NaaradasmRti; Muula Text rearranged from Prof.Lariviere's critical edition of the text: The NaaradasmRti, Part One, Philadelphia 1989. For the details of the text of critical edition, see Prof.Lariviere's introduction. Muula text copied from Prof.Lariviere's file for the edition of text with commentary. Critical apparatus is omitted in this version [muula text with apparatus is also availble with Y.I.] [by Y.Ikari, Kyoto, March 1992.] Text Input System (1) Sanskrit characters which should bear diacritical marks when Romanized have been input mostly by capitals. vowels: a, aa, i, ii, u, uu, R, RR, L, e, ai, o, au gutturals: k, kh, g, gh, G palatals: c, ch, j, jh, J linguals: T, Th, D, Dh, N dentals: t, th, d, dh, n labials: p, ph, b, bh, m semivowels: y, r, l, v sibilants: z, S, s aspiration: h anusvaara: M visarga: H (2) External vowel sandhi is decomposed with `-'. (3) Avagraha is expressed by 'a. NaaradasmRti Text maatRkaa 1 [vyavahaaraH] NM1.1a/ dharma.ekataanaaH puruSaa yadaasan satyavaadinaH / NM1.1c/ tadaa na vyavahaaro 'abhuun na dveSo naapi matsaraH // 1 NM1.2a/ naSTe dharme manuSyeSu vyavahaaraH pravartate / NM1.2c/ draSTaa ca vyavahaaraaNaaM raajaa daNDadharaH kRtaH // 2 NM1.3a/ likhitaM saakSiNaz caatra dvau vidhii saMprakiirtitau / NM1.3c/ saMdigdhaarthavizuddhyarthaM dvayor vivadamaanayoH // 3 NM1.4a/ sottaro 'anuttaraz caiva sa vijJeyo dvilakSaNaH / NM1.4c/ sottaro 'abhyadhiko yatra vilekhaapuurvakaH paNaH // 4 NM1.5a/ vivaade sottarapaNe dvayor yas tatra hiiyate / NM1.5c/ sa paNaM svakRtaM daapyo vinayaM ca paraajaye // 5 NM1.6a/ saaras tu vyavahaaraaNaaM pratijJaa samudaahRtaa / NM1.6c/ taddhaanau hiiyate vaadii taraMs taam uttaro bhavet // 6 NM1.7a/ kulaani zreNayaz caiva gaNaaz caadhikRto nRpaH / NM1.7c/ pratiSThaa vyavahaaraaNaaM gurvebhyas tuuttarottaram // 7 NM1.8a/ sa catuSpaac catuHsthaanaz catuHsaadhana eva ca / NM1.8c/ caturhitaz caturvyaapii catuSkaarii ca kiirtyate // 8 NM1.9a/ aSTaaGgo 'aSTaadazapadaH zatazaakhas tathaa-eva ca / NM1.9c/ triyonir dvyabhiyogaz ca dvidvaaro dvigatis tathaa // 9 NM1.10a/ dharmaz ca vyavahaaraz ca caritraM raajazaasanam / NM1.10c/ catuSpaad vyavahaaro 'ayam uttaraH puurvabaadhakaH // 10 NM1.11a/ tatra satye sthito dharmo vyavahaaras tu saakSiSu / NM1.11c/ caritraM pustakaraNe raajaajJaayaaM tu zaasanam // 11 NM1.12a/ saamaadyupaayasaadhyatvaac catuHsaadhana ucyate / NM1.12c/ caturNaam aazramaaNaaM ca rakSaNaat sa caturhitaH // 12 NM1.13a/ kartRRn atho saakSiNaz ca sabhyaan raajaanam eva ca / NM1.13c/ vyaapnoti paadazo yasmaac caturvyaapii tataH smRtaH // 13 NM1.14a/ dharmasyaarthasya yazaso lokapaktes tathaa-eva ca / NM1.14c/ caturNaaM karaNaad eSaaM catuSkaarii prakiirtitaH // 14 NM1.15a/ raajaa sapuruSaH sabhyaaH zaastraM gaNakalekhakau / NM1.15c/ hiraNyam agnir udakam aSTaaGgaH sa udaahRtaH // 15 NM1.16a/ RNaadaanaM hy upanidhiH saMbhuuya-utthaanam eva ca / NM1.16c/ dattasya punar aadaanam azuzruuSaabhyupetya ca // 16 NM1.17a/ vetanasyaanapaakarma tathaa-eva-asvaamivikrayaH / NM1.17c/ vikriiya-asaMpradaanaM ca kriitvaanuzaya eva ca // 17 NM1.18a/ samayasyaanapaakarma vivaadaH kSetrajas tathaa / NM1.18c/ striipuMsayoz ca saMbandho daayabhaago 'atha saahasam // 18 NM1.19a/ vaakpaaruSyaM tathaa-eva-uktaM daNDapaaruSyam eva ca / NM1.19c/ dyuutaM prakiirNakaM caiva-ity aSTaadazapadaH smRtaH // 19 NM1.20a/ eSaam eva prabhedo 'anyaH zatam aSTa.uttaraM smRtam / NM1.20c/ kriyaabhedaan manuSyaaNaaM zatazaakho nigadyate // 20 NM1.21a/ kaamaat krodhaac ca lobhaac ca tribhyo yasmaat pravartate / NM1.21c/ triyoniH kiirtyate tena trayam etad vivaadakRt // 21 NM1.22a/ dvyabhiyogas tu vijJeyaH zaGkaatattvaabhiyogataH / NM1.22c/ zaGkaasataaM tu saMsargaat tattvaM ha-uuDhaadidarzanaat // 22 NM1.23a/ pakSadvayaabhisaMbandhaad dvidvaaraH samudaahRtaH / NM1.23c/ puurvavaadas tayoH pakSaH pratipakSas taduttaram // 23 NM1.24a/ bhuutacchalaanusaaritvaad dvigatiH sa udaahRtaH / NM1.24c/ bhuutaM tattvaarthasaMyuktaM pramaadaabhihitaM chalam // 24 NM1.25a/ tatra ziSTaM chalaM raajaa marSayed dharmasaadhanaH / NM1.25c/ bhuutam eva prapadyeta dharmamuulaa yataH zriyaH // 25 NM1.26a/ dharmeNa-uddharato raajJo vyavahaaraan kRtaatmanaH / NM1.26c/ saMbhavanti guNaaH sapta sapta vahner ivaarciSaH // 26 NM1.27a/ dharmaz caarthaz ca kiirtiz ca lokapaktir upagrahaH / NM1.27c/ prajaabhyo bahumaanaz ca svarge sthaanaM ca zaazvatam // 27 NM1.28a/ tasmaad dharmaasanaM praapya raajaa vigatamatsaraH / NM1.28c/ samaH syaat sarvabhuuteSu bibhrad vaivasvataM vratam // 28 NM1.29a/ dharmazaastraM puraskRtya praaDvivaakamate sthitaH / NM1.29c/ samaahitamatiH pazyed vyavahaaraan anukramaat // 29 NM1.30a/ aagamaH prathamaM kaaryo vyavahaarapadaM tataH / NM1.30c/ vivitsaa nirNayaz caiva darzanaM syaac caturvidham // 30 NM1.31a/ dharmazaastraarthazaastraabhyaam avirodhena maargataH / NM1.31c/ samiikSamaaNo nipuNaM vyavahaaragatiM nayet // 31 NM1.32a/ yathaa mRgasya viddhasya vyaadho mRgapadaM nayet / NM1.32c/ kakSe zoNitalezena tathaa dharmapadaM nayet // 32 NM1.33a/ yatra vipratipattiH syaad dharmazaastraarthazaastrayoH / NM1.33c/ arthazaastra.uktam utsRjya dharmazaastra.uktam