nitaiveda.nyf > All Scriptures By Acharyas > Dharma Shastras > Vaikhanasa Dharmasutra |
Vaikhanasa Dharmasutra
Vaikhaanasa Dharmasuutra \VKHDHS)1-3
= Vaikhanasa Smartasutra 8-10
Vaikh 01.01.(112.1)/ atha
varna.ashrama.dharmam
Vaikh 01.01.(112.1-2)/
brahmana.kshatriya.vaishya.shudramukha.bahu.uru.padeshu jatash catvaro varna.
Vaikh 01.01.(112.2-3)/ yasmad
brahmano asya mukham \asid iti shrutih.
Vaikh 01.01.(112.3-4)/ purvesham
trayanam nisheka.adyah samskara\vidhiyante.
Vaikh 01.01.(112.4)/ tesham
dvijanmanam veda.adhikaras.
Vaikh 01.01.(112.4-5)/ tasmad
brahmanasya-adhyayana.adhyapana.yajana.yajana.dana.pratigrahani shat karmani
\bhavanti.
Vaikh 01.01.(112.6)/
kshattriya.vaishyayor yajana.adhyayana.danani.
Vaikh 01.01.(112.6-7)/ kshatriyasya
praja.palaya.dushta.nigraha.yuddhah.
Vaikh 01.01.(112.7)/ vaishyasya
pashupalya.kusida.vanijyani.
Vaikh 01.01.(112.8)/ shudrasya
dvijamanam shushrusha krishish ca-eva.
Vaikh 01.01.(112.8-9)/
brahmanasya-ashramash catvarah kshatriyasya-adyas trayo vaishyasya dvav eva.
Vaikh 01.01.(112.9-10)/
tad.ashraminash catvaro brahmacari
grihasthovanaprastho bhikshur iti.
Vaikh 01.02.(112.11-13)/ upanito
brahmacarimekhala.upavita.ajina.danda.dhari snatva tarpanam brahmayajnam
sayam.pratah sandhya.upasana.samidd.homau cakurvan guroh padav upasamgrihya
nitya.abhivandi vratena-adhyayanam \karoti.
Vaikh 01.02.(112.13-15) sthite gurau
stheyad utthite purvam utthayavrajantam \anugacched. asine shayane ca niyukto
nicair anvasana.shayane \kuryad.
Vaikh 01.02.(112.15-16)anukto yat
kincit karma na-\acarati.
Vaikh 01.02.(112.16)/ anukto-api
svadhyaya.nityakarmany \acared.
Vaikh 01.02.(112.16-113.3)
ushnambusnana.dantadhavana.anjana.anulepana.gandha.pushpa.upanat.chatra.divasvapa.retahskanda.stridarshana.sparshana.maithunanikama.krodha.lobha.moha.mada.matsarya.himsadini
varjayitva sadashushrushur guroh priya.hita.karmani \kurvita.
Vaikh 01.02.(113.3)/ adveshi
vak.citta.anukulah priyam satyam \vadaty.
Vaikh 01.02.(113.3-4)/ arto-apy
asatya.apriyam nindam na-\acakshita.
Vaikh 01.02.(113.4-5)
madhu.mamsa.matsya.rasa.shuktady.abhojyabhojana.varji bhaiksha.acaranam \kritva
guruna-anujnato bhaiksha.annam \ashniyad.
Vaikh 01.02.(113.5-6)/
guru.vriddha.dikshitanam akhyam na \bruyad.
Vaikh 01.02.(113.6-7) guru.abhave
tat.putre ca guruvat karma-\acarati.
Vaikh 01.03.(113.8-9) brahmacarinash
caturvidha gayatro brahmahprajapatyo naishthika-iti.
Vaikh 01.03.(113.9-10)/
gayatra.upanayanad urdhvam tri.ratramakshara.lavana.ashi gayatrim \adhitya-a
savitra.vrata.samapter atra vratacari.
Vaikh 01.03.(113.10-14) brahmah
savitra.vratad urdhvamanabhishasta.apatitanam grihasthanam griheshu
bhaiksha.acaranam veda.vratacaranam ca \kritvadvadasha sama vimshati sama va
guru.kule \sthitva vedan vedau vedam va sutra.sahitamadhyayanam \kritva garhasthya.anusaranam
\kuryat.
Vaikh 01.03.(113.14-15)/ prajapatyah
\snatva nityakarma.brahmacarya.shilo narayana.parayano veda.vedanga.arthan
\vicarya dara.samgrahanam \karoti.
Vaikh 01.03.(113.15-16)/ prajapatye
trisamvatsarad urdhvam na \tishthedity rishayo \vadanti.
Vaikh 01.03.(113.16-114.3)/
naishthikah kashayam dhatu.vastram ajinamvalkalam va paridhaya jati shikhi va
mekhali dandi sutra.ajina.dharibrahmacari shucir a.kshara.lavana.ashi yavad
atmano viprayogas tavad guru.kule \sthitvanivedita.bhaiksha.bhoji \bhavati.
Vaikh 01.04.(114.4-7)/ daran
samgrihya grihastho-apisnanadi.niyama.acaro nityam aupasanam \kritva
pakayajna.yaji vaishvadeva.homante griha.agatam gurumsnatakam ca
\pratyutthaya-\abhivandya-asana.padya.acamanani
pradayaghrita.dadhi.kshira.mishram madhuparkam ca dattva-annadyair yathashakti
\bhojayati.
Vaikh 01.04.(114.7-10)/ bhikshun
brahmacarino-atithin vedavidah shrotriyan
pitrivya.acarya.ritvij.matula.shvashura.adin abhyagatan bala.vriddhan
anatha.arta.adhvashrantamsh ca yathartham \pujayaty.
Vaikh 01.04.(114.10)/
ashakto-apy-agram bhiksham va sa.udakam dattvashesham \bhunjita).
Vaikh 01.04.(114.11-13)
daya.satya.shauca.acara.yutahsvadhyaya.tarpanabhyam rishin
yajnna.bali.homa.jala.pushpa.adyair devan shraddhaih putraish ca pitririnbalina
bhutan annadyair manushyamsh ca nityam \arcayed.
Vaikh 01.04.(114.13)/ rina.trayena
mukto-anrino \bhavati).VKhnsh.08.05.(114.14)/ grihasthash caturvidha
varta.vrittih shalina.vrittiryayavaro ghora.acarikash
ca-iti.VKhnsh.08.05.(114.14)/ varta.vrittih krishi.gorakshya.vanijya.upajivi.VKhnsh.08.05.(114.14-15)
shalina.vrittir niyamair yutah pakayajnair\shtva-agnin \adhaya pakshe pakshe
darshapurnamasa.yaji caturshu caturshu maseshu
caturmasya.yajishatsu shatsu maseshu
pashubandha.yaji prati.samvatsaram soma.yaji ca.VKhdsh.01.05.(115.1-3)/
yayavaro haviryajnaih somayajnaish ca \yajate\yajayaty adhite-\adhyapayati
dadati \pratigrihnati shat.karma.nirato nityamagni.paricaranam
atithibhyo-abhyagatebhyo-annadyam ca \kurute).VKhdsh.01.05.(115.3-7)/
ghora.acariko niyamair yukto \yajate) na\yajayaty)
adhite na-\adhyapayati dadati) na \pratigrihnaty) unccha.vrittim \upajivati)narayana.parayanah
sayam.pratar agnihotram \hutva margashirsha.jyeshtha.masayor
asidhara.vratamvana.oshadhibhir agni.paricaranam \karoti).
Vaikh 01.06.(115.8-11)/ grihasthah
sa.patnikah pancagnibhis tretagnibhirva grihad vana.ashramam \yasyann
ahita.agnir anahita.agnish ca-aupasanam aranyam\aropya grihe \mathitva
shramanakiya.vidhanena-\adhaya-agharam \hutvashramanaka.agnim \adaya tritiyam
ashramam \gacchet).
Vaikh 01.06.(115.11-12)/ purvavad
agni.alaya.prokshana.ullekhana.adikarma \kuryat).
Vaikh 01.06.(115.12-14) tritiyam api
vedim \parimrijya shad.angula.agnerdarbhair grathite-adhas tridha.kritam
rajjuvat- mule baddham shattrimshad angula.pramanamparistarana.kurcam kritva
madhyavedyam \paristrinati) shramanakam.
Vaikh 01.06.(115.15-17)/
shramanaka.yajnam yajnadaivavishvan devanity-antam \avahya-ajyam nirupya
shramanakaya svaha shramanaka.yajnaya svahayajnadaivatavishvebhyo devebhyah
svaha-ity antam \hutva carum \juhuyad) ity adhara.visheshah.
Vaikh 01.06.(115.18-116.1)
shramanaka.agnesh ca-urdhva.vedirdvatrimshad.anguli.ayata
catur.anguli.vistara-unnata.
Vaikh 01.06.(116.1-2)/ madhyama
tat.parigata panca.anguli.vistaracatur.angula.utsedha.
Vaikh 01.06.(116.2)/ adhastad
urdhva.vedi.vistara.unnata tritiya vedir.
