%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % machine-readable Text of the mahaabhaarata % based on the poona critical edition % % produced by muneo tokunaga % kyoto, japan % % completed on november 14, 1991 % the first revised version(v1): september 16, 1994 % %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% % ITRANS conversion questions to: Avinash Chopde % Please send any comments, corrections, etc about this doc to % avinash@acm.org %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% \documentstyle{article} %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% \def\hash{{\englfont \#}} \input idevn % ITRANS TeX macro subroutines #indianifm=dvng.ifm % ITRANS command #indianfont=\fransdvng % ITRANS command #useshortmarkers % ITRANS command \portraitpage \setlength{\oddsidemargin}{-0.25in} % real margin == this + 1in \setlength{\evensidemargin}{-0.25in} % real margin == this + 1in \setlength{\textwidth}{7.50in} \let\usedvng=\normaldvng % turn this font on in \startsong \def\mybase{\normalbaselineskip=12pt\normalbaselines} \def\EN#1{} % empty operator, swallows up argument %--- counter stuff % Use \SCP to increment counter, and print counter value. % Use \SC to increment counter, and print counter value IF value is % divisible by 10. \newcount\n\newcounter{scounter} \newcommand{\SCP}{\stepcounter{scounter} \arabic{scounter} } \newcommand{\SC}{\stepcounter{scounter}% \n=\value{scounter} \divide \n by 10 \multiply \n by 10\relax% \ifnum\n=\value{scounter} \arabic{scounter} \fi} %--- %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% \font\titled=dvng10 scaled\magstep1 \begin{document} \twocolumn[\centerline{#indian\titled mahaabhaarataM % bhaaga 1 $:$ aadiparva.n % bhaaga 2 $:$ sabhaaparva.n % bhaaga 3 $:$ vanaparva.n % bhaaga 4 $:$ viraaTaparva.n % bhaaga 5 $:$ udyogaparva.n % bhaaga 6 $:$ bhiishhmaparva.n % bhaaga 7 $:$ droNaparva.n % bhaaga 8 $:$ karNaparva.n % bhaaga 9 $:$ shalyaparva.n % bhaaga 10 $:$ sauptikaparva.n bhaaga 11 $:$ striiparva.n % bhaaga 12 $:$ shaa.ntiparva.n % bhaaga 13 $:$ anushaasanaparva.n % bhaaga 14 $:$ ashvamedhikaparva.n % bhaaga 15 $:$ aashramavaasikaparva.n % bhaaga 16 $:$ mausalaparva.n % bhaaga 17 $:$ mahaaprasthaanikaparva.n % bhaaga 18 $:$ svargaarohaNaparva.n #endindian}\bigskip] \startsong \parindent=0pt #indian \mybase% %strii parva.n \EN{0110010011}hate duryodhane chaiva hate sainye cha sarvashaH . {j} \EN{0110010013}dhR^ita raashhTro mahaa raajaH shrutvaa kimakaron.h mune .. \SC.. \EN{0110010021}tathaiva kauravo raajaa dharma putro mahaa manaaH . \EN{0110010023}kR^ipa prabhR^itayashchaiva kimakurvata te trayaH .. \SC.. \EN{0110010031}ashvatthaamnaH shrutaM karma shaapashchaanyonya kaaritaH . \EN{0110010033}vR^ittaantaM uttaraM bruuhi yad.h abhaashhata sa.njayaH .. \SC.. \EN{0110010041}hate putra shate diinaM chhinna shaakhamiva drumam.h . {v} \EN{0110010043}putra shokaabhisa.ntaptaM dhR^ita raashhTraM mahii patim.h .. \SC.. \EN{0110010051}dhyaana muukatvamaapannaM chintayaa samabhiplutam.h . \EN{0110010053}abhigamya mahaa praaGYaH sa.njayo vaakyamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110010061}kiM shochasi mahaa raaja naasti shoke sahaayataa . \EN{0110010063}akshauhiNyo hataashchaashhTau dasha chaiva vishaaM pate . \EN{0110010065}nirjaneyaM vasumatii shuunyaa saMprati kevalaa .. \SC.. \EN{0110010071}naanaa digbhyaH samaagamya naanaa deshyaa naraadhipaaH . \EN{0110010073}sahitaastava putreNa sarve vai nidhanaM gataaH .. \SC.. \EN{0110010081}pitR^INaaM putra pautraaNaaM GYaatiinaaM suhR^idaaM tathaa . \EN{0110010083}guruuNaaM chaanupuurvyeNa preta kaaryaaNi kaaraya .. \SC.. \EN{0110010091}tat.h shrutvaa karuNaM vaakyaM putra pautra vadhaarditaH . {v} \EN{0110010093}papaata bhuvi durdharshho vaataahataiva drumaH .. \SC.. \hash \EN{0110010101}hata putro hataamaatyo hata sarva suhR^ijjanaH . {DhR^i} \EN{0110010103}duHkhaM nuunaM bhavishhyaami vicharan.h pR^ithiviimimaam.h .. \SC.. \EN{0110010111}kiM nu bandhu vihiinasya jiivitena mamaadya vai . \EN{0110010113}luuna pakshasyaiva me jaraa jiirNasya pakshiNaH .. \SC.. \hash \EN{0110010121}hR^ita raajyo hata suhR^idd.h hata chakshushcha vai tathaa . \EN{0110010123}na bhraajishhye mahaa praaGYa kshiiNa rashmirivaa.nshumaan.h .. \SC.. \EN{0110010131}na kR^itaM suhR^ido vaakyaM jaamadagnyasya jalpataH . \EN{0110010133}naaradasya cha deva R^ishheH kR^ishhNa dvaipaayanasya cha .. \SC.. \EN{0110010141}sabhaa madhye tu kR^ishhNena yat.h shreyo.abhihitaM mama . \EN{0110010143}alaM vaireNa te raajan.h putraH sa.ngR^ihyataamiti .. \SC.. \EN{0110010151}tachcha vaakyamakR^itvaa.ahaM bhR^ishaM tapyaami durmatiH . \EN{0110010153}na hi shrotaa.asmi bhiishhmasya dharma yuktaM prabhaashhitam.h .. \SC.. \EN{0110010161}duryodhanasya cha tathaa vR^ishhabhasyeva nardataH . \EN{0110010163}duHshaasana vadhaM shrutvaa karNasya cha viparyayam.h . \EN{0110010165}droNa suuryoparaagaM cha hR^idayaM me vidiiryate .. \SC.. \EN{0110010171}na smaraamyaatmanaH ki.nchit.h puraa sa.njaya dushhkR^itam.h . \EN{0110010173}yasyedaM phalamadyeha mayaa muuDhena bhujyate .. \SC.. \EN{0110010181}nuunaM hyapakR^itaM ki.nchin.h mayaa puurveshhu janmasu . \EN{0110010183}yena maaM duHkha bhaageshhu dhaataa karmasu yuktavaan.h .. \SC.. \EN{0110010191}pariNaamashcha vayasaH sarva bandhu kshayashcha me . \EN{0110010193}suhR^in.h mitra vinaashashcha daiva yogaad.h upaagataH . \EN{0110010195}ko.anyo.asti duHkhitataro mayaa loke pumaan.h iha .. \SC.. \EN{0110010201}tan.h maamadyaiva pashyantu paaNDavaaH sa.nshita vratam.h . \EN{0110010203}vivR^itaM brahma lokasya diirghamadhvaanamaasthitam.h .. \SC.. \EN{0110010211}tasya laalapyamaanasya bahu shokaM vichinvataH . {v} \EN{0110010213}shokaapahaM narendrasya sa.njayo vaakyamabraviit.h .. \SC..21 \EN{0110010221}shokaM raajan.h vyapanuda shrutaaste veda nishchayaaH . \EN{0110010223}shaastraagamaashcha vividhaa vR^iddhebhyo nR^ipa sattama . \EN{0110010225}sR^iJNjaye putra shokaarte yad.h uuchurmunayaH puraa .. \SC.. \EN{0110010231}tathaa yauvanajaM darpamaasthite te sute nR^ipa . \EN{0110010233}na tvayaa suhR^idaaM vaakyaM bruvataamavadhaaritam.h . \EN{0110010235}svaarthaashcha na kR^itaH kashchil lubdhena phala gR^iddhinaa .. \SC.. \EN{0110010241}tava duHshaasano mantrii raadheyashcha duraatmavaan.h . \EN{0110010243}shakunishchaiva dushhTaatmaa chitra senashcha durmatiH . \EN{0110010245}shalyashcha yena vai sarvaM shalya bhuutaM kR^itaM jagat.h .. \SC.. \EN{0110010251}kuru vR^iddhasya bhiishhmasya gaandhaaryaa vidurasya cha . \EN{0110010253}na kR^itaM vachanaM tena tava putreNa bhaarata .. \SC.. \EN{0110010261}na dharmaH satkR^itaH kashchin.h nityaM yuddhamiti bruvan.h . \EN{0110010263}kshapitaaH kshatriyaaH sarve shatruuNaaM vardhitaM yashaH .. \SC.. \EN{0110010271}madhyastho hi tvamapyaasiirna kshamaM ki.nchid.h uktavaan.h . \EN{0110010273}dhuurdhareNa tvayaa bhaarastulayaa na samaM dhR^itaH .. \SC.. \EN{0110010281}aadaaveva manushhyeNa vartitavyaM yathaa kshamam.h . \EN{0110010283}yathaa naatiitamarthaM vai pashchaat.h taapena yujyate .. \SC.. \EN{0110010291}putra gR^iddhyaa tvayaa raajan.h priyaM tasya chikiirshhataa . \EN{0110010293}pashchaat.h taapamidaM praaptaM na tvaM shochitumarhasi .. \SC.. \EN{0110010301}madhu yaH kevalaM dR^ishhTvaa prapaataM naanupashyati . \EN{0110010303}sa bhrashhTo madhu lobhena shochatyeva yathaa bhavaan.h .. \SC.. \EN{0110010311}arthaan.h na shochan.h praapnoti na shochan.h vindate sukham.h . \EN{0110010313}na shochan.h shriyamaapnoti na shochan.h vindate param.h .. \SC.. \EN{0110010321}svayaM utpaadayitvaa.agniM vastreNa pariveshhTayet.h . \EN{0110010323}dahyamaano manastaapaM bhajate na sa paNDitaH .. \SC.. \EN{0110010331}tvayaiva sa sutenaayaM vaakya vaayu samiiritaH . \EN{0110010333}lobhaajyena cha sa.nsikto jvalitaH paartha paavakaH .. \SC.. \EN{0110010341}tasmin.h samiddhe patitaaH shalabheva te sutaaH . \hash \EN{0110010343}taan.h keshavaarchirnirdagdhaan.h na tvaM shochitumarhasi .. \SC.. \EN{0110010351}yachchaashru paata kalilaM vadanaM vahase nR^ipa . \EN{0110010353}ashaastra dR^ishhTametadd.h hi na prasha.nsanti paNDitaaH .. \SC.. \EN{0110010361}visphuli.ngeva hyetaan.h dahanti kila maanavaan.h . \hash \EN{0110010363}jahiihi manyuM buddhyaa vai dhaarayaatmaanamaatmanaa .. \SC.. \EN{0110010371}evamaashvaasitastena sa.njayena mahaatmanaa . \EN{0110010373}viduro bhuuyaivaaha buddhi puurvaM para.ntapa .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %37 \hash \EN{0110020011}tato.amR^ita samairvaakyairhlaadayan.h purushha R^ishhabham.h . {v} \EN{0110020013}vaichitra viiryaM viduro yad.h uvaacha nibodha tat.h .. \SC.. \EN{0110020021}uttishhTha raajan.h kiM sheshhe dhaarayaatmaanamaatmanaa . {vidura} \EN{0110020023}sthira ja.ngama martyaanaaM sarveshhaameshha nirNayaH .. \SC.. \EN{0110020031}sarve kshayaantaa nichayaaH patanaantaaH samuchchhrayaaH . \EN{0110020033}sa.nyogaa viprayogaantaa maraNaantaM hi jiivitam.h .. \SC.. \EN{0110020041}yadaa shuuraM cha bhiiruM cha yamaH karshhati bhaarata . \EN{0110020043}tat.h kiM na yotsyanti hi te kshatriyaaH kshatriya R^ishhabha .. \SC.. \EN{0110020051}ayudhyamaano mriyate yudhyamaanashcha jiivati . \EN{0110020053}kaalaM praapya mahaa raaja na kashchid.h ativartate .. \SC.. \EN{0110020061}na chaapyetaan.h hataan.h yuddhe raajan.h shochitumarhasi . \EN{0110020063}pramaaNaM yadi shaastraaNi gataaste paramaaM gatim.h .. \SC..6 \EN{0110020071}sarve svaadhyaayavanto hi sarve cha charita vrataaH . \EN{0110020073}sarve chaabhimukhaaH kshiiNaastatra kaa paridevanaa .. \SC.. \EN{0110020081}adarshanaad.h aapatitaaH punashchaadarshanaM gataaH . \EN{0110020083}na te tava na teshhaaM tvaM tatra kaa paridevanaa .. \SC.. \EN{0110020091}hato.api labhate svargaM hatvaa cha labhate yashaH . \EN{0110020093}ubhayaM no bahu guNaM naasti nishhphalataa raNe .. \SC.. \EN{0110020101}teshhaaM kaama dughaam.h.N llokaan.h indraH sa.nkalpayishhyati . \EN{0110020103}indrasyaatithayo hyete bhavanti purushha R^ishhabha .. \SC.. \EN{0110020111}na yaGYairdakshiNaavadbhirna tapobhirna vidyayaa . \EN{0110020113}svargaM yaanti tathaa martyaa yathaa shuuraa raNe hataaH .. \SC.. \EN{0110020121}maataa pitR^i sahasraaNi putra daara shataani cha . \EN{0110020123}sa.nsaareshhvanubhuutaani kasya te kasya vaa vayam.h .. \SC.. \EN{0110020131}shoka sthaana sahasraaNi bhaya sthaana shataani cha . \EN{0110020133}divase divase muuDhamaavishanti na paNDitam.h .. \SC.. \EN{0110020141}na kaalasya priyaH kashchin.h na dveshhyaH kuru sattama . \EN{0110020143}na madhyasthaH kvachit.h kaalaH sarvaM kaalaH prakarshhati .. \SC.. \EN{0110020151}anityaM jiivitaM ruupaM yauvanaM dravya sa.nchayaH . \EN{0110020153}aarogyaM priya sa.vaaso gR^idhyed.h eshhu na paNDitaH .. \SC.. \EN{0110020161}na jaanapadikaM duHkhamekaH shochitumarhasi . \EN{0110020163}apyabhaavena yujyeta tachchaasya na nivartate .. \SC.. \EN{0110020171}ashochan.h pratikurviita yadi pashyet.h paraakramam.h . \EN{0110020173}bhaishhajyametad.h duHkhasya yad.h etan.h naanuchintayet.h . \EN{0110020175}chintyamaanaM hi na vyeti bhuuyashchaapi vivardhate .. \SC.. \EN{0110020181}anishhTa saMprayogaachcha viprayogaat.h priyasya cha . \EN{0110020183}manushhyaa maanasairduHkhairyujyante ye alpa buddhayaH .. \SC.. \EN{0110020191}naartho na dharmo na sukhaM yad.h etad.h anushochasi . \EN{0110020193}na cha naapaiti kaaryaarthaat.h tri vargaachchaiva bhrashyate .. \SC.. \EN{0110020201}anyaamanyaaM dhanaavasthaaM praapya vaisheshhikiiM naraaH . \EN{0110020203}asa.ntushhTaaH pramuhyanti sa.ntoshhaM yaanti paNDitaaH .. \SC.. \EN{0110020211}praGYayaa maanasaM duHkhaM hanyaat.h shaariiramaushhadhaiH . \EN{0110020213}etaj.h GYaanasya saamarthyaM na baalaiH samataamiyaat.h .. \SC.. \EN{0110020221}shayaanaM chaanushayati tishhThantaM chaanutishhThati . \EN{0110020223}anudhaavati dhaavantaM karma puurva kR^itaM naram.h .. \SC.. \EN{0110020231}yasyaaM yasyaamavasthaayaaM yat.h karoti shubhaashubham.h . \EN{0110020233}tasyaaM tasyaamavasthaayaaM tat.h tat.h phalaM upaashnute .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %23 \EN{0110030011}subhaashhitairmahaa praaGYa shoko.ayaM vigato mama . {DhR^i} \EN{0110030013}bhuyaiva tu vaakyaani shrotumichchhaami tattvataH .. \SC.. \hash \EN{0110030021}anishhTaanaaM cha sa.nsargaad.h ishhTaanaaM cha vivarjanaat.h . \EN{0110030023}kathaM hi maanasairduHkhaiH pramuchyante atra paNDitaaH .. \SC.. \EN{0110030031}yato yato mano duHkhaat.h sukhaad.h vaa.api pramuchyate . {vidura} \EN{0110030033}tatastataH shamaM labdhvaa sugatiM vindate budhaH .. \SC.. \EN{0110030041}ashaashvatamidaM sarvaM chintyamaanaM nara R^ishhabha . \EN{0110030043}kadalii sa.nnibho lokaH saaro hyasya na vidyate .. \SC.. \EN{0110030051}gR^ihaaNyeva hi martyaanaamaahurdehaani paNDitaaH . \EN{0110030053}kaalena viniyujyante sattvamekaM tu shobhanam.h .. \SC.. \EN{0110030061}yathaa jiirNamajiirNaM vaa vastraM tyaktvaa tu vai naraH . \EN{0110030063}anyad.h rochayate vastramevaM dehaaH shariiriNaam.h .. \SC.. \EN{0110030071}vaichitra viirya vaasaM hi duHkhaM vaayadi vaa sukham.h . \EN{0110030073}praapnuvanti iha bhuutaani sva kR^itenaiva karmaNaa .. \SC.. \EN{0110030081}karmaNaa praapyate svargaM sukhaM duHkhaM cha bhaarata . \EN{0110030083}tato vahati taM bhaaramavashaH sva vasho.api vaa .. \SC.. \EN{0110030091}yathaa cha mR^in.h mayaM bhaaNDaM chakraaruuDhaM vipadyate . \EN{0110030093}ki.nchit.h prakiryamaaNaM vaa kR^ita maatramathaapi vaa .. \SC.. \EN{0110030101}chhinnaM vaa.apyavaropyantamavatiirNamathaapi vaa . \EN{0110030103}aardraM vaa.apyatha vaa shushhkaM pachyamaanamathaapi vaa .. \SC.. \EN{0110030111}avataaryamaaNamaapaakaad.h uddhR^itaM vaa.api bhaarata . \EN{0110030113}atha vaa paribhujyantamevaM dehaaH shariiriNaam.h .. \SC.. \EN{0110030121}garbhastho vaa prasuuto vaa.apyatha vaa divasaantaraH . \EN{0110030123}ardha maasa gato vaa.api maasa maatra gato.api vaa .. \SC.. \EN{0110030131}saMvatsara gato vaa.api dvi saMvatsaraiva vaa . \hash \EN{0110030133}yauvanastho.api madhyastho vR^iddho vaa.api vipadyate .. \SC.. \EN{0110030141}praak.h karmabhistu bhuutaani bhavanti na bhavanti cha . \EN{0110030143}evaM saa.nsiddhike loke kimarthamanutapyase .. \SC.. \EN{0110030151}yathaa cha salile raajan.h kriiDaa.arthamanusa.ncharan.h . \EN{0110030153}unmajjechcha nimajjechcha ki.nchit.h sattvaM naraadhipa .. \SC.. \EN{0110030161}evaM sa.nsaara gahanaad.h unmajjana nimajjanaat.h . \EN{0110030163}karma bhogena badhyantaH klishyante ye alpa buddhayaH .. \SC.. \EN{0110030171}ye tu praaGYaaH sthitaaH satye sa.nsaaraanta gaveshhiNaH . \EN{0110030173}samaagamaGYaa bhuutaanaaM te yaanti paramaaM gatim.