t-a.m /srutv-a m-adhav-i.m lak.sm-i.m $ saputra.m ca jan-ardanam & pur-i.m dv-ar-avat-i.m caiva % nivi.s.t-a.m s-agar-antare // HV_100.6 // d-utais tai.h k.rtasa.mdh-an-a.h $ p.rthivy-a.m sarvap-arthiv-a.h & /sriya.m dra.s.tu.m h.r.s-ike/sam % -ajagmu.h k.r.s.namandiram // HV_100.7 // duryodhanamukh-a.h sarve $ dh.rtar-a.s.trava/s-anug-a.h & p-a.n.davapramukh-a/s caiva % dh.r.s.tadyumn-adayo n.rp-a.h // HV_100.8 // p-a.n.dyacolakali;nge/s-a $ b-ahl-ik-a dravi.d-a.h /sak-a.h & ak.sauhi.n-i.h prakar.santo % da/sa c-a.s.tau ca bh-umip-a.h \ -ajagmur y-adavapur-i.m # govindabhujap-alit-am // HV_100.9 // te parvata.m raivataka.m $ pariv-ary-avan-i/svar-a.h & vivi/sur yojan-a.dhy-asu % sv-asu sv-asv avan-i.sv atha // HV_100.10 // [k: D6 T1.2.4 G1.3--5 M ins.: :k] d-utair -aj?n-apito devo $ balabhadrapurogama.h | *HV_100.10*1117:1 | s-atyaki.m purata.h k.rtv-a $ sasainya.h sapad-anuga.h || *HV_100.10*1117:2 | /s-ar;nga.m ca dhanur -ad-aya $ ki.m sy-ad iti vicintayan | *HV_100.10*1117:3 | tata.h /sr-im-an h.r.s-ike/sa.h $ saha y-adavapu.mgavai.h & sam-ipa.m m-anavendr-a.n-a.m % niryayau kamalek.sa.na.h // HV_100.11 // sa te.s-a.m naradev-an-a.m $ madhye madhuni.s-udana.h & vyar-ajata yadu/sre.s.tha.h % /sarad-iva nabha.h/sa/s-i // HV_100.12 // sa tatra samud-ac-ara.m $ yath-asth-ana.m yath-avaya.h & k.rtv-a si.mh-asane k.r.s.na.h % k-a?ncane ni.sas-ada ha // HV_100.13 // r-aj-ano 'pi yath-asth-ana.m $ ni.sedur vividhe.sv atha & si.mh-asane.su citre.su % p-i.the.su ca jan-adhip-a.h // HV_100.14 // sa y-adavanarendr-a.n-a.m $ sam-aja.h /su/subhe tad-a & sur-a.n-am asur-a.n-a.m ca % sadane brahma.no yath-a // HV_100.15 // [k: T1.2.4 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] ida.m prov-aca bhagav-an $ k.satriy-an dra.s.tum -agat-an | *HV_100.15*1118:1 | sarvan etan n.rpatayo $ yu.sm-aka.m samud-ah.rtam || *HV_100.15*1118:2 | yad asm-aka.m n.rpa/sre.s.th-as $ tulya.m tad bhavat-a.m sad-a | *HV_100.15*1118:3 | g.rhyat-a.m vasu yad divya.m $ yathe.s.ta.m n.rpasattam-a.h || *HV_100.15*1118:4 | te tatheti jagann-atham $ -ucur y-adavasa.msadi | *HV_100.15*1118:5 | te.s-a.m citr-a.h kath-as tatra $ prav.rtt-as tatsam-agame & yad-un-a.m p-arthiv-an-a.m ca % ke/savasyopa/s.r.nvata.h // HV_100.16 // [k: T2.4 G3.4 M G(ed.) ins.: :k] ta.m d.r.s.tv-a devadeve/sa.m $ prah.r.s.t-a.h k.satriy-as tad-a | *HV_100.16*1119 | etasminn antare v-ayur $ vavau megharavoddhata.h & tumula.m durdina.m c-as-it % savidyut stanayitnumat // HV_100.17 // tad durdinatala.m bhittv-a $ n-arada.h pratyad.r/syata & sa.mve.s.titaja.t-abh-aro % v-i.n-asaktena b-ahun-a // HV_100.18 // [k: T1.2.4 G3.4 M G(ed.) ins.: :k] g-ayann eva har-i.m s-amn-a $ vasanta.m yadusa.msadi | *HV_100.16*1120 | sa pap-ata narendr-a.n-a.m $ madhye p-avakavarcas-am & n-arado 'gni/sikh-ak-ara.h % /sr-im-a?n /sakrasakho muni.h // HV_100.19 // tasmin bh-umau nipatite $ n-arade munipu.mgave & tad uddhatamah-amegha.m % durdina.m vyapak.r.syata // HV_100.20 // so 'vag-ahya narendr-a.n-a.m $ madhya.m s-agarasa.mnibham & -asanastha.m yadu/sre.s.tam % uv-aca munir avyaya.h // HV_100.21 // -a/scarya.m khalu dev-an-am $ ekas tva.m puru.sottama & dhanya/s c-asi mah-ab-aho % loke n-anyo 'sti ka/s cana // HV_100.22 // evam ukta.h smita.m k.rtv-a $ pratyuv-aca muni.m prabhu.h & -a/scarya/s caiva dhanya/s ca % dak.si.n-abhi.h sahety aham // HV_100.23 // evam ukto muni/sre.s.tha.h $ pr-aha madhye mah-ik.sit-am & k.r.s.na pary-aptav-akyo 'smi % gami.sy-ami yath-agatam // HV_100.24 // ta.m prasthitam abhiprek.sya $ p-arthiv-a.h pr-ahur -i/svaram & guhya.m mantram aj-ananto % vacana.m n-araderitam // HV_100.25 // -a/scarya ity abhihito $ dhanyo 's-iti ca m-adhava & dak.si.n-abhi.h sahety eva.m % pratyukte 'pi ca n-arade // HV_100.26 // kim etan n-abhij-an-imo $ divya.m mantrapada.m mahat & yadi /sr-avyam ida.m k.r.s.na % /srotum icch-ami tattvata.h // HV_100.27 // t-an uv-aca tata.h k.r.s.na.h $ sarv-an p-arthivapu.mgav-an & /srotavya.m n-aradas tv e.sa % dvijo va.h kathayi.syati // HV_100.28 // br-uhi n-arada tattv-artha.m $ /sr-avyant-a.m p.rthiv-ik.sita.h & yat tvay-abhihita.m v-akya.m % may-a ca pratibh-a.sitam // HV_100.29 // sa p-i.the k-a?ncane /subhre $ s-upavi.s.ta.h svala.mk.rta.h & prabhava.m tasya v-akyasya % pravaktum upacakrame // HV_100.30 // /sruyat-a.m bho n.rpa/sre.s.th-a $ y-avanta.h stha sam-agat-a.h & asya pra/snasya mahato % yath-a p-aram aha.m gata.h // HV_100.31 // aha.m kad-acid ga;ng-ay-as $ t-ire tri.sava.n-atithi.h & car-amy eka.h k.sap-ap-aye % sa.md.r/syati div-akare // HV_100.32 // apa/syam a/smak-u.t-abha.m $ kap-aladvayadehinam & kro/sama.n.dalavist-ara.m % t-avadv.rtta.m samantata.h // HV_100.33 // catu/scara.nasa.m/sli.s.ta.m $ klinna.m /saivalapa;nkilam & mama v-i.n-ak.rti.m k-urma.m % gajacarmacayopamam // HV_100.34 // so 'ha.m ta.m p-a.nin-a sp.r.s.tv-a $ proktav-a?n jalac-ari.nam & tvam -a/scarya/sar-iro 'si % k-urma dhanya/s ca me mata.h // HV_100.35 // yas tvam evam abhedy-abhy-a.m $ kap-al-abhy-a.m sam-av.rta.h & toye carasi ni.h/sa;nka.h % ki.m cid apy avicintayan // HV_100.36 // sa m-am uv-ac-ambucara.h $ k-urmo m-anu.savat svayam & kim -a/scarya.m mayi mune % dhanya/s c-aha.m katha.m vibho // HV_100.37 // ga;ngeya.m nimnag-a dhany-a $ kim -a/scaryam ata.h param & yatr-aham iva sattv-ani % caranty ayuta/so jale // HV_100.38 // so 'ha.m kut-uhal-avi.s.to $ nad-i.m ga;ng-am upasthita.h & dhany-asi tva.m nad-i/sre.s.the % nityam -a/scaryadar/sane // HV_100.39 // y-a tvam eva.m mah-adehai.h $ /sv-apadair upa/sobhit-a & hradin-i s-agara.m y-asi % rak.sant-i t-apas-alay-an // HV_100.40 // evam ukt-a tato ga;ng-a $ r-upi.n-i pratyabh-a.sata & n-arada.m devagandharva.m % /sakrasya dayita.m dvijam // HV_100.41 // n-aha.m dhany-a dvija/sre.s.tha $ n-apy -a/scaryopa/sobhit-a & tava satye nivi.s.tasya % v-akya.m m-a.m pratib-adhate // HV_100.42 // lok-a/scaryakaro loke $ dhanya/s caiv-ar.navo dvija & yatr-aham iva vist-ir.n-a.h % /sata/so y-anti nimnag-a.h // HV_100.43 // so 'ha.m tripathag-av-akya.m $ /srutv-ar.navam upasthita.h & -a/scarya.h khalu lok-an-a.m % dhanya/s c-asi mah-ar.nava \ tena khalv asi yonis tvam # ambhas-a.m salile/svara.h // HV_100.44 // sth-ane tv-a v-ariv-ahinya.h $ sarito lokabh-avan-a.h & im-a.h samabhigacchanti % patnyo lokanamask.rt-a.h // HV_100.45 // samudras tv evam uktas tu $ tato m-am abrav-id vaca.h & sva.m jalaughatala.m bhittv-a % vyutthita.h pavanerita.h // HV_100.46 // m-a maiva.m devagandharva $ n-asmy -a/s caryo dvijottama & vasudheya.m mune dhany-a % yatr-aham upari sthita.h \ .rte tu p.rthiv-i.m loke # kim -a/scaryam ata.h param // HV_100.47 // so 'ha.m s-agarav-akyena $ k.siti.m k.sititale sthita.h & kaut-uhalasam -avi.s.to hy % abruva.m jagato gatim // HV_100.48 // dharitri dehin-a.m yonir $ dhany-a khalv asi /sobhane & -a/scary-a c-asi bh-ute.su % mahaty-a k.samay-a yute // HV_100.49 // tena khalv asi lok-an-a.m $ dhara.n-i manuj-ara.ni.h & k.sam-a tvatta.h pras-ut-a ca % karma c-ambarag-amin-am // HV_100.50 // tato bh-u.h stutiv-akyena $ s-a mayoktena lajjit-a & vih-aya sahaja.m dhairyam % atha m-a.m pratyabh-a.sata // HV_100.51 // devagandharva m-a maiva.m $ sa.mgr-amakalahapriya & n-asmi dhany-a na c-a/scary-a % p-arakyeya.m dh.rtir mama // HV_100.52 // ete dhany-a dvija/srestha $ parvat-a dh-arayanti m-am & e.sv -a/scary-a.ni d.r/syante % ete lokasya setava.h // HV_100.53 // so 'ha.m p.rthivy-a v-akyena $ parvat-an samupasthita.h & dhany-a bhanto d.r/syante % bahv-a/scary-a/s ca bh-udhar-a.h // HV_100.54 // k-a?ncanasy-agraratnasya $ dh-at-un-a.m ca vi/se.sata.h & tena ratn-akar-a.h sarve % bhavanto bhuvi /s-a/svat-a.h // HV_100.55 // mama tv etad vaca.h /srutv-a $ parvat-as tasthu.s-a.m var-a.h & -ucur m-a.m s-antvayukt-ani % vac-a.msi vana/sobhit-a.h // HV_100.56 // brahmar.se na vaya.m dhany-a $ n-apy -a/scary-a.ni santi na.h & [k: T1.2 G1.3--5 M4 G(ed.) ins.: :k] asm-akam -i/svara.h /s-ul-i $ giri/so v.r.sabhadhvaja.h | *HV_100.57ab*1121:1 | n-a/s caryo v-api dhanyo v-a $ tasm-at parataro bhuvi || *HV_100.57ab*1121:2 | vih-aya ta.m mah-adeva.m $ n-asm-an stotum ih-arhasi || *HV_100.57ab*1121:3 | iti te.s-a.m vaca.h /srutv-a $ kail-asam aham -agata.h | *HV_100.57ab*1121:4 | d.r.s.tv-a ta.m p-arvat-i/s-anam $ abruva.m vacana.m tad-a || *HV_100.57ab*1121:5 | devadeva mah-adeva $ n-ilaka.n.tha v.r.sadhvaja | *HV_100.57ab*1121:6 | -a/scaryo 'si bhav-an eko $ dhanyas tva.m jagat-ipate | *HV_100.57ab*1121:7 | tvatta.h parataro n-asti $ devo jagati ka/s cana || *HV_100.57ab*1121:8 | yad ida.m d.r/syate deva $ bhuvana.m sacar-acaram | *HV_100.57ab*1121:9 | tasy-adh-aras tvam ev-asi $ sarvasya tripur-antaka || *HV_100.57ab*1121:10 | atha m-am abrav-id devo $ vir-up-ak.sas trilocana.h | *HV_100.57ab*1121:11 | n-aha.m dhanyo na c-a/scaryo $ naiva.m m-a.m vaktum arhasi | *HV_100.57ab*1121:12 | matta.h parataro j?neyo $ jagat sra.s.t-a dvijottama | *HV_100.57ab*1121:13 | brahm-a praj-apatir dhanya.h % sa c-a/scarya.h sure.sv api // HV_100.57 // so 'ha.m pit-amaha.m gatv-a $ sarvaprabhavam avyayam & tasya v-akyasya pary-aya.m % pary-aptam iva lak.saye // HV_100.58 // so 'ha.m svaya.mbhuva.m deva.m $ lokayoni.m caturmukham & p-ara.mpary-ad upagata.h % pra.n-am-avanat-anana.h // HV_100.59 // so 'ha.m v-akyasam-aptyartha.m $ /sr-avay-amy -atmayoninam & -a/scaryo bhagav-an eko % dhanya/s ca jagato guru.h // HV_100.60 // na ki.m cid anyat pa/sy-ami $ bh-uta.m yad bhavat-a samam & tvatta.h sarvam ida.m j-ata.m % jagat sth-avaraja.mgamam // HV_100.61 // sadevad-anav-a marty-a $ loke bh-utendriy-atmak-a.h & bhavanti sarvadeve/sa % d.r/sya.m sarvam ida.m vapu.h // HV_100.62 // tena khalv asi dev-an-a.m $ devadeva.h san-atana.h & te.s-amev-asi yat sra.s.t-a % lok-an-am api sa.mbhava.h // HV_100.63 // tato m-am -aha bhagav-an $ brahm-a lokapit-amaha.h & dhany-a/scary-a/sritair v-akyai.h % ki.m m-a.m n-arada bh-a.sase // HV_100.64 // -a/scarya.m parama.m dev-a $ dhany-a dev-a/s ca n-arada & ye lok-an dh-arayanti sma % dev-as tattv-arthadar/sina.h // HV_100.65 // .rks-amayaju.s-a.m satyam $ atharva.ni ca yan matam & tanmaya.m viddhi m-a.m vipra % dh.rto 'ha.m tair may-a ca te // HV_100.66 // parame.s.thyena v-akyena $ codito 'ha.m svaya.mbhuv-a & vedopasth-anik-a.m cakre % mati.m sa.mkr-antavistar-am // HV_100.67 // so 'ha.m svaya.mbhuvacan-ad $ ved-an vai samupasthita.h & uv-aca cain-a.m/s caturo % mantrapravacan-arcit-an // HV_100.68 // dhany-a bhavanta.h pu.ny-a/s ca $ nityam -a/scaryavi/srut-a.h & -adh-ar-a/s caiva vipr-a.n-am % evam -aha praj-apati.h // HV_100.69 // svaya.mbhuvo 'p-iha para.m $ bhavatsu pra/sna -ahita.h & yu.smat paratara.m n-asti % /sruty-a v-a tapas-api v-a // HV_100.70 // prat-ucus te tato v-akya.m $ dev-a m-am abhita.h sthit-a.h & -a/scary-a/s caiva dhany-a/s ca % yaj?n-a/s c-atmapar-aya.n-a.h // HV_100.71 // yaj?n-arthe tu vaya.m s.r.s.t-a.h $ s.r.s.t-a yena sma n-arada & tad asm-aka.m par-a yaj?n-a % na vaya.m svava/se sthit-a.h \ svaya.mbhuvo 'p-iha par-a # ved-an-a.m ca par-a gati.h // HV_100.72 // tato 'ham abruva.m yaj?n-an $ g.rhasth-agnipurask.rt-an // HV_100.73 // bho yaj?n-a.h parama.m tejo $ yu.sm-asu khalu lak.syate & brahma.n-abhihita.m v-akya.m % yan me vedair iheritam // HV_100.74 // -a/scaryam etal loke.su $ bhavadbhyo n-adhigamyate & dhany-a.h khalu bhavanto ye % dvij-at-in-a.m svava.m/sina.h // HV_100.75 // tena khalv agnayas t.rpti.m $ pu.sm-abhir y-anti tarpit-a.h & bh-agai/s ca trida/s-a.h sarve % mantrai/s caiva mahar.saya.h // HV_100.76 // agni.s.tom-adayo yaj?n-a $ mama v-aky-ad anantaram & praty-ucur m-a.m para.m v-akya.m % sarve y-upadhvaj-a.h sthit-a.h // HV_100.77 // -a/scarya/sabdo n-asm-asu $ dhanya/sabdo 'pi v-a mune & -a/scarya.m parama.m vi.s.nu.h % sa hy asm-aka.m par-a gati.h // HV_100.78 // yad -ajya.m vayam a/sn-imo $ hutam agni.su p-avanam & tat sarva.m pu.n.dar-ik-ak.so % lokam-urti.h prayacchati // HV_100.79 // [k: Dn ins.: :k] so 'pi dhanyo mah-ab-ahur $ dak.si.n-asahita.h kratu.h | *HV_100.79*1122:1 | yad r-upa.m pu.n.dar-ik-ak.so $ dak.si.n-apriyay-a saha | *HV_100.79*1122:2 | so 'ha.m vi.s.nor gati.m prepsur $ iha sa.mpatito bhuvi & d.r.s.ta/s c-aya.m may-a vi.s.nur % bhavadbhir abhisa.mv.rta.h // HV_100.80 // yan may-abhihito hy e.sa $ tvam -a/scarya.m jan-ardana & dhanya/s c-as-iti bhavat-a.m % madhyastho hy atra p-arthiv-a.h // HV_100.81 // pratyukto'ham anen-adya $ v-akyasy-asya yad uttaram & dak.si.n-abhi.h sahety eva.m % pary-apta.m vacana.m mama // HV_100.82 // yaj?n-an-a.m hi gatir vi.s.nu.h $ sarve.s-a.m sahadak.si.na.h & dak.si.n-abhi.h sahety eva.m % pra/sno mama sam-aptav-an // HV_100.83 // k-urme.n-abhihita.m p-urva.m $ p-ara.mpary-ad ih-agatam & sadak.si.ne 'smin puru.se % tad v-akya.m paryay-agatam // HV_100.84 // yan m-a.m bhavanta.h p.rcchanti $ v-akyasy-asya vinir.nayam & tad etat sarvam -akhy-ata.m % s-adhay-ami yath-agatam // HV_100.85 // [k: T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] n-ar-aya.napar-a ved-a $ n-ar-aya.napar-a makh-a.h | *HV_100.85*1123:1 | n-ar-aya.napara.m j?n-ana.m $ n-ar-aya.napara.m tapa.h || *HV_100.85*1123:2 | na ca n-ar-aya.n-ad anyat $ tri.su loke.su vidyate | *HV_100.85*1123:3 | n-ar-aya.n-atmakam ida.m $ jagat sth-avaraja;ngamam || *HV_100.85*1123:4 | iya.m hi ved-arthagati.h san-atan-i | *HV_100.85*1123:5 |* n.rp-a yadi /sro.syatha madvaca.h param | *HV_100.85*1123:6 |* ida.m tu satya.m sakala.m n.rpottam-a | *HV_100.85*1123:7 |* ity evam uktv-a sa diva.m jag-ama ha | *HV_100.85*1123:8 |* n-arade tu gate svarga.m $ sarve te p.rthiv-ik.sita.h & vismit-a.h sv-ani r-a.s.tr-a.ni % jagmu.h sabalav-ahan-a.h // HV_100.86 // [k: T1.2.4 G1.3.5 M (G4 cont. after *1123) ins.: :k] vi.s.nu.m ji.s.nu.m h.r.s-ike/sa.m $ govinda.m garu.dadhvajam | *HV_100.86*1124:1 | par-at paratara.m brahma $ n-ar-aya.nam an-amayam || *HV_100.86*1124:2 | sarvaved-antavedya.m ca $ namask.rtya guru.m harim | *HV_100.86*1124:3 | dhanyo 'ya.m n-arado yasm-ad $ d.r.s.ta.h s-ak.s-ad dhari.h svayam || *HV_100.86*1124:4 | dhany-a vaya.m jagann-atha.m $ n-aradena vibodhit-a.h | *HV_100.86*1124:5 | sarve pr-it-a jagann-atha.m $ tu.s.tuvu.h puru.sottamam || *HV_100.86*1124:6 | ko n-ama vi.s.nur ity evam $ anye m-u.dh-a nar-adham-a.h | *HV_100.86*1124:7 | dhany-a.h sarva.m v-asudeva $ iti tattv-arthatatparam || *HV_100.86*1124:8 | iti tattvena vij?n-aya $ n.rp-a n-ar-aya.na.m param | *HV_100.86*1124:9 | tata.h pradak.si.na.m k.rtv-a $ namask.rtya puna.h puna.h | *HV_100.86*1124:10 | jan-ardano 'pi sahito $ yadubhi.h p-avakopamai.h & svam eva bhavana.m v-iro % vive/sa yadupu.mgava.h // HV_100.87 // [h: HV (CE) chapter 101, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 13 :h] {janamejaya uv-aca} punar eva mah-ab-aho $ k.r.s.nasya jagat-ipate.h & [k: S ins.: :k] k.rt-arth-a.h sarvath-a vipra $ n-ar-aya.nasam-a/sray-at | *HV_101.1*1125:1 | j-at-a hi vayam adyaiva $ tatkath-a/srava.n-ad dvija | *HV_101.1*1125:2 | [k: After line 1, T1 ins.: :k] ity ukta.h sa smita.m k.rtv-a $ pra.namya munipu.mgavam | *HV_101.1*1125A | m-ah-atmya.m /srotum icch-ami % parama.m dvijasattama // HV_101.1 // na hi me t.rptir ast-iha $ /s.r.nvatas tasya dh-imata.h & karma.n-am anusa.mdh-ana.m % pur-a.nasya mah-atmana.h // HV_101.2 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} n-anta.h /sakya.m prabh-avasya $ vaktu.m var.sa/satair api & govindasya mah-ar-aja % /sr-uyat-am idam uttamam // HV_101.3 // /saratalpe /say-anena $ bh-i.sme.na paricodita.h & g-a.n.d-ivadhanv-a b-ibhatsur % m-ah-atmya.m ke/savasya yat // HV_101.4 // r-aj?n-a.m madhye mah-ar-aja $ jye.s.tha.m bhr-ataram abrav-it & yudhi.s.thira.m jit-amitram % iti tac ch.r.nu kaurava // HV_101.5 // {arjuna uv-aca} pur-aha.m dv-arak-a.m y-ata.h $ sa.mbandh-in avalokaka.h & nyavasa.m p-ujitas tatra % bhojav.r.s.nyandhakottamai.h // HV_101.6 // tata.h kad-acid dharm-atm-a $ d-ik.sito madhus-udana.h & ek-ahena mah-ab-ahu.h % /s-astrad.r.s.tena karma.n-a // HV_101.7 // tato d-ik.sitam -as-inam $ abhigamya dvijottama.h & k.r.s.na.m vij?n-apay-am -asa % paritr-ah-iti c-abrav-it // HV_101.8 // {br-ahma.na uv-aca} rak.s-adhik-aro bhavata.h $ parirak.sasva m-a.m vibho & caturth-a.m/sa.m hi dharmasya % rak.sit-a labhate phalam // HV_101.9 // {v-asudeva uv-aca} na bhetavya.m dvija/sre.s.tha $ rak.s-ami tv-a.m kuto 'nagha & br-uhi tattvena bhadra.m te % yady api sy-at sudu.skaram // HV_101.10 // {br-ahma.na uv-aca} j-ato j-ato mah-ab-aho $ putro me hriyate vibho & trayo h.rt-a/s caturtha.m tva.m % k.r.s.na rak.situm arhasi // HV_101.11 // br-ahma.ny-a.h s-utik-alo 'dya $ tatra rak.s-a vidh-iyat-am & yath-a dhriyed apatya.m me % tath-a kuru jan-ardana // HV_101.12 // {arjuna uv-aca} tato m-am -aha govindo $ d-ik.sito 'smi krat-av iti & rak.s-a ca br-ahma.ne k-ary-a % sarv-avasth-agatair api // HV_101.13 // /srutv-aham eva.m k.r.s.nasya $ tato 'voca.m narottama & m-a.m niyojaya govinda % rak.si.sy-ami dvija.m bhay-at // HV_101.14 // ity ukta.h sa smita.m k.rtv-a $ m-am uv-aca jan-ardana.h & rak.syas-ity evam uktas tu % vr-i.dito 'smi nar-adhipa // HV_101.15 // tato m-a.m vr-i.dita.m j?n-atv-a $ punar -aha jan-ardana.h & gamyat-a.m kaurava/sre.s.tha % /sakyate yadi rak.situm // HV_101.16 // tvatpurog-a/s ca gacchantu $ v.r.s.nyandhakamah-arath-a.h & .rte r-ama.m mah-ab-ahu.h % pradyumna.m ca mah-abalam // HV_101.17 // tato 'ha.m v.r.s.nisainyena $ mahat-a pariv-arita.h & tam agrato dvija.m k.rtv-a % pray-ata.h saha senay-a // HV_101.18 // [h: HV (CE) chapter 102, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 13 :h] {arjuna uv-aca} sumuh-urtena tu vaya.m $ ta.m gr-ama.m pr-apya bh-arata & vi/sr-antav-ahan-a.h sarve % v-as-ayopagat-as tad-a // HV_102.1 // tato gr-amasya madhye 'ha.m $ nivi.s.ta.h kurunandana.h & samant-ad v.r.s.nisainyena % parik.sitya janavrajam // HV_102.2 // tata.h /sakunayo d-ipt-a $ m.rg-a/s ca kr-urabh-a.si.na.h & d-ipt-ay-a.m di/si v-a/santo % bhayam -avedayanti me // HV_102.3 // sa.mdhy-ar-ago jap-avar.no $ bh-anum-a.m/s caiva ni.sprabha.h & pap-ata mahat-i colk-a % p.rthiv-i c-apy akampata // HV_102.4 // t-an sam-ik.sya mahotp-at-an $ d-aru.n-a.ml lomahar.sa.n-an & yogam -aj?n-apaya.m tatra % janasyotsukacetasa.h // HV_102.5 // yuyudh-anapurog-a/s ca $ v.r.s.nyandhakamah-arath-a.h & sarve yuktarath-a.h sajj-a.h % svaya.m c-aha.m tath-abhavam // HV_102.6 // gate 'rdhar-atrasamaye $ br-ahma.no bhayaviklava.h & up-agamya bhay-ad asm-an % ida.m vacanam abrav-it // HV_102.7 // k-alo 'ya.m samanupr-apto $ br-ahma.ny-a.h prasavasya me & yatt-a bhavantas ti.s.thantu % na bhaved va?ncan-a yath-a // HV_102.8 // muh-urt-ad iva c-a/srau.sa.m $ k.rpa.na.m ruditasvanam & tasya viprasya bhavane % hriyate hriyate iti // HV_102.9 // ath-ak-a/se punar v-acam $ a/srau.sa.m b-alakasya vai & h-aheti hriyam-a.nasya % na ca pa/sy-ami r-ak.sasam // HV_102.10 // tato 'sm-abhis tad-a t-ata $ /saravar.sai.h samantata.h & vi.s.tambhit-a di/sa.h sarv-a % h.rta eva sa b-alaka.h // HV_102.11 // brahma.no ''rtasvara.m k.rtv-a $ h.rte tasmin kum-arake & v-aca.h sa paru.s-as t-ivr-a.h % /sr-avay-am -asa m-a.m tad-a // HV_102.12 // v.r.s.nayo hatasa.mkalp-as $ tath-aha.m na.s.tacetana.h & m-am eva hi vi/se.se.na % br-ahma.na.h paryabh-a.sata // HV_102.13 // rak.si.sy-am-iti cokta.m te $ na ca rak.sasi me sutam & /s.r.nu v-akyam ida.m /se.sa.m % yat tvam arhasi durmate // HV_102.14 // v.rth-a tva.m spardhase nitya.m $ k.r.s.nen-amitabuddhin-a & yadi sy-ad iha govindo % naitad aty-ahita.m bhavet // HV_102.15 // yath-a caturtha.m dharmasya $ rak.sit-a labhate phalam & p-apasy-api tath-a m-u.dha % bh-aga.m pr-apnoty arak.sit-a // HV_102.16 // rak.si.sy-am-iti cokta.m te $ na ca /sakno.si rak.situm & mogha.m g-a.n.d-ivam etat te % mogha.m v-irya.m ya/sa/s ca te // HV_102.17 // [k: S (except G2; T3 missing) ins.: :k] arjuno 'sm-iti y-a buddhi.h $ s-a v.rth-a satyam ity uta | *HV_102.17a*1126 | aki.mcid uktv-a ta.m vipra.m $ tato 'ha.m prasthitas tad-a & saha v.r.s.nyandhakasutair yatra % k.r.s.no mah-adyuti.h // HV_102.18 // tato dv-aravat-i.m gatv-a $ d.r.s.tv-a madhunigh-atinam & vr-i.dita.h /sokasa.mtapto % govindenopalak.sita.h // HV_102.19 // sa tu m-a.m vr-i.dita.m d.r.s.tv-a $ sam-a/svasya ca m-adhava.h & [k: After 20a, K1 (marg. sec. m.) D1.2.5 Bom. Poona eds. G(ed.) ins.: :k] vinindan k.r.s.nasa.mnidhau | *HV_102.20a*1127:1 |* mau.dhya.m pa/syata me yo 'ha.m $ /sraddadhe kl-ibakatthanam || *HV_102.20a*1127:2 | na pradyumno n-aniruddho $ na r-amo na ca ke/sava.h | *HV_102.20a*1127:3 | yasya /sakt-a.h paritr-atu.m $ ko 'nyas tadavite/svara.h || *HV_102.20a*1127:4 | dhig arjuna.m v.rth-av-ada.m $ dhig -atma/sl-aghino dhanu.h || *HV_102.20a*1127:5 | daivopas.r.s.to yo maurkhy-ad $ -agacchati ca durmati.h || *HV_102.20a*1127:6 | eva.m /sapati viprar.sau $ vidy-am -asth-aya vai.s.nav-im | *HV_102.20a*1127:7 | yayau sa.myamin-i.m v-iro $ yatr-aste bhagav-an yama.h || *HV_102.20a*1127:8 | vipr-apatyam acak.s-a.nas tata $ aindr-im ag-at pur-im | *HV_102.20a*1127:9 | -agney-i.m nair .rt-i.m saumy-a.m $ v-ayavy-a.m v-aru.n-i.m tath-a || *HV_102.20a*1127:10 | ras-atala.m n-akap.r.s.tha.m $ dhi.s.ny-any any-any ud-ayudha.h || *HV_102.20a*1127:11 | tato 'labdhv-a dvijasutam $ anist-ir.naprati/srava.h | *HV_102.20a*1127:12 | agni.m vivik.su.h k.r.s.nena $ pradyumnena ni.sedhita.h || *HV_102.20a*1127:13 | dar/saye dvijas-unu.m te $ m-avaj?n-atm-anam -atman-a | *HV_102.20a*1127:14 | k-irti.m ta ete vipul-a.m $ sth-apayi.syanti m-anav-a.h || *HV_102.20a*1127:15 | iti sa.mbh-a.sya m-a.m sneh-at | *HV_102.20a*1127:16 |* s-antvayitv-a ca ta.m vipram % ida.m vacanam abrav-it // HV_102.20 // sugr-iva.m caiva /saibya.m ca $ meghapu.spabal-ahakau & yojay-a/sv-an iti tad-a % d-aruka.m pratyabh-a.sata // HV_102.21 // -aropya br-ahma.na.m k.r.s.nas $ tv avaropya ca d-arukam & m-am uv-aca tata.h /sauri.h % s-arathya.m kriyat-am iti // HV_102.22 // tata.h sam-asth-aya ratha.m $ k.r.s.no 'ha.m br-ahma.na.h sa ca & pray-at-a.h sma di/sa.m saumy-am % ud-ic-i.m kauravar.sabha // HV_102.23 // [h: HV (CE) chapter 103, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 17 :h] {arjuna uv-aca} tata.h parvataj-al-ani $ sarita/s ca sar-a.msi ca & apa/sya.m samatikramya % s-agara.m makar-alayam // HV_103.1 // tato 'rghyam udadhi.h s-ak-ad $ upaninye jan-ardane & pr-a?njali.h samupasth-aya % ki.m karom-iti c-abrav-it // HV_103.2 // pratig.rhya tu t-a.m p-uj-a.m $ tam uv-aca jan-ardana.h & rathapanth-anam icch-ami % datta.m nadanad-ipate // HV_103.3 // ath-abrav-it samudras ta.m $ pr-a?njalir garu.dadhvajam & pras-ida bhagavan maivam % anyo 'py eva.m gami.syati // HV_103.4 // tvayaiva sth-apita.h p-urvam $ ag-adho 'smi jan-ardana & tvay-a pravartite g-adhe % y-asy-ami gaman-iyat-am // HV_103.5 // anye 'py eva.m gami.syanti $ r-aj-ano darpamohit-a.h & eva.m ni/scitya govinda % yat k.sama.m tat sam-acara // HV_103.6 // {v-asudeva uv-aca} br-ahma.n-arthe madarthe ca $ kuru s-agara madvaca.h & m-am .rte na pum-an ka/scid % anyas tv-a.m dhar.sayi.syati // HV_103.7 // ath-abrav-it samudras tu $ punar eva jan-ardanam & abhi/s-apabhay-ad bh-ito % b-a.dham eva.m bhavi.syati // HV_103.8 // /so.say-amy e.sa m-arga.m te $ yena tva.m t-ata y-asyasi & rathena sahas-utena % sadhvajena ca ke/sava // HV_103.9 // {v-asudeva uv-aca} may-a dattavara.h p-urva.m $ na /so.sa.m tvam ih-arhasi & m-anu.s-as te na j-an-iyur % vividh-an ratnasa.mcay-an // HV_103.10 // jala.m stambhaya s-adho tva.m $ tato y-asy-amy aha.m rath-i & na hi ka/scit pram-a.na.m te % ratn-an-a.m vetsyate nara.h // HV_103.11 // s-agare.na tathety ukte $ prasthit-a.h sma jalena vai & stambhitena yath-a bh-umau % ma.nivar.nena bh-asvat-a // HV_103.12 // tato 'r.nava.m samutt-irya $ kur-un apy uttar-an vayam & k.sa.nena samatikr-ant-a % gandham-adanam eva ca // HV_103.13 // tatas tu parvat-a.h sapta $ ke/sava.m samupasthit-a.h & jayanto vaijayanta/s ca % n-ilo rajataparvata.h // HV_103.14 // mah-ameru.h sakail-asa $ indrak-u.ta/s ca n-amata.h & var.nar-up-a.ni bibhranto % vividh-any adbhut-ani ca // HV_103.15 // upasth-aya ca govinda.m $ ki.m kurmetya brava.ms tad-a & t-a.m/s c-api pratijagr-aha % vidhivan madhus-udana.h // HV_103.16 // t-an uv-aca h.r.s-ike/sa.h $ pra.n-am-avanat-an sthit-an & vivara.m gacchato me 'dya % ratham-arga.h prad-iyat-am // HV_103.17 // te k.r.s.nasya vaca.h /srutv-a $ pratig.rhya ca parvat-a.h & pradadu.h k-amato m-arga.m % gacchato bharatar.sabha // HV_103.18 // tatraiv-antarhit-as te ca $ tad -a/scaryatara.m mama & asakta.m ca ratho y-ati % meghaj-ale.sv iv-a.m/sum-an // HV_103.19 // [k: D1.2.5 ins.: :k] sapta dv-ip-an sasindh-u.m/s ca $ sapta sapta gir-in atha | *HV_103.19*1128:1 | lok-aloka.m tath-at-itya $ vive/sa sumahat tama.h | *HV_103.19*1128:2 | tata.h kad-a cid du.hkhena $ ratham -uhus tura.mgam-a.h & pa;nkabh-uta.m hi timira.m % spar/s-ad vij?n-ayate 'nagha // HV_103.20 // atha parvatabh-uta.m tat $ timira.m samapadyata & [k: K2 D2 ins.: :k] a/sv-a n-a/saknuvan gantu.m $ tato'ha.m sa.mbhram-anvita.h | *HV_103.21ab*1129 | tad -as-adya hay-a r-ajan % ni.sprayatn-as tata.h sthit-a.h // HV_103.21 // tata/s cakre.na govinda.h $ p-a.tayitv-a tu tat tama.h & -ak-a/sa.m dar/say-am -asa % rathapanth-anam -uttamam // HV_103.22 // ni.skramya tamasas tasm-ad $ -ak-a/se dar/site tad-a & bhavi.sy-am-iti sa.mj?n-a me % bhaya.m ca vigata.m mama // HV_103.23 // tatas teja.h prajvalitam $ apa/sya.m vadat-a.m vara & sarvaloka.m sam-avi/sya % sthita.m puru.savigraham // HV_103.24 // ta.m pravi.s.to h.r.s-ike/so $ d-ipta.m tejonidhi.m tad-a & ratha eva sthita/s c-aha.m % sa ca br-ahma.nasattama.h // HV_103.25 // sa muh-urt-at tata.h k.r.s.no $ ni/scakr-ama tad-a prabhu.h & caturo b-alak-an g.rhya % br-ahma.nasy-atmaj-a.ms tad-a // HV_103.26 // pradadau br-ahma.n-ay-atha $ putr-an sarv-a?n jan-ardana.h & traya.h p-urva.m h.rt-a ye ca % sadyoj-ata/s ca b-alaka.h // HV_103.27 // prah.r.s.to br-ahma.nas t-ata $ putr-an d.r.s.tv-a puna.h prabho & aha.m ca paramapr-ito % vismita/s c-abhava.m n.rpa // HV_103.28 // tato vaya.m puna.h sarve $ br-ahma.nasya ca te sut-a.h & yath-agat-a niv.rtt-a.h sma % tathaiva bharatar.sabha // HV_103.29 // tata.h sma dv-arak-a.m pr-apt-a.h $ k.sa.nena n.rpasattama & asa.mpr-apte 'rdhadivase % vismito 'ha.m tata.h puna.h // HV_103.30 // saputra.m bhojayitv-a ta.m $ dvija.m k.r.s.no mah-aya/s-a.h & dhanena tarpayitv-a ca g.rha.m % pr-asth-apayat tad-a // HV_103.31 // [h: HV (CE) chapter 104, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 17 :h] {arjuna uv-aca} tata.h k.r.s.no bhojayitv-a $ /sat-ani subah-uni ca & vipr-a.n-am .r.sikalp-an-a.m % k.rtak.rtyo 'bhavat tad-a // HV_104.1 // [k: T1.2.4 G1.3--5 M ins.: :k] arcayitv-a sahasr-a.m/su.m $ bh-askara.m bhuvane/svaram | *HV_104.1*1130 | tata.h saha may-a bhuktv-a $ v.r.s.nibhojai/s ca sarva/sa.h & [k: S (except G2; T3 missing) ins.: :k] s-atyaki.m purata.h k.rtv-a $ bhojay-am -asa v.r.s.nip-an || *HV_104.2ab*1131:1 | tata.h sabh-a.m pravi.s.t-a.h sma $ saha v.r.s.nipura.hsarai.h | *HV_104.2ab*1131:2 | vicitr-a/s ca kath-a divy-a.h % kathay-am -asa bh-arata // HV_104.2 // tata.h kath-ante tatr-aham $ abhigamya jan-ardanam & ap.rccha.m tad yath-av.rtta.m % k.r.s.na.m yad d.r.s.tv-an aham // HV_104.3 // katha.m samudra.h stabdhoda.h $ k.rtas te kamalek.sa.na & parvat-an-a.m ca vivara.m % k.rta.m te katham acyuta // HV_104.4 // tamas tac ca katha.m ghora.m $ ghana.m cakre.na p-a.titam & yac ca tat parama.m teja.h % pravi.s.to 'si kuta/s ca tat // HV_104.5 // kim artha.m tena te b-al-as $ tad-a c-apah.rt-a.h prabho & yac ca te d-irgham adhv-ana.m % sa.mk.sipta.m tat katha.m puna.h // HV_104.6 // [k: For 6cd, T2.4 G1.3--5 M subst.: :k] yo 'ya.m d-irgho mah-am-arga.h $ sa.mk.sipta.h kena hetun-a | *HV_104.6cd*1132 | katha.m c-alpena k-alena $ k.rta.m nas tad gat-agatam & etat sarva.m yath-av.rttam % -acak.sva mama ke/sava // HV_104.7 // {v-asudeva uv-aca} maddar/san-artha.m te b-al-a $ h.rt-as tena mah-atman-a & vipr-artham e.syate k.r.s.no % n-agacched anyatheti hi // HV_104.8 // brahmatejomaya.m divyam $ -a/scarya.m d.r.s.tav-an asi & aha.m sa bharata/sre.s.tha % mattejas tat san-atanam // HV_104.9 // prak.rti.h s-a mama par-a $ vyakt-avyakt-a ca bh-arata & t-a.m pravi/sya bhavant-iha % mukt-a bharatasattama // HV_104.10 // s-a s-a.mkhy-an-a.m gati.h p-artha $ yogin-a.m ca tapasvin-am & tat pada.m parama.m brahma % sarva.m vibhajate jagat // HV_104.11 // [k: T1.2 G1.3--5 M4 (G (ed.) after 10) ins.: :k] -adityavar.na.m vimala.m $ tama.hp-are prati.s.thitam | *HV_104.11*1133 | m-am eva tad dhana.m tejo $ j?n-atum arhasi bh-arata & samudra.h stabdhatoyo 'ham % aha.m stambhayit-a jalam // HV_104.12 // aha.m te parvat-a.h sapta $ ye d.r.s.tv-a vividh-as tvay-a & [k: T2.4 G1.2.4 M4 ins.: :k] pa;nkabh-uta.m hi timira.m $ d.r.s.tav-an asi yad dhi tat | *HV_104.3ab*1134 | aha.m tamo ghan-ibh-utam % aham eva ca p-a.taka.h // HV_104.13 // [k: /S1 ins.: :k] yac ca ta.m d-irgham adhv-ana.m $ k.rta.m c-api gat-agatam | *HV_104.13*1135:1 | yoga/sakty-a gata/s c-aha.m $ k.sipram -agatav-a.ms tata.h | *HV_104.13*1135:2 | aha.m ca k-alo bh-ut-an-a.m $ dharma/s c-aha.m prak-irtita.h & [k: N (except /S1 ?N1) T2.4 G1.2.4 M4 ins.: :k] candr-adityau mah-a/sail-a.h $ sarita/s ca sar-a.msi ca | *HV_104.14ab*1136 | c-aturvar.nya.m matpras-uta.m % c-atur-a/sramyam eva ca // HV_104.14 // catasra/s ca di/sa.h sarv-a $ mamaiv-atm-a caturvidha.h & c-aturvedyasya kart-aham % iti budhyasva bh-arata // HV_104.15 // {arjuna uv-aca} bhagavan sarvabh-ute/sa $ vettum icch-ami te prabho & [k: T1.2 G1.3--5 G(ed.) ins.: :k] priyo me 'si jagatpate | *HV_104.16a*1137:1 |* puna/s ca parama.m tattva.m | *HV_104.16a*1137:2 |* [k: M1--3 ins.: :k] para.m tattva.m sura/sre.s.tha $ tv-a.m prapanno 'smi m-adhava | *HV_104.16ab*1138 | p.rcch-ami tv-a.m prapanno 'ha.m % namas te puru.sottama // HV_104.16 // {v-asudeva uv-aca} brahma ca br-ahma.n-a/s caiva $ tapa.h satya.m ca bh-arata & ukthya.m b.rhadratha.m caiva % mattas tad viddhi p-a.n.dava // HV_104.17 // priyas te 'ha.m mah-ab-aho $ priyo me 'si dhana.mjaya & [k: K ?N2.3 V B Dn Ds D1.3--6 G2.4 subst. for 18cd ; D2 T2.4 M4 ins. after 18ab: :k] tena te kathayi.sy-ami $ n-anyath-a vaktum utsahe | *HV_104.18ab*1139 | vetsyase m-a.m yath-atattva.m % tad vy-akhy-asy-ami te 'nagha // HV_104.18 // aha.m yaj-u.m.si s-am-ani $ .rca/s c-atharva.n-ani ca & [k: T1.2 G1.3--5 M4 ins.: :k] brahm-a rudras tathendra/s ca $ varu.na/s ca tath-a yama.h | *HV_104.19ab*1140:1 | kubera/s ca tath-a c-anye $ dikp-al-a.h sanak-adaya.h | *HV_104.19ab*1140:2 | .r.sayo devat-a yaj?n-a % mattejo bharatar.sabha // HV_104.19 // p.rthiv-i v-ayur -ak-a/sam $ -apo jyoti/s ca pa?ncamam & candr-adity-av ahor-atre % pak.s-a m-as-as tath-a k.sap-a.h \ muh-urt-a/s ca kal-a/s caiva # k.sa.n-a.h sa.mvatsar-as tath-a // HV_104.20 // mantr-a/s ca vividh-a.h p-artha $ y-ani /s-astr-a.ni k-anicit & vidy-a/s ca veditavya.m ca % matta.h pr-adurbhavanti vai // HV_104.21 // manmaya.m viddhi kaunteya $ k.saya.m s.r.s.ti.m ca bh-arata & sac c-asac ca mamaiv-atm-a % sad asac caiva yat param // HV_104.22 // [k: S (except G2; T3 missing) G(ed.) ins.: :k] idam apy apara.m bh-uya.h $ /s.r.nu guhya.m san-atanam || *HV_104.22*1141:1 | sarve.sv api ca vede.su $ pur-a.nesu ca k.rtsna/sa.h | *HV_104.22*1141:2 | yad agrya.m kathita.m p-artha.m $ sarvair munivarai.h sad-a || *HV_104.22*1141:3 | var.natrayasam-ayuktam $ .rgyaju.hs-amalak.sitam | *HV_104.22*1141:4 | pra.nav-akhya.m mah-ab-aho $ viddhi m-a.m jagat-ipate || *HV_104.22*1141:5 | ida.m japan mah-ab-aho $ m-a.m namaskuru yatnata.h | *HV_104.22*1141:6 | tato m-a.m vetsyase samyak $ satyam etac chap-ani te || *HV_104.22*1141:7 | anyat sarva.m mah-ab-aho $ vih-ayaitat paro bhava | *HV_104.22*1141:8 | idam eva para.m /sreyo $ n-atra k-ary-a vic-ara.n-a | *HV_104.22*1141:9 | evam ukto 'smi k.s.r.nena $ pr-iyat-a bharatar.sabha & tathaiva ca mano nityam % abhavan me jan-ardane // HV_104.23 // etac chruta.m ca d.r.s.ta.m ca $ m-ah-atmya.m ke/savasya me & yan m-a.m p.rcchasi r-ajendra % bh-uya/s c-ato jan-ardane // HV_104.24 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} etac chrutv-a kuru/sre.s.tho $ dharmar-ajo yudhi.s.thira.h & p-ujay-am -asa manas-a % govinda.m puru.sottamam // HV_104.25 // vismita/s c-abhavad r-aj-a $ saha sarvai.h sahodarai.h & r-ajabhi/s ca tath-asannair % ye tatr-asan sam-agat-a.h // HV_104.26 // [h: HV (CE) chapter 105, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 26 :h] {janamejaya uv-aca} bh-uya eva dvija/sre.s.tha $ yadusi.mhasya dh-imata.h & karm-a.ny aparimey-ani % /srotum icch-ami tattvata.h // HV_105.1 // /sr-uyante vividh-ani sma $ adbhut-ani mah-adyute & asa.mkhyey-ani divy-ani % pr-ak.rt-any api sarva/sa.h // HV_105.2 // . y-any aha.m vividh-any asya $ /srutv-a pr-iye mah-amune & prabr-uy-a.h sarva/sas t-ata % t-ani me vaktum arhasi // HV_105.3 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} bah-uny -a/scaryabh-ut-ani $ ke/savasya mah-atmana.h & karm-a.ny ukt-ani vai r-ajan % bh-uya/s caiva /srut-ani te // HV_105.4 // kathit-ani may-a s-adho $ n-anta.m /sakya.m hi karma.n-am & gantu.m bharata/s-ard-ula % vistarasya mah-atmana.h // HV_105.5 // ava/sya.m tu may-a v-acya.m $ le/sam-atre.na bh-arata & vi.s.nor atulav-iryasya % prathitod-arakarma.na.h \ -anup-urvy-a pravak.sy-ami # /s.r.nu.svaikaman-a n.rpa // HV_105.6 // dv-aravaty-a.m nivasat-a $ yadusi.mhena dh-imat-a & r-a.s.tr-a.ni n.rpamukhy-an-a.m % k.sobhit-ani mah-ik.sit-am // HV_105.7 // yad-un-am antaraprepsur $ vicakro d-anavo hata.h // HV_105.8 // pura.m pr-agjyoti.sa.m gatv-a $ punas tena mah-atman-a & samudramadhye du.s.t-atm-a % narako d-anavo hata.h // HV_105.9 // v-asava.m ca ra.ne jitv-a $ p-arij-ato h.rto bal-at & nirjita/s caiva bhagav-an % varu.no lohitahrade // HV_105.10 // dantavakra/s ca k-ar-u.so $ nihato dak.si.n-apathe & /si/sup-ala/s ca sa.mp-ur.ne % kilbi.saika/sate hata.h // HV_105.11 // gatv-a ca /so.nitapura.m $ /sa.mkare.n-abhirak.sita.h & bale.h suto mah-av-iryo % b-a.no b-ahusahasrav-an \ mah-am.rdhe mah-ar-aja # jitv-a j-ivan visarjita.h // HV_105.12 // nirjit-a.h p-avak-a/s caiva $ girimadhye mah-atman-a & s-alva/s ca vijita.h sa.mkhye % saubha/s ca vinip-atita.h // HV_105.13 // vik.sobhya s-agara.m sarva.m $ p-a?ncajanyo va/s-ik.rta.h & hayagr-iva/s ca nihato % n.rp-a/s c-anye mah-abal-a.h // HV_105.14 // jar-asa.mdhasya nidhane $ mok.sit-a.h sarvap-arthiv-a.h & rathena jitv-a n.rpat-in % g-andh-aratanay-a h.rt-a // HV_105.15 // bhra.s.tar-ajy-a/s ca /sok-art-a.h $ p-a.n.dav-a.h parirak.sit-a.h & d-ahita.m ca vana.m ghora.m % puruh-utasya kh-a.n.davam // HV_105.16 // g-a.n.d-iva.m c-agnin-a dattam $ arjun-ayopap-aditam & dautya.m ca tatk.rta.m ghora.m % vigrahe janamejaya // HV_105.17 // anena yadumukhyena $ yaduva.m/sa/s ca vardhita.h & kunty-a/s ca pramukhe prokt-a % pratij?n-a p-a.n.dav-an prati \ niv.rtte bh-arate yuddhe # pratid-asy-ami te sut-an // HV_105.18 // [k: B1 ins.: :k] api satya.m ca k.rtav-an $ kunty-a niry-atya p-a.n.dav-an | *HV_105.18*1142 | mok.sita/s ca mah-atej-a $ n.rga.h /s-ap-at sud-aru.n-at & yavana/s ca hata.h sa.mkhye % k-ala ity abhivi/sruta.h // HV_105.19 // v-anarau ca mah-av-iryau $ maindo dvivida eva ca & vijitau yudhi durdhar.sau % j-ambav-a.m/s ca par-ajita.h // HV_105.20 // s-a.md-ipanes tath-a putras $ tava caiva pit-a n.rpa & gatau vaivasvatava/sa.m % j-ivitau tasya tejas-a // HV_105.21 // [k: /S1 K2 ?N1 M2--4 repeat and T1.2.4 G1.3.5 (all third time) read 13cd. T2 G1.3--5 ins. after the second occurrence of 13cd, T1 after 18: :k] nirjitau ha.msa.dibhakau $ hi.dimba/s caiva r-ak.sasa.h | *HV_105.21*1143 | sa.mgr-am-a bahava/s caiva $ ghor-a naravarak.say-a.h & nihat-a/s ca n.rp-a.h sarve % k.rtv-a tad r-upam adbhutam \ janamejaya yuddhe.su # yath-a te kathita.m pur-a // HV_105.22 // [h: HV (CE) chapter 106, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of July 26, 2002 :h] {janamejaya uv-aca} karm-a.ny aparimey-ani $ /srut-ani dvijasattama & [k: After the ref., N (except /S1 ?N1) T4 G2.4 ins.: :k] bh-uya eva mah-ab-ahor $ yadusi.mhasya dh-imata.h | *HV_106.1*1144 | tvatta.h /srutavat-a.m /sre.s.tha % v-asudevasya dh-imata.h // HV_106.1 // yac ca tat kathita.m p-urva.m $ b-a.na.m prati mah-asuram & tad aha.m /srotum icch-ami % vistare.na tapodhana // HV_106.2 // [k: Dn ins. (V3 after 3): :k] katha.m ca devadevasya $ putratvam asuro gata.h | *HV_106.2*1145 | [k: Dn V3 cont., ?N2.3 V1.2 B Ds D5 (marg.).6 T4 G2.5 ins. after 2: :k] yo 'bhigupta.h svaya.m brahma?n $ /sa.mkare.na mah-atman-a | *HV_106.2*1146:1 | sahav-asa.m gateneha $ saga.nena guhena ca || *HV_106.2*1146:2 | baler balavata.h putro $ jye.s.tho bhr-at.r/satasya ya.h | *HV_106.2*1146:3 | v.rto b-ahusahasre.na $ divy-astra/satadh-ari.n-a | *HV_106.2*1146:4 | asa.mkhyai/s ca mah-ak-ayair $ m-ay-a/satasahair balai.h | *HV_106.2*1146:5 | [k: ?N2 V3 D6 cont.: :k] m-ay-a/satabalair daityair $ amar-adibhir arcita.h | *HV_106.2*1147 | v-asudevena sa katha.m $ b-a.na.h sa.mkhye par-ajita.h & sa.mrabdho dva.mdvayuddh-arth-i % j-ivan mukta.h katha.m ca sa.h // HV_106.3 // {vai/sa.mp-ayana uv-aca} /s.r.nu.sv-avahito r-ajan $ k.r.s.nasy-amitatejasa.h & manu.syaloke b-a.nena % yath-abh-ud vigraho mah-an // HV_106.4 // v-asudevena yatr-asau $ rudraskandasah-ayav-an & baliputro ra.na/sl-agh-i % jitv-a j-ivan visarjita.h // HV_106.5 // yath-a c-asya varo datta.h $ /sa.mkare.na mah-atman-a & nitya.m s-a.mnidhyat-a caiva % g-a.napatya.m tath-ak.sayam // HV_105.6 // [k: K1--3 ?N2.3 V1.3 B1.3 D T2.4 G1.2.4.5 M1.2.4 ins. (K4 V2 B2 D5 T1 G3 M3 -- second time -- after the first occurrence of 6cd): :k] yath-a b-a.nasya tad yuddha.m $ j-ivan mukto yath-a ca sa.h | *HV_106.6*1148:1 | yath-a ca devadevasya $ putratva.m so 'suro gata.h | *HV_106.6*1148:2 | yadartha.m ca mahad yuddha.m $ tat sarvam akhila.m /s.r.nu || *HV_106.6*1148:3 | d.r.s.tv-a vapu.h kum-arasya $ kr-i.dato 'sya mah-atmana.h | *HV_106.6*1148:4 | baliputro mah-av-iryo $ vismaya.m parama.m gata.h || *HV_106.6*1148:5 | tasya buddhi.h samutpann-a $ tapa/s cartu.m sud-aru.nam | *HV_106.6*1148:6 | rudrasy-ar-adhan-arth-aya $ yath-asya sy-am aha.m suta.h || *HV_106.6*1148:7 | tato 'glapayad -atm-ana.m $ tapas-a so 'surottama.h | *HV_106.6*1148:8 | deva/s ca parama.m to.sa.m $ jag-ama ca sahomay-a || *HV_106.6*1148:9 | n-ilaka.n.tha.h par-a.m pr-iti.m $ gatv-a c-asuram abrav-it | *HV_106.6*1148:10 | vara.m v.r.n-i.sva bhadra.m te $ yat te manasi vartate || *HV_106.6*1148:11 | atha b-a.no 'brav-id v-akya.m $ devadeva.m san-atanam | *HV_106.6*1148:12 | devy-a.h putratvam icch-ami $ tvay-a datta.m trilocana || *HV_106.6*1148:13 | /sa.mkara/s ca tathety uktv-a $ rudr-a.n-im idam abrav-it | *HV_106.6*1148:14 | kan-iy-an k-artikeyasya $ putro 'ya.m pratig.rhyat-am || *HV_106.6*1148:15 | yatrotthito mah-asena.h $ so 'gnijo rudhire pure | *HV_106.6*1148:16 | tatrodde/se pura.m c-asya $ bhavi.syati na sa.m/saya.h || *HV_106.6*1148:17 | n-amn-a tac cho.nitapura.m $ bhavi.syati purottamam | *HV_106.6*1148:18 | may-abhigupta.m /sr-imanta.m $ na ka/scit prasahi.syati || *HV_106.6*1148:19 | tata.h sa nivasan b-a.na.h $ pure /so.nitas-ahvaye | *HV_106.6*1148:20 | r-ajya.m pra/s-asate divya.m $ k.sobhayan sarvadevat-a.h || *HV_106.6*1148:21 | atha v-iryamadotsikto $ b-a.no b-ahusahasrav-an | *HV_106.6*1148:22 | acintayan devaga.n-an $ yuddham -ak-a;nk.sate sad-a || *HV_106.6*1148:23 | dhvaja.m c-asya dadau pr-ita.h $ kum-aro hy agnitejasam | *HV_106.6*1148:24 | v-ahana.m caiva b-a.nasya $ may-ura.m d-iptatejasam || *HV_106.6*1148:25 | na dev-a na ca gandharv-a $ na yak.s-a na ca pannag-a.h | *HV_106.6*1148:26 | tasya yuddhe vyati.s.thanta $ devadevasya tejas-a || *HV_106.6*1148:27 | tryambaken-abhigupta/s ca $ darpotsikto mah-asura.h | *HV_106.6*1148:28 | bh-uyo m.rgayate yuddha.m $ /s-ulina.m so 'bhyagacchata | *HV_106.6*1148:29 | [k: After line 8 of *1148, D6 T1.2 G M Bom. Poona eds. G(ed.) ins.: :k] -ar-adhya ca jagann-atha.m $ /sa.mkara.m v.r.sav-ahanam | *HV_106.6*1148A:1 | /s-ulina.m bhasmadigdh-a;nga.m $ giriv-asarata.m sad-a || *HV_106.6*1148A:2 | ja.tina.m mu.n.dina.m nitya.m $ tryak.sa.m girisut-a/srayam | *HV_106.6*1148A:3 | tu.s.t-ava devam -i/s-ana.m $ vare.sya.m varada.m /sivam || *HV_106.6*1148A:4 | {b-a.na.h} namas te bhasmadigdh-a;nga $ /s-uline te namo nama.h | *HV_106.6*1148A:5 | namo vir-upar-up-aya $ /sma/s-ananirat-aya ca || *HV_106.6*1148A:6 | har-aya harir-up-aya $ /sa.mkar-aya namo nama.h | *HV_106.6*1148A:7 | namas tubhya.m vir-up-ak.sa $ vy-aghracarmaniv-asine || *HV_106.6*1148A:8 | namas tu.n.d-aya dev-aya $ nagn-aya vika.t-aya | *HV_106.6*1148A:9 | j?n-anaprad-ayine tubhya.m $ yogine yatacetase || *HV_106.6*1148A:10 | nama -ady-aya b-ij-aya $ v.r.s-aya v.r.sar-upi.ne | *HV_106.6*1148A:11 | namo ghor-aya ghor-aya $ ghoraghor-aya te nama.h || *HV_106.6*1148A:12 | ghorapriy-aya ghor-aya $ rudr-aya v.r.sa.n-aya ca | *HV_106.6*1148A:13 | v.r.saskandh-aya mogh-aya $ gadine kha;ngine nama.h || *HV_106.6*1148A:14 | mu.n.d-ay-atha vir-up-aya $ v-amadev-aya te nama.h | *HV_106.6*1148A:15 | namo dak.samakhaghn-aya $ bhaganetrahar-aya ca || *HV_106.6*1148A:16 | nama.h smaravin-a/s-aya $ guhapitre namo nama.h | *HV_106.6*1148A:17 | namas tubhya.m namas tubhya.m $ dv-ipicarmaniv-asine || *HV_106.6*1148A:18 | namo nama.h pa/supate $ sarv-atman sarvabh-avana | *HV_106.6*1148A:19 | manoratho jagann-atha $ p-uryat-a.m bh-avan-at || *HV_106.6*1148A:20 | eva.m stuto jagann-atha.h $ /s-ul-i v.r.sabhaketana.h | *HV_106.6*1148A:21 | [k: After line 13 of *1148, ?N2 Ds2 M2.3 (first time) repeat 6cd. While Ds1 (marg.) ins.: :k] dehi b-ahusahasra.m me $ devebhya/s c-apy avadhyat-am | *HV_106.6*1148B | sa rudram abhigamy-atha $ pra.nipaty-abhiv-adya ca & balis-unur ida.m v-akya.m % papraccha v.r.sabhadhvajam // HV_106.7 // asak.rn nirjit-a dev-a.h $ sas-adhy-a.h samarudga.n-a.h & may-a balamadotsek-at % sasainyena tav-a/sray-at // HV_106.8 // [k: K1.4 ?N2.3 V1.2 B D (except D6) ins.: :k] ima.m de/sa.m sam-agamya $ vasanti sma pure sukham | *HV_106.8*1149 | te par-ajayasa.mtrast-a $ nir-a/s-a matpar-ajaye & n-akap.r.s.tham up-agamya % nivasanti yath-asukham // HV_106.9 // so 'ha.m nir-a/so yuddhasya $ j-ivita.m n-adya k-amaye & ayudhyato v.rth-a hy e.s-a.m % b-ah-un-a.m dh-ara.na.m mama // HV_106.10 // tad br-uhi mama yuddhasya $ kaccid -agamana.m bhavet & na me yuddha.m vin-a deva % ratir asti pras-ida me // HV_106.11 // tata.h prahasya bhagav-an $ abrav-id v.r.sabhadhvaja.h & bhavit-a b-a.na yuddha.m te % tath-a tac ch.r.nu d-anava // HV_106.12 // dhvajasy-asya yad-a bha;ngas $ tava t-ata bhavi.syati & svasth-ane sth-apitasy-atha % tad-a yuddha.m bhavi.syati // HV_106.13 // ity evam ukta.h prahasan $ b-a.na.h subahu/so mud-a & prasannavadano bh-utv-a % p-adayo.h patito 'brav-it // HV_106.14 // di.s.ty-a b-ahusahasrasya $ na v.rth-a dh-ara.na.m mama & di.s.t-a sahasr-ak.sam aha.m % vijet-a punar -ahave // HV_106.15 // -anandaj-a/srup-ur.n-abhy-a.m $ netr-abhy-am arimardana.h & pa?nc-a?njali/satair deva.m % p-ujayan patito bhuvi // HV_106.16 // {mahe/svara uv-aca} utti.s.thotti.s.tha b-ah-un-am $ -atmana.h svakulasya ca & sad.r/sa.m pr-atsyase v-ire % yuddham apratima.m ra.ne // HV_106.17 // evam uktas tato b-a.nas $ tryambakena mah-atman-a & har.se.n-abhyutthita.h /s-ighra.m % natv-a sa v.r.sabhadhvajam // HV_106.18 // /sitika.n.thavis.r.s.tas tu $ b-a.na.h parapura.mjaya.h & yayau svabhavana.m yena % yatra dhvajag.rha.m mahat // HV_106.19 // tatropavi.s.ta.h prahasan $ kumbh-a.n.dam idam abrav-it & priyam -avedayi.sy-ami % bhavato manaso 'nugam // HV_106.20 // [k: D6 T1.2 G1.3--5 M1--3 ins.: :k] yen-aham iha sa.mpr-apta.h $ kumbh-a.n.da /s.r.nu me vaca.h | *HV_106.20*1150 | ity evam ukta.h prahasan $ b-a.nam apratima.m ra.ne & prov-aca r-ajan ki.m tv etad % vaktuk-amo 'si matpriyam \ vismayot phullanayana.h # prahar.s-ad iva sattama // HV_106.21 // [k: N(except /S1 ) T4 G5 ins.: :k] tvattas tac chrotum icch-ami $ vara.m ki.m labdhav-an asi | *HV_106.21*1151 | [k: ?N V B2 Ds2 D2.6 T4 G5 cont.: :k] devadevapras-ad-at tu $ skandasya ca mah-atmana.h | *HV_106.21*1152:1 | -ipsita.m ki.m tvay-a pr-apta.m $ tan me br-uhi mah-asura | *HV_106.21*1152:2 | /sitika.n.thapras-adena $ skandagop-ayanena ca & kaccin trailokyar-ajya.m te % vy-adi.s.ta.m /s.rlap-a.nin-a // HV_106.22 // kaccid indras tava bhay-at $ p-at-alam upay-asyati & kaccid vi.s.nuparitr-asa.m % vimok.syanti dite.h sut-a.h // HV_106.23 // yasya cakrabhayatrast-a $ vasanti salil-a/saye & kaccic ch-ar;ngagad-ap-a.ne.h % sthitasya param -ahave \ na vi.s.nor bhayasa.mtr-as-at # pray-asyanti di/so 'sur-a.h // HV_106.24 // p-at-alav-asam uts.rjya $ kaccit tava bal-a/sray-at & vibudh-av-asanirat-a % bhavi.syanti mah-asur-a.h // HV_106.25 // balir vi.s.nubal-akr-anto $ baddhas tava pit-a n.rpa & salilaugh-ad vini.hs.rtya % kaccid r-ajyam av-apsyati // HV_106.26 // divyam-aly-ambaradhara.m $ divyasraganulepanam & kaccid vairocani.m t-ata % drak.sy-ama.h pitara.m tava // HV_106.27 // kaccintrabhi.h kramai.h p-urva.m $ h.rt-a.ml lok-an im-an prabho & puna.h praty-anayi.sy-amo % jitv-a sarv-an divaukasa.h // HV_106.28 // snigdhagambh-iranirgho.sa.m $ /sa?nkhasvanapurojavam & kaccin n-ar-aya.na.m deva.m % je.sy-ama.h samiti.mjayam // HV_106.29 // kaccid v.r.sadhvajas t-ata $ pras-adasumukhas tava & yath-a te h.rdayotkampa.h % s-a/srubindu.h pravartate // HV_106.30 // kaccid -i/svarato.se.na $ k-arttikeyamatena ca & pr-aptav-an asi sarve.s-am % asm-aka.m p-arthiva.m padam // HV_106.31 // iti kumbh-a.n.davacanai/s $ codita.h puru.sar.sabha.h & b-a.no v-acam asa.msakt-a.m % prov-aca vadat-a.m vara.h // HV_106.32 // [k: /S1 B1 D6 T4 ins. after 32 and T1.2 g M ins. after *1153 ad additionnal colophon, while T1.2 G M ins.: :k] n-itimantam ath-am-atyam $ anayo n-itimat tad-a | *HV_106.32*1153 | [k: [Colophon] :k] cir-at prabh.rti kumbh-a.n.da $ na yuddha.m pr-apyate may-a & tad-a may-a mud-a p.r.s.ta.h % /sitika.n.tha.h prat-apav-an // HV_106.33 // [k: D2.3 ins.: :k] tato 'ha.m patito m-urdhn-a $ devadevasya dh-imata.h | *HV_106.33*1154 | yuddh-abhil-a.sa.h sumah-an $ deva sa.mj-ayate mama & api pr-apsy-amy aha.m yuddha.m % manasas tu.s.tik-arakam // HV_106.34 // [k: D3 ins.: :k] vij?napta.h sa may-a deva $ pr-aha m-a.m v.r.sabhadhvaja.h | *HV_106.34*1155 | tato 'ha.m devadevena $ hare.n-amitragh-atin-a & prahasya sucira.m k-alam % ukto 'dya vacana.m priyam // HV_106.35 // pr-apsyase sumahad yuddha.m $ tva.m b-a.n-apratima.m mahat & may-uradhvajabha;ngas te % bhavi.syati yad-asura // HV_106.36 // [k: N(except /S1 K2 D3) T1.2.4 G ins.: :k] tad-a tva.m pr-apsyase yuddha.m $ sumahad ditinandana | *HV_106.36*1156 | tato 'ha.m paramapr-ito $ bhagavanta.m v.r.sadhvajam & pra.namya /siras-a deva.m % tav-antikam up-agata.h // HV_106.37 // ity evam ukta.h kumbh-a.n.da.h $ prov-aca n.rpati.m tad-a & aho na /sobhana.m r-ajan % yad eva.m bh-a.sase vaca.h // HV_106.38 // eva.m kathayator eva $ tayor anyonyam ucchrita.h & dhvaja.h pap-ata vegena % /sakr-a/sanisam-ahata.h // HV_106.39 // ta.m tath-a patita.m d.r.s.tv-a $ so 'suro dhvajam uttamam & prahar.sam atula.m lebhe % mene c-ahavam -agatam // HV_106.40 // tata/s cakampe vasudh-a $ /sakr-a/sanisam-ahat-a & nan-ad-antarhito bh-umau % v.r.sada.m/so jagarja ca // HV_106.41 // dev-an-am api yo deva.h $ so 'py avar.sata v-asava.h & /so.nita.m /so.nitapure % sarvata.h puram antik-at // HV_106.42 // s-urya.m bhittv-a maholk-a ca $ pap-ata dhara.n-itale & svapak.se codita.h s-uryo % bhara.n-i.m samap-i.dayat // HV_106.43 // caityav.rk.se.su sahas-a $ dh-ar-a.h /satasahasra/sa.h & /so.nitasy-asravan ghor-a % nipetus t-arak-a bh.r/sam // HV_106.44 // r-ahur agrasad -adityam $ aparva.ni vi/s-a.m pate & lokak.sayakare k-ale % nirgh-ata/s c-abhavan mah-an // HV_106.45 // dak.si.n-a.m di/sam -asth-aya $ dh-umaketu.h sthito 'bhavat & ani/sa.m c-apy avicchinn-a % vavur v-at-a.h sud-aru.n-a.h // HV_106.46 // /svetalohitaparyanta.h $ k.r.s.nagr-ivas ta.diddyuti.h & trivar.na.h parigho bh-ano.h % sa.mdhy-ar-agam ath-av.r.not // HV_106.47 // vakram a;ng-araka/s cakre $ k.rttik-asu bhaya.mkara.h & b-a.nasya janmanak.satra.m % bhartsayann iva sarva/sa.h // HV_106.48 // aneka/s-akha/s caitya/s ca $ nipap-ata mah-itale & arcita.h sarvakany-abhir % d-anav-an-a.m mah-atman-am // HV_106.49 // eva.m vividhar-up-a.ni $ nimitt-ani ni/s-amayan & b-a.no balamadonmatto % ni/scaya.m n-adhigacchati // HV_106.50 // vicet-as tv abhavat pr-aj?na.h $ kumbh-a.n.das tattvadar/siv-an & b-a.nasya sacivas tatra % k-irtayan bahu kilbi.sam // HV_106.51 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T1.2.4 G ins.: :k] utp-at-a hy atra d.r/syante $ kathayanto na/sobhanam | *HV_106.51*1157:1 | tava r-ajyavin-a/s-aya $ bhavi.syanti na sa.m/saya.h || *HV_106.51*1157:2 | vaya.m c-anye ca saciv-a $ bh.rty-a ye ca tav-anug-a.h | *HV_106.51*1157:3 | k.saya.m y-asyanti nacir-at $ sarve p-arthiva durnay-at || *HV_106.51*1157:4 | yath-a /sakradhvajataro.h $ svadarp-at patana.m bhavet | *HV_106.51*1157:5 | ra.nam -ak-a;nk.sato moh-at $ tath-a b-a.nasya nardata.h || *HV_106.51*1157:6 | devadevapras-ad-at tu $ trailokyavijaya.m gata.h | *HV_106.51*1157:7 | utsek-ad d.r/syate n-a/so $ yuddh-ak-a;nk.s-i nanarda ha | *HV_106.51*1157:8 | b-a.na.h pr-itaman-as tv eva $ papau p-anam anuttamam & daityad-anavan-ar-ibhi.h % s-ardham uttamavikrama.h // HV_106.52 // kumbh-a.n.da/s cintay-avi.s.to $ r-ajave/sm-abhyay-at tad-a & acintayac ca tattv-artha.m % tais tair utp-atadar/sanai.h // HV_106.53 // r-aj-a pram-ad-i durbuddhir $ jitak-a/s-i mah-asura.h & yuddham ev-abhila.sate % na do.s-an pa/syate mad-at // HV_106.54 // mahotp-atabhaya.m caiva $ na tan mithy-a bhavi.syati & ap-id-an-i.m bhaven mithy-a % sarvam utp-atadar/sanam // HV_106.55 // iha tv -aste trinayana.h $ k-arttikeya/s ca v-iryav-an & tenotpanno 'pi do.so na.h % kaccid gacchet par-abhavam // HV_106.56 // utpannado.saprabhava.h $ k.sayo 'ya.m bhavit-a mah-an & do.s-a.n-a.m na bhaven n-a/sa % iti me dh-iyate mati.h // HV_106.57 // niyata.m do.sa ev-aya.m $ bhavi.syati na sa.m/saya.h & daur-atmy-an n.rpater asya % do.sabh-ut-a hi d-anav-a.h // HV_106.58 // devad-anavasa.mgh-an-a.m $ ya.h kart-a bhuvanaprabhu.h & sa bhava.h k-arttikeya/s ca % k.rtav-aso hi na.h pure // HV_106.59 // pr-a.nai.h priyataro nitya.m $ bhavasya tu guha.h sad-a & tad vi/si.s.ta/s ca b-a.no 'pi % bhavasya satata.m priya.h // HV_106.60 // [k: K1.2 ?N V B Ds D2.4.5 (marg.).6 T1.2.4 G1.3.4 ins. (G2 after 60ab): :k] darpotsek-at tu n-a/s-aya $ vara.m y-acitav-an bhavam | *HV_106.60*1158:1 | yuddhaheto.h sa lubdhas tu $ sarvath-a na bhavi.syati || *HV_106.60*1158:2 | yadi vi.s.nupurog-a.n-am $ indr-ad-in-a.m divaukas-am | *HV_106.60*1158:3 | bhavit-a hy abhayat pr-aptir $ bhavahast-at k.rt-a bhavet | *HV_106.60*1158:4 | etayo/s ca hi ko yuddha.m $ kum-arabhavayor iha & /sakto d-atu.m sam-agamya % b-a.nas-ah-ayyak-a;nk.si.no.h // HV_106.61 // [k: N (except /S1) T1.2.4 G1.3.4 ins. (G5 after 58ab; G2 cont. after *1158): :k] na ca devavaco mithy-a $ bhavi.syati katha.mcana | *HV_106.61*1159:1 | bhavi.syati mahad yuddha.m $ sarvadaityavin-a/sanam | *HV_106.61*1159:2 | eva.m sa cintay-avi.s.ta.h $ kumbh-a.n.das tattvadar/siv-an & svastipra.nihit-a.m buddhi.m % cak-ara sa mah-asura.h // HV_106.62 // ye hi devair virudhyante $ pu.nyakarmabhir -ahave & yath-a balir niyamitas % tath-a te y-anti sa.mk.sayam // HV_106.63 // [h: HV (CE) chapter 107, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by André Couture, version of August 2nd :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} kr-i.d-avih-aropagata.h $ kad-acid abhavad bhava.h & devy-a saha nad-it-ire % ramye /sr-imati sa prabhu.h // HV_107.1 // /sat-ani tatr-apsaras-a.m $ cikr-i.du/s ca samantata.h & sarvartukavane ramye % gandharvapatayas tath-a // HV_107.2 // kusumai.h p-arij-atasya $ pu.spai.h sa.mt-anakasya ca & gandhodd-amam iv-ak-a/sa.m % nad-it-ira.m ca sarva/sa.h // HV_107.3 // ve.nuv-i.n-am.rda;ngai/s ca $ pa.navai/s ca sahasra/sa.h & v-adyam-anai.h sa /su/sr-ava % g-itam apsaras-a.m tad-a // HV_107.4 // s-utam-agadhakalpai/s c-apy $ astuvann apsaroga.n-a.h & devadeva.m suvapu.sa.m % sragvi.na.m raktav-asasam // HV_107.5 // [k: ?N2 V1.2 B Ds D1.5.6 Bom. Poona eds. G(ed.) ins.: :k] hara.m sahoma.m varada.m $ ramayanti manoram-a.h | *HV_107.5*1160 | tatas tu devy-a r-upe.na $ vikralekh-a var-apsar-a.h & bhava.m pras-aday-am -asa % dev-i ca pr-ahasat tad-a // HV_107.6 // [k: N(except /S1) T1.2.4 G ins.: :k] pras-adayant-im -i/s-ana.m $ prahasanty apsarogan-a.h | *HV_107.6*1161:1 | bhavasya p-ar.sad-a divy-a $ n-an-ar-up-a mahaujasa.h || *HV_107.6*1161:2 | devy-a hy anuj?nay-a sarve $ kr-i.dante tatra tatra ha || *HV_107.6*1161:3 | atha te p-ar.sad-as tatra $ rahasye suvipa/scita.h | *HV_107.6*1161:4 | mah-adevasya r-upe.na $ tac cihna.m r-upam -asthit-a.h | *HV_107.6*1161:5 | [k: T1.2 G1.3--5 cont.: :k] nan.rtur bh-utapatayo $ vicitr-abhinay-anvit-a.h | *HV_107.6*1162 | tato devy-as tu r-upe.na $ l-ilay-a vadanena ca & dev-i prah-asa.m mumuce % t-a/s caiv-apsarasas tad-a // HV_107.7 // tata.h kilikil-a/sabda.h $ pr-adurbh-uta.h samantata.h & prahar.sam atula.m c-api % lebhe pr-itaman-a bhava.h // HV_107.8 // b-a.nasya duhit-a kany-a $ tatro.s-a n-ama bh-amin-i & deva.m prakr-i.dita.m d.r.s.tv-a % devy-a saha nad-igatam // HV_107.9 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T1.2.4 G ins.: :k] d-ipyam-ana.m mah-adeva.m $ dv-ada/s-adityatejasam | *HV_107.9*1163:1 | n-an-ar-upa.m vapu.h k.rtv-a $ devy-a.h priyacik-ir.say-a | *HV_107.9*1163:2 | u.s-a manoratha.m cakre $ p-arvaty-a.h sa.mnidhau tad-a & dhany-a hi bhart.rsahit-a % ramyanty eva.m sam-agat-a.h // HV_107.10 // [k: N (except /S1 K2 ?N1 D3) T1.2.4 G ins.: :k] manas-a tv atha sa.mkalpam $ u.say-a bh-a.sita.m tath-a | *HV_107.10*1164 | vij?n-aya tam abhipr-ayam $ u.s-ay-a.h parvat-atmaj-a & pr-aha dev-i tato v-akyam % u.s-a.m har.sayat-i /sanai.h // HV_107.11 // u.se /s-ighra.m tvam apy eva.m $ bhartr-a saha rami.syasi & yath-a devo may-a s-ardha.m % /sa.mkara.h /satrus-udana.h // HV_107.12 // evam ukte tad-a devy-a $ v-akye cint-avilek.sa.n-a & u.s-a bh-ava.m h.rd-a cakre % bhartr-a ra.msye kad-a saha // HV_107.13 // tato haimavat-i v-akya.m $ sa.mprahasyedam abrav-it & u.se /s.r.nu.sva kaly-a.ni % yad-a sa.myogam e.syasi // HV_107.14 // vai/s-akhe m-asi harmyasth-a.m $ dv-ada/sy-a.m tv-a.m dinak.saye & dhar.sayi.syati ya.h svapne % sa te bhart-a bhavi.syati // HV_107.15 // evam ukt-a daityasut-a $ kany-aga.nasam-av.rt-a & ap-akr-amata har.se.na % ramam-a.n-a yath-asukham // HV_107.16 // [k: K1.3.4 ?N1.2 V B D T1.2.4 G ins.: :k] tata.h sakh-ibhir h-asyant-i $ har.se.notphullalocan-a | *HV_107.16*1165:1 | t-alik-asa.mnip-atai/s ca $ anyonya.m jaghnur -urjit-a.h || *HV_107.16*1165:2 | ki.mnaryo yak.sakany-a/s ca $ n-agadaitye/sakanyak-a.h | *HV_107.16*1165:3 | apsaroga.nakany-a/s ca $ u.s-ay-a.h sakhit-a.m gata.h || *HV_107.16*1165:4 | ukt-a ca tatra t-abhi.h s-a $ bhart-a tava var-anane | *HV_107.16*1165:5 | bhavi.syaty acire.naiva $ devy-a vacanakalpita.h || *HV_107.16*1165:6 | na hi devy-a vaco mithy-a $ bhavi.syati kad-acana | *HV_107.16*1165:7 | r-up-abhijanasa.mpanna.h $ pati.h sa.mkalpitas tay-a || *HV_107.16*1165:8 | u.s-a sakh-in-a.m tad v-akya.m $ pratip-ujya yath-avidhi | *HV_107.16*1165:9 | datta.m manoratha.m devy-a $ bh-avayant-i vyati.s.thata | *HV_107.16*1165:10 | tata.h kr-i.d-avih-ara.m tam $ anubh-uya sahomay-a & [k: K2 ins.: :k] jag-ama bhagav-an deva.h $ svapura.m tripur-antak.rt | *HV_107.17ab*1166 | [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] devadevo jagann-atha $ up-ara.ms-it tato hara.h | *HV_107.17ab*1167 | gate 'hani puna.h sarv-as % t-a n-aryo jagmur adbhut-a.h // HV_107.17 // [k: N (except /S1 K2 D6; ?N1 om.) T1.2.4 G ins.: :k] yayu.h sv-an -alay-an sarv-a $ dev-i c-adar/sa.na.m gat-a | *HV_107.17*1168 | k-a/s cid a/svais tath-a y-anair $ gajair any-as tath-a rathai.h & pura.m pravivi/sur h.r.s.t-a.h % k-a/scid -ak-a/sam -asthit-a.h // HV_107.18 // tato harmye /say-an-a.m tu $ vai/s-akhe m-asi bh-amin-im & dv-ada/sy-a.m /suklapak.sasya % sakh-iga.nav.rt-a.m tad-a // HV_107.19 // yathokta.h puru.sa.h svapne $ dhar.say-am -asa t-am u.s-am & vive.s.tam-an-a.m rudat-i.m % devy-a vacanacodita.h // HV_107.20 // s-a svapne dhar.sit-a tena $ str-ibh-ava.m c-api lambhit-a & /so.nit-akt-a prarudat-i % sahasaivotthit-a ni/si // HV_107.21 // t-a.m tath-a rudat-i.m d.r.s.tv-a $ sakh-i bhayasamanvit-am & citralekh-a vaca.h snigdham % uv-aca param -adbhutam // HV_107.22 // u.se m-a bhai.h kim eva.m tva.m $ rudat-i paritapyase & bale.h sutasut-a ca tva.m % prakhy-at-a ki.m bhay-anvit-a // HV_107.23 // na bhaya.m vidyate loke $ tava subhru vi/se.sata.h & bhayadas tava v-amoru % pit-a dev-antako ra.ne // HV_107.24 // utti.s.thotti.s.tha bhadra.m te $ vi.s-ada.m m-a k.rth-a.h /subhe & naiva.mvidhe.su v-ase.su % bhayam asti var-anane // HV_107.25 // asak.rd devasahita.h $ /sac-ibhart-a sure/svara.h & apr-apta eva nagara.m % pitr-a te m.rdito ra.ne \ aya.m devasam-uhasya # bhayadas te pit-a ra.ne // HV_107.26 // [k: After 107.26cd, D6 T1 G1.2.4.5 M G(ed.) ins.: :k] air-avata.h sa m.rdito $ gaday-a c-asya bh-amini | *HV_107.26*1169:1 | nir-a/so j-ivite so 'bh-ud $ vajrap-a.ni.h sah-amarai.h | *HV_107.26*1169:2 | [k: After 107.26, N (except /S1) T4 G5 ins.: :k] mah-asuravara.h /sr-im-an $ bale.h putro mah-abala.h || *HV_107.26*1170:1 | eva.m s-abhihit-a sakhy-a $ b-a.naputr-i ya/sasvin-i | *HV_107.26*1170:2 | svapnar-upa.m yath-a d.r.stva.m $ nyavedayad anindit-a | *HV_107.26*1170:3 | {u.sov-aca} eva.m sa.md-u.sit-a s-adhv-i $ katha.m j-ivitum utsahe & pitara.m ki.m nu vak.sy-ami % deva/satrum ari.mdamam // HV_107.27 // eva.m sa.md-u.sa.nakar-i $ va.m/sasy-asya mahaujasa.h & /sreyo hi mara.na.m manye % na me /sreyo 'dya j-ivitam // HV_107.28 // [k: K1.3.4 ?N2 V B D T4 G1.2.5 G (ed.) ins.: :k] -ipsito v-a yatha ko 'pi $ puru.so 'dhigato hi me | *HV_107.28*1171:1 | j-agrat-iva yath-aha.m sy-am $ avastheya.m k.rt-a mama | *HV_107.28*1171:2 | ni/s-ay-a.m j-agrat-i v-aha.m $ n-it-a kena da/s-am im-am | *HV_107.28*1171:3 | katham eva.m k.rt-a n-ama $ kany-a j-ivitum utsahe & kulopakro/sanakar-i % kul-a;ng-ar-a nir-a/srey-a \ j-ivitu.m sp.rhayen n-ar-i # s-adhv-in-am agrata.h sthit-a // HV_107.29 // ity eva.m b-a.spap-ur.n-ak.s-i $ sakh-ijanav.rt-a tad-a & vilal-apa cira.m k-alam % u.s-a kamalalocan-a // HV_107.30 // an-athavatt-a.m rudat-i.m $ sakhya.h vicetasa.h & -ucur a/srupar-it-ak.sya % u.s-a.m sarv-a.h sam-agat-a.h // HV_107.31 // du.s.tena manas-a devi $ /subha.m yadi v-asubham & kriyate na ca te subhru % kaccid du.s.ta.m manas tava // HV_107.32 // [k: N (except /S1) T4 G1.2.5 ins.: :k] prasabha.m devi sa.myog-ad $ yadi bhukt-asi bh-amini | *HV_107.32*1172 | svapnayogena kaly-a.ni $ vratalopo na vidyate & vyabhic-are.na te devi % n-asti ka/scid vyatikrama.h // HV_107.33 // [k: N (except /S1) T4 G1.2.5 ins.: :k] na ca svapnak.rto do.so $ martyaloke 'sti sundari | *HV_107.33*1173:1 | eva.m viprar.sayo devi $ dharmaj?n-a.h kathayanti vai | *HV_107.33*1173:2 | manas-a caiva v-ac-a ca $ karma.n-a ca vi/se.sata.h & du.s.t-a y-a tribhir etais tu % p-ap-a s-a procyate bhuvi // HV_107.34 // na va te du.syate bh-iru $ mana.h prajavita.m sad-a & katha.m tva.m do.sadu.s.t-a vai % niyat-a brahmac-ari.n-i // HV_107.35 // yadi supt-a sat-i s-adhv-i $ /suddhabh-av-a manasvin-i & im-am avasth-a.m n-it-a tva.m % naiva dharmo vilupyate // HV_107.36 // yasy-a du.s.ta.m mana.h p-urva.m $ karma.n-a copap-aditam & t-am -ahur asat-i.m n-ama % sat-i tvam asi bh-amini // HV_107.37 // kulaj-a r-upasa.mpann-a $ niyat-a brahmac-ari.n-i & im-am avasth-a.m n-it-asi % k-alo hi duratikrama.h // HV_107.38 // ity eva.m ukt-a.m rudat-i.m $ b-a.spe.n-av.rtalocan-am & kumbh-a.n.daduhit-a v-akya.m % parama.m tv idam abrav-it // HV_107.39 // [k: N (except /S1) T4 G1.2.5 ins.: :k] tyaja /soka.m vi/s-al-ak.si $ ap-ap-a tva.m var-anane | *HV_107.39*1174:1 | sm.rta.m me yad ida.m v-akya.m $ y-ath-atathyena tac ch.r.nu | *HV_107.39*1174:2 | u.se yad ukt-a devy-asi $ bhart-ara.m dhy-ayat-i tad-a & sam-ipe devadevasya smara % bh-amini tad vaca.h // HV_107.40 // dv-ada/sy-a.m /suklapak.sasya $ vai/s-akhe m-asi yo ni/si & harmye /say-an-a.m rudat-i.m % str-ibh-avam upane.syati // HV_107.41 // bhavit-a sa hi te bhart-a $ /s-ura.h /satrunibarha.na.h & ity uv-aca tato h.r.s.t-a % dev-i tava manogatam // HV_107.42 // na hi tad vacana.m mithy-a $ p-arvaty-a yad ud-ah.rtam & tattva.m kim idam atyartha.m % rodi.s-indunibh-anane // HV_107.43 // ity evam ukt-a vacana.m $ sm.rtv-a dev-ivacas tata.h & abhavan na.s.ta/sok-a s-a % b-a.naputr-i /subhek.sa.n-a // HV_107.44 // [k: ?N2 V3 ins.: :k] sm.rtv-a tu vacana.m devy-a.h $ pratyuv-aca sakh-i.m tad-a | *HV_107.44*1175 | {u.sov-aca} smar-ami bh-amini vaco $ devy-a.h kr-i.d-agate bhave & yathokta.m sarvam akhila.m % pr-apta.m harmyatale may-a // HV_107.45 // bhart-a tu mama yady e.sa $ lokan-athasya bh-aryay-a & vy-adi.s.ta.h sa katha.m j?neyas % tatra k-arya.m vidh-iyat-am // HV_107.46 // ity evam ukte vacane $ kumbh-a.n.daduhit-a puna.h & vy-ajah-ara yath-any-ayam % arthatattvavi/s-arad-a // HV_107.47 // na hi tasya kula.m devi $ na k-irtir n-api pauru.sam & ka/scij j-an-ati tattvena % kim ida.m tva.m vihanyase // HV_107.48 // ad.r.s.ta/s c-a/sruta/s caiva $ d.r.s.ta.h svapne tvay-anaghe & katha.m j?neyo bhaved bh-iru % so 'sm-abh-i ratitaskara.h // HV_107.49 // yena tvam asit-ap-a;nge $ mattak-a/sini vikram-at & rudat-i prasabha.m bhukt-a % pravi/sy-anta.hpura.m sakhi // HV_107.50 // na hy aya.m pr-ak.rta.h ka/scid $ ya.h pravi.s.ta.h prasahya na.h & nagara.m lokavikhy-atam % eka.h /satrunibarha.na.h // HV_107.51 // -adity-a vasavo rudr-a $ a/svinau ca mahaujasau & na /sakt-a.h /so.nitapura.m % prave.s.tu.m bh-imavikram-a.h // HV_107.52 // [k: D6 T1 G1.3--5 M1--3 ins.: :k] pur-i.m /s-asati b-a.ne tu $ jitv-a /sakra.m /sac-ipatim | *HV_107.52*1176 | so 'yam etai.h /satagu.no $ vi/si.s.ta.h /satrus-udana.h & pravi.s.ta.h /so.nitapura.m % b-a.nam -akramya m-urdhani // HV_107.53 // [k: S(except T4; T3 missing) ins.: :k] ko nu n-ama jagaty asmin $ mana.h kartu.m mah-asure | *HV_107.53*1177:1 | /s-asaty etat pura.m devi $ manu.syo j-ivitasp.rha.h | *HV_107.53*1177:2 | pravi/set tam avaj?n-aya $ b-a.na.m ki.m v-api dhar.sa.nam | *HV_107.53*1177:3 | yasy-a naiva.mvidho bhart-a $ bhaved yuddhavi/s-arada.h & kas tasy-a j-iviten-artho % bhogair v-a sy-ac chubhek.sa.ne // HV_107.54 // dhany-asy anug.rh-it-asi $ yasy-as te patir -id.r/sa.h & pr-apto devy-a.h pras-adena % p-arvaty-a mattak-a/sini // HV_107.55 // ida.m tu te k-aryatama.m $ /s.r.nu tva.m vai mayeritam & vij?neyo yasya putras tu % yan n-am-a yat kula/s ca sa.h // HV_107.56 // ity evam ukte vacane $ tatro.s-a k-amamohit-a & [k: T1.2 G M ins.: :k] taccharai/s ca sam-aviddh-a $ bhr-antalocanaviklav-a | *HV_107.57ab*1178:1 | da/s-am anty-a.m sam-asth-aya $ nidr-asukhavimohit-a | *HV_107.57ab*1178:2 | uv-aca kumbh-a.n.dasut-a.m % katha.m j?n-asy-amahe sakhi // HV_107.57 // [k: N (except /S1) T1 G2.5 ins.: :k] tvam eva cintaya sakhi $ nottara.m pratibh-ati me | *HV_107.57*1179:1 | svak-arye muhyate loko $ yath-a j-iva.m labh-amy aham || *HV_107.57*1179:2 | u.s-ay-a vacana.m /srutv-a $ r-am-a v-akyam ida.m puna.h | *HV_107.57*1179:3 | uv-aca rudat-i.m caiva $ kubh-a.n.datanay-a sakh-im || *HV_107.57*1179:4 | ku/sal-a te vi/s-al-ak.si $ sarvath-a sa.mdhivigrahe | *HV_107.57*1179:5 | apsar-a citralekh-a vai $ k.sipra.m vij?n-apyat-a.m sakhi || *HV_107.57*1179:6 | asy-a.h sarvam a/se.se.na $ trailokya.m vidita.m sad-a || *HV_107.57*1179:7 | evam ukt-a tadaivo.s-a $ har.se.n-agatavismay-a | *HV_107.57*1179:8 | t-am apsarasam -an-ayya $ citralekh-a.m sakh-i.m priy-am | *HV_107.57*1179:9 | k.rt-a?njalipu.t-a d-in-a $ u.s-a vacanam abrav-it | *HV_107.57*1179:10 | [k: B Ds cont.: :k] s-a tac chrutv-a tu vacanam $ u.s-ay-a.h parik-irtitam | *HV_107.57*1180:1 | -a/sv-asay-am -asa sakh-i.m $ b-a.naputr-i.m ya/sasvin-im | *HV_107.57*1180:2 | tata.h s-a cintay-avi.s.t-a $ vacana.m pr-aha durvaca.h & citralekh-am apsarasa.m % pra.nay-at t-a.m sakh-i.m sakh-i // HV_107.58 // parama.m /s.r.nu me v-akya.m $ yat tv-a.m vak.sy-ami bh-amini & bhart-ara.m yadi me 'dya tva.m % n-anayi.syasi matpriyam // HV_107.59 // k-anta.m padmapal-a/s-ak.sa.m $ mattam-ata;ngavikramam & tyak.sy-amy aha.m priy-an pr-a.n-a.ms % tata.h kamalalocane // HV_107.60 // vikralekh-abrav-id v-akyam $ u.s-a.m t-a.m hasat-i /sanai.h & nai.so 'rtha.h /sakyate 'sm-abhir % vettu.m bh-amini suvrate // HV_107.61 // [k: N (except /S1) T4 G2.5 ins.: :k] na kulena na var.nena $ na /s-ilena na r-upata.h | *HV_107.61*1181:1 | na de/sata/s ca vij?n-ata.h $ sa hi coro may-a sakhi | *HV_107.61*1181:2 | ki.m tu /sakyam ida.m k-arya.m $ buddhip-urva.m may-a sakhi & pr-aptu.m tac ch.r.nu me v-akya.m % yath-a k-amam av-apsyasi // HV_107.62 // [k: D1.5 ins.: :k] u.s-a.m har.sayat-i /sanai.h | *HV_107.62abc*1182:1 |* yath-a ca /sakyate 'sm-abhir | *HV_107.62abc*1182:2 |* devad-anavayak.s-a.n-a.m $ gandharvoragarak.sas-am & ye vi/si.s.t-a.h prabh-avena % r-upe.n-abhijanena ca // HV_107.63 // yath-apradh-an-a.ms t-an sarv-an $ -alikhi.sy-amy aha.m sakhi & manu.syaloke ye c-api % pravar-a lokavi/srut-a.h // HV_107.64 // saptar-atre.na te bh-iru $ dar/sayi.sy-ami t-an aham & tato vij?n-aya pa.t.tastha.m % bhart-ara.m pratilapsyase // HV_107.65 // [k: Ds1 ins.: :k] na dar/saye yadi sakhi $ tarhi vahnim aha.m vi/se | *HV_107.65*1183 | [k: Ds1 cont.: K1.3.4 ?N2 V B Dn Ds2 D1--6 T4 G1.2.5 ins.: :k] s-a citralekhay-a prokt-a $ u.s-ahitacik-ir.say-a | *HV_107.65*1184:1 | kriyat-am evam ity -aha $ citralekh-a.m sakh-i.m priy-am || *HV_107.65*1184:2 | tata.h ku/salahastatv-ad $ yath-alekhya.m samantata.h | *HV_107.65*1184:3 | ity uktv-a saptar-atre.na $ k.rtv-alekhyagat-a.ms tu t-an & citrapa.t.tagat-an mukhy-an % -anay-am -asa /sobhan-a // HV_107.66 // tata.h pr-ast-irya pa.t.ta.m s-a $ citralekh-a svaya.mk.rtam & [k: T1.2 G1.4.5 M ins.: :k] atyujjvala.m mah-acitra.m $ pi;ngavar.navibh-usitam | *HV_107.67ab*1185 | u.s-ay-a dar/say-am -asa % sakh-in-a.m ca vi/se.sata.h // HV_107.67 // ete deve.su ye mukhy-as $ tath-a d-anavava.m/saj-a.h & ki.m naroragayak.s-a.n-a.m % r-ak.sas-an-a.m ca sarva/sa.h // HV_107.68 // [k: K1.3.4 ?N2 V B D G1.2.5 ins.: :k] gandharv-asuradaity-an-a.m $ ye c-anye bhogina.h sm.rt-a.h | *HV_107.68*1186 | manu.sy-a.n-a.m ca sarve.s-a.m $ ye vi/si.s.tatam-a nar-a.h & tad et-an pa/sya sarv-a.ms tva.m % yath-abhilikhit-an may-a // HV_107.69 // yas te bhart-a yath-ar-upo $ yath-abhila.sita.h sakhi & ta.m tva.m pratyabhij-an-ihi % svapne ya.m d.r.s.tavaty asi // HV_107.70 // tata.h krame.na sarv-a.ms t-an $ d.r.s.tv-a s-a mattak-a/sin-i & [k: ?N2 V B Ds ins.: :k] devad-anavagandharva $ vidy-adharaga.n-an atha | *HV_107.71ab*1187 | at-itya ca yad-un sarv-an % dadar/sa yadunandanam // HV_107.71 // [k: D6 T1.2 G1.2.4.5 M ins.: :k] balabhadram atho d.r.s.tv-a $ pradyumnam atha s-atyakim | *HV_107.71*1188:1 | dadar/sa yadusi.mha.m ta.m $ pautra.m vi.s.nor mah-atmana.h | *HV_107.71*1188:2 | aniruddha.m ra.ne ruddha.m $ pa?ncab-a.nam iva sthitam || *HV_107.71*1188:3 | pa.te sthita.m tato d.r.s.tv-a $ v-ira.m citr-atman-a yadum | *HV_107.71*1188:4 | tatr-aniruddha.m d.r.s.tv-a s-a $ vismayot phullalocan-a & abrav-ic citralekh-a.m t-am % aya.m cora.h sa vai sakhi // HV_107.72 // yen-aha.m d-u.sit-a p-urva.m $ svapne harmyagat-a sat-i & so 'ya.m vij?n-atar-upo me % kutastyas taskara.h /subhe // HV_107.73 // citralekhe vadasvaina.m $ tattvato mama /sobhane & gu.na/s-il-abhijanato % n-ama ki.m c-asya bh-amini // HV_107.74 // [k: /S1 K1.2 ?N2 V B Ds D1.2.4--6 T4 G1.2.4.5 ins.: :k] tata.h pa/sc-ad vidh-asy-ami $ k-aryasy-asya vini/scayam | *HV_107.74*1189 | {citralekhov-aca} aya.m trilokyan-athasya $ napt-a k.r.s.nasya dh-imata.h & [k: T1 G M G(ed.) ins. after the ref., T2 after 74: :k] devadevo jagann-atha.h $ s-ak.s-ac cakragad-adhara.h | *HV_107.75*1190:1 | d-anav-an-a.m ra.ne hant-a $ vi.s.nur ji.s.nur jagatpati.h || *HV_107.75*1190:2 | yo vikrama.m jagann-athas $ trailokya.m sacar-acaram | *HV_107.75*1190:3 | nijaikapadapadme yo $ nil-inam akarod vibhu.h | *HV_107.75*1190:4 | tasy-aya.m devadevasya $ /sa;nkhacakragad-abh.rta.h | *HV_107.75*1190:5 | [k: For 75ab, T1.2 G M subst.: :k] pautra.h k.r.s.nasya vikhy-ata.h $ sarvaloke.su bh-amini | *HV_107.75ab*1191 | bhart-a tava vi/s-al-ak.si % pr-adyumnir bh-imavikrama.h // HV_107.75 // na hy asya tri.su loke.su $ sad.r/so 'sti par-akrame & utp-a.tya parvat-an e.sa % parvatair eva /s-atayet // HV_107.76 // dhany-asy anug.rh-it-asi $ yasy-as te yadupu.mgava.h & tryak.sapatny-a sam-adi.s.ta.h % sad.r/sa.h sajjana.h pati.h // HV_107.77 // {u.sov-aca} yady ena.m me vi/s-al-ak.si $ bhart-aram amaropamam & [k: After the ref.,K1.3.4 ?N2 V B D T4 G1.2.4.5 ins.: :k] tvam ev-atra vi/s-al-ak.si $ yogy-a bhava var-anane | *HV_107.78*1192:1 | a/saky-a hi gati/s c-any-a $ agaty-a me gatir bhava || *HV_107.78*1192:2 | antarik.sacar-a ca tva.m $ yogin-i k-amar-upi.n-i | *HV_107.78*1192:3 | up-aya/silpaku/sal-a $ k.sipram -anaya me priyam || *HV_107.78*1192:4 | up-aya/s cintyat-a.m bh-iru $ apratarkya.m priye sukham | *HV_107.78*1192:5 | siddh-arth-a sa.mnivartasva $ yenop-ayena sundari || *HV_107.78*1192:6 | bhaved -apatsu yan mitra.m $ tan mitra.m /sasyate budhai.h | *HV_107.78*1192:7 | k-am-art-a c-asmi su/sro.ni $ bhava me pr-a.nadh-ari.n-i | *HV_107.78*1192:8 | adya n-anayasi k.sipra.m % pr-a.n-a.ms tyak.sy-amy aha.m /subhe // HV_107.78 // u.s-ay-a vacana.m /srutv-a $ citralekh-abrav-id vaca.h & /srotum arhasi kaly-a.ni % vacana.m me /sucismite // HV_107.79 // yath-a b-a.nasya nagara.m $ rak.syate devi sarvata.h & dv-arak-api tath-a bh-iru % dur-adhar.s-a vi/se.sata.h // HV_107.80 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] ayasmayapraticchann-a $ guptadv-ar-a ca s-a pur-i | *HV_107.80*1193:1 | gupt-av.r.s.nikum-arai/s ca $ tath-a dv-arakav-asibhi.h || *HV_107.80*1193:2 | pr-ante salilasa.myukt-a $ vihit-a vi/svakarma.n-a | *HV_107.80*1193:3 | rak.syate puru.sair ghorai.h $ padman-abhasya /s-asan-at || *HV_107.80*1193:4 | /sailapr-ak-araparikh-a $ durgam-argaprave/sin-i | *HV_107.80*1193:5 | saptapr-ak-araracit-a $ parvatair dh-atuma.n.ditai.h | *HV_107.80*1193:6 | na ca /sakyam avij?n-atai.h $ prave.s.tu.m dv-arak-a.m pur-im & [k: T1.2 G M ins.: :k] n-anuyok.syasi m-a.m devi $ s-ahase 'smi.ms tu karma.ni | *HV_107.81ab*1194:1 | tato virama buddhi.m tva.m $ du.hpr-ap-at svapnavastuna.h | *HV_107.81ab*1194:2 | -atm-ana.m m-a.m ca rak.sasva % pitara.m ca vi/se.sata.h // HV_107.81 // {u.sov-aca} aniruddhasya vadana.m $ p-ur.nacandranibha.m sakhi & [k: /S1 M4 om. the ref. After the ref. ?N (except /S1 ?N1) T4 G1.2.4.5 ins.: :k] tava yogaprabh-ave.na $ /sakya.m tatra prave/sanam | *HV_107.82*1195:1 | ki.m me bahuvil-apena $ /sr-uyat-a.m sakhi k-ara.nam | *HV_107.82*1195:2 | yady aha.m ta.m na pa/sy-ami % y-asy-ami yamas-adanam // HV_107.82 // [k: N(except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] d-utam -as-adya k-ary-a.n-a.m $ siddhir bhavati bh-amini | *HV_107.82*1196:1 | tasm-ad dautyena me gaccha $ j-ivant-i.m m-a.m yad-icchasi | *HV_107.82*1196:2 | yadi tva.m me vij-an-asi $ sakhya.m prem.n-a ca bh-a.sitam & k.sipram -anaya me k-anta.m % pr-a.n-a.ms tyak.sy-ami v-a priy-an // HV_107.83 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] j-ivitasya hi sa.mdeha.m $ k.saya.m caiva kulasya ca | *HV_107.83*1197:1 | k-am-art-a hi na pa/syanti $ d-u.sa.na.m vai kulasya ca || *HV_107.83*1197:2 | prayatno yujyate k-arye $ .sviti /s-astranidar/sanam || *HV_107.83*1197:3 | tva.m ca /sakt-a vi/s-al-ak.si $ dv-arak-ay-a.h prave/sane | *HV_107.83*1197:4 | sa.mstut-asi may-a bh-iru $ kuru me priyadar/sanam | *HV_107.83*1197:5 | {citralekhov-aca} e.s-a gacch-amy aha.m bh-iru $ pravi/sya dv-arak-a.m pur-im & [k: K1 ?N2.3 V B Dn Ds D1--3.5 T4 G2.4.5 ins. after the ref.; D4 cont. after 1197*: :k] sarvath-a sa.mstut-a te 'ha.m $ v-akyair am.rtakalpakai.h | *HV_107.84*1198:1 | k-arit-a ca samudyoga.m $ priyai.h k-antai/s ca bh-a.sitai.h | *HV_107.84*1198:2 | bhart-aram -anay-amy adya % tava v.r.s.nikulodvaham // HV_107.84 // [k: N (except /S1 K1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] aniruddha.m mah-ab-ahu.m $ pravi/sya dv-arak-a.m pur-im | *HV_107.84*1199 | s-a vacas tathyam a/siva.m $ d-anav-an-a.m bhay-avaham & [k: D4 ins.: :k] y-adav-an-a.m tathaiv-aha.m $ kulodbh-utasamudbhavam | *HV_107.85ab*1200 | uktv-a c-antarhit-a k.sipra.m % citralekh-a manojav-a // HV_107.85 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] sakh-ibhi.h sahit-a hy -u.s-a $ cintayant-i sthit-a tu s-a | *HV_197.85*1201 | t.rt-iye tu muh-urte s-a $ na.s.t-a b-a.napur-at tad-a & [k: ?N2 V B Dn Ds D2.6 T4 G2.4.5 ins.: :k] sakh-ipriya.m cik-ir.sant-i $ p-ujayant-i tapodhan-an | *HV_107.86ab*1202 | k.sa.nena samanupr-apt-a % dv-arak-a.m k.r.s.nap-alit-am // HV_107.86 // kail-asa/sikhar-ak-arai.h $ pr-as-adair upa/sobhit-am & dadar/sa dv-arak-a.m caiva % divi t-areva sa.msthit-am // HV_107.87 // [h: HV (CE) chapter 108, transliterated by Julie Bélanger, proof--read by Horst Brinkhaus, version of February 4, 2003. :h] [k: After the ref., all Mss. (except /S1 ?N1 ins. a passage given in App. I (No. 33). :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tato dv-aravat-imadhye $ pr-ak-arair upa/sobhitam & [k: K1.2 ?N2 V B Dn Ds D1--5 ins. after App. I (No. 33); D6 after 1ab: :k] tato dv-aravat-imadhye $ k-amasya bhavana.m /subham | *HV_108.1*1203:1 | tatsam-ipe 'niruddhasya $ bhavana.m s-a sma pa/syati || *HV_108.1*1203:2 | sauvar.navedik-astambha.m $ rukmavaid-uryatora.nam | *HV_108.1*1203:3 | m-alyad-am-avasakta.m ca $ p-ur.nakumbhopa/sobhitam || *HV_108.1*1203:4 | barhika.n.th-anatagr-iva.m $ pr-as-adair ekasa.mcayai.h | *HV_108.1*1203:5 | ma.niprav-alasa.mst-ir.na.m $ divyagandharvan-aditam | *HV_108.1*1203:6 | dadar/sa bhavana.m yatra % pr-adyumnir avasat sukham // HV_108.1 // [k: avasat corrected for printed asat :k] tata.h pravi/sya sahas-a $ bhavana.m tasya tan mahat & [k: K1.3.4 V B D S (T3 missing) ins. (?N2 after the first occurence of 2ab): :k] tatr-aniruddha.m s-apa/syac $ citralekh-a var-apsar-a.h | *HV_108.2ab*1204 | dadar/sa madhye n-ar-i.n-a.m % t-ar-apatim ivoditam // HV_108.2 // kr-i.d-avih-are n-ar-ibhi.h $ sevyam-anam itas tata.h & pibanta.m madhu m-adhv-ika.m % /sriy-a paramay-a yutam \ var-asanagata.m tatra # yathaivailavila.m tath-a // HV_108.3 // [k: K ?N2.3 V B D (except D3) T4 G2.4.5 ins.: :k] v-adyate samat-ala.m ca $ g-iyate madhura.m tath-a | *HV_108.3*1205:1 | na ca tasya manas tatra $ tam ev-artham acintayat || *HV_108.3*1205:2 | striya.h sarvagu.nopet-a $ n.rtyante tatra tatra vai | *HV_108.3*1205:3 | na c-asya manasas tu.s.ti.m $ citralekh-a prapa/syati | *HV_108.3*1205:4 | na c-abhiramate bhogair $ na c-api madhu sevate | *HV_108.3*1205:5 | vyaktam asya hi tat svapna.m $ h.rdaye parivartate | *HV_108.3*1205:6 | iti tatraiva buddhy-a ca $ ni/scit-a gatas-adhvas-a | *HV_108.3*1205:7 | s-a d.r.s.tv-a paramastr-i.n-a.m $ madhye /sakradhvajopamam | *HV_108.3*1205:8 | [k: After line 3, K1 ?N2 B1 D6 ins.: :k] priy-asu g-iyam-an-asu $ n.rtyam-an-asu sarva/sa.h | *HV_108*1205.3*1205A | cintay-avi.s.tadeh-a s-a $ citralekh-a manasvin-i & katha.m k-aryam ida.m k-arya.m % katha.m svasti bhaven mama // HV_108.4 // s-antarhit-a cintayitv-a $ citralekh-a ya/sasvin-i & t-amasy-a ch-aday-am -asa % vidyay-a /subhalocan-a // HV_108.5 // harmye str-iga.namadhyastha.m $ k.rtv-a c-antarhita.m tad-a & utpap-ata g.rh-itv-a s-a % pr-adyumni.m yuddhadurmadam // HV_108.6 // s-a tam adhv-anam -agamya $ siddhac-ara.nasevitam & sahas-a /so.nitapura.m % pravive/sa manojav-a // HV_108.7 // [k: K ?N2.3 V B D T4 G2.4.5 G(ed.) ins.: :k] adar/sana.m tam -an-iya $ m-ayay-a k-amar-upi.n-i | *HV_108.7*1206:1 | aniruddha.m mah-abh-ag-a $ yatro.s-a tatra gacchati || *HV_108.7*1206:2 | u.s-ay-adar/sayac caina.m $ citr-abhara.nabh-u.sitam || *HV_108.7*1206:3 | citr-ambaradhara.m v-ira.m $ kandarpasamar-upi.nam | *HV_108.7*1206:4 | [k: G2.4.5 cont. (T1.2 G1.3 M ins. after 7; T4 after line 2 of *1206): :k] t.rt-iye tu muh-urte s-a $ pr-apt-a b-a.napura.m tad-a | *HV_108.7*1207:1 | u.s-a.m t-a.m dar/say-am -asa $ pa/syaina.m yady asau bhavet || *HV_108.7*1207:2 | evam ukt-a tad-a kany-a $ b-a.nasya duhit-a tata.h | *HV_108.7*1207:3 | tatro.s-a vismit-a d.r.s.tv-a $ harmyasth-a sakhisa.mnidhau & prave/say-am -asa tad-a % sa.mpr-apta.m svag.rha.m tata.h // HV_108.8 // [k: ?N2 ins.: :k] prave/site 'niruddhe tu $ prah.r.s.t-a sahit-a tay-a | *HV_108.8*1208:1 | sakh-ijanasam-ayukt-a $ lajjam-an-a /sucismit-a | *HV_108.8*1208:2 | prahar.sotphullanayan-a $ priya.m d.r.s.tv-arthakovid-a & [k: N (except /S1 ?N1 D1.2) T4 G2.4.5 G(ed.) ins.: :k] s-a harmyasth-a tam arghye.na $ y-adava.m samap-ujayat | *HV_108.9ab*1209:1 | citralekh-a.m pari.svajya $ priy-akhy-anair ayojayat | *HV_108.9ab*1209:2 | tvarit-a k-amin-i pr-aha % citralekh-a.m bhay-atur-a // HV_108.9 // sakh-ida.m vai katha.m guhya.m $ k-arya.m k-aryavi/s-arade & guhye k.rte bhavet svasti % prak-a/se j-ivitak.saya.h // HV_108.10 // [k: After 10, T4 ins. an addl. colophon mentioning adhy. no. 218. T4 ins. after the addl. colophon: K ?N3 V1.2 B Ds2 D1--5 G2.4.5 (?N2 V3 Dn Ds1 D6 after the first occurrence of 11abcd) ins.: :k] citralekh-abrav-id v-akya.m $ /s.r.nu tva.m ni/scaya.m sakhi | *HV_108.10*1210:1 | k.rta.m puru.sak-ara.m hi $ daiva.m n-a/sayate sakhi || *HV_108.10*1210:2 | na vai devy-a.h pras-adas te $ anuk-ulo bhavi.syati | *HV_108.10*1210:3 | apram-ad-at k.rta.m guhya.m $ na ka/scij j?n-asyate nara.h || *HV_108.10*1210:4 | sakhy-a vai evam ukt-a s-a $ paryavasthitacetan-a | *HV_108.10*1210:5 | evam etad iti pr-aha $ s-aniruddham ida.m vaca.h || *HV_108.10*1210:6 | di.s.ty-a svapnagata/s coro $ d.r/syate subhago jana.h | *HV_108.10*1210:7 | yatk.rte tu vaya.m khinn-a $ durlabhapriyak-a;nk.say-a || *HV_108.10*1210:8 | kaccit tava mah-ab-aho $ ku/sala.m sarvatogatam | *HV_108.10*1210:9 | h.rdaya.m hi m.rdu str-i.n-a.m $ tena p.rcch-amy aha.m tava || *HV_108.10*1210:10 | tasy-as tad vacana.m /srutv-a $ u.s-ay-a.h /slak.s.nam arthavat | *HV_108.10*1210:11 | so 'py -aha yadu/s-ard-ula.h $ /subh-ak.saratara.m vaca.h || *HV_108.10*1210:12 | har.saviplutanetr-ay-a.h $ p-a.nin-a/sru pram.rjya ca | *HV_108.10*1210:13 | prahasya sasmita.m pr-aha $ h.rdayagr-ahaka.m vaca.h || *HV_108.10*1210:14 | ku/sala.m me var-arohe $ sarvatra mitabh-a.si.ni | *HV_108.10*1210:15 | tvatpras-adena me devi $ priyam -aveday-ami te || *HV_108.10*1210:16 | ad.r.s.tap-urva/s ca may-a $ de/so 'ya.m /subhadar/sane | *HV_108.10*1210:17 | ni/si svapne may-a d.r.s.ta.m $ sak.rt kany-apura.m mahat || *HV_108.10*1210:18 | evam evam aha.m bh-iru $ tvatpras-ad-ad ih-agata.h | *HV_108.10*1210:19 | na ca tad rudrapatny-a vai $ mithy-a v-akya.m bhavi.syati || *HV_108.10*1210:20 | devy-as tu pr-itim -aj?n-aya $ tvatpriy-artha.m ca bh-avini | *HV_108.10*1210:21 | anupr-apto 'smi c-adyaiva $ pras-ida /sara.na.m gata.h | *HV_108.10*1210:22 | [k: After line 22, D6 ins. an addl. colophon mentioning adhy. name b-a.nayuddham. B1.2 Ds2 D2 T4 G2.4.5 cont. (Ds1 ins. after second occurrence of 11cd): :k] ity uktv-a ramay-am -asa $ so 'niruddho mah-aya/s-a.h | *HV_108.10*1211 | ity uktv-a tvaram-a.n-a s-a $ guhyade/se svala.mk.rt-a & k-antena saha sa.myukt-a % sthit-a vai bh-itabh-itavat \ [k: K ?N3 V1.2 B Ds2 D1--5 T2.4 G1.3--5 G(ed.) ins. after 11cd; ?N2 V3 Dn D6 after second occurrence of 11cd; Ds1 after *1211: :k] tata/s codv-ahadharme.na $ g-andharve.na sam-iyatu.h | *HV_108.11cd*1212:1 | anyonya.m rematus tau tu $ cakrav-akau yath-a div-a || *HV_108.11cd*1212:2 | patin-a s-aniruddhena $ mumude tu var-a;ngan-a | *HV_108.11cd*1212:3 | [k: ?N2 V B Dn Ds D6 cont. (T2.4 G1.3--5 G(ed.) ins. after line 2 of *1212): :k] k-antena saha sa.myukt-a $ divyasraganulepan-a | *HV_108.11cd*1213 | [k: D6 T2.4 G1.3--5 G(ed.) cont.; T1 G2 M ins. after 11cd: :k] ekade/se g.rhasy-asya $ pracchanno caiva bh-amin-i | *HV_108.11cd*1214:1 | kare.nur dviradeneva $ varay-am -asa sa.mgat-a || *HV_108.11cd*1214:2 | papau tasya mukha.m s-adhv-i $ sam-ali;ngya yath-akramam | *HV_108.11cd*1214:3 | netre cucumba s-a dev-i $ b-a.nasya duhit-a yadum || *HV_108.11cd*1214:4 | bh-uyo bh-uya.h sam-a/sli.sya $ yathe.s.ta.m madamohit-a | *HV_108.11cd*1214:5 | na t.rptim -ayayau s-a tu $ sam-ali;ngya yad-uttamam || *HV_108.11cd*1214:6 | [k: [Colophon] :k] {vai/sa.mp-ayana.h} t-amasy-a vidyay-a yukta.h $ pr-adyumnir atha tatk.sa.n-at | *HV_108.11cd*1214:7 | cintay-am -asa ta.m d.r.s.tv-a $ g.rhe str-ijanam adbhutam || *HV_108.11cd*1214:8 | ko 'ya.m vidhir mama mah-an $ na j-ane tv asya k-ara.nam | *HV_108.11cd*1214:9 | svapno 'ya.m ki.m may-a d.r.s.ta $ ut-aho vibhramo mama || *HV_108.11cd*1214:10 | j-agarmy aha.m na me svapno $ na ca ma vibhramo mah-an | *HV_108.11cd*1214:11 | keyam agre sthit-a subhr-ur $ lateva ca supu.spit-a || *HV_108.11cd*1214:12 | udbhr-antahari.n-apa;ng-i $ bhr-ulat-abha;ngabh-a.si.n-i | *HV_108.11cd*1214:13 | p-inastanorujaghan-a $ t-amrap-adakar-adhar-a || *HV_108.11cd*1214:14 | n-ilaku?ncitake/s-a.dhy-a $ madhurasmitabh-a.si.n-i | *HV_108.11cd*1214:15 | mama netrapath-akr-ant-a $ candralekheva /s-arad-i | *HV_108.11cd*1214:16 | kim ida.m n-atra j-an-ami $ keneda.m pratip-aditam || *HV_108.11cd*1214:17 | d.r.s.tv-asya vav.rdhe k-amas $ t-am u.s-a.m madamohit-am | *HV_108.11cd*1214:18 | s-a ca tatpurata.h s-ak.s-at $ p-ana.m kartu.m samudyat-a || *HV_108.11cd*1214:19 | atha t-am i;ngitair j?n-atv-a $ /srutv-a caiva yath-arthata.h | *HV_108.11cd*1214:20 | ramay-am -asa rama.n-i.m $ k-amatas t-a.m manoram-am || *HV_108.11cd*1214:21 | s-a c-api ta.m sam-as-adya $ har.sabh-it-akulek.sa.n-a | *HV_108.11cd*1214:22 | k-amato ramay-am -asa $ rom-a?ncodgatakarka/s-a || *HV_108.11cd*1214:23 | l-il-asa.ml-apalalitair $ lalan-a ta.m sam-acarat | *HV_108.11cd*1214:24 | kare.nur iva m-ata;nga.m $ v-a/sit-a girigahvare | *HV_108.11cd*1214:25 | [k: After line of *1214, T1.2 G1 ins.: :k] aniruddha.m mah-ab-ahu.m $ nidr-aparava/sa.m gata.m | *HV_108.6*1214A | [k: After the ref. before line 7, T2 G3.4 ins.: :k] tato niruddha.h svapne tu $ svapur-ac citralekhay-a | *HV_108.11cd*1214B:1 | n-ito b-a.napura.m sadya.h $ sa.mgata/s co.say-a saha || *HV_108.11cd*1214B:2 | d.r.s.tvaiva.m svapnasa.msarga.m $ u.say-a svasya c-adbhutam | *HV_108.11cd*1214B:3 | [k: After line 20a of *1214, T2 G1.3 ins.: :k] vacanena vimohit-am || *HV_108.11cd*1214C:1 |* sa tata/s citralekh-a.m t-am $ avek.syov-aca y-adava.h | *HV_108.11cd*1214C:2 | dv-arak-anagar-ac ch-igram $ -an-ita/s citralekhay-a || *HV_108.11cd*1214C:3 | b-a.nasya nagara.m pr-apya $ sa.mgato 'smy u.say-a raha.h | *HV_108.11cd*1214C:4 | eva.m svapno may-a d.r.s.to $ vicitro 'd.r.s.tap-urvaka.h || *HV_108.11cd*1214C:5 | ko 'ya.m vidhir mam-ay-ata.h $ k-a tva.m kai.s-a ca bh-amin-i | *HV_108.11cd*1214C:6 | keya.m pur-i g.rha.m kasya $ tat tvam -akhy-atum arhasi || *HV_108.11cd*1214C:7 | iti bruvanta.m ta.m d.r.s.tv-a $ citralekh-a vaco 'brav-it | *HV_108.11cd*1214C:8 | api te ku/sala.m v-ira $ sarvatra yadunandana | *HV_108.11cd*1214C:9 | ramam-a.n-aniruddhena # avij?n-at-a tu s-a tad-a // HV_108.11 // [k: After 11, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] papau c-asy-a mukha.m k-am-i $ sam-ali;ngya d.r.dha.m yadu.h | *HV_108.11*1215:1 | paraspara.m sam-a/sli.sya $ parasparamukha.m papu.h || *HV_108.11*1215:2 | tayodyat-a.m tato m-adhv-i.m $ papau /si.s.t-am ap-ayayat | *HV_108.11*1215:3 | tayor eva.m tad-a k-amo $ vav.rdhe janasa.msadi || *HV_108.11*1215:4 | citralekh-a tata.h s-adhv-i $ bh-u.say-am -asa bh-u.sa.nai.h | *HV_108.11*1215:5 | vastrair -abhara.nai/s citrair $ m-alyai/s ca bahugandhibhi.h || *HV_108.11*1215:6 | rar-aja yaduv-iras tu $ rohi.ny-a candram-a yath-a | *HV_108.11*1215:7 | saudham-arge tatas tau tu $ da.mpat-i rematu/s ciram | *HV_108.11*1215:8 | t-a.m tath-a ramay-am -asa $ yathe.s.ta.m yadunandana.h | *HV_108.11*1215:9 | [k: T2 G1.3 ins.: :k] parasparasya vadana.m $ papatus tau parasparam | *HV_108.11*1215A | [k: After line 6 of *1215, T2 G1.3 ins.: :k] ala.mk.rtas tay-a tatra $ sa.mgata/s co.say-a raha.h | *HV_108.11*1215B | [k: T2 G1 cont. after line 9 of *1215: :k] papau tasya mukha.m s-adhv-i $ sam-ali;ngya yath-akramam | *HV_108.11*1216:1 | netre ca cumbito dev-i $ b-a.nasya duhit-a sakh-i | *HV_108.11*1216:2 | tasminn eva k.sa.ne pr-apte $ yad-un-am .r.sabho hi sa.h & divram-aly-ambaradharo % divyasraganulepana.h \ u.say-a saha sa.myukto # vij?n-ato b-a.narak.sibhi.h // HV_108.12 // [k: After 12e T1.2 G M G(ed.) ins.: :k] damayanty-a nalo yath-a | *HV_108.12e*1217:1 |* vijah-ara yath-ak-ama.m $ ramaya.ms t-am u.s-a.m /subh-am || *HV_108.12e*1217:2 | [k: [Colophon] :k] {vai/sa.mp-ayana.h} atha tasy-am avasth-ay-a.m $ sthavir-a vetrap-a.naya.h | *HV_108.12e*1217:3 | -amuktaka?ncuk-a r-ajan $ ka?ncuk-iy-a.h samantata.h || *HV_108.12e*1217:4 | aniruddha.m tato j?n-atv-a $ s-ardha.m kany-apure sthitam | *HV_108.12e*1217:5 | u.say-a b-a.nasutay-a $ ramayanta.m yathe.s.tata.h || *HV_108.12e*1217:6 | rak.si.na.h sahas-a gatv-a $ bh-it-a b-a.n-antika.m tad-a || *HV_108.12e*1217:7 | atha d-ipt-ayudhodagr-a $ nitya.m suparirak.sak-a.h | *HV_108.12e*1217:8 | te bh-it-a.h kathay-am -asur $ aniruddhasya ce.s.titam || *HV_108.12e*1217:9 | e.sa ka/scin mah-ar-aja $ u.say-a saha sa.mgata.h | *HV_108.12e*1217:10 | sthita.h kany-apure r-ajan $ ka/s c-asau kuta ity api || *HV_108.12e*1217:11 | -ay-ata.h sahas-a r-ajan $ na vidmo 'sya gati.m vibho || *HV_108.12e*1217:12 | /srutvaitad ro.sayuktas tu $ bala.m b-a.no nir-ik.sya tat | *HV_108.12e*1217:13 | tatas tai/s c-arapuru.sair $ b-a.nasy-avedita.m tad-a & yath-ad.r.s.tam a/se.se.na % kany-ay-as tadvyatikramam // HV_108.13 // tata.h ki.mkarasainya.m tu $ vy-adi.s.ta.m bh-imakarma.n-a & bale.h putre.na b-a.nena % v-ire.n-amitragh-atin-a // HV_108.14 // gacchadhva.m sahit-a.h sarve $ hanyat-am e.sa durmati.h & yena na.h kulac-aritra.m % d-u.sita.m d-u.sit-atman-a // HV_108.15 // u.s-ay-a.m dhar.sit-ay-a.m hi $ kula.m no dhar.sita.m mahat & asa.mprad-an-adyo 'sm-abhi.h % svaya.mgr-aham adhar.sayat // HV_108.16 // aho v-iryamaho dhairyam $ aho dh-ar.s.tya.m ca durmate.h & ya.h pura.m bhavana.m ceda.m % pravi.s.to na.h sub-ali/sa.h // HV_108.17 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 G(ed.) ins.: :k] evam uktv-a punas t-a.ms tu $ ki.mkar-a.m/s codayad bh.r/sam || *HV_108.17*1218:1 | te tasy-aj?n-am atho g.rhya $ susa.mnaddh-a viniryayu.h | *HV_108.17*1218:2 | yatr-aniruddho hy abhavat $ tatr-agacchan mah-abal-a.h | *HV_108.17*1218:3 | n-an-a/sastrodyatakar-a $ n-an-ar-upadhar-as tu te & d-anav-a.h samabhikruddh-a.h % pr-adyumnivadhak-a;nk.si.na.h // HV_108.18 // [k: N (except /S1 ?N1) T2.4 G1.3--5 ins.: :k] rudate tadbala.m d.r.s.tv-a $ b-a.spe.n-av.rtalocan-a | *HV_108.18*1219:1 | pr-adyumnivadhabh-it-a s-a $ b-a.naputr-i ya/sasvin-i || *HV_108.18*1219:2 | tatas tu rudat-i.m d.r.s.tv-a $ t-am u.s-a.m m.rgalocan-am | *HV_108.18*1219:3 | h-a h-a k-anteti vepant-im $ aniruddho 'bhyabh-a.sata || *HV_108.18*1219:4 | abhaya.m te 'stu sa/sro.ni $ m-a bhais tva.m hi mayi sthite | *HV_108.18*1219:5 | sa.mpr-apto har.sak-alas te $ na te 'sti bhayak-ara.nam || *HV_108.18*1219:6 | k.rtsno 'ya.m yadi b-a.nasya $ bh.r.tyavargo ya/sasvini | *HV_108.18*1219:7 | -agaccheta na me cint-a $ bh-iru pa/sy-adya vikramam || *HV_108.18*1219:8 | tasya sainyasya ninada.m $ /srutv-abhy-agacchatas tata.h | *HV_108.18*1219:9 | sahasaivotthita.h /sr-im-an $ pr-adyumni.h kim iti bruvan || *HV_108.18*1219:10 | ath-asy-apa/syata bala.m $ n-an-aprahara.nodyatam | *HV_108.18*1219:11 | sthita.m samantatas tatra $ pariv-arya g.rha.m mahat || *HV_108.18*1219:12 | tato 'bhyagacchat tvarito $ yatra tad ve.s.tita.m balam | *HV_108.18*1219:13 | kruddha.h svabalam -asth-aya $ sa.mda/sya da/sanacchadam || *HV_108.18*1219:14 | tato yuddham apo.dh-an-a.m $ b-a.ney-an-a.m ni/samya tu | *HV_108.18*1219:15 | s-a citralekh-a sasm-ara $ n-arada.m devadar/sanam || *HV_108.18*1219:16 | tato nime.sam-atre.na $ sa.mpr-apto munipu.mgava.h | *HV_108.18*1219:17 | sm.rto 'tha citralekh-ay-a.h $ pura.m /so.nitas-ahvayam || *HV_108.18*1219:18 | antarik.se sthitas tatra $ so 'niruddham ath-abrav-it | *HV_108.18*1219:19 | m-a bhaya.m svasti te v-ira $ pr-apto 'smy abhimatas tava || *HV_108.18*1219:20 | tata/s ca n-arada.m d.r.s.tv-a $ so 'bhiv-adya mah-abala.h | *HV_108.18*1219:21 | prah.r.s.ta.h suman-a bh-utv-a $ yuddh-artham abhyavartata | *HV_108.18*1219:22 | [k: T2 G1.2.4 cont. (M4 ins. after 18): :k] vadhyat-a.m vadhyat-am e.sa $ g.rhyat-a.m g.rhyat-am ayam | *HV_108.18*1220:1 | hanyat-a.m hanyat-a.m k.sipram $ ity -ucur d-anav-as tada | *HV_108.18*1220:2 | tatas te.s-a.m svana.m /srutv-a $ sarve.s-am eva garjat-am & sahasaivotthita.h /s-uras % totr-ardita iva dvipa.h // HV_108.19 // [k: T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] niruddho 'pi tay-a tatra $ bahu/so yuddhadurmada.h | *HV_108.19*1221:1 | bh-itay-a bh-ita ev-asau $ dh-avati sma tath-asur-an | *HV_108.19*1221:2 | tam -apatanta.m d.r.s.tvaiva $ sa.mda.s.tau.s.tha.m mah-abhujam & pr-as-ad-ac c-avarohanta.m % bhay-art-a vipradudruvu.h // HV_108.20 // [k: After 20c, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] nadanta.m si.mhavat tad-a | *HV_108.20c*1222:1 |* tasya n-adena vai r-ajan | *HV_108.20c*1222:2 |* anta.hpuradv-aragata.m $ parigha.m g.rhya c-atulam & vadh-aya te.s-a.m cik.sepa % n-an-ayudhavi/s-arada.h // HV_108.21 // te sarve b-a.navar.sai/s ca $ gad-abhis tomarais tath-a & asibhi.h /saktibhi.h /s-ulair % nijaghn-u ra.nagocaram // HV_108.22 // sa hanyam-ano n-ar-acai.h $ parighai/s ca samantata.h & [k: K1 ?N2.3 V B Dn Ds D1.4--6 T4 G2.4.5 ins.: :k] d-anavai.h samabhikruddhai.h $ pr-adyumni.h /sastrakovidai.h | *HV_108.23ab*1223 | n-ak.subhyat sarvabh-ut-atm-a % nadan megha ivo.s.nage // HV_108.23 // -avidhya parigha.m ghora.m $ te.s-a.m madhye vyavasthita.h & s-uryo divicaranmadhye % megh-an-am iva sarvata.h // HV_108.24 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T4 G2--5 (T2 after 25, G1 after 28) ins.: :k] da.n.dak-a.s.th-ajinadharo $ n-arado hra.s.tacetana.h | *HV_108.24*1224:1 | s-adhu s-adhv iti vai tatra $ so 'niruddham abh-a.sata | *HV_108.24*1224:2 | te hanyam-an-a raudre.na $ parighe.n-amitaujas-a & pr-adravanta bhay-at sarve % megho v-aterit-a yath-a // HV_108.25 // [k: N (except /S1) T4 G2.4 ins.: :k] vidr-avya d-anav-an v-ira.h $ parighe.n-a/suvikrama.h | *HV_108.25*1225 | aniruddho nadan h.r.s.ta.h $ si.mhan-ada.m vyarocata & gharm-ante toyado vyomni % nadann iva mah-asvana.h // HV_108.26 // ti.s.thadhvam iti cukro/sa $ d-anav-an yuddhadurmad-an & pr-adyumnir vyahanac c-api % sarva/satrunibarha.na.h // HV_108.27 // tena te samare sarve $ hanyam-an-a mah-atman-a & yato b-a.nas tato bh-it-a % yayur yuddhapar-a;nmukh-a.h // HV_108.28 // tato b-a.nasam-ipasth-a.h $ /svasanto rudhirok.sit-a.h & na /sarma lebhire daity-a % bhayaviklavalocan-a.h // HV_108.29 // m-a bhai.s.ta m-a bhai.s.ta iti $ r-aj?n-a te tena codit-a.h & tr-asa.m vis.rjya caikasth-a % yudhyadhva.m d-anavar.sabh-a.h // HV_108.30 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] t-an uv-aca punar b-a.no $ bhayavitrastalocan-an | *HV_108.30*1226 | kim ida.m lokavikhy-ata.m $ ya/sa uts.rjya d-urata.h & bhavanto y-anti vaiklavya.m % kl-ib-a iva vicetasa.h // HV_108.31 // ko 'ya.m yasya bhayatrast-a $ bhavanto y-anty aneka/sa.h & kul-apade/sina.h sarve % n-an-ayuddhavi/s-arad-a.h // HV_108.32 // bhavadbhir na hi me yuddhe $ k-arya.m s-ah-ayyam adya vai & abrav-id dhva.msatety eva.m % matsam-ip-ac ca na/syata // HV_108.33 // atha t-an v-agbhir ugr-abhis $ tr-asayan bahudh-a bal-i & vy-adide/sa ra.ne /s-ur-an % sarv-an ayuta/sa.h puna.h // HV_108.34 // pram-athaga.nabh-uyi.s.tha.m $ vy-adi.s.ta.m tasya nigrahe & an-ika.m sumahadr-atrau % n-an-aprahara.nodyatam // HV_108.35 // tatr-antarik.sa.m bahudh-a $ vidyudvadbhir iv-ambudai.h & b-a.n-an-ikai.h samabhavad % vy-apta.m sa.md-iptalocanai.h // HV_108.36 // kecit k.sitisth-a.h pr-akro/san $ gaj-a iva samantata.h & ath-antarik.se vyanadan % gharm-ante.sv iva toyad-a.h // HV_108.37 // tatas tat sumahad yuddha.m $ sametam abhavat puna.h & ti.s.tha ti.s.theti ca tad-a % v-aco '/sr-uyanta sarva/sa.h // HV_108.38 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] aniruddho ra.ne v-ira.h $ sa ca t-an abhyavartata | *HV_108.38*1227 | tad -a/scarya.m samabhavad $ yad ekas tai.h sam-agata.h & ayudhyata mah-av-iryair % d-anavai.h saha sa.myuge // HV_108.39 // te.s-am eva ca jagr-aha $ parigh-a.ms tomar-an api & tair eva ca mah-ayuddhe % nijagh-ana mah-abala.h // HV_108.40 // [k: B1 ins.: :k] parig.rhya ca t-an eva $ c-ayudhair ahanad ra.ne | *HV_108.40*1228 | puna.h sa parigha.m ghora.m $ prag.rhya ra.nam-urdhani & sa daityasa.mgh-an samare % nijagh-ana mah-abal-an // HV_108.41 // [k: T1.2 G M ins.: :k] a.s.tau tr-i.ni sahasr-a.ni $ ki.mkar-a.n-a.m tarasvin-am | *HV_108.41*1229:1 | jagh-ana samare caika.h $ s-ak.s-at pautras tu /s-ar;ngi.na.h | *HV_108.41*1229:2 | nan-ada vividha.m n-ada.m $ rodas-i ca sa kampayan | *HV_108.41*1229:3 | nistri.m/sa.m carma cots.r.s.ta.m $ jagr-aha ra.nam-urdhani & sa tena vyacaran m-arg-an % eka.h /satrunibarha.na.h // HV_108.42 // bhr-antam udbhr-antam -aviddham $ -apluta.m vipluta.m plutam & iti prak-ar-an dv-atri.m/sad % vicarann abhyad.r/syata // HV_108.43 // eka.m sahasra/sas tatra $ dad.r/s-u ra.nam-urdhani & kr-i.danta.m bahudh-a yuddhe % vy-adit-asyam iv-antakam // HV_108.44 // tatas ten-abhisa.mtapt-a $ rudhiraughapariplut-a.h & punar bhagn-a.h pr-adravanta % yatra b-a.na.h sthito ra.ne // HV_108.45 // gajav-ajirathaughais te $ uhyam-an-a.h samantata.h & k.rtv-a c-artasvara.m ghora.m % di/so jagmur hataujasa.h // HV_108.46 // [k: ?N2 B1 Ds ins.: :k] eva.m bhayam abh-ut te.s-a.m $ d-anav-an-a.m mah-ara.ne | *HV_108.46*1230 | ekaikasyopari tad-a $ te 'nyonya.m bhayap-i.dit-a.h & vamanta.h /so.nita.m jagmur % vi.s-ad-ad vimukh-a ra.ne // HV_108.47 // na babh-uva bhaya.m t-ad.rg $ g-anav-an-a.m pur-a ra.ne & y-ad.r/sa.m yudhyam-an-an-am % aniruddhena sa.myuge // HV_108.48 // [k: D2 subst.: :k] yudhyat-am aniruddhena $ yath-avartata d-aru.nam | *HV_108.48cd*1231 | [k: K2 ins.: :k] t-ad.r/sa.m na bhaya.m te.s-am $ abhavad devasa.myuge | *HV_108.48*1232 | kecid vamanto rudhiram $ apatan vasudh-atale & d-anav-a giri/s.r;ng-abh-a % gad-a/s-ul-asip-a.naya.h // HV_108.49 // [k: T1.2 G M ins.: :k] kecin mathitamasti.sk-a.h $ kecid bhinnagal-antar-a.h | *HV_108.49*1233 | te b-a.nam uts.rjya ra.ne $ jagmur bhayasam-akul-a.h & vi/s-alam -ak-a/satala.m % d-anav-a nirjit-as tad-a // HV_108.50 // ni.hsa;ngabhagn-a.m mahat-i.m $ d.r.s.tv-a t-a.m v-ahin-i.m tad-a & b-a.na.h krodh-at prajajv-ala % samiddho 'gnir iv-adhvare // HV_108.51 // [k: N (except /S1 K2 ?N1) T4 G2.4.5 ins. (T2 G3 after 68): :k] antarik.sacaro bh-utv-a $ s-adhuv-ad-i samantata.h | *HV_108.51*1234:1 | n-arado n.rtyati pr-ito hy $ aniruddhasya sa.myuge || *HV_108.51*1234:2 | etasminn antare caiva $ b-a.na.h paramakopana | *HV_108.51*1234:3 | kumbh-a.n.dasa.mg.rh-ita.m tu $ ratham -asth-aya v-iryav-an & yayau yatr-aniruddho vai % so 'sim udyamya d-aru.nam // HV_108.52 // pa.t.tis-asigad-a/s-ul-an $ udyamya ca para/svadh-an & babhau b-ahusahasre.na % /sakradhvaja/satair iva // HV_108.53 // baddhagodh-a;ngulitrai/s ca $ b-ahubhi.h sa mah-abhuja.h & n-an-aprahara.nopeta.h % /su/subhe d-anavottama.h // HV_108.54 // si.mhan-ada.m nadan kruddho $ visph-aritamah-adhanu.h & [k: T1.2 G M ins.: :k] vis.rja?n /sata/so b-a.n-an $ d-anavo 'tha mah-abala.h | *HV_108.55ab*1235:1 | abhyadravac ca vegena $ pr-adyumnir yatra sa.msthita.h | *HV_108.55ab*1235:2 | abrav-it ti.s.tha ti.s.theti % krodhasa.mraktalocana.h // HV_108.55 // vacana.m tasya sa.m/srutya $ pr-adyumnir apar-ajita.h & b-a.nasya vadata.h sa.mkhye % udaik.sata tato 'hasat // HV_108.56 // [k: D6 T1.2.4 G M ins.: :k] u.s-a ca pitara.m d.r.s.tv-a $ bhayavihvalalocan-a | *HV_108.56*1236:1 | pr-as-adamadhye sa.ml-in-a $ bhart-ara.m samudaik.sata || *HV_108.56*1236:2 | kartavyam-u.dh-a sa.mbhr-ant-a $ citralekh-a var-apsar-a.h | *HV_108.56*1236:3 | babh-uva viman-a bh-utv-a $ m.rt-asm-iti vyacintayat | *HV_108.56*1236:4 | ki.mki.n-i/satanirgho.sa.m $ raktadhvajapat-akinam & .rk.sacarm-avanaddh-a;nga.m % da/sanalva.m mah-aratham // HV_108.57 // [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] -aruhya syandana.m v-iro $ babhau b-ahusahasrav-an | *HV_108.57*1237 | tasya v-ajisahasra.m tu $ rathe yukta.m mah-atman-a & [k: N (except /S1 K2) T2.4 G2.4.5 ins.: :k] pur-a dev-asure yuddhe $ hira.nyaka/sipor iva || *HV_108.58ab*1238:1 | tam -apatanta.m dad.r/se $ d-anava.m yadupu.mgava.h | *HV_108.58ab*1238:2 | sa.mprah.r.s.tas tato yuddhe $ tejas-a c-apy ap-uryata || *HV_108.58ab*1238:3 | asicarmadharo v-ira.h $ svastha.h sa.mgr-amal-alasa.h | *HV_108.58ab*1238:4 | narasi.mho yath-a p-urvam $ -adidaityavadhodyata.h | *HV_108.58ab*1238:5 | -apatanta.m dadar/s-atha % kha.dgacarmadhara.m tad-a // HV_108.58 // [k: T1.2 G M ins.: :k] r-agi.na.m cihnita.m r-ajan $ priy-anakhapadais tath-a | *HV_108.59ab*1239 | kha.dgacarmadhara.m ta.m tu $ d.r.s.tv-a b-a.na.h pad-atinam & prahar.sam atula.m lebhe % pr-adyumnivadhak-a;nk.say-a // HV_108.59 // tanutre.na vih-ina/s ca $ kha.dgap-a.ni/s ca y-adava.h & ajeya/s ceti matv-a ta.m % yuddh-ay-abhimukhe sthitam // HV_108.60 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] aniruddha.m ra.ne b-a.no $ jitak-a/s-i mah-abala.h | *HV_108.60*1240:1 | v-aca.m cov-aca sa.mkruddho $ g.rhyat-a.m hanyat-am iti || *HV_108.60*1240:2 | v-aca.m ca bruvatas tasya $ /srutv-a pr-adyumnir -ahave | *HV_108.60*1240:3 | b-a.nasya bruvata.h krodh-ad $ dhasam-ano 'bhyudaik.sata || *HV_108.60*1240:4 | u.s-a bhayaparitrast-a $ rudat-i tatra bh-amin-i | *HV_108.60*1240:5 | aniruddha.h prahasy-atha $ sam-a/sv-asya ca t-a.m sthit-am || *HV_108.60*1240:6 | atha b-a.na.h /saraugh-a.ni $ k.sudrak-a.n-a.m samantata.h | *HV_108.60*1240:7 | cik.sepa samare kruddho hy $ aniruddhavadhepsay-a || *HV_108.60*1240:8 | aniruddhas tu ciccheda $ k-a;nk.sa.ms tasya par-ajayam | *HV_108.60*1240:9 | vavar.sa /saraj-al-ani $ k.sudrak-a.n-a.m samantata.h & b-a.no'niruddha/sirasi % k-a;nk.sa.ms tasya ra.ne vadham // HV_108.61 // t-ani b-a.nasahasr-a.ni $ carma.n-a vyavadh-uya sa.h & babhau pramukhatas tasya % sthita.h s-urya ivodaye // HV_108.62 // so 'bhibh-uya ra.ne b-a.nam $ -asthito yadunandana.h & si.mha.h pramukhato d.r.s.tv-a % gajam eka.m yath-a vane // HV_108.63 // tato b-a.nasahasraughair $ marmabhedibhir -a/sugai.h & vivy-adha ni/sitais t-ik.s.nai.h % pr-adyumnim apar-ajitam // HV_108.64 // [k: K2 subst.: :k] tato vivy-adha ni/sitair $ b-a.nai.h pr-adyumnim -asthita.h | *HV_108.64cd*1241 | [k: B2 D5 T4 G2.4.5 G(ed.) ins.: :k] sam-ahatas tato b-a.nai.h $ kha.dgacarmadharo n.rpa | *HV_108.64*1242 | [k: B2 D5 T4 G2.4.5 cont.; K1.3.4 ?N2 V B Ds2 D1.4.6 ins. after 64 (Dn1 after 67ab): :k] tam -apatanta.m ni/sitair $ abhyaghnan s-ayakais tad-a | *HV_108.64*1243 | so 'tividdho mah-ab-ahur $ b-a.nai.h sa.mnataparvabhi.h & krodhen-abhiprajajv-ala % cik-ir.su.h karma du.skaram // HV_108.65 // rudhiraughaplutair g-atrair $ b-a.navar.sai.h sam-ahata.h & abhibh-uta.h susa.mkruddho % yayau b-a.naratha.m prati // HV_108.66 // asibhir musalai.h /s-ulai.h $ pa.t.tisais tomarais tath-a & so 'tividdha.h /saraughais tu % pr-adyumnir n-abhyakampata // HV_108.67 // -aplutya sahas-a kruddho $ rathe.s-a.m tasya so 'cchinat & jagh-an-a/sv-a.m/s ca kha.dgena % b-a.nasya ratham-urdhani // HV_108.68 // ta.m puna.h /saravar.se.na $ tomarai.h pa.t.tisais tath-a & cak-ar-antarhita.m b-a.no % yuddham-argavi/s-arada.h // HV_108.69 // hato 'yam iti vij?n-aya $ pr-a.nadan nair.rt-a ga.n-a.h & tato 'vaplutya sahas-a % rathap-ar/sve vyavasthita.h // HV_108.70 // /sakti.m b-a.nas tata.h kruddho $ ghorar-up-a.m bhay-avah-am & jagr-aha jvalit-a.m d-ipt-a.m % gha.n.t-am-al-akul-a.m ra.ne // HV_108.71 // jvalan-adityasa.mk-a/s-a.m $ yamada.n.dopam-a.m /subh-am & [k: /S1 D2 ins.: :k] v-arayant-i.m dur-adhar.s-a.m $ c-am-ikaravibh-u.sit-am | *HV_108.72ab*1244:1 | gurv-i.m bh-arasahasre.na $ vi/svakarmak.rt-a.m tad-a | *HV_108.72ab*1244:2 | pr-ahi.not t-am asa;ngena % maholk-a.m jvalit-am iva // HV_108.72 // t-am -apatant-i.m sa.mprek.sya $ j-ivit-antakar-i.m tad-a & t-am eva pr-ahi.noc chakti.m $ sarva/satrubhaya.mkar-im | *HV_108.73ab*1245 | so 'bhiplutya tad-a /sakti.m % jagr-aha puru.sottama.h // HV_108.73 // nirbibheda tato b-a.na.m $ sva/saktyaiva mah-abala.h & s-a bhittv-a tasya deha.m tu % jag-ama vasudh-atalam // HV_108.74 // [k: After an addl. colophon, M3 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana.h} tato m-urch-a.m sam-apede $ baliputra.h prat-apav-an | *HV_108.74*1246:1 | rudhir-aplutag-atras tu $ sva/saky-a p-i.dito bh.r/sam | *HV_108.74*1246:2 | [k: N (except /S1) T4 G2.4.5 ins. after 74: :k] sa g-a.dhaviddho vyathito $ dhvajaya.s.ti.m sam-a/srita.h | *HV_108.74*1247 | tato m-urch-abhibh-uta.m ta.m $ kumbh-a.n.do v-akyam abrav-it & upek.sase d-anavendra % kim eva.m /satrum udyatam // HV_108.75 // labdhalak.syo hy aya.m v-iro $ nirvik-aro 'dya d.r/syate & m-ay-am -a/sritya yudhyasva % n-aya.m vadhyo 'nyath-a bhavet // HV_108.76 // -atm-ana.m m-a.m ca rak.sasva $ pram-ad-at kim upek.sase & vadhyat-am ayam adyaiva % na na.h sarv-an vin-a/sayet // HV_108.77 // [k: Ds1 G(ed.) ins.: :k] any-a.m/s ca /sata/so hatv-a $ u.s-a.m n-itv-a vraji.syati | *HV_108.77*1248 | kumbh-a.n.davacanair eva.m $ d-anavendra.h pracodita.h & v-aca.m r-uk.s-am abhikruddha.h % prov-aca vadat-a.m vara.h // HV_108.78 // e.so 'ham asya vidadhe $ m.rtyu.m pr-a.nahara.m ra.ne & -ad-asy-amy aham ena.m vai % garutm-an iva pannagam // HV_108.79 // ity evam uktv-a saratha.h $ s-a/sva.h sadhvajas-arathi.h & gandharvanagar-ak-aras % tatraiv-antaradh-iyata // HV_108.80 // vij?n-ay-antarhita.m b-a.na.m $ pr-adyumnir apar-ajita.h & pauru.se.na sam-ayukta.h % sa praik.sata di/so da/sa // HV_108.81 // -asth-aya t-amas-i.m vidy-a.m $ tad-a kruddho bale.h suta.h & mumoca vi/sikh-a.ms t-ik.s.n-a.m/s % channo m-ay-adharo bal-i // HV_108.82 // pr-adyumnir vi/sikhair baddha.h $ sarpabh-utai.h samantata.h & ve.s.tito bahudh-a tasya % deha.h pannagar-a/sibhi.h // HV_108.83 // [k: /S1 subst.: :k] deha.h sa.mve.s.titas tasya $ bahudh-a /sarar-a/sibhi.h | *HV_108.83*1249 | sa tu ve.s.titasarv-a;ngo $ baddha.h pr-adyumnir -ahave & ni.sprayatna.h sthita.h svastho % main-aka iva parvata.h // HV_108.84 // jv-al-aval-i.dhavadanai.h $ sarpabhogair vive.s.tita.h & abh-ita.h parvat-ak-ara.h % pr-adyumnir abhavad ra.ne // HV_108.85 // ni.sprayatna.h sthita/s c-api $ sarpabhogamayai.h /sarai.h & na vivyathe sa bh-ut-atm-a % sarvata.h parive.s.tita.h // HV_108.86 // tatas ta.m v-agbhir ugr-abhi.h $ sa.mrabdha.h samatarjayat & b-a.no dhvaja.m sam-a/sritya % prov-ac-amar.sito vaca.h // HV_108.87 // kumbh-a.n.da vadhyat-a.m /s-ighram $ aya.m vai kulap-a.msana.h & c-aritra.m yena me loke % d-u.sita.m d-u.sit-atman-a // HV_108.88 // ity evam ukte vacane $ kumbh-a.n.do v-akyam abrav-it & r-ajan vak.sy-amy aha.m ki.mcit % tan me /s.r.nu yad-icchasi // HV_108.89 // aya.m vij?n-ayat-a.m kasya $ kuto v-ayam ih-agata.h & kena v-ayam ih-an-ita.h % /sakratulyapar-akrama.h // HV_108.90 // [k: CE --par-akama.h :k] may-aya.m bahu/so yuddhe $ d.r.s.to r-ajan mah-ara.ne & kr-i.dann iva ca yuddhe.su % d.r/syate devas-unuvat // HV_108.91 // [k: Dn ins.: :k] kula/s-ilatapov-iryai.h $ sarvair eva samanvita.h | *HV_108.91*1250:1 | sarvayuddhe 'py asa.mh-aryo $ bhaved v-iry-adhikas tava | *HV_108.91*1250:2 | balav-an sattvasa.mpanna.h $ sarva/s-astravi/s-arada.h & n-aya.m vadhak.rta.m do.sam % arhate daityasattama \ vij?n-aya ca vadha.m v-asya # p-uj-a.m v-api kari.syasi // HV_108.92 // [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T2.4 G2.3 ins. (G4 after 92ab; G5 after first occurrence of 92cd): :k] g-andharve.na viv-ahena $ kanyeya.m tava sa.mgat-a | *HV_108.92*1251:1 | adey-a hy apratigr-ahy-a $ ata/s cintya vadha.m kuru | *HV_108.92*1251:2 | vadhe hy asya mah-an do.so $ rak.sa.ne sumah-an gu.na.h & aya.m hi puru.sotkar.sa.h % sarvath-a m-anam arhati // HV_108.93 // sarvato ve.s.titatanur $ na vyathaty e.sa bhogibhi.h & [k: K1 ?N2.3 V B Ds D1.4--6 ins.: :k] kula/sau.n.d-iryav-iryai/s ca $ sattvena ca samanvita.h | *HV_108.94ab*1252 | pa/sya r-ajan ya/sov-iryair % anvita.m puru.sottamam \ na no ga.nayate sarv-an # vadha.m pr-apto 'py aya.m bal-i // HV_108.94 // [k: K1.3.4 ?N2 V B Dn (both second time) Ds D1--5.6 (second time) T2 G2--5 ins. after 94 (Dn D6 (all first time) after 77ab): :k] yadi m-ay-aprabh-avena $ n-atra baddho bhaved ayam | *HV_108.94*1253:1 | sarv-asuraga.n-an sa.mkhye $ yodhayen n-atra sa.m/saya.h || *HV_108.94*1253:2 | sarvayuddhe.su m-argaj?no $ bhaved v-iry-adhikas tava | *HV_108.94*1253:3 | /so.nitaughaplutair g-atrair $ n-agabhogai/s ca ve.s.tita.h & tri/sikh-a.m bhruku.t-i.m k.rtv-a % na cintayati