Vaikh 01.06.(116.2-5)/
dvadasha.angulam madhye nimnam tri.vedi.sahitamkundam kritva-\adhaya vanastho
nityam aupasanavat sayam.pratar.ahutir \hutva mahavyahritibhih shramanaka.agnim
\juhuyad).
Vaikh 01.06.(116.5)/ patniko darair
agnibhir vina vanam \gacchet).
Vaikh 01.07.(116.6)/ vanaprasthah
sa.patnika-a.patnikash ca-iti.
Vaikh 01.07.(116.6-7)/ sa.patnikash
caturvidha.
Vaikh 01.07.(116.7)/ audumbaro
vairinco valakhilyah phenapash ca-iti.
Vaikh 01.07.(116.7-11)
audumbaro-akrishta.phala.avapya.oshadhi.bhoji mula.phala.ashi
vaana.hingu.lashuna.madhu.matsya.mamsa.putyanna.dhanya.amla.parasparshana.parapaka.varji
deva.rishi.pitri.manushya.puji vana.caro
grama.bahishkritahsayam.pratar.agnihotram \hutva shramanaka.agni.homam vaishvadeva.homam \kurvams tapah
\samacarati).
Vaikh 01.07.(116.12)/
shramanaka.agnim ekam eva-adhaya \juhoti)-ity eke.
Vaikh 01.07.(116.12-15)/ vairincah
pratryam disham \prekshate tam disham\gatva tatra
priyangu.yava.shyamaka.nivara.adibhir labdhaih svakiyan atithimsh
caposhayitva-agnihotra.shramanaka.vaishvadeva.homi narayana.parayanas
tapah.shilo\bhavati).
Vaikh 01.07.(116.15-17) valakhilyo
jata.dharashcira.valkala.vasano-arka.agnih karttikyam paurnamasyam pushkalam
bhuktam \utshrijya-anyatha sheshan masan upajivyatapah \kuryat).
Vaikh 01.07.(116.18)/ asya
surya-eva-agnir \bhavati)-ity \amananti).
Vaikh 01.07.(116.18-117.2)/ phenapa
ud.dandaka unmattako nirodhakah shirna.patita.pattra.ahari candrayana.vratam
caran prithivi.shayinarayanam \dhyayan moksham eva \prarthayate).
Vaikh 01.08.(117.3)/ a.patnika
bahuvidhah.
Vaikh 01.08.(117.3-11)) kala.ashika
uddanda.samvritta ashma.kutta udagra.phalino danta.ulukhalika uncha.vrittikah
samdarshana.vrittikah kapota.vrittikamriga.carika hasta.adayinah
shaila.phalaka.adino-arka.dagdha.ashino bailva.ashinahkusuma.ashinah
pandu.pattra.ashinah kala.antara.bhojina eka.kalikash
catush.kalikahkantaka.shayino virasana.shayinah pancagni.madhya.shayino
dhuma.ashinahpashana.shayino-abhyavagahina
udakumbha.vasino mauninash ca-avak.shirasah surya.pratimukha urdhva.bahuka
eka.pada.sthitash ca-iti vividha.acara \bhavanti)-iti \vijnayate).
Vaikh 01.09.(117.12-13)/ atha
bhikshuka moksha.arthinah kuticakabahu.udaka hamsah paramahamsash ca-iti
caturvidha \bhavanti).
Vaikh 01.09.(117.13-15)tatra kuticaka
gautama.bharadvaja.yajnavalkya.harita.prabhritinam ashrameshv ashtau grasamsh caranto
yogamarga.tattvajna moksham eva\prarthayante).
Vaikh 01.09.(117.15-118.1)
bahu.udakas tridanda.kamandalu.kashaya.dhatu.vastra.grahana.vesha.dharino
brahmarshi.griheshu ca-anyeshu sadhu.vritteshu mamsa.lavana.paryushita.annam
varjayantah sapta.agareshubhaiksham \kritva moksham eva \prarthayante).
Vaikh 01.09.(118.1-4)/ hamsa nama
grame ca-ekaratram nagarepancaratram vasantas tad.upari na vasanto
gomutra.gomaya.aharino va masa.upvasino vanitya.candrayana.vratino nityam
utthanam eva \prarthayante).
Vaikh 01.09.(118.4-5) paramahamsa
nama vriksha.ekamule shunya.agareshmashane a vasinah sa.ambara dig.ambara va.
Vaikh 01.09.(118.5-6)/ na tesham
dharma.adharmau satya.anriteshuddhi.ashuddhi.adi dvaitam.
Vaikh 01.09.(118.6-7)/ sarva.samah
sarva.atmanah sama.loshta.kancanahsarva.varneshu bhaiksha.acaranam \kurvanti).
Vaikh 01.09.(118.7-8)/ brahmananam
chaturashramyam kshatriyanamtraya.ashramyam vaishyanam dvi.ashramyam vihitam.
Vaikh 01.09.(118.8-9)/ tat.phalam hi
sa.kamam nish.kamam ca-iti dvividham\bhavati).
Vaikh 01.09.(118.9-11) sa.kamam
nama-iha samsare-abhivriddhim \jnatva putra.labha.adi.abhikankshanam anyat
svarga.adi.phala.kankshanam va.
Vaikh 01.09.(118.11-12)/ nish.kamam
nama kincid \an.abhikankshya yathavihita.anushthanam iti.
Vaikh 01.09.(118.12-13)/ tatra
nish.kamam dvividham bhavati pravrittirnivrittish ca-iti.
Vaikh 01.09.(118.13-15)/ pravrittir
nama samsaram \an.adrityasankhya.jnanam \samashritya
pranayama.asana.pratyahara.dharana.yukto vayu.jayam
\kritva-anima.ady.aishvarya.prapanam.
Vaikh 01.09.(118.15-119.1) tat punar
api tapah.kshayaj janma.prapakatvadvyadhi.bahulyac ca na-\adriyante)
paramarshayo.
Vaikh 01.09.(119.1-6)/ nivrittir nama
lokanam anityatvam \jnatva paramatmano-anyan na kincid asti-iti samsaram
\anadritya \cchitva bharya.mayam pashamjita.indriyo \bhutva shariram \vihaya
kshetrajna.paramatmanor yogam \kritva-atindriyamsarvajagad.bijam ashesha.vishesham nitya.anandam
amrita.rasa.panavat sarvada tript.karam param jyotihpraveshakam iti \vijnayate).
Vaikh 01.10.(119.7-8) nivritti.acara.bhedadd-hi
yoginas trividha\bhavanti) saranga eka.arthya visaragash ca-iti.
Vaikh 01.10.(119.8-9)/ a.nirodhaka
nirodhaka marga.ga vimarga.gashca-iti caturvidha saranga.
Vaikh 01.10.(119.9-10)/ dura.ga
adura.ga bhrumadhya.ga a.sambhaktahsambhaktash ca-ity eka.arthyah pancadha
\bhavanti).
Vaikh 01.10.(119.10-11)/ na
sankhyavanto visaragas.
Vaikh 01.10.(119.11-13)/ tatra
sarangah saram kshetrajnas tam\gacchanti)-iti sarangas teshv a.nirodhaka aham
vishnur iti \dhyatva ye \caranti) teshampranayama.adayo na \santi).
Vaikh 01.10.(119.13-14)/ ye tu
nirodhakas tesham pranayama.pratyahara.dharana.adayah shodasha kalah \santi).
Vaikh 01.10.(119.14-15)/ ye marga.gas
tesham shad eva pranayama.adayo.
Vaikh 01.10.(119.15-17) ye vimargas
tesham yama.niyama.asana.pranayama.pratyahara.dharana.dhyana.samadhayashca-ity
ashta.angan \kalpayanto dhyeyam apy anyatha \kurvanti).
Vaikh 01.11.(120.1)/ atha-ekarshya.
Vaikh 01.11.(120.1)/ eka eva-rishir
yesham te ekarshyas.
Vaikh 01.11.(120.1-2)/ teshu ye
dura.gas tesham ayam margah.
Vaikh 01.11.(120.2-5)/ pingalaya
nadikaya-aditya.mandalam \anupravishyatatra.sthena purushena \samyujya tatash
candra.mandalam tatra.sthena purushena tatovidyutam tatra.sthena purushena punah
kramena vaikuntha.sayujyam \yanti).
Vaikh 01.11.(120.5)/ ye-adura.gas
tesham ayam dharmah.
Vaikh 01.11.(120.5-7)
kshetrajna.paramatmanor yogam kshetrajna.dvarena\karayitva tatra-eva
samasta.vinasham dhyatva-akashavat satta.matro-aham iti \dhyayanti).
Vaikh 01.11.(120.7-10)/
bhrumadhya.gah kshetrajna.paramatmanor yoge sattva.rupa.agni.dvarena
bhrumadhyam nitva pancabhyo-angshta.adibhyahsthanebhya-akarshanam punah
pingala.dvarena nishkramanam pralaya.antamkshetrajna.yogantam va \kurvanti).
Vaikh 01.11.(120.10-11)/ a.sambhakta
nama manasa dhyanam \kurvanti).