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %17 \EN{0110040011}kathaM sa.nsaara gahanaM viGYeyaM vadataaM vara . {DhR^i} \EN{0110040013}etad.h ichchhaamyahaM shrotuM tattvamaakhyaahi pR^ichchhataH .. \SC.. \EN{0110040021}janma prabhR^iti bhuutaanaaM kriyaaH sarvaaH shR^iNu prabho . {vidura} \EN{0110040023}puurvameveha kalale vasate ki.nchid.h antaram.h .. \SC.. \EN{0110040031}tataH sa paJNchame atiite maase maasaM prakalpayet.h . \EN{0110040033}tataH sarvaa.nga saMpuurNo garbho maase prajaayate .. \SC.. \EN{0110040041}amedhya madhye vasati maa.nsa shoNita lepane . \EN{0110040043}tatastu vaayu vegenordhva paado hyadhaH shiraaH .. \SC.. \hash \EN{0110040051}yoni dvaaraM upaagamya bahuun.h kleshaan.h samR^ichchhati . \EN{0110040053}yoni saMpiiDanaachchaiva puurva karmabhiranvitaH .. \SC.. \EN{0110040061}tasmaan.h muktaH sa sa.nsaaraad.h anyaan.h pashyatyupadravaan.h . \EN{0110040063}grahaastaM upasarpanti saarameyevaamishham.h .. \SC.. \hash \EN{0110040071}tataH praaptottare kaale vyaadhayashchaapi taM tathaa . \EN{0110040073}upasarpanti jiivantaM badhyamaanaM sva karmabhiH .. \SC.. \EN{0110040081}baddhamindriya paashaistaM sa.nga svaadubhir(?) aaturam.h . \EN{0110040083}vyasanaanyupavartante vividhaani naraadhipa . \EN{0110040085}badhyamaanashcha tairbhuuyo naiva tR^iptiM upaiti saH .. \SC.. \EN{0110040091}ayaM na budhyate taavad.h yama lokamathaagatam.h . \EN{0110040093}yama duutairvikR^ishhya.nshcha mR^ityuM kaalena gachchhati .. \SC.. \EN{0110040101}vaagg.h hiinasya cha yan.h maatramishhTaanishhTaM kR^itaM mukhe . \EN{0110040103}bhuuyaivaatmanaa.a.atmaanaM badhyamaanaM upekshate .. \SC.. \hash \EN{0110040111}aho vinikR^ito loko lobhena cha vashii kR^itaH . \EN{0110040113}lobha krodha madonmatto naatmaanamavabudhyate .. \SC.. \EN{0110040121}kiliinatvena ramate dushhkuliinaan.h vikutsayan.h . \EN{0110040123}dhana darpeNa dR^iptashcha daridraan.h parikutsayan.h .. \SC.. \EN{0110040131}muurkhaan.h iti paraan.h aaha naatmaanaM samavekshate . \EN{0110040133}shikshaaM kshipati chaanyeshhaaM naatmaanaM shaastumichchhati .. \SC.. \EN{0110040141}adhruve jiiva loke asmin.h yo dharmamanupaalayan.h . \EN{0110040143}janma prabhR^iti varteta praapnuyaat.h paramaaM gatim.h .. \SC.. \EN{0110040151}evaM sarvaM viditvaa vai yastattvamanuvartate . \EN{0110040153}sa pramokshaaya labhate panthaanaM manujaadhipa .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %15 \EN{0110050011}yad.h idaM dharma gahanaM buddhyaa samanugamyate . {DhR^i} \EN{0110050013}etad.h vistarashaH sarvaM buddhi maargaM prasha.nsa me .. \SC.. \EN{0110050021}atra te vartayishhyaami nama skR^itvaa svayaM bhuve . {vidura} \EN{0110050023}yathaa sa.nsaara gahanaM vadanti parama R^ishhayaH .. \SC.. \EN{0110050031}kashchin.h mahati sa.nsaare vartamaano dvijaH kila . \EN{0110050033}vanaM durgamanupraapto mahat.h kravyaada sa.nkulam.h .. \SC.. \EN{0110050041}si.nha vyaaghra gajaakaarairatighorairmahaa.ashanaiH . \EN{0110050043}samantaat.h saMparikshiptaM mR^ityorapi bhaya pradam.h .. \SC.. \EN{0110050051}tad.h asya dR^ishhTvaa hR^idayaM udvegamagamat.h param.h . \EN{0110050053}abhyuchchhrayashcha romNaaM vai vikriyaashcha paraM tapa .. \SC.. \EN{0110050061}sa tad.h vanaM vyanusaran.h vipradhaavan.h itastataH . \EN{0110050063}viikshamaaNo dishaH sarvaaH sharaNaM kva bhaved.h iti .. \SC.. \EN{0110050071}sa teshhaaM chhidramanvichchhan.h pradruto bhaya piiDitaH . \EN{0110050073}na cha niryaati vai duuraM na cha tairviprayujyate .. \SC.. \EN{0110050081}athaapashyad.h vanaM ghoraM samantaad.h vaaguraavR^itam.h . \EN{0110050083}baahubhyaaM saMparishhvaktaM striyaa parama ghorayaa .. \SC.. \EN{0110050091}paJNcha shiirshha dharairnaagaiH shailairiva samunnataiH . \EN{0110050093}nabhaH spR^ishairmahaa vR^ikshaiH parikshiptaM mahaa vanam.h .. \SC.. \EN{0110050101}vana madhye cha tatraabhuud.h uda paanaH samaavR^itaH . \EN{0110050103}valliibhistR^iNa chhannaabhirguuDhaabhirabhisaMvR^itaH .. \SC.. \EN{0110050111}papaata sa dvijastatra niguuDhe salilaashaye . \EN{0110050113}vilagnashchaabhavat.h tasmim.h.N llataa sa.ntaana sa.nkaTe .. \SC.. \EN{0110050121}panasasya yathaa jaataM vR^inta baddhaM mahaa phalam.h . \EN{0110050123}sa tathaa laMbate tatrordhva paado hyadhaH shiraaH .. \SC.. \hash \EN{0110050131}atha tatraapi chaanyo.asya bhuuyo jaatopadravaH . \hash \EN{0110050133}kuupa viinaaha velaayaamapashyata mahaa gajam.h .. \SC.. \EN{0110050141}shhaD vaktraM kR^ishhNa shabalaM dvishhaTka pada chaariNam.h . \EN{0110050143}krameNa parisarpantaM vallii vR^iksha samaavR^itam.h .. \SC.. \EN{0110050151}tasya chaapi prashaakhaasu vR^iksha shaakhaa.avalaMbinaH . \EN{0110050153}naanaa ruupaa madhukaraa ghora ruupaa bhayaavahaaH . \EN{0110050155}aasate madhu saMbhR^itya puurvameva niketajaaH .. \SC.. \EN{0110050161}bhuuyo bhuuyaH samiihante madhuuni bharata R^ishhabha . \EN{0110050163}svaadaniiyaani bhuutaanaaM na yairbaalo.api tR^ipyate .. \SC.. \hash \EN{0110050171}teshhaaM madhuunaaM bahudhaa dhaaraa prasravate sadaa . \EN{0110050173}taaM laMbamaanaH sa pumaan.h dhaaraaM pibati sarvadaa . \EN{0110050175}na chaasya tR^ishhNaa virataa pibamaanasya sa.nkaTe .. \SC.. \EN{0110050181}abhiipsati cha taaM nityamatR^iptaH sa punaH punaH . \EN{0110050183}na chaasya jiivite raajan.h nirvedaH samajaayata .. \SC.. \EN{0110050191}tatraiva cha manushhyasya jiivitaashaa pratishhThitaa . \EN{0110050193}kR^ishhNaaH shvetaashcha taM vR^ikshaM kuTTayanti sma muushhakaaH .. \SC.. \EN{0110050201}vyaalaishcha vana durgaante striyaa cha paramograyaa . \EN{0110050203}kuupaadhastaachcha naagena viinaahe kuJNjareNa cha .. \SC.. \EN{0110050211}vR^iksha prapaataachcha bhayaM muushhakebhyashcha paJNchamam.h . \EN{0110050213}madhu lobhaan.h madhu karaiH shhashhThamaahurmahad.h bhayam.h .. \SC.. \EN{0110050223}evaM sa vasate tatra kshiptaH sa.nsaara saagare . \EN{0110050223}na chaiva jiivitaashaayaaM nirvedaM upagachchhati .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %22 \EN{0110060011}aho khalu mahad.h duHkhaM kR^ichchhra vaasaM vasatyasau . {DhR^i} \EN{0110060013}kathaM tasya ratistatra tushhTirvaa vadataaM vara .. \SC.. \EN{0110060021}sa deshaH kva nu yatraasau vasate dharma sa.nkaTe . \EN{0110060023}kathaM vaa sa vimuchyeta narastasmaan.h mahaa bhayaat.h .. \SC.. \EN{0110060031}etan.h me sarvamaachakshva saadhu cheshhTaamahe tathaa . \EN{0110060033}kR^ipaa me mahatii jaataa tasyaabhyuddharaNena hi .. \SC.. \EN{0110060041}upamaanamidaM raajan.h mokshavidbhirudaahR^itam.h . {vidura} \EN{0110060043}sugatiM vindate yena para lokeshhu maanavaH .. \SC.. \EN{0110060051}yat.h tad.h uchyati kaantaaraM mahat.h sa.nsaaraiva saH . \hash \EN{0110060053}vanaM durgaM hi yat.h tvetat.h sa.nhaara gahanaM hi tat.h .. \SC.. \EN{0110060061}ye cha te kathitaa vyaalaa vyaadhayaste prakiirtitaaH . \EN{0110060063}yaa saa naarii bR^ihat.h kaayaa.adhitishhThati tatra vai . \hash \EN{0110060065}taamaahustu jaraaM praaGYaa varNa ruupa vinaashiniim.h .. \SC.. \EN{0110060071}yastatra kuupo nR^ipate sa tu dehaH shariiriNaam.h . \EN{0110060073}yastatra vasate adhastaan.h mahaa.ahiH kaalaiva saH . \hash \EN{0110060075}antakaH sarva bhuutaanaaM dehinaaM sarva haaryasau .. \SC.. \EN{0110060081}kuupa madhye cha yaa jaataa vallii yatra sa maanavaH . \EN{0110060083}prataane laMbate saa tu jiivitaashaa shariiriNaam.h .. \SC.. \EN{0110060091}sa yastu kuupa viinaahe(?) taM vR^ikshaM parisarpati . \EN{0110060093}shhaD vaktraH kuJNjaro raajan.h sa tu saMvatsaraH smR^itaH . \EN{0110060095}mukhaani . R^itavo maasaaH paadaa dvaadasha kiirtitaaH .. \SC.. \hash \EN{0110060101}ye tu vR^ikshaM nikR^intanti muushhakaaH satatotthitaaH . \EN{0110060103}raatryahaani tu taanyaahurbhuutaanaaM parichintakaaH . \EN{0110060105}ye te madhu karaastatra kaamaaste parikiirtitaaH .. \SC.. \EN{0110060111}yaastu taa bahusho dhaaraaH sravanti madhu nisravam.h . \EN{0110060113}taa.nstu kaama rasaan.h vidyaad.h yatra majjanti maanavaaH .. \SC.. \EN{0110060121}evaM sa.nsaara chakrasya parivR^ittiM sma ye viduH . \EN{0110060123}te vai sa.nsaara chakrasya paashaa.nshchhindanti vai budhaaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %12 \EN{0110070011}aho.abhihitamaakhyaanaM bhavataa tattva darshinaa . {DhR^i} \EN{0110070013}bhuuyaiva tu me harshhaH shrotuM vaag.h amR^itaM tava .. \SC.. \hash \EN{0110070021}shR^iNu bhuuyaH pravakshyaami maargasyaitasya vistaram.h . {vidura} \EN{0110070023}yat.h shrutvaa vipramuchyante sa.nsaarebhyo vichakshaNaaH .. \SC.. \EN{0110070031}yathaa tu purushho raajan.h diirghamadhvaanamaasthitaH . \EN{0110070033}kvachit.h kvachit.h shramaat.h sthaataa kurute vaasameva vaa .. \SC.. \EN{0110070041}evaM sa.nsaara paryaaye garbha vaaseshhu bhaarata . \EN{0110070043}kurvanti durbudhaa vaasaM muchyante tatra paNDitaaH .. \SC.. \EN{0110070051}tasmaad.h adhvaanamevaitamaahuH shaastra vido janaaH . \EN{0110070053}yat.h tu sa.nsaara gahanaM vanamaahurmaniishhiNaH .. \SC.. \EN{0110070061}so.ayaM loka samaavarto martyaanaaM bharata R^ishhabha . \EN{0110070063}charaaNaaM sthaavaraaNaaM cha gR^idhyet.h tatra na paNDitaH .. \SC.. \EN{0110070071}shaariiraa maanasaashchaiva martyaanaaM ye tu vyaadhayaH . \EN{0110070073}pratyakshaashcha parokshaashcha te vyaalaaH kathitaa budhaiH .. \SC.. \EN{0110070081}klishyamaanaashcha tairnityaM hanyamaanaashcha bhaarata . \EN{0110070083}sva karmabhirmahaa vyaalairnodvijantyalpa buddhayaH .. \SC.. \EN{0110070091}athaapi tairvimuchyeta vyaadhibhiH purushho nR^ipa . \EN{0110070093}aavR^iNotyeva taM pashchaajjaraa ruupa vinaashinii .. \SC.. \EN{0110070101}shabda ruupa rasa sparshairgandhairshcha vividhairapi . \EN{0110070103}majjamaanaM mahaa pa.nke niraalaMbe samantataH .. \SC.. \EN{0110070111}saMvatsara R^itavo maasaaH pakshaaho raatra sa.ndhayaH . \EN{0110070113}krameNaasya praluMpanti ruupamaayustathaiva cha .. \SC.. \EN{0110070121}ete kaalasya nidhayo naitaajjaananti durbudhaaH . \EN{0110070123}atraabhilikhitaanyaahuH sarva bhuutaani karmaNaa .. \SC.. \EN{0110070131}rathaM shariiraM bhuutaanaaM sattvamaahustu saarathim.h . \EN{0110070133}indriyaaNi hayaan.h aahuH karma buddhishcha rashmayaH .. \SC.. \EN{0110070141}teshhaaM hayaanaaM yo vegaM dhaavataamanudhaavati . \EN{0110070143}sa tu sa.nsaara chakre asmi.nshchakravat.h parivartate .. \SC.. \EN{0110070151}yastaan.h yamayate buddhyaa sa yantaa na nivartate . \EN{0110070153}yaamyamaahuu rathaM hyenaM muhyante yena durbudhaaH .. \SC.. \EN{0110070161}sa chaitat.h praapnute raajan.h yat.h tvaM praapto naraadhipa . \EN{0110070163}raajya naashaM suhR^in.h naashaM suta naashaM cha bhaarata .. \SC.. \EN{0110070171}anutarshhulamevaitad.h duHkhaM bhavati bhaarata . \EN{0110070173}saadhuH parama duHkhaanaaM duHkha bhaishhajyamaacharet.h .. \SC.. \EN{0110070181}na vikramo na chaapyartho na mitraM na suhR^ijjanaH . \EN{0110070183}tathonmochayate duHkhaad.h yathaa.a.atmaa sthira sa.nyamaH .. \SC.. \EN{0110070191}tasmaan.h maitraM samaasthaaya shiilamaapadya bhaarata . \EN{0110070193}damastyaago.apramaadashcha te trayo brahmaNo hayaaH .. \SC.. \EN{0110070201}shiila rashmi samaayukte sthito yo maanase rathe . \EN{0110070203}tyaktvaa mR^ityu bhayaM raajan.h brahma lokaM sa gachchhati .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %20 \EN{0110080011}vidurasya tu tad.h vaakyaM nishamya kuru sattamaH . {v} \EN{0110080013}putra shokaabhisa.ntaptaH papaata bhuvi muurchhitaH .. \SC.. \EN{0110080021}taM tathaa patitaM bhuumau niHsa.nGYaM prekshya baandhavaaH . \EN{0110080023}kR^ishhNa dvaipaayanashchaiva kshattaa cha vidurastathaa .. \SC.. \EN{0110080031}sa.njayaH suhR^idashchaanye dvaaHsthaa ye chaasya sammataaH . \EN{0110080033}jalena sukha shiitena taala vR^intaishcha bhaarata .. \SC.. \EN{0110080041}paspR^ishushcha karairgaatraM viijamaanaashcha yatnataH . \EN{0110080043}anvaasan.h suchiraM kaalaM dhR^itaraashhTraM tathaa gatam.h .. \SC.. \EN{0110080051}atha diirghasya kaalasya labdha sa.nGYo mahii patiH . \EN{0110080053}vilalaapa chiraM kaalaM putraadhi bhirabhiplutaH .. \SC.. \EN{0110080061}dhig.h astu khalu maanushhyaM maanushhye cha parigraham.h . \EN{0110080063}yato muulaani duHkhaani saMbhavanti muhurmuhuH .. \SC.. \EN{0110080071}putra naashe artha naashe cha GYaati saMbandhinaamapi . \EN{0110080073}praapyate sumahad.h duHkhaM vishhaagni pratimaM vibho .. \SC.. \EN{0110080081}yena dahyanti gaatraaNi yena praGYaa vinashyati . \EN{0110080083}yenaabhibhuutaH purushho maraNaM bahu manyate .. \SC.. \EN{0110080091}tad.h idaM vyasanaM praaptaM mayaa bhaagya vivaryayaat.h . \EN{0110080093}tachchaivaahaM karishhyaami . adyaiva dvija sattama .. \SC.. \hash \EN{0110080101}ityuktvaa tu mahaatmaanaM pitaraM brahmavittamam.h . \EN{0110080103}dhR^itaraashhTro.abhavan.h muuDhaH shokaM cha paramaM gataH . \EN{0110080105}abhuuchcha tuushhNiiM raajaa.asau dhyaayamaano mahii pate .. \SC.. \EN{0110080111}tasya tad.h vachanaM shrutvaa kR^ishhNa dvaipaayanaH prabhuH . \EN{0110080113}putra shokaabhisa.ntaptaM putraM vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110080121}dhR^ita raashhTra mahaa baaho yat.h tvaaM vakshyaami tat.h shR^iNu . \EN{0110080123}shrutavaan.h asi medhaavii dharmaartha kushalastathaa .. \SC.. \EN{0110080131}na te astyaviditaM ki.nchid.h veditavyaM paraM tapa . \EN{0110080133}anityataaM hi martyaanaaM vijaanaasi na sa.nshayaH .. \SC.. \EN{0110080141}adhruve jiiva loke cha sthaane vaa.ashaashvate sati . \EN{0110080143}jiivite maraNaante cha kasmaat.h shochasi bhaarata .. \SC.. \EN{0110080151}pratyakshaM tava raajendra vairasyaasya samudbhavaH . \EN{0110080153}putraM te kaaraNaM kR^itvaa kaala yogena kaaritaH .. \SC.. \EN{0110080161}avashyaM bhavitavye cha kuruuNaaM vaishase nR^ipa . \EN{0110080163}kasmaat.h shochasi taan.h shuuraan.h gataan.h paramikaaM gatim.h .. \SC.. \EN{0110080171}jaanataa cha mahaa baaho vidureNa mahaatmanaa . \EN{0110080173}yatitaM sarva yatnena shamaM prati janeshvara .. \SC.. \EN{0110080181}na cha daiva kR^ito maargaH shakyo bhuutena kenachit.h . \EN{0110080183}ghaTataa.api chiraM kaalaM niyantumiti me matiH .. \SC.. \EN{0110080191}devataanaaM hi yat.h kaaryaM mayaa pratyakshataH shrutam.h . \EN{0110080193}tat.h te ahaM saMpravakshyaami kathaM sthairyaM bhavet.h tava .. \SC.. \EN{0110080201}puraa.ahaM tvarito yaataH sabhaamendriiM jita klamaH . \EN{0110080203}apashyaM tatra cha tadaa samavetaan.h diva okasaH . \EN{0110080205}naarada pramukhaa.nshchaapi sarvaan.h deva R^ishhii.nstathaa .. \SC..