na.h sthit-an // HV_108.95 // im-am avasth-a.m n-ito 'pi $ svab-ahubalam -a/srita.h & na cintayati r-aja.ms tv-a.m % v-iryav-an ko 'py asau yuv-a // HV_108.96 // sahasrab-aho.h samare $ dvib-ahu.h samavasthita.h & rucita.m yadi te r-aja?n % j?neyo v-iryabal-anvita.h // HV_108.97 // [k: K2 V2.3 D2--4.6 G3 ins. (K1.4 ?N2.3 V1 B Dn Ds D1.5 T4 G2.4.5 after second occurrence of 97cd): :k] kany-a ceya.m na c-anyasya $ niry-aty-anena sa.mgat-a || *HV_108.97*1254:1 | yadi ce.s.tatama.h ka/scid $ aya.m va.m/se mah-atmana.h | *HV_108.97*1254:2 | tata.h p-uj-am aya.m v-ira.h $ pr-apsyaty ev-asurottama.h || *HV_108.97*1254:3 | rak.syat-am iti coktvaiva $ tath-astv iti ca tasthiv-an | *HV_108.97*1254:4 | [k: G3--5 cont., T1 M ins. after 97 (T2 after 95ab; G1 after 68a): :k] b-a.dham ity abrav-id b-a.no $ hantu.m vyavasita.h kila | *HV_108.97*1255:1 | u.s-a.m babandha niga.dair $ d.r.dhai.h p-a/sai/s ca sa.myatai.h || *HV_108.97*1255:2 | vy-adide/sa tato b-a.no $ rak.si.na.h ki.mkar-an bah-un | *HV_108.97*1255:3 | rak.syat-am e.sa du.s.t-atm-a $ s-a ca rak.sy-a kul-adham-a || *HV_108.97*1255:4 | iti sarv-an sam-adi/sya $ b-a.no madabal-anvita.h | *HV_108.97*1255:5 | kumbh-a.n.dena yayau s-ardha.m $ svam eva bhavana.m bal-i | *HV_108.97*1255:6 | kumbh-a.n.dasya vaca.h /srutv-a $ /suddh-ante pannagair bh.r/sam & [k: K1.3.4 ?N2.3 V B D T.4 G4.5 subst.: :k] evam ukte tu vacane $ kumbh-a.n.dena mah-atman-a | *HV_108.98ab*1256 | [k: K1.3.4 ?N2 V B D T4 M4 cont., G2 M4 ins. after 98ab: :k] tathety -aha ca kumbh-a.n.da.m $ b-a.na.h /satruni.s-udana.h || *HV_108.98*1257:1 | sa.mrak.si.nas tato dattv-a $ aniruddhasya dh-imata.h | *HV_108.98*1257:2 | aniruddha.m yodhayitv-a % b-a.na.h svag.rham -avi/sat // HV_108.98 // [k: K1.3.4 ?N2 V B D T4 G2 subst.: :k] yayau svam eva bhavana.m $ bale.h putro mah-asura.h | *HV_108.98cd*1258 | [k: K1.3.4 ?N2 V B D T4 G2 cont., ?N3 ins. after 98 (T2 G1.3 cont. after 1255*: G4.5 after 1257*): :k] sa.myata.m m-ayay-a d.r.s.tv-a $ aniruddha.m mah-abalam | *HV_108.98*1259:1 | .r.s-i.n-a.m n-arada.h /sre.s.tho $ 'brajad dv-aravat-i.m prati || *HV_108.98*1259:2 | tato hy -ak-a/sam-arge.na $ munir dv-aravat-i.m gata.h || *HV_108.98*1259:3 | gate .r.s-i.n-a.m pravare $ so 'niruddho vyacintayat | *HV_108.98*1259:4 | na.s.to 'ya.m d-anava.h kr-uro $ yuddha.m pr-apya na sa.m/saya.h || *HV_108.98*1259:5 | sa gatv-a n-aradas tatra $ /sa;nkhacakragad-adharam | *HV_108.98*1259:6 | j?n-apayi.syati tattvena $ imam artha.m yathaiva tat || *HV_108.98*1259:7 | n-agair vive.s.tita.m d.r.s.tv-a $ u.s-a pr-adyumnim -atur-a | *HV_108.98*1259:8 | ruroda b-a.sparakt-ak.s-i $ t-am -aha rudat-i.m puna.h || *HV_108.98*1259:9 | kim ida.m rudyeta bh-iru $ m-a bhais tva.m /subhalocane | *HV_108.98*1259:10 | pa/sya su/sro.ni sa.mpr-apta.m $ matk.rte madhus-udanam || *HV_108.98*1259:11 | yasya /sa;nkhadhvani.m /srutv-a $ b-ahu/sabda.m balasya ca | *HV_108.98*1259:12 | d-anav-a n-a/sam e.syanti $ garbh-a/s c-asurayo.sit-am || *HV_108.98*1259:13 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam ukt-a niruddhena $ u.s-a vi/srambham -agat-a | *HV_108.98*1259:14 | n.r/sa.msa.m c-api pitara.m $ /socate s-a sumadhyam-a | *HV_108.98*1259:15 | [k: After line 3, ?N2 V2 B2 Ds1 D2.6 ins.: :k] baddha.m niveday-am -asa $ pr-adyumni.m garu.dadhvaje | *HV_108*1259.3*1259A | [Colophon] [h: HV (CE) chapter 109, transliterated by Julie Bélanger, proof--read, by Horst Brinkhaus, version of February 4, 2003 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tato 'niruddhasya g.rhe $ rurudu.h sarvayo.sita.h & priya.m n-atham apa/syantya.h % ki.mnarya iva sa.mgha/sa.h // HV_109.1 // aho dhik kim ida.m loke $ n-athe k.r.s.ne vyavasthite & an-ath-a iva sa.mtrast-a % rudimo bhayamohit-a.h // HV_109.2 // yasyendrapramukh-a dev-a.h $ s-adity-a.h samarudga.n-a.h & b-ahucch-ay-a.m sam-a/sritya % vasanti divi devat-a.h // HV_109.3 // tasyotpannam ida.m loke $ bhayadasya mahadbhayam & yasy-aniruddha.h pautra.h sa % v-ira.h ken-api no h.rta.h // HV_108.4 // aho n-asti bhaya.m n-una.m $ tasya loke sudurmate.h & v-asudevasya ya.h krodha.m % prajv-alayati du.hsaham // HV_109.5 // vy-adit-asyasya yo m.rtyor $ da.m.s.tr-agre parivartate & [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] atikruddhasya si.mhasya $ ghnata/s ca gajasattam-an | *HV_109.6ab*1260:1 | /so.nita.m p-atuk-amasya $ da.m.s.tr-an prodh.rtya da.m/sata.h | *HV_109.6ab*1260:2 | sa v-asudeva.m samare % moh-at pratyudiy-ad ripu.h // HV_109.6 // idam eva.mvidha.m k.rtv-a $ vipriya.m yadupu.mgave & katha.m j-ivan vimucyeta % s-ak.s-ad api /satakratu.h // HV_109.7 // k.rt-ag-a na sa /socyas tu $ vaya.m tv adya vin-ak.rt-a.h & viprayogena n-athasya % k.rt-antava/sag-a.h k.rt-a.h // HV_109.8 // ity eva.m t-a rudantya/s ca $ vadantya/s ca puna.h puna.h & netraja.m v-ari mumucur % a/siva.m param-a;ngan-a.h // HV_109.9 // t-as-a.m b-a.sp-abhip-ur.n-ani $ nayan-ani cak-a/sire & salilen-aplut-an-iva % pa;nkaj-ani jal-agame // HV_109.10 // t-as-am ar-alapak.sm-a.ni $ r-ajimanti /subh-ani ca & rudhire.n-aplut-an-iva % nayan-ani cak-a/sire // HV_109.11 // t-as-a.m harmyatalasth-an-a.m $ t-ur.nam -as-in mah-asvana.h & kurar-i.n-am iv-ak-a/se % rudat-in-a.m sahasra/sa.h // HV_109.12 // ta.m /srutv-a ninada.m ghoram $ ap-urva.m bhayam -agatam & utpetu.h sahas-a khebhyo % g.rhebhya.h puru.sar.sabh-a.h // HV_109.13 // kasm-ad e.so 'niruddhasya $ /sr-uyate sumah-asvana.h & g.rhe k.r.s.n-abhigupt-an-a.m % kuto no bhayam -agatam // HV_109.14 // ity evam -ucus te 'nyonya.m $ snehaviklavagadgad-a.h & pradhar.sit-a yath-a si.mh-a % guh-abhya iva ni.hs.rt-a.h // HV_109.15 // sa.mn-ahabher-i k.r.s.nasya $ sabh-ay-am -ahat-a tad-a & tasy-a.h /sabdena te sarve % sabh-am -agamya vi.s.thit-a.h // HV_109.16 // kim etad iti c-anyonya.m $ samap.rcchanta y-adav-a.h & anyonyasya hi te sarve % yath-any-ayam avedayan // HV_109.17 // tatas te b-a.spap-ur.n-ak.s-a.h $ krodhasa.mraktalocan-a.h & ni.h/svasanto vyati.s.thanta % y-adav-a yuddhadurmad-a.h // HV_109.18 // t-u.s.n-i.mbh-ute.su sarve.su $ vip.rthur v-akyam abrav-it & [k: T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] n-itij?no hitavakt-a ca $ y-adav-an-a.m priya.mkara.h | *HV_109.19ab*1261 | k.r.s.na.m praharat-a.m /sre.s.tha.m % ni.h/svasanta.m muhur muhu.h // HV_109.19 // kim eva.m cintay-avi.s.ta.h $ puru.sendra bhav-an iha & tava b-ahubalapr-a.nam % -a/srit-a.h sarvay-adav-a.h \ bhavantam -a/srit-a.h k.r.s.na # sa.mvibhakt-a/s ca sarva/sa.h // HV_109.20 // tathaiva balah-a /sakras $ tvayy -ave/sya jay-ajayau & sukha.m svapiti ni/scinta.h % katha.m tva.m cintay-anvita.h // HV_109.21 // /sokas-agaram ak.sobhya.m $ sarve te j?n-atayo gat-a.h & t-an majjam-an-an ekas tva.m % samuddhara mah-abhuja // HV_109.22 // kim eva.m cintay-avi.s.to $ na ki.mcid api bh-a.sase & cint-a.m kartu.m v.rth-a deva % na tvam arhasi m-adhava // HV_109.23 // ity evam ukta.h k.r.s.nas tu $ ni.h/svasya sucira.m puna.h & pr-aha v-akya.m sa v-akyaj?no % b.rhaspatir iva svayam // HV_109.24 // vip.rtho cintay-avi.s.ta $ etat k-arya.m vicintayan & [k: /S1 K1 ?N2 V B Dn Ds D1.2.4--6 ins.: :k] vicintaya.ms tv aha.m c-asya $ k-aryasya na labhe gatim | *HV_109.25ab*1262 | tath-aha.m bhavat-apy ukto % nottara.m vidadhe kvacit // HV_109.25 // d-a/s-arhaga.namadhye 'dya $ vad-amy arthavat-i.m giram & /s.r.nudhva.m y-adav-a.h sarve % yath-a cint-anvito hy aham // HV_109.26 // aniruddhe h.rte v-ire $ p.rthivy-a.m sarvap-arthiv-a.h & a/sakt-an iva manyante % sarv-an asm-an sab-andhav-an // HV_109.27 // -ahuka/s caiva no r-aj-a $ h.rta.h s-alvena vai pur-a & praty-an-itas tato 'sm-abhir % yuddha.m k.rtv-a sud-aru.nam // HV_109.28 // pradyumna/s c-api no b-alye $ /sambare.na h.rto hy abh-ut & sa ta.m nihatya samare % pr-apto rukmi.ninandana.h // HV_09.29 // ida.m tu sumahatka.s.ta.m $ pr-adyumni.h kva prav-asita.h & naiva.mvidham aha.m do.sa.m % smar-ami manujar.sabh-a.h // HV_109.30 // bhasman-a gu.n.thita.h p-ado $ yena me m-urdhni p-atita.h & [k: T1.2 G M ins.: :k] mama netra.m dur-asr-avam $ andhat-a.m ko 'nayad bal-at | *HV_109.31ab*1263:1 | ko v-a ja.damati.h satya.m $ ratna.m me maku.t-ad dharet || *HV_109.31ab*1263:2 | ko v-a bala.m dur-adhar.sam $ avamaty-agrata.h sthita.h | *HV_109.31ab*1263:3 | ko nu v-a /siniputrasya $ c-apa.m na smarati prabho | *HV_109.31ab*1263:4 | s-anubandhasya tasy-aha.m % hari.sye j-ivita.m ra.ne // HV_109.31 // ity evam ukte k.r.s.nena $ s-atyakir v-akyam abrav-it & car-a.h k.r.s.na prayujyant-am % aniruddhasya m-arga.ne // HV_109.32 // [k: ?N2.3 V B Dn Ds D5(marg.).6 ins.: :k] saparvatavanodde/s-a.m $ m-argantu vasudh-am im-am | *HV_109.32*1264 | [k: T1.2 G M ins. after 32: :k] atraiva pr-aya/sas tatra $ yadi sy-at kenacid dh.rta.h | *HV_109.32*1265:1 | j?n-ate pratikari.sy-ami $ yat tu pr-aptam anantaram | *HV_109.32*1265:2 | -ahuka.m pr-aha k.r.s.nas tu $ smita.m k.rtv-a vacas tad-a & -abhyantar-a/s ca b-ahy-a/s ca % vy-adi/syant-a.m car-a n.rpa // HV_109.33 // [k: K1.2.4 ?N2 V B Dn Ds D1.3--6 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} ke/savasya vaca.h /srutv-a $ -ahukas tvarito 'brav-it | *HV_109.33*1266:1 | anve.sa.ne 'niruddhasya $ car-an vy-adi.s.tav-a.ms tad-a | *HV_109.33*1266:2 | tata/s car-as tu vy-adi.s.t-a.h $ p-arthivena ya/sasvin-a & abhyantara.m ca m-argadhva.m % b-ahyata/s ca samantata.h // HV_109.34 // [k: K ?N2 Dn D1--5 T4 ins. (V B Ds D6 after 34ab): :k] hay-a rath-a/s ca vy-adi.s.t-a.h $ p-arthivena mah-atman-a | *HV_109.34*1267 | ve.numanta.m lat-ave.s.ta.m $ tath-a raivataka.m girim & .rk.savanta.m giri.m caiva % m-argadhva.m tvarit-a hayai.h // HV_109.35 // ekaika.m tatra cody-ana.m $ m-argitavya.m samantata.h & gantavya.m c-api ni.hsa;ngam % udy-ane.su samantata.h // HV_109.36 // hay-an-a.m ca sahasr-a.ni $ rath-an-a.m c-apy aneka/sa.h & -aruhya tvarit-a.h sarve % m-argadhva.m yadunandanam // HV_109.37 // sen-apatir an-adh.r.s.tir $ ida.m vacanam abrav-it & k.r.s.nam akli.s.takarm-a.nam % acyuta.m bh-itabh-itavat // HV_109.38 // /s.r.nu k.r.s.na vaco mahya.m $ yadi te rocate vibho & cir-at prabh.rti me vaktu.m % bhavanta.m j-ayate mati.h // HV_109.39 // asilom-a pulom-a ca $ nisundanarakau hatau & saubha.h s-alva/s ca nihatau % maindo dvivida eva ca \ hayagr-iva/s ca sumah-an # s-anubandhas tvay-a hata.h // HV_109.40 // [k: /S1 ins.: :k] ka.msa/s ca nihata.h k.r.s.na $ naraka/s ca nip-atita.h | *HV_109.40*1268:1 | anye ca bahavas tatra $ sainy-a.h /satasahasra/sa.h | *HV_109.40*1268:2 | t-ad.r/se vigrahe v.rtte $ devaheto.h sud-aru.ne & sarv-a.ny et-ani karm-a.ni % ni.h/se.s-a.ni ra.ne ra.ne \ k.rtav-an asi govinda # p-ar.s.nigr-aha/s ca n-asti te // HV_109.41 // ida.m karma tvay-a k.r.s.na $ s-anubandha.m k.rta.m ra.ne & p-arij-atasya hara.ne % yat k.rta.m karma du.skara.m // HV_109.42 // tatra /sakras tvay-a k.r.s.na $ air-avata/sirogata.h & nirjito b-ahuv-irye.na % svaya.m yuddhavi/s-arada.h // HV_109.43 // tena vaira.m tvay-a s-ardha.m $ kartavya.m n-atra sa.m/saya.h & tatr-anubandha/s ca mah-a.ms % tena k-aryas tvay-a saha // HV_109.44 // tatr-aniruddhahara.na.m $ k.rta.m maghavat-a svayam & na hy anyasya bhavec chaktir % vairaniry-atana.m prati // HV_109.45 // ity evam ukte vacane $ k.r.s.no n-aga iva /svasan & uv-aca vacana.m dh-im-an % an-adh.r.s.ti.m mah-abalam // HV_109.46 // sen-an-is t-ata m-a maiva.m $ na dev-a.h k.sudrakarmi.na.h & n-ak.rtaj?n-a na v-a kl-ib-a % n-avalipt-a na b-ali/s-a.h // HV_109.47 // devat-artha.m ca me yatno $ mah-an d-anavasa.mk.saye & te.s-a.m priy-artha.m ca ra.ne % hanmi d.rpt-an mah-asur-an // HV_109.48 // tatparas tanman-a/s c-asmi $ tadbhaktas tatpriye rata.h & katha.m p-apa.m kari.syanti % vij?n-ayaiva.mvidha.m hi m-am // HV_109.49 // ak.sudr-a.h satyavanta/s ca $ nitya.m bhakt-anuy-ayina.h & na te.su p-apa.m vij?neya.m % b-ali/sa tva.m prabh-a.sase // HV_109.50 // [k: ?N2 V2 B Ds D1.2.4.5. (D6 after 1270*, T1.2 G1.3--5 after 54ab) ins.: :k] kad-acid iha pu.m/scaly-a $ aniruddho h.rto bhavet | *HV_109.50*1269:1 | deve.su samahendre.su $ naitatkarma vidh-iyate || *HV_109.50*1269:2 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} eva.m cintayam-anasya $ k.r.s.nasy-adbhutakarma.na.h | *HV_109.50*1269:3 | [k: D6 T1.2 G1.3.5 ins. after 50: :k] na vaktavyam ida.m p-apa.m $ tvadvidhena yad-uttama | *HV_109.50*1270 | k.r.s.nasya vacana.m /srutv-a $ tad-akr-uro 'brav-id vaca.h & madhura.m /slak.s.nay-a v-ac-a % arthav-akyavi/s-arada.h // HV_109.51 // yac chakrasya prabho.h k-arya.m $ tad asm-aka.m vini/scitam & asm-aka.m c-api yat k-arya.m % tac ca k-arya.m /sac-ipate.h // HV_109.52 // sa.mrak.sy-a/s ca vaya.m devair $ asm-abhi/s c-api devat-a.h & devat-arthe vaya.m c-api % m-anu.satvam up-agat-a.h // HV_109.53 // [k: ?N2 V2 B1 D5.6 ins.: :k] vi.s.nur madhunih-a v-iro $ devadeva.h san-atana.h | *HV_109.53*1271 | evam akr-uravacanai/s $ codita.h puru.sottama.h & snigdhagambh-iray-a v-ac-a % puna.h k.r.s.no 'bhyabh-a.sata // HV_109.54 // n-aya.m devair na gandharvair $ n-api yak.sair na r-ak.sasai.h & pradyumnaputro 'pah.rta.h % pu.m/scaly-a tu h.rta.h striy-a // HV_109.55 // m-ay-avidagdh-a.h pu.m/scalyo $ daityad-anavayo.sita.h & t-abhir h.rto na sa.mdeho % n-anyato vidyate bhayam // HV_109.56 // ity evam ukte vacane $ s-utam-agadhabandin-am & [k: After 57a, K ?N2 V B D T4 G2.4 ins.: :k] k.r.s.nena tu mah-atman-a | *HV_109.57a*1272:1 |* ath-avagamya tattvena $ yad bh-uta.m yaduma.n.dale || *HV_109.57a*1272:2 | udati.s.than mah-an-adas tad-a $ k.r.s.na.m pra/sa.msayan | *HV_109.57a*1272:3 | har.sayan sa tu sarve.s-a.m | *HV_109.57a*1272:4 |* madhura.h /sr-uyate /sabdo % m-adhavasya nive/sane // HV_109.57 // te car-a.h sarvata.h sarve $ sabh-adv-aram up-agat-a.h & /sanair gadgaday-a v-ac-a % ida.m vacanam abruvan // HV_109.58 // udy-an-ani /sil-a.h /sail-a $ guh-a nadya.h sar-a.msi ca & ekaika.m /sata/so r-ajan % m-argita.m na ca d.r/syeta // HV_109.59 // [k: B3 Dn D3.6 G2 ins.: :k] anye k.r.s.na.m car-a r-ajann $ up-agamya tad-abruvan | *HV_109.59*1273:1 | sarve no vidit-a de/s-a.h $ pr-adyumnir na ca d.r/syate | *HV_109.59*1273:2 | [k: D3 cont.: :k] te 'pi /s-antimanask-a hi $ gamayeyu.h katha.m ca na.h | *HV_109.59*1274 | yad anyat sa.mvidh-atavya.m $ vidh-ana.m yadunandana & tad-aj?n-apaya na.h k.sipram % aniruddhasya m-arga.ne // HV_109.60 // tatas te d-inamanasa.h $ sarve b-a.sp-akulek.sa.n-a.h & anyonyam abhyabh-a.santa % kim ata.h k-aryam uttaram // HV_109.61 // sa.mda.s.tau.s.thapu.t-a.h kecit $ kecid b-a.sp-avilek.sa.n-a.h & kecic c-acinta?n /s-ur-a % -asth-aya bhruku.ti.m nar-a.h // HV_109.62 // [k: 109.62c hypometric. :k] [k: N (except /S1) T4 ins.: :k] eva.m cintayat-a.m te.s-a.m $ bahvartham abhibh-a.sat-am | *HV_109.62*1275 | [k: ?N2 V2.3 B Ds D2.3.6 T4 cont. (G2 ins. after 62ab, G4.5 after 62): :k] aniruddha.h kuta/s ceti $ sa.mbhrama.h sumah-an abh-ut | *HV_109.62*1276 | [k: ?N2 V2.3 B Ds D2.3.6 cont. (K ?N1 V1 Dn D1.4.5 cont. after 1275): :k] anyonyam abhiv-ik.sante $ y-adav-a j-atamanyava.h | *HV_109.62*1277:1 | t-a.m ni/s-a.m vimanask-as te $ gamayeyu.h katha.mcana || *HV_109.62*1277:2 | aniruddho h.rta/s ceti $ puna.h punar ari.mdama | *HV_109.62*1277:3 | eva.m ca bruvat-a.m te.s-a.m $ prabh-at-a rajan-i tad-a | *HV_109.62*1277:4 | tatas t-uryanin-adai/s ca $ /sa;nkh-an-a.m ca mah-asvanai.h & prabodhana.m mah-ab-aho.h % k.r.s.nasy-akriyat-alaye // HV_109.63 // [k: D6 T1.2 G M ins.: :k] k.r.s.no 'pi devadeve/sa.h $ kartavye m-u.dhavat sthita.h || *HV_109.63*1278:1 | ki.m may-a k-aryam ity eva $ kuto nu bhayam -agatam | *HV_109.63*1278:2 | sarvath-a yatnam -asth-aya $ yati.sye k-aryam uttaram || *HV_109.63*1278:3 | di/s-am anta.m gami.sy-ami $ s-agara.m varu.n-alayam | *HV_109.63*1278:4 | yatr-asau sthitav-an pautro $ gami.sy-amy aham adya vai || *HV_109.63*1278:5 | prathama.m k-a.m di/sa.m y-asye $ kena sy-ac chr-uyate 'khilam | *HV_109.63*1278:6 | yadi ka/scid vij-an-iy-at $ tad-a tu suk.rta.m bhavet | *HV_109.63*1278:7 | [Colophon] tata.h prabh-ate vimale $ pr-adurbh-ute div-akare & pravive/sa sabh-am eko % n-arada.h prahasann iva // HV_109.64 // [k: ins.: :k] d.r.s.tv-a tu y-adav-an sarv-an $ k.r.s.nena saha sa.mgat-an | *HV_109.64*1279 | [k: ?N2 B Dn Ds D1.5.6 cont., K ?N3 V D2--4 T4 G4.5 ins. after 64: :k] tata.h sa jaya/sabdena $ m-adhava.m pratyap-ujayat | *HV_109.64*1280:1 | ugrasen-adayaste ca $ tam .r.si.m pratyap-ujayan | *HV_109.64*1280:2 | ath-abhyutth-aya viman-a.h $ k.r.s.na.h samitidurjaya.h & madhuparka.m ca g-a.m caiva % n-arad-aya dadau prabhu.h // HV_109.65 // sa vi.s.tare sthita.h /subhre $ spardhy-astara.nasa.mv.rte & .rjv-as-ino yath-any-ayam % uv-aceda.m vaco 'rthavat // HV_109.66 // kim eva.m cintay-avi.s.t-a $ ni.hsa;nga.m tamas-av.rt-a.h & uts-ahan-a/s-at sarve vai % kl-ib-a iva vicetasa.h // HV_109.67 // [k: T1.2 G1.3 M1--3 (G2.5 M4 after 70) ins.: :k] at-ite divase v-ire $ y-adav-a adbhuta.m mahat | *HV_109.67*1281 | evam ukte tu vacane $ n-aradena mah-atman-a & v-asudevo 'brav-id v-akya.m % /sr-uyat-a.m bhagavann idam // HV_109.68 // aniruddho h.rto brahman $ ken-api ni/si suvrata & tasy-arthe sarva ev-asma % cintay-avi.s.tacetasa.h // HV_109.69 // [k: K ?N2.3 V B D T4 (G2.4.5 after 67) ins.: :k] e.sa te yadi v.rtt-anta.h $ /sruto d.r.s.to 'pi v-a mune || *HV_109.69*1282:1 | bhagavan kathyat-a.m s-adhu $ priyam etan mam-anagha | *HV_109.69*1282:2 | ity evam ukte vacane $ ke/savena mah-atman-a & prahasya n-arada.h pr-aha % /sr-uyat-a.m madhus-udana // HV_109.70 // nirv.rtta.m sumahad yuddha.m $ mah-apuru.sasevitam & aniruddhasya caikasya % b-a.nasya ca mah-am.rdhe // HV_109.71 // u.s-a n-ama sut-a tasya $ b-a.nasy-apratimaujasa.h & tasy-arthe citralekh-a vai % jah-ar-a/su tam apsar-a.h // HV_109.72 // ubhayor api tatr-as-in $ mahad yuddha.m sud-aru.nam & pr-adyumnib-a.nayo.h sa.mkhye % baliv-asavayor iva // HV_109.73 // [k: K ?N2.3 V B D T4 G2.4.5 ins.: :k] asm-abhi/s c-api tad yuddha.m $ d.r.s.ta.m sumahad adbhutam | *HV_109.73*1283 | aniruddho bhay-at tena $ sa.myuge.sv anivartin-a & ba.nena m-ay-am -asth-aya % baddho n-agair mah-abala.h // HV_109.74 // [k: T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] hatv-a d-anavasa.mgh-a.m/s ca $ ko.ti/sa.h /sata/sas tath-a | *HV_109.74*1284:1 | d.r.s.tam etan may-a vi.s.no $ pr-adyumner yuddham -id.r/sam | *HV_109.74*1284:2 | [k: T2 G2.4 cont. (K ?N2.3 V B D T4 ins. after 74): :k] vy-adi.s.tas tu vadhas tasya $ b-a.nena garu.dadhvaja | *HV_109.74*1285:1 | ta.m niv-aritav-an mantr-i $ kumbh-a.n.do n-ama tasya ha | *HV_109.74*1285:2 | [k: K ?N2.3 V B D T4 G4.5 cont. (/S1 ?N1 ins. after 74): :k] kum-arasy-aniruddhasya $ ten-a/saktena sa.myuge | *HV_109.74*1286:1 | b-a.nena m-ay-am -asth-aya $ sarpair niyamana.m k.rtam | *HV_109.74*1286:2 | utti.s.thatu bhav-a?n /s-ighra.m $ ya/sase vijay-aya ca & n-aya.m sa.mrak.situ.m k-ala.h % pr-a.n-a.ms t-ata jayai.si.n-am // HV_109.75 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 ins.: :k] pr-a.nai.h ki.mcid gatair v-iro $ dhairyam -alambya ti.s.thati | *HV_109.75*1287 | ity evam ukte vacane $ v-asudeva.h prat-apav-an & pr-ay-atrik-an vai sa.mbh-ar-an % -aj?n-apayata v-iryav-an // HV_109.76 // [k: D6 T1.2.4 G M4 ins.: :k] pu.ny-ahagho.sa/s ca tad-a $ /su/sruve br-ahma.nerita.h | *HV_109.76*1288 | tata/s candanac-ur.nai/s ca $ l-ajai/s c-api samantata.h & niryayau sa mah-ab-ahu.h % k-iryam-a.no jan-ardana.h // HV_109.77 // [k: T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] gantum aichaj jagann-atho $ b-a.na.m hantu.m mah-asuram | *HV_109.77*1289 | {n-arada uv-aca} smara.na.m vainateyasya $ k.r.s.na tva.m kartum arhasi & na hy anyena tam adhv-ana.m % gantu.m /sakya.m mah-abhuja // HV_109.78 // [k: K ?N2 V B D G2.4.5 G (ed.) ins.: :k] /sr-uyat-a.m ca tad adhv-ana.m $ gantavyam atidurjayam | *HV_109.78*1290 | ek-ada/sa sahasr-a.ni $ yojan-an-a.m jan-ardana & tadita.h /so.nitapura.m % pr-adyumnir yatra s-a.mpratam // HV_109.79 // manojavo mah-av-iryo $ vainateya.h prat-apav-an & [k: ?N2 V B2 Dn (B1 (marg.) D2.3 after 80) ins.: :k] sam-ahvayasva govinda $ sa hi tv-a.m tatra ne.syati | *HV_109.80ab*1291 | ekena sa muh-urtena % b-a.na.m sa.mdar/sayi.syati // HV_109.80 // tasya tad vacana.m /srutv-a $ pr-adhy-ayad garu.da.m hari.h & sa k.r.s.nap-ar/svam -agamya % har.se.n-avasthito 'bhavat // HV_109.81 // k.r.s.nake/sa.h pravalayo $ ji.s.nu.h k.r.s.na/s ca var.nata.h & caturda.m.s.tra/s caturb-ahu/s % caturveda.sa.da;ngavit // HV_109.82 // /sr-ivats-a;nko 'ravind-ak.sa $ -urdhvalom-a m.rdutvaca.h & sam-a;nguli.h samanakho % rakt-a;ngulinakh-antara.h // HV_109.83 // snigdhagambh-iranirgho.so $ v.rttab-ahur mah-abhuja.h & -aj-anub-ahu.h si.mh-asya.h % si.mhasa.mhanano yuv-a \ sahasram iva s-ury-a.n-a.m # d-ipyam-ana.h prak-a/sate // HV_109.84 // ya.h prabhur bh-ati bh-ut-atm-a $ bh-ut-an-a.m bh-avana.h prabhu.h & yasy-a.s.tagu.nam ai/svarya.m % dadau pr-ita.h praj-apati.h // HV_109.85 // praj-apat-in-a.m s-adhy-an-a.m $ trida/s-an-a.m ca /s-a/svata.h & st-uyam-ana.h stavai.h sarvai.h % s-utam-agadhabandibhi.h \ .r.sibhi/s ca mah-abh-agair # vedaved-a;ngap-aragai.h // HV_109.86 // sa.mvidh-anam ath-aj?n-apya $ dv-arak-ay-a.m mah-abhuja.h & [k: T1.2 G1.2.4.5 M ins.: :k] s-atyakau sa.mnive/sy-atha $ rak.syat-a.m dv-araketi ca | *HV_109.87ab*1292 | gaman-aya mati.m cakre % v-asudeva.h prat-apav-an // HV_109.87 // -asthito garu.da.m devas $ tasya c-anu hal-ayudha.h & p.r.s.thato 'nu balasy-api % pradyumna.h /satrukar/sana.h // HV_109.88 // [k: D6 T1.2 G1.5 M ins.: :k] /sr-uyante sma tad-a v-aca.h $ s-utam-agadhabandin-am | *HV_109.88*1293 | jaya b-a.na.m mah-ab-aho $ ye c-asy-anucar-a ra.ne & na hi te pramukhe sth-atu.m % ka/scic chakto mah-am.rdhe // HV_109.89 // pras-ade te dhruv-a lak.sm-ir $ vijaya/s ca par-akrame & vije.syasi ra.ne /satru.m % daityendra.m sahasainikam // HV_109.90 // siddhac-ara.nasa.mgh-an-a.m $ mahar.s-i.n-a.m ca sarva/sa.h & /s.r.nvan v-aco 'ntarik.sastha.h % prayayau ke/savo ra.ne // HV_109.91 // [Colophon] [h: HV (CE), adhy-aya 110, transliterated from the critical ed. (P. L. Vaidya, Poona 1969) by Arlo Griffiths (Leiden/Groningen); proof--read by Peter Bisschop. This is the version of April 5, 2004 :h] {vai/samp-ayana uv-aca} tatas t-uryanin-adai/s ca $ /sa;nkh-an-a.m ca mah-asvanai.h & bandim-agadhas-ut-an-a.m % sarvai/s c-api sahasra/sa.h // HV_110.1 // [k: M ins. after 1: D6 after *1293: T4 after 109.87: G2.4 (first time) after 109.88: :k] jay-ajaya jagann-atha $ jaya cakragad-adhara | *HV_110.1*1294:1 | jaya lokatray-av-asa $ jay-a/se.sajaganmaya || *HV_110.1*1294:2 | jaya n-abhisamutth-abja+ $ +ni.sa.n.nactur-anana | *HV_110.1*1294:3 | jaya kaustubharatn-a.m/su+ $ +vibh-asitajagattraya || *HV_110.1*1294:4 | jaya /sr-ikarapadmastha+ $ +cara.n-ambhoruhadvaya | *HV_110.1*1294:5 | jaya tridh-amansarve/sa $ jaya lokapit-amaha || *HV_110.1*1294:6 | jaya yaj?napate deva $ jaya vi/svaguro hare | *HV_110.1*1294:7 | jaya cakragad-a/sa;nkha+ $ +padmad-iptakar-ambuja || *HV_110.1*1294:8 | jaya /s-ar;ng-adihetyudyat+ $ +sahasrabhujama.n.dala | *HV_110.1*1294:9 | jaya cakr-agninirdagdha+ $ +nikhil-asurama.n.dala || *HV_110.1*1294:10 | jaya yogimana.hpadma+ $ +bodhak.rccara.n-ambuja | *HV_110.1*1294:11 | nijaikap-adasa.ml-ina+ $ +jagattraya hare jaya || *HV_110.1*1294:12 | jaya sthitilayotpatti+ $ +k-ara.n-a/se.sak-ara.na | *HV_110.1*1294:13 | jaya vi.s.no h.r.s-ike/sa $ jaya b-a.na.m mah-asura | *HV_110.1*1294:14 | sa t-unmukhair jay-a/s-irbhi.h $ st-uyam-ano hi m-anavai.h & babh-ara r-upa.m som-arka+ % +/sakr-a.n-a.m sad.r/sa.m hari.h // HV_110.2 // at-iva /su/subhe r-upa.m $ tasya c-abhyutpati.syata.h & vainateyasya bhadra.m te % b.r.mhita.m haritejas-a // HV_110.3 // [k: T1.2 G1.4.5 M ins. after 3: G(ed.) after 4: :k] sm.rtv-a sm.rtv-a ca tadr-upa.m $ /sa;nkhacakragad-abh.rta.h | *HV_110.3*1295:1 | t.rpti.m n-ady-api govinda $ pr-apnuy-amo hare.h sad-a | *HV_110.3*1295:2 | ath-a.s.tab-ahu.h k.r.s.nas tu $ parvat-ak-arasa.mnibha.h & vibabhau pu.n.dar-ik-ak.so % vik-a;nk.san b-a.nasa.mk.sayam // HV_110.4 // asicakragad-ab-a.n-a $ dak.si.na.m p-ar/svam -asthit-a.h & carma /s-ar;nga.m tath-a c-apa.m % /sa;nkha.m caiv-asya v-amata.h // HV_110.5 // /s-ir.s-a.n-a.m vai sahasra.m tu $ vihita.m /s-ar;ngadhanvan-a & sahasra.m caiva k-ay-an-a.m % vahan sa.mkar.sa.nas tad-a // HV_110.6 // /svetaprahara.no 'dh.r.sya.h $ kail-asa iva /s.r;ngav-an & -asthito garu.da.m r-ama % udyann iva ni/s-akara.h // HV_110.7 // sanatkum-arasya vapu.h $ pr-adur -as-in mah-atmana.h & pradyumnasya mah-ab-aho.h % sa.mgr-ame vikrami.syata.h // HV_110.8 // sa pak.sabalavik.sepair $ vidhunvan parvat-an bah-un & jag-ama m-arga.m balav-an % v-atasya prati.sedhayan // HV_110.9 // ati v-ayor atha gatim $ -asth-aya garu.das tad-a & siddhac-ara.nasa.mgh-an-a.m % /subha.m m-argam av-atarat // HV_110.10 // atha r-amo 'brav-id v-akya.m $ k.r.s.nam apratimam ra.ne & sv-abhi.h prabh-abhir h-in-a.h sma.h % k.r.s.na kasm-ad ap-urvavat // HV_110.11 // sarve kanakavar.n-abh-a.h $ sa.mv.rtt-a.h sma na sa.m/saya.h & kim ida.m br-uhi nas tattva.m % ki.m mero.h p-ar/svag-a vayam // HV_110.12 // {bhagav-an uv-aca} [k: ?N2.3 V B1.2 Dn Ds D1.2.5(marg.).6 ins. after the ref.; D3 after 12: :k] manye b-a.nasya nagaram $ abhy-a/sastham ari.mdama | *HV_110.13*1296:1 | rak.s-artha.m tasya niyato $ vahnir e.sa sthito jvalan | *HV_110.13*1296:2 | agner -ahavan-iyasya $ prabhay-a sma sam-ahat-a.h & tena no var.navair-upyam % ida.m j-ata.m hal-ayudha // HV_110.13 // {r-ama uv-aca} yadi sma sa.mnikar.sasth-a $ yadi ni.sprabhat-a.m gat-a.h & tad vidhatsva svaya.m buddhy-a % yad atr-anantara.m hitam // HV_110.14 // {bhagav-an uv-aca} kuru.sva vainateya tva.m $ yan na.h k-aryam anantaram & tvay-a vidh-ane vihite % kari.sy-amy aham uttaram // HV_110.15 // etac chrutv-a tad-a v-akya.m $ ke/savasya mah-atmana.h & [k: For 16ab, K ?N2.3 V B D G2 subst.: :k] etac chrutv-a tu garu.do $ v-asudevasya bh-a.sitam | *HV_110.16ab*1297 | [k: K ?N2.3 V B D G2 cont.; G5 M4 ins. after 16ab: :k] cakre mukhasahasra.m hi $ k-amar-up-i mah-abala.h | *HV_110.16ab*1298 | ga;ng-am up-agamat t-ur.na.m % vainateyas tato bal-i // HV_110.16 // [k: K ?N V B D G2.5 ins. after 16; G4 after 14: :k] -apluty-ak-a/saga;ng-ay-am $ -ap-iya salila.m bahu | *HV_110.16*1299:1 | pravavar.soparigato $ vaitaneya.h prat-apav-an | *HV_110.16*1299:2 | ten-agni.m /samay-am -asa $ buddhim-an vinat-atmaja.h | *HV_110.16*1299:3 | [k: After line 1 of *1299, D2 ins.: :k] sa pak.s-abhy-am up-ad-aya $ vavar.sa salila.m bahu | *HV_110.16*1299A | g.rh-itv-a salila.m tatra $ tam agnim abhi.secayat & agnir -ahavan-iyas tu % tata.h /s-antim up-agamat // HV_110.17 // [k: After 17, N (except /S1 ?N1) T4 G2.4.5 G(ed.) ins.: :k] ta.m d.r.s.tv-ahavan-iya.m tu $ /s-antam -ak-a/saga;ngay-a | *HV_110.17*1300:1 | parama.m vismaya.m gatv-a $ supar.no v-akyam abrav-it || *HV_110.17*1300:2 | aho v-iryam ath-agnes tu $ yo dahed yugasa.mk.saye | *HV_110.17*1300:3 | [k: ?N2 V2.3 B Dn1 Ds D6 cont.: :k] tad eva var.navair-upya.m $ cakre k.r.s.nasya dh-imata.h | *HV_110.17*1301 | trayas tray-a.n-a.m lok-an-a.m $ pary-apt-a iti me mati.h & k.r.s.na.h sa.mkar.sa.na/s caiva % pradyumna/s ca mah-abala.h // HV_110.18 // tata.h pra/s-ante dahane $ sa.mpratasthe sa pak.sir-a.t & svapak.sabalavik.sepai.h % kurvan ghora.m mah-asvanam // HV_110.19 // t-an d.r.s.tv-acintaya.ms tatra $ rudrasy-anucar-agnaya.h & [k: After 20ab, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] niyukt-a.h /s-ulin-a p-urva.m $ rak.sa.ne nagarasya hi | *HV_110.20ab*1302:1 | -ucu.h paramasa.mkruddh-a $ jv-alayanto diso da/sa | *HV_110.20ab*1302:2 | -asthit-a garu.da.m hy ete % n-an-ar-up-a bhay-av-ah-a.h \ kim artham iha sa.mpr-apt-a.h # ke v-ap-ime jan-as traya.h // HV_110.20 // ni/scaya.m n-adhyagacchanta $ te girivrajavahnaya.h & pr-avartaya.m/s ca sa.mgr-ama.m % tais tribhi.h saha y-adavai.h // HV_110.21 // [k: After 22 (=21?), N (except /S1; ?N1 om.) T4 G2.4.5 ins.: :k] te.s-a.m yuddhe prasakt-an-a.m $ sa.mn-ada.h sumah-an abh-ut || *HV_110.21*1303:1 | ta.m ca /srutv-a mah-an-ada.m $ si.mh-an-am iva garjat-am | *HV_110.21*1303:2 | ath-a;ngir-a.h svapuru.sa.m $ pre.say-am -asa buddhim-an | *HV_110.21*1303:3 | yatra tad vartate yuddha.m $ tatra gacchasva m-aciram | *HV_110.21*1303:4 | [k: corr. tad vavartate :k] ath-aj?naptas tu b-a.nena $ puru.so vai manojava.h & d.r.s.tv-a tat sarvam -agacche+ % +tyukta.h prahvas tatas tvaran // HV_110.22 // tathety uktv-a sa tad yuddha.m $ vartam-anam avaik.sata & agn-in-a.m v-asudevena % sa.msakt-an-a.m mah-am.rdhe // HV_110.23 // te j-atavedasa.h sarve $ kalm-a.sa.h khas.rmas tath-a & dahana.h /so.sa.na/s caiva % tapana/s ca mah-abala.h \ svadh-ak-arasya vi.saye # prakhy-at-a.h pa?nca vahnaya.h // HV_110.24 // ath-apare mah-abh-ag-a.h $ svair an-ikair vyavasthit-a.h & [k: After 25ab, D3 ins.: :k] agnaya.h samad.r/syanta $ jvalam-an-a mah-ahave | *HV_110.25ab*1304 | pa.tara.h pataga.h svar.no % ag-adho bhr-aja eva ca \ sv-ah-ak-ar-a/sray-a pa?nca # ayudhya.ms te 'pi c-agnaya.h // HV_110.25 // jyoti.s.tomahavirbh-agau $ va.sa.tk-ar-a/srayau puna.h & dv-av agn-i sa.mprayudhyet-a.m % mah-atm-anau mah-adyut-i \ tayor madhye ';ngir-a/s caiva # mahar.sir vibabhau prabhu.h // HV_110.26 // [k: After 26cd, ?N2.3 B Dn D6 G(ed.) ins.: :k] -agneya.m ratham $ -asth-aya /s-ulam udyamya bh-asvaram | *HV_110.26*1305 | sthitam a;ngirasa.m d.r.s.tv-a $ syandane puru.sottama.h & k.r.s.na.h prov-aca vacana.m % smayann iva puna.h puna.h // HV_110.27 // ti.s.thadhvam agnayo y-uyam $ e.sa vo vidadhe bhayam & mam-astratejas-a dadgh-a % di/so y-asyatha vik.sat-a.h // HV_110.28 // ath-a;ngir-as tri/s-ulena $ d-iptena samadh-avata & -adad-ana iva krodh-at % k.r.s.napr-a.n-an madh-am.rdhe // HV_110.29 // tri/s-ula.m tasya tad d-ipta.m $ ciccheda parame.subhi.h & ardhacandrais tath-a t-ik.s.nair % yam-antakanibhair yudhi // HV_110.30 // sth-u.n-akar.nena c-astre.na $ d-iptena sumah-aya/s-a.h & vivy-adh-antakatulyena % vak.sasy enam atho 'nadat // HV_110.31 // rudhiraughaplutair g-atrais $ tad-agnir cihvalann iva & vi.s.tabdhag-atra.h sahas-a % pap-ata dhara.n-itale // HV_110.32 // /se.s-as tato 'gnaya.h sarve $ catv-aro brahma.na.h sut-a.h & -av-ahaya.ms tad-a /s-ighra.m % b-a.nasya puram antik-at // HV_110.33 // [k: After 33, K1.2 Dn D1.4 ins.: :k] avag-ahat tata.h k.r.s.no $ yatra b-a.napura.m tata.h | *HV_110.33*1306 | [k: K1.2 ?N2.3 V B Ds D4.6 ins. after the addl. colophon: K3.4 D2.3.5 T4 G5 after 33: Dn D1 cont. after *1306: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} atha b-a.napura.m d.r.s.tv-a $ d-ur-at prov-aca n-arada.h | *HV_110.33*1307:1 | etat taccho.nitapura.m k.r.s.na $ pa/sya mah-abhuja || *HV_110.33*1307:2 | atra rudro mah-atej-a $ rudr-a.ny-a sahito 'vasat | *HV_110.33*1307:3 | guha/s ca b-a.naguptyartha.m $ satata.m k.semak-ara.n-at || *HV_110.33*1307:4 | n-aradasya vaca.h /srutv-a $ k.r.s.nas tv idam ath-abrav-it | *HV_110.33*1307:5 | k.sema.m cintayat-am atra $ /sr-uyat-a.m ca mah-amune || *HV_110.33*1307:6 | yadi v-avatared rudro $ b-a.nasa.mrak.sa.na.m prati | *HV_110.33*1307:7 | /saktito vayam apy atra $ saha yotsy-ama tena vai || *HV_110.33*1307:8 | eva.m vivadatos tatra $ k.r.s.nan-aradayos tad-a | *HV_110.33*1307:9 | pr-apt-a nime.sam-atre.na $ /s-ighratv-ad garu.dena te | *HV_110.33*1307:10 | tata.h /sa;nkha.m sam-an-iya $ vadane pu.skarek.sa.na.h & [k: CE prints pupkarek.sa.na.h :k] [k: After 34ab, B1 D2.3 ins.: :k] pradadhmau samare k.r.s.no $ n-aden-ap-urayan di/sa.h | *HV_110.34ab*1308 | v-ayuvegena ta.m dadhmau % megha/s candram ivodgiran // HV_110.34 // tata.h pradhm-apya ta.m /sa;nkha.m $ bhayam utp-adya v-iryav-an & [k: After 35ab, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] agni.m jitv-a tad-a vi.s.nur $ b-a.nasya purarak.si.na.h | *HV_110.35ab*1309 | pravive/sa pura.m k.r.s.no % b-a.nasy-adbhutakarma.na.h // HV_110.35 // [k: T1.2 G1.3--5 ins. after the addl. colophon: G(ed.) after 35: :k] {vai/sa.mp-ayana.h} tato b-a.napura.m pr-apya $ /sa;nkha.m dadhmau jan-ardana.h | *HV_110.35*1310:1 | tato hi balabhadras tu $ dadhmau /sa;nkham anuttamam || *HV_110.35*1310:2 | pradyumna/s c-api sa.mkruddho $ dadhmau /sa;nkham anuttamam | *HV_110.35*1310:3 | garu.da.h pak.sav-atena $ b-a.nasainya.m vyadh-unayat || *HV_110.35*1310:4 | catur.n-a.m ca mah-ar-aja $ s-agar-a.n-a.m yath-a svana.h | *HV_110.35*1310:5 | pr-adur babh-uva tumula.h $ /sabdo b-a.napura.m prati | *HV_110.35*1310:6 | tata.h /sa;nkhapra.n-adena $ bher-i.n-a.m ca mah-asvanai.h & b-a.n-an-ik-ani sahas-a % samanahyanta sarva/sa.h // HV_110.36 // tata.h ki.mkarasainya.m tad $ abhy-ag-at samare mahat & ko.ti/sa/s c-api bahudh-a % d-iptaprahara.na.m tad-a // HV_110.37 // tad asa.mkhyeyam ekastha.m $ mah-abhraghanasa.mnibham & n-il-a?njanacayaprakhyam % aprameya.m tath-ak.sayam // HV_110.38 // te prad-iptaprahara.n-a $ daityad-anavar-ak.sas-a.h & pram-athaga.namukhy-a/s ca % te 'yudhyan k.r.s.nasa.mgat-a.h // HV_110.39 // sarvatas tai.h prad-ipt-asyai.h $ s-arci.smadbhir iv-analai.h & [k: After 40ab, ?N2.3 V1.3 B Dn D4--6 T1 G1.3--5 ins.: :k] abhyupetya tad-atyugrair $ yak.sar-ak.sasaki.mnarai.h | *HV_110.40ab*1311 | -ap-iyata tad-a rakta.m % catur.n-am api sa.myuge // HV_110.40 // tato r-amo mah-ab-ahu.h $ ke/sava.m v-akyam abrav-it & [k: For 41ab, K ?N2.3 V B D T4 G(ed.) subst.: :k] tadbala.m tu sam-as-adya $ balabhadro mah-abala.h | *HV_110.41ab*1312:1 | prov-aca vacana.m tatra $ parasya balan-a/sanam | *HV_110.41ab*1312:2 | k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho % vidhatsvai.s-a.m mahad bhayam // HV_110.41 // iti sa.mcodita.h k.r.s.no $ balabhadre.na dh-imat-a & te.s-a.m vadh-artham -agneya.m % jagr-aha puru.sottama.h \ astram astravid-a.m /sre.s.tho # yam-antakasamaprabham // HV_110.42 // sa vidh-uy-asuraga.n-an $ kravy-ad-an astratejas-a & prayayau tvaray-a yukto % yato 'd.r/syata tadbalam // HV_110.43 // /s-ulapa.t.tisa/sakty.r.s.ti+ $ +pin-akaparigh-ayudham & pram-athaga.nabh-uyi.s.tha.m % bala.m tad abhavat k.sitau // HV_110.44 // /sailameghaprat-ik-a/sair $ n-an-ar-upair bhay-anakai.h & [k: After 45ab, T2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] vet-a.lai/s ca pi/s-acai/s ca $ bhak.sayadbhi/s ca m-a.msakam | *HV_110.45ab*1313 | v-ahanai.h sa.mgha/sa.h sarve % yodh-as tatr-avatasthire \ v-atoddh-utair iva ghanair # viprak-ir.nair iv-acalai.h // HV_110.45 // [k: After 45, K ?N2.3 V B D T4 G5 ins.: :k] /su/subhe tatra bahulair $ an-ikair bahudh-anvibhi.h | *HV_110.45*1314:1 | musalair asibhi.h /s-ulair $ gad-abhi.h parighais tath-a || *HV_110.45*1314:2 | adh-avat tad asa.mkhyeya.m $ /su/subhe sarvato balam | *HV_110.45*1314:3 | tata.h sa.mkar.sa.no devam $ uv-aca madhus-udanam | *HV_110.45*1314:4 | vainateyagato r-amas $ t-an d.r.s.tv-a k.r.s.nam abrav-it & k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho % yad etad d.r/syate balam \ etai.h saha ra.ne yoddhum # icch-ami puru.sottama // HV_110.46 // [k: After 46, T1.2 G1.4.5 M1--3 ins.: :k] iti bruv-a.na.m r-ama.m ta.m $ k.r.s.no vacanam abrav-it | *HV_110.46*1315 | mam-apy e.saiva sa.mj-at-a $ buddhir ity abrav-ic ca tam & [k: For 47ab, /S1 subst.: :k] e.so 'bhila.sita.h k-ama.h $ pr-ag eva hi mam-abhavat | *HV_1101.47ab*1316 | ebhi.h saha sam-agantum % iccheya.m yuddhadurmadai.h // HV_110.47 // yudhyata.h pr-a;nmukhasy-astu $ supar.no vai mam-agrata.h & savye p-ar/sve ca pradyumnas % tath-a me dak.si.ne bhav-an // HV_110.48 // rak.sitavyam ath-anyonyam $ asmin ghore mah-am.rdhe & eva.m bruvantas te 'nyonyam % adhir-u.dh-a.h khagottamam // HV_110.49 // [k: After 49, S (except T4; T3 G2 missing) ins.: :k] tato yuddha.m mahac cakre $ l-a;ngalen-atha l-a;ngal-i | *HV_110.49*1317:1 | sahasram ayuta.m r-amo $ jagh-ana ditinandan-an | *HV_110.49*1317:2 | giri/s.r;nganibhair yuddhe $ gad-amusalal-a;ngalai.h & yudhyato rauhi.neyasya % raudra.m r-upam abh-ut tad-a \ yug-ante sarvabh-ut-ani # k-alasyeva didhak.sata.h // HV_110.50 // -ak.r.sya l-a;ngal-agre.na $ musalena vyapothayat & caraty atibalo yuddhe % yuddham-argavi/s-arada.h // HV_110.51 // pradyumna.h /saraj-alais t-an $ samant-at pratyav-arayat & d-anav-an puru.savy-aghro % yudyam-an-an sahasra/sa.h // HV_110.52 // snigdh-a?njanacayaprakhya.h $ /sa;nkhacakragad-adhara.h & pradhm-apya bahu/sa.h /sa;nkham % ayudhyata jan-ardana.h // HV_110.53 // pak.saprah-ar-abhihat-a.ms $ tu.n.d-agranakhavik.sat-an & akarot samare /satr-un % vainateya.h prat-apav-an // HV_110.54 // [k: K ?N2.3 V1.2 B2.3 Dn D1--5 T4 G5 subst. for 54cd: Ds1 ins. after 54: Ds2 after 54ab: :k] n-it-a vaivasvatamukha.m $ vainateyena dh-imat-a | *HV_110.54*1318 | tair hanyam-ana.m daity-an-am $ an-ika.m bh-imavikramai.h & abhajyata tad-a sa.mkhye % b-a.navar.sasam-ahatam // HV_110.55 // [k: After 55, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] nirjitya kai.mkara.m sainya.m $ harir lokanamask.rta.h | *HV_110.55*1319:1 | p-a?ncaj-anya.m mah-a/sa;nkha.m $ dadhmau daityabhaya.mkaram | *HV_110.55*1319:2 | bhajyam-ane.sv an-ike.su $ tr-atuk-ama.h samabhyay-at & [k: After 56ab, Ds1(marg.) ins.: :k] etasminn antare r-ajan $ n-arada.h prayayau ra.n-at | *HV_110.58ab*1320:1 | kail-asa.m merusa.mk-a/sa.m $ d.r.s.to rudre.na p-ujita.h | *HV_110.58ab*1320:2 | p.r.s.ta.h kim iha devar.se $ sa.mpr-aptas tad vadasva me || *HV_110.58ab*1320:3 | tata.h prahasya devar.si.h $ pr-aha rudra.m mah-ipate | *HV_110.58ab*1320:4 | {n-arada.h} b-a.na.h sa.mhanyate deva $ k.r.s.nena halin-a kila | *HV_110.58ab*1320:5 | tasya sarvam an-ika.m tu $ bhagna.m tan n-avati.s.thati || *HV_110.58ab*1320:6 | ki.m vartase 'dya ni/scinto $ bhartas te p-i.dyate kila | *HV_110.58ab*1320:7 | kuru.sva tasya s-ah-ayya.m $ bhakt-adh-ino bhav-an iti || *HV_110.58ab*1320:8 | {vai/sa.mp-ayana.h} n-aradasya vaca.h /srutv-a $ hara.h prasphurit-adhara.h | *HV_110.58ab*1320:9 | ni/sv-asa.m mumuce r-ajann $ asta.h ka/s cid vinirgata.h || *HV_110.58ab*1320:10 | ta.m ki.m karom-iti hara.m $ p.rcchanta.m pr-aha bh-utapa.h | *HV_110.58ab*1320:11 | gaccha b-a.napura.m /s-ighra.m $ jahi k.r.s.nahal-ayudhau || *HV_110.58ab*1320:12 | tathety antardadhe so 'pi $ yayau yatra harir hal-i | *HV_110.58ab*1320:13 | pramath-an -aha rudras tu $ sajj-a bhavata sattam-a.h || *HV_110.58ab*1320:14 | sajjair gacchata m-atsy-arddho (?) $ may-urondarav-ahanau | *HV_110.58ab*1320:15 | gaccha n-arada tatra tva.m $ b-a.nam -a/sv-asaya prabho || *HV_110.58ab*1320:16 | e.sa m-am -agata.m pa/sya $ tvatk.rte daityasattama | *HV_110.58ab*1320:17 | gh-atay-ami yadu/sre.s.thau $ pr-aptau y-av iha mandadh-i.h || *HV_110.58ab*1320:18 | tatheti n-arda.h pr-apto $ b-a.n-ay-avedayat tad-a | *HV_110.58ab*1320:19 | punar yayau k.r.s.nap-ar/sva.m $ khecaro v-a garutmani || *HV_110.58ab*1320:20 | k-aray-am -asa rudras tu $ pray-anodyogam uttamam || *HV_110.58ab*1320:21 | jvaras tu ra.nam -agatya $ dadar/sa halina.m ra.ne | *HV_110.58ab*1320:22 | ghnanta.m d-anavadaitey-a.ms $ ta.m hantu.m sa sam-agata.h | *HV_110.58ab*1320:23 | jvaras trip-adas tri/sir-as % tad-a samaradurjaya.h // HV_110.56 // bhasmaprahara.no ghora.h $ k-al-antakayamopama.h & nadan meghasahasrasya % tulyanirgh-atanisvana.h // HV_110.57 // hal-ayudham abhikruddha.h $ s-ak.sepam idam abrav-it & [k: After 58ab, T1 G1.3--5 ins.: :k] ki.m m-a.m yudhyasi durbuddhe $ balavanta.m mah-asvanam | *HV_110.58ab*1321 | kim eva.m balamatto 'si % na m-a.m pa/syasi sa.myuge \ ti.s.tha ti.s.tha na me j-ivan # mok.syase ra.nam-urdhani // HV_110.58 // ity evam uktv-a prahasan $ hal-ayudham abhidravat & yug-ant-agninibhair ghorair % mu.s.tibhir janayan bhayam // HV_110.59 // caratas tasya sa.mgr-ame $ ma.n.dal-ani sahasra/sa.h & rauhi.neyasya /saighrye.na % n-avasth-anam ad.r/syata // HV_110.60 // [k: After 60, D6 T1.4 G1.3--5 M ins.: :k] savyena b-ahun-a bhasma $ cik.sepa balavak.sasi | *HV_110.60*1322 | tasya bhasma tad-a k.sipta.m $ jvare.n-apratimaujas-a & /saighry-al lak.sye nipatita.m % /sar-ire parvatopame // HV_110.61 // tad bhasma vak.sasas tasya $ mero.h /sikharam -agatam & prad-ipta.m patita.m tat tu % giri/s.r;nga.m vyad-arayat // HV_110.62 // ro.se.n-abhiprajajv-ala $ bhasman-a k.r.s.nap-urvaja.h & ni.h/svasa?n j.rmbham-a.na/s ca % nidr-anvitatanur muhu.h // HV_110.63 // netrayor -akulatva.m ca $ muhu.h kurvan bhrama.ms tad-a & sa.mh.r.s.talom-a gl-an-ak.sa.h % k.siptacitta iva /svasan // HV_110.64 // tato haladharo matta.h $ k.r.s.nam -aha vicetana.h & k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho % prad-ipto 'smy abhaya.mkara \ dahy-ami sarvatas t-ata # katha.m /s-antir bhaven mama // HV_110.65 // ity evam ukte vacane $ pari.svakto hal-ayudha.h & [k: After 66a, N (except /S1 ?N1) T4 G5 ins.: :k] balen-amitatejas-a | *HV_110.66a*1323:1 |* prahasya vacana.m pr-aha $ k.r.s.na.h praharat-a.m vara.h | *HV_110.66a*1323:2 | na bhetavyam it-ityuktv-a | *HV_110.66a*1323:3 |* k.r.s.nena paramasneh-at % tato d-ah-at pramucyata // HV_110.66 // [k: For 66cd, /S1 ?N1 T1.2 G M subst.: :k] k.r.s.nena sahas-a yuddhe $ jvara.m bhasmapra/s-antaye | *HV_110.66cd*1324 | [k: While N (except /S1 ?N1) ins. after 66: G1.5 after line 1 of 1326*: :k] mok.sayitv-a bala.m tatra $ d-ah-at tu madhus-udana.h | *HV_110.66*1325 | prov-aca paramakruddho $ v-asudevo jvara.m tad-a & [k: T1.2 G1.3.4 M subst. for 67ab: G5 ins. after 67ab: G(ed.) after 1325*: :k] balabhadro h.r.s-ike/s-ac $ ch-anti.m pr-aptas tad-a ra.ne || *HV_110.67ab*1326:1 | tayor antaram -as-adya $ tasthau yuddh-aya ke/sava.h | *HV_110.67ab*1326:2 | vy-avidhya sahas-a b-ahu.m $ jvaram etad uv-aca ha | *HV_110.67ab*1326:3 | ehy ehi jvara yudhyasva % y-a te /saktir mah-am.rdhe \ t-a.m dar/sayasva samare # mayi yuddhavi/s-arada // HV_110.67 // [k: For 67ef, N (except /S1) G5 G(ed.) subst.: :k] yac ca te pauru.sa.m sarva.m $ tad dar/sayatu no bhav-an | *HV_110.67ef*1327 | [k: G5 G(ed.) cont.: T1.2 G1.3.4 M ins. after 67: :k] tata.h kruddho jvaro r-ajan $ du.hkh-an-am agra.n-ir harim | *HV_110.67*1328 | savyetar-abhy-a.m b-ahubhy-am $ evam ukto jvaras tad-a & cik.sepa caina.m tad bhasma % jv-al-agarbha.m mah-agada.h // HV_110.68 // [k: After 68, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] bhasman-a viddhadehas tu $ devadevo jan-ardana.h | *HV_110.68*1329 | tata.h prad-iptas tu vibhur $ muh-urtam abhavat tad-a & k.r.s.na.h praharat-a.m /sre.s.tha.h % /sama.m c-agnir gata.h puna.h // HV_110.69 // tatas tair bhujag-ak-arair $ b-ahubhis tu tribhis tad-a & jagh-ana k.r.s.na.m gr-iv-ay-a.m % mu.s.tinaikena corasi // HV_110.70 // [k: After 70, D6 S (T3 G2 missing) G(ed.) ins.: :k] tata.h kruddho h.r.s-ike/so $ mu.s.tin-a nijagh-ana tam | *HV_110.70*1330:1 | vak.sa.hsthale sa bh-ut-atm-a $ m-urdhni caiva puna.h puna.h || *HV_110.70*1330:2 | tato jvara.h sam-avidhya $ b-ah-u dhamanisa.mtatau | *HV_110.70*1330:3 | t-abhy-a.m vak.sa.h sam-ahatya $ dada.m/sa ca yad-uttamam || *HV_110.70*1330:4 | tato 'saha?n jagann-atha.h $ -anane samapothayat | *HV_110.70*1330:5 | sa sa.mprah-aras tumulas $ tayo.h puru.sasi.mhayo.h & jvarasya ca mah-an -as-it % k.r.s.nasya ca mah-atmana.h \ parvate.su patant-in-am # a/san-in-am iva svana.h // HV_110.71 // [k: After 71, T1.2 G1.3.5 M G(ed.) ins.: :k] a.s.t-abhi/s ca tribhi/s caiva $ b-ahubhi/s ca tad-a ra.nam | *HV_110.71*1331:1 | pr-avartata mah-aghora.m $ dev-an-a.m tatra pa/syat-am | *HV_110.71*1331:2 | k.r.s.najvarabhujapr-a.nair $ yuddham -as-it sud-aru.nam & naivam eva.m prahartavyam % iti tatr-abhavat svana.h \ muh-urtam abhavad yuddham # anyonya.m sumah-atmano.h // HV_110.72 // [k: After 72, T1.2 G1.3--5 M1.3.4 ins.: :k] hantum aicchat tad-a vi.s.nur $ jvara.m lokabhaya.mkaram | *HV_110.72*1332 | tato jvara.m kanakavicitrabh-u.sa.na.m $ nyap-i.dayad bhujavalayena sa.myuge & yam ak.saya.m samupanaya?n jagatpati.h % /sar-iradh.rg gaganacara.m mah-am.rdhe // HV_110.73 // [h: HV (CE), adhy-aya 111, transliterated from the critical ed. (P. L. Vaidya, Poona 1969) by Arlo Griffiths (Leiden/Groningen); proof--read by Arlo Griffiths. This is the version of April 5, 2004 :h] {vai/samp-ayana uv-aca} m.rta ity abhivij?n-aya $ jvara.m /satruni.s-udana.h & k.r.s.no bhujabal-abhy-a.m ta.m % cik.sep-atha mah-itale // HV_111.1 // muktam-atras tu b-ahubhy-a.m $ k.r.s.nadeha.m vive/sa sa.h & amuktv-a vigraha.m tasya % k.r.s.nasy-apratimaujasa.h // HV_111.2 // [k: T1.2 G1.3.4 M subst. for 2cd: G5 ins. after 1: G(ed.) after 2: :k] pravi/sya h.rdaya.m tasya $ bab-adhe yadusattamam | *HV_111.2*1333 | sa hy -avi.s.tas tad-a tena $ jvare.n-apratimaujas-a & k.r.s.na.h skhalann iva muhu.h % k.sitau samabhivartata // HV_111.3 // j.rmbhate ca tad-a k.r.s.na.h $ puna/s ca skhalate bh.r/sam & rom-a?n cotthitag-atras tu % nidray-a c-abhibh-uyate // HV_111.4 // [k: N (except /S1 K3 ?N1) T4 G4 ins. after 4: G5 after 5ab: :k] tasya sthairya.m sam-alambya $ k.r.s.na.h parapura.mjaya.h | *HV_111.4*1334:1 | vikurvati mah-ayog-i $ j.rmbham-a.na.h puna.h puna.h | *HV_111.4*1334:2 | jvar-abhim.r.s.tam -atm-ana.m $ vij?n-aya puru.sottama.h & so 's.rjaj jvaram anya.m tu % p-urvajvaravin-a/sanam // HV_111.5 // [k: After 5, /S1 ins.: :k] sa vai.s.navajvaro g.rhya $ ta.m ca vai jvaram ojas-a | *HV_111.5*1335:1 | k.r.s.n-aya na(?)sa.mprayaccha.ms $ ta.m jagr-aha punar hari.h | *HV_111.5*1335:2 | [k: While ?N2.3 V B1.3 Dn Ds D1.5 G(ed.) ins. after 5: :k] ghora.m vai.s.navam atyugra.m $ sarvapr-a.nibhaya.mkara.m | *HV_111.5*1336:1 | s.r.s.tav-an atha tejasv-i $ balav-an bh-imavikrama.h | *HV_111.5*1336:2 | [k: ?N2.3 V B1.3 Dn Ds D1.5 G(ed.) cont.: K ?N1 B2 D2--4.6 T4 G4.5 ins. after 5: /S1 cont. after 1335*: :k] jvara.h k.r.s.navis.r.s.tas tu $ g.rh-itv-a ta.m jvara.m bal-at | *HV_111.5*1337:1 | k.r.s.n-aya h.r.s.ta.h pr-ayacchat $ ta.m jagr-aha tato hari.h || *HV_111.5*1337:2 | tatas ta.m paramakruddho $ v-asudevo mah-abala.h | *HV_111.5*1337:3 | svag-atr-at svajvare.naiva $ ni.skr-amayata v-iryav-an || *HV_111.5*1337:4 | -avidhya bh-utale caina.m $ /satadh-a kartum udyata.h | *HV_111.5*1337:5 | vy-agho.sayaj jvaras tatra $ bho.h paritr-atum arhasi | *HV_111.5*1337:6 | [k: After line 4, D2 ins.: :k] m-ahe/svaro vai.s.nava/s ca $ yuyudh-ate jvar-av ubhau | *HV_111.5*1337A:1 | m-ahe/svara.h sam-akrandan $ vai.s.navena bal-ardita.h | *HV_111.5*1337A:2 | [k: G4.5 cont.: T1.2 G1.3 M G(ed.) ins. after 5: :k] k.r.s.najvaro jvara.m p-urva.m $ g.rh-itv-a svena tejas-a | *HV_111.5*1338:1 | nan-ada sumah-an-ada.m $ vai.s.nava.h sa mah-abala.h | *HV_111.5*1338:2 | caturbhuja/s caturvaktra.h $ sarvaprahara.nodyata.h || *HV_111.5*1338:3 | tayos tu tumula.m yuddha.m $ jvarayor b-ahu/s-alino.h || *HV_111.5*1338:4 | tato dev-a.h sagandharv-a $ divisth-a yuddhal-alas-a.h | *HV_111.5*1338:5 | dad.r/su/s ca mahad yuddha.m $ bh-ut-ani ca samantata.h | *HV_111.5*1338:6 | tato m-ahe/svaro yuddhe $ t-a.day-am -asa vai.s.navam | *HV_111.5*1338:7 | b-ahun-a t-a.ditas tena $ nan-ada bahuvistaram || *HV_111.5*1338:8 | sa gato vai.s.nava.m r-ajan $ raudra.m bhasm-ayudha.m ra.ne | *HV_111.5*1338:9 | dv-abhy-am atha ca b-ahubhy-a.m $ g.rh-itv-at-a.dayad bal-i || *HV_111.5*1338:10 | itar-abhy-a.m sam-ahatya $ b-ahubhy-a.m vai.s.navo jvara.h | *HV_111.5*1338:11 | nan-ada sumah-an-ada.m $ sarvalokasya pa/syata.h || *HV_111.5*1338:12 | tato raudro jvaro r-ajan $ mu.s.tin-atha jagh-ana tam | *HV_111.5*1338:13 | dada.m/sa dantair bahudh-a $ jvara.m ke/savam -ahave || *HV_111.5*1338:14 | b-ahubhy-am eva tau r-ajan $ yuyudh-ate mah-agadau | *HV_111.5*1338:15 | anyonya.m t-a.dayantau ca $ mu.s.tibhir jvarasattamau || *HV_111.5*1338:16 | cakratu/s ca mah-an-ada.m $ jvarau tau lokavi/srutau | *HV_111.5*1338:17 | vai.s.navo 'tha jvaro r-ajan $ grah-itu.m raudrasa.mj?nitam || *HV_111.5*1338:18 | yatate bahudh-a tatra $ mu.s.tin-atha jagh-ana tam | *HV_111.5*1338:19 | -ahatya b-ahun-a bh-uyo $ ni.spipe.sa puna.h puna.h || *HV_111.5*1338:20 | ni.spi.s.tah.rdayas t-ur.na.m $ /s-ulino jvarasattama.h | *HV_111.5*1338:21 | nan-ada bahudh-a n-ada.m $ bh-umau viparivartate || *HV_111.5*1338:22 | g.rh-itv-a tu bal-ad raudram $ -ak.r.sya ca puna.h puna.h | *HV_111.5*1338:23 | k.r.sn-aya h.r.sta.h pr-ayacchat $ ki.m kari.sy-amy ata.h param || *HV_111.5*1338:24 | hani.sye devadeve/sa $ bhak.sayi.sye 'tha v-a puna.h | *HV_111.5*1338:25 | ity uktv-a sumah-an-ada.m $ cak-ara ra.nam-urdhani || *HV_111.5*1338:26 | utth-aya ca h.r.s-ike/so $ jvara.m m-ahe/svara.m ra.ne | *HV_111.5*1338:27 | hantum aicchat tad-a loko $ nirjvaro 'stv iti ke/sava.h | *HV_111.5*1338:28 | vy-avidhyam-ane tu tad-a $ jvare ten-amitaujas-a & a/sar-ir-a tato v-a.n-i % tam uv-ac-antarik.sag-a // HV_111.6 // k.r.s.na k.r.s.na mah-ab-aho $ yad-un-a.m nandivardhana & m-a vadh-ir jvaram eta.m vai % rak.sa.n-iyas tvay-anagha \ ity evam ukte vacane # ta.m mumoca hari.h svayam // HV_111.7 // [k: After 7, K ?N2.3 V B D T4 G4.5 M4 G(ed.) ins.: :k] bh-utabhavyabhavi.syasya $ jagata.h paramo guru.h || *HV_111.7*1339:1 | evam ukto h.r.s-ike/sa.m $ jvaro v-akyam ath-abrav-it | *HV_111.7*1339:2 | k.r.s.nasya p-adayor m-urdhn-a $ /sara.na.m so 'gamaj javara.h || *HV_111.7*1339:3 | /s.r.nu.sva mama govinda $ vij?n-apya.m yadunandana | *HV_111.7*1339:4 | yo me manorath-a deva $ ta.m tva.m kuru mah-abhuja | *HV_111.7*1339:5 | [k: On the other hand, T1.2 G1.3 M1--3 ins. after 7: D6 after line 2 of 1339*: G4.5 M4 G(ed.) after line 1 of 1399*: :k] tam uv-aca jvaro bh-uya.h $ s-ak.s-ad vi.s.nur iva svayam | *HV_111.7*1340:1 | pra.namya /siras-a deva.m $ k.rt-a?njalipu.ta.h sthita.h || *HV_111.7*1340:2 | {jvara.h} nama.h k.r.s.n-aya haraye $ vi.s.nave prabhavi.s.nave | *HV_111.7*1340:3 | -adidev-aya dev-aya $ pur-a.n-aya gad-abh.rte || *HV_111.7*1340:4 | nama.h sahasra/sirase $ sahasracara.n-aya ca | *HV_111.7*1340:5 | sahasr-ak.sa namo nitya.m $ lok-an-am abhaya.mkara | *HV_111.7*1340:6 | udg-ith-aya namo deva $ yaj?n-adhipataye nama.h || *HV_111.7*1340:7 | namas te cakri.ne nityam $ asihast-aya te nama.h || *HV_111.7*1340:8 | anant-aya vir-up-aya $ namas te madhus-udana | *HV_111.7*1340:9 | namas te devadeve/sa $ tubhya.m deva kapardine || *HV_111.7*1340:10 | namas te r-ak.sasaghn-aya $ namo r-aghavar-upi.ne | *HV_111.7*1340:11 | j?n-anaj?ney-aya dev-aya $ nama -ady-aya vi.s.nave || *HV_111.7*1340:12 | namas te narasi.mh-aya $ daityar-ajavih-ari.ne | *HV_111.7*1340:13 | namas tubhya.m var-ah-aya $ da.m.s.troddh.rtavasu.mdhara || *HV_111.7*1340:14 | trivikrama namas tubhya.m $ baliyaj?navin-a/sana | *HV_111.7*1340:15 | v-asudev-aya dev-aya $ nama.h ka.msavin-a/sana || *HV_111.7*1340:16 | nama.h sarv-atmane deva $ sarvakartre namo nama.h || *HV_111.7*1340:17 | pras-ida devadeve/sa $ bh-it-an-am abhaya.mkara || *HV_111.7*1340:18 | nam-ami devadeve/sa.m $ vare.nyam abhayapradam | *HV_111.7*1340:19 | vi.s.no tv-a.m sakale/se/sa $ tv-a.m gad-adharam avyayam || *HV_111.7*1340:20 | namas te devadeve/sa $ bh-ito 'ha.m bhavan-a/sana | *HV_111.7*1340:21 | iti stutv-a jagann-atha.m $ n.rtyann iva tad-a jvara.h | *HV_111.7*1340:22 | pap-ata p-adayor vi.s.nor $ ni.h/svasan bh-itabh-itavat || *HV_111.7*1340:23 | pras-ida vi.s.no deve/sa $ p-i.dito 'smi jan-ardana | *HV_111.7*1340:24 | tam uv-aca jvaro bh-uyas tv $ aham eko jvaro bhuvi & [k: For 8ab, K ?N2.3 V B D T1.2.4 G1.3--5 M subst.: :k] aham eko jvaras t-ata $ n-anyo loke jvaro bhavet | *HV_111.8ab*1341 | tava pras-ad-an n-anya.h sy-aj % jvara.h samiti/sobhana // HV_111.8 // [k: After 8, K ?N2.3 V B D T4 G5 ins.: :k] {deva uv-aca} eva.m bhavatu bhadra.m te $ yath-a tva.m jvara k-a;nk.sase | *HV_111.8*1342:1 | var-arthin-a.m varo deyo $ bhav-a.m/s ca /sara.na.m gata.h | *HV_111.8*1342:2 | {bhagav-an uv-aca} eka eva jvaro loke $ bhav-an astu yath-asukham & [k: Some Mss. om. the ref. T1 G3 /sr-ik.r.s.na.h (for bhagav-an). After the ref., T1.2 G1.3.4 M G(ed.) ins.: :k] tatas tu.s.to h.r.s-ike/sa.h $ stotre.n-anena ke/sava.h | *HV_111.9*1343:1 | pr-itim-a.m/s c-abhavat k.r.s.no $ raudrajvaram uv-aca ha | *HV_111.9*1343:2 | [k: After 9ab, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] antak-ale manu.sy-a.n-a.m $ bh-uy-ad bhog-aya m-amaka.h | *HV_111.9ab*1344 | yo 'ya.m may-a jvaro s.r.s.to % mayy evai.sa pral-iyat-am // HV_111.9 // [k: corr. for mayy aivai.sa :k] [k: After 9, N (except /S1 ?N1) T4 G5 G(ed.) ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} evam ukte tu vacane $ jvara.m prati mah-aya/s-a.h | *HV_111.9*1345:1 | k.r.s.na.h praharat-a.m /sre.s.tha.h $ punar v-akyam uv-aca ha || *HV_111.9*1345:2 | /s.r.nu.sva jvara sa.mde/sa.m $ yath-a loke cari.syasi | *HV_111.9*1345:3 | sarvaj-ati.su vinyastas $ tath-a sth-avaraja;ngame || *HV_111.9*1345:4 | tridh-a vibhajya c-atm-ana.m $ matpriya.m yadi k-a;nk.sase | *HV_111.9*1345:5 | catu.sp-ad-an bhajaikena $ dvit-iyena ca sth-avar-an || *HV_111.9*1345:6 | t.rt-iyo ya/s ca te bh-ago $ m-anu.se.s-upapatsyate | *HV_111.9*1345:7 | tridh-abh-uta.m vapu.h k.rtv-a $ pak.si.su tva.m bhava jvara || *HV_111.9*1345:8 | caturdh-a yas t.rt-iyasya $ bhavi.syati ca te dhruvam | *HV_111.9*1345:9 | ek-antara/s caturbh-aga.h $ khoraka/s ca caturthaka.h || *HV_111.9*1345:10 | m-anu.se.sv atha bhedane $ vasa tva.m pravibhajya vai | *HV_111.9*1345:11 | j-ati.sv ath-ava/se.s-asu $ nivasa tva.m /s.r.nu.sva me || *HV_111.9*1345:12 | v.rk.se.su k-i.tar-upe.na $ tath-a sa.mkocapatraka.h | *HV_111.9*1345:13 | p-a.n.dupatra/s ca vikhy-ata.h $ phale.sv -aturyam eva ca || *HV_111.9*1345:14 | ap-a.m tu n-ilik-a.m vidy-ac $ chikhodbheda/s ca barhi.n-am | *HV_111.9*1345:15 | padmin-i.su himo bh-utv-a $ p.rthivy-am api co.sara.h || *HV_111.9*1345:16 | gaurika.h parvate.sv eva $ matpras-ad-ad bhavi.syasi | *HV_111.9*1345:17 | go.sv apasm-arako bh-utv-a $ khoraka/s ca bhavi.syasi || *HV_111.9*1345:18 | eva.m vividhar-upe.na $ bhavi.syasi mah-itale || *HV_111.9*1345:19 | dar/san-at spar/san-ac c-api $ pr-a.nin-a.m vadham e.syasi | *HV_111.9*1345:20 | .rte devamanu.syebhyo $ n-anyas tv-a.m visahi.syati || *HV_111.9*1345:21 | [k: corr. for manu.svebhyo :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.r.s.nasya vacana.m /srutv-a $ jvaro h.r.s.taman-a hy abh-ut | *HV_111.9*1345:22 | prov-aca vacana.m ki.mcit $ pra.namitv-a k.rt-a?njali.h || *HV_111.9*1345:23 | sarvaj-atiprabhutvena $ k.rto dhanyo 'smi m-adhava | *HV_111.9*1345:24 | bh-uya/s ca te vaca.h kartum $ icch-ami puru.sar.sabha | *HV_111.9*1345:25 | tad -aj?n-apaya govinda $ ki.m karomi mah-abhuja | *HV_111.9*1345:26 | [k: After line 2 of *1345, Ds ins.: :k] {deva uv-aca} eva.m bhavatu bhadra.m te $ yath-a tva.m jvara k-ak.sase | *HV_111.9*1345A | [k: K ?N2.3 V B D G5 cont.: T1.2 G1 M ins. after 9: :k] aham asurakulapram-athin-a | *HV_111.9*1346:1 |* tripurahare.na hare.na nirmita.h | *HV_111.9*1346:2 |* ra.na/sirasi vinirjitas tvay-a | *HV_111.9*1346:3 |* prabhur asi me 'dya tav-asmi ki.mkara.h || *HV_111.9*1346:4 |* {vai/sa.mp-ayana uv-aca} jvarasya vacana.m /srutv-a $ v-asudevo 'brav-id vaca.h | *HV_111.9*1346:5 | abhisa.mdhi.m /s.r.nu.sv-adya $ yat tv-a vak.sy-ami ni/scay-at | *HV_111.9*1346:6 | [k: T1.2 G1.3.5 M G(ed.) cont.: :k] yuv-a.m jvarau ca bhavat-a.m $ p-i.d-ay-a.m mara.ne tath-a | *HV_111.9*1347:1 | p-i.d-ay-a.m ca bhav-an sv-am-i $ mara.ne m-amakas tath-a || *HV_111.9*1347:2 | ihaiva l-iyat-a.m t-avaj $ jvaro m-amaka eva hi | *HV_111.9*1347:3 | {jvara uv-aca} dhanyo 'smy anug.rh-ito 'smi $ yat tvay-a matpriya.m kr.ta.m & -aj?n-apaya pria.m ki.m te % cakr-ayudha karomy aham // HV_111.10 // [k: M1--3 ins. after 10: T2 G1 M4 after line 4 of 1346*: :k] stuvan m-a.m bhaktiyuktena $ stotre.n-anena m-anava.h | *HV_111.10*1348:1 | jvaradev-avayo.h samyak $ cintayan yuddham adbhutam | *HV_111.10*1348:2 | na tasya jvarasa.mj-at-a $ p-i.d-a bhuvi bhavi.syati | *HV_111.10*1348:3 | {bhagav-an uv-aca} mah-am.rdhe tava mama ca dvayor ima.m $ par-akrama.m bhujabalakeval-astrayo.h & pra.namya m-am ekaman-a.h pa.thet tu ya.h % sa vai bhavej jvara vigatajvaro nara.h // HV_111.11 // [k: After 11, /S1 K1.3 Ds1(marg.) D4.5(marg.) ins.: :k] trip-ad bhasmaprahara.nas $ tri/sir-a raktalocana.h | *HV_111.11*1349:1 | sa me pr-ita.h sukha.m dady-at $ sarv-amayapatir jvara.h || *HV_111.11*1349:2 | -adyantavanta.h kavaya.h pur-a.n-a.h | *HV_111.11*1349:3 |* s-uk.sm-a b.rhanto 'py anu/s-asit-ara.h | *HV_111.11*1349:4 |* sarv-a?n jvar-an ghnantu mam-aniruddha+ | *HV_111.11*1349:5 |* +pradyumnasa.mkar.sa.nav-asudev-a.h | *HV_111.11*1349:6 |* evam uktas tu k.r.s.nena $ jvara.h s-ak.s-an mah-atman-a & [k: After 12ab, K1.2.4 ?N2.3 V B D T4 G5 M4 G(ed.) ins.: :k] prov-aca yadu/s-ard-ulam $ evam etad bhavi.syati || *HV_111.12ab*1350:1 | vara.m labdhv-a jvaro h.r.s.ta.h $ k.r.s.n-ac ca samaya.m puna.h | *HV_111.12ab*1350:2 | [k: While T.1.2 G.1.3.4 M1--3 ins. after 12ab: :k] evam astv iti govinda.m $ babh-a.se ke/sava.m tad-a | *HV_111.12ab*1351 | pra.namya /siras-a k.r.s.nam % apakr-antas tato ra.n-at // HV_111.12 // [k: After 12c, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] bhakt-an-am abhaya.mkaram | *HV_111.12c*1352:1 |* v-asudeva.m mah-atm-ana.m | *HV_111.12c*1352:2 |* [h: HV (CE), adhy-aya 112, transliterated from the critical ed. (P. L. Vaidya, Poona 1969) by Arlo Griffiths (Leiden/Groningen); proof--read by Arlo Griffiths. This is the version of April 5, 2004 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tatas te sahit-a.h sarve $ trayastraya iv-agnaya.h & vainateya.m sam-aruhya % yudhyam-an-a ra.ne sthit-a.h // HV_112.1 // tata.h sarv-a.ny an-ik-ani $ b-a.navar.sair mah-abal-a.h & ardayan vainateyasth-a % nadanto 'tibal-a ra.ne // HV_112.2 // cakral-a;ngalap-atai/s ca $ b-a.navar.sai/s ca p-i.ditam & sa.mcukopa mah-an-ika.m % d-anav-an-a.m mah-atman-am // HV_112.3 // kak.se 'gnir iva sa.mv.rddha.h $ /su.skendhanasam-irit-a.h & k.r.s.nab-a.n-agnir udbh-uto % viv.rddhim upagacchati // HV_112.4 // sa d-anavasahasr-a.ni $ tasmin samaram-urdhani & yug-ant-agnir iv-arci.sm-an % daham-ano vyar-ajata // HV_112.5 // [k: After 5, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] tatr-a/s-itisahasr-a.ni $ n-ag-an-a.m nihat-ani ca | *HV_112.5*1353:1 | lak.sa.m ca rathav.rnda.m tu $ hata.m ke/savas-ayakai.h || *HV_112.5*1353:2 | a/sv-an-a.m /satas-ahasram $ ayuta.m pattin-a.m tath-a | *HV_112.5*1353:3 | ni.h/se.sit-atha s-a sen-a $ pal-ayanapar-abhavat | *HV_112.5*1353:4 | t-a.m d-iryam-a.n-a.m mahat-i.m $ n-an-aprahara.nodyat-am & sen-a.m b-a.na.h sam-as-adya % v-arayan v-akyam abrav-it // HV_112.6 // l-aghava.m samup-agamya $ kim eva.m bhayaviklav-a.h & daityava.m/sasamutpann-a.h % pal-ayadhyva.m mah-am.rdhe // HV_112.7 // kavac-asigad-apr-as-an $ kha.dgacarmapara/svadh-an & uts.rjyots.rjya gacchanti % ki.m bhavanto 'ntarik.sag-a.h // HV_112.8 // svaj-ati.m caiva v-asa.m ca $ harasa.msargam eva ca & m-anayadbhir na gantavyam % e.so hy aham avasthita.h // HV_112.9 // evam ucc-arit-a.m v-aca.m $ /s.r.nvantas t-am acintya vai & apakr-amanta te sarve % d-anav-a bhayap-i.dit-a.h // HV_112.10 // pram-athaga.na/se.sa.m tu $ tadan-ikapura.hsaram & bhagn-ava/se.sa.m yuddh-aya % mana/s cakre punas tad-a // HV_112.11 // kumbh-a.n.do n-ama b-a.nastha $ sakh-am-atya/s ca v-iryav-an & bala.m bhagna.m sam-alokya % vacana.m cedam abrav-it // HV_112.12 // e.sa b-a.na.h sthito yuddhe $ /sa.mkaro 'ya.m guhas tath-a & kimartha.m yuddham uts.rjya % bhavanto bhayamohit-a.h // HV_112.13 // [k: After 13, ?N2 B Dn Ds D5 ins.: :k] pr-a.n-a.ms tyaktv-a ca yudhyadhva.m $ sarve d-anavapu.mgav-a.h | *HV_112.13*1354 | [k: B1.2 cont.: :k] eva.m sa.mst-uyam-an-as te $ kumbh-a.n.dena mah-atman-a | *HV_112.13*1355:1 | naiva tastambhire daity-a.h $ pal-ayanta samantata.h | *HV_112.13*1355:2 | [k: B1.2 cont.: ?N2 B3 Dn Ds D5 cont. after 1354*: K V D2--6 T4 G(ed.) ins. after 13: :k] eva.m kumbh-a.n.dav-akya.m te $ /s.r.nvanto bhayavihlav-a.h | *HV_112.13*1356:1 | cakr-agnibhayavitrast-a.h $ sarve y-anti di/so da/sa || *HV_112.13*1356:2 | bhagna.m bala.m tato d.r.s.tv-a $ k.r.s.nen-amitatejas-a | *HV_112.13*1356:3 | sa.mraktanayana.h sth-a.nur $ yuddh-aya paryavartata || *HV_112.13*1356:4 | b-a.nasa.mrak.sa.na.m kartu.m $ ratham -asth-aya suprabham | *HV_112.13*1356:5 | deva.h kum-ara/s ca tath-a $ rathen-agninibhena vai | *HV_112.13*1356:6 | [k: While after 13, T1.2 G1.3--5 M ins. an addl. colophon (...) and cont.: :k] {vai/sa.mp-ayana.h} tata.h kruddho hara.h s-ak.s-ad $ nad-i kha;ng-i para/svadh-i | *HV_112.13*1357:1 | /s-ul-i ni.sa;ng-i kavac-i $ b-a.n-i k-armukav-a?n /siva.h | *HV_112.13*1357:2 | nand-i/svarasam-ayukta.m $ ratham -asth-aya v-iryav-an & sa.mda.s.tau.s.thapu.to rudra.h % pradh-avati yato hari.h // HV_112.14 // [k: After 14, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] tasy-anuy-at-a vet-a.l-a.h $ pi/s-ac-a/s candram-alina.h | *HV_112.14*1358:1 | pibanta.h /so.nita.m bh-uya.h $ kar-al-a nir.natodar-a.h | *HV_112.14*1358:2 | pibann iva tad-ak-a/sa.m $ si.mhayukto mah-asvana.h & ratho bh-ati ghanonmukta.h % paur.nam-asy-a.m yath-a /sa/s-i // HV_112.15 // [k: After 15, N (except /S1 ?N1) T4 G5 ins.: :k] tato ga.nasahasrais tu $ n-an-ar-upair bhay-avahai.h | *HV_112.15*1359:1 | nadadbhir vividh-an n-ad-an $ ratho devasya so 'bhay-at || *HV_112.15*1359:2 | ke cit si.mhamukh-as tatra $ tath-a vy-aghramukh-a/s ca ha | *HV_112.15*1359:3 | n-ag-a/svo.s.tramukh-as tatra $ pr-avepann abhip-i.dit-a.h | *HV_112.15*1359:4 | vy-alayaj?nopav-it-a/s ca $ ke cit tatra mah-abal-a.h || *HV_112.15*1359:5 | kharo.s.tragajavaktr-a/s ca $ a/svagr-iv-a/s ca sa.msthit-a.h || *HV_112.15*1359:6 | ch-agam-arj-aravaktr-a/s ca $ me.savaktr-as tath-a pare | *HV_112.15*1359:7 | c-iri.na.h /sikhina/s c-anye $ ja.tilordhva/siroruh-a.h || *HV_112.15*1359:8 | bhagn-a.h paripatanti sma $ /sa;nkhadu.mdubhinisvanai.h | *HV_112.15*1359:9 | ke cit saumyamukh-as tatra $ divyai.h /sastrair ala.mk.rt-a.h || *HV_112.15*1359:10 | n-an-apu.spak.rt-ap-i.d-a $ n-an-aprahara.n-ayudh-a.h | *HV_112.15*1359:11 | v-aman-a vika.t-a/s caiva $ si.mhavy-aghraparicchad-a.h | *HV_112.15*1359:12 | rudhir-ardramah-ada.m.s.tr-a $ mah-am-a.msabalipriy-a.h || *HV_112.15*1359:13 | deva.m sa.mpariv-ary-atha $ mah-a/satrupramardanam | *HV_112.15*1359:14 | l-il-ayam-an-as ti.s.thanti $ sa.mgr-am-abhimukhonmukh-a.h || *HV_112.15*1359:15 | tato divya.m ratha.m d.r.s.tv-a $ rudrasy-akli.s.takarma.na.h | *HV_112.15*1359:16 | k.r.s.no garu.dam -asth-aya $ yayau rudr-aya sa.myuge | *HV_112.15*1359:17 | vainateyastham asyantam $ -ay-antam agra.n-ir hara.h & [k: After 16ab, T1.3 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] ti.s.tha ti.s.theti cov-aca $ kruddho 'ha.mk-aragarvita.h || *HV_112.16ab*1360:1 | bhagav-an api govinda.h $ smayann iva ca sa.msthita.h | *HV_112.16ab*1360:2 | sthito 'smi tava sa.mgr-ame $ yathe.s.ta.m kriyat-am iti | *HV_112.16ab*1360:3 | hari.m vivy-adha kupito % n-ar-ac-an-a.m /satena sa.h // HV_112.16 // sa /sarair arditas tena $ hare.n-amitragh-atin-a & harir jagr-aha kupito hy % -astra.m p-arjanyam uttamam // HV_112.17 // [k: N (except /S1 ?N1) T4 G(ed.) ins. after: T2 G1.4.5 after the first occurrence of 18: :k] pracac-ala tato bh-umir $ vi.s.nurudraprap-i.dit-a || *HV_112.17*1361:1 | n-ag-a/s cordhvamukh-as tatra $ vicelur abhip-i.dit-a.h | *HV_112.17*1361:2 | parvat-a.h prastut-as tatra $ jaladh-ar-abhir -aplut-a.h || *HV_112.17*1361:3 | ke cin mumucire tatra $ /sikhar-a.ni samantata.h | *HV_112.17*1361:4 | di/sa/s ca vidi/sa/s caiva $ bh-umir -ak-a/sam eva ca || *HV_112.17*1361:5 | prad-ipt-an-iva d.r/syante $ sth-a.nuk.r.s.nasam-agame | *HV_112.17*1361:6 | samantata/s ca nirgh-at-a.h $ patanti dhara.n-itale || *HV_112.17*1361:7 | /siv-a/s caiv-a/siv-an n-ad-an $ nadante bh-imadar/san-a.h | *HV_112.17*1361:8 | v-asava/s c-anadad ghora.m $ rudhira.m c-apy avar.sata || *HV_112.17*1361:9 | ulk-a ca b-a.nasainyasya $ mukh-any -av.rtya ti.s.thati | *HV_112.17*1361:10 | na vavau m-aruta/s c-api $ jyot-i.m.sy -akulat-am iyu.h | *HV_112.17*1361:11 | prabh-ah-in-a/s ca o.sadhyo $ na caranty antarik.sag-a.h || *HV_112.17*1361:12 | etasminn antare brahm-a $ sarvair devaga.nair v.rta.h | *HV_112.17*1361:13 | tripur-antakam udyanta.m $ j?n-atv-a rudram up-agamat || *HV_112.17*1361:14 | gandharv-apsarasa/s caiva $ yak.s-a vidy-adhar-as tath-a | *HV_112.17*1361:15 | siddhac-ara.nasa.mgh-a/s ca $ pa/syanto 'tha divi sthit-a.h || *HV_112.17*1361:16 | tata.h p-arjanyam astra.m tat $ k.sipta.m rudr-aya vi.s.nun-a | *HV_112.17*1361:17 | yayau jvalann atha tad-a $ yato rudro rathe sthita.h | *HV_112.17*1361:18 | tata.h /satasahasr-a.ni $ /sar-a.n-a.m nataparva.n-am & ni.spetu.h sarvato digbhyo % yato haratanus tata.h // HV_112.18 // ath-agneya.m mah-araudram $ astram astravid-a.m vara.h & mumoca ru.sito rudras % tad adbhutam iv-abhavat // HV_112.19 // [k: After 19, K ?N2.3 V B D S ins.: :k] tato vi/s-ir.nadeh-as te $ catv-aro 'pi samantata.h | *HV_112.19*1362 | tato vi/s-ir.nadeh-as te $ catv-aro 'pi samantata.h & n-ad.r/syanta /sarai/s chann-a % dahyam-an-a/s ca vahnin-a // HV_112.20 // [k: After 20, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] tato bh-ut-ani vitresur $ dev-a/s ca bhayaviklav-a.h | *HV_112.20*1363 | si.mhan-ada.m tata/s cakru.h $ sarva ev-asurottam-a.h & hato 'yam iti vij?n-aya % -agney-antarhite harau // HV_112.21 // tatas tad vi.sahitv-ajau hy $ astram astravid-a.m vara.h & [k: For 22ab, T1.2 G1.3--5 M subst.: :k] [k: T4 ins. after 22ab: :k] tata.h kruddho h.r.s-ike/sa.h $ prati.sidhy-agnisa.mcaya.m | *HV_112.22ab*1364 | jagr-aha v-aru.na.m so 'stra.m % v-asudeva.h prat-apav-an // HV_112.22 // udyate v-aru.n-astre tu $ v-asudevena dh-imat-a & [k: For 22ab (= 23ab?), K1.3 ?N2.3 V B D T4 subst.: :k] prayukte v-asudevena $ v-aru.n-astre 'titejasi | *HV_112.23ab*1365 | -agneya.m pra/sama.m y-atam % astra.m v-aru.natejas-a // HV_112.23 // [k: After 23, N (except /s 1 ?N1) T4 ins.: :k] tasmin pratihate hy astre $ v-asudevena sa.myuge | *HV_112.23*1366 | pai/s-aca.m r-ak.sasa.m caiva $ raudram -a;ngirasa.m bhava.h & mumoc-astr-a.ni catv-aari % yug-ant-agninibh-ani sa.h // HV_112.24 // [k: After 24, K1.2 ?N2 B2 D1.4 ins.: :k] v-asudevo 'pi c-astr-a.ni $ d.r.s.tv-a viprahit-ani vai | *HV_112.24*1367 | v-ayavyam atha s-avitra.m $ v-asava.m mohana.m tath-a & atr-a.n-a.m v-aru.n-arth-aya % v-asudevo mumoca ha // HV_112.25 // astrai/s caturbhi/s catv-ari $ v-arayitv-a ca ke/sava.h & jagr-aha vai.s.nava.m so 'stra.m % vy-adit-asy-antakopamam // HV_112.26 // vai.s.nav-astre vimukte tu $ sarva ev-asurottam-a.h & [k: After 27ab, N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] bh-utayak.saga.n-a/s caiva $ b-a.n-an-ika.m ca sarva/sa.h | *HV_112.27ab*1368 | di/sa.h pradudruvu.h sarve % bhayamohitalocan-a.h // HV_112.27 // [k: After 27, N (except /S1 ?N1) T4 G4 ins.