Vaikh 01.11.(120.11)/
tat.pratipadana.agamam shrotrena \shrinvanti).
Vaikh 01.11.(120.11-12)/ cakshusha
devata.akaram \pashyanti).
Vaikh 01.11.(120.12)/ ghranena
gandham \anubhavanti).
Vaikh 01.11.(120.12-13)/ panina
devatam \namaskurvanti).
Vaikh 01.11.(120.13-14)/ sambhakta
nama brahmanah sarva.vyapakatvadyuktam ayuktam yo-asau paramatma tat sa
vyapya-akashavat \tishthati).
Vaikh 01.11.(120.15) tasmad
brahmano-anyan na kutracid atmanam\pratipadyate)-asau.
Vaikh 01.11.(120.16)/
bhrumadhya.gatasya-api samshayan nishpramanameva-ity uktam.
Vaikh 01.11.(120.16-121.1)/ tasmad
brahma.vyatiriktam anyan na-\upapadyate).
Vaikh 01.11.(121.1-2)/
vividha.saranad vividha.darshanatkupatha.gamitvad visara.gah.
Vaikh 01.11.(121.2-3)/ pura
prajapatir upadesha.guhana.arthamvisaraga.paksham drishtavan.
Vaikh 01.11.(121.3)/ tam drishtva
munayo-api moham \jagmuh) kim punar manushyah.
Vaikh 01.11.(121.4) visaraga.pashunam
ahamkara.yuktanam janma.antareshumuktir na-asmin janmani.
Vaikh 01.11.(121.5)/ tasmad
visaraga.paksho na-anushtheyo.
Vaikh 01.11.(121.5-8)/ kecid visargah
kaya.kleshat kecin mantra.japatkecid yena kenacid dhyanena kecid yena kenacid
aksharena kecid vayu.jayad anye paramatmanakshetrajam samyojya \dhyayanty) ete
paramatma.samyogam eva na-\icchanti).
Vaikh 01.11.(121.8-9)/ hridi.stha-eva
purusha-iti \vadanti).
Vaikh 01.11.(121.9-10)/ kecin na
kincid dhyanam itiyatha.ukta.anushthanam yogam iti jnatva muktim \icchanti).
Vaikh 01.11.(121.10-11)/ tesham
visaraga.pashunamantareshu muktir na-asmin janmani.
Vaikh 01.11.(121.11-12)/ tasminn eva
janmani moksha.kankshinavisaraga.paksho na-anushtheyah.
Vaikh 01.11.(121.12-15)/ sa.gune
brahmani buddhim niveshyapashcat-nir.gunam brahma-ashritya yatnam kuryad iti
\vijnayate).
Vaikh 02.01.(122.1)/ atha vanasthasya
shramanaka.vidhanam.
Vaikh 02.01.(122.1-3)/ grihasthah
somayaji putram pautram ca drishtvatat.putra.adin grihe samsthapya maundyam
kritva prajapatyam kricchram \caret).
Vaikh 02.01.(122.3-4) vasante
shukla.pakshe punya.kshetre patnya sardhamvana.ashramam \yati).
Vaikh 02.01.(122.4-5)/ purvasmin
divase krita.snanah samkalpyakusha.udakam pitva-upavasam \kuryad).
Vaikh 02.01.(122.5-6) aupasana.homam
hutva-agni.mayam te yonir ityaranyam \aropayed).
Vaikh 02.01.(122.6-8)/ darshapurnamasa.vidhanena
darbha.adin samgrihyapurvavat paristarana.kurcan paridhin
samidhovenu.danda.upavita.kamandalu.valkala.adin \sambharati).
Vaikh 02.01.(122.8)/
purva.ukta.vidhina-agni.kundam \kuryad).
Vaikh 02.01.(122.8-10) aparasmin
divase vaishvanara.suktena-agnimmathitva prajvalya-agna-\ayahy)/ upavaroha-ity
agnim nidhaya purvavat- shramanaka.agni.agharam \juhoti).
Vaikh 02.01.(122.10-13)/
pranamya-agnim parishicya-agne prayashcitte tvam iti panca.prayashcittam
hutva-apo.hiranya.avamanair atmanam prokshyabrahma.daivatyam vaishnavam
panca.varunam ca pradhanan vyahriti.antam \yajet).
Vaikh 02.02(122.14-17)/ agneh
praticyam dvau kushau purva.agraunyasya-urdhve-ashmanam nidhaya tat savitur
varenyam iti dakshinapada.angushthagrena-ashmanam\adhitishthet) tejo.vatsava
iti\on the reading of the mantra, cf. Cal p.122n.4) valkalam ajinam ciramva
paridhaya purvavan mekhala.adims triny upavitany uttariyam krishnajinam
ca-\adadaty).
Vaikh 02.02(122.17-123.1) acamya
svasti deva-iti- agnim pradakshinampranamam ca kritva-\asita).
Vaikh 02.02(123.1-3)/ sham no vedir
iti sva.murdhni prokshya jayanabhyatanan rashtrabhrito vyahritish ca
hutva-ajya.shesham pranayamena \prashniyad) .
Vaikh 02.02(123.3-5)/ yoge yoga iti
dvir acamya shatam in nu sharada-itipranamam agantra samagan mahi-iti
pradakshinam ca-adityasya \kurvita).
Vaikh 02.02(123.5-6)/
rashtrabhrid-asi-iti- urdhva-agram kurcam \grihniyat).
Vaikh 02.02(123.6-10)/ om bhus tat
savitur om bhuvo bhargo devasyomsuvardhiyo yo na iti paccho vyastam om bhur
bhuvas tat savitur om suvardhiyo yo na ity ardharcam om bhur bhuvah suvas tat
savitur iti samastam casavitrim japtva vanashramam pravishya brahmacarya.vratam
\samkalpayet).
Vaikh 02.03(123-11)/ tat.patni ca
tatha brahmacarini \syat).
Vaikh 02.03(123.11-14) svayam eva-agnim
pradakshinikritya-ajyena prajapatyam dhata.adin minda.ahuti vicchinnam aindram
vaishvadevam vaishnavam bahyam vishnornuka.adin prajapatya.suktam
tad.vrata.bandham ca punah pradhanan hutvaprajapatya.vratam \badhnati).
Vaikh 02.03(123.14-16)/ sthitva devasya
tva yo me danda iti dvabhyam panca.sapta.nava.anyatamaih parvabhir yuktam
keshanta.ayatamva-apy-avakram vaishnavam dvi.dandam \adadati).
Vaikh 02.03(123.16-17)/ yena deva iti
kamandalu.mrid.grahinyau purvavadupanat.chatre ca \grihnaty).
Vaikh 02.03(123.17-20)/ agnin
garhapatya.adin-ca-ujjvalya-agnihotramhutva-ahavaniye prajapatyam vishnu.suktam
ca sarvatra-agnaye svaha somaya vishnavesvaha-iti hutva-agnin aranyam
\aropayati).
Vaikh 02.03(123.20-124.1) vane-adrau
vivikte nadi.tire vanashramampraklpya yatha.uktam agnikundani \kuryat).
Vaikh 02.03(124.1-2)/ patnya
saha-agnin adayapatradi.sambhara.yukto vanashramam \samashrayati).aVKhdhsh
02.04(124.3-4)/ agnyayatane prokshya khanitva lekhah shad
ullikhyasuvarna.shakalam vrihimsh ca nidhaya shramanaka.agnim \nidadhyat).
Vaikh 02.04(124.4-7) vanyan eva
parthivan vanaspatyankulira.udghata.anchanan puranan kusha.darbhan urna.stukam
plaksha.agram sugandhi.tejanam guggulum hiranya.shakalan surya.kantam ca
\sambharati).
Vaikh 02.04(124.7-9)/ vanaprasthan
ritvijo vritva-agnim mathitvagarhapatya.adims treta.agnin panca.agnin
va-agnyadheya.kramena-adhaya-ahuti dve dvehutva nityam dvi.kalam vanyair eva
\juhoti).
Vaikh 02.04(124.9-12)/ vanashrami
munih
snana.shauca.svadhyaya.tapo.dana.ijya.upavasa.upasthanigraha.vrata.maunani-iti
niyaman
dasha-etansatya.anrishamsya.arjava.kshama.dama.priti.prasada.mardava.ahimsa.madhuryani-iti
yama.andashamumsh ca \samacarati).
Vaikh 02.04(124.12-15)/ bhaktya
vishnumdhyayann-agnihotra.shramanaka.agnihomau dvi.kalam na-utshrijan
gramya.ashanam tyaktva vanya.oshadhih phalam mulamshakam va nitya.ashanam
samkalpya tirodha bhur ity-ahritya- aparahne svayam patniva havishyam asravitam
\pacati).
Vaikh 02.04(124.16)/
vaishvadeva.ante-athitin abhyagatan prashayitvamitam \prashnati).
Vaikh 02.05.(125.1)/ ratrau
na-\ashniyad).
Vaikh 02.05.(125.1-2)/ adhastad
darbhams trinani parnani va-astiryasu.vratah su.vratam patnim vina-ekah
\shayita).