aacaaret // 33 NM1.34a/ dharmazaastravirodhe tu yuktiyukto 'api dharmataH / NM1.34c/ vyavahaaro hi balavaan dharmas tenaavahiiyate // 34 NM1.35a/ suukSmo hi bhagavaan dharmaH parokSo durvicaaraNaH / NM1.35c/ ataH pratyakSamaargeNa vyavahaaragatiM nayet // 35 NM1.36a/ yaaty acauro 'api cauratvaM cauraz caayaaty acaurataam / NM1.36c/ acauraz caurataaM praapto maaNDavyo vyavahaarataH // 36 NM1.37a/ striiSu raatrau bahir graamaad antarvezmany araatiSu / NM1.37c/ vyavahaaraH kRto 'apy eSu punaH kartavyataam iyaat // 37 NM1.38a/ gahanatvaad vivaadaanaam asaamarthyaat smRter api / NM1.38c/ RNaadiSu haret kaalaM kaamaM tattvabubhutsayaa // 38 NM1.39a/ gobhuuhiraNyastriisteyapaaruSyaatyayikeSu ca / NM1.39c/ saahaseSv abhizaape ca sadya eva vivaadayet // 39 NM1.40a/ anaavedya tu yo raajJe saMdigdhe 'arthe pravartate / NM1.40c/ prasahya sa vineyaH syaat sa caasyaartho na sidhyati // 40 NM1.41a/ vaktavye 'arthe na tiSThantam utkraamantaM ca tadvacaH / NM1.41c/ aasedhayed vivaadaarthii yaavad aahvaanadarzanam // 41 NM1.42a/ sthaanaasedhaH kaalakRtaH pravaasaat karmaNas tathaa / NM1.42c/ caturvidhaH syaad aasedho naasiddhas taM vilaGghayet // 42 NM1.43a/ nadiisaMtaarakaantaaradurdeza.upaplavaadiSu / NM1.43c/ aasiddhas taM paraasedham utkraaman naaparaadhnuyaat // 43 NM1.44a/ aasedhakaala aasiddha aasedham yo vyatikramet / NM1.44c/ sa vineyo 'anyathaa kurvann aaseddhaa daNDabhaag bhavet // 44 NM1.45a/ nirveSTukaamo rogaarto yiyakSur vyasane sthitaH / NM1.45c/ abhiyuktas tathaanyena raajakaarya.udyatas tathaa // 45 NM1.46a/ gavaaM pracaare gopaalaaH sasyabandhe kRSiivalaaH / NM1.46c/ zilpinaH caapi tatkaalam aayudhiiyaaz ca vigrahe // 46 NM1.47a/ apraaptavyavahaaraz ca duuto daana.unmukho vratii / NM1.47c/ viSamasthaz ca naasedhyo na ca-enaan aahvayen nRpaH // 47 NM1.48a/ naabhiyukto 'abhiyuJjiita tam atiirtvaartham anyataH / NM1.48c/ na caabhiyuktam anyena na viddhaM veddhum arhati // 48 NM1.49a/ yam artham abhiyuJjiita na taM viprakRtiM nayet / NM1.49c/ naanyat pakSaantaraM gacched gacchan puurvaat sa hiiyate // 49 NM1.50a/ na ca mithyaabhiyuJjiita doSo mithyaabhiyoginaH / NM1.50c/ yas tatra vinayaH proktaH so 'abhiyoktaaram aavrajet // 50 NM1.51a/ saapadezaM haran kaalam abruvaMz caapi saMsadi / NM1.51c/ uktvaa vaco vibruvaMz ca hiiyamaanasya lakSaNam // 51 NM1.52a/ palaayate ya aahuutaH praaptaz ca vivaden na yaH / NM1.52c/ vineyaH sa bhaved raajJaa hiina eva sa vaadataH // 52 NM1.53a/ nirNiktavyavahaareSu pramaaNam aphalaM bhavet / NM1.53c/ likhitaM saakSiNo vaapi puurvam aaveditaM na cet // 53 NM1.54a/ yathaa pakveSu dhaanyeSu niSphalaaH praavRSo guNaaH / NM1.54c/ nirNiktavyavahaaraaNaaM pramaaNam aphalaM tathaa // 54 NM1.55a/ abhuutam apy abhihitaM praaptakaalaM pariikSyate / NM1.55c/ yat tu pramaadaan na-ucyeta tad bhuutam api hiiyate // 55 NM1.56a/ tiiritaM caanuziSTaM ca yo manyeta vidharmataH / NM1.56c/ dviguNaM daNDam aasthaaya tat kaaryaM punar uddharet // 56 NM1.57a/ durdRSTe vyavahaare tu sabhyaas taM daNDam aapnuyuH / NM1.57c/ na hi jaatu vinaa daNDaM kazcin maarge 'avatiSThate // 57 NM1.58a/ raagaad ajJaanato vaapi lobhaad vaa yo 'anyathaa vadet / NM1.58c/ sabhyo 'asabhyaH sa vijJeyas taM raajaa vinayed bhRzam // 58 NM1.59a/ kiMtu raajJaa vizeSeNa svadharmam anurakSataa / NM1.59c/ manuSyacittavaicitryaat pariikSyaa saadhvasaadhutaa // 59 NM1.60a/ puruSaaH santi ye lobhaat prabruuyuH saakSyam anyathaa / NM1.60c/ santi caanye duraatmaanaH kuuTalekhyakRto janaaH // 60 NM1.61a/ ataH pariikSyam ubhayam etad raajJaa vizeSataH / NM1.61c/ lekhyaacaareNa likhitaM saakSyaacaareNa saakSiNaH // 61 NM1.62a/ asatyaaH satyasaMkaazaaH satyaaz caasatyadarzanaaH / NM1.62c/ dRzyante vividhaa bhaavaas tasmaad yuktaM pariikSaNam // 62 NM1.63a/ talavad dRzyate vyoma khadyoto havyavaaD iva / NM1.63c/ na talaM vidyate vyomni na khadyote hutaazanaH // 63 NM1.64a/ tasmaat pratyakSadRSTo 'api yuktam arthaH pariikSitum / NM1.64c/ pariikSya jJaapayan arthaan na dharmaat parihiiyate // 64 NM1.65a/ evaM pazyan sadaa raajaa vyavahaaraan samaahitaH / NM1.65c/ vitatya-iha yazo diiptaM bradhnasyaapnoti viSTapam // 65 maatRkaa 2 ( maatRkaa 2 is found only in ms P. ) [The second chapter of the MaatRkaa included in Jolly's edition and translation is not to be part of the original NaaradasmRti (see the Introduction to the text). Its translation is given in the Appendix.] [bhaaSaa] NM2.1a/ sunizcitabalaadhaanas tv arthii svaarthapracoditaH / NM2.1c/ lekhayet puurvapakSaM tu kRtakaaryavinizcayaH // [J Maa 2.1] NM2.2a/ puurvapakSazrutaarthas tu pratyarthii tadanantaram / NM2.2c/ puurvapakSaarthasaMbandhaM pratipakSaM nivezayet // [J Maa 2.2] NM2.3a/ zvo lekhanaM vaa sa labhet tryahaM saptaaham eva vaa / NM2.3c/ arthii tRtiiyapaade tu yuktaM sadyo dhruvaM jayii // [J Maa 2.3] NM2.4a/ mithyaa saMpratipattir vaa pratyavaskandam eva vaa / NM2.4c/ praaGnyaayavidhisaadhyaM vaa uttaraM syaac caturvidham // [J Maa 2.4] NM2.5a/ mithyaitan naabhijaanaami tadaa tatra na saMnidhiH / NM2.5c/ ajaataz caasmi tatkaala evaM mithyaa caturvidhaa // [J Maa 2.5] NM2.6a/ mithyaa ca vipariitaM ca punaH zabdasamaagamam / NM2.6c/ puurvapakSaarthasaMbandham