(sa.ndhi) \hash \EN{0110080211}tatra chaapi mayaa dR^ishhTaa pR^ithivii pR^ithivii pate . \EN{0110080213}kaaryaarthaM upasaMpraaptaa devataanaaM samiipataH .. \SC.. \EN{0110080221}upagamya tadaa dhaatrii devaan.h aaha samaagataan.h . \EN{0110080223}yat.h kaaryaM mama yushhmaabhirbrahmaNaH sadane tadaa . \EN{0110080225}pratiGYaataM mahaa bhaagaastat.h shiighraM saMvidhiiyataam.h .. \SC.. \EN{0110080231}tasyaastad.h vachanaM shrutvaa vishhNurloka namaskR^itaH . \EN{0110080233}uvaacha prahasan.h vaakyaM pR^ithiviiM deva sa.nsadi .. \SC.. \EN{0110080241}dhR^ita raashhTrasya putraaNaaM yastu jyeshhThaH shatasya vai . \EN{0110080243}duryodhanaiti khyaataH sa te kaaryaM karishhyati . \hash \EN{0110080245}taM cha praapya mahii paalaM kR^ita kR^ityaa bhavishhyasi .. \SC.. \EN{0110080251}tasyaarthe pR^ithivii paalaaH kuru kshetre samaagataaH . \EN{0110080253}anyonyaM ghaatayishhyanti dR^iDhaiH shastraiH prahaariNaH .. \SC.. \EN{0110080261}tataste bhavitaa devi bhaarasya yudhi naashanam.h . \EN{0110080263}gachchha shiighraM svakaM sthaanaM lokaan.h dhaaraya shobhane .. \SC.. \EN{0110080271}saishha te suto raajam.h.N lloka sa.nhaara kaaraNaat.h . \hash \EN{0110080273}kalera.nshaH samutpanno gaandhaaryaa jaThare nR^ipa .. \SC.. \EN{0110080281}amarshhii chapalashchaapi krodhano dushhprasaadhanaH . \EN{0110080283}daiva yogaat.h samutpannaa bhraatarashchaasya taadR^ishaaH .. \SC.. \EN{0110080291}shakunirmaatulashchaiva karNashcha paramaH sakhaa . \EN{0110080293}samutpannaa vinaashaarthaM pR^ithivyaaM sahitaa nR^ipaaH . \EN{0110080295}etamarthaM mahaa baaho naarado veda tattvataH .. \SC.. \EN{0110080301}aatmaaparaadhaat.h putraaste vinashhTaaH pR^ithivii pate . \EN{0110080303}maa taan.h shochasva raajendra na hi shoke asti kaaraNam.h .. \SC.. \EN{0110080311}na hi te paaNDavaaH svalpamaparaadhyanti bhaarata . \EN{0110080313}putraastava duraatmaanoyairiyaM ghaatitaa mahii .. \SC.. \EN{0110080321}naaradena cha bhadraM te puurvameva na sa.nshayaH . \EN{0110080323}yudhishhThirasya samitau raaja suuye niveditam.h .. \SC.. \EN{0110080331}paaNDavaaH kauravaashchaiva samaasaadya parasparam.h . \EN{0110080333}na bhavishhyanti kaunteya yat.h te kR^ityaM tad.h aachara .. \SC.. \EN{0110080341}naaradasya vachaH shrutvaa tadaa.ashochanta paaNDavaaH . \EN{0110080343}etat.h te sarvamaakhyaataM deva guhyaM sanaatanam.h .. \SC.. \EN{0110080351}kathaM te shoka naashaH syaat.h praaNeshhu cha dayaa prabho . \EN{0110080353}snehashcha paaNDu putreshhu GYaatvaa daiva kR^itaM vidhim.h .. \SC.. \EN{0110080361}eshha chaartho mahaa baaho puurvameva mayaa shrutaH . \EN{0110080363}kathito dharma raajasya raaja suuye kratu uttame .. \SC.. \EN{0110080371}yatitaM dharma putreNa mayaa guhye nivedite . \EN{0110080373}avigrahe kauravaaNaaM daivaM tu balavattaram.h .. \SC.. \EN{0110080381}anatikramaNiiyo hi vidhii raajan.h katha.nchana . \EN{0110080383}kR^itaantasya hi bhuutena sthaavareNa trasena cha .. \SC.. \EN{0110080391}bhavaan.h karma paro yatra buddhi shreshhThashcha bhaarata . \EN{0110080393}muhyate praaNinaaM GYaatvaa gatiM chaagatimeva cha .. \SC.. \EN{0110080401}tvaaM tu shokena sa.ntaptaM muhyamaanaM muhurmuhuH . \EN{0110080403}GYaatvaa yudhishhThiro raajaa praaNaan.h api parityajet.h .. \SC.. \EN{0110080411}kR^ipaalurnityasho viirastiryag.h yoni gateshhvapi . \EN{0110080413}sa katha tvayi raajendra kR^ipaaM vai na karishhyati .. \SC.. \EN{0110080421}mama chaiva niyogena vidheshchaapyanivartanaat.h . \EN{0110080423}paaNDavaanaaM cha kaaruNyaat.h praaNaan.h dhaaraya bhaarata .. \SC.. \EN{0110080431}evaM te vartamaanasya loke kiirtirbhavishhyati . \EN{0110080433}dharmashcha sumahaa.nstaata taptaM syaachcha tapashchiraat.h .. \SC.. \EN{0110080441}putra shoka samutpannaM hutaashaM jvalitaM yathaa . \EN{0110080443}praGYaa.aMbhasaa mahaa raaja nirvaapaya sadaa sadaa .. \SC..44 \EN{0110080451}etat.h shrutvaa tuvachanaM vyaasasyaamita tejasaH . \EN{0110080453}muhuurtaM samanudhyaaya dhR^itaraashhTro.abhyabhaashhata .. \SC.. \EN{0110080461}mahataa shoka jaalena praNunno.asmi dvijottama . \EN{0110080463}naatmaanamavabudhyaami muhyamaano muhurmuhuH .. \SC.. \hash \EN{0110080471}idaM tu vachanaM shrutvaa tava daiva niyogajam.h . \EN{0110080473}dhaarayishhyaamyahaM praaNaan.h yatishhye cha na shochitum.h .. \SC.. \EN{0110080481}etat.h shrutvaa tu vachanaM vyaasaH satyavatii sutaH . \EN{0110080483}dhR^itaraashhTrasya raajendra tatraivaantaradhiiyata .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %48 \EN{0110090011}gate bhagavati vyaase dhR^ita raashhTro mahii patiH . {j} \EN{0110090013}kimacheshhTata vipra R^ishhe tan.h me vyaakhyaatumarhasi .. \SC.. \EN{0110090021}etat.h shrutvaa nara shreshhTha chiraM dhyaatvaa tvachetanaH . {v} \EN{0110090023}sa.njayaM yojayetyuktvaa viduraM pratyabhaashhata .. \SC.. \EN{0110090031}kshipramaanaya gaandhaariiM sarvaashcha bharata striyaH . \EN{0110090033}vadhuuM kuntiiM upaadaaya yaashchaanyaastatra yoshhitaH .. \SC.. \EN{0110090041}evaM uktvaa sa dharmaatmaa viduraM dharmavittamam.h . \EN{0110090043}shoka viprahata GYaano yaanamevaanvapadyata .. \SC.. \EN{0110090051}gaandhaarii chaiva shokaartaa bharturvachana choditaa . \EN{0110090053}saha kuntyaa yato raajaa saha striibhirupaadravat.h .. \SC.. \EN{0110090061}taaH samaasaadya raajaanaM bhR^ishaM shoka samanvitaaH . \EN{0110090063}aamantryaanyonyamiiyuH sma bhR^ishaM uchchukrushustataH .. \SC.. \EN{0110090071}taaH samaashvaasayat.h kshattaa taabhyashchaartataraH svayam.h . \EN{0110090073}ashru kaNThiiH samaaropya tato.asau niryayau puraat.h .. \SC.. \EN{0110090081}tataH praNaadaH sa.njaGYe sarveshhu kuru veshmasu . \EN{0110090083}aa kumaaraM puraM sarvamabhavat.h shoka karshitam.h .. \SC.. \EN{0110090091}adR^ishhTa puurvaa yaa naaryaH puraa deva gaNairapi . \EN{0110090093}pR^ithag.h janena dR^ishyanta taastadaa nihateshvaraaH .. \SC.. \EN{0110090101}prakiirya keshaan.h sushubhaan.h bhuushhaNaanyavamuchya cha . \EN{0110090103}eka vastra dharaa naaryaH paripeturanaathavat.h .. \SC.. \EN{0110090111}shveta parvata ruupebhyo gR^ihebhyastaastvapaakraman.h . \EN{0110090113}guhaabhyaiva shailaanaaM pR^ishhatyo hata yuuthapaaH .. \SC.. \hash \EN{0110090121}taanyudiirNaani naariiNaaM tadaa vR^indaanyanekashaH . \EN{0110090123}shokaartaanyadravaan.h raajan.h kishoriiNaamivaa.ngane .. \SC.. \EN{0110090131}pragR^ihya baahuun.h kroshantyaH putraan.h bhraatR^In.h pitR^In.h api . \hash \EN{0110090133}darshayanti iva taa ha sma yugaante loka sa.nkshayam.h .. \SC.. \EN{0110090141}vilapantyo rudantyashcha dhaavamaanaastatastataH . \EN{0110090143}shokenaabhyaahata GYaanaaH kartavyaM na prajaGYire .. \SC.. \EN{0110090151}vriiDaaM jagmuH puraa yaaH sma sakhiinaamapi yoshhitaH . \EN{0110090153}taaika vastraa nirlajjaaH shvashruuNaaM purato.abhavan.h .. \SC.. \hash \EN{0110090161}parasparaM susuukshmeshhu shokeshhvaashvaasayan.h sma yaaH . \EN{0110090163}taaH shoka vihvalaa raajann.h upaikshanta parasparam.h .. \SC.. \EN{0110090171}taabhiH parivR^ito raajaa rudatiibhiH sahasrashaH . \EN{0110090173}niryayau nagaraad.h diinastuurNamaa yodhanaM prati .. \SC.. \EN{0110090181}shilpino vaNijo vaishyaaH sarva karmopajiivinaH . \EN{0110090183}te paarthivaM puraskR^itya niryayurnagaraad.h bahiH .. \SC.. \EN{0110090191}taasaaM vikroshamaanaanaamaartaanaaM kuru sa.nkshaye . \EN{0110090193}praaduraasiin.h mahaan.h shabdo vyathayan.h bhuvanaanyuta .. \SC.. \EN{0110090201}yugaanta kaale saMpraapte bhuutaanaaM dahyataamiva . \EN{0110090203}abhaavaH syaad.h ayaM praaptaiti bhuutaani menire .. \SC.. \hash \EN{0110090211}bhR^ishaM udvigna manasaste pauraaH kuru sa.nkshaye . \EN{0110090213}praakroshanta mahaa raaja svanuraktaastadaa bhR^isham.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %21 \EN{0110100011}krosha maatraM tato gatvaa dadR^ishustaan.h mahaa rathaan.h . {v} \EN{0110100013}shaaradvataM kR^ipaM drauNiM kR^ita varmaaNameva cha .. \SC.. \EN{0110100021}te tu dR^ishhTvaiva raajaanaM praGYaa chakshushhamiishvaram.h . \EN{0110100023}ashru kaNThaa viniHshvasya rudantamidamabruvan.h .. \SC.. \EN{0110100031}putrastava mahaa raaja kR^itvaa karma sudushhkaram.h . \EN{0110100033}gataH saanucharo raajan.h shakra lokaM mahii patiH .. \SC.. \EN{0110100041}duryodhana balaan.h muktaa vayameva trayo rathaaH . \EN{0110100043}sarvamanyat.h parikshiiNaM sainyaM te bharata R^ishhabha .. \SC.. \EN{0110100051}ityevaM uktvaa raajaanaM kkR^ipaH shaaradvatastadaa . \EN{0110100053}gaandhaariiM putra shokaartaamidaM vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110100061}abhiitaa yudhyamaanaaste ghnantaH shatru gaNaan.h bahuun.h . \EN{0110100063}viira karmaaNi kurvaaNaaH putraaste nidhanaM gataaH .. \SC.. \EN{0110100071}dhruvaM saMpraapya lokaa.nste nirmalaan.h shastra nirjitaan.h . \EN{0110100073}bhaasvaraM dehamaasthaaya viharantyamareva .. \SC.. \hash \EN{0110100081}na hi kashchidd.h hi shuuraaNaaM yudhyamaanaH paraan.h mukhaH . \EN{0110100083}shastreNa nidhanaM praapto na cha kashchit.h kR^itaaJNjaliH .. \SC.. \EN{0110100091}etaaM taaM kshatriyasyaahuH puraaNaaM paramaaM gatim.h . \EN{0110100093}shastreNa nidhanaM sa.nkhye taan.h na shochitumarhasi .. \SC.. \EN{0110100101}na chaapi shatravasteshhaaM R^idhyante raaGYi paaNDavaaH . \EN{0110100103}shR^iNu yat.h kR^itamasmaabhirashvatthaama puro gamaiH .. \SC.. \EN{0110100111}adharmeNa hataM shrutvaa bhiimasenena te sutam.h . \EN{0110100113}suptaM shibiramaavishya paaNDuunaaM kadanaM kR^itam.h .. \SC.. \EN{0110100121}paaJNchaalaa nihataaH sarve dhR^ishhTadyumna purogamaaH . \EN{0110100123}drupadasyaatmajaashchaiva draupadeyaashcha paatitaaH .. \SC.. \EN{0110100131}tathaa vishasanaM kR^itvaa putra shatru gaNasya te . \EN{0110100133}praadravaama raNe sthaatuM na hi shakyaamahe trayaH .. \SC.. \EN{0110100141}te hi shuuraa maheshhvaasaaH kshiprameshhyanti paaNDavaaH . \EN{0110100143}amarshha vashamaapannaa vairaM pratijihiirshhavaH .. \SC.. \EN{0110100151}nihataan.h aatmajaan.h shrutvaa pramattaan.h purushha R^ishhabhaaH . \EN{0110100153}niniishhantaH padaM shuuraaH kshiprameva yashasvini .. \SC.. \EN{0110100161}paaNDuunaaM kilbishhaM kR^itvaa sa.nsthaatuM notsahaamahe . \EN{0110100163}anujaaniihi no raaGYi maa cha shoke manaH kR^ithaaH .. \SC.. \EN{0110100171}raaja.nstvamanujaaniihi dhairyamaatishhTha chottamam.h . \EN{0110100173}nishhThaa.antaM pashya chaapi tvaM kshatra dharmaM cha kevalam.h .. \SC.. \EN{0110100181}ityevaM uktvaa raajaanaM kR^itvaa chaabhipradakshiNam.h . \EN{0110100183}kR^ipashcha kR^ita varmaa cha droNa putrashcha bhaarata .. \SC.. \EN{0110100191}avekshamaaNaa raajaanaM dhR^itaraashhTraM maniishhiNam.h . \EN{0110100193}ga.ngaamanu mahaatmaanastuurNamashvaan.h achodayan.h .. \SC.. \EN{0110100201}apakramya tu te raajan.h sarvaiva mahaa rathaaH . \hash \EN{0110100203}aamantryaanyonyaM udvignaastridhaa te prayayustataH .. \SC.. \EN{0110100211}jagaama haastina puraM kR^ipaH shaaradvatastadaa . \EN{0110100213}svameva raashhTraM haardikyo drauNirvyaasaashramaM yayau .. \SC.. \EN{0110100221}evaM te prayayurviiraa viikshamaaNaaH parasparam.h . \EN{0110100223}bhayaartaaH paaNDu putraaNaamaagaskR^itvaa mahaatmanaam.h .. \SC.. \EN{0110100231}sametya viiraa raajaanaM tadaa tvanudite ravau . \EN{0110100233}viprajagmurmahaa raaja yathechchhakamariM damaaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %23 \EN{0110110011.hateshhu}sarva sainyeshhu dharma raajo yudhishhThiraH . {v} \EN{0110110013}shushruve pitaraM vR^iddhaM niryaataM gaja saahvayaat.h .. \SC.. \EN{0110110021}so.abhyayaat.h putra shokaartaH putra shoka pariplutam.h . \EN{0110110023}shochamaano mahaa raaja bhraatR^ibhiH sahitastadaa .. \SC.. \EN{0110110031}anviiyamaano viireNa daashaarheNa mahaatmanaa . \EN{0110110033}yuyudhaanena cha tathaa tathaiva cha yuyutsunaa .. \SC.. \EN{0110110041}tamanvagaat.h suduHkhaartaa draupadii shoka karshitaa . \EN{0110110043}saha paaJNchaala yoshhidbhiryaastatraasan.h samaagataaH .. \SC.. \EN{0110110051}sa ga.ngaamanu vR^indaani striiNaaM bharata sattama . \EN{0110110053}kurariiNaamivaartaanaaM kroshantiinaaM dadarsha ha .. \SC.. \EN{0110110061}taabhiH parivR^ito raajaa rudatiibhiH sahasrashaH . \EN{0110110063}uurdhva baahubhiraartaabhirbruvatiibhiH priyaapriye .. \SC.. \EN{0110110071}kva nu dharmaGYataa raaGYaH kva nu saa.adya nR^isha.nsataa . \EN{0110110073}yadaa.avadhiit.h pitR^In.h bhraatR^In.h guruun.h putraan.h sakhiin.h api .. \SC.. \EN{0110110081}ghaatayitvaa kathaM droNaM bhiishhmaM chaapi pitaamaham.h . \EN{0110110083}manaste abhuun.h mahaa baaho hatvaa chaapi jayad.h ratham.h .. \SC.. \EN{0110110091}kiM nu raajyena te kaaryaM pitR^In.h bhraatR^In.h apashyataH . \EN{0110110093}abhimanyuM cha durdharshhaM draupadeyaa.nshcha bhaarata .. \SC.. \EN{0110110101}atiitya taa mahaa baahuH kroshantiiH kurariiriva . \EN{0110110103}vavande pitaraM jyeshhThaM dharma raajo yudhishhThiraH .. \SC.. \EN{0110110111}tato.abhivaadya pitaraM dharmeNaamitra karshanaaH . \EN{0110110113}nyavedayanta naamaani paaNDavaaste api sarvashaH .. \SC.. \EN{0110110121}tamaatmajaanta karaNaM pitaa putra vadhaarditaH . \EN{0110110123}apriiyamaaNaH shokaartaH paaNDavaM parishhasvaje .. \SC.. \EN{0110110131}dharma raajaM parishhvajya saantvayitvaa cha bhaarata . \EN{0110110133}dushhTaatmaa bhiimamanvaichchhad.h didhakshuriva paavakaH .. \SC.. \EN{0110110141}sa kopa paavakastasya shoka vaayu samiiritaH . \EN{0110110143}bhiimasena mayaM daavaM didhakshuriva dR^ishyate .. \SC.. \EN{0110110151}tasya sa.nkalpamaaGYaaya bhiimaM pratyashubhaM hariH . \EN{0110110153}bhiimamaakshipya paaNibhyaaM pradadau bhiimamaayasam.h .. \SC.. \EN{0110110161}praag.h eva tu mahaa buddhirbuddhvaa tasye.ngiraM hariH . \EN{0110110163}saMvidhaanaM mahaa praaGYastatra chakre janaardanaH .. \SC.. \EN{0110110171}taM tu gR^ihyaiva paaNibhyaaM bhiimasenamayasmayam.h . \EN{0110110173}babhaJNja balavaan.h raajaa manyamaano vR^ikodaram.h .. \SC.. \EN{0110110181}naagaayuta bala praaNaH sa raajaa bhiimamaayasam.h . \EN{0110110183}bha.nktvaa vimathitoraskaH susraava rudhiraM mukhaat.h .. \SC.. \EN{0110110191}tataH papaata medinyaaM tathaiva rudhirokshitaH . \EN{0110110193}prapushhpitaagra shikharaH paarijaataiva drumaH .. \SC.. \hash \EN{0110110201}paryagR^ihNata taM vidvaan.h suuto gaavalgaNistadaa . \EN{0110110203}maivamityabraviichchainaM shamayan.h saantvayann.h iva .. \SC.. \EN{0110110211}sa tu kopaM samutsR^ijya gata manyurmahaa manaaH . \EN{0110110215}haa haa bhiimeti chukrosha bhuuyaH shoka samanvitaH .. \SC.. \EN{0110110221}taM viditvaa gata krodhaM bhiimasena vadhaarditam.h . \EN{0110110223}vaasudevo varaH pu.nsaamidaM vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110110231}maa shucho dhR^ita raashhTra tvaM naishha bhiimastvayaa hataH . \EN{0110110233}aayasii pratimaa hyeshhaa tvayaa raajan.h nipaatitaa .. \SC.. \EN{0110110241}tvaaM krodha vashamaapannaM viditvaa bharata R^ishhabha . \EN{0110110243}mayaa.apakR^ishhTaH kaunteyo mR^ityorda.nshhTraantaraM gataH .. \SC.. \EN{0110110251}na hi te raaja shaarduula bale tulyo.asti kashchana . \EN{0110110253}kaH saheta mahaa baaho baahvornigrahaNaM naraH .. \SC.. \EN{0110110261}yathaa.antakamanupraapya jiivan.h kashchin.h na muchyate . \EN{0110110263}evaM baahvantaraM praapya tava jiiven.h na kashchana .. \SC.. \EN{0110110271}tasmaat.h