Vaikh 02.05.(125.2-3)/ sa-asya
shushrusham \karoty). enam na-\upagacchet).
Vaikh 02.05.(125.3)/ matrivan
nish.kamah preksheta-urdhva.reta jita.indriyo.
Vaikh 02.05.(125.4-5)/
darshapurnamasau caturmasyam nakshatra.ishtimagrayana.ishtim ca
vanya.oshadhibhih purvavad \yajed) anukraman.
Vaikh 02.05.(125.5-7)/ mulaih phalaih
pattraih pushpair vatat.tat.kalena pakvaih svayam eva samshirnaih pranam
pravartayann uttara.uttare-apy adhikam tapah.samyogamphaladi.vishishtam
\acared).
Vaikh 02.05.(125.7-10)/ atha
va-ahitagnih sarvan agnin aranyamaropya sarvaih samvapa.mantraih parthivan
vanaspatyamsh ca sarvan samuhyanirmanthya-etena vidhina-agnim
agnyadheya.vidhanena ca mantraih sarvaih sabhyagny.ayataneshramanaka.agnim
adhaya-\aharet).
Vaikh 02.05.(125.10)/ sabhyasya bhedah
shramanaka.agnir ity \ahuh).
Vaikh 02.05.(125.10-13)/ a.patnikash
ca bhikshuvad agnau homamhutva-aranyadi.patrani ca prakshipya putre bharyam
nidhaya tatha-agnin atmany aropyavalkala.upavita.adin bhiksha.patram ca
samgrihya- an.agnir a.daro gatva vane \nivaset).
Vaikh 02.05.(125.13-15)/ tapasam
shramanam etan mulam tasmad etadvidhanam enam agnim ca shramanakam ity \aha)
vikhanah.
Vaikh 02.06.(125.16-17)/
samnyasa.kramam. saptaty.urdhvamvriddho-an.apatyo vidhuro va
janma.mrityu.jara.adin vicintya yoga.arthi yada \syat) tad.
Vaikh 02.06.(125.17-18)/ atha va
putre bharyam nikshipya paramatmanibuddhim niveshya vanat samnyasam \kuryat).
Vaikh 02.06.(125.19-126.4)/ mundito
vidhina snatva gramad bahyeprajapatyam caritva purvahne tri.dandam shikyam
kashayam kamandalum ap.pavitram mrid.grahanim bhiksha.patram ca sambhritya
trivritam prashya- upavasamkritva
dine-apare pratah snatva-agnihotram vaishvadevam ca hutva vaishvanaram
dvadasha.kapalam \nirvapet).
Vaikh 02.06.(126.4-6)/
garhapatya.agnav ajyam samskritya-ahavaniyepurna.ahuti purushasuktam ca
hutva-agnaye somaya dhruvaya dhruva.karanaya paramatmane narayanaya svaha-iti
\juhoti).
Vaikh 02.07.(126.7-8)/ sruci sruvena
catur grihitam grihitva sarva.agnishvom svaha-iti \juhuyad).
Vaikh 02.07.(126.8-9)/ agnihotrahavanim
ahavaniye mrit.shilamayebhyo-anyani
patranI garhapatye \prakshipati).
Vaikh 02.07.(126.9-10)/
grihastho-anahitagnir aupasane vanasthash cashramanaka.agnau homam hutva
patrani \prakshipet).
Vaikh 02.07.(126.10-12)/
paccho-ardharcasho vyastam samastam casavitrim japtva bhikshashramam pravishami-iti tam
\pravishati).
Vaikh 02.07.(126.12-14) antar vedyam
sthitva garhapatya.adin ya teagne yajniya-iti pratyekam trir aghraya bhavatam
nah sa.manasav ity atmany \aropayet).
Vaikh 02.07.(126.14-16)/ bhur bhuvah
suvah samnyastam maya-iti trirupamshu-uccaish ca praisham uktva
dakshina.hastena sakrit-jalam pitva-acamya
tatha-eva-uktva trir jala.anjalim \vishrijen).
Vaikh 02.07.(16-17)/ mekhalam catvary
upavitany ekam va-upavitamkrishnajinam uttariyam ca purvavad \dadati).
Vaikh 02.08.(126.18-20)/ devasya tva
yo me dandah sakha me gopaya-ititribhis tri.dandam yad asya pare rajasa iti
shikyam yena devah pavitrena- ity appavitram yenadeva jyotisha-iti
kamandalu.mrid.grahanyav \adadita).
Vaikh 02.08.(127.1)/ snatva-aghamarshana.suktena-aghamarshanam
kuryat
Vaikh 02.08.(127.1-3)/ acamya shodaca
pranayaman kritva sahasram shatam va
savitrim japtva tatha bhiksha.patram alabu daravam mrin.mayam
va\grihnati).
Vaikh 02.08.(127.3-5) pranava.ady.adibhih\cf.Cal p.127n.2) prithak
prithak sapta.vyahritibhis tarpayami- iti devebhyo jale-adbhis
tarpayitva-adyabhish catashribhihsvadha-iti pitribhyas tarpayet
Vaikh 02.08.(127.5-6)/ ud vayam
tamasa ity adityam \upatishtheta).
Vaikh 02.08.(127.6-7)/ jala.anjalim
vishrijya-abhayam sarvabhutebhyo \dadyad).
Vaikh 02.08.(127.7-8)/ adhyatma.rato
yatir bhiksha.ashi niyama.yamamsh casamacaran samyata.indriyo dhyana.yogena
paramatmanam \ikshate).
Vaikh 02.09.(127.9)/ dharmyam
sad.acaram.
Vaikh 02.09.(127.9-11) niviti
dakshine karne yajna.upavitamkritva-utkatikam asino- ahany udan.mukho ratrau
dakshina.mukhas trinair antarite mutra.purishe \vishrijen)-.
Vaikh 02.09.(127.11-12)/ nadyam
goshthe pathi chayayam bhasmany apsukushe darbhe va na- \acaret).
Vaikh 02.09.(127.12-13) go.vipra.udaka.agni.vayu.arka.tara.indun
napashyan \kuryat).
Vaikh 02.09.(127.13-16) vama.hastena
lingam samgrihya-utthaya-udakasyaparshve tatha- asino brahmacari grihastho-api
shishne dvir hastayosh ca dvir.dvir gudeshatkritvas- mridam dattva-uddhritair
eva jalaih shaucam \kuryat).
Vaikh 02.09.(127.16-17)/ karam vamam
dasha kritvah karav ubhau ca tathamrida-adbhih \prakshalayet).
Vaikh 02.09.(127.17)/ vanasthasya
bhikshosh ca-etad dvi.gunam \bhavati).
Vaikh 02.09.(127.17-18)/ ratrau
yatha.ukta.ardham va.
Vaikh 02.09.(127.18-128.1)/
reto.visarge mutravat-shaucam kartavyam.retasas trir ity eke.
Vaikh 02.09.(128.1-3)/ sa.upaviti
pran.mukha udan.mukhova-anyatra-asitva mrida-ambuna purvavat padau pani ca
prakshalya-acamya mantrena- \acamati).
Vaikh 02.10.(128.4-5) brahmano
hridgabhih kshatriyah kanthagabhir vaishyastalugabhir adbhir acameta.
Vaikh 02.10.(128.5-6)/ atmanam
prokshya praty.arkam apo vishrijya-arkam paryety.
Vaikh 02.10.(128.6-8)/ udakasya-agner
vama.parshvam pranan ayamyapratyekam om.karadi.sapta.vyahriti.purvam gayatrim
ante sa.shiraskam trir\japet). sa pranayamas. trin ekam va pranayamam kritva
putah.
Vaikh 02.10.(128.8-10) shatam dasha
ashtau va savitrima sayam.pratah sandhyam upasya naishikam ahnikam
ca-eno-\apamrijyate).
Vaikh 02.10.(128.10)/ dvijatih
sandhya.upasana.hinah shudra.samo \bhavati).
Vaikh 02.10.(128.11)/ brahmacari
sva.nama samkirtya-abhivadayed ahambho iti.
Vaikh 02.10.(128.11-13)/ shrotre ca
samsprishya guroh padam dakshinamdakshinena panina vamam vamena vyatyasyar
apadamgrihnann anata.shirsho-\abhivadayaty).
Vaikh 02.10.(128.14)/ ayushman bhava
saumya-ity enam \shamsed).
Vaikh 02.10.(128.14)/ an.ashir vadi
na-abhivandyo.
Vaikh 02.10.(128.14-15)/ mata pita
gurur vidvamsash ca pratyahamabhivadaniyah.
Vaikh 02.11.(128.16)/ anye bandhava
viproshya pratyagatya-abhivandyah
Vaikh 02.11.(128.16-18)/ jyeshtho
bhrata pitrivyo matulah shvashurash ca pitrivat
pitri.shvasa matri.shvasa jyeshtha.bhharya bhagini jyeshtha ca
matrivatpujitavyah.
Vaikh 02.11.(128.18-19)/ sarvesham
mata shreyasi gurush ca shreyan.