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} pram-athaga.nabh-uyi.s.the $ sainye d-ir.ne mah-asura.h | *HV_112.27*1369:1 | nirjag-ama tato b-a.no $ yuddh-ayabhimukhas tvaran || *HV_112.27*1369:2 | bh-imaprahara.nair ghorair $ daityendrai.h sumah-abalai.h | *HV_112.27*1369:3 | v.rto mah-arathair v-irair $ vajr-iva surasattamai.h || *HV_112.27*1369:4 | japyai/s ca mantrai/s ca tatho.sadh-ibhir | *HV_112.27*1369:5 |* mah-atmana.h svastyayana.m pracakru.h | *HV_112.27*1369:6 |* sa tatra vastr-a.ni /subh-a/s ca g-ava.h | *HV_112.27*1369:7 |* phal-ani pu.sp-a.ni tathaiva ni.sk-an || *HV_112.27*1369:8 |* bale.h suto br-ahma.nasattamebhyo | *HV_112.27*1369:9 |* dadau dhan-any -a/su yath-a dhane/sa.h | *HV_112.27*1369:10 |* sahasras-uryo bahuki.mki.n-ika.h | *HV_112.27*1369:11 |* par-ardhyaj-ambunadahemcitra.h || *HV_112.27*1369:12 |* sahasracandr-ayutat-araka/s ca | *HV_112.27*1369:13 |* ratho mah-an agnir iv-avabh-ati | *HV_112.27*1369:14 |* tam -asthito d-anavasa.mg.rh-ita.m | *HV_112.27*1369:15 |* mah-adhvaja.h k-armukadh.rk sa b-a.na.h || *HV_112.27*1369:16 |* udvartayi.syan yadupu.mgav-an-am | *HV_112.27*1369:17 |* at-iva raudra.m sa bibharti r-upa.m | *HV_112.27*1369:18 |* sa vegav-an v-irarathaughasa.mkulo | *HV_112.27*1369:19 |* viniryayau t-an prati daityas-agara.h || *HV_112.27*1369:20 |* mah-ar.navodbh-utatara.mgasa.mkulo | *HV_112.27*1369:21 |* yath-ar.navo lokavin-a/san-aya | *HV_112.27*1369:22 |* bh-im-ani sa.mtr-asakarair vapurbhis | *HV_112.27*1369:23 |* t-any agrato bh-anti bal-ani tasya || *HV_112.27*1369:24 |* mah-arath-any ucchritak-armuk-a.ni | *HV_112.27*1369:25 |* saparvat-an-iva van-ani r-ajan | *HV_112.27*1369:26 |* vini.hs.rta.h s-agaratoyav-as-ad | *HV_112.27*1369:27 |* atyadbhuta.m c-ahava.m dra.s.tuk-ama.h || *HV_112.27*1369:28 |* andhak-ar-ik.rte loke $ prad-ipte tryambake tad-a & na nand-i n-api ca ratho % na rudra.h pratyad.r/syata // HV_112.28 // dvigu.na.m d-iptadehas tu $ ro.se.na ca balena ca & [k: After 29ab, D6 T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] astra.m n-ar-aya.na.m n-ama $ n-ar-aya.najigh-a.msay-a | *HV_112.29ab*1370:1 | jagr-aha /s-ul-i bh-ut-atm-a $ dev-an-am atha pa/syat-am || *HV_112.29ab*1370:2 | mumoca ca yath-a/sakti $ rudro brahm-atmasa.mbhava.h | *HV_112.29ab*1370:3 | vimukta.m tena tac c-astra.m $ jag-ama ca sam-ipata.h || *HV_112.29ab*1370:4 | /sa.mkarasya tad astra.m tu $ prahasan ke/savas tad-a | *HV_112.29ab*1370:5 | jagr-aha l-ilay-a vi.s.nus $ t-u.nau tac ca vyanik.sipat || *HV_112.29ab*1370:6 | kupito rudrar-upe.na $ rudra.h sa.mh-aram-urtim-an || *HV_112.29ab*1370:7 | tata.h /s-ula.m sam-ad-aya $ sarva/satruvid-ara.nam | *HV_112.29ab*1370:8 | devad-anavagandharva+ $ +yak.sapannagarak.sas-am | *HV_112.29ab*1370:9 | bhaya.mkara.m mumoc-atha $ k.r.s.nam uddi/sya /sa.mkara.h || *HV_112.29ab*1370:10 | tac ca /s-ula.m harir d.r.s.tv-a $ nija/sakty-a nyav-arayat || *HV_112.29ab*1370:11 | tatas trilocana.h kruddha.h $ k-al-antakayamopama.h | *HV_112.29ab*1370:12 | astra.m p-a/supata.m yat tu $ loke khy-ata.m svav-iryavat | *HV_112.29ab*1370:13 | jagr-ah-atmasama.m s-ak.s-ad $ dhantu.m ke/savam ojas-a || *HV_112.29ab*1370:14 | vij?n-ay-atha tad-a vi.s.nus $ tad ev-astra.m sam-adade || *HV_112.29ab*1370:15 | dve hy astre pra/sama.m y-ate $ dv-abhy-a.m sa.mdh-arite tad-a | *HV_112.29ab*1370:16 | tripur-antakara.m b-a.na.m % jagr-aha ca caturmukha.h // HV_112.29 // [k: After 29, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] agnim-arutasom-an-a.m $ vi.s.nos teja.h samutthitam | *HV_112.29*1371:1 | anen-aha.m hai.sy-ami $ sabandhu.m sasuta.m ra.ne || *HV_112.29*1371:2 | iti matv-a vir-up-ak.so $ dak.sayaj?navin-a/sana.h | *HV_112.29*1371:3 | sa.mdadhatk-armuke caiva $ k.septuk-amas trilocana.h & vij?n-ato v-asudevena % cittaj?nena mah-atman-a // HV_112.30 // [k: After 30, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] b-a.nen-anena bh-ute/so $ m-a.m hantu.m kila ni/scita.h | *HV_112.30*1372:1 | iti matv-a tad-a k.r.s.na.h $ pratik-ara.m sam-arabhat | *HV_112.30*1372:2 | j.rmbha.na.m n-am so 'py astra.m $ jagr-aha puru.sottama.h & [k: After 31ab, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] ten-astre.na tad-a k.r.s.no $ mantrap-utena ke/sava.h | *HV_112.31ab*1373 | hara.m sa.mj.rmbhay-am -asa % k.siprak-ar-i mah-abala.h // HV_112.31 // [k: For 31, /S1 subst.: :k] vij.rmbha.na.m n-ama tata.h $ so 'stra.m jagr-aha ke/sava.h | *HV_112.31*1374:1 | vij.rmbhay-am -asa hara.m $ ten-astre.na mah-abala.h | *HV_112.31*1374:2 | [k: K ?N V B Dn Ds D1.3--6 T4 ins. after 31: D2 after 30: :k] sa/sara.h sadhanu/s caiva $ hasten-a/su j.rmbhita.h | *HV_112.31*1375:1 | sa.mj?n-a.m na lebhe bhagav-an $ vijet-asurarak.sas-am || *HV_112.31*1375:2 | sa/sara.m sadhanu.ska.m ca $ d.r.stv-atm-ana.m vij.rmbhitam | *HV_112.31*1375:3 | [k: After the above, K1 D1--3 read lines 22--24 of the App. I (No. 37) repeating them in their proper place. :k] [k: K1 D1--3 ins. after the first occurrence of line 24 of App. I (No. 37): ?N2 V2.3 B Ds D6 T4 cont. after *1375: :k] balonmatto 'tha b-a.no 'sau $ /sarva.m codayate 'sak.rt | *HV_112.31*1376:1 | s.r.s.tim any-a.m s.rjasveti $ tad-a darpaviv.rddhaye || *HV_112.31*1376:2 | /saktim any-a.m s.rjann eva $ tad-a darpaviv.rddhaye | *HV_112.31*1376:3 | [k: K1 ?N2 V2.3 B Ds D1--3.6 T4 cont.: K2--4 ?N1 V1 Dn D4.5 cont. after 1375*: :k] tato nan-ada bh-ut-atm-a $ snigdhagambh-iranisvana.h | *HV_112.31*1377:1 | pradhm-apay-am -asa tad-a $ k.r.s.na.h /sa;nkha.m mah-abala.h | *HV_112.31*1377:2 | [k: While T1.2 G1.3--5 M ins. after 31: :k] j.rmbhite ca hare tasmi?n $ /sa;nkha.m dadhmau sa ke/sava.h | *HV_112.31*1378:1 | [k: note sandhi --?n/s-- :k] /s-ar;nga.m ca k-ujay-am -asa $ si.mhan-ada.m vyan-inadat || *HV_112.31*1378:2 | p-arava/sya.m sam-ay-ata.h $ /s-ul-i j.rmbha.natejas-a | *HV_112.31*1378:3 | p-a?ncajanyasya gho.se.na $ /s-ar;ngavisph-urjitena ca & deva.m vij.rmbhita.m d.r.s.tv-a % sarvabh-ut-ani tatrasu.h // HV_112.32 // [k: After 32, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] d-anav-a/s ca tath-a y-anti $ di/so 'tha vidi/so 'pi ca | *HV_112.32*1379:1 | b-a.na/s c-api tad-a r-ajan $ bh-itabh-ita.h sam-a/svasat || *HV_112.32*1379:2 | tato h-ah-ak.rta.m sainya.m $ pa/syata.h /s-ulinas tad-a | *HV_112.32*1379:3 | ki.m kurma.h kva gami.sy-ama $ iti d-anavasattam-a.h | *HV_112.32*1379:4 | sthit-a/s ca vimukh-a r-ajan $ kartavye m-u.dhacetasa.h || *HV_112.32*1379:5 | atha rudro 'pi sahas-a $ j.rmbha.n-astre.na mohita.h | *HV_112.32*1379:6 | k.rty-ak.rtyavim-u.dh-atm-a $ na ki.m cid pratyapadyata || *HV_112.32*1379:7 | dhy-ath-atho manas-a t-ata.m $ bhaktigr-ahyam at-indriyam | *HV_112.32*1379:8 | par-at paratara.m vi.s.nu.m $ sarvaloke/svare/svaram | *HV_112.32*1379:9 | n-ar-aya.na.m prabhu.m k.r.s.nam $ ananta.m puru.sottamam || *HV_112.32*1379:10 | yadi dharmo bhavej jy-ay-an $ yukta.m madapasarpa.nam | *HV_112.32*1379:11 | iti dhy-atv-a hara.h /s-ighra.m $ tasm-ad de/s-ad ap-akramat | *HV_112.32*1379:12 | [k: While N (except /S1 ?N1) T4 ins. after 32 a passage given in App. I (No. 37), after which N (except /S1 ?N1) T4 G(ed.) ins.: :k] {janamejaya uv-aca} apay-ate tato deve $ k.r.s.ne caiva mah-atmani | *HV_112.32*1380:1 | puna/s c-as-it katha.m yuddha.m $ pare.s-a.m lomahar.sa.nam | *HV_112.32*1380:2 | kumbh-a.n.dasa.mg.rh-it-a/sve $ rathe ti.s.than guhas tad-a & abhidudr-ava k.r.s.na.m ca % bala.m pradyumnam eva ca // HV_112.33 // [k: K1(marg.).2 ?N2.3 V B2.3 Dn Ds D4--6 ins. after 33: B1 after 34: :k] tata.h /sara/satair ugrais $ t-an vivy-adha ra.ne guha.h | *HV_112.33*1381 | [k: ?N2.3 V B Ds D5.6 cont.: :k] amar.saro.sasa.mkruddha.h $ kum-arapravaro nadan | *HV_112.33*1382 | [k: While T1.2 G1.3--5 M ins. after 33: :k] /sar-a.n-a.m /satas-ahasrair $ vivy-adha samare guha.h | *HV_112.33*1383:1 | v-asudeva.m sahasre.na $ /satena balam eva ca | *HV_112.33*1383:2 | pradyumna.m b-a.nas-ahasrair $ jagh-ana samare guha.h | *HV_112.33*1383:3 | /saraugh-acitag-atr-as te $ trayastraya iv-agnaya.h & /so.nitaughaplutair g-atrai.h % pratyayudhyan guha.m tad-a // HV_112.34 // tatas te yuddham-argaj?n-as $ trayas tribhir anuttamai.h & v-ayavy-agneyap-arjanyair % bibhidur d-iptatejasa.h // HV_112.35 // [k: After 35, N (except /S1 K3 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] t-an astr-a.ms tribhir ev-astrair $ viniv-arya sa p-avaki.h | *HV_112.35*1384:1 | /sailav-aru.nas-avitrais $ t-an sa vivy-adha s-ayakai.h | *HV_112.35*1384:2 | tasya d-ipta/saraughasya $ d-iptac-apadharasya ca & /saraugh-an astram-ay-abhir % grasanti sma mah-atmana.h // HV_112.36 // [k: After 36, ?N2 ins.: :k] b-a.naughe viv.rte tasmin $ paramakrodhad-ipita.h | *HV_112.36*1385 | [k: ?N2 cont.: K1.2.4 V B D T4 ins. after 36: K after 35: :k] yad-a tad-a guha.h kruddha.h $ prajvalann iva tejas-a | *HV_112.36*1386 | astra.m brahma/siro n-ama $ k-alakalpa.m dur-asadam & sa.mda.s.tau.s.thapu.ta.h sa.mkhye % jagr-aha sa guhas tad-a // HV_112.37 // prayukte brahma/sirasi $ sahasr-a.m/susamaprabhe & ugre paramadurdhar.se % lokak.sayakare tad-a // HV_112.38 // [k: After 38, T1.2 G1.3--5 ins.: :k] pradh-avan sarvabh-ut-ani $ dahyam-an-ani sarvata.h | *HV_112.38*1387 | mah-abh-ute.su sarve.su $ pradh-avatsu tatastata.h & [k: ?N2 V B1.3 Ds D6 ins. after 39ab: B2 after 38: T1.2 G1.3--5 cont. after 1387*: :k] astrateja.hpram-u.dhe tu $ vi.sa.n.ne jagati prabhu.h | *HV_112.39ab*1388 | ke/sava.h ke/simathana/s % cakra.m jagr-aha v-iryav-an // HV_112.39 // sarve.s-am astrav-iry-a.n-a.m $ v-ara.ne gh-atane tath-a & cakram apraticakrasya % loke khy-ata.m mah-atmana.h // HV_112.40 // astra.m brahma/siras tena $ ni.sprabha.m k.rtam ojas-a & meghair iv-atap-ap-aye % savitur ma.n.dala.m mahat // HV_112.41 // tato ni.sprabhat-a.m y-ate $ na.s.tav-irye mahaujasi & tasmin brahma/sirasy astre % /sakti.m jagr-aha k-a?ncan-im // HV_112.42 // [k: After 42c, K1.3 ?N2 V3 B Ds D4--6 ins.: :k] krodhasa.mraktalocana.h | *HV_112.42c*1389:1 |* guha.h prajajv-ala ra.ne $ havi.sev-agnir ulba.na.h || *HV_112.42c*1389:2 | /satrugh-i.m jvalit-a.m divy-a.m | *HV_112.42c*1389:3 |* [k: After 42, ?N2 V3 B Ds ins.: :k] amogh-a.m dayit-a.m ghor-a.m $ sarvalokabhay-avah-am | *HV_112.42*1390 | maholk-am iva t-a.m d-ipt-a.m $ yug-ant-agnisamaprabh-am & gha.n.t-am-al-akul-a.m /sakti.m % cik.sepa ru.sito guha.h // HV_112.43 // [k: After 43, N (except /S1) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] nan-ada balavac c-api $ n-ada.m /satrubhaya.mkaram || *HV_112.43*1391:1 | s-a ca k.sipt-a tad-a tena $ brahma.nyena mah-atman-a | *HV_112.43*1391:2 | j.rmbham-a.neva gagane $ sa.mprad-iptamukh-i tata.h & -agh-avant-i mah-a/sakti.h % k.r.s.nasya vadhak-a;nk.si.n-i // HV_112.44 // [k: T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins. after 44: T4 after 47ab: :k] tato vidy-adhar-a.h sarve $ gandharv-a .r.sayas tath-a | *HV_112.44*1392 | bh.r/sa.m vi.sa.n.n-a.h sendr-a/s ca $ sarv-amarapurogam-a.h & /sakti.m prajvalit-a.m d.r.s.tv-a % dagdha.h k.r.s.na iti bruvan // HV_112.45 // abhy-a/sam-agat-a.m t-a.m tu $ mah-a/sakti.m mah-am.rdhe & hu.mk-are.naiva nirbhartsya % p-atay-am -asa bh-utale // HV_112.46 // p-atit-ay-a.m mah-a/sakty-a.m $ s-adhu s-adhv iti sarva/sa.h & si.mhan-ada.m tata/s cakru.h % sarve dev-a.h sav-asav-a.h // HV_112.47 // tato deve.su nardatsu $ v-asudeva.h prat-apav-an & puna/s cakra.m sa jagr-aha % bh-ut-antakara.na.m tad-a // HV_112.48 // [k: After 48, D6 T1.2.4 G1.3--5 M1.3.4 G(ed.) ins.: :k] musala.m l-a;ngala.m caiva $ jagr-aha ru.sito bala.h | *HV_112.48*1393:1 | tato bh-imo guho deva.h $ kartavye vism.rto 'bhavat | *HV_112.48*1393:2 | vy-avidhyam-ane cakre tu $ k.r.s.nen-amitatejas-a & [k: After 49ab, K1.2 ?N2.3 V B1.2 D (except D2.6) ins.: :k] kum-ararak.sa.n-arth-aya $ vibhajya svatanu.m tad-a | *HV_112.49ab*1394 | ta.m d.r.s.tv-a pramukhe tasya % vyati.s.thita ca kau.tav-i \ [k: For 49cd, K ?N1.2 V B D T1.4 G5 (also) subst.: :k] digv-as-a devavacan-at $ pr-ati.s.that tatra kau.tav-i | *HV_112.49cd*1395 | [k: K ?N1.2 V B D T4 cont.: T1 G5 cont. after 1397*: :k] lamb-a n-ama mah-abh-ag-a $ bh-ago devy-as tath-a.s.tama.h | *HV_112.49cd*1396:1 | citr-a kanaka/saktis tu $ s-a ca nagn-a sthit-antare || *HV_112.49cd*1396:2 | ath-antar-a kum-arasya $ dev-i.m d.r.s.tv-a mah-abhuja.h | *HV_112.49cd*1396:3 | par-a;nmukhas tato v-akyam $ uv-aca madhus-udana.h | *HV_112.49cd*1396:4 | [k: While T2 G2.3.5 M ins. after 49cd: T1 G5 cont. after 1395*: :k] digv-as-a vika.t-a dh-umr-a $ kar-a.l-a nir.natodar-i | *HV_112.49cd*1397:1 | b-ah-u pras-arya sahas-a $ grasant-iv-ambara.m mahat | *HV_112.49cd*1397:2 | apagacch-apagaccha tva.m # dhigdhig ity eva so 'brav-it // HV_112.49 // [k: After 49, N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] kim eva.m kuru.se vighna.m $ ni/scitasya vadha.m prati || *HV_112.49*1398:1 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} /srutvaiva vacana.m tasya $ kau.tav-i tu tad-a vibho | *HV_112.49*1398:2 | naiva v-asa.h sam-adhatte $ kum-araparirak.sa.n-at | *HV_112.49*1398:3 | [k: N (except /S1 ?N1) cont.: T1.4 G5 cont. after 1402*: :k] {bhagav-an uv-aca} apav-ahya guha.m /s-ighram $ apay-ahi ra.n-ajir-at | *HV_112.49*1399:1 | svasti hy eva.m bhaved adya $ mok.syase yotsyat-a may-a || *HV_112.49*1399:2 | t-a.m ca d.r.s.tv-a sthit-a.m devo $ hari.h sa.mgr-amam-urdhani | *HV_112.49*1399:3 | sa.mjah-ara tata/s cakra.m $ bhagav-an v-asav-anuja.h || *HV_112.49*1399:4 | evam ukte tu vacane $ devadevena dh-imat-a | *HV_112.49*1399:5 | apav-ahya guha.m dev-i $ haras-a.mnidhyam -agat-a || *HV_112.49*1399:6 | etasminn antare caiva $ vartam-ane mah-abhaye | *HV_112.49*1399:7 | kum-are rak.site devy-a $ b-a.nas ta.m de/sam -ayayau || *HV_112.49*1399:8 | apay-ata.m guha.m d.r.s.tv-a $ mukta.m k.r.s.nena sa.myug-at | *HV_112.49*1399:9 | b-a.nas cintayate tatra $ svaya.m yotsy-ami m-adhavam | *HV_112.49*1399:10 | [k: After line 1 of 1399, ?N2 V1 ins.: :k] tasm-ad vaktr-ak.si gacha tva.m $ yata.h skandopagachati | *HV_112.49*1399A:1 | etad eva para.m tasya $ bhavi.syati na sa.m/saya.h | *HV_112.49*1399A:2 | [k: K1.2 ?N2 V1 Dn D1.2.4.5 G(ed.) cont.: :k] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} bh-utak.sayaga.n-as tatra $ b-a.n-an-ika.m ca sarva/sa.h | *HV_112.49*1400:1 | di/sa.h pradudruvu.h sarve $ bhayamohitalocan-a.h || *HV_112.49*1400:2 | pram-athaga.nabh-uyi.s.the $ sainye d-ir.ne mah-asura.h | *HV_112.49*1400:3 | nirjag-ama tato b-a.no $ yuddh-ay-abhimukhas tvaran || *HV_112.49*1400:4 | bh-imaprahara.nair ghorair $ daityendrai.h sumah-arathai.h | *HV_112.49*1400:5 | mah-abalair mah-av-irair $ vajr-iva surasattamai.h || *HV_112.49*1400:6 | purohit-a.h /satruvadha.m vadantas | *HV_112.49*1400:7 |* tathaiva c-anye /sruta/s-ilav.rddh-a.h | *HV_112.49*1400:8 |* japai/s ca mantrai/s ca tathau.sadh-ibhir | *HV_112.49*1400:9 |* mah-atmana.h svastyayana.m pracakru.h | *HV_112.49*1400:10 |* [k: While T1.2.4 G1.3--5 M cont. after 1398*: :k] /sa/s-apa cain-a.m ru.sito $ ya/s ca m-a.m bhaktisa.myuta.h | *HV_112.49*1401:1 | dv-ada/s-abda.m namas kury-at $ ten-abh-ud yat phala.m mahat || *HV_112.49*1401:2 | tad-a sa.mdar/san-at tasya $ tat phala.m na/syat-a.m mahat | *HV_112.49*1401:3 | sad-a digambar-a bh-uyas $ ti.s.tha v-a tva.m yathe.s.tata.h || *HV_112.49*1401:4 | ity uktv-a devadevo 'pi $ vih-aya guham acyuta.h | *HV_112.49*1401:5 | par-av.rtya sthitas t-ur.na.m $ sabala.h sasutas tad-a | *HV_112.49*1401:6 | [k: T1.2 G1.3 M4 cont.: :k] tad-aprabh.rti r-ajendra $ digv-as-a.h s-abhavat tad-a | *HV_112.49*1402 | [k: T2 G1.3 M cont.: T1 G5 ins. after line 6 of 1399*: M1--3 cont. after 1401*: :k] ap-akr-amad guho yuddh-ad $ yuddh-ayaiva ca ke/sava.h | *HV_112.49*1403:1 | r-amapradyumnasa.myukto $ garu.de garu.dadhvaja.h || *HV_112.49*1403:2 | {vai/sa.mp-ayana.h} nirjite ca jvare tasmin $ hare caiva guhe tad-a | *HV_112.49*1403:3 | tatas t-uryapra.n-adai/s ca $ bher-i.n-a.m ca mah-asvanai.h & si.mhan-adai/s ca daity-an-a.m % b-a.na.h k.r.s.nam abhidravat // HV_112.50 // [k: After 50, T1.2 G1.3--5 ins.: :k] /sakt-i/s caiva gad-a/s caiva $ c-ap-ani vividh-ani ca | *HV_112.50*1404:1 | parigh-a.m/s ca mah-aghor-a.m/s $ cakr-a.ni ca bah-uni ca | *HV_112.50*1404:2 | b-a.n-an-a.m dh-aray-am -asa $ sahasram amitaujas-am | *HV_112.50*1404:3 | [k: T1 G5 cont.: N (except /S1) T4 ins. after 50: :k] d.r.s.tv-a b-a.na.m tu niry-ata.m $ yuddh-ayaiva vyavasthitam | *HV_112.50*1405:1 | -aruhya garu.da.m k.r.s.no $ b-a.n-ay-abhimukho yayau | *HV_112.50*1405:2 | -ay-antam atha ta.m d.r.s.tv-a $ yad-un-am .r.sabha.m ra.ne & [k: For 51ab, T2 G1.3.4 M subst.: :k] gatv-atha ki.m cid d.r.s.tvaiva $ svabala.m ke/sava.m tad-a | *HV_112.51ab*1406 | vainateyasam-ar-u.dha.m % k.r.s.nam apratimaujasam // HV_112.51 // [k: After 51, N (except /s ?N1} T4 G(ed.) ins.: :k] atha n-a.nas tu ta.m d.r.s.tv-a $ pramukhe pratyupasthitam | *HV_112.51*1407:1 | uv-aca vacana.m kruddho $ v-asudeva.m tarasvinam | *HV_112.51*1407:2 | {b-a.na uv-aca} ti.s.tha ti.s.tha na me 'dya tva.m $ j-ivan pratigami.syasi & dv-arak-a.m dv-arak-asth-an v-a % suh.rdo drak.syase na ca // HV_112.52 // suvar.navar.n-an v.rk.s-agr-an $ adya drak.syasi m-adhava & [k: For 53ab, B3 D2.6 T2 G1.3.4 M subst.: :k] tvam ady-a.s.tabhuja.h sa.mkhye $ katha.m b-ahusahasri.n-a | *HV_112.53ab*1408 | may-abhibh-uta.h samare % muh-ur.su.h k-alacodita.h // HV_112.53 // adya b-ahusahasre.na $ katham a.s.tabhujo ra.ne & may-a saha sam-agamya % yotsyase garu.dadhvaja // HV_112.54 // adya hi tva.m may-a yuddhe $ nirjita.h saha b-andhavai.h & dv-arak-a.m /so.nitapure % nihata.h sa.msmari.syasi // HV_112.55 // n-an-aprahara.nopeta.m $ n-an-a;ngadavibh-u.sitam & adya b-ahusahasra.m me % ko.tibh-uta.m ni/s-amaya // HV_112.56 // [k: T1.2 G1.3--5 M ins. after 56: D5 T4 after the ref. of 52: :k] n-aha.m guho na ca haro $ na jvaro n-api c-agnaya.h | *HV_112.56*1409:1 | baliputra.m tu m-a.m viddhi $ b-a.nam apratima.m ra.ne | *HV_112.56*1409:2 | garjatas tasya v-akyaugh-a.h $ samudr-ad iva sindhava.h & [k: After 57ab, T2 G1.3--5 M ins.: :k] par-akramarasopet-a $ mattebh-ad iva /s-ikar-a.h | *HV_112.57ab*1410 | ni/scaranti mah-aghor-a % v-atoddh-ut-a ivormaya.h // HV_112.57 // ro.sapary-akule caiva $ netre tasya babh-uvatu.h & jagad didhak.sann iva khe % mah-as-urya ivoditau // HV_112.58 // [k: For 57c--58d, /S1 subst.: :k] apiban m.rtyun-avi.s.ta.h $ k.r.s.no b-a.nam abhidravat || *HV_112.58*1411:1 | k.sobhavisph-urjite tasya $ raktanetre babh-uvatu.h | *HV_112.58*1411:2 | jagad didhak.s-u yugapan $ mah-as-ury-avivoditau | *HV_112.58*1411:3 | {bhagav-an uv-aca} b-a.na ki.m garjase /s-ur-a $ na garjanti ra.ne sthit-a.h & ehy ehi yudhyasva ra.ne % ki.m mithy-agarjitena te // HV_112.59 // yadi yuddh-ani vacanai.h $ sidhyanti ditinandana & bhav-an eva jayen nitya.m % bahvabaddha.m prabh-a.sase // HV_112.60 // ehy ehi jaya m-a.m b-a.na $ jito v-a vasudh-atale & cir-ay-av-a;nmukho d-ina.h % patita.h /se.syase 'sura // HV_112.61 // [k: After 61, T1.2.4 G1.3--5 M ins.: :k] k-akag.rdhraba.lai/s caiva $ sarvata.h p-a.tito 'tha v-a | *HV_112.61*1412 | ity evam uktv-a vacana.m $ marmabhedibhir -a/sugai.h & nirbibheda ra.ne k.r.s.nas tv % amoghair d-iptatejasai.h // HV_112.62 // [k: After 62, N (except /S1) T4 G5 ins.: :k] vinirbhinnas tu k.r.s.nena $ m-arga.nairmarmabhedibhi.h | *HV_112.62*1413 | smayan b-a.nas tata.h k.r.s.na.m $ /saravar.sair av-akirat & jvaladbhir iva sa.msaktais % tasmin yuddhe sud-aru.ne // HV_112.63 // tau tata.h /saranistri.m/sair $ gad-aparighatomarai.h & [k: For 64ab, N (except /S1) T1.2 G1.3--5 M subst.: :k] tata.h parighanistri.m/sair $ gad-atomara/saktibhi.h | *HV_112.64ab*1414 | vinindam-anau sa.myattau % yuddhe ceratur ojas-a // HV_112.64 // musalai.h pa.t.tisai/s c-api $ ch-aday-am -asa ke/savam // HV_112.65 // a.s.tab-ahu.h sahasre.na $ b-ah-un-a.m samayudhyata & [k: After 66ab, K ?N V B D T4 ins.: :k] yodhay-am -asa samare $ dvib-ahum atha l-ilay-a | *HV_112.66ab*1415 | [k: B1 cont.: :k] tatas tu samare hantu.m $ hira.nyaka/sipor yath-a | *HV_112.66ab*1416 | [k: B1 cont.: K1.2 ?N2.3 V B2 Ds D4.6 cont. after 1415*: :k] sahasrab-ahun-a s-ardham $ a.s.tab-ahur ayudhyata | *HV_112.66ab*1417 | b-a.nena saha sa.mgamya % /sa;nkhacakragad-adhara.h // HV_112.66 // [k: K1.2 ?N2.3 V B2 Ds D4.6 T1 G1 ins. after 66: K3.4 ?N1 B3 Dn D1--3 T4 cont. after 1415*: B1 after 1417*: :k] l-aghava.m v-ik.sya k.r.s.nasya $ balis-un-u ru.s-anvita.h | *HV_112.66*1418 | [k: T1 G5 cont.: T2 G3.4 ins. after 66: :k] mumoc-astra.m tad-a yuddhe $ k.r.s.no b-a.na.h prat-apav-an | *HV_112.66*1419 | yad astra.m parama.m divya.m $ tapas-a nirmita.m mahat & tad apratihita.m yuddhe % sarva/satrunibarha.nam \ brahma.n-a vihita.m p-urva.m # tan mumoca bale.h suta.h // HV_112.67 // tasmin mukte di/sa.h sarv-as $ tamopahatama.n.dal-a.h & pr-adur -asa.ms tato raudr-a % na pr-aj?n-ayata ki.m cana // HV_112.68 // [k: After 68c, N (except /S1) T4 ins.: :k] ... $ sughor-a.ni ca sarva/sa.h | *HV_112.68c*1420:1 | tamas-a sa.mv.rte loke $ ... | *HV_112.68c*1420:2 | s-adhu s-adhv iti b-a.na.m tu $ p-ujayanti sma d-anav-a.h & aho dhig iti dev-an-a.m % carate v-ag ud-irit-a // HV_112.69 // tato 'strabalavegena $ s-arci.smatya.h sud-aru.n-a.h & ghorar-up-a mah-aveg-a % ni.spetur b-a.nav.r.s.taya.h // HV_112.70 // n-akampata tad-a v-ayur $ na megh-a.h sa.mcaranti ca & astre vimukte b-a.nena % dahyam-ane ca ke/save // HV_112.71 // tato 'stra.m sumah-avega.m $ jagr-aha madhus-udana.h & p-arjanya.m n-ama bhagav-an % yam-antakanibha.m ra.ne // HV_112.72 // [k: After 72, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] tato vitimire loke $ sa c-agni.h pra/sama.m gata.h | *HV_112.72*1421:1 | d-anav-a moghasa.mkalp-a.h $ sarve 'bhuva.ms tad-a bh.r/sam | *HV_112.72*1421:2 | d-anav-astra.m pra/s-anta.m tu $ parjany-astre 'bhimantrite & tato devaga.n-a.h sarve % pra.nedur jah.r.sus tad-a // HV_112.73 // hate /sastre mah-ar-aja $ daiteya.h krodham-urchita.h & bh-uya.h sa.mch-aday-am -asa % ke/sava.m garu.de sthitam \ musalai.h pa.t.tisai/s caiva # /s-ulam udgarakasmarai.h // HV_112.74 // tasya t-a.m taras-a sarv-a.m $ b-a.nav.r.s.ti.m samudyat-am & puna.h sa.mv-aray-am -asa % ke/sava.h /satrus-udana.h // HV_112.75 // [k: After 75, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] ke/svasya tu b-a.nena $ vartam-ane mah-ahave || *HV_112.75*1422:1 | tasya /s-ar;ngavinirmuktai.h $ /sarair a/sanisa.mnibhai.h | *HV_112.75*1422:2 | tila/sas tad ratha.m cakre $ s-a/svadhvajapat-akinam || *HV_112.75*1422:3 | ciccheda kavaca.m k-ay-an $ muku.ta.m ca mah-aprabham | *HV_112.75*1422:4 | k-armuka.m ca mah-atej-a $ hast-ac c-apa.m ca ke/sava.h || *HV_112.75*1422:5 | vivy-adha cainam urasi $ n-ar-acena smayann iva || *HV_112.75*1422:6 | sa marm-abhihata.h sa.mkhye $ pramumoh-alpacetana.h || *HV_112.75*1422:7 | ta.m d.r.s.tv-a m-urchita.m b-a.na.m $ prah-araparip-i.ditam | *HV_112.75*1422:8 | pr-as-adavara/s.r;ngastho $ n-arado munipu.mgava.h || *HV_112.75*1422:9 | utth-ay-apa/syata tad-a $ kak.s-aspho.tanatatpara.h | *HV_112.75*1422:10 | v-aday-ano nakh-a.m/s caiva $ di.s.ty-a di.s.tyeti c-abrav-it || *HV_112.75*1422:11 | aho me saphala.m janma $ j-ivita.m ca suj-ivitam | *HV_112.75*1422:12 | d.r.s.ta.m me yad ida.m citra.m $ d-amodarapar-akramam || *HV_112.75*1422:13 | jaya b-a.na.m mah-ab-aho $ daiteya.m devap-ujita | *HV_112.75*1422:14 | yad artham avat-ir.no 'si $ tat karma saphala.m kuru || *HV_112.75*1422:15 | eva.m stutv-a tad-a deva.m $ b-a.nai.h kha.m dyotaya?n /sitai.h | *HV_112.75*1422:16 | itas tata.h sa.mpatadbhir $ n-arado vyacarad ra.ne || *HV_112.75*1422:17 | pr-ayudhyet-a.m dhvajau tatra $ t-av anyonyam abhidrutau | *HV_112.75*1422:18 | yuddha.m c-abh-ud v-ahanayor $ ubhayor devadaityayo.h & garu.dasya ca sa.mgr-ame % may-urasya ca yudhyata.h // HV_112.76 // pak.satu.n.daprah-arais tau $ cara.n-agranakhais tath-a & anyonya.m jaghnatu.h krodh-an % may-urgaru.d-av ubhau // HV_112.77 // vainateyas tata.h kruddho $ may-ura.m d-iptatejasam & jagr-aha /sirasi kruddhas % tu.n.den-abhyahanat tad-a // HV_112.78 // dak.si.nena ca pak.se.na $ nijagh-ana mah-abala.h & padbhy-a.m p-ar/sv-abhigh-at-a.m/s ca % dattv-a ghor-an aneka/sa.h // HV_112.79 // -ak.r.sya caina.m taras-a $ vik.r.sya ca mah-abala.h & ni.hsa.mj?na.m p-atay-am -asa % gagan-ad iva parvatam // HV_112.80 // may-ure p-atite tasmin $ garu.den-atha pak.si.n-a & [k: After 81ab, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] pap-ata tasm-at sahas-a $ vegena mahat-a bal-i | *HV_112.81ab*1423 | b-a.na.h paramasa.mvigna/s % cintayan k-aryam -atmana.h // HV_112.81 // [k: After 81, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] may-atibalamattena $ na k.rta.m suh.rd-a.m vaca.h | *HV_112.81*1424:1 | pa/syat-a.m devadaity-an-a.m $ pr-apto 'smy -apadam uttam-am | *HV_112.81*1424:2 | ta.m d-inamanasa.m j?n-atv-a $ ra.ne b-a.na.m suviklavam & cintayad bhagav-an rudro % b-a.narak.sa.nam -atura.h // HV_112.82 // tato nandi.m mah-adeva.h $ pr-aha gambh-iray-a gir-a & nandike/svara sa.my-ahi % yato b-a.nas tato ratham // HV_112.83 // [k: After 83, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] rathen-anena divyena $ si.mhayuktena bh-asvat-a | *HV_112.83*1425:1 | b-a.na.m sa.myojay-a/su tvam $ ala.m yuddh-aya c-anagha | *HV_112.83*1425:2 | pram-athaga.nap-ar/sve hi $ na hi me sth-asyate mana.h & y-ahi prabhavase t-ata % b-a.na.m sa.mrak.sa gamyat-am // HV_112.84 // tathety uktv-a punar nand-i $ rathena rathin-a.m vara.h & yato b-a.nas tato gatv-a % b-a.nam -aha /sanair idam // HV_112.85 // daityema.m ratham -ati.s.tha $ /s-ighram ehi mah-abala & [k: K1.2 ?N2 V1.2 B2 Dn Ds D1.4.6 ins. after 86ab: D2 after 86: :k] may-a s-arathin-a v-ira $ ehi yudhyasva m-aciram | *HV_112.86ab*1426 | [k: While T1.2 G1.3--5 ins. after 86ab: :k] sa nandin-a tathokta.h san $ b-a.na.h parabal-ardana.h | *HV_112.86ab*1427 | [k: On the other hand, /s Bom. Poona eds. G(ed.) ins. after 86ab: :k] tato yudhyasva k.r.s.na.m vai $ d-anav-antakara.m ra.ne | *HV_112.86ab*1428 | -ar-u.dha.h sa tathety uktv-a % mah-adevasya ta.m ratham // HV_112.86 // [k: For 86cd, /S1 subst.: :k] tathety uktv-a bhavaratham $ -aruroha sa d-anava.h | *HV_112.86cd*1429 | [k: While N (except /S1) T1.4 G5 ins. after 86: :k] -aru.dhasya tu b-a.nasya $ ta.m ratha.m brahmanirmitam | *HV_112.86*1430 | [k: D2 cont.: :k] /su/subhe r-upam atyartham $ -adityasyeva c-ambare | *HV_112.86*1431 | [k: While T1.4 G5 cont. after 1430*: :k] r-upam -as-it pur-a yadvat $ tripura.m vai didhak.sata.h | *HV_112.86*1432 | ta.m syandanam adhi.s.th-aya $ bhavasy-amitatejasa.h & pr-adu/s cakre tad-a raudram % astram astravid-a.m vara.h \ d-ipta.m brahma/siro n-ama # b-a.na.h kruddho 'tiv-iryav-an // HV_112.87 // prad-ipte brahma/sirasi $ loka.h k.sobham up-agamat & lokasa.mrak.sa.n-artha.m hi % tat s.r.s.ta.m padmayonin-a // HV_112.88 // tac cakre.na nihaty-astra.m $ pr-aha k.r.s.na.h prat-apav-an & loke prakhy-ataya/sasa.m % b-a.nam apratima.m ra.ne // HV_112.89 // katthit-ani kva te b-a.na $ t-ani ki.m na vikatthase & ayam asmi sthito yuddhe % yudhyasva puru.so bhava // HV_112.90 // k-artav-iry-arjuno n-ama $ p-urvam -as-in mah-abala.h & sahasrab-ah-u r-ame.na % dvib-ahu.h samare k.rta.h // HV_112.91 // [k: For 91bc, N (except ?N1 V3 B3 D6) T4 subst.: :k] ... $ p-urva.m b-ahusahasrav-an | *HV_112.91bc*1433:1 | mah-abala.h sa r-ame.na $ ... | *HV_112.91bc*1433:2 | tath-a tav-api darpo 'ya.m $ b-ah-un-a.m v-iryasa.mbhava.h & cakra.m te darpa/samana.m % karoti ra.nam-urdhani // HV_112.92 // darpasa.mjanan-an y-avan $ n-a/sayi.sy-ami te bhuj-an & [k: For 93ab, K1.3.4 V1.2 B1.2 Ds D1--6 T4 subst.: :k] y-avat te darpa/samana.m $ karomy adya svab-ahun-a | *HV_112.93ab*1434 | ti.s.thed-an-i.m na me 'dya tva.m % mok.syase ra.nam-urdhani // HV_112.93 // [k: After 93, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] atha tad durlabha.m d.r.s.tv-a $ yuddha.m paramad-aru.nam | *HV_112.93*1435:1 | tath-a dev-asurasama.m $ har.s-an n.rtyati n-arda.h || *HV_112.93*1435:2 | nirjit-a/s ca ga.n-a.h sarve $ pradyumnena mah-atman-a | *HV_112.93*1435:3 | nik.siptav-ad-a yudhyasva $ devadeva.m gat-a.h puna.h | *HV_112.93*1435:4 | tata/s cakra.m sahasr-ara.m $ nadan megha ivo.s.nage & jagr-aha puru.savy-aghro % b-a.nab-ahupra/s-antaye // HV_112.94 // jyoti.smata.h pata.mgasya $ /sa/sina/s caiva yat tath-a & [k: For 95ab, K ?N2.3 V B D T1 (second time).4 G4.5 (last two second time) subst.: :k] tejo yaj jyoti.s-a.m caiva $ tejo vajr-a/sanes tath-a | *HV_112.95ab*1436 | pr-aj-apatya.m ca yat tejas % tac cakre paryavasthitam // HV_112.95 // [k: After 95, N 9except /S1 ?N1 V2) T1.4 G4.5 ins.: :k] tret-agne/s caiva yat tejo $ yac c-agner brahmac-ari.na.h | *HV_112.95*1437:1 | .r.s-i.n-a.m ca tapo j?n-ana.m $ tac cakre paryavasthitam || *HV_112.95*1437:2 | pativrat-an-a.m yat teja.h $ pr-a.na.m ca m.rgapak.si.n-am | *HV_112.95*1437:3 | yac ca cakradhare.sv asti $ tac cakre sa.mnive/sitam || *HV_112.95*1437:4 | n-agar-ak.sasayak.s-a.n-a.m $ gandharv-apsaras-am api | *HV_112.95*1437:5 | trailokyasya ca yat teja.h $ sarva.m cakre vyavasthitam | *HV_112.95*1437:6 | [k: T1 G5 cont.: T2 G1.3 M ins. after 95: :k] yac ca tejas tath-a /sa.mbhor $ yamasya varu.nasya ca | *HV_112.95*1438 | tejas-a tena sa.myukta.m $ bh-asvat-a prajvalabh.r/sam & vapu.s-a teja -adatte % b-a.nasya pramukhe sthitam // HV_112.96 // [k: K B2.3 Dn D1--5 T4 ins. after 96: ?N2.3 V B1 Ds D6 T1 G5 after 97ab: :k] j?n-atv-atitejasa.m cakra.m $ k.r.s.nen-abhyudyata.m ra.ne | *HV_112.96*1439:1 | aprameya.m hy avihita.m $ rudr-a.n-im abrav-ic chiva.h || *HV_112.96*1439:2 | ajeyam etat trailokye $ cakra.m k.r.s.nena dh-aryate | *HV_112.96*1439:3 | b-a.na.m tr-ayasva devi tva.m $ y-avac cakra.m na mu?ncati || *HV_112.96*1439:4 | tatas tryak.savaca.h /srutv-a $ dev-i lamb-am ath-abrav-it | *HV_112.96*1439:5 | gachaihi lambe tva.m /s-ighra.m $ b-a.nasa.mrak.sa.na.m prati || *HV_112.96*1439:6 | tato yoga.m sam-adh-aya $ ad.r/sy-a himavatsut-a | *HV_112.96*1439:7 | k.r.s.nasyaikasya tad r-upa.m $ dar/sayanty -agat-antikam | *HV_112.96*1439:8 | cakrodyatakara.m d.r.s.tv-a $ bhagavanta.m ra.n-ajire & pramukhe v-asudevasya % digv-as-a.h ko.tav-i sthit-a // HV_112.97 // [k: After 97, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] t-a.m d.r.s.tv-atha puna.h pr-apt-a.m $ dev-i.m rudrasya sa.mgat-am | *HV_112.97*1440:1 | lamb-advit-iy-a.m ti.s.thant-i.m $ k.r.s.no vacanam abrav-it | *HV_112.97*1440:2 | antargh-anam up-agamya $ tyaktv-a s-a v-asas-i puna.h & paritr-a.n-aya b-a.nasya % vijay-adhi.s.thit-a tata.h \ bh-uya.h s-amar.sat-amr-ak.s-i # vivastr-avasthit-a ra.ne // HV_112.98 // b-a.nasa.mrak.sa.napar-a $ v-akyam etad uv-aca ha & [k: After 99a, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] hanmi b-a.na.m na sa.m/saya.h | *HV_112.99a*1441:1 |* evam ukt-a tu b-a.nena | *HV_112.99a*1441:2 |* [k: ?N2 cont.: :k] b-a.nasa.mrak.sa.n-arthin-i | *HV_112.99a*1442:1 |* gir-a madhuray-a dev-i | *HV_112.99a*1442:2 |* [k: After 99ab, N (except /S1) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] j-ane tv-a.m sarvabh-ut-an-a.m $ sra.s.t-ara.m puru.sottamam | *HV_112.99ab*1443:1 | mah-abh-aga.m mah-adevam $ ananta.m n-ilam avyayam | *HV_112.99ab*1443:2 | padman-abha.m h.r.s-ike/sa $ lok-an-am -adisa.mbhavam | *HV_112.99ab*1443:3 | [k: T2 G1.3--5 cont.: M1--3 ins. after 99ab: :k] devadeva jagann-atha $ vi.s.no ji.s.no jagatpate | *HV_112.99ab*1444 | n-arhase deva hantu.m vai % b-a.nam apratima.m ra.ne // HV_112.99 // [k: After 99, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] prayaccha hy abhaya.m b-a.ne $ j-ivaputr-itvam eva ca || *HV_112.99*1445:1 | may-a dattavaro hy e.sa $ bh-uya/s ca parirak.syate | *HV_112.99*1445:2 | na me mithy-a samudyoga.m $ kartum arhasi m-adhava || *HV_112.99*1445:3 | evam ukte tu vacane $ k.r.s.na.h parapura.mjaya.h | *HV_112.99*1445:4 | kruddha.h prabh-a.sate v-akya.m $ /s.r.nu satya.m tu bh-amin-i || *HV_112.99*1445:5 | b-a.no b-ahusahasre.na $ nardate darpam -a/srita.h | *HV_112.99*1445:6 | ete.s-a.m chedana.m tv adya $ kartavya.m n-atra sa.m/saya.h || *HV_112.99*1445:7 | dvib-ahun-a ca b-a.nena $ j-ivaputr-i bhavi.syasi | *HV_112.99*1445:8 | sa.mtyajya c-asura.m darpa.m $ na ca m-a.m sa.m/srayi.syati || *HV_112.99*1445:9 | evam ukte tu vacane $ k.r.s.nen-akli.s.takarma.n-a | *HV_112.99*1445:10 | prov-aca dev-i b-a.no 'ya.m $ devadevo bhaved iti || *HV_112.99*1445:11 | atha t-a.m k-arttikeyasya $ m-atara.m so 'bhibh-a.sya vai | *HV_112.99*1445:12 | [k: While T2 G1.3.4 M ins. after 99: T1 G5 after line 4 of 1145*: :k] dhig dhig ity abrav-it t-a.m tu $ du.s.te dhva.mseti ke/sava.h | *HV_112.99*1446 | tata.h kruddho mah-ab-ahu.h $ k.r.s.na.h praharat-a.m vara.h & prov-aca b-a.na.m samare % bhr-amaya.m/s cakram uttamam // HV_112.100 // [k: For 100, /S1 subst.: :k] tata.h prov-aca vacana.m $ b-a.na.m ka.ms-aris-udana.h | *HV_112.100*1447 | yudhyat-a.m yudhyat-a.m sa.mkhye $ bhavat-a.m ko.tav-i sthit-a & a/sakt-an-am iva ra.ne % dhigb-a.na tava pauru.sam // HV_112.101 // evam uktv-a tata.h k.r.s.nas $ tac cakra.m param-astravit & nim-ilit-ak.so vyas.rjad % b-a.na.m prati mah-abala.h // HV_112.102 // [k: After 102, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] k.sepa.n-ad yasya muhyanti $ lok-a.h sasth-a.nuja;ngam-a.h | *HV_112.102*1448:1 | kravy-ad-ani ca bh-ut-ani $ t.rpti.m y-anti mah-am.rdhe || *HV_112.102*1448:2 | tamapratimakarm-a.na.m $ sam-ana.m s-uryavarcas-a | *HV_112.102*1448:3 | cakram udyamya samare $ kopad-ipto gad-adhara.h || *HV_112.102*1448:4 | sa mu.s.nan d-anava.m teja.h $ samare svena tejas-a | *HV_112.102*1448:5 | ciccheda b-ah-u.m/s cakre.na $ /sr-idhara.h paramaujas-a | *HV_112.102*1448:6 | al-atacakravat t-ur.na.m $ bhramam-a.na.m ra.n-ajire & [k: After 103ab, Dn Ds ins.: :k] k.sipta.m tu v-asudevena $ b-a.nasya ra.nam-urdhani | *HV_112.103ab*1449 | [k: Ds cont.: ?N2 V2.3 B Ds ins. after 103ab: :k] b-a.nasya ratham-arge ca $ dvit-iya iva bh-askara.h | *HV_112.103ab*1450 | vi.s.nor astra.m sun-abha.m vai % /saighryayog-an na d.r/syate // HV_112.103 // tasya b-ahusahasrasya $ pary-aye.na puna.h puna.h & b-a.nasya chedana.m cakre % tac cakra.m ra.nam-urdhani // HV_112.104 // [k: After 104, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 ins.: :k] k.rtv-a dvib-ahu.m ta.m b-a.na.m $ chinna/s-akham iva drumam | *HV_112.104*1451:1 | puna.h kar-agra.m k.r.s.nasya $ cakra.m pr-apta.m sudar/sanam || *HV_112.104*1451:2 | {vai/sa.mp-ayana uv-aca} k.rtak.rte tu sa.mpr-apte $ cakre daitye vip-atite | *HV_112.104*1451:3 | /sar-ire.na prasravat-a $ rudhiraughaparipluta.h & abhavat parvat-ak-ara/s % chinnab-ahur mah-asura.h // HV_112.105 // [k: T1 G3--5 M ins. after 105: T2 after 103ab: G1 after 104: :k] chinna/s-akho yath-a v.rk.sa/s $ chinnapak.so yath-a khaga.h || *HV_112.105*1452:1 | chittv-a b-ahusahasra.m tu $ b-a.nasya ca sudar/sanam | *HV_112.105*1452:2 | jag-ama devadevasya $ p-ar/sva.m ripunigh-atina.h || *HV_112.105*1452:3 | prov-aca vadat-a.m /sre.s.tha.m $ cakro meda.hsam-akula.h | *HV_112.105*1452:4 | -aj?n-apaya jagann-atha $ /sira/s chettu.m dur-atmana.h || *HV_112.105*1452:5 | tata.h k.r.s.no h.r.s-ike/sas $ tad -adatte sudar/sanam | *HV_112.105*1452:6 | [k: T1 G5 cont.: K ?N1.2 V B D T4 ins. after 105: :k] as.r;nmatta/s ca vividh-an $ n-ad-an mu?ncan yath-a ghana.h || *HV_112.105*1453:1 | tasya n-adena mahat-a $ ke/savo ripus-udana.h | *HV_112.105*1453:2 | [k: While M cont. after 1452*: :k] vy-avidhya sahas-a k.r.s.na.h $ /sira/s chettu.m sam-arabhat | *HV_112.105*1454 | cakra.m bh-uya.h k.septuk-ama.m $ b-a.nan-a/s-artham acyutam & [k: T4 M4 subst. for 106ab: T1 G5 cont. after 1453*: :k] cakra.m bh-uya.h k.septuk-amo $ n-a.nan-a/s-artham acyuta.h | *HV_112.106ab*1455 | tam upetya mah-adeva.h % kum-arasahito 'brav-it // HV_112.106 // [k: After 106, T1 G1.4.5 M2--4 ins.: :k] sahomay-a haro devo $ jvare.na ca samanvita.h | *HV_112.106*1456 | k.r.s.na k.r.s.na mah-adeva $ j-ane tv-a.m puru.sottamam & [k: After 107ab, K2 ins.: :k] na hy ena.m vadhak-amas tva.m $ yad icchet p-arvat-ihitam || *HV_112.107ab*1457:1 | {k.r.s.na uv-aca} hira.nyaka/sipo.h putr-a/s $ catv-aro lokavi/srut-a.h | *HV_112.107ab*1457:2 | hr-ada.h prahr-ada.h sa.mhr-ada.h $ anuhr-ada/s caturthaka.h || *HV_112.107ab*1457:3 | prahr-ad-aya varo datta/s $ cai.s-a.m madhye var-athine | *HV_112.107ab*1457:4 | avyadhyas tava va.m/so 'stu $ daityaugh-a.h satata.m may-a || *HV_112.107ab*1457:5 | iti prati/sruta.m p-urvam $ apar-aghapar-aya ca | *HV_112.107ab*1457:6 | madhukai.tabhahant-ara.m % devadeva.m san-atanam // HV_112.107 // [k: After 107, T1 G1.3--5 M ins.: :k] -adidevam aja.m vi.s.nu.m $ sur-adhyak.sa.m pur-atanam | *HV_112.107*1458 | lok-an-a.m tva.m gatir deva $ tvatpras-utam ida.m jagat & ajeyas tva.m tribhir lokai.h % sadev-asuram-anu.sai.h // HV_112.108 // [k: After 108, /S1 ins.: :k] tava pras-adajo brahm-a $ tath-aha.m krodhasa.mbhava.h | *HV_112.108*1459 | [k: While T1 G1.3--5 M ins. after 108: T2 after 107: :k] vande 'ha.m tv-a.m jagann-atha.m $ jagat-am -i/svara.m harim || *HV_112.107*1460:1 | nam-ami nirgu.na.m vi.s.no $ tv-am -adyam akhila.m ra.ne | *HV_112.107*1460:2 | ni.skala.m tv-a.m hare deva.m $ nam-ami puru.sottamam || *HV_112.107*1460:3 | tray-im-urte pur-a.n-atmann $ nam-ami tv-a.m jan-ardanam | *HV_112.107*1460:4 | ajeyo 'si sad-a vi.s.no $ y-ace tv-a.m nityam avyayam | *HV_112.107*1460:5 | tasm-at sa.mhara divya.m tvam $ ida.m cakra.m samudyatam & aniv-aryam asa.mh-arya.m % ra.ne /satrubhaya.mkaram // HV_112.109 // [k: After 109, /S1 ins.: :k] ye tv-a deva prapadyante $ na te suvyaktim-anav-a.h | *HV_112.109*1461:1 | bhaye mahati magn-an-a.m $ tr-at-a nitya.m jan-ardana.h || *HV_112.109*1461:2 | ye c-apy asmatk.rta.m stotram $ abhidh-asyanti bhaktita.h | *HV_112.109*1461:3 | te sarvabhayanirmukt-a $ bhavi.syanti nir-amay-a.h || *HV_112.109*1461:4 | n-athas tva.m sarvalok-an-a.m $ vi/se.se.na mama prabho | *HV_112.109*1461:5 | k.samyat-a.m deva b-a.nasya $ matk.rte puru.sottama | *HV_112.109*1461:6 | b-a.nasy-asy-abhaya.m datta.m $ may-a ke/sini.s-udana & tan me na sy-an m.r.s-a v-akyam % atas tv-a.m k.samay-amy aham // HV_112.110 // [k: After 110, K1 Ds1 ins.: :k] na hy ena.m vadhak-amasya $ yad-icchet p-arvat-ihitam | *HV_112.110*1462 | [k: While T1.2 G1.3--4 M ins. after 110: :k] k.santavya.m bhavat-a bh-uyo $ yat k.rta.m bhaktavatsala | *HV_112.110*1463 | {bhagav-an uv-aca} j-ivat-a.m deva b-a.no 'yam $ etac cakra.m nivartitam & m-anyas tva.m deva dev-an-am % asur-a.n-a.m ca sarva/sa.h // HV_112.111 // [k: After 111, T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] anyath-a chedana.m kury-a.m $ b-a.nasy-asya dur-atmana.h | *HV_112.11*1464:1 | yasm-an m-anya.h sad-a deva $ tasm-aj j-ivatu b-a.naka.h | *HV_112.11*1464:2 | namas te 'stu gami.sy-ami $ yat k-arya.m tan mahe/svara & na t-avat kriyate tasm-an % m-am anuj?n-atum arhasi // HV_112.112 // evam uktv-a mah-adeva.m $ k.r.s.nas t-ur.na.m garutmat-a & jag-ama tatra yatr-aste % pr-adyumni.h s-ayakai/s cita.h // HV_112.113 // gate k.r.s.ne tato nand-i $ b-a.nam -aha /subha.m vaca.h & [k: After 114ab, K3.4 ?N2 V2.3 B Dn Ds D2.3.5.6 ins.: :k] gaccha b-a.na k.satenaiva $ devadevasya c-agrata.h || *HV_112.114ab*1465:1 | tac chrutv-a nandiv-akya.m tu $ b-a.no 'gacchata /s-ighraga.h | *HV_112.114ab*1465:2 | [k: K3.4 ?N2 V2.3 B Dn Ds D2.3.5.6 cont.: K1.2 ?N3 V1 D1.4 T1.4 G5 ins. after 114ab: :k] chinnab-ahu.m tato b-a.na.m $ d.r.s.tv-a nand-i prat-apav-an | *HV_112.114ab*1466:1 | apav-ahya rathenaiva $ yato devas tato yayau || *HV_112.114ab*1466:2 | tato nand-i punar b-a.na.m $ pr-ag uv-acottara.m vaca.h | *HV_112.114ab*1466:3 | b-a.na b-a.na pran.rtyasva % /sreyas tava bhavi.syati // HV_112.114 // [k: For 114cd, /S1 subst.: :k] k.rttab-a.na mah-adaitya $ tata.h /sreyas tvam -apsyasi | *HV_112.114cd*1467 | [k: ?N2 B Dn Ds D6 T1 G3 ins. after 114: V2 cont. after 1466*: :k] e.sa devo mah-adeva.h $ pras-adasumukhas tava | *HV_112.114*1468 | /so.nitaughaplutair g-atrair $ nandiv-akyapracodita.h & j-ivit-arth-i tato b-a.na.h % pramukhe /sa.mkarasya vai // HV_112.115 // [k: For 115, /S1 subst.: :k] etac chrutv-a vaco nande.h $ /so.nit-a;nga.h sa d-anava.h | *HV_112.115*1469:1 | prav.rtto j-ivit-arth-aya $ /sa.mkara.m pramukhe sthita.h | *HV_112.115*1469:2 | pr-an.rtyata bhaye j-ate $ d-anava.h sa vicetana.h & [k: After 116ab, D6 T1.2 G1.3--5 M ins.: :k] jaya deva jagann-atha $ jay-ajeya har-avyaya | *HV_112.116ab*1470:1 | jaya bhaktipriya sad-a $ jaya bh-utaga.n-arcita.h || *HV_112.116ab*1470:2 | jaya bhasmapradigdh-a;nga $ jaya nagnavid-a.m mukha | *HV_112.116ab*1470:3 | um-apate vi/svapate $ jay-ajey-avyaya prabho || *HV_112.116ab*1470:4 | evam-adi tad-a b-a.no $ vilapan bhavatu.s.taye | *HV_112.116ab*1470:5 | avasth-a.m k.rpa.n-a.m pr-apto % bhayaviklavalocana.h // HV_112.116 // [k: After 116, K1.2 D4 ins.: :k] tata.h pran.rtta.m b-a.na.m ca $ cakram apratima.m ra.ne | *HV_112.116*1471:1 | b-a.na.m dvib-ahu.m k.rtv-a tu $ sv-am eva prak.rti.m gatam | *HV_112.116*1471:2 | [k: K1.2 D4 cont.: K3.4 Dn D1--3.5 ins. after 116ab: ?N2.3 V B Ds T1.4 G3.5 after 116: :k] ta.m d.r.s.tv-a ca pran.rtyanta.m $ bhayodvigna.m puna.h puna.h | *HV_112.116*1472:1 | nandiv-akyaprajavita.m $ bhakt-anugrahak.rd bhava.h | *HV_112.116*1472:2 | karu.n-ava/sam -apanno $ mah-adevo 'brav-id vaca.h | *HV_112.116*1472:3 | [k: While T1.2 G1.3--5 M1.3.4 ins. after 116: M2 after the first occurrence of 116cd: :k] pr-an.rtyad bahu/so r-ajan $ yath-a pr-ito bhaved bhava | *HV_112.116*1473 | [k: T2 G1.3.4 M cont.: T1 G5 ins. after line 2 of 1472*: :k] tata.h pr-ito 'bhavad r-ajan $ b-a.nasy-asya sa l-ilay-a | *HV_112.116*1474 | {mahe/svara uv-aca} vara.m v.r.n-i.sva b-a.na tva.m $ yat te manasi vartate & pras-adasumukho 'ha.m te % varak-alo 'yam -agata.h // HV_112.117 // [k: For 117, K4 subst.: :k] yat pr-arthyase vara.m b-a.na $ cir-aya manasepsitam | *HV_112.117*1475:1 | tat te 'ha.m tv-a.m prad-asy-ami $ trida/sair api durlabham | *HV_112.117*1475:2 | [k: K4 cont.: :k] rudrav-akya.m tata.h /srutv-a $ b-a.no manasi har.sita.h | *HV_112.117*1476:1 | var-an manasi sa.mdh-arya $ pravaktum upacakrame | *HV_112.117*1476:2 | {b-a.na uv-aca} ajara/s c-amara/s caiva $ bhaveya.m satata.m vibho & e.sa me prathamo deva % varo 'stu yadi manyase // HV_112.118 // {mahe/svara uv-aca} tulyo 'si daivatair b-a.na $ na m.rtyus tava vidyate & anya.m vara.m v.r.n-i.sv-adya % anugr-ahyo 'si me sad-a // HV_112.119 // {b-a.na uv-aca} yath-aha.m /so.nit-adigdho $ bh.r/s-arto vra.nap-i.dita.h & bhakt-an-a.m n.rtyat-am eva.m % putrajanma bheved bhava // HV_112.120 // {mahe/svara uv-aca} nir-ah-ar-a.h k.sam-ayukt-a.h $ saty-arjavapar-aya.n-a.h & madbhakt-a ye hi n.rtyanti % te.s-am eva.m bhavi.syati // HV_112.121 // [k: After 121, ?N2 repeats 119cd and G3 repeats 120. K V B D T1.4 G5 ins. after 121: ?N2 after the repetition of 119cd: :k] t.rt-iya.m tvam atho b-a.na $ vara.m vara manogatam | *HV_112.121*1477:1 | tad vidh-asy-ami te putra $ saphalo 'stu bhav-an iha | *HV_112.121*1477:2 | {b-a.na uv-aca} cakrap-a.tanaj-a ghor-a $ ruj-a t-ivr-a hi y-a mama & vare.na s-a t.rt-iyena % /s-anti.m gacchatu me bhava // HV_112.122 // {mahe/svara uv-aca} eva.m bhavatu bhadra.m te $ na ruj-a prabhavi.syati & ak.sata.m tava g-atra.m ca % svasth-avastha.m bhavi.syati // HV_112.123 // [k: For 123, /S1 ?N2 V3 B3 T4 subst.: :k] [k: Ds T1 G5 ins. after 122: :k] cakrap-a.tanaj-a ghor-a $ ruj-a te surasattama | *HV_112.123*1478:1 | na bhavi.syati g-atre,su $ balav-a.m/s ca bhavi.syasi | *HV_112.123*1478:2 | caturtha.m te vara.m dadmi $ v.r.n-i.sv-asura k-a;nk.sita.m & na te 'ha.m vimukhas t-ata % pras-adasumukho hy aham // HV_112.124 // {b-a.na uv-aca} pram-athaga.nava.m/sasya $ prathama.h sy-am aha.m vibho & mah-ak-ala iti khy-ata.h % khy-ati.m gaccheyam -i/svara // HV_112.125 // [k: After 125, N (except /S1 ?N1) T1.4 G5 M4 ins.: :k] {vai/samp-ayana uv-aca} eva.m bhavi.syat-ity -aha $ devo b-a.na.m mah-adyuti.h | *HV_112.125*1479:1 | divyar-upo 'k.sato g-atrair $ n-irujas tva.m mam-a/sray-at || *HV_112.125*1479:2 | mam-atisarg-ad b-a.na tva.m $ bhava caiv-akutobyaha.h | *HV_112.125*1479:3 | {mahe/svara uv-aca} bh-uyo 'pi te vara.m dadmi $ prakhy-atabalapauru.sa & [k: For 126ab, /S1 subst.: :k] eva.m bhavi.syaty ava/sya.m $ ya.m vara.m tvam ihecchasi | *HV_112.126ab*1480 | [k: corr. for 116ab :k] ta.m ta.m v.r.n-i.sva bhadra.m te % yad icchasi mah-asura // HV_112.126 // {b-a.na uv-aca} vair-upyam a;ngaja.m ki.m cin $ m-a bh-un me devasattama & dvib-ahutve 'pi me deho % na vir-upo bhaved bhava // HV_112.127 // [k: N (except ?N1 Dn1) T1.4 Cal. ed. ins. after 127: G5 after 128ab: :k] {hara uv-aca} bhavit-a sarvam etat te $ yathecchasi mah-asura | *HV_112.127*1481:1 | bhaktas tva.m me na c-adeya.m $ bhakt-an-a.m vidyate mama | *HV_112.127*1481:2 | tato 'brav-in mah-adevo $ b-a.na.m sthitam ath-antike & eva.m bhavi.syate b-a.na % yat tvay-a samud-ah.rtam // HV_112.128 // [k: T2 G1.3.4 M4 ins. after the repetition of 128ab: M1--3 after 128: :k] tyaja m-u.dh-a.m mati.m b-a.na $ m-a mohava/sago bhava | *HV_112.128ab*1482 | et-avad uktv-a bhagav-a.ms $ trinetro ga.nasa.mv.rta.h & pa/syat-a.m sarvabh-ut-an-a.m % tatraiv-antar adh-iyata // HV_112.129 // [h: HV (CE), adhy-aya 113, transliterated from the critical ed. (P. L. Vaidya, Poona 1969) by Arlo Griffiths (Leiden/Groningen); proof--read by Arlo Griffiths. This is the version of April 5, 2004 :h] {vai/sa.mp-ayana uv-aca} tato d.r.s.tvaiva garu.dam $ aniruddha/sar-irag-a.h & [k: D2 om. the ref. N T4 ins. and T2 G1.4 repeat after the ref.: T1.2 G1.3--5 M (T2 G1.4 for the first time) ins. after 112.129: :k] eva.m var-an bah-u.ml labdhv-a $ b-a.na.h pr-itim-an abhavat | *HV_113.1*1483 | [k: K1.2 ?N2.3 V2.3 B Dn Ds D1.4.5 cont.: :k] jag-ama saha rudre.na $ mah-ak-alatvam -agata.h | *HV_113.1*1484 | [k: K1.2 ?N2.3 V2.3 B Dn Ds D1.4.5 cont.: K3.4 ?N1 V1 D2.3.6 T2.4 G1.4 cont. after 1483*: T1 G3.5 M1--3 G(ed.) ins. after the ref.: :k] v-asudevo 'pi bahudh-a $ n-arada.m paryap.rcchata | *HV_113.1*1485:1 | kv-aniruddhas tu bhagav-an $ sa.myato n-agabandhanai.h | *HV_113.1*1485:2 | /srotum icch-ami tattvena $ snehaklinna.m hi me mana.h || *HV_113.1*1485:3 | aniruddhe h.rte v-ire $ k.subhit-a dv-arak-a pur-i | *HV_113.1*1485:4 | /s-ighra.m ta.m mok.sayi.sy-ami $ yad artha.m vayam -agat-a.h || *HV_113.1*1485:5 | adya ta.m na.s.ta/satru.m vai $ dra.s.tum icch-amahe vayam | *HV_113.1*1485:6 | sa prade/sas tu bhagavan $ viditas tava suvrata || *HV_113.1*1485:7 | evam uktas tu k.r.s.nena $ n-arda.h pratyabh-a.sata | *HV_113.1*1485:8 | kany-apure kum-aro 'sau $ baddho n-agai/s ca m-adhava || *HV_113.1*1485:9 | etasminn antare /s-ighra.m $ citralekh-a hy upasthit-a | *HV_113.1*1485:10 | b-a.nasyottamasattvasya $ daityendrasya mah-atmana.h | *HV_113.1*1485:11 | idam anta.hpura.m deva $ pravi/sasva yath-asukham || *HV_113.1*1485:12 | tata.h pravi.s.t-as te sarve $ aniruddhasya mok.sa.ne | *HV_113.1*1485:13 | bala.h supar.na.h k.r.s.na/s ca $ pradyumno n-aradas tath-a | *HV_113.1*1485:14 | [k: ?N2 M4 cont.: :k] v-asudevo 'pi sahas-a $ vive/s-anta.hpure ripo.h | *HV_113.1*1486 | /sarar-up-a mah-asarp-a % ve.s.tayitv-a tanu.m sthit-a.h // HV_113.1 // te sarve sahas-a deh-at $ tasya ni.hs.rtya bhogina.h & k.siti.m sarve 'bhyadh-avanta % prak.rty-avasthit-a.h /sar-a.h // HV_113.2 // d.r.s.ta.h sp.r.s.ta/s ca k.r.s.nena $ so 'niruddho mah-atman-a & sthiti.h pr-itiman-a bh-utv-a % pr-a?njalir v-akyam abrav-it // HV_113.3 // devadeva sad-a yudhe $ jet-a tvam asi kas tava & /sakto vai pramukhe sth-atu.m % s-ak.s-ad api /satakratu.h // HV_113.4 // {bhagav-an uv-aca} -aroha garu.da.m t-ur.na.m $ gacch-ama dv-arak-a.m pur-im & ityukta.h so 'dhir-u.dhas tu % saha d-anavakanyay-a // HV_113.5 // [k: After 5, /S1 ins.: :k] gurubhi.h samanuj?n-at-as $ tatas te prayayus tad-a | *HV_113.4*1487 | [k: While K ?N2 V2.3 B Dn Ds D3--6 G4.5 ins. a passage given in App. I (No. 38) after 5; ?N3 D1.2 T1.2 G1.3 ins. it after 3c; V1 after 3; T4 after 3ab; On the other hand, M ins. after 5: :k] citralekh-asam-ayukto $ y-a priy-a tasya nitya/sa.h | *HV_113.5*1488 | tatas te d-irgham adhv-ana.m $ prayayu.h puru.sar.sabh-a.h & [k: After 6, /S1 ins.: :k] cakr-ayudho g.rhya tad-aniruddha.m | *HV_113.6*1489:1 |* nighna.m cakre b-a.nam ud-ir.nacakram | *HV_113.6*1489:2 |* chittv-a tu b-a.nasya sa b-ahucakra.m | *HV_113.6*1489:3 |* cakr-ayudho g.rhya tad-aniruddham | *HV_113.6*1489:4 |* puro mah-ab-a.nam ud-ir.nacakra+ | *HV_113.6*1489:5 |* +nip-atite b-ahuvi/s-ir.nag-atre | *HV_113.6*1489:6 |* -aruhya garu.da.m sarve % jitv-a b-a.na.m mah-asuram // HV_113.6 // tato 'mbaratalasth-as te $ v-aru.n-i.m di/sam -a/srit-a.h & [k: After 7ab, N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] apa/syanta mah-atm-ano $ g-avo divyapaya.hprad-a.h | *HV_113.7ab*1490 | vel-avanavic-ari.nyo % n-an-avar.n-a.h sahasra/sa.h // HV_113.7 // [k: After 7, N (except /S1 ?N1 D3) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] abhij?n-aya tad-a r-upa.m $ kumbh-a.n.davacana/srav-at | *HV_113.7*1491:1 | k.r.s.na.h praharat-a.m /sre.s.thas $ tattvato 'rthavi/s-arada.h | *HV_113.7*1491:2 | ni/samya b-a.nag-avas tu $ t-asu cakre manas tad-a & -asthito garu.da.m deva.h % sarvalok-adir avyaya.h // HV_113.8 // [k: After 8, N (except /S1 ?N1) T1.2.4 G1.3--5 ins.: :k] {/sr-i bhagav-an uv-aca} garu.da pray-ahi tatra tva.m $ yatra b-a.nasya godhanam | *HV_113.8*1492:1 | [k: P-ada a unmetrical :k] y-as-a.m p-itv-a kila k.s-iram $ am.rtatvam av-apnuy-at | *HV_113.8*1492:2 | -aha m-a.m satyabh-am-a ca $ b-a.nag-avo mam-anaya & y-as-a.m p-itv-a kila k.s-ira.m % na j-iryanti mah-asur-a.h // HV_113.9 // [k: ?N2 V3 B2.3 Dn Ds D3.5.6 T2 ins. after 9: ?N2 (error for other siglum?) after 9ab: :k] vijar-a/s ca jar-a.m tyaktv-a $ bhavanti kila jantava.h | *HV_113.9*1493 | t-a mam-anaya bhadra.m te $ yadi k-arya.m na lupyate & atha k-aryanirodha.h sy-an % naiva t-asu mana.h k.rth-a.h // HV_113.10 // [k: After 10, K ?N2 V B D T4 ins.: :k] iti m-am abrav-it saty-a $ t-a/s cait-a vidit-a mama | *HV_113.10*1494 | d.r/syante g-ava et-as t-a $ m-a.m d.r.s.tv-a varu.n-alayam & vi/santi sahit-a.h sarv-a.h % k-aryam atra vidh-iyat-am // HV_113.11 // tathety uktv-a tu garu.da.h $ pak.sav-atena s-agaram & so 'vag-a.dho hi sahas-a % varu.n-alayam antik-at // HV_113.12 // [k: After 12, K ?N2.3 B D T4 ins.: :k] d.r.s.tv-a javena garu.da.m $ pr-apta.m vai varu.n-alayam | *HV_113.12*1495:1 | v-aru.n-a/s ca ga.n-a.h sarve $ vibhr-ant-a.h pr-acala.ms tad-a | *HV_113.12*1495:2 | tatas tu v-aru.na.m sainyam $ abhiy-ata.m sud-aru.nam & pramukhe v-asudevasya % n-an-aprahara.nodyatam // HV_113.13 // [k: K ?N1.3 V B2.3 Dn Ds D1--5 T1.4 ins. after 13: B1 D6 cont. after 1497*: :k] tad yuddham abhavad ghora.m $ v-aru.nai.h pannag-ari.n-a | *HV_113.13*1496 | [k: While, B1 D6 ins. after 13: :k] tatas tu tasya pramukhe $ v-asudevasya dh-imata.h | *HV_113.13*1497 | te.s-am -apatat-a.m sa.mkhye $ v-aru.n-an-a.m sahasra/sa.h & [k: T1.2 G1.5 M ins. after 14ab: G4 cont. after 1499*: :k] deh-a vidyotayanti sma $ k.rtsna.m vai varu.n-alayam | *HV_113.14ab*1498:1 | cakre.na bhagav-a?n /sauri/s $ cak-ara kadana.m mahat | *HV_113.14ab*1498:2 | [k: T1 G5 M4 cont.: K ?N V B D T4 G4 ins. after 14ab: :k] bhagna.m balam an-adh.r.sya.m $ ke/savena mah-atman-a | *HV_113.14ab*1499 | te bhagn-a.h sahas-a y-anti % tam eva varu.n-alayam // HV_113.14 // .sa.s.ti.m rathasahasr-a.ni $ .sa.s.ti.m ratha/sat-ani ca & varu.nena prayukt-ani % d-ipta/sastr-a.ni sa.myuge // HV_113.15 // [k: After 15, T1.2 G1.3.5 M ins.: :k] t-any ayudhyanta k.r.s.nena $ pradyumnena balena ca | *HV_113.15*1500:1 | t-ani sarv-a.ni sahas-a $ nijagh-ana ra.ne hari.h | *HV_113.15*1500:2 | tad bala.m k.r.s.nab-a.naughair $ dahyam-ana.m samantata.h & bhagna.m varu.nam -a/sritya % naiva sth-anam avindata // HV_113.16 // [k: K1.2 ?N2.3 V2.3 B1.3 Dn Ds D4.6 T1 G4.5 ins. after 16: K3.4 V1 B2 D1--3.5 T4 after 15: :k] tad bala.m balibhi.h /s-urair $ baladevajan-ardanai.h | *HV_113.16*1501:1 | pradyumen-aniruddhena $ garu.dena ca sarva/sa.h | *HV_113.16*1501:2 | /saraughair vividhais t-ik.s.nair $ vadhyam-ana.m samantata.h || *HV_113.16*1501:3 | tato bhagna.m bala.m d.r.s.tv-a $ k.r.s.nen-akli.s.takarma.n-a | *HV_113.16*1501:4 | varu.nas tv atha sa.mkruddho $ niryayau yatra ke/sava.h | *HV_113.16*1501:5 | .r.sibhir devagandharvais $ tathaiv-apsaras-a.m ga.nai.h & sa.mst-uyam-ano bahudh-a % varu.na.h paryavasthita.h // HV_113.17 // chatre.na dhriyam-a.nena $ p-a.n.dure.na vapu.smat-a & salilasr-avi.n-a /sre.s.tha.m % c-apam udyamya vi.s.thita.h // HV_113.18 // ap-a.m patir abhikruddha.h $ putrapautrabal-anvita.h & -ahvayann iva yuddhe sa % visph-aritamah-adhanu.h // HV_113.19 // sa tu pradhm-apaya?n /sa;nkha.m $ varu.na.h samadh-avata & hari.m hara iva krodh-ad % b-a.naj-alai.h sam-av.r.not // HV_113.20 // tata.h pradhm-aya jalaja.m $ p-a?ncajanya.m mah-abala.h & b-a.navar.s-akul-a.h sarv-a % di/sa/s cakre jan-ardana.h // HV_113.21 // tata.h /saraughair bahudh-a $ varu.na.h p-i.dito ra.ne & smayann iva tad-a k.r.s.na.m % varu.na.h pratyayudhyata // HV_113.22 // tato 'stra.m vai.s.nava.m ghoram $ abhimantry-ahave sthita.h & v-asudevo 'brav-id v-akya.m % pramukhe tasya sa.msthita.h // HV_113.23 // idam astra.m mah-aghora.m $ vai.s.nava.m /satrumardanam & mayodyata.m vadh-artha.m te % ti.s.thed-an-i.m sthiro bhava // HV_113.24 // tatas tad varu.no devo hy $ astra.m vai.s.navam udyatam & v-aru.n-astre.na sa.myojya % nan-ada sa mah-abala.h // HV_113.25 // tasy-astravitat-a hy -apo $ varu.n-asy-abhini.hs.rt-a.h & vai.s.nav-astrasya /samane % vartante samiti.mjaya // HV_113.26 // [k: After 26, K ?N2.3 V B D T4 ins.: :k] -apas tu v-aru.n-as tatra $ k.sipt-a.h k.sipt-a jvalanti vai | *HV_113.26*1502 | [k: While T1.2 G1.3--5 ins. after 26: :k] tata/s cakra.m sam-ad-aya $ jv-al-am-al-asam-akulam | *HV_113.26*1503:1 | moktuk-amo jagann-atho $ v-aru.ne pratyad.r/syata || *HV_113.26*1503:2 | tata.h prajvalit-a.h sarve $ v-aru.n-a/s cakratejas-a | *HV_113.26*1503:3 | dahyante v-aru.n-a.h sarve $ tato 'stre jvalite puna.h & vai.s.nave tu mah-av-irye % di/so bh-it-a.h pradudruvu.h // HV_113.27 // t-a.ms tu prajvalato d.r.s.tv-a $ varu.no v-akyam abrav-it & smara t-a.m prak.rti.m p-urv-am % avyakt-a.m vyaktalak.sa.n-a.m \ tamo jahi mah-abh-aga # rajas-a muhyase katham // HV_113.28 // sattvastho nityam -as-it tva.m $ yog-i/svara mah-amate & pa?ncabh-ut-a/sray-an do.s-an % aha.mk-ara.m ca sa.mtyaja // HV_113.29 // yeya.m te vai.s.nav-i m-urtis $ tasy-a jye.s.tho hy aha.m tava & jye.s.thabh-avena m-anyas te % ki.m m-a.m dagdhum icchasi // HV_113.30 // n-agnir vikramate hy agnau $ tyaja kopa.m yudh-a.m vara & tvayi na prabhavi.syanti % jagata.h prabhavo hy asi // HV_113.31 // p-urva.m hi y-a tvay-a s.r.s.t-a $ prak.rtir vik.rt-atmik-a & dharmi.n-i b-ijabh-avena % p-urvadharmasam-a/srit-a // HV_113.32 // -agneya.m caiva saumya.m ca $ prak.rtyaivedam -adita.h & tvay-a s.r.s.ta.m jagad ida.m % sa katha.m manyase mayi // HV_113.33 // ajeya.h /s-a/svato nitya.m $ svaya.mbh-ur bh-utabh-avana.h & ak.saya/s c-avyaya/s caiva % bhav-an eva mah-adyute // HV_113.34 // rak.sa m-a.m rak.sa.n-iyo 'ha.m $ tvay-anagha namo 'stu te & -adikart-asi lokasya % tvayaiva bahul-ik.rtam // HV_113.35 // ki.m kr-i.dasi mah-adeva $ b-ala.h kr-i.danakair iva & na hy aha.m prak.rtidve.s-i % n-aha.m prak.rtid-u.saka.h // HV_113.36 // prak.rtir y-a vik-are.su $ vartate puru.sottama & tasy-a vik-ara/samane % vartase tva.m yath-avidhi // HV_113.37 // vik-aro 'si vik-ar-a.n-a.m $ vik-ar-ayatane 'nagha & t-an adharmavido mand-an % bhav-an vikurute sad-a // HV_113.38 // iya.m hi prak.rtir do.sais $ tamas-a yujyate sad-a & rajas-a v-api sa.mdu.s.t-a % tato moha.h pravartate // HV_113.39 // par-avaraj?na.h sarvaj?na $ ai/svaryavidhim -asthita.h & ki.m mohayasi na.h sarv-an % praj-apatir iva svayam // HV_113.40 // [k: After 40, K ?N2.3 V B D T4 ins.: :k] varu.nenaivam uktas tu $ k.r.s.no lokapar-aya.na.h | *HV_113.40*1504:1 | bh-avaj?na.h sarvavidv-iras $ tata.h pr-itiman-a hy abh-ut | *HV_113.40*1504:2 | ityevamukta.h prahasan $ k.r.s.no vacanam abrav-it & g-a.h sa.mprayaccha me deva % /s-antyartha.m bh-imavikrama // HV_113.41 // [k: After 41, K ?N2.3 V B D T4 ins.: :k] ityevam ukta.h k.r.s.nena $ v-akya.m v-akyavi/s-arada.h | *HV_113.41*1505:1 | varu.no hy abrav-id b-uya.h $ /s.r.nu me madhus-udana | *HV_113.41*1505:2 | {varu.na uv-aca} b-a.nena s-ardha.m samayo $ may-a deva pur-a k.rta.h & katha.m ca samaya.m k.rtv-a % kury-a.m viphalam anyath-a // HV_113.42 // [k: After 42, K ?N2.3 V B D t1.4 G5 ins.: :k] tvam eva deva sarvasya $ yath-a samayabhedaka.h | *HV_113.42*1506:1 | c-aritra.m du.syate t-ata $ na ca sadbhi.h pra/sasyate || *HV_113.42*1506:2 | dharmabh-ag -i/svaro nitya.m $ varjate madhus-udana | *HV_113.42*1506:3 | na ca lok-an av-apnoti $ p-apa.h samayabhedaka.h || *HV_113.42*1506:4 | pras-ida dharmalopa/s ca $ m-a bh-un me madhus-udana | *HV_113.42*1506:5 | na m-a.m samayabhedena $ yoktum arhasi m-adhava | *HV_113.42*1506:6 | j-ivan n-aha.m prad-asy-ami $ g-avo vai v.r.sabhek.sa.na & hatv-a m-a.m naya g-avas tvam % e.sa me samaya.h k.rta.h // HV_113.43 // [k: After 43, ?N1 ins. an additional colophon mentioning adhy. name b-a.nayuddham. :k] [k: While K ?N2.3 V B D ins. after 43: :k] etac ca me sm-akhy-ata.m $ samaya.m madhus-udana | *HV_113.43*1507:1 | satyam eva mah-ab-aho $ na mithy-a tu sure/svara || *HV_113.43*1507:2 | yady ev-aham anugr-ahyo $ rak.sa m-a.m madhus-udana | *HV_113.43*1507:3 | atha v-a go.su nirbandho $ hatv-a naya mah-abhuja | *HV_113.43*1507:4 | [k: While T2 (Marg.) ins. after 43: :k] sa.mbh-avay-ami dharmaj?na.m $ matto 'bh-i.s.to bhav-an asi | *HV_113.43*1508:1 | satya.m prabh-a.sase yat tva.m $ tasm-an madbh-avabh-avita.h || *HV_113.43*1508:2 | iti vij?n-apitas tena $ k.r.s.na.h parapura.mjaya.h | *HV_113.43*1509:1 | b-a.nav.rtt-antam akhila.m $ /sr-avayitv-a tu p-a*ne || *HV_113.43*1509:2 | b-a.n-asura.m purask.rtya $ datta.m k.r.sn-aya godhanam | *HV_113.43*1509:3 | varu.nena g.rh-itv-a tu $ yayau dv-aravat-i.m hari.h | *HV_113.43*1509:4 | up-ay-ad dv-arak-a.m k.r.s.na.h $ /sr-im-an garu.dav-ahana.h | *HV_113.43*1509:5 | avasad v.r.s.nibhi.h s-ardha.m $ st-uyam-ana.h sam-agatai.h || *HV_113.43*1509:6 | e.sa te b-a.navi.saya.h $ proktas te janamejaya | *HV_113.43*1509:7 | p.rcchato bhavato r-ajan $ ki.m bh-uya.h /srotum icchasi | *HV_113.43*1509:8 | varu.nenaivam uktas tu $ muktv-a g-a vai mah-aya/s-a.h & [k: ?N1 subst. for 44ab: :k] evam ukto 'tha b-a.nasya $ g-avo muktv-a mah-aya/s-a.h | *HV_113.44ab*1510 | [k: While K ?N2.3 V B D ins. after 44ab: :k] abhedya.m samaya.m matv-a $ nyastav-ado gav-a.m prati | *HV_113.44ab*1511 | prahasya varu.na.m deva.m % m-anay-am -asa m-adhava.h \ [k: For 44cd, K ?N V B D T1.2 G1.3--5 M4 Bom. Poona eds. subst.: :k] sa.mprahasya tato v-akya.m $ vy-ajah-ar-arthakovida.h | *HV_113.44cd*1512 | [k: While M1--3 subst. for 44cd: :k] m-anayan varu.na.m devo $ g-a b-a.nasya vyamu?ncata | *HV_113.44cd*1513 | [k: K ?N2.3 V B D Bom. Poona eds. cont. after 1512*: :k] tasm-an mukto 'si yady eva.m $ b-a.nena samaya.h k.rta.h | *HV_113.44cd*1514:1 | pras.rtair madhurair v-akyais $ tattv-artham anubh-a.sitai.h || *HV_113.44cd*1514:2 | katha.m p-apa.m kari.sy-ami $ varu.na tvayy aha.m prabho | *HV_113.44cd*1514:3 | gaccha mukto 'si varu.na $ satyasa.mdho 'stu no bhav-an | *HV_113.44cd*1514:4 | tvatpriy-artha.m may-a mukt-a $ b-a.nag-avo na sa.m/saya.h || *HV_113.44cd*1514:5 | tatas t-uryanin-adai/s ca $ bher-i.n-a.m ca mah-asvanai.h | *HV_113.44cd*1514:6 | argham -ad-aya varu.na.h $ ke/sava.m pratyap-ujayat || *HV_113.44cd*1514:7 | ke/savo 'rdha.m tad-a g.rhya $ varu.n-adyadunandana.h | *HV_113.44cd*1514:8 | bala.m p-ujayate deva.h $ ku/sal-i ca sam-ahita.h || *HV_113.44cd*1514:9 | varu.n-ay-abhaya.m dattv-a $ v-asudeva.h prat-apav-an | *HV_113.44cd*1514:10 | [k: On the other hand, T1.2 G1.3--5 M4 cont. after 1512*: :k] tvadartha.m dhenavo mukt-a $ b-a.nasya tu dur-atmana.h | *HV_113.44cd*1512:1 | ity uktv-a varu.na.m devo $ g-a b-a.nasya vimu?ncata | *HV_113.44cd*1512:2 | prayayau dv-arak-a.m c-api # /sakr-adyair amarair v.rta.h // HV_113.44 // [k: For 44ef, N (except /S1) T1.2 G1.3--5 M subst.: :k] dv-arak-a.m prasthito deva.h $ /sac-ipatisah-ayav-an | *HV_113.44ef*1516 | tatra dev-a.h samaruta.h $ sas-adhy-a.h samiti.mjaya & [k: After 45ab, K ?N1.3 V B D (except D1) T2 ins.: :k] gandharv-apsarasa/s caiva $ ki.mnar-a/s c-antarik.sag-a.h | *HV_113.45ab*1517 | [k: While, T1 G1.3--5 M ins. after 45ab: :k] .r.sayo n-aradamukh-a $ vasi.s.t-ady-a tapodhan-a.h | *HV_113.45ab*1518 | anugacchanti vi/sve/sa.m % sarvabh-ut-adim avyayam // HV_113.45 // -adity-a vasavo rudr-a $ a/svinau ca mah-abalau & [k: After 46ab, K ?N2.3 V B Dn Ds D2--4.6 ins.: :k] vidy-adharaga.n-a/s caiva $ ye c-anye siddhac-ara.n-a.h | *HV_113.46ab*1519 | -ay-antam anugacchanti % ya/sas-a vijayena ca // HV_113.46 // [k: After 46, K ?N2.3 V B D ins.: :k] n-arada/s ca mah-abh-aga.h $ prasthito dv-arak-a.m prati | *HV_113.46*1520:1 | tu.s.to b-a.najaya.m d.r.s.tv-a $ varu.na.m ca k.rtapriyam || *HV_113.46*1520:2 | kail-asa/sikharaprakhyair $ n-ilagr-ivadharai/s ca tai.h | *HV_113.46*1520:3 | dur-ad eva tu t-a.m d.r.s.tv-a $ dv-arak-a.m dv-aram-alin-im & p-a?ncajanyasya nirgho.sa.m % cakre cakragad-adhara.h // HV_113.47 // [k: After 47, /S1 K ?N2.3 V B Dn Ds D2--6 ins.: :k] sa.mj?n-a.m prayacchate devo $ dv-arak-apurav-asin-am | *HV_113.47*1521 | [k: While T1.2 G1.3--5 M ins. after 47: :k] ten-adhm-ato mah-a/sa;nkha.h $ p-uray-am -asa rodas-i | *HV_113.47*1522 | dev-anuy-atranirgho.sa.m $ p-a?ncajanyasya nisvanam & /srutv-a dv-aravat-i sarv-a % prahar.sam atula.m gat-a // HV_113.48 // [k: K ?N2.3 V B2.3 D ins. after 48: B1 after the first occurrence of 49: :k] p-ur.nakumbhai/s ca l-ajai/s ca $ bahuvinyastavistarai.h | *HV_113.48*1523:1 | dv-aropa/sobhit-a.m k.rtv-a $ sarv-a.m dv-aravat-i.m pur-im | *HV_113.48*1523:2 | su/sli.s.tarathy-a.m su/sr-ik-a.m $ k.rtaratnopa/sobhit-a.m || *HV_113.48*1523:3 | vipr-a/s c-argha.m sam-ad-aya $ tathaiva kulanaigam-a.h | *HV_113.48*1523:4 | jaya/sabdai/s ca vividhai.h $ p-ujayanti sma m-adhavam | *HV_113.48*1523:5 | vainateyasam-as-ina.m $ n-il-a?njanacayopamam & avandany-adav-a.h k.r.s.na.m % /sriy-a paramay-a yutam // HV_113.49 // [k: After 49, K ?N2.3 V B D ins.: :k] trayo 'nup-urvy-a var.n-a/s ca $ p-ujayanti mah-abalam | *HV_113.49*1524:1 | ananta.m ke/sihant-ara.m $ /sre.s.thip-urv-a/s ca /sre.naya.h | *HV_113.49*1524:2 | .r.sibhir devagandharvai/s $ c-ara.nai/s ca samantata.h & sa.mst-uyam-ano govindo % dv-arakopari vi.s.thita.h // HV_113.50 // tad-a/scaryam apa/syanta $ d-a/s-arhaga.nasattam-a.h & [k: After 51ab, K ?N2.3 V B D ins.: :k] prahar.sam atula.m pr-apt-a $ d.r.s.tv-a k.r.s.na.m mah-abhujam | *HV_113.51ab*1525 | b-a.na.m jitv-a mah-adevam % -ay-anta.m puru.sottamam // HV_113.51 // dv-arak-av-asin-a.m v-aca/s $ caranti bahudh-a tad-a & pr-apte k.r.s.ne mah-abh-age % s-atvat-an-a.m mah-arathe // HV_113.52 // [k: After 52, K ?N2.3 V B D T2 ins.: :k] gatv-a ca d-uram adhv-ana.m $ supar.no drutam -agata.h | *HV_113.52*1526 | dhany-a.h smo 'nug.rh-it-a.h smo $ ye.s-a.m no jagata.h pati.h & rak.sit-a c-api gopt-a ca % d-irghab-ahur jan-ardana.h // HV_113.53 // vainateya.m sam-aruhya $ b-a.na.m jitv-a sudurjayam & pr-apto 'ya.m pu.n.dar-ik-ak.so % man-a.msy -ahl-adayann iva // HV_113.54 // eva.m kathayat-am eva $ dv-arak-av-asin-a.m tad-a & v-asudevag.rha.m dev-a % vivi/sus te mah-arath-a.h // HV_113.55 // [k: After 55, K ?N2.3 V B Dn D2--6 ins.: :k] avat-irya supar.n-at tu $ v-asudevo balas tad-a | *HV_113.55*1527:1 | pradyumna/s c-aniruddha/s ca $ g.rh-an pravivi/sus tad-a | *HV_113.55*1527:2 | t-ani te.s-a.m vim-an-ani $ divi sa.mcarat-a.m tad-a & sthit-any eva prad.r/syante % n-an-ar-up-a.ni sarva/sa.h // HV_113.56 // si.mhar.sabham.rgair n-agair $ v-ajis-arasabarhi.nai.h & bh-asvanti t-ani d.r/syante % vim-an-ani sahasra/sa.h // HV_113.57 // [k: After 57, K ?N2.3 V B D ins.: :k] atha k.r.s.no 'brav-id v-akya.m $ kum-ar-a.ms t-an sahasra/sa.h | *HV_113.57*1528:1 | pradyumn-ad-in samast-a.ms tu $ /slak.s.na.m madhuray-a gir-a | *HV_113.57*1528:2 | ete rudr-as tath-adity-a $ vasavo 'th-a/svin-av api & s-adhy-a dev-as tath-anye c-apy % avanda.ms t-an yath-akramam // HV_113.58 // [k: After 58, K ?N2.3 V B D ins.: :k] sahasr-ak.sa.m mah-abh-aga.m $ d-anav-an-a.m bhaya.mkaram | *HV_113.58*1529:1 | vandadhva.m sahit-a.h /sakra.m $ saga.na.m n-agav-ahanam || *HV_113.58*1529:2 | saptar.sayo mah-abh-ag-a $ matpriy-artham ih-agat-a.h | *HV_113.58*1529:3 | .r.saya/s ca mah-atm-ano $ vandadhva.m ca yath-asukham || *HV_113.58*1529:4 | ete cakradhar-a/s caiva $ et-an vadanta sarva/sa.h | *HV_113.58*1529:5 | s-agar-a/s ca hrad-a/s caiva $ matpriy-artham ih-agat-a.h | *HV_113.58*1529:6 | di/sa/s ca vidi/sa/s caiva $ vandadhva.m ca yath-akramam || *HV_113.58*1529:7 | v-asukipramukh-a/s caiva $ n-ag-a vai sumah-abal-a.h | *HV_113.58*1529:8 | g-ava/s ca matpriy-artha.m vai $ vandadhva.m ca yath-akramam || *HV_113.58*1529:9 | jyot-i.m.si saha nak.satrair $ yak.sar-ak.sasaki.mnarai.h | *HV_113.58*1529:10 | -agat-a matpriy-artha.m vai $ vandadhva.m ca yath-akramam || *HV_113.58*1529:11 | v-asudevavaca.h /srutv-a $ kum-ar-a.h pra.nat-a.h sthit-a.h | *HV_113.58*1529:12 | yath-akrame.na sarve.s-a.m $ devat-an-a.m mah-atman-am || *HV_113.58*1529:13 | sarv-an divaukaso d.r.s.tv-a $ paur-a vismayam -agat-a.h | *HV_113.58*1529:14 | p-uj-artham atha sa.mbh-ar-an $ prag.rhya drutam -agat-a.h | *HV_113.58*1529:15 | aho vai mahad -a/scarya.m $ v-asudevasya sa.m/sray-at & pr-apyate yad ih-asm-abhir % iti v-aca/s caranti hi // HV_113.59 // tata/s candanac-ur.nai/s ca $ pu.spavar.sai/s ca sarva/sa.h & kiranti paur-a.h sarv-a.ms t-an % p-ujayanto divaukasa.h // HV_113.60 // l-ajai.h pra.n-amair dh-upai/s ca $ v-agbuddhiniyat-as tath-a & dv-arak-av-asina.h sarve % p-ujayanti divaukasa.h // HV_113.61 // -ahuka.m vasudeva.m ca $ s-amba.m ca yadunandanam & s-atyaki.m colmuka.m caiva % vip.rthu.m ca mah-abalam // HV_113.62 // [k: After 62, K ?N2.3 V B D ins.: :k] akr-ura.m ca mah-abh-aga.m $ tath-a ni.sadham eva ca | *HV_113.62*1530 | et-an pari.svajya tad-a $ m-urdhni c-aghr-aya v-iryav-an & [k: K V1 B2 Dn Ds D1.3--5 ins. after 63ab: V2 B1 T2 G4.5 after 63: D2 after the repetition of 64ab: :k] atha /sakro mah-abh-aga.h $ samak.sa.m yaduma.n.dale | *HV_113.63ab*1531:1 | stuvanta.m ke/sihant-ara.m $ tatrov-acottara.m vaca.h | *HV_113.63ab*1531:2 | andhaka.m ca /subh-ak.sa.m ca % tato vacanam abrav-it // HV_113.63 // v-asava.h s-atvat-an sarv-an $ e.sa vo yadunandana.h & yojayitv-a ra.ne caiva % ya/sas-a pauru.se.na ca // HV_113.64 // [k: After 64, T1.2 G3--5 M1--3 ins.: :k] ramayaty atitejasv-i $ div-iva ca divaukasa.h | *HV_113.64*1532 | mah-adevasya mi.sato $ guhasya ca tathaiva ca & e.sa b-a.na.m ra.ne jitv-a % dv-arak-a.m punar -agat-a.h // HV_113.65 // sahasrab-ahor b-ah-un-a.m $ k.rtv-a k.sayam anuttamam & sth-apayitv-a dvib-ahutve % pr-apto 'ya.m svapur-i.m hari.h // HV_113.66 // yadartha.m janma k.r.s.nasya $ m-anu.se.su mah-atmana.h & tad apy avasita.m k.rtsna.m % na.s.ta/sok-a vaya.m k.rt-a.h // HV_113.67 // pibanto madhum-adhv-ika.m $ ra.msy-ama.h pr-itisa.myut-a.h & k-alo y-asyaty avirata.m % vi.saye.sv eva sajjat-am // HV_113.68 // b-ah-un-a.m sa.m/sray-at sarve $ vayam asya mah-atmana.h & prana.s.ta/sok-a ra.msy-ama.h % sarva ev-amar-a.h sukham // HV_113.69 // evam uktv-a pari.svajya $ k.r.s.na.m kamalalocanam & [k: For 70ab, K ?N1.2 V B D subst.: :k] eva.m stutv-a sahasr-ak.sa.h $ ke/sava.m d-anav-antakam | *HV_113.70ab*1533:1 | -ap.rcchya ta.m mah-abh-aga.h $ sarvair devaga.nair v.rta.h || *HV_113.70ab*1533:2 | [k: corr. for sarvai :k] tata.h puna.h pari.svajya $ k.r.s.na.m lokanamask.rtam | *HV_113.70ab*1533:3 | [k: While T1.2 G1.3--5 M subst. for 70ab: :k] ity uktv-a y-adav-an sarv-an $ k.r.s.na.m sa.mp-ujya v-asava.h | *HV_113.70ab*1534 | pura.mdaro diva.m y-ata.h % sarv-amaraga.nair v.rta.h \ [k: T2 G1.3.4 cont. after the addl. colophon: K ?N2.3 V2.3 B D T1 G5 ins. after 70cd: V1 cont. after *1534: :k] .r.saya/s ca mah-atm-ano $ jay-a/s-irbhir mahaujasam | *HV_113.70cd*1535:1 | yath-agata.m punar y-at-a $ yak.sar-ak.sasaki.mnar-a.h || *HV_113.70cd*1535:2 | pura.mdare diva.m y-ate $ padman-abho mah-abala.h | *HV_113.70cd*1535:3 | ap.rcchata mah-abh-aga.h $ sarv-an ku/salam avyayam || *HV_113.70cd*1535:4 | tata.h kilakil-a/sabda.m $ nirvamanta.h sahasra/sa.h | *HV_113.70cd*1535:5 | gacchanti kaumud-i.m dra.s.tu.m $ so 'nagha.h priyay-a saha | *HV_113.70cd*1535:6 | dv-arak-a.m pr-apya k.r.s.nas tu # reme yaduga.nair v.rta.h // HV_113.70 // [k: After 70, /S1 K ?N2 V B D M4 ins.: :k] vividh-an sarvak-am-arth-a?n $ /sriy-a paramay-a yuta.h | *HV_113.70*1536 | evam e.so 'vat-iir.no vai $ p.rthivy-a.m p.rthiv-ipate & vi.s.nur yadukula/sre.s.tho % v-asudeveti vi/sruta.h // HV_113.71 // etai/s ca k-ara.nai.h /sr-im-an $ vasudevakule prabhu.h & j-ato v.r.s.ni.su devaky-a.m % yan m-a.m tva.m parip.rcchasi // HV_113.72 // niv.rtte n-aradapra/sne $ mayokta.m te sam-asata.h & ukt-as te vistar-a.h sarve % p-urva.m ye janamejaya // HV_113.73 // vi.s.nos tu m-athure kalpe $ yatra te sa.m/sayo mah-an & v-asudevagati/s caiva % s-a may-a samud-ah.rt-a // HV_113.74 // -a/scarya/s caiva n-anyo 'sti $ k.r.s.na/s c-a/scaryasa.mnidhi.h & sarve.sv -a/scaryakalpe.su % n-asty -a/scaryam avai.s.navam // HV_113.75 // sa eva dhanyo dhanin-a.m $ dhanyak.rd dhanyabh-avana.h & deve.sv api sadaitye.su % n-asti dhanyataro 'cyut-at // HV_113.76 // -adity-a vasavo rudr-a $ a/svinau marutas tath-a & gagana.m bh-ur di/sa/s caiva % salila.m jyotir eva ca // HV_113.77 // [k: After 77, T1.2 G1.3--5 M2--4 ins.: :k] sarvam etaj jagaddh-at-a $ vi.s.nur eva na c-apara.h | *HV_113.77*1537 | e.sa dh-at-a vidh-at-a ca $ sa.mhart-a k-ala eva ca & satya.m dharmas tapa/s caiva % brahma caiva san-atanam \ [k: /S1 ?N2 B1.2 D2.4.5 ins. after 78cd: Dn Ds after 78: :k] ananta/s caiva n-ag-an-a.m $ rudr-a.n-a.m /sa.mkara.h sm.rta.h | *HV_113.78cd*1538:1 | ja;ngam-aja;ngama.m caiva $ jagann-ar-aya.nodbhava.m | *HV_113.78cd*1538:2 | etasm-ac ca jagat sarva.m $ pras-uyeta jan-ardan-at | *HV_113.78cd*1538:3 | jagac ca sarva.m deve/sas # ta.m namas kuru bh-arata // HV_113.78 // [k: /S1 K ?N V B D1--5 ins. after 78: X Dn Ds cont. after 1538*: :k] p-ujya/s ca satata.m sarvair $ devair e.sa san-atana.h | *HV_113.78*1539 | [k: While D6 T1.2 G1.3--5 M ins. after 78: :k] p-ujyo 'ya.m devadeve/sa.h $ p-ujyair api sav-asavai.h | *HV_113.78*1540:1 | ijya/s ca devadeve/sas $ ta.m namaskuru bh-arata || *HV_113.78*1540:2 | -adikart-a ca bhokt-a ca $ bh-ut-adir bh-utir eva ca | *HV_113.78*1540:3 | namaskuru jagann-atha., $ bh-uyo bh-uya.h prabho n.rpa || *HV_113.78*1540:4 | namaskuru sad-a vi.s.nu.m $ y-adava.m bh-utabh-avanam | *HV_113.78*1540:5 | namasy-amo jagann-atha.m $ devak-i.m ca hari.m sad-a || *HV_113.78*1540:6 | dhy-ahi nitya.m jagann-atha.m $ prayatnaparamo bhava | *HV_113.78*1540:7 | /sreyas tava sad-a vi.s.nur $ vidh-asyati na sa.m/saya.h || *HV_113.78*1540:8 | namas tasmin sam-adhatsva $ mano 'nudhy-ahi tat param | *HV_113.78*1540:9 | up-asya/s ca sad-a vi.s.nur $ manas-a r-ajasattama | *HV_113.78*1540:10 | namaskuru jagann-atha.m $ bh-uyo bh-uyo jagatpate | *HV_113.78*1540:11 | v-asudeva.m sad-a dhy-ahi $ ke/sava.m ke/sis-udanam || *HV_113.78*1540:12 | n-ar-aya.nam a.n-iy-a.msa.m $ dhy-ahi yatnena sattamam | *HV_113.78*1540:13 | dhy-ato hi sarvap-ap-ani $ n-a/sayi.syaty asa.m/sayam | *HV_113.78*1540:14 | ityukta.m b-a.nayuddha.m te $ m-ah-atmya.m ke/savasya ca & va.m/saprati.s.th-a.m atul-a.m % /srava.n-adeva lapsyase // HV_113.79 // ye ceda.m dh-arayi.syanti $ b-a.nayuddham anuttamam & ke/savasya ca m-ah-atmya.m % n-adharmas t-an bhaji.syati // HV_113.80 // [k: For 80cd, T1.2 G1.3--5 M subst.: :k] te.s-a.m dharmo bhaved r-ajan $ n-atra k-ary-a vic-ara.n-a | *HV_113.80cd*1541 | e.s-a te vai.s.nav-i cary-a $ may-a k-artsnyena k-irtit-a & p.rcchatas t-ata yaj?ne 'smin % niv.rtte janamejaya // HV_113.81 // -a/scaryaparvam akhila.m $ yo h-ida.m dh-arayen n.rpa & [k: After 82ab, K2 ?N2.3 V B Dn Ds D2--4.5(marg.).6 G4 M2 ins.: :k] sarvap-apavinirmukto $ vi.s.nuloka.m sa gacchati | *HV_113.82ab*1542:1 | kalpa utth-aya yo nitya.m $ k-irtayet susam-ahita.h | *HV_113.82ab*1542:2 | na tasya durlabha.m ki.m cid $ iha loke paratra ca || *HV_113.82ab*1542:3 | br-ahma.na.h sarvaved-i sy-at $ k.satriyo vijay-i bhavet | *HV_113.82ab*1542:4 | vai/syo dhanasam.rddha.h sy-ac $ ch-udro gacchec ca sadgatim | *HV_113.82ab*1542:5 | n-a/subha.m pr-apnuy-at ki.mcid % d-irgham -ayur av-apnuy-at // HV_113.82 // [k: After 82, T2 G1.3.4 ins.: :k] hariva.m/sam ima.m pu.nya.m $ ya.h /s.r.noti mah-ipati.h | *HV_113.82*1543:1 | -ayur -arogyam ai/svaryam $ atul-am .rddhim -apnuy-at | *HV_113.82*1543:2 | [k: G4 cont.: :k] aputro labhate putram $ adhano 'pi dhana.m vrajet | *HV_113.82*1544:1 | ari.s.ta/samana.m sarva.m $ pr-apnoti /subhasa.mtatim || *HV_113.82*1544:2 | v-asudeve par-a.m bhakti.m $ bhog-an apy atul-an bhuvi | *HV_113.82*1544:3 | avy-ahata.m prat-apa.m ca $ ya/so vindeta m-anava.h || *HV_113.82*1544:4 | hariva.m/sam ima.m /s.r.nvan $ ma.n.dal-adhipatir bhavet | *HV_113.82*1544:5 | -acandrat-araka.m bh-um-a+ $ +va/se.s-am .rddhim -apnuy-at | *HV_113.82*1544:6 | [k: G4 cont.: T2 G1.3 cont. after 1543*: :k] ya ida.m /s.r.nuy-an nitya.m $ vi.s.nubhakt-ad dvijar.sabh-at | *HV_113.82*1545:1 | sad-a digvijay-i bh-uy-ac $ catura;ngabal-anvita.h || *HV_113.82*1545:2 | vede r-am-aya.ne caiva $ hariva.m/se ca bh-arata | *HV_113.82*1545:3 | -adau madhye tathaiv-ante $ hari.h sarvatra g-iyate || *HV_113.82*1545:4 | tasm-ad dhari.h sad-a dhyeya.h $ /sa;nkhacakragad-adhara.h | *HV_113.82*1545:5 | -adikart-a mah-ibhart-a $ /sriy-a s-ardha.m jagatpati.h || *HV_113.82*1545:6 | tasya va.m/sam ima.m pu.nyam $ itih-asa.m pur-atanam | *HV_113.82*1545:7 | ye nar-a.h k-irtayi.syanti $ n-asti te.s-a.m par-abhava.h | *HV_113.82*1545:8 | [k: T2 G1.3.4 cont.: D6 T1 G5 M ins. after 82: :k] asak.rt pa.tha r-ajendra $ hariva.m/sa.m maharddhimat | *HV_113.82*1546:1 | manas te ni/scala.m bh-uy-at $ prasanno 'stu jan-ardana.h | *HV_113.82*1546:2 | {s-uta uv-aca} iti p-arik.sito r-aj-a $ vai/sa.mp-ayanabh-a.sitam & /srutav-an amalo bh-utv-a % hariva.m/sa.m dvijar.sabh-a.h // HV_113.83 // eva.m /saunaka sa.mk.sep-ad $ vistare.na tathaiva ca & [k: For 84ab, T1.2 G1.3--5 M subst.: :k] sa.mk.sep-ad vistare.n-api $ tatra sarve tapodhan-a.h | *HV_113.84ab*1547 | prokt-a vai sarvava.m/s-as te % ki.m bh-uya.h kathay-ami te // HV_113.84 // [k: After 84, T1.2 G1.3--5 M G(ed.) ins.: :k] /saunak-ady-as tu munaya.h $ pr-it-as tu.s.t-as tad-abhavan | *HV_113.84*1548:1 | namaskurvanti deve/sa.m $ bhaktinamr-a mun-i/svar-a.h | *HV_113.84*1548:2 | -adideva.m hari.m vi.s.nu.m $ namasyanti sma m-adhavam | *HV_113.84*1548:3 | [k: T2 G1.4.5 cont.: :k] ta.m veda/s-astraparini.s.thita/suddhabuddhi.m | *HV_113.84*1549:1 |* carm-ambara.m suramun-indranuta.m kav-indram | *HV_113.84*1549:2 |* k.r.s.natvi.sa.m kanakapi;ngaja.t-akal-apa.m | *HV_113.84*1549:3 |* vy-asa.m nam-ami /siras-a tilaka.m dvij-an-am || *HV_113.84*1549:4 |* muni.m snigdh-ambud-abh-asa.m $ vedavy-asam akalma.sam | *HV_113.84*1549:5 | ved-av-asa.m sarasvaty-a $ v-asa.m vy-asa.m nam-amy aham || *HV_113.84*1549:6 | vande sarasvat-i.m dev-i.m $ bhuvanatrayam-ataram | *HV_113.84*1549:7 | yat pras-ad-ad .rte snigdha.m $ jihv-a na parivartate | *HV_113.84*1549:8 | [h: HV (CE) chapter 114, transliterated by Peter Bisschop, version of december 22, 2001 :h] {/saunaka uv-aca} janamejayasya ke putr-a.h $ pa.thyante lomahar.sa.ne & [k: T2 G1 ins. after the ref.: :k] hariva.m/sasya /se.sasya $ kath-a.m p-apapra.n-a/san-im | *HV_114.0*1550 | kasmin prati.s.thito va.m/sa.h % p-a.n.dav-an-a.m mah-atman-am // HV_114.1 // [k: S1 K N2 V B D ins.: :k] etad icch-amy aha.m /srotu.m $ para.m kaut-uhala.m mama | *HV_114.1*1551:1 | tvatta.h kathayata.h sarva.m $ vedmy aha.m ta.m parisphu.tam | *HV_114.1*1551:2 | {s-uta uv-aca} p-arik.sitasya k-a/sy-ay-a.m $ dvau putrau sa.mbabh-uvatu.h & candr-ap-i.da/s ca n.rpati.h % s-ury-ap-i.da/s ca mok.savit // HV_114.2 // candr-ap-i.dasya putr-a.n-a.m $ /satam uttamadhanvin-am & janamejaya ity eva % k.satra.m bhuvi pari/srutam // HV_114.3 // te.s-a.m jye.s.thas tu r-aj-as-it $ pure v-ara.nas-ahvaye & satyakar.no mah-ab-ahur % yajv-a vipuladak.si.na.h // HV_114.4 // satyakar.nasya d-ay-ada.h $ /svetakar.na.h prat-apav-an & aputra.h sa tu dharm-atm-a % pravive/sa tapovanam // HV_114.5 // tasm-ad vanagat-ad garbha.m $ y-adav-i pratyapadyata & suc-aror duhit-a subhr-ur % m-alin-i bhr-at.rm-alini // HV_114.6 // sa tv ajanmani garbhasya $ /svetakar.na.h praje/svara.h & anvagacchata ta.m p-urvair % mah-aprasth-anam acyutam // HV_114.7 // s-a d.r.s.tv-a sa.mpray-ata.m ta.m $ m-alin-i p.r.s.thato 'nvag-at & pathi s-a su.suve subhr-ur % vane r-aj-ivalocanam // HV_114.8 // tam ap-a/sya ca tatraiva $ r-aj-ana.m s-anvagacchata & pativrat-a mah-abh-ag-a % draupad-iva pur-a pat-in // HV_114.9 // sukum-ara.h kum-aro 'sau $ giriku?nje ruroda ha & day-artha.m tasya megh-as tu % pr-adur-asan mah-atmana.h // HV_114.10 // /sravi.s.th-ay-a/s ca putrau dvau $ paippal-adau ca tau dvijau & d.r.s.tv-a k.rp-anvitau g.rhya % ta.m prak.s-alayat-a.m jale // HV_114.11 // vigh.r.s.te tasya te p-ar/sve $ khelena rudhirasrave & aja/sy-amau ca p-ar/svau % t-av ubh-av api sam-ahitau // HV_114.12 // [k: T1.2 G1.3--5 subst.: :k] -ajagam-anayo p-ar/sva.m $ pibann apy anayo.h stanau | *HV_114.12*1552 | tathaiva ca sam-ar-u.dh-av $ ajap-ar/svas tato 'bhavat & [k: S1 subst.: :k] -aja/sy-amasya te p-ar/sve $ r-u.dhe vai sa.mabh-uvatu.h | *HV_114.13ab*1553 | [k: T1.2 G1.3--5 subst.: :k] ta.m tathaiva ca ti.s.thanta.m $ ajap-ar/sve kum-arakam | *HV_114.13ab*1554 | tato 'jap-ar/sva iti tau % cakr-ate tasya n-ama ha // HV_114.13 // sa tu vemaka/s-al-ay-a.m $ ubh-abhy-am abhivardhita.h // HV_114.14 // vemakasya tu bh-ary-a tam $ udvahat putrak-ara.n-at & [k: S1 subst.: :k] sevakasya tu t-a.m bh-ary-am $ -uhatus tau tasya k-ara.n-at | *HV_114.15ab*1555 | vemaky-a.h sa tu putro 'bh-ud % br-ahma.nau sucivau ca tau // HV_114.15 // te.s-a.m putr-a/s ca pautr-a/s ca $ yugapat tulyaj-ivina.h & sa e.sa pauravo va.m/sa.h % p-a.n.dav-an-a.m prati.s.thita.h // HV_114.16 // /sloko 'pi c-atra g-ito 'ya.m $ n-ahu.se.na yay-atin-a & jar-asa.mkrama.ne p-urva.m % tad-a pr-itena dh-imat-a // HV_114.17 // acandr-arkagrah-a bh-umir $ bhaved api na sa.m/saya.h & apaurav-a na tu mah-i % bhavi.syati kad-acana // HV_114.18 // [k: D6 (marg.) ins.: :k] tatas te.s-upavi.s.te.su $ sadasyai.h saha /saunaka.h | *HV_114.18*1556 | [h: HV (CE) chapter 115, transliterated by Peter Bisschop, version of december 26, 2001 :h] {/saunaka uv-aca} ukto 'ya.m hariva.m/sas te $ parv-a.ni nikhil-ani ca & yath-a purokt-ani tath-a % vy-asa/si.sye.na dh-imat-a // HV_115.1 // tat kathyam-anam am.rtam $ itih-asasamanvitam & pr-i.n-aty asm-an am.rtavat % sarvap-apapra.n-a/sanam // HV_115.2 // [k: K1.2.4 N V B Dn Ds D2--6 ins.: :k] sukha/sravyatay-a dh-ira $ mano hl-adayat-iva na.h | *HV_115.2*1557 | janamejayas tu n.rpati.h $ /srutv-akhy-anam anuttamam & [k: 9 syllables in first p-ada :k] saute kim akarot pa/sc-at % sarpasatr-ad anantaram // HV_115.3 // [k: N2 ins.: :k] yad -arabhata p-arik.sit $ tan me kathaya suvrata | *HV_115.3*1558 | {s-uta uv-aca} janamejayas tu n.rpati.h $ /srutv-akhy-anam anuttamam & yad -arabhat tad -akhy-asye % sarpasatr-ad anantaram // HV_115.4 // tasmin satre sam-apte tu $ r-aj-a p-arik.sitas tad-a & ya.s.tu.m sa v-ajimedhena % sa.mbh-ar-an upacakrame // HV_115.5 // .rtvikpurohit-ac-ary-an $ -ah-uyedam uv-aca ha & yak.sye 'ha.m v-ajimedhena % haya uts.rjyat-am iti // HV_115.6 // tato 'sya vij?n-aya cik-ir.sita.m tad-a $ k.r.s.no mah-atm-a sahas-ajag-ama & p-arik.sita.m dra.s.tum ad-inasattvam % dvaip-ayana.h sarvapar-avaraj?na.h // HV_115.7 // p-arik.sitas tu n.rpatir $ d.r.s.tv-a tam .r.sim -agatam & arghyap-ady-asana.m dattv-a % p-ujay-am-asa /s-astrata.h // HV_115.8 // tau copavi.s.t-av abhita.h $ sadasy-as tasya /saunaka & [k: M2.4 subst.: :k] tatas te.s-upavi.s.te.su $ sadasyai.h saha /saunaka | *HV_115.8ab*1559 | kath-a bahuvidh-a/s citr-a/s % cakr-ate vedasa.mhit-a.h // HV_115.9 // tata.h kath-ante n.rpati/s $ coday-am-asa ta.m munim & pit-amaha.m p-a.n.dav-an-a.m % -atmana.h prapit-amaham // HV_115.10 // mah-abh-aratam -akhy-ana.m $ bahvartha.m bahuvistaram & nime.sam-atram iva me % sukha/sravyatay-a gatam // HV_115.11 // vibh-utivistarakatha.m $ sarve.s-a.m vai ya/saskaram & tvay-a tv abhihita.m brahma?n % /sa;nkhe k.s-iram iv-ahitam // HV_115.12 // n-am.rten-api t.rpti.h sy-ad $ yath-a svargasukhena v-a & tath-a t.rpti.m na gacch-ami % /srutvem-a.m bh-arat-i.m kath-am // HV_115.13 // anum-anya tu sarvaj?na.m $ p.rcch-ami bhagavann aham & hetu.h kur-u.n-a.m n-a/sasya % r-ajas-uyo mato mama // HV_115.14 // du.hsah-an-a.m yath-a dhva.mso $ r-ajany-an-am upaplava.h & r-ajas-uya.m tath-a manye % yuddh-artham upakalpitam // HV_115.15 // r-ajas-uyo hi somena $ /sr-uyate p-urvam -ah.rta.h & tasy-ante sumahadyuddham % abhavat t-arak-amayam // HV_115.16 // -ah.rto varu.nen-api $ tasy-ante sumah-akrato.h & dev-asuram abh-ud yuddha.m % sarvabh-utak.say-avaham // HV_115.17 // hari/scandras tu r-ajar.sir $ eta.m kratum av-aptav-an & tatr-apy -a.d-ibakam abh-ud % yuddha.m k.satravin-a/sanam // HV_115.18 // tato 'nantaram -arye.na $ p-a.n.daven-api dustara.h & mah-abh-aratasa.mh-ara.h % sa.mbh.rto 'gnir iva kratu.h // HV_115.19 // tasya m-ula.m hi yuddhasya $ lokak.sayakarasya ha & r-ajas-uyo mah-ayaj?na.h % kimartha.m na niv-arita.h // HV_115.20 // r-ajas-uye hy asa.mh-arye $ yaj?n-a;ngai/s ca dur-asadai.h & mithy-apra.n-ite yaj?n-a;nge % praj-an-a.m sa.mk.sayo dhruva.h // HV_115.21 // bhav-an api ca sarve.s-a.m $ p-urve.s-a.m na.h pit-amaha.h & at-it-an-agataj?na/s ca % n-atha/s c-adikara/s ca na.h // HV_115.22 // te katha.m bhagavan netr-a $ buddhimanta/s cyut-a nay-at & an-ath-a hy apar-adhyante % kunet-ara/s ca m-anav-a.h // HV_115.23 // {vy-asa uv-aca} k-alen-adya par-it-as te $ tava vatsa pit-amah-a.h & na m-a.m bhavi.sya.m papracchur % na c-ap.r.s.to brav-imy aham // HV_115.24 // ni.hs-amarthya.m ca pa/sy-ami $ bhavi.syasya nivedanam & parihartu.m na /sak.sy-ami % k-alani.s.th-a.m hi t-a.m gatim // HV_115.25 // tvay-a tv idam aha.m p.r.s.to $ vak.sy-amy -agantu bh-avi yat & ata/s ca balav-an k-ala.h % /srutv-api na kari.syasi // HV_115.26 // na sa.mrambh-an na c-arambh-an $ na vai sth-asyasi pauru.se & lekh-a hi k-alalikhit-a % veleva duratikram-a.h // HV_115.27 // a/svamedha.h kratu.h /sre.s.tha.h $ k.satriy-a.n-a.m pari/sruta.h & tena bh-avena te yaj?na.m % v-asavo dhar.sayi.syati // HV_115.28 // yadi tac chakyate r-ajan $ parihartu.m katha.mcana & daiva.m puru.sak-are.na % m-a yajeth-a/s ca ta.m kratum // HV_115.29 // na c-apar-adha.h /sakrasya $ nopadhy-ayaga.nasya te & tava v-a yajam-anasya % k-alo 'tra parame/svara.h // HV_115.30 // tasya sa.msth-apanam idam $ k-alasya va/savarti vai & tat pra.neya.m nibodhasya % trailokya.m sacar-acaram // HV_115.31 // yath-a ya.s.t-a n.rpa.h svarga.m $ gami.syati yugak.saye & tath-a yaj?naphal-an-a.m ca % vikret-aro dvij-ataya.h // HV_115.32 // {janamejaya uv-aca} niv.rtt-av a/svamedhasya $ ki.m nimitta.m bhavi.syati & /srutv-a parihari.sy-ami % bhagavan yadi /sakyate // HV_115.33 // {vy-asa uv-aca} nimitta.m bhavit-a tatra $ brahmakopak.rta.m prabho & yatasva parihartu.m tad % ity etad bhadram astu te // HV_115.34 // tvay-a dh.rta.h kratu/s caiva $ v-ajimedha.h para.mtapa & k.satriy-a n-ahari.syanti % y-avad bh-umir dhari.syati // HV_115.35 // {janamejaya uv-aca} niv.rtt-av a/svamedhasya $ vipra/s-ap-agnitejas-a & aha.m nimitta.m iti ced % bhaya.m t-ivra.m ca j-ayate // HV_115.36 // katha.m hy ak-irtty-a sa.myukta.h $ suk.rt-i madvidho jana.h & lok-an utsahate gantu.m % kha.m sap-a/sa iva dvija.h // HV_115.37 // yath-a hy an-agatam idam $ d.r.s.tam atra pra.n-a/sanam & yaj?nasya punar-av.rttir % yady asty -a/sv-asayasva m-am // HV_115.38 // {vy-asa uv-aca} up-attayaj?no devebhyo $ br-ahma.ne.su nivatsyati & [k: T2 G1.3 ins. after the ref.: :k] vihito yaj?na e.so 'tra $ devai/s ca br-ahma.nair api | *HV_115.39*5160 | tejas-abhy-ah.rta.m tejas % tejasyev-avati.s.thate // HV_115.39 // audbhido bhavit-a ka/scit $ sen-an-i.h k-a/syapo dvija.h & a/svamedha.m kaliyuge % puna.h praty-ahari.syati // HV_115.40 // tadyuge tatkul-ina/s ca $ r-ajas-uyam api kratum & -ahari.syati r-ajendra % /svetagraham iv-antaka.h // HV_115.41 // yath-abala.m manu.sy-a.n-a.m $ kart-.r.n-a.m d-asyate phalam & yug-antadv-aram .r.sibhi.h % sa.mv.rta.m vicari.syati // HV_115.42 // tad-aprabh.rti h-asyante $ n.r.n-a.m pr-a.n-a.h pur-ak.rt-i.h & vinivarti.syate loke % v.rtt-ante v.rttimatsv api // HV_115.43 // tad-a s-uk.smo mahodarko $ dustaro d-anam-ulav-an & c-atur-a/sramya/sithilo % dharma.h pravicali.syati // HV_115.44 // tad-a hy alpena tapas-a $ siddhi.m y-asyanti m-anav-a.h & dhany-a dharma.m cari.syanti % yug-amte janamejaya // HV_115.45 // [h: HV (CE) chapter 116, transliterated by Peter Bisschop, version of december 26, 2001 :h] {janamejaya uv-aca} -asanna.m viprak.r.s.ta.m v-a $ yadi k-ala.m na vidmahe & tasm-ad dv-aparavidhva.ms-ad % yug-anta.m sp.rhay-amy aham // HV_116.1 // pr-apt-a vaya.m hi ta.m k-alam $ anay-a dharmat.r.s.nay-a & pr-apt-a vaya.m ca dharma.m sva.m % sukham alpena karma.n-a // HV_116.2 // praj-asamudvegakara.m $ yug-anta.m samupasthitam & [k: T1.2 G1.3--5 M2.4 subst.: :k] tasm-at samudvegakare $ yug-ante pratyupasthite | *HV_116.3ab*1561 | prana.s.tadharma.m dharmaj?na % nimittair vaktum arhasi // HV_116.3 // {s-uta uv-aca} p.r.s.ta eva.m bhavi.syasya $ gati.m tattvena cintayan & [k: T1.2 G1.3--5 M2 subst.: :k] eva.m bhavi.sye tu gati.m $ yogenaiva vicintayan | *HV_116.4ab*1562 | yug-ante p-urvar-up-a.ni % bhagav-an abrav-it tad-a // HV_116.4 // {vy-asa uv-aca} arak.sit-aro hart-aro $ balibh-agasya p-arthiv-a.h & yug-ante prabhavi.syanti % svarak.sa.napar-aya.n-a.h // HV_116.5 // ak.satriy-a/s ca r-aj-ano $ vipr-a.h /s-udropaj-ivina.h & /s-udr-a/s ca br-ahma.n-ac-ar-a % bhavi.syanti yugak.saye // HV_116.6 // [k: N2 ins.: :k] /s-udr-a dharma.m cari.syanti $ yug-ante janamejaya | *HV_116.6*1563 | k-a.n.dap.r.s.th-a.h /srotriy-a/s ca $ hav-i.m.si bharatar.sabha & ekapa;nkty-am a/si.syanti % yug-ante janamejaya // HV_116.7 // /silpavanto 'n.rtapar-a.h $ nar-a mady-ami.sapriy-a.h & [k: N2 ins.: :k] para.m dharma.m hani.syanti $ manu.sy-a mandabuddhaya.h | *HV_116.8ab*1564 | bh-ary-amitr-a bhavi.syanti % yug-ante janamejaya // HV_116.8 // [k: G1.3.5 M2.4 D6 ins.: :k] alpodak-as tath-a megh-a $ alpasasy-a ca medin-i | *HV_116.8*1565 | r-ajav.rtte sthit-a/s cor-a $ r-ak-ana/s cora/s-ilina.h & bh.rty-a anirvi.s.tabhujo % bhavi.syanti yugak.saye // HV_116.9 // dhan-ani /sl-aghan-iy-ani $ sat-a.m v.rttam ap-ujitam & [k: T1 G1.3--5 M2.4 ins.: :k] n-arya/s c-api kari.syanti $ k.r.sim eva kalau yuge | *HV_116.10ab*1566 | akutsan-a ca patite % bhavi.syati yugak.saye // HV_116.10 // [k: N2 ins.: :k] a/s-ant-as t-apas-a nitya.m $ bhavi.syanti kalau yuge | *HV_116.10*1567 | prana.s.tacetan-a marty-a $ muktake/s-a vic-ulina.h & una.so.da/savar.s-a/s ca % praj-asyanti nar-as tad-a // HV_116.11 // a.t.ta/s-ul-a janapad-a.h $ /siva/s-ul-a/s catu.spath-a.h & pramad-a.h ke/sa/s-ul-a/s ca % bhavi.syanti yugak.saye // HV_116.12 // [k: K3 ins.: :k] a.t.tam annam iti prokta.m $ /s-ulo vikraya ucyate | *HV_116.12*1568:1 | catu.spath-a br-ahma.na iti $ /sivo veda ud-ah.rta.h | *HV_116.12*1568:2 | ke/so bhaga iti khy-ato $ r-ajan naiv-atra sa.m/saya.h | *HV_116.12*1568:3 | sarve brahma vadi.syanti $ sarve v-ajasaneyina.h & /s-udr-a bhov-adina/s caiva % bhavi.syanti yugak.saye // HV_116.13 // tapoyaj?n-arthaved-an-a.m $ vikret-aro dvij-ataya.h & .rtava/s ca bhavi.syanti % vipar-it-a yugak.saye // HV_116.14 // /sukladant-ajit-ak.s-a/s ca $ mu.n.d-a.h k-a.s-ayav-asasa.h & /s-udr-a dharma.m cari.syanti % /s-akyabuddhopaj-ivina.h // HV_116.15 // /sv-apadapracuratva.m ca $ gav-a.m caiva parik.saya.h & sv-ad-un-a.m viniv.rtti/s ca % vidy-ad antagate yuge // HV_116.16 // anty-a madhye nivatsyanti $ madhy-a/s c-ant-avas-ayina.h & yath-animna.m praj-a.h sarv-a % gami.syanti yugak.saye // HV_116.17 // tath-a dvih-ayan-a damy-as $ tath-a palvalakar.sak-a.h & citravar.s-i ca parjanyo % yuge k.s-i.ne bhavi.syati // HV_116.18 // [k: K2--4 N V B D T G3--5 M2.4 ins.: :k] sarve corakule j-at-a/s $ coray-an-a.h parasaram | *HV_116.18*1569:1 | svalpen-a.dhy-a bhavi.syanti $ yat ki.mcit pr-apya durgat-a.h | *HV_116.18*1569:2 | na te dharma.m cari.syanti $ m-anav-a nirgate yuge & -u.sar-abahul-a bh-umi.h % panth-ano nagar-antar-a \ sarve v-a.nijak-a/s caiva # bhavi.syanti kalau yuge // HV_116.19 // pit.rk.rty-ani dey-ani $ vidhamanta.h sut-as tad-a & hara.n-aya prapatsyante % lobh-an.rtavirodhit-a.h // HV_116.20 // [k: T2 G1.3 ins.: :k] pit.rdatt-ani vitt-ani $ nighnantas tanay-a.h sad-a | *HV_116.20*1570:1 | graha.n-aya pravartante $ lobh-ad an.rtav-adina.h | *HV_116.20*1570:2 | saukum-arye tath-a r-upe $ ratne copak.saya.m gate & bhavi.syanti yugasy-ante % n-arya.h ke/sair ala.mk.rt-a.h // HV_116.21 // nirvih-arasya bh-itasya $ g.rhasthasya bhavi.syati & yug-ante samanupr-apte % n-any-a bh-ary-asam-a rati.h // HV_116.22 // ku/s-il-an-aryabh-uyi.s.tha.m $ v.rth-ar-upasam-av.rtam & puru.s-alpa.m bahustr-ika.m % tad yug-antasya lak.sa.nam // HV_116.23 // bahuy-acanak-a lok-a $ d-asyante ca parasparam & [k: K1.4 N2 V2 B Ds D6 T1.2 G1.3--5 ins.: :k] avic-arya grah-i.syanti $ d-ana.m var.n-antar-at tath-a | *HV_116.24ab*1571 | r-ajacor-adida.n.d-arto % jana.h k.sayam upai.syati // HV_116.24 // sasyani.spattir aphal-a $ taru.n-a v.rddha/s-ilina.h & -ihay-asukhino lok-a % bhavi.syanti gate yuge // HV_116.25 // var.s-asu v-at-a.h puru.s-a $ n-ic-a.h /sarkaravar.si.na.h & sa.mdigdha.h paraloka/s ca % bhavi.syati yugak.saye // HV_116.26 // [k: Dn Bomb. Poona eds. G (ed.) ins.: :k] -atmana/s ca dur-ac-ar-a $ brahmad-u.sa.natatpar-a.h | *HV_116.26*1572:1 | -atm-ana.m bahu manyante $ manyur ev-abhyay-ad dvij-an | *HV_116.26*1572:2 | vai/sy-ac-ar-a/s ca r-ajany-a $ dhanadh-anyopaj-ivina.h & yug-apakrama.ne p-urva.m % bhavi.syanti dvij-ataya.h // HV_116.27 // aprav.rtt-a.h prapatsyante $ samay-a.h /sapath-as tath-a & .r.na.m ca vinayabhra.m/so % yuge k.s-i.ne bhavi.syati // HV_116.28 // bhavi.syaty aphalo har.sa.h $ krodha/s ca saphalo n.r.n-am & aj-a/s caivopayok.syante % payaso 'rthe yugak.saye // HV_116.29 // a/s-astravihit-a praj?n-a $ evam eva bhavi.syati & [k: K N2.3 V1.2 B2 Dn D1.3--5 T1.2 G1.3--5 M2.4 subst.: :k] a/s-astravidu.s-a.m pu.ms-am $ evam eva svabh-avata.h | *HV_116.30ab*1573 | [k: N2 V1.2 B2 Dn D3.5 T2 G1 cont.: V3 B1 Ds D6 ins.: :k] apram-a.na.m kari.syanti $ n-iti.m pa.n.ditam-anina.h | *HV_116.30ab*1574 | /s-astroktasy-apravakt-aro % bhavi.syanti yugak.saye // HV_116.30 // sarva.h sarva.m vij-an-ati $ v.rddh-an anupasevya ca & na ka/scid akavir n-ama % yug-ante pratyupasthite // HV_116.31 // na k.satr-a.ni niyok.syanti $ vikarmasth-a dvij-ataya.h & corapr-ay-a/s ca r-aj-ano % yug-ante pratyupasthite // HV_116.32 // ku.n.d-a v.r.s-a naik.rtik-a.h $ sur-ap-a brahmav-adina.h & a/svamedhena yak.syanti % yug-ante janamejaya // HV_116.33 // ay-ajy-an y-ajayi.syanti $ tath-abhak.syasya bhak.si.na.h & br-ahma.n-a dhanat.r.s.n-art-a % yug-ante samupasthite // HV_116.34 // bhog-artham abhipatsyante $ na ca ka/scit pa.thi.syati & eka/sa;nkh-as tath-a n-aryo % gavedhukapinaddhak-a.h // HV_116.35 // nak.satr-a.ni vih-in-ani $ vipar-it-a di/sas tath-a & sa.mdhy-ar-ago 'tha digd-aho % bhavi.syaty apare yuge // HV_116.36 // pit-.rn putr-a niyok.syanti $ vadhva.h /sva/sr-u/s ca karmasu & [k: V3 B Ds D2--6 ins. after 37ab: N2 V1.2 Dn after 37: :k] v-ak/sarais tarjayi.syanti $ gur-u?n /si.sy-as tathaiva ca | *HV_116.37ab*1575 | [k: V3 B1.2 Ds D6 cont.: N1 ins. after 37: :k] mukhe.su ca prayok.syanti $ pramatt-a/s ca nar-as tad-a | *HV_116.37ab*1576 | viyoni.su cari.syanti % pramad-asu nar-as tad-a // HV_116.37 // ak.rt-agr-a.ni bhok.syanti $ nar-a/s caiv-agnihotri.na.h & bhik.s-a.m balim adattv-a ca % bhok.syanti puru.s-a.h svayam // HV_116.38 // pat-in supt-an va?ncayitv-a $ gami.syanti striyo a.nyata.h & puru.s-a/s ca prasupt-asu % bh-ary-asu ca parastriyam // HV_116.39 // n-avyadhito n-apy arujo $ jana.h sarvo 'bhyas-uyaka.h & na k.rtapratikart-a ca % k-ale k.s-i.ne bhavi.syati // HV_116.40 // [h: HV (CE) chapter 117, transliterated by Peter Bisschop, version of december 27, 2001 :h] {janamejaya uv-aca} e.sa.m vilulite loke $ manu.sy-a.h kena p-alit-a.h & nivatsyanti kim-ac-ar-a.h % kim-ah-aravih-ari.na.h // HV_117.1 // ki.mkarm-a.na.h kim-ihanta.h $ ki.mpram-a.n-a.h kim-ayu.sa.h & k-a.m ca k-a.s.th-a.m sam-as-adya % prapatsyanti k.rta.m yugam // HV_117.2 // {vy-asa uv-aca} ata -urdhva.m cyute dharme $ gu.nah-in-a.h praj-as tata.h & /s-ilavyasanam -as-adya % pr-apsyante hr-asam -ayu.sa.h // HV_117.3 // -ayurh-arny-a balagl-anir $ balagl-any-a vivar.nat-a & [k: read -ayurh-any-a (cf. parallel in Brahmapur-a.na 231.45a) :k] vaivar.ny-ad vy-adhisa.mp-i.d-a % nirvedo vy-adhip-i.dan-at // HV_117.4 // nirved-ad -atmasa.mbodha.h $ sa.mbodh-ad dharma/s-ilat-a & eva.m gatv-a par-a.m k-a.s.th-a.m % prapatsyanti k.rta.m yugam // HV_117.5 // udde/sato dharma/s-il-a.h $ kecin madhyasthat-a.m gat-a.h & vimar/sa/s-il-a.h kecit tu % hetuv-adakut-uhal-a.h // HV_117.6 // pratyak.sam anum-ana.m ca $ pram-a.nam iti ni/scit-a.h & pram-a.na.m ki.m kari.syati % neti pa.n.ditam-anina.h \ apram-a.na.m kari.syanti # vedoktam apare jan-a.h // HV_117.7 // [k: K N2 V B D ins.: :k] tad-a mukhabhag-a/s caiva $ bhavi.syanti striyo 'par-a.h | *HV_117.7*1577 | n-astikyaparam-a/s c-api $ kecid dharmavilopak-a.h & bhavi.syanti nar-a m-u.dh-a % mand-a.h pa.n.ditam-anina.h // HV_117.8 // tad-atvam-atra/sraddhey-a.h $ /s-astraj?n-anavim-urchit-a.h & d-ambhik-as te bhavi.syanti % v-ada/s-ilapar-aya.n-a.h // HV_117.9 // tad-a vicalite dharme $ jan-a.h /se.sapurask.rt-a.h & /subh-any ev-acari.syanti % d-anasatyasamanvit-a.h // HV_117.10 // sarvabhak.so hy asa.mgupto $ nirgu.no nirapatrapa.h & bhavi.syati tad-a lokas % tat ka.s-ayasya lak.sa.nam // HV_117.11 // vipr-a.n-a.m /s-a/svat-i.m v.rtti.m $ yad-a var.n-avaro jana.h & abhipatsyati v.rttyartha.m % tat ka.s-ayasya lak.sa.nam // HV_117.12 // ka.s-ayopaplave k-ale $ j?n-anavidy-apra.n-a/sane & siddhim alpena k-alena % y-asyanti nirupask.rt-a.h // HV_117.13 // mah-ayuddha.m mah-an-ada.m $ mah-avar.sa.m mah-abhayam & bhavi.syati yuge k.s-i.ne % tat ka.s-ayasya lak.sa.nam // HV_117.14 // viprar-up-a.ni rak.s-a.msi $ r-aj-ana.h kar.navedina.h & [k: After 15a T2 G1.3--5 M2--4 ins.: :k] cari.syanti vasu.mdhar-a.m | *HV_117.15a*1578:1 |* prana.s.tavar.nadharm-a/s ca | *HV_117.15a*1578:2 |* p.rthiv-im upabhok.syanti % yug-ante pratyupasthite // HV_117.15 // ni.hsv-adhy-ayava.sa.tk-ar-a $ munaya/s c-abhim-anina.h & kravy-ad-a brahmar-upe.na % sarvabhak.s-a v.rth-avrat-a.h // HV_117.16 // m-urkh-a.h sv-arthapar-a lubdh-a.h $ k.sudr-a.h k.sudraparicchad-a.h & vyav-ah-aropav.rtt-a/s ca % cyut-a dharm-ac ca /s-a/svat-at // HV_117.17 // hart-ara.h pararatn-an-a.m $ parad-arapradhar.sak-a.h & k-am-atm-ano dur-atm-ana.h % sopadh-a.h priyas-ahas-a.h // HV_117.18 // te.su prabhavam-ane.su $ tulya/s-ile.su sarvata.h & abh-avino bhavi.syanti % munayo bahur-upi.na.h // HV_117.19 // utpann-a ye k.rtayuge $ pradh-anapuru.s-a/sray-a.h & kath-ayogena t-an sarv-an % p-ujayi.syanti m-anav-a.h // HV_117.20 // sasyacor-a bhavi.syanti $ tath-a cail-apah-ari.na.h & bhak.syabhojyahar-a/s caiva % bh-a.n.d-an-a.m caiva h-ari.na.h // HV_117.21 // cor-a/s corasya hart-aro $ hant-a hartur bhavi.syati & cor-a/s corak.saye c-api % k.rte k.sema.m bhavi.syati // HV_117.22 // ni.hs-are k.subhite loke $ ni.skriye vyantare sthite & nar-a.h /srayi.syanti vana.m % karabh-araprap-i.dit-a.h // HV_117.23 // [k: K N2.3 V1 B Dn Ds D1.3--5 G (ed.) ins.: :k] pit-.rn -aj?n-apayi.syanti $ putr-a.h karm-a.ni sarva/sa.h | *HV_117.23*1579:1 | snu.s-a.h /sva/sr-us tath-a caiva $ yug-ante paryupasthite | *HV_117.23*1579:2 | v-ak/sarais tarjayi.syanti $ gur-u?n /si.sy-a.h samantata.h | *HV_117.23*1579:3 | yaj?nakarma.ny uparate $ rak.s-a.msi /sv-apad-ani ca & ko.tim-u.sakasarp-a/s ca % dhar.sayi.syanti m-anav-an // HV_117.24 // k.sema.m subhik.sam -arogya.m $ s-amagryam atha bandhubhi.h & udde/sena nara/sre.s.tha % bhavi.syanti yugak.saye // HV_117.25 // svaya.mp-al-a.h svaya.mcor-a $ yugasa.mbh-arasa.mbh.rt-a.h & ma.n.dalai.h prabhavi.syanti % de/se de/se p.rthak p.rthak // HV_117.26 // svade/sebhya.h paribhra.s.t-a $ ni.hs-ar-a.h saha bandhubhi.h & nar-as tad-a bhavi.syanti % sarve k-alaprat-ik.si.na.h // HV_117.27 // tad-a skandhe sam-ad-aya $ kum-ar-an pradrut-a bhay-at & kau/sik-i.m sa.m/srayi.syanti % nar-a.h k.sudbhayap-i.dit-a.h // HV_117.28 // [k: M4 ins.: :k] pracari.syanti durbhik.sa+ $ +vy-adhibhi.h parip-i.dit-a.h | *HV_117.28*1580 | a;ng-an va;ng-an kali;ng-a.m/s ca $ k-a/sm-ir-an atha mekal-an & .r.sik-antagiridro.n-i.h % sa.m/srayi.syanti m-anav-a.h // HV_117.29 // k.rtsna.m ca himavatp-ar/sva.m $ k-ula.m ca lava.n-ambhasa.h & ara.ny-ani ca vatsyanti % nar-a mlecchaga.nai.h saha // HV_117.30 // naiva /s-uny-a na c-a/s-uny-a $ bhavi.syati vasu.mdhar-a & gopt-ara/s c-apy agopt-ara.h % prabhavi.syanti /s-asina.h // HV_117.31 // m.rgair matsyair viha.mgai/s ca $ /sv-apadai.h sarvak-i.takai.h & [k: D4 subst.: :k] m.rgamatsyaviha.mgai/s ca $ k-i.ta/sv-apadava.mgamai.h (?) | *HV_117.32ab*1581 | madhu/s-akaphalair m-ulair % vartayi.syanti m-anav-aa.h // HV_117.32 // c-ira.m par.na.m ca vividha.m $ valkal-any ajin-ani ca & svaya.m k.rtv-a nivatsyanti % yath-a munijan-as tath-a // HV_117.33 // b-ij-an-am -ak.rti.m nimne.sv $ -ihante k-a.s.tha/sa;nkubhi.h & ajai.daka.m kharo.s.tra.m ca % p-alayi.syanti yatnata.h // HV_117.34 // nad-isrot-a.msi rotsyanti $ toy-artha.m k-ulam -a/srit-a.h & pakv-annavyavah-are.na % vipa.nanta.h parasparam // HV_117.35 // tan-uruhair yath-aj-atai.h $ samal-antarasa.mv.rtai.h & bahvapaty-a.h praj-ah-in-a.h % kr-ur-a lak.sa.navarjit-a.h // HV_117.36 // eva.m bhavi.syanti tad-a $ manu.sy-a.h k-alak-arit-a.h & h-in-add h-ina.m tad-a dharma.m % praj-a samanuvartsyati // HV_117.37 // -ayus tatra ca marty-an-a.m $ para.m tri.m/sad bhavi.syati & durbal-a vi.sayagl-an-a % rajas-a samabhiplut-a.h // HV_117.38 // bhavi.syati tad-a te.s-a.m $ rogair indriyasa.mk.saya.h & -ayu.hprak.sayasa.mrodh-add % hi.ms-a coparami.syati // HV_117.39 // [k: D4 ins.: :k] eva.m vipl-avite loke $ p-i.dit-a.h sa.mk.saye k-ale | *HV_117.39*1582:1 | j?n-aninas te bhavi.syanti $ p-i.day-a viphalodyam-a.h | *HV_117.39*1582:2 | /su/sr-u.savo bhavi.syanti $ s-adh-un-a.m dar/sane rat-a.h & satya.m c-api prapatsyanti % vyavah-ar-apa/sa;nkay-a // HV_117.40 // bhavi.syanti ca k-am-an-am $ al-abh-ad dharma/s-ilina.h & kari.syanti ca sa.mkoca.m % svapak.sak.sayap-i.dit-a.h // HV_117.41 // eva.m /su/sr-u.savo d-ane $ satye pr-a.n-abhirak.sa.ne & catu.sp-adaprav.rtta.m ca % dharmam -apsyanti m-anav-a.h // HV_117.42 // tes-a.m dharm-abhim-an-an-a.m $ gu.ne.su parivartat-am & sv-adu ki.m nv iti vij?n-aya % dharma eva svadi.syati // HV_117.43 // yath-a h-ani.h kramapr-apt-a $ tath-a v.rddhi.h kram-agat-a & [k: D4 subst.: :k] yad-a h-anir bhavi.syati $ kale.h sarv-a.ni bh-upate | *HV_117.44ab*1583 | prag.rh-ite tato dharme % prapatsyanti k.rta.m puna.h // HV_117.44 // s-adhuv.rtti.h k.rtayuge $ ka.s-aye h-anir ucyate & eka eva tu k-ala.h sa % h-inavar.no yath-a /sa/s-i // HV_117.45 // channo hi tamas-a somo $ yath-a kaliyuge tath-a & p-ur.na/s ca tapas-a h-ino % yath-a kaliyuge tath-a // HV_117.46 // arthav-adaparo dharmo $ ved-artha iti tu vidu.h & anir.niktam avij?n-ata.m % d-ay-adyam iva dh-aryate // HV_117.47 // i.s.ta.m d-ana.m tapo n-ama $ brahmacarya.m sup-ujitam & gu.nai.h karm-abhinirv.rttir % gu.n-as tathyena karma.n-a // HV_117.48 // -a/s-is tu puru.sa.m d.r.s.tv-a $ de/sak-al-anuvartin-i & yuge yuge yath-ak-alam % .r.sibhi.h samud-ah.rt-a // HV_117.49 // iha dharm-arthak-am-an-a.m $ ved-an-a.m ca pratikriy-a & -a/si.sa/s ca /subh-a.h pu.ny-as % tathaiv-ayur yuge yuge // HV_117.50 // [k: D4 ins.: :k] bhavi.syanti mah-ar-aja $ nar-a bahv-ayu.sas tad-a | *HV_117.50*1584 | yath-a yug-an-a.m parivartan-ani $ ciraprav.rtt-ani vidhisvabh-av-at & k.sa.na.m na sa.mti.s.thati j-ivaloka.h % k.sayoday-abhy-a.m parivartam-ana.h // HV_117.51 // [h: HV (CE) chapter 118, transliterated by Peter Bisschop, version of december 29, 2001 :h] {s-uta uv-aca} ity evam -a/sv-asayato $ r-aj-ana.m janamejayam & at-it-an-agata.m v-akyam % .r.se.h pari.sad-a /srutam // HV_118.1 // am.rtasyeva c-asv-ada.h $ prabh-a candramaso yath-a & atarpayata tac chotra.m % mahar.ser v-a;nmayo rasa.h // HV_118.2 // dharm-arthak-amasa.myukta.m $ karu.na.m v-irahar.sa.nam & rama.n-iya.m tad -akhy-ana.m % k.rtsna.m pari.sad-a /srutam // HV_118.3 // kecid a/sr-u.ni mumucu.h $ /srutv-a dadhyus tath-apare & itih-asa.m tam .r.si.n-a % p-ar-a/sarye.na dar/sitam // HV_118.4 // [k: For 4cd, D4 subst.: :k] at-it-an-agata.m yad vai $ muninokta.m dvijar.sabha | *HV_118.4*1585 | sadasy-anto 'bhyanuj?n-aya $ k.rtv-a c-api pradak.si.nam & punar drak.sy-ama ity uktv-a % jag-ama bhagav-an .r.si.h // HV_118.5 // anujagmus tata.h sarve $ pray-antam .r.sisattamam & loke pravadat-a.m /sre.s.tha.m % /si.s.t-a.h sarve tapodhan-a.h // HV_118.6 // y-ate bhagavati vy-ase $ vipr-a.h saha mahar.sibhi.h & .rtvija.h p-arthiv-a/s caiva % pratijagmur yath-agatam // HV_118.7 // pannag-an-a.m sughor-a.n-a.m $ k.rtv-a t-a.m vairay-atan-am & jag-ama ro.sam uts.rtya % r-aj-a vi.sam ivoraga.h // HV_118.8 // hotr-agnid-ipta/sirasa.m $ paritr-aya ca tak.sakam & -ast-iko 'py -a/sramapada.m % jag-ama ca mah-amuni.h // HV_118.9 // r-aj-api h-astinapura.m $ pravive/sa jan-av.rta.h & anva/s-asac ca muditas % tad-a pramudit-a.h praj-a.h // HV_118.10 // kasyacit tv atha k-alasya $ sa r-aj-a janamejaya.h & d-ik.sito v-ajimedh-aya % vidhivad bh-uridak.si.na.h // HV_118.11 // sa.mj?naptam a/sva.m tatr-asya $ dev-i k-a/sy-a vapu.s.tam-a & sa.mvive/sopagamy-atha % vidhid.r.s.tena karma.n-a // HV_118.12 // t-a.m tu sarv-anavady-a;ng-i.m $ cakame v-asavas tad-a & sa.mj?naptam a/sva.m -avi/sya % tay-a mi/sr-ibabh-uva sa.h // HV_118.13 // tasmin vik-are janite $ viditv-a tattvata/s ca tat & asa.mj?napto 'yam a/svas te % dhva.msety adhvaryum abrav-it // HV_118.14 // adhvaryur j?n-anasa.mpannas $ tadindrasya vice.s.titam & kathay-am-asa r-ajar.se.h % /sa/s-apa sa pura.mdaram // HV_118.15 // {janamejaya uv-aca} yady asti me yaj?naphala.m $ tapo v-a rak.sata.h praj-a.h & phalena tena sarve.na % brav-imi /sr-uyat-am idam // HV_118.16 // adyaprabh.rti devendram $ ajitendriyam asthiram & k.satriy-a v-ajimedhena % na yak.syant-iti /saunaka // HV_118.17 // .rtvija/s c-abrav-it kruddha.h $ sa r-aj-a janamejaya.h & daurbalya.m bhavat-am etad % yad aya.m dhar.sita.h kratu.h // HV_118.18 // vi.saye me na vastavya.m $ dhva.msadhva.m saha b-andhavai.h & ity ukt-as tatyajur vipr-as % ta.m n.rpa.m j-atamanyava.h // HV_118.19 // amar.s-ad anva/s-asac ca $ patn-i/s-al-agat-a.h striya.h & [k: K N2.3 V B D ins.: :k] r-aj-a paramadharmaj?nas $ tad-asau janamejaya.h | *HV_118.20ab*1586 | asat-i.m vapu.s.tam-am et-a.m % nirv-asayata me g.rh-at \ [k: 9 syllables in p-ada c :k] yay-a me cara.no m-urdhni # bhasmare.n-u.sita.h k.rta.h // HV_118.20 // /sau.n.d-irya.m me 'nay-a bhagna.m $ ya/so m-ana/s ca d-u.sita.h & nain-a.m dra.s.tum ap-icch-ami % parikli.s.t-am iva srajam // HV_118.21 // na sv-adu so '/sn-ati nara.h $ sukha.m svapiti v-a raha.h & anv-aste ya.h priy-a.m bh-ary-a.m % pare.na m.rdit-am iha // HV_118.22 // [k: D5 (marg.) Bom. Poona eds. G (ed.) ins.: :k] punar naivopabhu?njanti $ /sv-aval-i.dha.m havir yath-a | *HV_118.22*1587 | evam uccai.h prabh-a.santa.m $ kruddha.m p-arik.sita.m n.rpam & gandharvar-aja.h prov-aca % vi/sv-avasur ida.m v-aca.h // HV_118.23 // triyaj?na/satayajv-ana.m $ v-asavas tv-a.m na m.r.syati & na du.syat-iya.m patn-i te % vihiteya.m vapu.s.tam-a // HV_118.24 // rambh-a n-am-apsar-a dev-i $ k-a/sir-ajasut-a mat-a & sai.s-a yo.sidvar-a r-ajan % ratnabh-ut-anubh-uyat-am // HV_118.25 // yaj?ne vivaram -as-adya $ vighnam indre.na te k.rtam & yajv-a hy asi kuru/sre.s.tha % sam.rddhy-a v-asavopama.h // HV_118.26 // bibhety abhibhav-ac chakras $ tava kratuphalair n.rpa & tasm-ad -avartita/s caiva % kratur indre.na te vibho // HV_118.27 // m-ayai.s-a v-asaveneha $ prayukt-a vighnam icchat-a & yaj?ne vivaram -as-adya % sa.mj?napta.m d.r/sya v-ajinam \ ratim indre.na rambh-ay-a.m # manyase y-a.m vapu.s.tam-am // HV_118.28 // atha te gurava.h /sapt-as $ triyaj?na/satay-ajina.h & bhra.m/sitas tva.m ca vipr-a/s ca % phal-ad indrasam-ad iha \ tvatta/s caiva sudurdhar.s-at # triyaj?na/satay-ajina.h // HV_118.29 // bibheti hi sad-a tvatto $ br-ahma.nebhyo 'pi v-asava.h & ekena vai tad ubhaya.m % t-ir.na.m /sakre.na m-ayay-a // HV_118.30 // sa e.sa sumah-atej-a $ vijig-i.su.h pura.mdara.h & katham anyair an-ac-ir.na.m % naptur d-ar-an atikramet // HV_118.31 // yathaiva hi par-a buddhi.h $ paro dharma.h paro dama.h & yathaiva paramai/svarya.m % k-irti/s ca hariv-ahane \ tathaiva tava durdhar.sa # triyaj?na/satay-ajina.h // HV_118.32 // m-a v-asava.m m-a ca gurum $ -atm-a.na.m m-a vapu.stam-am & gaccha do.se.na k-alo hi % sarvath-a duratikrama.h // HV_118.33 // ai/svarye.n-a/svam -avi/sya $ devendre.n-abhiro.sita.h & -anuk-ulyena devasya % vartitavya.m sukh-arthin-a // HV_118.34 // dustara.m pratik-ula.m hi $ pratisrota iv-ambhasa.h & str-iratnam upabhu;nk.svem-am % ap-ap-a.m vigatajvara.h // HV_118.35 // ap-ap-as tyajyam-an-a vai $ /sapeyur api yo.sita.h & adu.s.t-as tu striyo r-ajan % divy-as tu savi/se.sata.h // HV_118.36 // bh-ano.h prabh-a /sikh-a vahner $ ved-ihotre tath-ahuti.h & par-am.r.s.t-apy asa.mrakt-a % nopadu.syanti yo.sita.h // HV_118.37 // gr-ahy-a l-alayitavy-a/s ca $ p-ujy-a/s ca satata.m budhai.h & /s-ilavatyo namask-ary-a.h % p-ujy-a.h striya iva striya.h // HV_118.38 // {s-uta uv-aca} eva.m sa vi/sv-avasun-anun-ita.h $ pras-adam -agamya vapu.s.tam-ay-am & cak-ara mithy-avyati/sa;nkit-atm-a % /s-anti.m par-a.m tatra sa dharmaju.s.t-am // HV_118.39 // /sramam abhivinivartya m-anasa.m sa $ samabhila.sajjanamejayo ya/sa.h svam & vi.sayam anu/sa/s-asa dharmabuddhir % muditaman-a ramayan vapu.s.tam-a.m t-am // HV_118.40 // na ca viramati viprap-ujan-an $ na ca vinivartati yaj?na/s-ilan-at & na ca vi.sayaparirak.sa.n-ac cyuto 'sau % na ca parigarhati vapu.s.tam-a.m ca // HV_118.41 // vidhivihitam a/sakyam anyath-a hi kartum $ yad .r.sir acintyatap-a.h pur-abrav-it sa.h & [k: T1 ins.: :k] na ca tad a/sakyam anyath-a hi kartum | *HV_118.42a*1588 |* iti narapatir -atmav-a.ms tad-asau % tad anuvicintya babh-uva v-itamanyu.h // HV_118.42 // [k: T2 G1.3--5 M2.4 ins.: :k] iti n.rpatir ad-inavikramas $ tad anuvicintya babh-uva nirv.rta.h | *HV_118.42*1589 | ida.m mah-ak-avyam .r.ser mah-atmana.h $ pa.than n.r.n-a.m p-ujyatamo bhaven nara.h & prak.r.s.tam -ayu.h samav-apya durlabha.m % labheta sarvaj?naphala.m ca kevalam // HV_118.43 // /satakrato.h kalma.savipramok.sa.na.m $ pa.than idam mucyati kalma.s-an nara.h & tathaiva k-am-an vividh-an sama/snute % sam-aptak-ama/s ca cir-aya nandati // HV_118.44 // yath-a hi pu.spaprabhava.m phala.m drum-at $ tata.h praj-ayanti puna/s ca p-adap-a.h & tath-a mahar.siprabhav-a im-a gira.h % pravardhayante tam .r.si.m pravartit-a.h // HV_118.45 // putr-an aputro labhate suvarcasa/s $ cyuta.h punar vindati c-atmana.h sthitim & vy-adhi.m na c-apnoti cira.m ca bandhana.m % kriy-a.m ca pu.ny-a.m labhate gu.n-anvita.h // HV_118.46 // patim upalabhate ca satsu kany-a $ /srava.nam upetya /subh-a munes tu v-aca.h & janayati ca sut-an gu.nair upet-an % ripujanamardanav-irya/s-alina/s ca // HV_118.47 // vijayati vasudh-a.m ca k.satrav.rttir $ dhanam atula.m labhate dvi.sajjaya.m ca & vipulam api dhana.m labhec ca vai/sya.h % sugatim iy-ac chrava.n-ac ca /s-udraj-ati.h // HV_118.48 // pur-a.nam etac carita.m mah-atman-am $ adh-itya buddhi.m labhate ca nai.s.thik-im & vih-aya du.hkh-ani vimuktasa;nga.h % sa v-itar-ago vicared vasu.mdhar-am // HV_118.49 // ity etad -akhy-anam ud-ah.rta.m va.h $ pratismaranto dvijama.n.dale.su & sthairye.na j-atena puna.h smaranta.h % sukha.m bhavanto vicarantu lokam // HV_118.50 // iti caritam ida.m mah-atman-am $ .r.sik.rtam adbhutav-iryakarma.n-am & kathitam ida.m hi sam-asavistarai.h % kim aparam icchasi ki.m brav-imi te // HV_118.51 //