putreNa yaa saa te pratimaa kaaritaa.a.ayasii . \EN{0110110273}bhiimasya seyaM kauravya tavaivopahR^itaa mayaa .. \SC.. \EN{0110110281}putra shokaabhisa.ntaapaad.h dharmaad.h apahR^itaM manaH . \EN{0110110283}tava raajendra tena tvaM bhiimasenaM jighaa.nsasi .. \SC.. \EN{0110110291}na cha te tat.h kshamaM raajan.h hanyaastvaM yad.h vR^ikodaram.h . \EN{0110110293}na hi putraa mahaa raaja jiiveyuste kathaM chana .. \SC.. \EN{0110110301}tasmaad.h yat.h kR^itamasmaabhirmanyamaanaiH kshamaM prati . \EN{0110110303}anumanyasva tat.h sarvaM maa cha shoke manaH kR^ithaaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %30 \EN{0110120011}tatainaM upaatishhThan.h shauchaarthaM parichaarakaaH . \hash {v} \EN{0110120013}kR^ita shauchaM punashchainaM provaacha madhu suudanaH .. \SC.. \EN{0110120021}raajann.h adhiitaa vedaaste shaastraaNi vividhaani cha . \EN{0110120023}shrutaani cha puraaNaani raaja dharmaashcha kevalaaH .. \SC.. \EN{0110120031}evaM vidvaan.h mahaa praaGYa naakaarshhiirvachanaM tadaa . \EN{0110120033}paaNDavaan.h adhikaan.h jaana bale shaurye cha kaurava .. \SC.. \EN{0110120041}raajaa hi yaH sthira praGYaH svayaM doshhaan.h avekshate . \EN{0110120043}desha kaala vibhaagaM cha paraM shreyaH sa vindati .. \SC.. \EN{0110120051}uchyamaanaM cha yaH shreyo gR^ihNiite no hitaahite . \EN{0110120053}aapadaM samanupraapya sa shochatyanaye sthitaH .. \SC.. \EN{0110120061}tato.anya vR^ittamaatmaanaM samavekshasva bhaarata . \EN{0110120063}raaja.nstvaM hyavidheyaatmaa duryodhana vashe sthitaH .. \SC.. \EN{0110120071}aatmaaparaadhaad.h aayastastat.h kiM bhiimaM jighaa.nsasi . \EN{0110120073}tasmaat.h samyachchha kopaM tvaM svamanusmR^itya dushhkR^itam.h .. \SC.. \EN{0110120081}yastu taaM spardhayaa kshudraH paaJNchaaliimaanayat.h sabhaam.h . \EN{0110120083}sa hato bhiimasenena vairaM pratichikiirshhataa .. \SC.. \EN{0110120091}aatmano.atikramaM pashya putrasya cha duraatmanaH . \EN{0110120093}yad.h anaagasi paaNDuunaaM parityaagaH paraM tapa .. \SC.. \EN{0110120101}evaM uktaH sa kR^ishhNena sarvaM satyaM janaadhipa . \EN{0110120103}uvaacha devakii putraM dhR^ita raashhTro mahii patiH .. \SC.. \EN{0110120111}evametan.h mahaa baaho yathaa vadasi maadhava . \EN{0110120113}putra snehastu dharmaatman.h dhairyaan.h maaM samachaalayat.h .. \SC.. \EN{0110120121}dishhTyaa tu purushha vyaaghro balavaan.h satya vikramaH . \EN{0110120123}tvad.h gupto naagamat.h kR^ishhNa bhiimo baahvantaraM mama .. \SC.. \EN{0110120131}idaaniiM tvahamekaagro gata manyurgata jvaraH . \EN{0110120133}madhyamaM paaNDavaM viiraM sprashhTumichchhaami keshava .. \SC.. \EN{0110120141}hateshhu paarthivendreshhu putreshhu nihateshhu cha . \EN{0110120143}paaNDu putreshhu me sharma priitishchaapyavatishhThate .. \SC.. \EN{0110120151}tataH sa bhiimaM cha dhana.njayaM cha . maadryaashcha putrau purushha praviirau . \EN{0110120153}pasparsha gaatraiH prarudan.h sugaatraan.h . aashvaasya kalyaaNaM uvaacha chainaan.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %15 \EN{0110130011}dhR^ita raashhTraabhyanuGYaataastataste kuru pu.ngavaaH . {b} \EN{0110130013}abhyayurbhraataraH sarve gaandhaariiM saha keshavaaH .. \SC.. \EN{0110130021}tato GYaatvaa hataamitraM dharma raajaM yudhishhThiram.h . \EN{0110130023}gaandhaarii putra shokaartaa shaptumaichchhad.h aninditaa .. \SC.. \EN{0110130031}tasyaaH paapamabhipraayaM viditvaa paaNDavaan.h prati . \EN{0110130033}R^ishhiH satyavatii putraH praag.h eva samabudhyata .. \SC.. \EN{0110130041}sa ga.ngaayaaM upaspR^ishya puNya gandhaM payaH shuchi . \EN{0110130043}taM deshaM upasaMpede parama R^ishhirmano javaH .. \SC.. \EN{0110130051}divyena chakshushhaa pashyan.h manasaa.anuddhatena cha . \EN{0110130053}sarva praaNa bhR^itaaM bhaavaM sa tatra samabudhyata .. \SC.. \EN{0110130061}sa snushhaamabraviit.h kaale kalya vaadii mahaa tapaaH . \EN{0110130063}shaapa kaalamavaakshipya shama kaalaM udiirayan.h .. \SC.. \EN{0110130071}na kopaH kaaNDave kaaryo gaandhaari shamamaapnuhi . \EN{0110130073}rajo nigR^ihyataametat.h shR^iNu chedaM vacho mama .. \SC.. \EN{0110130081}uktaa.asyashhTaadashaahaani putreNa jayamichchhataa . \EN{0110130083}shivamaashaassva me maataryudhyamaanasya shatrubhiH .. \SC.. \EN{0110130091}saa tathaa yaachyamaanaa tvaM kaale kaale jayaishhiNaa . \EN{0110130093}uktavatyasi gaandhaari yato dharmastato jayaH .. \SC.. \EN{0110130101}na chaapyatiitaaM gaandhaari vaachaM te vitathaamaham.h . \EN{0110130103}smaraami bhaashhamaaNaayaastathaa praNihitaa hyasi .. \SC.. \EN{0110130111}saa tvaM dharmaM parismR^itya vaachaa choktvaa manasvini . \EN{0110130113}kopaM samyachchha gaandhaari maivaM bhuuH satya vaadini .. \SC.. \EN{0110130121}bhagavan.h naabhyasuuyaami naitaan.h ichchhaami nashyataH . {g} \EN{0110130123}putra shokena tu balaan.h mano vihvalati iva me .. \SC.. \EN{0110130131}yathaiva kuntyaa kaunteyaa rakshitavyaastathaa mayaa . \EN{0110130133}yathaiva dhR^ita raashhTreNa rakshitavyaastathaa mayaa .. \SC.. \EN{0110130141}duryodhanaaparaadhena shakuneH saubalasya cha . \EN{0110130143}karNa duHshaasanaabhyaaM cha vR^itto.ayaM kuru sa.nkshayaH .. \SC.. \EN{0110130151}naaparaadhyati biibhatsurna cha paartho vR^ikodaraH . \EN{0110130153}nakulaH sahadevo vaa naiva jaatu yudhishhThiraH .. \SC.. \EN{0110130161}yudhyamaanaa hi kauravyaaH kR^intamaanaaH parasparam.h . \EN{0110130163}nihataaH sahitaashchaanyaistatra naastyapriyaM mama .. \SC.. \EN{0110130171}yat.h tu karmaakarod.h bhiimo vaasudevasya pashyataH . \EN{0110130173}duryodhanaM samaahuuya gadaa yuddhe mahaa manaaH .. \SC.. \EN{0110130181}shikshayaamyadhikaM GYaatvaa charantaM bahudhaa raNe . \EN{0110130183}adho naabhyaaM prahR^itavaa.nstan.h me kopamavardhayat.h .. \SC.. \EN{0110130191}kathaM nu dharmaM dharmaGYaiH samuddhishhTaM mahaatmabhiH . \EN{0110130193}tyajeyuraahave shuuraaH praaNa hetoH katha.nchana .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %19 \EN{0110140011}tat.h shrutvaa vachanaM tasyaa bhiimaseno.atha bhiitavat.h . {v} \EN{0110140013}gaandhaariiM pratyuvaachedaM vachaH saanunayaM tadaa .. \SC.. \EN{0110140021}adharmo yadi vaa dharmastraasaat.h tatra mayaa kR^itaH . \EN{0110140023}aatmaanaM traatu kaamena tan.h me tvaM kshantumarhasi .. \SC.. \EN{0110140031}na hi yuddhena putraste dharmeNa sa mahaa balaH . \EN{0110140033}shakyaH kenachid.h udyantumato vishhamamaacharam.h .. \SC.. \EN{0110140041}sainyasyaiko.avashishhTo.ayaM gadaa yuddhe cha viiryavaan.h . \EN{0110140043}maaM hatvaa na hared.h raajyamiti chaitat.h kR^itaM mayaa .. \SC.. \EN{0110140051}raaja putriiM cha paaJNchaaliimeka vastraaM rajasvalaam.h . \EN{0110140053}bhavatyaa viditaM sarvaM uktavaan.h yat.h sutastava .. \SC.. \EN{0110140061}suyodhanamasa.ngR^ihya na shakyaa bhuuH sa saaragaa . \EN{0110140063}kevalaa bhoktumasmaabhiratashchaitat.h kR^itaM mayaa .. \SC.. \EN{0110140071}tachchaapyapriyamasmaakaM putraste samupaacharat.h . \EN{0110140073}draupadyaa yat.h sabhaa madhye savyaM uurumadarshayat.h .. \SC.. \EN{0110140081}tatraiva vadhyaH so.asmaakaM duraachaaro.aMba te sutaH . \EN{0110140083}dharma raajaaGYayaa chaiva sthitaaH sma samaye tadaa .. \SC.. \EN{0110140091}vairaM uddhukshitaM raaGYi putreNa tava tan.h mahat.h . \EN{0110140093}kleshitaashcha vane nityaM tataitat.h kR^itaM mayaa .. \SC.. \hash \EN{0110140101}vairasyaasya gataH paaraM hatvaa duryodhanaM raNe . \EN{0110140103}raajyaM yudhishhThiraH praapto vayaM cha gata manyavaH .. \SC..10 \EN{0110140111}na tasyaishha vadhastaata yat.h prasha.nsasi me sutam.h . {gaandhaarii} \EN{0110140113}kR^itavaa.nshchaapi tat.h sarvaM yad.h idaM bhaashhase mayi .. \SC.. \EN{0110140121}hataashve nakule yat.h tad.h vR^ishhasenena bhaarata . \EN{0110140123}apibaH shoNitaM sa.nkhye duHshaasana shariirajam.h .. \SC.. \EN{0110140131}sadbhirvigarhitaM ghoramanaarya jana sevitam.h . \EN{0110140133}kruuraM karmaakaroH kasmaat.h tad.h ayuktaM vR^ikodara .. \SC.. \EN{0110140141}anyasyaapi na paatavyaM rudhiraM kiM punaH svakam.h . {bhiima} \EN{0110140143}yathaivaatmaa tathaa bhraataa visheshho naasti kashchana .. \SC.. \EN{0110140151}rudhiraM na vyatikraamad.h danta oshhThaM me aMba maa shuchaH . \EN{0110140153}vaivasvatastu tad.h veda hastau me rudhirokshitau .. \SC.. \EN{0110140161}hataashvaM nakulaM dR^ishhTvaa vR^ishhasenena samyuge . \EN{0110140163}bhraatR^INaaM saMprahR^ishhTaanaaM traasaH sa.njanito mayaa .. \SC.. \EN{0110140171}kesha paksha paraamarshe draupadyaa dyuuta kaarite . \EN{0110140173}krodhaad.h yad.h abruvaM chaahaM tachcha me hR^idi vartate .. \SC.. \EN{0110140181}kshatra dharmaachchyuto raaGYi bhaveyaM shaasvatiiH samaaH . \EN{0110140183}pratiGYaaM taamanistiirya tatastat.h kR^itavaan.h aham.h .. \SC.. \hash \EN{0110140191}na maamarhasi gaandhaari doshheNa parisha.nkitum.h . \EN{0110140193}anigR^ihya puraa putraan.h asmaasvanapakaarishhu .. \SC.. \EN{0110140201}vR^iddhasyaasya shataM putraan.h nighna.nstvamaparaajitaH . {g} \EN{0110140203}kasmaan.h na sheshhayaH ka.nchid.h yenaalpamaparaadhitam.h .. \SC.. \EN{0110140211}sa.ntaanamaavayostaata vR^iddhayorhR^ita raajyayoH . \EN{0110140213}akthamandha dvayasyaasya yashhTirekaa na varjitaa .. \SC.. \EN{0110140221}sheshhe hyavasthite taata putraaNaamantake tvayi . \EN{0110140223}na me duHkhaM bhaved.h etad.h yadi tvaM dharmamaacharaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %22 \hash \EN{0110150011}evaM uktvaa tu gaandhaarii yudhishhThiramapR^ichchhata . {v} \EN{0110150013}kva sa raajeti sa krodhaa putra pautra vadhaarditaa .. \SC.. \EN{0110150021}taamabhyagachchhad.h raajendro vepamaanaH kR^itaaJNjaliH . \EN{0110150023}yudhishhThiraidaM chainaaM madhuraM vaakyamabraviit.h .. \SC.. \hash \EN{0110150031}putra hantaa nR^isha.nso.ahaM tava devi yudhishhThiraH . \EN{0110150033}shaapaarhaH pR^ithivii naashe hetu bhuutaH shapasva maam.h .. \SC.. \EN{0110150041}na hi me jiivitenaartho na raajyena dhanena vaa . \EN{0110150043}taadR^ishaan.h suhR^ido hatvaa muuDhasyaasya suhR^id.h druhaH .. \SC.. \EN{0110150051}tamevaM vaadinaM bhiitaM sa.nnikarshha gataM tadaa . \EN{0110150053}novaacha ki.nchid.h gaandhaarii niHshvaasa paramaa bhR^isham.h .. \SC.. \EN{0110150061}tasyaavanata dehasya paadayornipatishhyataH . \EN{0110150063}yudhishhThirasya nR^ipaterdharmaGYaa dharma darshinii . \EN{0110150065}a.ngulyagraaNi dadR^ishe devii paTTaantareNa saa .. \SC.. \EN{0110150071}tataH sa ku nakii bhuuto darshaniiya nakho nR^ipaH . \EN{0110150073}taM dR^ishhTvaa chaarjuno.agachchhad.h vaasudevasya pR^ishhThataH .. \SC.. \EN{0110150081}evaM sa.ncheshhTamaanaa.nstaan.h itashchetashcha bhaarata . \EN{0110150083}gaandhaarii vigata krodhaa saantvayaamaasa maatR^ivat.h .. \SC.. \EN{0110150091}tayaa te samanuGYaataa maataraM viira maataram.h . \EN{0110150093}abhyagachchhanta sahitaaH pR^ithaaM pR^ithula vakshasaH .. \SC.. \EN{0110150101}chirasya dR^ishhTvaa putraan.h saa putraadhibhirabhiplutaa . \EN{0110150103}baashhpamaahaarayad.h devii vastreNaavR^itya vai mukham.h .. \SC.. \EN{0110150111}tato baashhpaM samutsR^ijya saha putraistathaa pR^ithaa . \EN{0110150113}apashyad.h etaan.h shastra oghairbahudhaa parivikshataan.h .. \SC.. \EN{0110150121}saa taan.h ekaikashaH putraan.h sa.nspR^ishantii punaH punaH . \EN{0110150123}anvashochanta duHkhaartaa draupadiiM cha hataatmajaam.h . \EN{0110150125}rudatiimatha paaJNchaaliiM dadarsha patitaaM bhuvi .. \SC.. \EN{0110150131}aarye pautraaH kva te sarve saubhadra sahitaa gataaH . {Dr} \EN{0110150133}na tvaaM te adyaabhigachchhanti chira dR^ishhTaaM tapasviniim.h . \EN{0110150135}kiM nu raajyena vai kaaryaM vihiinaayaaH sutairmama .. \SC.. \EN{0110150141}taaM samaashvaasayaamaasa pR^ithaa pR^ithula lochanaa . {v} \EN{0110150143}utthaapya yaaGYaseniiM tu rudatiiM shoka karshitaam.h .. \SC..14 \EN{0110150151}tayaiva sahitaa chaapi putrairanugataa pR^ithaa . \EN{0110150153}abhyagachchhata gaandhaariimaartaamaartataraa svayam.h .. \SC.. \EN{0110150161}taaM uvaachaatha gaandhaarii saha vadhvaa yashasviniim.h . \EN{0110150163}maivaM putri iti shokaartaa pashya maamapi duHkhitaam.h .. \SC.. \EN{0110150171}manye loka vinaasho.ayaM kaala paryaaya choditaH . \EN{0110150173}avashya bhaavii saMpraaptaH svabhaavaal loma harshhaNaH .. \SC.. \EN{0110150181}idaM tat.h samanupraaptaM vidurasya vacho mahat.h . \EN{0110150183}asiddhaanunaye kR^ishhNe yad.h uvaacha mahaa matiH .. \SC.. \EN{0110150191}tasminn.h aparihaarye arthe vyatiite cha visheshhataH . \EN{0110150193}maa shucho na hi shochyaaste sa.ngraame nidhanaM gataaH .. \SC.. \EN{0110150201}yathaiva tvaM tathaivaahaM ko vaa maa.a.ashvaasayishhyati . \EN{0110150203}mamaiva hyaparaadhena kulamagryaM vinaashitam.