Vaikh 02.11.(128.19-129.1)/ paras
triyam yuvatim asprishan bhumav\abhivadayed).
Vaikh 02.11.(129.1)/ vandyanam
vandanadayur.jnana.bala.arogya.shubhani \bhavanti).
Vaikh 02.11.(129.2)/
yajna.upavita.mekhala.ajina.dandan parena dhritanna \dharayet).
Vaikh
02.11.(129.2-4)upakritya-an.alasyah shucih pranava.adyam
vedamadhiyano-amavasyayam paurnamasyam caturdashyoh pratipador ashtamyosh ca
na-adhiyita.
Vaikh 02.11.(129.4-5)/ nitya.jape
home ca-an.adhyayo na-asti.
Vaikh 02.11.(129.5-8)/marjara.nakula.manduka.shva.sarpa.gardabha.varaha.pashu.adishv
antaragateshv ahoratram sutaka.pretakayor ashauce tavat kalam tisro-ashtakasu
gurau prete ca triratram an.adhyayah \syat).
Vaikh 02.12.(129.9-10)/
tad.bharya.putrayoh sva.shishyasya ca-uparamemanushya.yajne shraddha.bhojane
ca-ekaham an.adhyayah syat apad.artyor aprayatye.
Vaikh 02.12.(129.10-14)/
vriksha.nau.yana.shayaneshv arudhah prasarita.pado mutra.purisha.reto.visarge
grame-antahshave satya.bhakshyanna.bhojane chardane shmashana.deshe sandhya.stanite
bhu.kampe dig.dahe-ashani.ulka.nipate
rudhira.upala.pamsu.varshe surya.indu.rahu.grahane ca tat tat kale
na-\adhiyita).
Vaikh 02.12.(129.14-15)/ paratra-iha
shreyas.karo vedas. tad adhyetavyo.
Vaikh 02.12.(129.15)/ ante vishrijya
pranavam \braviti).
Vaikh 02.12.(129.15-16) laukika.agnau
samidhau hutva bhiksha.annammedha.pradam shuddham mauni \bhunjita).
Vaikh 02.12.(129.16-130.3)/ paushe
maghe va msase gramad bahirjala.ante purvavad vratavisarga.homam hutva
svadhyayam utshrijya pakshe shukle vedam krishneveda.angam ca yavad antam
samadhitya guror dakshinam dattva samavarti\syat).
Vaikh 02.13.(130.4-5)/ madhyahne
shuddhe jale mrid.adbhih padau hastau cadhavayitva-acamya-angani
samshodhya-apah \punantv) iti jale \nimajjed).
Vaikh 02.13.(130.5-7)/ acanto vaishnavair
mantrair vishnum hiranya.shringamiti varunam ca
pranamya-agha.marishana.suktena-agha.marishanam kritva-idam apah
shivaiti\snayad). VKhdhsh 02.13.(130.7-9) ashraminash catvarah snanam nityam
evampurva.uktena vidhina kamyam naimittikam ca \kurvanti).
Vaikh 02.13.(130.9-10)/
dhauta.vastrena-achadya purvavad acamyaprokshya-asinas tishthan va
krita.pranayamah savitrim japtva-adityam \upatishtheta).
Vaikh 02.13.(130.10-14)/
dakshina.panina tirthena brahmenabhupati.adin daivena narayana.adin kupya.adimsh
ca-arshena vishvamitra.adin paitrikenapitri.adin adbhis tarpayitva brahmayajnam
karishyann ity amishe tva-urje tva-iti yatha.kamamyajuh.samhitam adyam strin
anuvakan svadhyayam \kurvita).
Vaikh 02.13.(130.14-15)/ naimittikam
ritam ca satyam ca-ity adi.suktanicatur vedadi.mantran va-apy \adhiyita).
Vaikh 02.13.(130.15-16)/
sarvayajnanam adir brahmayajnah.
Vaikh 02.13.(130.16)/ tasmad
upanayana.prabhrity-eva dvijaih kartavyo.
Vaikh 02.13.(130.17-18)/ nadyam
tirthe deva.khate sarasi tatake vasamanye snanam \kuryat).
Vaikh 02.14.(131.1)/ parasya-udake
mrit.pindan panca-uddhritya \snayat).
Vaikh 02.14.(131.1-2)/ kupe tat.tire
trih kumbhena-\abhishinced).
Vaikh 02.14.(131.2)/ ucchishto nagno
va na \snayat). tatha na \shayita).
Vaikh 02.14.(131.3)/ aturo-apsu na-\avagaheta).
Vaikh 02.14.(131.3-5)/ aturasya snane
naimittike dasha kritvo dvadashakritvo va tam an.aturo jale -avagahya-acamya
\sprishet). tatah sa puto \bhavati).
Vaikh 02.14.(131.5-7)/ dvi.kalam
homa.ante padauprakshalya-acamya-asane pran.mukhah pratyan.mukhah va sthitva
chaturashra.upalipte mandale shuddham patram \nyaset).
Vaikh 02.14.(131.7)/ tatra-annam
prakshipya tat \pujayati).
Vaikh 02.14.(131.7-9)/ dvau padav
ekam va bhumau nidhaya prasannaritam tva satyena \parishincami)-iti sayam \parishincati).
satyam tv artena\parishincami)-iti pratar.
Vaikh 02.14.(131.9-11)/
amrita.upastaranam asi-ity adhavam pitvavidhina prana.ahutir hutva-annam
anindann \ashnati).
Vaikh 02.14.(131.11)
bhuktva-amrita.apidhanam asi-ity apahpitva-acamya-\acamed).
Vaikh 02.14.(131.11-12)/ eka.vasah
shayanas tishthann a.snana.japa.homishushka.pada udan.mukho va na-\ashnati).
Vaikh 02.14..(131.13)/
bhinna.patre-annam paryushitamshayana.asana.utsanga.stham va na \bhunjita).
Vaikh 02.14.(131.13-14)/ anjalina-apo
na \pibed).
Vaikh 02.14.(131.14-15)/
ucchishta.ashucy.ashauci.patitataih sprishthamsutaka.pretake ca-annam
na-\ashniyat).
Vaikh 02.15.(132.1)/
tila.saktu.dadhi.lajam ca ratrav abhakshyam.
Vaikh 02.15.(131.1-2)/ annam
paryushitam ajyena dadhna va yuktam bhojyam.
Vaikh 02.15.(131.2-3)/
krimi.kesha.kita.yutam gava.ghratam pakshi.jagdham ca bhasma.adbhih prokshitam shuddham.
Vaikh 02.15.(131.3-5)
shva.kakady.upahate bahvanne tasmin
purusha.ashamana.matram tatra-eva-uddhritya vyapohya pavamanah suvarjana iti
bhasma.jalaih prokshya darbha.ulkaya sparshayitva \grihniyat).
Vaikh 02.15.(132.6-7)/
prasute-antar.dashahe go.kshiramsada-ekashapha.ushtra.strinam payash ca
pala.anduka.vakala.shuna.grincana.vidjam anuktam\reading uncertain Cal
p.132n.1)/ matsya.mamsam ca varjaniyam.
Vaikh 02.15.(132.8)/ yajna.shishtam
mamsam bhakshaniyam.
Vaikh 02.15.(132.8-9)/
udakya.sprishtam shudra.anulomaih sprishtam teshamannam ca \varjayet).
Vaikh 02.15.(132.9-10)/
svadharma.anuvartinam shudra.anulomanam amamkshudhitasya samgrahyam.
Vaikh 02.15.(132.10-11)/ sarvesham
pratiloma.antarala.vratyanam amampakvam ca kshudhito-api yatnan na \grihniyat).
Vaikh 02.15.(132.11-12)/ taih
sprishti.sammishram para.pakvam ca \samtyajati).
Vaikh 02.15.(132.12-13) nityam
shruti.smriti.uditam karma kurvanmano.vak.kaya.karmabhih shanair dharmam
\samacarati).
Vaikh 03.01.(133.1-2)/
grihastha.ashrami dve yajna.upavite vainavamdandam kamandalum ca \dharayet).
Vaikh 03.01.(132.2-3)/ snatva
sa.bharyo grihya.agnau garhyani karmanishrauta.agnishu shrautani \kuryat).
Vaikh 03.01.(133.3-4)/ sayam ca
homa.ante-atithin abhyagatanprashayitva mitam prashya patnya \shayita).
Vaikh 03.01.(133.4-5)/ ardra.padah
pratyaguttara.shirash na \svapity)-.
Vaikh 03.01.(133.5)/ ritu.ratrishu
svabharyam \upagacched).
Vaikh 03.01.(133.5-6) adau
tri.ratramritumati.gamana.sahasana.shayanani \varjayet).
Vaikh 03.01.(133.6-7)/ paradaran na
\samgacchet).
Vaikh 03.01.(133.7)/ paradara.gamanad
ayuh shrir brahma.varcasam\vinashyati).
Vaikh 03.01.(133.7-8)/ bharyaya saha
na-\ashnaty).
Vaikh 03.01.(133.8)/ ashnantim tam
jrimbhamanam nagnam ca na-\avalokayet).