uttaraM syaac caturvidham // [J Maa 2.6] NM2.7a/ bhaaSaayaa uttaraM yaavat pratyarthii na nivezayet / NM2.7c/ arthii tu lekhayet taavad yaavad vastu vivakSitam // [J Maa 2.7] NM2.8a/ anyaartham arthahiinaM ca pramaaNaagamavarjitam / NM2.8c/ lekhyaM hiinaadhikaM bhraSTaM bhaaSaadoSaas tuudaahRtaaH // [J Maa 2.8] NM2.9a/ labdhavyaM yena yad yasmaat sa tat tasmaad avaapnuyaat / NM2.9c/ na tv anyo 'anyad athaanyasmaad ity anyaartham idaM tridhaa // [J Maa 2.9] NM2.10a/ manasaaham api dhyaatas tvanmitreNeha zatruvat / NM2.10c/ ato 'anyathaa mahaakSaantyaa tvam ihaavedito mayaa // [J Maa 2.10] NM2.11a/ dravyapramaaNahiinaM yat phalopaazrayavarjitam / NM2.11c/ pramaaNavarjitaM naama lekhyadoSaM tad utsRjet // [J Maa 2.11] NM2.12a/ aagamavarjitaM doSaM puurvapaade vivarjayet / NM2.12c/ ekasya bahubhiH saardhaM puraraaSTravirodhakam // [J Maa 2.12] NM2.13a/ bindumaatraapadavarNeSv ekaavidhiSTayaa (?) / NM2.13c/ hiinaadhikaa bhaved vyarthaa taaM yatnena vivarjayet // [J Maa 2.13] NM2.14a/ bhraSTaM tu duHsthitaM yat syaaj jalatailaadibhir hatam / NM2.14c/ bhaaSaayaaM tad api spaSTaM vispaSTaarthaM vivarjayet // [J Maa 2.14] NM2.15a/ satyaa bhaaSaa na bhavati yady api syaat pratiSThitaa / NM2.15c/ bahiz ced bhrazyate dharmaan niyataad vyavahaarikaat // [J Maa 2.15, Manu 8.164] NM2.16a/ gandhamaadanasaMsthasya mayaasyaasiit tad arpitam / NM2.16c/ vyavahaarikadharmasya baahyam etan na sidhyati // [J Maa 2.16] NM2.17a/ anyaakSaranivezena anyaarthagamanena ca / NM2.17c/ aakulaM ca kriyaadaanaM kriyaa caivaakulaa bhavet // [J Maa 2.17] NM2.18a/ raagaadiinaaM yad ekena kopitaH karaNe vadet / NM2.18c/ tad aadau tu likhet sarvaM vaadinaH phalakaadiSu // [J Maa 2.18] NM2.19a/ niraakulaavabodhaaya dharmasthaiH suvicaaritam / NM2.19c/ tasmaad anyad vyapohyaM syaad vaadinaH phalakaadiSu // [J Maa 2.19] NM2.20a/ vaadibhyaam abhyanujJaataM zeSaM ca phalake sthitam / NM2.20c/ sasaakSikaM likheyus te pratipattiM ca vaadinoH // [J Maa 2.20] NM2.21a/ vaadibhyaaM likhitaac cheSaM yat punar vaadinaa smRtam / NM2.21c/ tat pratyaakalitaM naama svapaade tasya likhyate // [J Maa 2.21] NM2.22a/ arthinaa saMniyukto vaa pratyarthiprahito 'api vaa / NM2.22c/ yo yasyaarthe vivadate tayor jayaparaajayau // [J Maa 2.22] NM2.23a/ yo na bhraataa na ca pitaa na putro na niyogakRt / NM2.23c/ paraarthavaadii daNDyaH syaad vyavahaare 'api vibruvan // [J Maa 2.23] NM2.24a/ puurvavaadaM parityajya yo 'anyam aalambate punaH / NM2.24c/ vaadasaMkramaNaaj jJeyo hiinavaadii sa vai naraH // [J Maa 2.24] NM2.25a/ sarveSv api vivaadeSu vaakchale naapahiiyate / NM2.25c/ pazustriibhuumyRNaadaane zaasyo 'apy arthaan na hiiyate // [J Maa 2.25] NM2.26a/ abhiyukto 'abhiyogasya yadi kuryaad apahnavam / NM2.26c/ abhiyoktaa dized dezyaM pratyavaskandito na cet // [J Maa 2.26] NM2.27a/ puurvapaade hi likhitaM yathaakSaram azeSataH / NM2.27c/ arthii tRtiiyapaade tu kriyayaa pratipaadayet // [J Maa 2.27] NM2.28a/ kriyaapi dvividhaa proktaa maanuSii daivikii tathaa / NM2.28c/ maanuSii lekhyasaakSibhyaaM dhaTaadir daivikii smRtaa // [J Maa 2.28] NM2.29a/ divaa kRte kaaryavidhau graameSu nagareSu vaa / NM2.29c/ saMbhave saakSiNaaM caiva divyaa na bhavati kriyaa // [J Maa 2.29] NM2.30a/ araNye nirjane raatraav antarvezmani saahase / NM2.30c/ nyaasasyaapahnave caiva divyaa saMbhavati kriyaa // [J Maa 2.30] NM2.31a/ kaaraNapratipattyaa ca puurvapakSe virodhite / NM2.31c/ abhiyuktena vai bhaavyaM vijJeyaM puurvapakSavat // [J Maa 2.31] NM2.32a/ palaayate ya aahuuto maunii saakSiparaajitaH / NM2.32c/ svayam abhyupapannaz ca avasannaz caturvidhaH // [J Maa 2.32] NM2.33a/ anyavaadii kriyaadveSii na-upasthaataa niruttaraH / NM2.33c/ aahuutaprapalaayii ca hiinaH paJcavidhaH smRtaH // [J Maa 2.33] NM2.34a/ maNayaH padmaraagaadyaa diinaaraadi hiraNmayam / NM2.34c/ muktaavidrumazaGkhaadyaaH praduSTaaH svaamigaaminaH // [J Maa 2.34] NM2.35a/ gandhamaalyam adattaM tu bhuuSaNaM vaasa eva vaa / NM2.35c/ paadukaa-iti raajaa-uktaM tad aakraaman vadham arhati // [J Maa 2.35] NM2.36a/ paNyamuulyaM bhRtir nyaaso daNDo yac caavahaarakam / NM2.36c/ vRthaadaanaakSikapaNaa vardhante naavivakSitaaH // [J Maa 2.36] NM2.37a/ mithyaabhiyogino ye syur dvijaanaaM zuudrayonayaH / NM2.37c/ teSaaM jihvaaM samutkRtya raajaa zuule vidhaapayet // [J Maa 2.37] NM2.38a/ aajJaa lekhaH paTTakaH zaasanaM vaa / aadhiH pattraM vikrayo vaa krayo vaa / NM2.38c/ raajJe kuryaat puurvam aavedanaM yas / tasya jJeyaH puurvapakSaH vidhijJaiH // [J Maa 2.38] NM2.39a/ saakSikaduuSaNe kaaryaM puurvasaakSivizodhanam / NM2.39c/ zuddheSu saakSiSu tataH pazcaat saakSyaM vizodhayet // [J Maa 2.39] NM2.40a/ saakSisabhyaavasannaanaaM duuSaNe darzanaM punaH / NM2.40c/ svacaryaavasitaanaaM tu naasti paunarbhavo vidhiH // [J Maa 2.40] NM2.41a/ svayam abhyupapanno 'api svacaryaavasito 'api san / NM2.41c/ kriyaavasanno 'apy arheta paraM sabhyaavadhaaraNam // [J Maa 2.41] NM2.42a/ pakSaan utsaarya kaaryas tu sabhyaiH kaaryavinizcayaH / NM2.42c/ anutsaaritanirNikte virodhaH pretya ceha ca // [J Maa 2.42] NM2.43a/ sabhair eva jitaH pazcaad raajJaa zaasyaH svazaastrataH / NM2.43c/ jayine caapi deyaM syaad yathaavaj jayapatrakam // [J Maa 2.43] NM2.44a/ vyavahaaramukhaM caitat puurvam uktaM svayaMbhuvaa / NM2.44c/ mukhazuddhau hi zuddhiH syaad vyavahaarasya naanyathaa // [J Maa 2.44] maatRkaa 3 [sabhaa] NM3.1c/ niyuktena tu vaktavyam apakSapatitaM vacaH // 1 NM3.2a/ yuktaruupaM bruvan sabhyo naapnuyaad dveSakilbiSe / NM3.2c/ bruvaaNas tv anyathaa sabhyas tad eva-ubhayam aapnuyaat // 2 NM3.3a/ raajaa tu dhaarmikaan sabhyaan niyuJjyaat supariikSitaan / NM3.3c/ vyavahaaradhuraM voDhuM ye zaktaaH sadgavaa iva // 3 NM3.4a/ dharmazaastraarthakuzalaaH kuliinaaH satyavaadinaH / NM3.4c/ samaaH zatrau ca mitre ca nRpateH syuH sabhaasadaH // 4 NM3.5a/ tatpratiSThaH smRto dharmo dharmamuulaz ca paarthivaH / NM3.5c/ saha sadbhir ato raajaa vyavahaaraan vizodhayet // 5 NM3.6a/ zuddheSu vyavahaareSu zuddhiM yaanti sabhaasadaH / NM3.6c/ zuddhiz ca teSaaM dharmaad dhi dharmam eva vadet tataH // 6 NM3.7a/ yatra dharmo hy adharmeNa satyaM yatraanRtena ca / NM3.7c/ hanyate prekSamaaNaanaaM hataas tatra sabhaasadaH // 7 NM3.8a/ viddho dharmo hy adharmeNa sabhaaM yatra-upatiSThate / NM3.8c/ na ced vizalyaH kriyate viddhaas tatra sabhaasadaH // 8 NM3.9a/ sabhaa vaa na praveSTavyaa vaktavyaM vaa samaJjasam / NM3.9c/ abruvan vibruvan vaapi naro bhavati kilbiSii // 9 NM3.10a/ ye tu sabhyaaH sabhaaM gatvaa tuuSNiiM dhyaayanta aasate / NM3.10c/ yathaapraaptaM na bruvate sarve te 'anRtavaadinaH // 10 NM3.11a/ paado 'adharmasya kartaaraM paadaH saakSiNam Rcchati / NM3.11c/ paadaH sabhaasadaH sarvaan paado raajaanam Rcchati // 11 NM3.12a/ raajaa bhavaty anenaas tu mucyante ca sabhaasadaH / NM3.12c/ eno gacchati kartaaraM nindaarho yatra nindyate // 12 NM3.13a/ andho matsyaan ivaaznaati nirapekSaH sakaNTakaan / NM3.13c/ parokSam arthavaikalyaad bhaaSate yaH sabhaaM gataH // 13 NM3.14a/ tasmaat sabhyaH sabhaaM praapya raagadveSavivarjitaH / NM3.14c/ vacas tathaavidhaM bruuyaad yathaa na narakaM patet // 14 NM3.15a/ yathaa zalyaM bhiSag vidvaan uddhared yantrayuktitaH / NM3.15c/ praaDvivaakas tathaa zalyam uddhared vyavahaarataH // 15 NM3.16a/ yatra sabhyo janaH sarvaH saadhv etad iti manyate / NM3.16c/ sa niHzalyo vivaadaH syaat sazalyaH syaad ato 'anyathaa // 16 NM3.17a/ na saa sabhaa yatra na santi vRddhaa / vRddhaa na te ye na vadanti dharmam / NM3.17c/ naasau dharmo yatra na satyam asti / na tat satyaM yac chalenaanuviddham // 17 vyavahaarapadaani 1. RNaadaanam #N1.01a/ RNaM deyam adeyaM ca yena yatra yathaa ca yat / N1.01c/ daanagrahaNadharmaac ca RNaadaanam iti smRtam // 1 N1.02a/ pitary uparate putraa RNaM dadyur yathaaMzataH / N1.02c/ vibhaktaa hy avibhaktaa vaa yas taam udvahate dhuram // 2 N1.03a/ pitRvyeNaavibhaktena bhraatraa vaa yad RNaM kRtam / N1.03c/ maatraa vaa yat kuTumbaarthe dadyus tad rikthino 'akhilam // 3 N1.04a/ kramaad avyaahataM praaptaM putrair yan narNam uddhRtam / N1.04c/ dadyuH paitaamahaM pautraas tac caturthaan nivartate // 4 N1.05a/ icchanti pitaraH putraan svaarthahetor yatas tataH / N1.05c/ uttamarNaadhamarNebhyo maam ayaM mocayiSyati // 5 N1.06a/ ataH putreNa jaatena svaartham utsRjya yatnataH / N1.06c/ pitaa mokSitavya RNaad yathaa na narakaM patet // 6 N1.07a/ tapasvii caagnihotrii ca RNavaan mriyate yadi / N1.07c/ tapaz caivaagnihotraM ca sarvaM tad dhaninaaM dhanam // 7 N1.08a/ na putrarNaM pitaa dadyaad dadyaat putras tu paitRkam / N1.08c/ kaamakrodhasuraadyuutapraatibhaavyakRtaM vinaa // 8 N1.09a/ pitur eva niyogaad yat kuTumbabharaNaaya ca / N1.09c/ kRtaM vaa yad RNaM kRcchre dadyaat putrasya tat pitaa // 9 N1.10a/ ziSyaantevaasidaasastriivaiyaavRttyakaraiz ca yat / N1.10c/ kuTumbahetor utkSiptaM voDhavyaM tat kuTumbinaa // 10 N1.11a/ naarvaag viMzatimaad varSaat pitari proSite sutaH / N1.11c/ RNaM dadyaat pitRvye vaa jyeSThe bhraatary athaapi vaa // 11 N1.12a/ daapyaH pararNam eko 'api jiivatsv adhikRtaiH kRtam / N1.12c/ preteSu tu na tatputraH pararNaM daatum arhati // 12 N1.13a/ na strii patikRtaM dadyaad RNaM putrakRtaM tathaa / N1.13c/ abhyupetaad Rte yadvaa saha patyaa kRtaM bhavet // 13 N1.14a/ dadyaad aputraa vidhavaa niyuktaa yaa mumuurSuNaa / N1.14c/ yo vaa tadriktham aadadyaad yato riktham RNaM tataH // 14 N1.15a/ na ca bhaaryaakRtam RNaM kathaMcit patyur aabhavet / N1.15c/ aapatkRtaad Rte puMsaaM kuTumbaartho hi vistaraH // 15 N1.16a/ anyatra rajakavyaadhagopazauNDikayoSitaam / N1.16c/ teSaaM tatpratyayaa vRttiH kuTumbaM ca tadaazrayam // 16 N1.17a/ putriNii tu samutsRjya putraM strii yaanyam aazrayet / N1.17c/ RkthaM tasyaa haret sarvaM niHsvaayaaH putra eva tu // 17 N1.18a/ yaa tu sapradhanaiva strii saapatyaa caanyam aazrayet / N1.18c/ so 'asyaa dadyaad RNaM bhartur utsRjed vaa tathaiva taam // 18 N1.19a/ adhanasya hy aputrasya mRtasyopaiti yaH striyam / N1.19c/ RNaM voDhuH sa bhajate tad evaasya dhanaM smRtam // 19 N1.20a/ dhanastriihaariputraaNaam RNabhaag yo dhanaM haret / N1.20c/ putro 'asatoH striidhaninoH striihaarii dhaniputrayoH // 20 N1.21a/ uttamaa svairiNii yaa syaad uttamaa ca punarbhuvaam / N1.21c/ RNaM tayoH patikRtaM dadyaad yas taam upaaznute // 21 N1.22a/ striikRtaany apramaaNaani kaaryaaNy aahur anaapadi / N1.22c/ vizeSato gRhakSetradaanaadhamanavikrayaaH // 22 