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %20 \EN{0110160011}evaM uktvaa tu gaandhaarii kuruuNaamaavikartanam.h . {v} \EN{0110160013}apashyat.h tatra tishhThantii sarvaM divyena chakshushhaa .. \SC.. \EN{0110160021}pati vrataa mahaa bhaagaa samaana vrata chaariNii . \EN{0110160023}ugreNa tapasaa yuktaa satataM satya vaadinii .. \SC.. \EN{0110160031}vara daanena kR^ishhNasya maharshheH puNya karmaNaH . \EN{0110160033}divya GYaana balopetaa vividhaM paryadevayat.h .. \SC.. \EN{0110160041}dadarsha saa buddhimatii duuraad.h api yathaa.antike . \EN{0110160043}raNaajiraM nR^i viiraaNaamadbhutaM loma harshhaNam.h .. \SC.. \EN{0110160051}asthi kesha paristiirNaM shoNita ogha pariplutam.h . \EN{0110160053}shariirairbahu saahasrairvinikiirNaM samantataH .. \SC.. \EN{0110160061}gajaashva ratha yodhaanaamaavR^itaM rudhiraavilaiH . \EN{0110160063}shariirairbahu saahasrairvinikiirNaM samantataH .. \SC.. \EN{0110160071}gajaashva nara viiraaNaaM niHsattvairabhisaMvR^itam.h . \EN{0110160073}sR^igaala baDa kaakola ka.nka kaaka nishhevitam.h .. \SC.. \EN{0110160081}rakshasaaM purushhaadaanaaM modanaM kuraraakulam.h . \EN{0110160083}ashivaabhiH shivaabhishcha naaditaM gR^idhra sevitam.h .. \SC.. \EN{0110160091}tato vyaasaabhyanuGYaato dhR^itaraashhTro mahii patiH . \EN{0110160093}paaNDu putraashcha te sarve yudhishhThira purogamaaH .. \SC.. \EN{0110160101}vaasudevaM puraskR^itya hata bandhuM cha paarthivam.h . \EN{0110160103}kuru striyaH samaasaadya jagmuraayodhanaM prati .. \SC.. \EN{0110160111}samaasaadya kuru kshetraM taaH striyo nihateshvaraaH . \EN{0110160113}apashyanta hataa.nstatra putraan.h bhraatR^In.h pitR^In.h patiin.h .. \SC.. \EN{0110160121}kravyaadairbhakshyamaaNaan.h vai gomaayu baDa vaayasaiH . \EN{0110160123}bhuutaiH pishaachai rakshobhirvividhaishcha nishaa charaiH .. \SC.. \EN{0110160131}rudraakriiDa nibhaM dR^ishhTvaa tadaa vishasanaM striyaH . \EN{0110160133}mahaa.arhebhyo.atha yaanebhyo vikroshantyo nipetire .. \SC.. \EN{0110160141}adR^ishhTa puurvaM pashyantyo duHkhaartaa bharata striyaH . \EN{0110160143}shariireshhvaskhalann.h anyaa nyapata.nshchaaparaa bhuvi .. \SC.. \EN{0110160151}shraantaanaaM chaapyanaathaanaaM naasiit.h kaachana chetanaa . \EN{0110160153}paaJNchaala kura yoshhaaNaaM kR^ipaNaM tad.h abhuun.h mahat.h .. \SC.. \EN{0110160161}duHkhopahata chittaabhiH samantaad.h anunaaditam.h . \EN{0110160163}dR^ishhTvaa.a.ayodhanamatyugraM dharmaGYaa subalaatmajaa .. \SC.. \EN{0110160171}tataH saa puNDariikaakshamaamantrya purushhottamam.h . \EN{0110160173}kuruuNaaM vaishasaM dR^ishhTvaa duHkhaad.h vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110160181}pashyaitaaH puNDariikaaksha snushhaa me nihateshvaraaH . \EN{0110160183}prakiirNa keshaaH kroshantiiH kurariiriva maadhava .. \SC.. \EN{0110160191}amuustvabhisamaagamya smarantyo bharata R^ishhabhaan.h . \EN{0110160193}pR^ithag.h evaabhyadhaavanta putraan.h bhraatR^In.h pitR^In.h patiin.h .. \SC.. \EN{0110160201}viirasuubhirmahaa baaho hata putraabhiraavR^itam.h . \EN{0110160203}kvachichcha viira patniibhirhata viiraabhiraakulam.h .. \SC.. \EN{0110160211}shobhitaM purushha vyaaghrairbhiishhma karNaabhimanyubhiH . \EN{0110160213}droNa drupada shalyaishcha jvaladbhiriva paavakaiH .. \SC.. \EN{0110160221}kaaJNchanaiH kavachairnishhkairmaNibhishcha mahaatmanaam.h . \EN{0110160223}a.ngadairhasta keyuuraiH sragbhishcha samala.nkR^itam.h .. \SC.. \EN{0110160231}viira baahu visR^ishhTaabhiH shaktibhiH parighairapi . \EN{0110160233}khaDgaishcha vimalaistiikshNaiH sa sharaishcha sharaasanaiH .. \SC.. \EN{0110160241}kravyaada sa.nghairmuditaistishhThadbhiH sahitaiH kvachit.h . \EN{0110160243}kvachid.h aakriiDamaanaishcha shayaanairaparaiH kvachit.h .. \SC.. \EN{0110160251}etad.h evaM vidhaM viira saMpashyaayodhanaM vibho . \EN{0110160253}pashyamaanaa cha dahyaami shokenaahaM janaardana .. \SC.. \EN{0110160261}paaJNchaalaanaaM kuruuNaaM cha vinaashaM madhu suudana . \EN{0110160263}paJNchaanaamiva bhuutaanaaM naahaM vadhamachintayam.h .. \SC.. \EN{0110160271}taan.h suparNaashcha gR^idhraashcha nishhkarshhantyasR^ig.h ukshitaan.h . \EN{0110160273}nigR^ihya kavacheshhu ugraa bhakshayanti sahasrashaH .. \SC.. \EN{0110160281}jayadrathasya karNasya tathaiva droNa bhiishhmayoH . \EN{0110160283}abhimanyorvinaashaM cha kashchintayitumarhati .. \SC.. \EN{0110160291}avadhya kalpaan.h nihataan.h dR^ishhTvaa.ahaM madhu suudana . \EN{0110160293}gR^idhra ka.nka baDa shyena shva sR^igaalaadanii kR^itaan.h .. \SC..( adana) \EN{0110160301}amarshha vashamaapannaan.h duryodhana vashe sthitaan.h . \EN{0110160303}pashyemaan.h purushha vyaaghraan.h sa.nshaantaan.h paavakaan.h iva .. \SC.. \EN{0110160311}shayanaanyu uchitaaH sarve mR^iduuni vimalaani cha . \EN{0110160313}vipannaaste adya vasudhaaM vivR^itaamadhisherate .. \SC.. \EN{0110160321}bandibhiH satataM kaale stuvadbhirabhinanditaaH . \EN{0110160323}shivaanaamashivaa ghoraaH shR^iNvanti vividhaa giraH .. \SC.. \EN{0110160331}ye puraa sherate viiraaH shayaneshhu yashasvinaH . \EN{0110160333}chandanaaguru digdhaa.ngaaste adya paa.nsushhu sherate .. \SC.. \EN{0110160341}teshhaamaabharaNaanyete gR^idhra gomaayu vaayasaaH . \EN{0110160343}aakshipantyashivaa ghoraa vinadantaH punaH punaH .. \SC.. \EN{0110160351}chaapaani vishikhaan.h piitaan.h nistri.nshaan.h vimalaa gadaa . \EN{0110160353}yuddhaabhimaaninaH priitaa jiivantaiva bibhrati .. \SC.. \hash \EN{0110160361}suruupa varNaa bahavaH kravyaadairavaghaTTitaaH . \EN{0110160363}R^ishhabha pratiruupaakshaaH sherate harita srajaH .. \SC.. \EN{0110160371}apare punaraalinDgya gadaaH parigha baahavaH . \EN{0110160373}sherate abhimukhaaH shuuraa dayiteva yoshhitaH .. \SC.. \hash \EN{0110160381}bibhrataH kavachaanyanye vimalaanyaayudhaani cha . \EN{0110160383}na dharshhayanti kravyaadaa jiivanti iti janaardana .. \SC.. \EN{0110160391}kravyaadaiH kR^ishhyamaaNaanaamapareshhaaM mahaatmanaam.h . \EN{0110160393}shaata kauMbhyaH srajashchitraa viprakiirNaaH samantataH .. \SC.. \EN{0110160401}ete gomaayavo bhiimaa nihataanaaM yashasvinaam.h . \EN{0110160403}kaNThaantara gataan.h haaraan.h aakshipanti sahasrashaH .. \SC.. \EN{0110160411}sarveshhvapara raatreshhu yaan.h anandanta bandinaH . \EN{0110160413}stutibhishcha paraardhyaabhirupachaaraishcha shikshitaaH .. \SC.. \EN{0110160421}taan.h imaaH paridevanti duHkhaartaaH paramaa.nganaaH . \EN{0110160423}kR^ipaNaM vR^ishhNi shaarduula duHkha shokaarditaa bhR^isham.h .. \SC.. \EN{0110160431}raktotpala vanaani iva vibhaanti ruchiraaNi vai . \EN{0110160433}mukhaani parama striiNaaM parishushhkaaNi keshava .. \SC.. \EN{0110160441}ruditoparataa hyetaa dhyaayantyaH saMpariplutaaH . \EN{0110160443}kuru striyo.abhigachchhanti tena tenaiva duHkhitaaH .. \SC.. \EN{0110160451}etaanyaaditya varNaani tapaniiya nibhaani cha . \EN{0110160453}roshha rodana taamraaNi vaktraaNi kuru yoshhitaam.h .. \SC.. \EN{0110160461}aa saama paripuurNaarthaM nishamya paridevitam.h . \EN{0110160463}itaretara sa.nkrandaan.h na vijaananti yoshhitaH .. \SC.. \EN{0110160471}etaa diirghamivochchhvasya vikrushya cha vilapya cha . \EN{0110160473}vispandamaanaa duHkhena viiraa jahati jiivitam.h .. \SC.. \EN{0110160481}bahvyo dR^ishhTvaa shariiraaNi kroshanti vilapanti cha . \EN{0110160483}paaNibhishchaaparaa ghnanti shiraa.nsi mR^idu paaNayaH .. \SC.. \EN{0110160491}shirobhiH patitairhastaiH sarvaa.ngairyuuthashaH kR^itaiH . \EN{0110160493}itaretara saMpR^iktairaakiirNaa bhaati medinii .. \SC.. \EN{0110160501}vishiraskaan.h atho kaayaan.h dR^ishhTvaa ghoraabhinandinaH . \EN{0110160503}muhyantyanuchitaa naaryo videhaani shiraa.nsi cha .. \SC.. \EN{0110160511}shiraH kaayena sa.ndhaaya prekshamaaNaa vichetasaH . \EN{0110160513}apashyantyo paraM tatra nedamasyeti duHkhitaaH .. \SC.. \EN{0110160521}baahu uuru charaNaan.h anyaan.h vishikhonmathitaan.h pR^ithak.h . \EN{0110160523}sa.ndadhatyo.asukhaavishhTaa muurchhantyetaaH punaH punaH .. \SC.. \EN{0110160531}utkR^itta shirasashchaanyaan.h vijagdhaan.h mR^iga pakshibhiH . \EN{0110160533}dR^ishhTvaa kaashchin.h na jaananti bhartR^In.h bharata yoshhitaH .. \SC.. \EN{0110160541}paaNibhishchaaparaa ghnanti shiraa.nsi madhu suudana . \EN{0110160543}prekshya bhraatR^In.h pitR^In.h putraan.h patii.nshcha nihataan.h paraiH .. \SC.. \EN{0110160551}baahubhishcha sa khaDgaishcha shirobhishcha sa kuNDalaiH . \EN{0110160553}agamya kalpaa pR^ithivii maa.nsa shoNita kardamaa .. \SC.. \EN{0110160561}na duHkheshhu uchitaaH puurvaM duHkhaM gaahantyaninditaaH . \EN{0110160563}bhraatR^ibhiH pitR^ibhiH putrairupakiirNaaM vasu.ndharaam.h .. \SC.. \EN{0110160571}yuuthaani iva kishoriiNaaM sukeshiinaaM janaardana . \EN{0110160573}snushhaaNaaM dhR^itaraashhTrasya pashya vR^indaanyanekashaH .. \SC.. \EN{0110160581}ato duHkhataraM kuM nu keshava pratibhaati me . \EN{0110160583}yad.h imaaH kurvate sarvaa ruupaM uchchaavachaM striyaH .. \SC.. \EN{0110160591}nuunamaacharitaM paapaM mayaa puurveshhu janmasu . \EN{0110160593}yaa pashyaami hataan.h putraan.h pautraan.h bhraatR^I.nshcha keshava . \EN{0110160595}evamaartaa vilapatii dadarsha nihataM sutam.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %59 \EN{}{vaishaMpaayana} \EN{0110170011}tato duryodhanaM dR^ishhTvaa gaandhaarii shoka karshitaa . \EN{0110170013}sahasaa nyapatad.h bhuumau chhinneva kadalii vane .. \SC.. \EN{0110170021}saa tu labdhvaa punaH sa.nGYaaM vikrushya cha punaH punaH . \EN{0110170023}duryodhanamabhiprekshya shayaanaM rudhirokshitam.h .. \SC.. \EN{0110170031}parishhvajya cha gaandhaarii kR^ipaNaM paryadevayat.h . \EN{0110170033}haa haa putreti gaandhaarii vilalaapaakulendriyaa .. \SC.. \EN{0110170041}suguuDha jatru vipulaM haara nishhka nishhevitam.h . \EN{0110170043}vaariNaa netrajenoraH siJNchantii shoka taapitaa .. \SC.. \EN{0110170045}samiipasthaM hR^ishhiikeshamidaM vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110170051}upasthite smin.h sa.ngraame GYaatiinaaM sa.nkshaye vibho . \EN{0110170053}maamayaM praaha vaarshhNeya praaJNjalirnR^ipa sattamaH . \EN{0110170055}asmin.h GYaati samuddharshhe jayamaMbaa braviitu me .. \SC.. \EN{0110170061}ityukte jaanatii sarvamahaM svaM vyasanaagamam.h . \EN{0110170063}abruvaM purushha vyaaghra yato dharmastato jayaH .. \SC.. \EN{0110170071}yathaa na yudhyamaanastvaM saMpramuhyasi putraka . \EN{0110170073}dhruvaM shaastra jitaam.h.N llokaan.h praaptaa.asyamaravad.h vibho .. \SC.. \EN{0110170081}ityevamabruvaM puurvaM nainaM shochaami vai prabho . \EN{0110170083}dhR^itaraashhTraM tu shochaami kR^ipaNaM hata baandhavam.h .. \SC.. \EN{0110170091}amarshhaNaM yudhaaM shreshhThaM kR^itaastraM yuddha durmadam.h . \EN{0110170093}shayaanaM viira shayane pashya maadhava me sutam.h .. \SC.. \EN{0110170101}yo.ayaM muurdhaavasiktaanaamagre yaati paraM tapaH . \EN{0110170103}so.ayaM paa.nsushhu shete adya pashya kaalasya paryayam.h .. \SC..10 \EN{0110170111}dhruvaM duryodhano viiro gatiM nasulabhaaM gataH . \EN{0110170113}tathaa hyabhimukhaH shete shayane viira sevite .. \SC.. \EN{0110170121}yaM puraa paryupaasiinaa ramayanti mahii kshitaH . \EN{0110170123}mahii talasthaM nihataM gR^idhraastaM paryupaasate .. \SC.. \EN{0110170131}yaM puraa vyajanairagryairupaviijanti yoshhitaH . \EN{0110170133}tamadya paksha vyajanairupaviijanti pakshiNaH .. \SC.. \EN{0110170141}eshha shete mahaa baahurbalavaan.h satya vikramaH . \EN{0110170143}si.nheneva dvipaH sa.nkhye bhiima senena paatitaH .. \SC.. \EN{0110170151}pashya duryodhanaM kR^ishhNa shayaanaM rudhirokshitam.h . \EN{0110170153}nihataM bhiima senena gadaaM udyamya bhaarata .. \SC.. \EN{0110170161}akshauhiNiirmahaa baahurdasha chaikaaM cha keshava . \EN{0110170163}anayad.h yaH puraa sa.nkhye so.anayaan.h nidhanaM gataH .. \SC.. \EN{0110170171}eshha duryodhanaH shete maheshhvaaso mahaa rathaH . \EN{0110170173}shaarduulaiva si.nhena bhiima senena paatitaH .. \SC.. \EN{0110170181}viduraM hyavamanyaishha pitaraM chaiva manda bhaak.h . \EN{0110170183}baalo vR^iddhaavamaanena mando mR^ityu vashaM gataH .. \SC.. \EN{0110170191}niHsapatnaa mahii yasya trayodasha samaaH sthitaa . \EN{0110170193}sa shete nihato bhuumau putro me pR^ithivii patiH .. \SC.. \EN{0110170201}apashyaM kR^ishhNa pR^ithiviiM dhaartaraashhTraanushaasanaat.h . \EN{0110170203}puurNaaM hasti gavaashvasya vaarshhNeya na tu tachchiram.h .. \SC..20 \EN{0110170211}taamevaadya mahaa baaho pashyaamyanyaanushaasanaat.h . \EN{0110170213}hiinaaM hasti gavaashvena kiM nu jiivaami maadhava .. \SC.. \EN{0110170221}idaM kR^ichchhrataraM pashya putrasyaapi vadhaan.h mama . \EN{0110170223}yad.h imaaM paryupaasante hataan.h shuuraan.h raNe striyaH .. \SC.. \EN{0110170231}prakiirNa keshaaM sushroNiiM duryodhana bhujaa.nkagaam.h . \EN{0110170233}rukma vedii nibhaaM pashya kR^ishhNa lakshmaNa maataram.h .. \SC.. \EN{0110170241}nuunameshhaa puraa baalaa jiivamaane mahaa bhuje . \EN{0110170243}bhujaavaashritya ramate subhujasya manasvinii .. \SC.. \EN{0110170251}kathaM tu shatadhaa nedaM hR^idayaM mama diiryate . \EN{0110170253}pashyantyaa nihataM putraM putreNa sahitaM raNe .. \SC..25 \EN{0110170261}putraM rudhira sa.nsiktaM upajighratyaninditaa . \EN{0110170263}duryodhanaM tu vaamoruH paaNinaa parimaarjati .. \SC.. \EN{0110170271}kiM nu shochati bhartaaraM putraM chaishhaa manasvinii . \EN{0110170273}tathaa hyavasthitaa bhaati putraM chaapyabhiviikshya saa .. \SC.. \hash \EN{0110170281}sva shiraH paJNcha shaakhaabhyaamabhihatyaayatekshaNaa . \EN{0110170283}patatyurasi viirasya kuru raajasya maadhava .. \SC.. \EN{0110170291}puNDariika nibhaa bhaati puNDariikaantara prabhaa . \EN{0110170293}mukhaM vimR^ijya putrasya bhartushchaiva tapasvinii .. \SC.. \EN{0110170301}yadi chaapyaagamaaH santi yadi vaa shrutayastathaa . \EN{0110170303}dhruvaM lokaan.h avaapto.ayaM nR^ipo baahu balaarjitaan.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %30 \EN{0110180011}pashya maadhava putraan.h me shata sa.nkhyaan.h jita klamaan.h . {gaandhaarii} \EN{0110180013}gadayaa bhiimasenena bhuuyishhThaM nihataan.h raNe .. \SC.. \EN{0110180021}idaM duHkhataraM me adya yad.h imaa mukta muurdhajaaH . \EN{0110180023}hata putraa raNe baalaaH paridhaavanti me snushhaaH .. \SC.. \EN{0110180031}praasaada tala chaariNyashcharaNairbhuushhaNaanvitaiH . \EN{0110180033}aapannaa yat.h spR^ishanti imaa rudhiraardraaM vasu.ndharaam.h .. \SC.. \EN{0110180041}gR^idhraan.h utsaarayantyashcha gomaayuun.h vaayasaa.nstathaa . \EN{0110180043}shokenaartaa vighuurNantyo matteva charantyuta .. \SC.. \hash \EN{0110180051}eshhaa.anyaa tvanavadyaa.ngii kara sammita madhyamaa . \EN{0110180053}ghoraM tad.h vaishasaM dR^ishhTvaa nipatatyatiduHkhitaa .. \SC.. \hash \EN{0110180061}dR^ishhTvaa me paarthiva sutaametaaM lakshmaNa maataram.h . \EN{0110180063}raaja putriiM mahaa baaho mano na vyupashaamyati .. \SC.. \EN{0110180071}bhraatR^I.nshchaanyaaH patii.nshchaanyaaH putraa.nshcha nihataan.h bhuvi . \EN{0110180073}dR^ishhTvaa paripatantyetaaH pragR^ihya subhujaa bhujaan.h .. \SC.. \EN{0110180081}madhyamaanaaM tu naariiNaaM vR^iddhaanaaM chaaparaajita . \EN{0110180083}aakrandaM hata bandhuunaaM daaruNe vaishase shR^iNu .. \SC.. \EN{0110180091}ratha niiDaani dehaa.nshcha hataanaaM gaja vaajinaam.h . \EN{0110180093}aashritaaH shrama mohaartaaH sthitaaH pashya mahaa bala .. \SC.. \EN{0110180101}anyaa chaapahR^itaM kaayaachchaaru kuNDalaM unnasam.h . \EN{0110180103}svasya bandhoH shiraH kR^ishhNa gR^ihiitvaa pashya tishhThati .. \SC.. \EN{0110180111}puurva jaati kR^itaM paapaM manye naaplamivaanagha . \EN{0110180113}etaabhiranavadyaabhirmayaa chaivaalpa medhayaa .. \SC.. \EN{0110180121}tad.h idaM dharma raajena yaatitaM no janaardana . \EN{0110180123}na hi naasho.asti vaarshhNeya karmaNoH shubha paapayoH .. \SC.. \EN{0110180131}pratyagra vayasaH pashya darshaniiya kuchodaraaH . \EN{0110180133}kuleshhu jaataa hriimatyaH kR^ishhNa pakshaakshi muurdhajaaH .. \SC.. \EN{0110180141}ha.nsa gadgada bhaashhiNyo duHkha shoka pramohitaaH . \EN{0110180143}saarasyaiva vaashantyaH patitaaH pashya maadhava .. \SC.. \hash \EN{0110180151}phulla padma prakaashaani puNDariikaaksha yoshhitaam.h . \EN{0110180153}anavadyaani vatraaNi tapatyasukha rashmivaan.h .. \SC.. \EN{0110180161}iirshhuuNaaM mama putraaNaaM vaasudevaavarodhanam.h . \EN{0110180163}matta maata.nga darpaaNaaM pashyantyadya pR^ithag.h janaaH .. \SC.. \EN{0110180171}shata chandraaNi charmaaNi dhvajaa.nshchaaditya sa.nnibhaan.h . \hash \EN{0110180173}raukmaaNi chaiva varmaaNi nishhkaan.h api cha kaaJNchanaan.h .. \SC.. \hash \EN{0110180181}shiirshha traaNaani chaitaani putraaNaaM me mahii tale . \EN{0110180183}pashya diiptaani govinda paavakaan.h suhutaan.h iva .. \SC.. \EN{0110180191}eshha duHshaasanaH shete shuureNaamitra ghaatinaa . \EN{0110180193}piita shoNita sarvaa.ngo bhiimasenena paatitaH .. \SC.. \EN{0110180201}gadayaa viira ghaatinyaa pashya maadhava me sutam.h . \EN{0110180203}dyuuta kleshaan.h anusmR^itya draupadyaa choditena cha .. \SC.. \EN{0110180211}uktaa hyanena paaJNchaalii sabhaayaaM dyuuta nirjitaa . \EN{0110180213}priyaM chikiirshhataa bhraatuH karNasya cha janaardana .. \SC..21 \EN{0110180221}sahaiva sahadevena nakulenaarjunena cha . \EN{0110180223}daasa bhaaryaa.asi paaJNchaali kshipraM pravisha no gR^ihaan.h .. \SC.. \EN{0110180231}tato.ahamabruvaM kR^ishhNa tadaa duryodhanaM nR^ipam.h . \EN{0110180233}mR^ityu paasha parikshiptaM shakuniM putra varjaya .. \SC.. \EN{0110180241}nibodhainaM sudurbuddhiM maatulaM kalaha priyam.h . \EN{0110180243}kshipramenaM parityajya putra shaamyasva paaNDavaiH .. \SC.. \EN{0110180251}na budhyase tvaM durbuddhe bhiimasenamamarshhaNam.h . \EN{0110180253}vaan.h naaraachairstuda.nstiikshNairuklaabhiriva kuJNjaram.h .. \SC.. \EN{0110180261}taan.h eshha rabhasaH kruuro vaak.h shalyaan.h avadhaarayan.h . \EN{0110180263}utsasarja vishhaM teshhu sarpo go vR^ishhabheshhviva .. \SC.. \EN{0110180271}eshha duHshaasanaH shete vikshipya vipulau bhujau . \EN{0110180273}nihato bhiimasenena si.nheneva mahaa R^ishhabhaH .. \SC.. \EN{0110180281}atyarthamakarod.h raudraM bhiimaseno.atyamarshhaNaH . \EN{0110180283}duHshaasanasya yat.h kruddho.apibat.h shoNitamaahave .