Vaikh 03.01.(133.9)/ asatyavadam
\varjayaty).
Vaikh 03.01.(133.9)/ asatyat param
papam satyat paro dharmash ca na-\asti).
Vaikh 03.01.(133.10-11)
sarvaprani.hito-adrohena-eva\jivec)-shuddha.arthavan kusula.dhanyah
kumbhi.dhanyo-a.shvastaniko va \syat).
Vaikh 03.01.(133.11-12)/ dvijatih
patita.antyajatan na \sprished).
Vaikh 03.01.(133.12)/ udaye-astamaye
ca suryam na-\iksheta).
Vaikh 03.01.(133.12-13
deva.guru.vipra.ghrita.kshira.dadhi.mrit.toya.samid.darbha.agni.vanaspatinpradakshinam
\gacchet).
Vaikh
03.02.(133.14)/snataka.raja.guru.shreshtha.rogi.bharabhrid.antarvatninam
deyo.\Cal reads jyeshtha inst. of shreshtha, tr.p.214n.1)
Vaikh 03.02.(133.15)/
vata.arka.rashmibhih panthanah \shudhyanti).
Vaikh 03.02.(133.15-16)/
parasya-asana.shayanany adattani na-\upayunjita).
Vaikh 03.02.(133.16)/
adatteshu-upayukteshu svapunya.caturthamsho \jahati).
Vaikh 03.02.(133.17)anya.upayuktani
vastra.malya.upanat.chattranina-eva \dharayed).
Vaikh 03.02.(133.17-19)/ agnau padam
na \tapayen)/ na-enam mukhena\dhamen) napadena \sprished)/ adhah padato na
\kuryad).
Vaikh 03.02.(133.19-134.1)/ agnav
agnim va deva.alaye-agnau jale ca
mutra.purisha.puya.shonita.retah.shleshma.ucchishta.anganishpeshan na \prakshipet).
Vaikh 03.02.(134.1-2)/ nagnam paras
triyam vin.mutre ca na \pashyed).
Vaikh 03.02.(134.2-3)/ ucchishto
deva.arka.candra.graha.riksha.tara na\-iksheta).
Vaikh 03.02.(134.3-4)/
deva.guru.snataka.dikshita.raja.go.shreshthanamchayam na- \akramati).
Vaikh 03.02.(134.4)/ indradhanuh
parasmai na \darshayen) na \vadet).
Vaikh 03.02.(134.4-5)/ svapantam
na-\avabodhayed).
Vaikh 03.02.(134.5)/ eko-adhvanam na
\gacchet).
Vaikh 03.02.(134.5-6)/ parakshetre
carantim gam dhayantam vatsam ca na\varayen)/ na- eva-\acakshita).
Vaikh 03.02.(134.6)/ jirna.mala.vasa
na \syat).
Vaikh 03.03.(134.7)/ akshaih kridam
preta.dhumam bala.atapam ca\varjayet).
Vaikh 03.03.(134.7-9)/
kesha.roma.tusha.angara.kapala.asthi.vin.mutra.puya.shonita.retah.shleshma.ucchishtan
na-\adhitishthet).
Vaikh 03.03.(134.9-10)
amedhya.lipte-ange yavattat.lepa.gandha.manahshanka na \syat)/ tavan mrit.toyaih \shodhayet).
Vaikh 03.03.(134.10-11)
patita.antyaja.murkha.dharmika.vairibhihsardham
na \vased).
Vaikh 03.03.(134.11)/
ucchishto-ashucir va deva.go.vipra.agnin na \sprishet).
Vaikh 03.03.(134.11-12)/ devan vedan
raja.guru.mata.pitririnvidvad.brahmanan na- \avamanyeta)/ na \ninded).
Vaikh 03.03.(134.12-13)/ avamanta
nindakash ca \vinashyati).
Vaikh 03.03.(134.13-14)/
sarvabhuta.kutsam tadanam ca na \kurvita).
Vaikh 03.03.(134.14-15) guruna
mata.pitribhyam tat.pitri.adyair
bhratri.pitri.bhratri.matula.acarya.ritvij.adyair vivadam na-\acaret).
Vaikh 03.03.(134.15-16)/
sarva.shuddhishu purushasya-artha.shuddhihstri.shuddhir anna.shuddhish ca
shreshthatama \syat).
Vaikh 03.03.(134.16-135.1) dravyeshu
ratna.sauvarna.rajata.mayany adbhih\shodhayaty)/ agnau va \sparshayati).
Vaikh 03.03.(135.1-3)/
tamra.trapu.sisa.ayasa.adyany amla.varibhirdaru.danta.jatani takshanad dhavanad
va yajna.patrani dakshina.panina marjanatkshalanad va samshodhyani.
Vaikh 03.04.(135.4-5)
carmamaya.samhatani vastrani shaka.mula.phalanica \prokshayed)/ alpani
\kshalayet).
Vaikh 03.04.(135.5-6)/ ghrita.adini
dravyany utpuya-ulkaya \darshayet).
Vaikh 03.04.(135.6-9)/
kausheya.avikany ushair amshutattani\Cal readsamshupatöa- in his tr. p.216)/
shriphalaih shankha.shukti.goshringani sarshapaih sa.varibhirmritmayani punar
dahena griham marjana.upalepana.apsekair bhumim khananadanyamrit.purana.govasaka.adyair
marjana.adyaish ca \shodhayed).
Vaikh 03.04.(135.9)/ gotripti.karam
bhu.gatam toyam dosha.vihinam su.putam.
Vaikh 03.04.(135.9-10)/ vak.shastam
vari.nirniktam adrishöam.
Vaikh 03.04.(135.10-11) yoshid.asyam
karu.hastah prasarita.panyam casarvada shuddham.
Vaikh 03.04.(135.11)/
shakuni.ucchishöam phalam anindyam.
Vaikh 03.04.(135.11-12)/
mashaka.makshika.nilinam tad.viprushash ca na dushyani.
Vaikh 03.04.(135.12-13)/
vayu.agni.suryarashmibhih sprishöam ca medhyam.
Vaikh 03.04.(135.13-14)/ ature bale
pacana.alaye ca shaucam navicaraniyam yatha.shakti \syad).
Vaikh 03.04.(135.14)/ vin.mutrabhyam
bahu.apo na dushyah.
Vaikh 03.04.(135.14-15)
parasya-acamatas toya.bindubhir bhumaunipatya-udgataih pada.sprishtair acamayan
na-ashucih syat.
Vaikh 03.05.(136.1-2)/ vanaprastho
nitya.svadhyayi kusha.idhma.adinagni.artham shaka.mula.phalany ashana.artham ca
shucau jatany \ahared).
Vaikh 03.05.(136.2-3)/ anya.adhinam
anya.utshrishöam ashucau jatam gorasamca \varjayet).
Vaikh 03.05.(136.3)/ dhanya.dhana.samcayam
na \kurvita).
Vaikh 03.05.(136.4)/ vastram
na-\achadayet).
Vaikh 03.05.(136.4)/ madhu.ukte toyam
mamsa.ukte paishöikam \grihnati).
Vaikh 03.05.(136.5-9)/ sarvabhuteshu
dayaluh samah kshantah shucirnir.asuyakah sukhe nih.spriho mangalya.vani.irshya.karpanya.varji
matsya.adin damshakansira.krishöa.jatani kanda.mula.phala.shaka.adini ca tyajan-jaöa.shmashru.roma.nakhani dharayams
trikala.snayi dhara. ashayo vanyair eva caru.purodashan \nirvapet).
Vaikh 03.05.(136.9-11)/ palandu.adin
niryasam shvetavrintakam sunishannakam shleshmatakam vrajakalim citrakam
shigrum bhus trinam kovidaram mulakam ca\varjayati).
Vaikh 03.05.(136.11-12)/ muneh sarvam
mamsam gomamsa.tulyam dhanya.amlam sura.samam \bhavati).
Vaikh 03.05.(136.12)/
purvasamcita.ashanam purvani vasanany ashvayujemasi \tyajati).
Vaikh 03.05.(136.13)/ veda.vedantena
dhyana.yogi tapah \samacarati).
Vaikh 03.05.(136.13-137.2)/
a.patniko-an.agnir a.daro-a.niketanovrikshamule vasan vanastha.ashrameshu grihasthanam
griheshu va bhikshambhikshitva-ambu.parshve shuddhe parne pranayatra.matram
annam bhikshuvad \ashnati).
Vaikh 03.05.(137.2)/ shariram
shoshayann uttaram uttaram tivram tapah \kuryat).
Vaikh 03.06.(137.4)/ bhikshuh snatva
nityam pranavena-atmanam \tarpayet).
Vaikh 03.06.(137.4-5)/ tena-eva
\namaskuryat).
Vaikh 03.06.(137.5-6)/ shad avaran
pranayaman kritva shata.avaramsavitrim japtva sandhyam \upasita).
Vaikh 03.06.(137.6)/
ap.pavitrena-utputabhir adbhir \acamet).