N1.23a/ etaany api pramaaNaani bhartaa yady anumanyate / N1.23c/ putraH patyur abhaave vaa raajaa vaa patiputrayoH // 23 N1.24a/ bhartraa priitena yad dattaM striyai tasmin mRte 'api tat / N1.24c/ saa yathaakaamam azniiyaad dadyaad vaa sthaavaraad Rte // 24 N1.25a/ tathaa daasakRtaM kaaryam akRtaM paricakSate / N1.25c/ anyatra svaamisaMdezaan na daasaH prabhur aatmanaH // 25 N1.26a/ putreNa ca kRtaM kaaryaM yat syaat pitur anicchataH / N1.26c/ tad apy akRtam evaahur daasaH putraz ca tau samau // 26 N1.27a/ apraaptavyavahaaraz cet svatantro 'api hi na rNabhaak / N1.27c/ svaatantryaM tu smRtaM jyeSThe jyaiSThyaM guNavayaHkRtam // 27 N1.28a/ trayaH svatantraa loke 'asmin raajaacaaryas tathaiva ca / N1.28c/ prati prati ca varNaanaaM sarveSaaM svagRhe gRhii // 28 N1.29a/ asvatantraaH prajaaH sarvaaH svatantraH pRthiviipatiH / N1.29c/ asvatantraH smRtaH ziSya aacaarye tu svatantrataa // 29 N1.30a/ asvatantraaH striyaH putraa daasaaz ca saparigrahaaH / N1.30c/ svatantras tatra tu gRhii yasya yat syaat kramaagatam // 30 N1.31a/ garbhasthaiH sadRzo jJeya aa varSaad aSTamaac chiSuH / N1.31c/ baala aa SoDazaaj jJeyaH pogaNDaz caapi zabdyate // 31 N1.32a/ parato vyavahaarajJaH svatantraH pitarau vinaa / N1.32c/ jiivator asvatantraH syaaj jarayaapi samanvitaH // 32 N1.33a/ tayor api pitaa zreyaan biijapraadhaanyadarzanaat / N1.33c/ abhaave biijino maataa tadabhaave tu puurvajaH // 33 N1.34a/ svatantraaH sarva evaite paratantreSu sarvadaa / N1.34c/ anuziSTau visarge ca vikraye cezvaraa mataaH // 34 N1.35a/ yad baalaH kurute kaaryam asvatantras tathaiva ca / N1.35c/ akRtaM tad iti praahuH zaastre zaastravido janaaH // 35 N1.36a/ svatantro 'api hi yat kaaryaM kuryaad aprakRtiM gataH / N1.36c/ tad apy akRtam evaahur asvatantraH sa hetutaH // 36 N1.37a/ kaamakrodhaabhiyuktaartabhayavyasanapiiDitaaH / N1.37c/ raagadveSapariitaaz ca jJeyaas tv aprakRtiM gataaH // 37 N1.38a/ kule jyeSThas tathaa zreSThaH prakRtisthaz ca yo bhavet / N1.38c/ tatkRtaM syaat kRtaM kaaryaM naasvatantrakRtaM kRtam // 38 N1.39a/ dhanamuulaaH kriyaaH sarvaa yatnas tatsaadhane mataH / N1.39c/ rakSaNaM vardhanaM bhoga iti tasya vidhiH kramaat // 39 N1.40a/ tat punas trividhaM jJeyaM zuklaM zabalam eva ca / N1.40c/ kRSNaM ca tasya vijJeyaH prabhedaH saptadhaa pRthak // 40 N1.41a/ zrutazauryatapaHkanyaaziSyayaajyaanvayaagatam / N1.41c/ dhanaM saptavidhaM zuklam udayo 'apy asya tadvidhaH // 41 N1.42a/ kusiidakRSivaaNijyazulkazilpaanuvRttibhiH / N1.42c/ kRtopakaaraad aaptaM ca zabalaM samudaahRtam // 42 N1.43a/ paarzvikadyuutadautyaartipratiruupakasaahasaiH/ N1.43c/ vyaajenopaarjitaM yac ca tat kRSNaM samudaahRtam // 43 N1.44a/ tena krayo vikrayaz ca daanaM grahaNam eva ca / N1.44c/ vividhaaz ca pravartante kriyaaH saMbhoga eva ca // 44 N1.45a/ yathaavidhena dravyeNa yatkiMcit kurute naraH / N1.45c/ tathaavidham avaapnoti sa phalaM pretya ceha ca // 45 N1.46a/ tat punar dvaadazavidhaM prativarNaazrayaat smRtam / N1.46c/ saadhaaraNaM syaat trividhaM zeSaM navavidhaM smRtam // 46 N1.47a/ kramaagataM priitidaayaH praaptaM ca saha bhaaryayaa / N1.47c/ avizeSeNa varNaanaaM sarveSaaM trividhaM dhanam // 47 N1.48a/ vaizeSikaM dhanaM jJeyaM braahmaNasya trilakSaNam / N1.48c/ pratigraheNa yallabdhaM yaajyataH ziSyatas tathaa // 48 N1.49a/ trividhaM kSatriyasyaapi praahur vaizeSikaM dhanam / N1.49c/ yuddhopalabdhaM kaaraz ca daNDaz ca vyavahaarataH // 49 N1.50a/ vaizeSikaM dhanaM jJeyaM vaizyasyaapi trilakSaNam / N1.50c/ kRSigorakSavaaNijyaiH zuudrasyaibhyas tv anugrahaat // 50 N1.51a/ sarveSaam eva varNaanaam eSa dharmyo dhanaagamaH / N1.51c/ viparyayaad adharmyaH syaan na ced aapad gariiyasii // 51 N1.52a/ aapatsv anantaraa vRttir braahmaNasya vidhiiyate / N1.52c/ vaizyavRttis tataz coktaa na jaghanyaa kathaMcana // 52 N1.53a/ na kathaMcana kurviita braahmaNaH karma vaarSalam / N1.53c/ vRSalaH karma na braahmaM pataniiye hi te tayoH // 53 N1.54a/ utkRSTaM caapakRSTaM ca tayoH karma na vidyate / N1.54c/ madhyame karmaNii hitvaa sarvasaadhaaraNe hi te // 54 N1.55a/ aapadaM braahmaNas tiirtvaa kSatravRttyaa hRtair dhanaiH / N1.55c/ utsRjet kSatravRttiM taaM kRtvaa paavanam aatmanaH // 55 N1.56a/ tasyaam eva tu yo vRttau braahmaNo ramate rasaat / N1.56c/ kaaNDapRSThaz cyuto maargaat so 'apaaGkteyaH prakiirtitaH // 56 N1.57a/ vaizyavRttaav avikreyaM braahmaNasya payo dadhi / N1.57c/ ghRtaM madhu madhuucchiSTaM laakSaakSaararasaasavaaH // 57 N1.58a/ maaMsaudanatilakSaumasomapuSpaphalapalaaH / N1.58c/ manuSyaviSazastraambulavaNaapuupaviirudhaH // 58 N1.59a/ niiliikauSeyacarmaasthikutapaikazaphaa mRdaH / N1.59c/ udazvitkezapiNyaakazaakaadyauSadhayas tathaa // 59 N1.60a/ braahmaNasya tu vikreyaM zuSkaM daaru tRNaani ca / N1.60c/ gandhadravyairakaavetratuulamuulatuzaad Rte // 60 N1.61a/ svayaM ziirNaM ca vidalaM phalaanaaM badareGgude / N1.61c/ rajjuH kaarpaasikaM suutraM tac ced avikRtaM bhavet // 61 N1.62a/ azaktau bheSajasyaarthe yajJahetos tathaiva ca / N1.62c/ yady avazyaM tu vikreyaas tilaa dhaanyena tatsaamaaH // 62 N1.63a/ avikreyaaNi vikriiNan braahmaNaH pracyutaH pathaH / N1.63c/ maarge punar avasthaapya raajJaa daNDena bhuuyasaa // 63 N1.64a/ pramaaNaani pramaaNasthaiH paripaalyaani yatnataH / N1.64c/ siidanti hi pramaaNaani pramaaNair avyavasthitaiH // 64 N1.65a/ likhitaM saakSiNo bhuktiH pramaaNaM trividhaM smRtaM / N1.65c/ dhanasviikaraNe yena dhanii dhanam upaaznute // 65 N1.66a/ likhitaM balavan nityaM jiivantas tv eva saakSiNaH / N1.66c/ kaalaatiharaNaad bhuktir iti zaastreSu nizcayaH // 66 N1.67a/ trividhasyaasya dRSTasya pramaaNasya yathaakramam / N1.67c/ puurvaM puurvaM guru jJeyaM bhuktir ebhyo gariiyasii // 67 N1.68a/ vidyamaane 'api likhite jiivatsv api hi saakSiSu / N1.68c/ vizeSataH sthaavaraaNaaM yan na bhuktaM na tat sthiram // 68 N1.69a/ bhujyamaanaan parair arthaan yaH svaan maurkhyaad upekSate / N1.69c/ samakSaM jiivato 'apy asya taan bhuktiH kurute vaze // 69 N1.70a/ yatkiMcid daza varSaaNi saMnidhau prekSate dhanii / N1.70c/ bhujyamaanaM parais tuuSNiiM na sa tal labdhum arhati // 70 N1.71a/ upekSaaM kurvatas tasya tuuSNiiM bhuutasya tiSThataH / N1.71c/ kaale 'atipanne puurvokte vyavahaaro na sidhyati // 71 N1.72a/ ajaDaz ced apogaNDo viSaye caasya bhujyate / N1.72c/ bhuktaM tad vyavahaareNa bhoktaa tad dhanam arhati // 72 N1.73a/ aadhiH siimaa baaladhanaM nikSepopanidhii striyaH / N1.73c/ raajasvaM zrotriyasvaM ca nopabhogena jiiryate // 73 N1.74a/ pratyakSaparibhogaac ca svaamino dvidazaaH samaaH / N1.74c/ aadhyaadiiny api jiiryante striinarendradhanaad Rte // 74 N1.75a/ striidhanaM ca narendraaNaaM na kadaacana jiiryate / N1.75c/ anaagamaM bhujyamaanaM vatsaraaNaaM zatair api // 75 N1.76a/ nirbhogo yatra dRzyeta na dRzyetaagamaH kvacit / N1.76c/ aagamaH kaaraNaM tatra na bhogas tatra kaaraNam // 76 N1.77a/ anaagamaM bhujyate yan na tad bhogo 'ativartate / N1.77c/ prete tu bhoktari dhanaM yaati tadvaMzyabhogyataam // 77 N1.78a/ aahartaivaabhiyuktaH sann arthaanaam uddharet padam / N1.78c/ bhuktir eva vizuddhiH syaat praaptaanaaM pitRtaH kramaat // 78 N1.79a/ anvaahitaM hRtaM nyastaM balaavaSTabdhaM yaacitam / N1.79c/ apratyakSaM ca yad bhuktaM SaD etaany aagamaM vinaa // 79 N1.80a/ tathaaruuDhavivaadasya pretasya vyavahaariNaH / N1.80c/ putreNa so 'arthaH saMzodhyo na taM bhogo 'ativartate // 80 N1.81a/ yad vinaagamam apy uurdhvaM bhuktaM puurvais tribhir bhavet / N1.81c/ na tac chakyam apaakartuM kramaat tripuruSaagatam // 81 N1.82a/ santo 'api na pramaaNaM syur mRte dhanini saakSiNaH / N1.82c/ anyatra zraavitaM yat syaat svayam aasannamRtyunaa // 82 N1.83a/ na hi pratyarthini prete pramaaNaM saakSiNaaM vacaH / N1.83c/ saakSimat karaNaM tatra pramaaNaM syaad vinizcaye // 83 N1.84a/ zraavitas tv aatureNaapi yas tv artho dharmasaMhitaH / N1.84c/ mRte 'api tatra saakSii syaat SaTsu caanvaahitaadiSu // 84 N1.85a/ kriya rNaadiSu sarveSu balavaty uttarottaraa / N1.85c/ pratigrahaadhikriiteSu puurvaa puurvaa gariiyasii // 85 N1.86a/ sthaanalaabhanimittaM hi daanagrahaNam iSyate / N1.86c/ tat kusiidam iti proktaM tena vRttiH kusiidinaam // 86 N1.87a/ kaayikaa kaalikaa caiva kaaritaa ca tathaa smRtaa / N1.87c/ cakravRddhiz ca zaastreSu tasya vRddhiz caturvidhaa // 87 N1.88a/ kaayaavirodhinii zazvat paNapaadyaa tu kaayikaa / N1.88c/ pratimaasaM sravati yaa vRddhiH saa kaalikaa smRtaa // 88 N1.89a/ vRddhiH saa kaaritaa naama ya rNikena svayaMkRtaa / N1.89c/ vRddher api punar vRddhiz cakravRddhir udaahRtaa // 89 N1.90a/ RNaanaaM saarvabhaumo 'ayaM vidhir vRddhikaraH smRtaH / N1.90c/ dezaacaaravidhis tv anyo yatra rNam avatiSThati // 90 N1.91a/ dviguNaM triguNaM caiva tathaanyasmiMz caturguNam / N1.91c/ tathaaSTaguNam anyasmin deze deze 'avatiSThate // 91 N1.92a/ hiraNyadhaanyavastraaNaaM vRddhir dvitricaturguNaa / N1.92c/ ghRtasyaaSTaguNaa vRddhiH striipazuunaaM ca saMtatiH // 92 N1.93a/ suutrakarpaasakiNvaanaaM trapuSaH siisakasya ca / N1.93c/ aayudhaanaaM ca sarveSaaM carmaNas taamralohayoH // 93 N1.94a/ anyeSaaM caiva sarveSaam iSTakaanaaM tathaiva ca / N1.94c/ akSayyaa vRddhir eteSaaM manur aaha prajaapatiH // 94 N1.95a/ tailaanaaM caiva sarveSaaM madyaanaaM madhusarpiSaam / N1.95c/ vRddhir aSTaguNaa jJeyaa guDasya lavaNasya ca // 95 N1.96a/ na vRddhiH priitidattaanaaM syaad anaakaaritaa kvacit / N1.96c/ anaakaaritam apy uurdhvaM vatsaraardhaad vivardhate // 96 N1.97a/ eSa vRddhividhiH proktaH prativRddhasya dharmataH / N1.97c/ vRddhis tu yoktaa dhaanyaanaaM vaardhuSyaM tad udaahRtam // 97 N1.98a/ aapadaM nistared vaizyaH kaamaM vaardhuSakarmaNaa / N1.98c/ aapatsv api hi kaSTaasu braahmaNasya na vaardhuSam // 98 N1.99a/ braahmaNasya tu yad deyaM saanvayasya na caasti saH / N1.99c/ svakulyasyaasya nivapet tadabhaave 'asya bandhuSu // 99 N1.100a/ yadaa tu na svakulyaaH syur na ca saMbandhibaandhavaaH / N1.100c/ tadaa dadyaat svajaatibhyas teSv asatsv apsu nikSipet // 100 N1.101a/ gRhiitvopagataM dadyaad RNikaayodayaM dhanii / N1.101c/ adadad yaacyamaanas tu zeSahaanim avaapnuyaat // 101 N1.102a/ lekhyaM dadyaad RNe zuddhe tadabhaave pratizravam / N1.102c/ dhanikarNikayor evaM vizuddhiH syaat parasparam // 102 N1.103a/ vizrambhahetuu dvaav atra pratibhuur aadhir eva ca / N1.103c/ likhitaM saakSiNaz ca dve pramaaNe vyaktikaarake // 103 N1.104a/ upasthaanaaya daanaaya pratyayaaya tathaiva ca / N1.104c/ trividhaH