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %28 \EN{0110190011}eshha maadhava putro me vikarNaH praaGYa sammataH . {g} \EN{0110190013}bhuumau vinihataH shete bhiimena shatadhaa kR^itaH .. \SC.. \EN{0110190021}gaja madhya gataH shete vikarNo madhu suudana . \EN{0110190023}niila megha parikshiptaH sharadi iva divaakaraH .. \SC.. \EN{0110190031}asya chaapa graheNaishha paaNiH kR^itakiNo mahaan.h . \EN{0110190033}katha.nchit.h chhidyate gR^idhrairattu kaamaistalatravaan.h .. \SC.. \EN{0110190041}asya bhaaryaa.a.amishha prepsuun.h gR^idhraan.h etaa.nstapasvinii . \EN{0110190043}vaarayatyanishaM baalaa na cha shaknoti maadhava .. \SC.. \EN{0110190051}yuvaa vR^indaarakaH shuuro vikarNaH purushha R^ishhabha . \EN{0110190053}sukhochitaH sukhaarhashcha shete paa.nsushhu maadhava .. \SC.. \EN{0110190061}karNi naaliika naaraachairbhinna marmaaNamaahave . \EN{0110190063}adyaapi na jahaatyenaM lakshNiirbharata sattamam.h .. \SC.. \EN{0110190071}eshha sa.ngraama shuureNa pratiGYaaM paalayishhyataa . \EN{0110190073}durmukho.abhimukhaH shete hato.ari gaNahaa raNe .. \SC.. \EN{0110190081}tasyaitad.h vadanaM kR^ishhNa shvaapadairardha bhakshitam.h . \EN{0110190083}vibhaatyabhyadhikaM taata saptamyaamiva chandramaaH .. \SC.. \EN{0110190091}shuurasya hi raNe kR^ishhNa yasyaananamathedR^isham.h . \EN{0110190093}sa kathaM nihato.amitraiH paa.nsuun.h grasati me sutaH .. \SC.. \EN{0110190101}yasyaahavaM mukhe saumyaa sthaataa naivopapadyate . \EN{0110190103}sa kathaM kurmukho.amitrairhato vibudha lokajit.h .. \SC.. \EN{0110190111}chitrasenaM hataM bhuumau shayaanaM madhu suudana . \EN{0110190113}dhaartaraashhTramimaM pashya pratimaanaM danushhmataam.h .. \SC.. \EN{0110190121}taM chitra maalyaabharaNaM yuvatyaH shoka karshitaaH . \EN{0110190123}kravyaada sa.nghaiH sahitaa rudantyaH paryupaasate .. \SC.. \EN{0110190131}striiNaaM rudita nirghoshhaH shvaapadaanaaM cha garjitam.h . \EN{0110190133}chitra ruupamidaM kR^ishhNa vichitraM pratibhaati me .. \SC.. \EN{0110190141}yuvaa vR^indaarako nityaM pravara strii nishhevitaH . \EN{0110190143}vivi.nshatirasau shete dhvastaH paa.nsushhu maadhava .. \SC.. \EN{0110190151}shara sa.nkR^itta varNaaNaM viiraM vishasane hatam.h . \EN{0110190153}parivaaryaasate gR^idhraaH parivi.nshaa vivi.nshatim.h .. \SC.. \EN{0110190161}pravishya samare viiraH paaNDavaanaamaniikinaam.h . \EN{0110190163}aavishya shayane shete punaH sat.h purushhochitam.h .. \SC.. \EN{0110190171}smitopapannaM sunasaM subhru taaraa.adhipopamam.h . \EN{0110190173}atiiva shubhraM vadanaM pashya kR^ishhNa vivi.nshateH .. \SC.. \EN{0110190181}yaM sma taM paryupaasante vasuM vaasava yoshhitaH . \EN{0110190183}kriiDantamiva gandharvaM deva kanyaaH sahasrashaH .. \SC.. \EN{0110190191}hantaaraM viirasenaanaaM shuuraM samiti shobhanam.h . \EN{0110190193}nibarhaNamamitraaNaaM duHsahaM vishhaheta kaH .. \SC.. \EN{0110190201}duHsahasyaitad.h aabhaati shariiraM saMvR^itaM sharaiH . \EN{0110190203}giriraatma ruhaiH phullaiH karNikaarairivaavR^itaH .. \SC.. \EN{0110190211}shaata kauMbhyaa srajaa bhaati kavachena cha bhaasvataa . \EN{0110190213}agnineva giriH shveto gataasurapi duHsahaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %21 \EN{0110200011}adhyardha guNamaahuryaM bale shaurye cha maadhava . {g} \EN{0110200013}pitraa tvayaa cha daashaarha dR^iptaM si.nhamivotkaTam.h .. \SC.. \EN{0110200021}yo bibheda chamuumeko mama putrasya durbhidaam.h . \EN{0110200023}sa bhuutvaa mR^ityuranyeshhaaM svayaM mR^ityu vashaM gataH .. \SC.. \EN{0110200031}tasyopalakshaye kR^ishhNa kaarshhNeramita tejasaH . \EN{0110200033}abhimanyorhatasyaapi prabhaa naivopashaamyati .. \SC.. \EN{0110200041}eshhaa viraaTa duhitaa snushhaa gaaNDiiva dhanvanaH . \EN{0110200043}aartaa baalaa patiM viiraM shochyaa shochatyaninditaa .. \SC.. \EN{0110200051}tameshhaa hi samaasaadya bhaaryaa bhartaaramantike . \EN{0110200053}viraaTa duhitaa kR^ishhNa paaNinaa parimaarjati .. \SC.. \EN{0110200061}tasya vaktraM upaaghraaya saubhadrasya yashasvinii . \EN{0110200063}vibuddha kamalaakaaraM kaMbu vR^itta shiro dharam.h .. \SC.. \EN{0110200071}kaamya ruupavatii chaishhaa parishhvajati bhaaminii . \EN{0110200073}lajja maanaa puraivainaM maadhviika mada muurchhitaa .. \SC.. \hash \EN{0110200081}tasya kshataja sa.ndigdhaM jaata ruupa parishhkR^itam.h . \EN{0110200083}vimuchya kavachaM kR^ishhNa shariiramabhiviikshate .. \SC.. \EN{0110200091}avekshamaaNaa taM baalaa kR^ishhNa tvaamabhibhaashhate . \EN{0110200093}ayaM te puNDariikaaksha sadR^ishaaksho nipaatitaH .. \SC.. \EN{0110200101}bale viirye cha sadR^ishastejasaa chaiva te anagha . \EN{0110200103}ruupeNa cha tavaatyarthaM shete bhuvi nipaatitaH .. \SC..10 \EN{0110200111}atyanta sukumaarasya raa.nka vaajina shaayinaH . \EN{0110200113}kachchid.h adya shariiraM te bhuumau na paritapyate .. \SC.. \EN{0110200121}maata.nga bhuja varshhmaaNau jyaa.a.akpepa kaThina tvachau . \EN{0110200123}kaaJNchanaa.ngadinau sheshhe nikshipya vipulau bhujau .. \SC.. \EN{0110200131}vyaayamya bahudhaa nuunaM sukha suptaH shramaad.h iva . \hash \EN{0110200133}evaM vilapatiimaartaaM na hi maamabhibhaashhase .. \SC.. \EN{0110200141}aaryaamaarya subhadraaM tvamimaa.nshcha tridashopamaan.h . \EN{0110200143}pitR^In.h maaM chaiva duHkhaartaaM vihaaya kva gamishhyasi .. \SC.. \EN{0110200151}tasya shoNita sa.ndigdhaan.h keshaan.h unnaamya paaNinaa . \EN{0110200153}utsa.nge vaktramaadhaaya jiivantamiva pR^ichchhati . \EN{0110200155}svasriiyaM vaasudevasya putraM gaaNDiiva dhanvanaH .. \SC.. \EN{0110200161}kathaM tvaaM raNa madhyasthaM jaghnurete mahaa rathaaH . \EN{0110200163}dhig.h astu kruura kartR^I.nstaan.h kR^ipa karNa jayadrathaan.h .. \SC.. \EN{0110200171}droNa drauNaayanii chobhau yairasi vyasanii kR^itaH . \EN{0110200173}ratha R^ishhabhaaNaaM sarveshhaaM kathamaasiit.h tadaa manaH .. \SC.. \EN{0110200181}baalaM tvaaM parivaaryaikaM mama duHkhaaya jaghnushhaam.h . \EN{0110200183}kathaM nu paaNDavaanaaM cha paaJNchaalaanaaM cha pashyataam.h . \EN{0110200185}tvaM viira nidhanaM praapto naathavaan.h sanna naathavat.h .. \SC.. \EN{0110200191}dR^ishhTvaa bahubhiraakrande nihataM tvaamanaathavat.h . \EN{0110200193}viiraH purushha shaarduulaH kathaM jiivati paaNDavaH .. \SC.. \EN{0110200201}na raajya laabho vipulaH shatruuNaaM vaa paraabhavaH . \EN{0110200203}priitaM daasyati paarthaanaaM tvaaM R^ite pushhkarekshaNa .. \SC..20 \EN{0110200211}tava shastra jitaam.h.N llokaan.h dharmeNa cha damena cha . \EN{0110200213}kshipramanvaagamishhyaami tatra maaM pratipaalaya .. \SC.. \EN{0110200221}durmaraM punarapraapte kaale bhavati kenachit.h . \EN{0110200223}yad.h ahaM tvaaM raNe dR^ishhTvaa hataM jiivaami durbhagaa .. \SC.. \EN{0110200231}kaamidaaniiM nara vyaaghra shlakshNayaa smitayaa giraa . \EN{0110200233}pitR^i loke sametyaanyaaM maamivaamantrayishhyasi .. \SC.. \EN{0110200241}nuunamapsarasaaM svarge manaa.nsi pramathishhyasi . \EN{0110200243}parameNa cha ruupeNa giraa cha smita puurvayaa .. \SC.. \EN{0110200251}praapya puNya kR^itaam.h.N llokaan.h apsarobhiH sameyivaan.h . \EN{0110200253}saubhadra viharan.h kaale smarethaaH sukR^itaani me .. \SC.. \EN{0110200261}etaavaan.h iha sa.vaaso vihitaste mayaa saha . \EN{0110200263}shhaN maasaan.h saptame maasi tvaM viira nidhanaM gataH .. \SC.. \EN{0110200271}ityukta vachanaametaamapakarshhanti duHkhitaam.h . \EN{0110200273}uttaraaM mogha sa.nkalpaaM matsya raaja kula striyaH .. \SC.. \EN{0110200281}uttaraamapakR^ishhyainaamaartaamaartataraaH svayam.h . \EN{0110200283}viraaTaM nihataM dR^ishhTvaa kroshanti vilapanti cha .. \SC.. \EN{0110200291}droNaastra shara sa.nkR^ittaM shayaanaM rudhirokshitam.h . \EN{0110200293}viraaTaM vitudantyete gR^idhra gomaayu vaayasaaH .. \SC.. \EN{0110200301}vitudyamaanaM vihagairviraaTamasitekshaNaaH . \EN{0110200303}na shaknuvanti vivashaa nivartayitumaaturaaH .. \SC..30 \EN{0110200311}aasaamaatapa taptaanaamaayasena cha yoshhitaam.h . \EN{0110200313}shrameNa cha vivarNaanaaM ruupaaNaaM vigataM vapuH .. \SC.. \EN{0110200321}uttaraM chaabhimanyuM cha kaaMbojaM cha sudakshiNam.h . \EN{0110200323}shishuun.h etaan.h hataan.h pashya lakshmaNaM cha sudarshanam.h . \EN{0110200325}aayodhana shiro madhye shayaanaM pashya maadhava .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %32 \EN{0110210011}eshha vaikartanaH shete maheshhvaaso mahaa rathaH . {gaandhaarii} \EN{0110210013}jvalitaanalavat.h sa.nkhye sa.nshaantaH paartha tejasaa .. \SC.. \EN{0110210021}pashya vaikartanaM karNaM nihatyaatirathaan.h bahuun.h . \EN{0110210023}shoNita ogha pariitaa.ngaM shayaanaM patitaM bhuvi .. \SC.. \EN{0110210031}amarshhii diirgha roshhashcha maheshhvaaso mahaa rathaH . \EN{0110210033}raNe vinihataH shete shuuro gaaNDiiva dhanvanaa .. \SC.. \EN{0110210041}yaM sma paaNDava sa.ntraasaan.h mama putraa mahaa rathaaH . \EN{0110210043}praayudhyanta puraskR^itya maata.ngeva yuuthapam.h .. \SC.. \EN{0110210051}shaarduulamiva si.nhena samare savya saachinaa . \hash \EN{0110210053}maata.ngamiva mattena maata.ngena nipaatitam.h .. \SC.. \EN{0110210061}sametaaH purushha vyaaghra nihataM shuuramaahave . \EN{0110210063}prakiirNa muurdhajaaH patnyo rudatyaH paryupaasate .. \SC.. \EN{0110210071}udvignaH satataM yasmaad.h dharma raajo yudhishhThiraH . \EN{0110210073}trayodasha samaa nidraaM chintayann.h naadhyagachchhata .. \SC.. \EN{0110210081}anaadhR^ishhyaH parairyuddhe shatrubhirmaghavaan.h iva . \EN{0110210083}yugaantaagnirivaarchishhmaan.h himavaan.h iva cha sthiraH .. \SC.. \EN{0110210091}sa bhuutvaa sharaNaM viiro dhaartaraashhTrasya maadhava . \EN{0110210093}bhuumau vinihataH shete vaata rugNaiva drumaH .. \SC.. \EN{0110210101}pashya karNasya patniiM tvaM vR^ishha senasya maataram.h . \EN{0110210103}laalapyamaanaaH karuNaM rudatiiM patitaaM bhuvi .. \SC..10 \EN{0110210111}aachaarya shaapo.anugato dhruvaM tvaam.h . yad.h agrasachchakramiyaM dharaa te . \EN{0110210113}tataH shareNaapahR^itaM shiraste . dhana.njayenaahave shatru madhye .. \SC.. \EN{0110210121}aho dhig.h eshhaa patitaa visa.nGYaa . samiikshya jaaMbuunada baddha nishhkam.h . \EN{0110210123}karNaM mahaa baahumadiina sattvam.h . sushheNa maataa rudatii bhR^ishaartaa .. \SC.. \EN{0110210131}alpaavasheshho hi kR^ito mahaatmaa . shariira bhakshaiH paribhakshayadbhiH . \EN{0110210133}drashhTuM na saMpriiti karaH shashii iva . kR^ishhNashya pakshasya chaturdashaahe .. \SC.. \EN{0110210141}saa.a.avartamaanaa patitaa pR^ithivyaam.h . utthaaya diinaa punareva chaishhaa . \EN{0110210143}karNasya vaktraM parijighramaaNaa . roruuyate putra vadhaabhitaptaa .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %14 \EN{0110220011}aavantyaM bhiimasenena bhakshayanti nipaatitam.h . {g} \EN{0110220013}gR^idhra gomaayavaH shuuraM bahu bandhumabandhuvat.h .. \SC.. \hash \EN{0110220021}taM pashya kadanaM kR^itvaa shatruuNaaM madhu suudana . \EN{0110220023}shayaanaM viira shayane rudhireNa samukshitam.h .. \SC.. \EN{0110220031}taM sR^igaalaashcha ka.nkaashcha kravyaadaashcha pR^ithag.h vidhaaH . \EN{0110220033}tena tena vikarshhanti pashya kaalasya paryayam.h .. \SC.. \EN{0110220041}shayaanaM viira shayane viiramaakranda saariNam.h . \EN{0110220043}aavantyamabhito naaryo rudatyaH paryupaasate .. \SC.. \EN{0110220051}praatipiiyaM maheshhvaasaM hataM bhallena baahlikam.h . \EN{0110220053}prasuptamiva shaarduulaM pashya kR^ishhNa manasvinam.h .. \SC.. \EN{0110220061}atiiva mukha varNo.asya nihatasyaapi shobhate . \EN{0110220063}somasyevaabhipuurNasya paurNamaasyaaM samudyataH .. \SC.. \EN{0110220071}putra shokaabhitaptena pratiGYaaM parirakshataa . \EN{0110220073}paaka shaasaninaa sa.nkhye vaarddha kshatrirnipaatitaH .. \SC.. \EN{0110220081}ekaadasha chamuurjitvaa rakshyamaaNaM mahaatmanaa . \EN{0110220083}satyaM chikiirshhataa pashya hatamenaM jayadratham.h .. \SC.. \hash \EN{0110220091}sindhu sauviira bhartaaraM darpa puurNaM manasvinam.h . \EN{0110220093}bhakshayanti shivaa gR^idhraa janaardana jayadratham.h .. \SC.. \EN{0110220101}samrakshyamaaNaM bhaaryaabhiranuraktaabhirachyuta . \EN{0110220103}bhashhanto vyapakarshhanti gahanaM nimnamantikaat.h .. \SC..10 \EN{0110220111}tametaaH paryupaasante rakshamaaNaa mahaa bhujam.h . \EN{0110220113}sindhu sauviira gaandhaara kaaMboja yavana striyaH .. \SC.. \EN{0110220121}yadaa kR^ishhNaaM upaadaaya praadravat.h kekayaiH saha . \EN{0110220123}tadaiva vadhyaH paaNDuunaaM janaardana jayadratha .. \SC.. \EN{0110220131}duHshalaaM maanayadbhistu yadaa mukto jayadrathaH . \EN{0110220133}kathamadya na taaM kR^ishhNa maanayanti sma te punaH .. \SC.. \EN{0110220141}saishhaa mama sutaa baalaa vilapantii suduHkhitaa . \EN{0110220143}pramaapayati chaatmaanamaakroshati cha paaNDavaan.h .. \SC.. \EN{0110220151}kiM nu duHkhataraM kR^ishhNa paraM mama bhavishhyati . \EN{0110220153}yat.h sutaa vidhavaa baalaa snushhaashcha nihateshvaraaH .. \SC.. \EN{0110220161}aho dhig.h duHshalaaM pashya viita shoka bhayaamiva . \EN{0110220163}shiro bharturanaasaadya dhaavamaanaamitastataH .. \SC.. \EN{0110220171}vaarayaamaasa yaH sarvaan.h paaNDavaan.h putra gR^iddhinaH . \EN{0110220173}sa hatvaa vipulaaH senaaH svayaM mR^ityu vashaM gataH .. \SC.. \EN{0110220181}taM mattamiva maata.ngaM viiraM parama durjayam.h . \EN{0110220183}parivaarya rudantyetaaH striyashchandropamaananaaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %18 \EN{0110230011}eshha shalyo hataH shete saakshaan.h nakula maatulaH . {g} \EN{0110230013}dharmaGYena sataa taata dharma raajena samyuge .. \SC.. \EN{0110230021}yastvayaa spardhate nityaM sarvatra purushha R^ishhabha . \EN{0110230023}saishha nihataH shete madra raajo mahaa rathaH .. \SC.. \hash \EN{0110230031}yena