Vaikh 03.06.(137.6-7)/ kashaya.dharanam
sarva.tyagam maithuna.varjanamastainya.adin apy-\acaret).
Vaikh 03.06.(137.7-10)/
a.sahayo-an.agnir a.niketano nih.samshayisammana.avamana.samo
vivada.krodha.lobha.moha.anrita.varji gramad bahir vivikte maöhedeva.alaye
vrikshamule va \nivaset).
Vaikh 03.06.(137.10)/ caturmasad
anyatra-ekahad urdhvam ekasmin deshe na \vased).
Vaikh 03.06.(137.10-11)/ varshah
sharac caturmasyam ekatra-eva \vaset).
Vaikh 03.06.(137.11-13)/ tridande
kashaya.ap.pavitra.adin yojayitva kanöhe vama.hastena dharayan dakshinena
bhiksha.patram grihitva-ekakale vipranamshuddhanam griheshu vaishvadeva.ante
bhiksham \caret).
Vaikh 03.06.(137.14)/ bhumau vikshya
jantun pariharan padam \nyased).
Vaikh 03.06.(137.14-15)/ adho.mukhas
tishöhan bhiksham \alipsate).
Vaikh 03.07.(137.16)/
godohana.kala.matram tad.ardham va sthitva \vrajed).
Vaikh 03.07.(137.16-17)/
alabhe-apy-avamane-apy-avishadi labdhesammane-apy a.samtoshi \syat).
Vaikh 03.07.(137.17-18)/ drutam
vilambitam va na \gacchet).
Vaikh 03.07.(137.18)/ bhiksha.kalad
anyatra para.veshma na gantavyam.
Vaikh 03.07.(137.19)/ bhikshitum
kroshad urdhvam na \gacchet).
Vaikh 03.07.(137.19-138.3))/ bhiksham
caritva toya.parshveprakshalita.pani.pada- acamya-ud u tyam ity-adityaya-ato
deva iti vishnave brahma jajnam iti brahmane ca bhiksha.agram dattva
sarvabhutebhya-iti balim \prakshipet).
Vaikh 03.07.(138.3-4)/
panina-agnihotra.vidhanena-atmayajnam samkalpya pranayatra.matram ashöau grasan
va-\ashniyat). kamam na-\ashnati).
Vaikh 03.07.(138.5)/ vastra.putam
jalam pitva-acamya-\acamati).
Vaikh 03.07.(138.5)/ ninda.kroshau na
\kurvita).
Vaikh 03.07.(138.6)/ bandhun jnatims
\tyajed).
Vaikh 03.07.(138.6)/ vamsha.caritram
tapah shrutam na \vadet).
Vaikh 03.07.(138.6-8) sangam tyaktva
niyama.yami priyam satyam vadansarvabhutasya-avirodhi samah sada-adhyatma.rato
dhyana.yogi narayanam param brahmapashyan dharanam \dharayed).
Vaikh 03.07.(138.8-9)/ aksharam
brahma-\apnoti).
Vaikh 03.07.(138.9)/ narayanah param
brahma-iti shrutih.
Vaikh 03.08.(138.10-13)/
samnyasino-an.ahitagner deham mritam putro-anyova trinair antarikritya
shuddhair brahmanair yantrena va samnidhaya samudra.gamyamnadyam tire va
saikate deshe shrigala.adibhir asprishyam yatha tatha-avaöam \khanati).
Vaikh 03.08.(138.13-139.1)/ gayatrya
snapayitva tathatatra-asayitva shayayitva va dakshine haste vaishnavair
mantrais tri.dandam samnyasya savye yad asya parerajasa iti shikyam ap.pavitram
udare savitrya bhiksha.patram guhyapradeshe bhumir bhumimiti kashayam
mrid.grahanim kamandalum ca samnyasya \pidadhyat.
Vaikh 03.08.(139.1-2) tasmin
shrigala.adibhih sprishöe tat.karta papiyan\bhavati).
Vaikh 03.08.(139.2-6)/ ahitagner
agnin atmany aropya samnyasino mritamdeham gayatrya snapayitva purvavad
vahayitva shuddhe deshe nidhaya
laukika.agnau tadagnim \upavaroha)-ity avaropya pavitram ta-iti ghrita.kshiram
asye prakshipya purvavattri.danda.adin vinyasya brahmamedhena pitrimedhena
va-ahitagni.mantrais tad.agnibhir dahanam\acarati).
Vaikh 03.08.(139.7) tayor
ashauca.udaka.bali.pinda.dana.ekoddishöa.adinna-eva \kuryat).
Vaikh 03.08.(139.8)/ narayana.balim
\karoti).
Vaikh 03.08.(139.8-9)/ tad.vahanam
khanitva pidhanam dahanamnarayana.balim va yah \kuryat)/ so-ashvamedha.phalam
\samapnuyat).
Vaikh 03.09.(139.10-14)
narayana.balim narayanad evasarvartha.siddhir iti brahmana.adyair narair
hatasya-atma.ghatinorajju.shastra.udaka.ashani.damshöri.pashu.sarpa.adibhih
sarvapapa.mritasya-adahyanam anyesham bhikshosh ca-ekadasha.dinad urdhvam
mahapatakinam pancanam dvadasha.samvatsarad urdhvamsapindikarana.sthane
mritaka.artham aparapakshe dvadashyam shravane va
\karoti).
Vaikh 03.09.(139.14-15)/ purve-ahani
dvadasha brahmanan \nimantrayed).
Vaikh 03.09.(139.15-16)/ apare-ahani
vishnor alaya.parshve nadi.tiregrihe va-agni.ayatanam kritva-agharam \juhuyad).
Vaikh 03.09.(139.16-150.2)/ agnim
paristirya-agner vayavyam vishöaredarbheshu tad.rupam suvarnam va samsthapya
purusham dhyayann om bhuh purusham ity -adyaihpran.mukham devam narayanam
avahya-asana.padya.acamanani \dadyat).
Vaikh 03.09.(140.2-4)/ purushasuktena
\snapayitva) narayanaya\vidmaha)-ity ashöakshara.mantrena va
vastra.uttariya.abharana.padya.acamana.pushpa.gandha.dhupa.dipa.akshata.acamanair
\arcayati).
Vaikh 03.10.(140.5)/ keshava.adyair
dvadasha.namabhir adbhis \tarpayet).
Vaikh 03.10.(140.5-6)/ parishicya
sahasrashirsha.adyair vishnor nuka.adyairdvadasha.namabhish ca-ajyam carum
\juhuyat).
Vaikh 03.10.(140.7-8)/
guda.ajya.phala.yuktam payasam havirvishnu.gayatrya deva.ishaya nivedya
padya.acamana.mukha.vasam \dadyat).
Vaikh 03.10.(140.8-13) agner dakshine
darbheshu-utara.agreshu dakshinady\arcayitva)/ narayanaya sahasrashirshaya
sahasrakshaya sahasrapadayaparamapurushaya paramatmane paramjyotishe
parabrahmane- avyaktaya sarvakaranaya yajna.ishvarayayajnatmane vishvebhyo
devebhyah sarvabhyo devatabhyah sadhyebhya-ity antaih payasam balim\dattva)-
ajyam ebhir\juhoti).
Vaikh 03.10.(140.13-16) brahmanan
padau prakshalya navanivastra.uttariya.abharanani dattva pushpa.adyaih
pujayitva dvadasha.murtim dhyayann upadamsha.ghrita.guda.dadhi.phala.yuktam
shvetam annam bhojayitvayatha.shakti suvarnam dakshinam \dadati).
Vaikh 03.10.(140.16-141.1)/
sahasrashirsha.adyaih stutvadvadasha.namabhih \pranamed). anta.homam \juhoty).
Vaikh 03.10.(141.1-2)/ abhishöam
param gatim sa gatva vishnor loke\mahiyate).
Vaikh 03.11.(141.3-4)/
caturvarnya.samkarena-utpannanam anuloma.pratiloma.antarala.vratyanam utpattim
nama vrittim ca.-
Vaikh 03.11.(141.4-5)/ urdhvajatad
adhojatayam jato-anulomo.-
Vaikh 03.11.(141.5)/ adhara.utpannad
urdhvajatayam jatah pratilomas.
Vaikh 03.11.(141.5-6)/ tato-anulomad
anulomyam jato-antaralah.
Vaikh 03.11.(141.6-7)/ pratilomat
pratilomyam jato vratyo \bhavati).
Vaikh 03.11.(141.7-8)/ brahmano
mukhad udbhuta brahmana brahmanyash ca brahma.rishayah patnyo \babhuvus).
Vaikh 03.11.(141.8-9)/ tesham
gatra.utpannad brahmanyam a.sagotrayamvidhina sa.mantrakam grihitayam jato
brahmanah shuddho \bhavet).
Vaikh 03.11.(141.10-11) vidhi.hinam
anya.purvayam golakohartrikayam kundash ca viprau dvau ninditau \syatam ).
Vaikh 03.11.(141.11-12)/ tasmad adho
bahubhyamat kshatriyat kshatriyayam vidhivat-jatah kshatriyah shuddhas.