sa.ngR^ihNataa taata rathamaadhiratheryudhi . \EN{0110230033}javaarthaM paaNDu putraaNaaM tathaa tejo vadhaH kR^itaH .. \SC.. \EN{0110230041}aho dhik.h pashya shalyasya puurNa chandra sudarshanam.h . \EN{0110230043}mukhaM padma palaashaakshaM vaDairaadashhTamavraNam.h .. \SC.. \EN{0110230051}eshhaa chaamii karaabhasya tapta kaaJNchana sa prabhaa . \EN{0110230053}aasyaad.h viniHsR^itaa jihvaa bhakshyate kR^ishhNa pakshibhiH .. \SC.. \EN{0110230061}yudhishhThireNa nihataM shalyaM samiti shobhanam.h . \EN{0110230063}rudantyaH paryupaasante madra raaja kula striyaH .. \SC.. \EN{0110230071}etaaH susuukshma vasanaa madra raajaM nara R^ishhabham.h . \EN{0110230073}kroshantyabhisamaasaadya kshatriyaaH kshatriya R^ishhabham.h .. \SC.. \EN{0110230081}shalyaM nipatitaM naaryaH parivaaryaabhitaH sthitaaH . \EN{0110230083}vaashitaa gR^ishhTayaH pa.nke parimagnamiva R^ishhabham.h .. \SC.. \EN{0110230091}shalyaM sharaNadaM shuuraM pashyainaM ratha sattamam.h . \EN{0110230093}shayaanaM viira shayane sharairvishakalii kR^itam.h .. \SC.. \EN{0110230101}eshha shailaalayo raajaa bhaga dattaH prataapavaan.h . \EN{0110230103}gajaa.a.nkusha dharaH shreshhThaH shete bhuvi nipaatitaH .. \SC..10 \EN{0110230111}yasya rukmamayii maalaa shirasyeshhaa viraajate . \EN{0110230113}shvaapadairbhakshyamaaNasya shobhayanti iva muurdhajaan.h .. \SC.. \EN{0110230121}etena kila paarthasya yuddhamaasiit.h sudaaruNam.h . \EN{0110230123}loma harshhaNamatyugraM shakrasya balinaa yathaa .. \SC.. \EN{0110230131}yodhayitvaa mahaa baahureshha paarthaM dhana.njayam.h . \EN{0110230133}sa.nshayaM gamayitvaa cha kuntii putreNa paatitaH .. \SC.. \EN{0110230141}yasya naasti samo loke shaurye viirye cha kashchana . \EN{0110230143}saishha nihataH shete bhiishhmo bhiishhmakR^id.h aahave .. \SC.. \hash \EN{0110230151}pashya shaa.ntanavaM kR^ishhNa shayaanaM suurya varchasam.h . \EN{0110230153}yugaantaiva kaalena paatitaM suuryamaMbaraat.h .. \SC.. \hash \EN{0110230161}eshha taptvaa raNe shatruun.h shastra taapena viiryavaan.h . \EN{0110230163}nara suuryo.astamabhyeti suuryo.astamiva keshava .. \SC.. \EN{0110230171}shara talpa gataM viiraM dharme devaapinaa samam.h . \EN{0110230173}shayaanaM viira shayane pashya shuura nishhevite .. \SC.. \EN{0110230181}karNi naaliika naaraachairaastiirya shayanottamam.h . \EN{0110230183}aavishya shete bhagavaan.h skandaH shara vaNaM yathaa .. \SC.. \EN{0110230191}atuula puurNaM gaaNgeyastribhirbaaNaiH samanvitam.h . \EN{0110230193}upadhaayopadhaanaagryaM dattaM gaaNDiiva dhanvanaa .. \SC.. \EN{0110230201}paalayaanaH pituH shaastraM uurdhva retaa mahaa yashaaH . \EN{0110230203}eshha shaa.ntanavaH shete maadhavaapratimo yudhi .. \SC..20 \EN{0110230211}dharmaatmaa taata dharmaGYaH paaraMparyeNa nirNaye . \EN{0110230213}amartyaiva martyaH sann.h eshha praaNaan.h adhaarayat.h .. \SC.. \hash \EN{0110230221}naasti yuddhe kR^itii kashchin.h na vidvaan.h na paraakramii . \EN{0110230223}yatra shaa.ntanavo bhiishhmaH shete adya nihataH paraiH .. \SC..22 \EN{0110230231}svayametena shuureNa pR^ichchhyamaanena paaNDavaiH . \EN{0110230233}dharmaGYenaahave mR^ityuraakhyaataH satya vaadinaa .. \SC.. \EN{0110230241}pranashhTaH kuru va.nshashcha punaryena samuddhR^itaH . \EN{0110230243}sa gataH kurubhiH saardhaM mahaa buddhiH paraabhavam.h .. \SC.. \EN{0110230251}dharmeshhu kuravaH kaM nu pariprakshyanti maadhava . \EN{0110230253}gate deva vrate svargaM deva kalpe nara R^ishhabhe .. \SC.. \EN{0110230261}arjunasya vinetaaramaachaaryaM saatyakestathaa . \EN{0110230263}taM pashya patitaM droNaM kuruuNaaM guru sattamam.h .. \SC.. \EN{0110230271}astraM chaturvidhaM veda yathaiva tridasheshvaraH . \EN{0110230273}bhaargavo vaa mahaa viiryastathaa droNo.api maadhava .. \SC.. \EN{0110230281}yasya prasaadaad.h biibhatsuH paaNDavaH karma dushhkaram.h . \EN{0110230283}chakaara sa hataH shete nainamastraaNyapaalayan.h .. \SC.. \EN{0110230291}yaM purodhaaya kuravaahvayanti sma paaNDavaan.h . \hash \EN{0110230293}so.ayaM shastra bhR^itaaM shreshhTho droNaH shastraiH pR^ithak.h kR^itaH .. \SC.. \EN{0110230301}yasya nirdahataH senaaM gatiragnerivaabhavat.h . \EN{0110230303}sa bhuumau nihataH shete shaantaarchiriva paavakaH .. \SC..30 \EN{0110230311}dhanurmushhTirashiirNashcha hastaavaapashcha maadhava . \EN{0110230313}droNasya nihatasyaapi dR^ishyate jiivato yathaa .. \SC.. \EN{0110230321}vedaa yasmaachcha chatvaaraH sarvaastraaNi cha keshava . \EN{0110230323}anapetaani vai shuuraad.h yathaivaadau prajaapateH .. \SC.. \EN{0110230331}bandanaarhaavimau tasya bandibhirvanditau shubhau . \EN{0110230333}gomaayavo vikarshhanti paadau shishhya shataarchitau .. \SC.. \EN{0110230341}droNaM drupada putreNa nihataM madhu suudana . \EN{0110230343}kR^ipii kR^ipaNamanvaaste duHkhopahata chetanaa .. \SC.. \EN{0110230351}taaM pashya rudatiimaartaaM mukha keshiimadhomukhiim.h . \EN{0110230353}hataM patiM upaasantiiM droNaM shastra bhR^itaaM varam.h .. \SC.. \EN{0110230361}baaNairbhinna tanu traaNaM dhR^ishhTa dyumnena keshava . \EN{0110230363}upaaste vai mR^idhe droNaM jaTilaa brahma chaariNii .. \SC.. \EN{0110230371}preta kR^itye cha yatate kR^ipii kR^ipaNamaaturaa . \EN{0110230373}hatasya samare bhartuH sukumaarii yashasvinii .. \SC..37 \EN{0110230381}agniin.h aahR^itya vidhivachchitaaM prajvaalya sarvashaH . \EN{0110230383}droNamaadhaaya gaayanti triiNi saamaani saamagaaH .. \SC.. \EN{0110230391}kiranti cha chitaamete jaTilaa brahma chaariNaH . \EN{0110230393}dhanurbhiH shaktibhishchaiva ratha niidaishcha maadhava .. \SC.. \EN{0110230401}shastraishcha vividhairanyairdhakshyante bhuuri tejasam.h . \EN{0110230403}taite droNamaadhaaya sha.nsanti cha rudanti cha .. \SC..40 \hash \EN{0110230411}saamabhistribhirantaHsthairanusha.nsanti chaapare . \EN{0110230413}agnaavagnimivaadhaaya droNaM hutvaa hutaashane .. \SC.. \EN{0110230421}gachchhantyabhimukhaa ga.ngaaM droNa shishhyaa dvijaatayaH . \EN{0110230423}apasavyaaM chitiM kR^itvaa puraskR^itya kR^ipiiM tadaa .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %42 \EN{0110240011}soma datta sutaM pashya yuyudhaanena paatitam.h . {g} \EN{0110240013}vitudyamaanaM vihagairbahubhirmaadhavaantike .. \SC.. \EN{0110240021}putra shokaabhisa.ntaptaH soma datto janaardana . \EN{0110240023}yuyudhaanaM maheshhvaasaM garhayann.h iva dR^ishyate .. \SC.. \EN{0110240031}asau tu bhuuri shravaso maataa shoka pariplutaa . \EN{0110240033}aashvaasayati bhartaaraM soma dattamaninditaa .. \SC.. \EN{0110240041}dishhTyaa nedaM mahaa raaja daaruNaM bharata kshayam.h . \EN{0110240043}kuru sa.nkrandanaM ghoraM yugaantamanupashyasi .. \SC.. \EN{0110240051}dishhTyaa yuupa dhvajaM viiraM putraM bhuuri sahasradam.h . \hash \EN{0110240053}aneka kratu yajvaanaaM nihataM naadya pashyasi .. \SC.. \EN{0110240061}dishhTyaa snushhaaNaamaakrande ghoraM vilapitaM bahu . \EN{0110240063}na shR^iNoshhi mahaa raaja saarasiinaamivaarNave .. \SC.. \EN{0110240071}eka vastraanusaMviitaaH prakiirNaasita muurdhajaaH . \EN{0110240073}snushhaaste paridhaavanti hataapatyaa hateshvaraaH .. \SC.. \EN{0110240081}shvaapadiarbhakshyamaaNaM tvamaho dishhTyaa na pashyasi . \EN{0110240083}chhinna baahuM nara vyaaghramarjunena nipaatitam.h .. \SC.. \EN{0110240091}shalaM vinihataM sa.nkhye bhuuri shravasameva cha . \EN{0110240093}snushhaashcha vidhavaaH sarvaa dishhTyaa naadyeha pashyasi .. \SC.. \EN{0110240101}dishhTyaa tat.h kaaJNchanaM chhatraM yuupa ketormahaatmanaH . \EN{0110240103}vinikiirNaM rathopasthe saumadatterna pashyasi .. \SC..10 \EN{0110240111}amuustu bhuuri shravaso bhaaryaaH saatyakinaa hatam.h . \hash \EN{0110240113}parivaaryaanushochanti bhartaaramasitekshaNaaH .. \SC.. \EN{0110240121}etaa vilapya bahulaM bhartR^i shokena karshitaaH . \EN{0110240123}patantyabhimukhaa bhuumau kR^ipaNaM bata keshava .. \SC.. \EN{0110240131}biibhatsuratibiibhatsaM karmedamakarot.h katham.h . \EN{0110240133}pramattasya yad.h achchhaitsiid.h baahuM shuurasya yajvanaH .. \SC..13 \EN{0110240141}tataH paapataraM karma kR^itavaan.h api saatyakiH . \EN{0110240143}yasmaat.h praayopavishhTasya praahaarshhiit.h sa.nshitaatmanaH .. \SC.. \EN{0110240151}eko dvaabhyaaM hataH sheshhe tvamadharmeNa dhaarmikaH . \EN{0110240153}iti yuupa dhvajasyaitaaH striyaH kroshanti maadhava .. \SC.. \EN{0110240161}bhaaryaa yuupa dhvajasyaishhaa kara sammita madhyamaa . \EN{0110240163}kR^itvotsa.nge bhujaM bhartuH kR^ipaNaM paryadevayat.h .. \SC.. \EN{0110240171}ayaM sa rashanotkarshhii piina stana vimardanaH . \EN{0110240173}naabhyuuru jaghana sparshii niivii visra.nsanaH karaH .. \SC.. \EN{0110240181}vaasudevasya saamnidhye paarthenaaklishhTa karmaNaa . \EN{0110240183}yudhyataH samare anyena pramattasya nipaatitaH .. \SC.. \EN{0110240191}kiM nu vakshyasi sa.nsatsu kathaasu cha janaardana . \EN{0110240193}arjunasya mahat.h karma svayaM vaa sa kiriiTavaan.h .. \SC.. \EN{0110240201}ityevaM garhayitvaishhaa tuushhTiimaaste varaa.nganaa . \EN{0110240203}taametaamanushochanti sapatnyaH svaamiva snushhaam.h .. \SC..20 \EN{0110240211}gaandhaara raajaH shakunirbalavaan.h satya vikramaH . \EN{0110240213}nihataH sahadevena bhaagineyena maatulaH .. \SC..21 \EN{0110240221}yaH puraa hema daNDaabhyaaM vyajanaabhyaaM sma viijyate . \EN{0110240223}saishha pakshibhiH pakshaiH shayaanopaviijyate .. \SC.. \hash \EN{0110240231}yaH sma ruupaaNi kurute shatasho.atha sahasrashaH . \EN{0110240233}tasya maayaavino maayaa dagdhaaH paaNDava tejasaa .. \SC.. \EN{0110240241}maayayaa nikR^iti praGYo jitavaan.h yo yudhishhThiram.h . \EN{0110240243}sabhaayaaM vipulaM raajyaM sa punarjiivitaM jitaH .. \SC.. \EN{0110240251}shakuntaaH shakuniM kR^ishhNa samantaat.h paryupaasate . \EN{0110240253}kitavaM mama putraaNaaM vinaashaayopashikshitam.h .. \SC.. \EN{0110240261}etenaitan.h mahad.h vairaM prasaktaM paaNDavaiH saha . \EN{0110240263}vadhaaya mama putraaNaamaatmanaH sa gaNasya cha .. \SC.. \EN{0110240271}yathaiva mama putraaNaaM lokaaH shastra jitaaH prabho . \EN{0110240273}evamasyaapi durbuddherlokaaH shastreNa vai jitaaH .. \SC.. \EN{0110240281}kathaM cha naayaM tatraapi putraan.h me bhraatR^ibhiH saha . \hash \EN{0110240283}virodhayed.h R^iju praGYaan.h anR^ijurmadhu suudana .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %28 \EN{0110250011}kaaMbojaM pashya durdharshhaM kaaMbojaastaraNochitam.h . {g} \EN{0110250013}shayaanaM R^ishhabha skandhaM hataM paa.nsushu maadhava .. \SC.. \EN{0110250021}yasya kshataja sa.ndigdhau baahuu chandana ruushhitau . \EN{0110250023}avekshya kR^ipaNaM bhaaryaa vilapatyatiduHkhitaa .. \SC.. \EN{0110250031}imau tau parigha prakhyau baahuu shubha talaa.ngulii . \EN{0110250033}yayorvivaramaapannaaM na ratirmaaM puraa.ajahat.h .. \SC.. \EN{0110250041}kaaM gatiM nu gamishhyaami tvayaa hiinaa janeshvara . \EN{0110250043}duura bandhura naathevaatiiva madhura svaraa .. \SC..4 \hash \EN{0110250051}aatape klaamyamaanaanaaM vividhaanaamiva srajaam.h . \EN{0110250053}klaantaanaamapi naariiNaaM na shriirjahati vai tanum.h .. \SC.. \EN{0110250061}shayaanamabhitaH shuuraM kaali.ngaM madhu suudana . \EN{0110250063}pashya diiptaa.ngada yuga pratibaddha mahaa bhujam.h .. \SC.. \EN{0110250071}maagadhaanaamadhipatiM jayatsenaM janaardana . \EN{0110250073}parivaarya praruditaa maagadhyaH pashya yoshhitaH .. \SC.. \EN{0110250081}aasaamaayata netraaNaaM susvaraaNaaM janaardana . \EN{0110250083}manaH shruti haro naado mano mohayati iva me .. \SC.. \EN{0110250091}prakiirNa sarvaabharaNaa rudantyaH shoka karshitaaH . \EN{0110250093}svaastiirNa shayanopetaa maagadhyaH sherate bhuvi .. \SC.. \EN{0110250101}kosalaanaamadhipatiM raaja putraM bR^ihad.h balam.h . \EN{0110250103}bhartaaraM parivaaryaitaaH pR^ithak.h praruditaaH striyaH .. \SC..10 \EN{0110250111}asya gaatra gataan.h baaNaan.h kaarshhNi baahu balaarpitaan.h . \EN{0110250113}uddharantyasukhaavishhTaa muurchhamaanaaH punaH punaH .. \SC.. \EN{0110250121}aasaaM sarvaanavadyaanaamaatapena parishramaat.h . \EN{0110250123}pramlaana nalinaabhaani bhaanti vaktraaNi maadhava .. \SC.. \EN{0110250131}droNena nihataaH shuuraaH sherate ruchiraa.ngadaaH . \EN{0110250133}droNenaabhimukhaaH sarve bhraataraH paJNcha kelayaaH .. \SC.. \EN{0110250141}tapta kaaJNchana varmaaNastaamra dhvaja ratha srajaH . \EN{0110250143}bhaasayanti mahiiM bhaashhaa jvaliteva paavakaaH .. \SC.. \EN{0110250151}droNena drupadaM sa.nkhye pashya maadhava paatitam.h . \EN{0110250153}mahaa dvipamivaaraNye si.nhena mahataa hatam.h .. \SC..15 \EN{0110250161}paaJNchaala raaGYo vipulaM puNDariikaaksha paaNDuram.h . \EN{0110250163}aatapatraM samaabhaati sharadi iva divaa karaH .. \SC.. \EN{0110250171}etaastu drupadaM vR^iddhaM snushhaa bhaaryaashcha duHkhitaaH . \EN{0110250173}dagdhvaa gachchhanti paaJNchaalyaM raajaanamapasavyataH .. \SC.. \EN{0110250181}dhR^ishhTa ketuM maheshhvaasaM chedi pu.ngavama.nganaaH . \EN{0110250183}droNena nihataM shuuraM haranti hR^ita chetasaH .. \SC.. \EN{0110250191}droNaastramabhihatyaishha vimarde madhu suudana . \EN{0110250193}maheshhvaaso hataH shete nadyaa hR^itaiva drumaH .. \SC.. \hash \EN{0110250201}eshha chedi patiH shuuro dhR^ishhTa keturmahaa rathaH . \EN{0110250203}shete vinihataH sa.nkhye hatvaa shatruun.h sahasrashaH .. \SC..20 \EN{0110250211}vitudyamaanaM vihagaistaM bhaaryaaH pratyupasthitaaH . \EN{0110250213}chedi raajaM hR^ishhii kesha hataM sa bala baandhavam.h .. \SC.. \EN{0110250221}daashaarhii putrajaM viiraM shayaanaM satya vikramam.h . \EN{0110250223}aaropyaa.nke rudantyetaashchedi raaja varaa.nganaaH .. \SC.. \EN{0110250231}asya putraM hR^ishhii kesha suvaktraM chaaru kuNDalam.h . \EN{0110250233}droNena samare pashya nikR^ittaM bahudhaa sharaiH .. \SC.. \EN{0110250241}pitaraM nuunamaajisthaM yudhyamaanaM paraiH saha . \EN{0110250243}naajahaat.h pR^ishhThato viiramadyaapi madhu suudana .. \SC.. \EN{0110250251}evaM mamaapi putrasya putraH pitaramanvagaat.h . \EN{0110250253}duryodhanaM mahaa baaho lakshmaNaH para viirahaa .. \SC.. \EN{0110250261}vindaanuvindaavaavantyau patitau pashya maadhava . \EN{0110250263}himaante pushhpitau shaalau marutaa galitaaviva .. \SC.. \EN{0110250271}kaaJNchanaa.ngada varmaaNau baaNa khaDga dhanurdharau . \EN{0110250273}R^ishhabha prati ruupaakshau shayaanau vimala srajau .. \SC.. \EN{0110250281}avadhyaaH paaNDavaaH kR^ishhNa sarvaiva tvayaa saha . \hash \EN{0110250283}ye muktaa droNa bhiishhmaabhyaaM karNaad.h vaikartanaat.h kR^ipaat.h .. \SC.. \EN{0110250291}duryodhanaad.h droNa sutaat.h sendhavaachcha mahaa rathaat.h . \EN{0110250293}soma dattaad.h vikarNaachcha shuuraachcha kR^ita varmaNaH . \EN{0110250295}ye hanyuH shastra vegena devaan.h api nara R^ishhabhaaH .. \SC.. \EN{0110250301}teme nihataaH sa.nkhye pashya kaalasya paryayam.h . \hash \EN{0110250303}naatibhaaro.asti daivasya dhruvaM maadhava kashchana . \EN{0110250305}yad.h ime nihataaH shuuraaH kshatriyaiH kshatriya R^ishhabhaaH .. \SC..30 \EN{0110250311}tadaiva nihataaH kR^ishhNa mama putraastarasvinaH . \EN{0110250313}yadaivaakR^ita kaamastvaM upaplavyaM gataH punaH .. \SC.. \hash \EN{0110250321}sha.ntanoshchaiva putreNa praaGYena vidureNa cha . \EN{0110250323}tadaivoktaa.asmi maa snehaM kurushhvaatma suteshhviti .. \SC.. \EN{0110250331}tayorna darshanaM taata mithyaa bhavitumarhati . \EN{0110250333}achireNaiva me putraa bhasmii bhuutaa janaardana .. \SC..33 \EN{0110250341}ityuktvaa nyapatad.h bhuumau gaandhaarii shoka karshitaa . {v} \EN{0110250343}duHkhopahata viGYaanaa dhairyaM utsR^ijya bhaarata .. \SC.. \EN{0110250351}tataH kopa pariitaa.ngii putra shoka pariplutaa . \EN{0110250353}jagaama shauriM doshheNa gaandhaarii vyathitendriyaa .. \SC.. \EN{0110250361}paaNDavaa dhaartaraashhTraashcha drugdhaaH kR^ishhNa parasparam.h . {g} \EN{0110250363}upekshitaa vinashyantastvayaa kasmaajjanaardana .. \SC.. \EN{0110250371}shaktena bahu bhR^ityena vipule tishhThataa bale . \EN{0110250373}ubhayatra samarthena shruta vaakyena chaiva ha .. \SC.. \EN{0110250381}ichchhato upekshito naashaH kuruuNaaM madhu suudana .