Vaikh 03.11.(141.12-14)/ tayor
a.vidhikam gudha.utpanno-ashuddhobhoja.akhyo na-eva-\abhishecyah). paööa.bandho
rajnah sainapatyam \karoti).
Vaikh 03.11.(141.14-15)/
shuddha.abhave-a.paööa.bandho nririn \payat.
Vaikh 03.11.(141.15)/ tad.vrittam
rajavat \syat).
Vaikh 03.11.(141.15-142.1)/ adhastad
urubhyamad vaishyad vaishyayam tatha vaishyah shuddho.
Vaikh 03.11.(142.1-2)/ vidhi.varjam
manikaro-ashuddho mani.muktadi.vedhah shankha.valaya.kari \syat).
Vaikh 03.12.(142.3)/ atha padbhyam
utpannat-shudrat-shudrayam nyayenashudrah shuddhah.
Vaikh 03.12.(142.4-5)/ jaran malavako
ninditahshudro-ashvapalo-ashva.trina.hari ca.-
Vaikh 03.12.(142.5)/ ity ete
caturvarnikas.
Vaikh 03.12.(142.5-6)/ tesham eva
samskarena-utpannah sarve-anuloma.adyah.
Vaikh 03.12.(142.6-7)/ brahmanat
kshatriya.kanyayam jatah savarno-anulomeshu mukhyo.
Vaikh 03.12.(142.7-8) asya vrittir
atharvanamkarma.ashva.hasti.ratha.samvahanam arohanam rajnah sainapatyam
ca-ayurveda.krityam.
Vaikh 03.12.(142.8)/
gudha.utpanno-abhinishakta.akhyo-.
Vaikh 03.12.(142.9)/ abhishiktash
cet-nripo bhuyad ashöangam ayurvedambhuta.tantram va \sampaöet).
Vaikh 03.12.(142.9-11) tad.ukta.acaro
daya.yuktah satya.vaditad.vidhanena sarvaprani.hitam \kuryat).
Vaikh 03.12.(142.11)/ jyotir
ganana.adika.adhika.vrittir va.
Vaikh 03.12.(142.11-12)/ viprad
vaishyayam ambashöhahkakshyajivya.agneyanartako dhvajavishravi shalya.cikitsi.
Vaikh 03.12.(142.13)/ jarat
kumbhakarah kulala.vrittir na-apito nabherurdhva.vapta ca.
Vaikh 03.12.(142.14-15)/ kshatriyad
vaishyayam madguh shreshöhitvam prapto mahanarma.akhyash ca vaishya.vrittih
kshatram karma na-\acarati).
Vaikh 03.12.(142.15)/ gudhad
ashviko-ashva.kraya.vikrayi \syat).
Vaikh 03.13.(143.1-2)/
viprat-shudrayam parashavo
bhadrakali.pujana.citrakarma.angavidya.turyaghoshana.mardana.vrittir.
Vaikh 03.13.(143.2-3)/ jara.utpanno
nishado vyadadi.mrigahimsa.kari.
Vaikh 03.13.(143.3)/ rajanyatah
shudrayam ugrah sudandya.dandana.krityo.
Vaikh 03.13.(143.3-4)/ jarat-shulikah
shularohanadi.yatana.krityo.
Vaikh 03.13.(143.4-5)/ vaishyatah
shudrayam cucukah kramukata.ambula.sharkaradi.kraya.vikrayi.
Vaikh 03.13.(143.5-6)/ gudhat
kaöakarah kaöakari ca-iti.
Vaikh 03.13.(143.6-7)/ tato-anulomad
anulomayam jatash ca-anulomahpitur matur va jatam vrittim \bhajeta).
Vaikh 03.13.(143.7-9)/ kshatriyad
viprakanyayam mantravat- jatah sutahpratilomeshu mukhyo-ayam mantrahina.upanito
dvijadharma.hino.
Vaikh 03.13.(143.9)/ asya vrittir
dharma.anubodhanam rajno-anna.samskarash ca.
Vaikh 03.13.(143.10-11)/ jarena
mantrahina.jo rathakarodvijatva.vihinah shudra.krityo- ashvanam
poshana.damanadi.paricarya.jivi.
Vaikh 03.13.(143.11-13)/ vaishyad
brahmanyam magadhah. shudrair apyabhojyan no- asprishyah sarvavandi
prashamsa.kirtana.gana.preshana.vrittir.
Vaikh 03.13.(143.13)/ gudhac cakri
lavana.taila.vikreta \syat).
Vaikh 03.14.(143.14-15)/ vaishyan
nripayam ayogavas tantu.vayah paöa.karta vastra.kamsya.uapjivi.
Vaikh 03.14.(143.15)/ gudha.acarat
pulindo-aranya.vrittirdushöamriga.sattva.ghati.
Vaikh 03.14.(143.16-17)/ shudrat
kshatriyayam pulkasah kritakam vaarksham va suram \hutva) pacako \vikrinita).
Vaikh 03.14.(143.17)/ cora.vrittad
velavo janbhana.nartana.gana.krityah.
Vaikh 03.14.(144.1-2)/ shudrad
vaishyayam vaidehakah shudra.asprishyastair apy abhojya.anno vanya.vrittir
aja.mahisha.gopalas tad.rasan vikrayi.
Vaikh 03.14.(144.2-3)/ cauryac
cakriko lavana.taila.pinyaka.jivi.
Vaikh 03.14.(144.3-6)/ shudrad
brahmanyam candalahsisaka.alayasa.abharano vardhra.bandha.kanöhah
kaksheri.yukto yatas tatash caran sarvakarma.bahishkritah purvahne grama.adau
vithyam anyatra-api malany apakrishya bahir \apohayati).
Vaikh 03.14.(144.6)/ gramad bahir
dure svajatiyair \nivaset).
Vaikh 03.14.(144.6-7)/ madhyahnat
param grame na \vishaty)/ ayam.
Vaikh 03.14.(144.7)/ \vishec) ced
rajna vadhyo.
Vaikh 03.14.(144.7-8)/ anyatha
bhrunahatyam \avapnoty).
Vaikh 03.14.(144.8)/ antaral.vratyash
ca.
Vaikh 03.14.(144.8-10)/ cucukad
viprayam takshako-asprishyojhallari.hasto darukarah suvarnakaro-ayaskarah kamsyakaro va.
Vaikh 03.14.(144.10)/ kshatriyayam
matsya.bandhur matsyabandhi.
Vaikh 03.14.(144.10-11)vaishyayam
samudrah samudrapanya.jivimatsya.ghati ca \syat).
Vaikh 03.15.(144.12-13)/ ambashöhad
viprayam navikahsamudrapanya.matsya.jivi samudra.langhanam navam \plavayati).
Vaikh 03.15.(144.13-14)/ kshatriyayam
adhonapito nabher adho roma.vapta.
Vaikh 03.15.(144.14)/ madgor viprayam
venuko venu.vina.vadi.
Vaikh 03.15.(144.14-15)/ kshatriyayam
karmakarah karmakari.
Vaikh 03.15.(144.15)/ vaidehakad
viprayam carmakarash carma.jivi.
Vaikh 03.15.(144.16)/ nripayam
sucikah suci.vedhana.krityavan.
Vaikh 03.15.(144.16-17)/ ayogavad
viprayam tamras tamra.jivi.
Vaikh 03.15.(144.17)/ nripayam
khanakah khanana.jivi.
Vaikh 03.15.(144.17-18) khananan
nripayam udbandhakah shudra.asprishyo vastra.nirnejakah.
Vaikh 03.15.(144.18-19)/ pulkasad
viprayam rajako vastranamrajo.nirnejakash .
Vaikh 03.15.(144.19-145.2)/ candalad
viprayam shvapacah candalavaccihna.yukto nitya.nindyah sarvakarma.bahishkaryo
nagaryadau mala.apohakah shmashane \vasan) heyapatra.grahi pretam abandhukam
\vishrijeta).
Vaikh 03.15.(145.3-4)/ vadhyan hatva
tad.vastradi.grahiparadhina.aharo bhinnapatra.bhoji shvamamsa.bhakshi
carma.vara.vana.vanijya.kari \syat).
Vaikh 03.15.(145.4-5)/ tasman
nikrishöe sute samutpanne patito nashöoghoran narakan \vrajati).
Vaikh 03.15.(145.5-6)/ sat.putro
narakebhyas trayakah pitririn\pavayitva)/ shubhaml lokan \nayati).
Vaikh 03.15.(145.6-8)/ tasmad
brahmanadyah savarnayam vidhivat putram \utpadayeyur)-iti vikhanah. End of the text.
Text: edited by W.Caland,
Vaikhanasasmartasutram, the domestic rules of the Vaikhanasa school belonging
to the Black Yajurveda, Calcutta 1927
Computerized by Hiromichi
Hikita, and collated by Yuuko Matsuda
and Yasuke
Ikari, March 1992,
May 1996.
INPUT FORMAT
(1) Members of a compound are
separated by periods.
(2) External sandhi is decomposed
with `-' \hyphen).
(3) Verbs are marked by `\'.