(ichchhata) \EN{0110250383}yasmaat.h tvayaa mahaa baaho phalaM tasmaad.h avaapnuhi .. \SC.. \EN{0110250391}pati shushruushhayaa yan.h me tapaH ki.nchid.h upaarjitam.h . \EN{0110250393}tena tvaaM duravaapaatman.h shapsye chakra gadaa dhara .. \SC.. \EN{0110250401}yasmaat.h parasparaM ghnanto GYaatayaH kuru paaNDavaaH . \EN{0110250403}upekshitaaste govinda tasmaaj.h . GYaatiin.h vadhishhyasi .. \SC..40 \EN{0110250411}tvamapyupasthite varshhe shhaTtri.nshe madhu suudana . \EN{0110250413}hata GYaatirhataamaatyo hata putro vane charaH . \EN{0110250415}kutsitenaabhyupaayena nidhanaM samavaapsyasi .. \SC.. \EN{0110250421}tavaapyevaM hata sutaa nihata GYaati baandhavaaH . \EN{0110250423}striyaH paripatishhyanti yathaitaa bharata striyaH .. \SC..42 \EN{0110250431}tat.h shrutvaa vachanaM ghoraM vaasudevo mahaa manaaH . {v} \EN{0110250433}uvaacha deviiM gaandhaariimiishhad.h abhyutsmayann.h iva .. \SC.. \EN{0110250441}sa.nhartaa vR^ishhNi chakrasya naanyo mad.h vidyate shubhe . \EN{0110250443}jaane ahametad.h apyevaM chiirNaM charasi kshatriye .. \SC.. \EN{0110250451}avadhyaaste narairanyairapi vaa deva daanavaiH . \EN{0110250453}paraspara kR^itaM naashamataH praapsyanti yaadavaaH .. \SC.. \EN{0110250461}ityuktavati daashaarhe paaNDavaastrasta chetasaH . \EN{0110250463}babhuuvurbhR^isha saMvignaa niraashaashchaapi jiivite .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %46 \EN{0110260011}uttishhThottishhTha gaandhaari maa cha shoke manaH kR^ithaaH . {vaa} \EN{0110260013}tavaiva hyaparaadhena kuravo nidhanaM gataaH .. \SC.. \EN{0110260021}yaa tvaM putraM duraatmaanamiirshhumatyanta maaninam.h . \EN{0110260023}duryodhanaM puraskR^itya dushhkR^itaM saadhu manyase .. \SC.. \EN{0110260031}nishhThuraM vaira parushhaM vR^iddhaanaaM shaasanaatigam.h . \EN{0110260033}kathamaatma kR^itaM doshhaM mayyaadhaatumihechchhasi .. \SC.. \EN{0110260041}mR^itaM vaa yadi vaa nashhTaM yo.atiitamanushochati . \EN{0110260043}duHkhena labhate duHkhaM dvaavanarthau prapadyate .. \SC.. \EN{0110260051}tapo.arthii iyaM braahmaNii dhatta garbham.h . gaurvoDhaaraM dhaavitaaraM tura.ngii . \EN{0110260053}shuudraa daasaM pashu paalaM tu vaishyaa . vadhaarthii iyaM tvad.h vidhaa raaja putrii .. \SC.. \EN{0110260061}tat.h shrutvaa vaasudevasya punaruktaM vacho.apriyam.h . {v} \EN{0110260063}tuushhNiiM babhuuva gaandhaarii shoka vyaakula lochanaa .. \SC.. \EN{0110260071}dhR^itaraashhTrastu raajarshhirnigR^ihyaabuddhijaM tamaH . \EN{0110260073}paryapR^ichchhata dharmaatmaa dharma raajaM yudhishhThiram.h .. \SC.. \EN{0110260081}jiivataaM parimaaNaGYaH sainyaanaamasi paaNDava . \EN{0110260083}hataanaaM yadi jaaniishhe parimaaNaM vadasva me .. \SC.. \EN{0110260091}dashaayutaanaamayutaM sahasraaNi cha vi.nshatiH . {y} \EN{0110260093}koTyaH shhashhTishcha shhaT chaiva ye asmin.h raaja mR^idhe hataaH .. \SC.. \EN{0110260101}alakshyaaNaaM tu viiraaNaaM sahasraaNi chaturdasha . \EN{0110260103}dasha chaanyaani raajendra shataM shhashhTishcha paJNcha cha .. \SC..10 \EN{0110260111}yudhishhThira gatiM kaaM te gataaH purushha sattamaaH . {DhR^i} \EN{0110260113}aachakshva me mahaa baaho sarvaGYo hyasi me mataH .. \SC.. \EN{0110260121}yairhutaani shariiraaNi hR^ishhTaiH parama samyuge . {y} \EN{0110260123}deva raaja samaam.h.N llokaan.h gataaste satya vikramaaH .. \SC.. \EN{0110260131}ye tvahR^ishhTena manasaa martavyamiti bhaarata . \EN{0110260133}yudhyamaanaa hataaH sa.nkhye te gandharvaiH samaagataaH .. \SC.. \EN{0110260141}ye tu sa.ngraama bhuumishhThaa yaachamaanaaH paraan.h mukhaaH . \EN{0110260143}shastreNa nidhanaM praaptaa gataaste guhyakaan.h prati .. \SC.. \EN{0110260151}piiDyamaanaaH parairye tu hiiyamaanaa niraayudhaaH . \EN{0110260153}hrii nishhedhaa mahaatmaanaH paraan.h abhimukhaa raNe .. \SC.. \EN{0110260161}chhidyamaanaaH shitaiH shastraiH kshatra dharma paraayaNaaH . \EN{0110260163}gataaste brahma sadanaM hataa viiraaH suvarchasaH .. \SC.. \EN{0110260171}ye tatra nihataa raajann.h antaraayodhanaM prati . \EN{0110260173}yathaa katha.nchit.h te raajan.h saMpraaptottaraan.h kuruun.h .. \SC..17 \hash \EN{0110260181}kena GYaana balenaivaM putra pashyasi siddhavat.h . {DhR^i} \EN{0110260183}tan.h me vada mahaa baaho shrotavyaM yadi vai mayaa .. \SC.. \EN{0110260191}nideshaad.h bhavataH puurvaM vane vicharataa mayaa . {y} \EN{0110260193}tiirtha yaatraa prasa.ngena saMpraapto.ayamanugrahaH .. \SC.. \hash \EN{0110260201}deva R^ishhirlomasho hR^ishhTastataH praapto.asmyanusmR^itim.h . \EN{0110260203}divyaM chakshurapi praaptaM GYaana yogena vai puraa .. \SC..20 \EN{0110260211}ye atraanaathaa janasyaasya sa naathaa ye cha bhaarata . {DhR^i} \EN{0110260213}kachchit.h teshhaaM shariiraaNi dhakshyanti vidhi puurvakam.h .. \SC.. \EN{0110260221}na yeshhaaM santi kartaaro na cha ye atraahitaagnayaH . \EN{0110260223}vayaM cha kasya kuryaamo bahutvaat.h taata karmaNaH .. \SC.. \EN{0110260231}yaan.h suparNaashcha gR^idhraashcha vikarshhanti tatastataH . \EN{0110260233}teshhaaM tu karmaNaa lokaa bhavishhyanti yudhishhThira .. \SC.. \EN{0110260241}evaM ukto mahaa praaGYaH kuntii putro yudhishhThiraH . {v} \EN{0110260243}aadidesha sudharmaaNaM daumyaM suutaM cha sa.njayam.h .. \SC.. \EN{0110260251}viduraM cha mahaa buddhiM yuyutsuM chaiva kauravam.h . \EN{0110260253}indrasena mukhaa.nshchaiva bhR^ityaan.h suutaa.nshcha sarvashaH .. \SC.. \EN{0110260261}bhavantaH kaarayantveshhaaM preta kaaryaaNi sarvashaH . \EN{0110260263}yathaa chaanaathavat.h ki.nchit.h shariiraM na vinashyati .. \SC.. \EN{0110260271}shaasanaad.h dharma raajasya kshattaa suutashcha sa.njayaH . \EN{0110260273}sudharmaa dhaumya sahitendrasenaadayastathaa .. \SC.. \hash \EN{0110260281}chandanaaguru kaashhThaani tathaa kaaliiyakaanyuta . \EN{0110260283}ghR^itaM tailaM cha gandhaa.nshcha kshaumaaNi vasanaani cha .. \SC.. \EN{0110260291}samaahR^itya mahaa.arhaaNi daaruuNaaM chaiva sa.nchayaan.h . \EN{0110260293}rathaa.nshcha mR^iditaa.nstatra naanaa praharaNaani cha .. \SC.. \EN{0110260301}chitaaH kR^itvaa prayatnena yathaa mukhyaan.h naraadhipaan.h . \EN{0110260303}daahayaamaasuravyagraa vidhi dR^ishhTena karmaNaa .. \SC..30 \EN{0110260311}duryodhanaM cha raajaanaM bhraatR^I.nshchaasya shataadhikaan.h . \EN{0110260313}shalyaM shalaM cha raajaanaM bhuuri shravasameva cha .. \SC.. \EN{0110260321}jayadrathaM cha raajaanamabhimanyuM cha bhaarata . \EN{0110260323}dauHshaasaniM lakshmaNaM cha dhR^ishhTa ketuM cha paarthivam.h .. \SC.. \EN{0110260331}bR^ihantaM soma dattaM cha sR^iJNjayaa.nshcha shataadhikaan.h . \EN{0110260333}raajaanaM kshema dhanvaanaM viraaTa drupadau tathaa .. \SC.. \EN{0110260341}shikhaNDinaM cha paaJNchaalyaM dhR^ishhTa dyumnaM cha paarshhatam.h . \EN{0110260343}yudhaa manyuM cha vikraantaM uttama ojasameva cha .. \SC.. \EN{0110260351}kausalyaM draupadeyaa.nshcha shakuniM chaapi saubalam.h . \EN{0110260353}achalaM vR^ishhakaM chaiva bhaga dattaM cha paarthivam.h .. \SC.. \EN{0110260361}karNaM vaikartanaM chaiva saha putramamarshhaNam.h . \EN{0110260363}kekayaa.nshcha maheshhvaasaa.nstrigartaa.nshcha mahaa rathaan.h .. \SC.. \EN{0110260371}ghaTotkachaM raakshasendraM baka bhraatarameva cha . \EN{0110260373}alaMbusaM cha raajaanaM jala sa.nghaM cha paarthivam.h .. \SC.. \EN{0110260381}anyaa.nshcha paarthivaan.h raajan.h shatasho.atha sahasrashaH . \EN{0110260383}ghR^ita dhaaraa hutairdiiptaiH paavakaiH samadaahayan.h .. \SC.. \EN{0110260391}pitR^i medhaashcha keshhaa.nchid.h avartanta mahaatmanaam.h . \EN{0110260393}saamabhishchaapyagaayanta te anvashochyanta chaaparaiH .. \SC.. \EN{0110260401}saamnaaM R^ichaaM cha naadena striiNaaM cha rudita svanaiH . \EN{0110260403}kashmalaM sarva bhuutaanaaM nishaayaaM samapadyata .. \SC..40 \EN{0110260411}te vidhuumaaH pradiiptaashcha diipyamaanaashcha paavakaaH . \EN{0110260413}nabhasi ivaanvadR^ishyanta grahaastanvabhra saMvR^itaaH .. \SC.. \EN{0110260421}ye chaapyanaathaastatraasan.h naanaa desha samaagataaH . \EN{0110260423}taa.nshcha sarvaan.h samaanaayya raashiin.h kR^itvaa sahasrashaH .. \SC.. \EN{0110260431}chitvaa daarubhiravyagraH prabhuutaiH sneha taapitaiH . \EN{0110260433}daahayaamaasa viduro dharma raajasya shaasanaat.h .. \SC.. \EN{0110260441}kaarayitvaa kriyaasteshhaaM kuru raajo yudhishhThiraH . \EN{0110260443}dhR^itaraashhTraM puraskR^itya ga.ngaamabhimukho.agamat.h .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %44 \EN{0110270011}te samaasaadya ga.ngaaM tu shivaaM puNya janochitaam.h . {v} \EN{0110270013}hradiniiM vapra saMpannaaM mahaa.anuupaaM mahaa vanaam.h .. \SC.. \EN{0110270021}bhuushhaNaanyuttariiyaaNi veshhTanaanyavamuchya cha . \EN{0110270023}tataH pR^itR^INaaM pautraaNaaM bhraatR^INaaM sva janasya cha .. \SC.. \EN{0110270031}putraaNaamaaryakaaNaaM cha patiinaaM cha kuru striyaH . \EN{0110270033}udakaM chakrire sarvaa rudantyo bhR^isha duHkhitaaH . \EN{0110270035}suhR^idaaM chaapi dharmaGYaaH prachakruH salila kriyaaH .. \SC.. \EN{0110270041}udake kriyamaaNe tu viiraaNaaM viira patnibhiH . \EN{0110270043}suupa tiirthaa(?) abhavad.h ga.ngaa bhuuyo viprasasaara cha .. \SC.. \EN{0110270051}tan.h mahodadhi sa.nkaashaM niraanandamanutsavam.h . \EN{0110270053}viira patniibhiraakiirNaM ga.ngaa tiiramashobhata .. \SC.. \EN{0110270061}tataH kuntii mahaa raaja sahasaa shoka karshitaa . \EN{0110270063}rudatii mandayaa vaachaa putraan.h vachanamabraviit.h .. \SC.. \EN{0110270071}yaH sa shuuro maheshhvaaso ratha yuuthapa yuuthapaH . \EN{0110270073}arjunena hataH sa.nkhye viira lakshaNa lakshitaH .. \SC.. \EN{0110270081}yaM suuta putraM manyadhvaM raadheyamiti paaNDavaaH . \EN{0110270083}yo vyaraajachchamuu madhye divaa karaiva prabhuH .. \SC.. \hash \EN{0110270091}pratyayudhyata yaH sarvaan.h puraa vaH sa padaanugaan.h . \EN{0110270093}duryodhana balaM sarvaM yaH prakarshhan.h vyarochata .. \SC.. \EN{0110270101}yasya naasti samo viirye pR^ithivyaamapi kashchana . \EN{0110270103}satya sa.ndhasya shuurasya sa.ngraameshhvapalaayinaH .. \SC..10 \EN{0110270111}kurudhvaM udakaM tasya bhraaturaklishhTa karmaNaH . \EN{0110270113}sa hi vaH puurvajo bhraataa bhaaskaraan.h mayyajaayata . \EN{0110270115}kuNDalii kavachii shuuro divaakara sama prabhaH .. \SC.. \EN{0110270121}shrutvaa tu paaNDavaaH sarve maaturvachanamapriyam.h . \EN{0110270123}karNamevaanushochanta bhuuyashchaartataraa.abhavan.h .. \SC.. \EN{0110270131}tataH sa purushha vyaaghraH kuntii putro yudhishhThiraH . \EN{0110270133}uvaacha maataraM viiro niHshvasann.h iva pannagaH .. \SC.. \EN{0110270141}yasyeshhu paatamaasaadya naanyastishhThed.h dhana.njayaat.h . \EN{0110270143}kathaM putro bhavatyaaM sa deva garbhaH puraa.abhavat.h .. \SC.. \EN{0110270151}yasya baahu prataapena taapitaaH sarvato vayam.h . \EN{0110270153}tamagnimiva vastreNa katha.nchhaaditavatyasi . \EN{0110270155}yasya baahu balaM ghoraM dhaartaraashhTtrairupaasitam.h .. \SC.. \EN{0110270161}naanyaH kuntii sutaat.h karNaad.h agR^ihNaad.h rathinaaM rathii . \EN{0110270163}sa naH prathamajo bhraataa sarva shastra bhR^itaaM varaH . \EN{0110270165}asuuta taM bhavatyagre kathamadbhuta vikramam.h .. \SC.. \EN{0110270171}aho bhavatyaa mantrasya pidhaanena vayaM hataaH . \EN{0110270173}nidhanena hi karNasya piiDitaaH sma sa baandhavaaH .. \SC.. \EN{0110270181}abhimanyorvinaashena draupadeya vadhena cha . \EN{0110270183}paaJNchaalaanaaM cha naashena kuruuNaaM patanena cha .. \SC.. \EN{0110270191}tataH shata guNaM duHkhamidaM maamaspR^ishad.h bhR^isham.h . \EN{0110270193}karNamevaanushochan.h hi dahyaamyagnaavivaahitaH .. \SC.. \EN{0110270201}na hi sma ki.nchid.h apraapyaM bhaved.h api divi sthitam.h . \EN{0110270203}na cha sma vaishasaM ghoraM kauravaanta karaM bhavet.h .. \SC..20 \EN{0110270211}evaM vilapya bahulaM dharma raajo yudhishhThiraH . \EN{0110270213}vinadan.h shanakai raaja.nshchakaaraasyodakaM prabhuH .. \SC.. \EN{0110270221}tato vineduH sahasaa strii pu.nsaastatra sarvashaH . \EN{0110270223}abhito ye sthitaastatra tasminn.h udaka karmaNi .. \SC.. \EN{0110270231}tataanaayayaamaasa karNasya sa parichchhadam.h . \hash \EN{0110270233}striyaH kuru patirdhiimaan.h bhraatuH premNaa yudhishhThiraH .. \SC.. \EN{0110270241}sa taabhiH saha dharmaatmaa preta kR^ityamanantaram.h . \EN{0110270243}kR^itvottataara ga.ngaayaaH salilaad.h aakulendriyaH .. \SC.. (iti)\medskip\hrule\medskip %24 %samaaptaM striiparva.n % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 1 $:$ aadiparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 2 $:$ sabhaaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 3 $:$ vanaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 4 $:$ viraaTaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 5 $:$ udyogaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 6 $:$ bhiishhmaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 7 $:$ droNaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 8 $:$ karNaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 9 $:$ shalyaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 10 $:$ sauptikaparva.n .. .. iti mahaabhaarataM bhaaga 11 $:$ striiparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 12 $:$ shaa.ntiparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 13 $:$ anushaasanaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 14 $:$ ashvamedhikaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 15 $:$ aashramavaasikaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 16 $:$ mausalaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 17 $:$ mahaaprasthaanikaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM bhaaga 18 $:$ svargaarohaNaparva.n .. % .. iti mahaabhaarataM .. #endindian \endsong \end{document}