pratibhuur dRSTas triSv evaartheSu suuribhiH // N1.105a/ RNiSv apratikurvatsu pratyaye vaa vivaadite / N1.105c/ pratibhuus tad RNaM dadyaad anupasthaapayaMs tathaa // N1.106a/ bahavaz cet pratibhuvo dadyus te 'arthaM yathaakRtam / N1.106c/ arthe 'avizeSite hy eSu dhaninaz chandataH kriyaa // N1.107a/ yaM caarthaM pratibhuur dadyaad dhanikenopapiiDitaH / N1.107c/ RNikas taM pratibhuve dviguNaM pratipaadayet // 107 N1.108a/ adhikriyata ity aadhiH sa vijJeyo dvilakSaNaH / N1.108c/ kRtakaalopaneyaz ca yaavaddeyodyatas tathaa // 108 N1.109a/ sa punar dvividhaH prokto gopyo bhogyas tathaiva ca / N1.109c/ pratidaanaM tathaivaasya laabhahaanir viparyaye // 109 N1.110a/ pramaadaad dhaninas tadvad aadhau vikRtim aagate / N1.110c/vinaSTe muulanaazaH syaad daivaraajakRtaad Rte // 110 N1.111a/ rakSyamaaNo 'api yatraadhiH kaaleneyaad asaarataam / N1.111c/ aadhir anyo 'adhikartavyo deyaM vaa dhanine dhanam // N1.112a/ atha zaktivihiinaH syaad RNii kaalaviparyayaat / N1.112c/ zakyaprekSam RNaM daapyaH kaale kaale yathodayam // 112 N1.113a/ zakto vaa yadi dauraatmyaan na dadyaad dhanine dhanam / N1.113c/ raajJaa daapayitavyaH syaad gRhiitvaaMzaM tu viMzakam // N1.114a/ nazyed RNapariimaaNaM kaaleneha rNikasya cet / N1.114c/ jaatisaMjJaadhivaasaanaam aagamo lekhyataH smRtaH // 114 N1.115a/ lekhyaM tu dvividhaM jJeyaM svahastaanyakRtaM tathaa / N1.115c/ asaakSimat saakSimac ca siddhir dezasthites tayoH // N1.116a/ dezaacaaraaviruddhaM yad vyaktaadhikRtalakSaNam / N1.116c/ tat pramaaNaM smRtaM lekhyam aviluptakramaakSaram // N1.117a/ mattaabhiyuktastriibaalabalaatkaarakRtaM ca yat / N1.117c/ tad apramaaNakaraNaM bhiitopadhikRtaM tathaa // 117 N1.118a/ mRtaaH syuH saakSiNo yatra dhanikarNikalekhakaaH / N1.118c/ tad apy apaarthaM likhitam Rte tv aadheH sthiraazrayaat // N1.119a/ aadhir yo dvividhaH prokto jaGgamaH sthaavaras tathaa / N1.119c/ siddhir atrobhayasyaasya bhogo yady asti naanyathaa // 119 N1.120a/ darzitaM pratikaalaM yac chraavitaM zraavitaM ca yat / N1.120c/ lekhyaM sidhyati sarvatra mRteSv api hi saakSiSu // 120 N1.121a/ azrutaartham adRSTaarthaM vyavahaaraartham eva ca / N1.121c/ na lekhyaM siddhim aapnoti jiivatsv api hi saakSiSu // 121 N1.122a/ lekhye dezaantaranyaste dagdhe durlikhite hRte / N1.122c/ satas tatkaalakaraNam asato dRSTadarzanam // 122 N1.123a/ yasmin syaat saMzayo lekhye bhuutaabhuutakRte kvacit / N1.123c/ tatsvahastakriyaacihnapraaptiyuktibhir uddharet // 123 N1.124a/ lekhyaM yac caanyanaamaaGkaM hetvantarakRtaM bhavet / N1.124c/ vipratyaye pariikSyaM tat saMbandhaagamahetubhiH // 124 N1.124-1a/ lekhyaM yac caanyanaamaaGkaM hetvantarakRtaM bhavet / N1.124-1c/ vipratyaye pariikSyaM tat saMbandhaagamahetubhiH // N1.125a/ likhitaM likhitenaiva saakSimat saakSibhir haret / N1.125c/ saakSibhyo likhitaM zreyo likhitena tu saakSiNaH // 125 N1.126a/ chinnabhinnahRtonmRSTanaSTadurlikhiteSu ca / N1.126c/ kartavyam anyal lekhyaM syaad eSa lekhyavidhiH smRtaH // N1.127a/ saMdigdheSu tu kaaryeSu dvayor vivadamaanayoH / N1.127c/ dRSTazrutaanubhuutatvaat saakSibhyo vyaktidarzanam // N1.128a/ samakSadarzanaat saakSii vijJeyaH zrotracakSuSoH / N1.128c/ zrotrasya yat paro bruute cakSuSaH kaayakarma yat // N1.129a/ ekaadazavidhaH saakSii sa tu dRSTo maniiSibhiH / N1.129c/ kRtaH paJcavidhas teSaaM SaDvidho 'akRta ucyate // 129 N1.130a/ likhitaH smaaritaz caiva yadRcchaabhijJa eva ca / N1.130c/ guuDhaz cottarasaakSii ca saakSii paJcavidhaH smRtaH // N1.131a/ akRtaH SaDvidhaz caapi suuribhiH parikiirtitaH / N1.131c/ graamaz ca praaDvivaakaz ca raajaa ca vyavahaariNaam // N1.132a/ kaaryeSv abhyantaro yaH syaad arthinaa prahitaz ca yaH / N1.132c/ kulaM kulavivaadeSu bhaveyus te 'api saakSiNaH // N1.133a/ kuliinaa RjavaH zuddhaa janmataH karmato 'arthataH / N1.133c/ tryavaraaH saakSiNo 'anindyaaH zucayaH syuH subuddhayaH // N1.134a/ braahmaNaaH kSatriyaa vaizyaaH zuudraa ye caapy aninditaaH / N1.134c/ prativarNaM bhaveyus te sarve sarveSu vaa punaH // N1.135a/ zreNiiSu zreNipuruSaaH sveSu vargeSu vargiNaH / N1.135c/ bahirvaasiSu baahyaaz ca striyaH striSu ca saakSiNaH // N1.136a/ zreNyaadiSu tu vargeSu kazcic ced dveSyataam iyaat / N1.136c/ tebhya eva na saakSii syaad dveSTaaraH sarva eva te // N1.137a/ asaakSy api hi zaastreSu dRSTaH paJcavidho budhaiH / N1.137c/ vacanaad doSato bhedaat svayamukter mRtaantaraH // N1.138a/ zrotriyaadyaa vacanataH stenaadyaa doSadarzanaat / N1.138c/ bhedaad vipratipattiH syaad vivaade yatra saakSiNaH // N1.139a/ svayamukter anirdiSTaH svayam evaitya yo vadet / N1.139c/ mRtaantaro 'arthini prete mumuurSuzraavitaad Rte // N1.140a/ zrotriyaas taapasaa vRddhaa ye ca pravrajitaa naraaH / N1.140c/ asaakSiNas te vacanaan naatra hetur udaahRtaH // N1.141a/ stenaaH saahasikaaz caNDaaH kitavaa vadhakaas tathaa / N1.141c/ asaakSiNas te duSTatvaat teSu satyaM na vidyate // N1.142a/ raajJaa parigRhiiteSu saakSiSv ekaarthanizcaye / N1.142c/ vacanaM yatra bhidyate te syur bhedaad asaakSiNaH // N1.143a/ anirdiSTas tu saakSitve svayam evaitya yo vadet / N1.143c/ suuciity uktaH sa zaastreSu na sa saakSitvam arhati // N1.144a/ yo 'arthaH zraavayitavyaH syaat tasminn asati caarthini / N1.144c/ kva tad vadatu saakSitvam ity asaakSii mRtaantaraH // N1.144-1a/ yo 'arthaH zraavayitavyaH syaat tasminn asati caarthini / N1.144-1c/ kva tad vadatu saakSitvam ity asaakSii mRtaantaraH // N1.145a/ dvayor vivadator arthe dvayoH satsu ca saakSiSu / N1.145c/ puurvapakSo bhaved yasya bhaveyus tasya saakSiNaH // N1.146a/ aadharyaM puurvapakSasya yasminn arthe vazaad bhavet / N1.146c/ praSTavyaaH saakSiNas tatra vivaade prativaadinaH // N1.147a/ na pareNa samuddiSTam upeyaat saakSiNaM rahaH / N1.147c/ bhedayet taM na caanyena hiiyetaivaM samaacaran // N1.148a/ saakSy uddiSTo yadi preyaad gacched vaapi digantaram / N1.148c/ tacchrotaaraH pramaaNaM syuH pramaaNaM hy uttarakriyaa // N1.149a/ sudiirgheNaapi kaalena likhitaM siddhim aapnuyaat / N1.149c/ jaanataa caatmanaa lekhyaM ajaanaanas tu lekhayet // N1.150a/ siddhir uktaaSTamaad varSaat smaaritasyeha saakSiNaH / N1.150c/ aa paJcamaat tathaa siddhir yadRcchopagatasya tu // N1.151a/ aa tRtiiyaat tathaa varSaat siddhir guuDhasya saakSiNaH / N1.151c/ aa vai saMvatsaraat siddhiM vadanty uttarasaakSiNaH // N1.152a/ athavaa kaalaniyamo na dRSTaH saakSiNaM prati / N1.152c/ smRtyapekSaM hi saakSitvam aahuH zaastravido janaaH // N1.153a/ yasya nopahataa puMsaH smRtiH zrotraM ca nityazaH / N1.153c/ sudiirgheNaapi kaalena sa saakSii saakSyam arhati // N1.154a/ asaakSipratyayaas tv anye SaDvivaadaaH prakiirtitaaH / N1.154c/ lakSaNaany eva saakSitvaM eSaam aahur maniiSiNaH // N1.155a/ ulkaahasto 'agnido jJeyaH zastrapaaNis tu ghaatakaH / N1.155c/ kezaakezigRhiitaz ca yugapat paaradaarikaH // N1.156a/ kuddaalapaaNir vijJeyaH setubhettaa samiipagaH / N1.156c/ tathaa kuThaarapaaNiz ca vanachettaa prakiirtitaH // N1.157a/ abhyagracihno vijJeyo daNDapaaruSyakRn naraH / N1.157c/ asaakSipratyayaa hy ete paaruSye tu pariikSaNam // N1.158a/ kazcit kRtvaatmanaz cihnaM dveSaat param upadravet / N1.158c/ hetvarthagatisaamarthyais tatra yuktaM pariikSaNam // N1.159a/ naarthasaMbandhino naaptaa na sahaayaa na vairiNaH / N1.159c/ na dRSTadoSaaH praSTavyaaz na vyaadhyaartaa na duuSitaaH // N1.160a/ daasanaikRtikaazraddhavRddhastriibaalacaakrikaaH / N1.160c/ mattonmattapramattaartakitavagraamayaajakaaH // N1.161a/ mahaapathikasaamudravaNikpravrajitaaturaaH / N1.161c/ lubdhakazrotriyaacaarahiinakliibakuziilavaaH // N1.162a/ naastikavraatyadaaraagnityaagino 'ayaajyayaajakaaH / N1.162c/ ekasthaaliisahaayaaricarajJaatisanaabhayaH // N1.163a/ praagdRSTadoSazailuuSaviSajiivyahituNDikaaH / N1.163c/ garadaagnidakiinaazazuudraaputropapaatikaaH // a N1.164a/ klaantasaahasikazraantanirdhanaantyaavasaayinaH / N1.164c/ bhinnavRttaasamaavRttajaDatailikamuulikaaH // N1.165a/ bhuutaaviSTanRpadviSTavarSanakSatrasuucakaaH / N1.165c/ aghazaMsyaatmavikretRhiinaaGgabhagavRttayaH // N1.166a/ kunakhii zyaavadan zvitrimitradhrukzaThazauNDikaaH / N1.166c/ aindrajaalikalubdhograzreNiigaNavirodhinaH // N1.167a/ vadhakRccitrakRnmaGkhaH patitaH kuuTakaarakaH / N1.167c/ kuhakaH pratyavasitas taskaro raajapuuruSaH / N1.168a/ manuSyaviSazastraambulavaNaapuupaviirudhaam / N1.168c/ vikretaa braahmaNaz caiva dvijo vaardhuSikaz ca yaH // N1.169a/ cyutaH svadharmaat kulikaH staavako hiinasevakaH / N1.169c/ pitraa vivadamaanaz ca bhedakRc cety asaakSiNaH // N1.170a/ asaakSiNo ye nirdiSTaa daasanaikRtikaadayaH / N1.170c/ kaaryagauravam aasaadya bhaveyus te 'api saakSiNaH // N1.171a/ saahaseSu ca sarveSu steyasaMgrahaNeSu ca / N1.171c/ paaruSyayoz caapy ubhayor na pariikSeta saakSiNaH // N1.172a/ teSaam api na baalaH syaan naiko na strii na kuuTakRt / N1.172c/ na baandhavo na caaraatir bruuyus te saakSyam anyathaa // N1.173a/ baalo 'ajJaanaad asatyaat strii paapaabhyaasaac ca kuuTakRt / N1.173c/ vibruuyaad baandhavaH snehaad vairaniryaatanaad ariH // N1.174a/ athavaanumato yaH syaad dvayor vivadamaanayoH / N1.174c/ asaakSy eko 'api saakSitve praSTavyaH syaat sa saMsadi // N1.175a/ yas tv aatmadoSabhinnatvaad asvastha iva lakSyate / N1.175c/ sthaanaat sthaanaantaraM gacched ekaikaM copadhaavati // N1.176a/ kaasate 'anibhRto 'akasmaad abhiikSNaM nizvasaty api / N1.176c/ bhuumiM likhati paadaabhyaaM baahu vaaso dhunoti ca // N1.177a/ bhidyate mukhavarNo 'asya lalaaTaM svidyate tathaa / N1.177c/ zoSam aagacchataz coSThaav uurdhvaM tiryak ca viikSate // N1.178a/ tvaramaaNa ivaabaddham apRSTo bahu bhaaSate / N1.178c/ kuuTasaakSii sa vijJeyas taM paapaM vinayen nRpaH // N1.179a/ zraavayitvaa ca yo 'anyebhyaH saakSitvaM tad vinihnute / N1.179c/ sa vineyo bhRzataraM kuuTasaakSyadhiko hi saH // N1.180a/ aahuuya saakSiNaH pRcchen niyamya zapathair bhRzam / N1.180c/ samastaan viditaacaaraan vijJaataarthaan pRthak pRthak // N1.181a/ satyena zaapayed vipraM kSatriyaM vaahanaayudhaiH / N1.181c/ gobiijakaaJcanair vaizyaM zuudraM sarvais tu paatakaiH // N1.182a/ puraaNair dharmavacanaiH satyamaahaatmyakiirtanaiH / N1.182c/ anRtasyaapavaadaiz ca bhRzam uttraasya saakSiNaH // N1.183a/ nagno muNDaH kapaalena bhikSaarthii kSutpipaasitaH / N1.183c/ diinaH zatrugRhaM gacched yaH saakSyam anRtaM vadet // N1.184a/ nagare pratiruddhaH san bahirdvaare bubhukSitaH / N1.184c/ amitraan bhuuyazaH pazyed yaH saakSyam anRtaM vadet // N1.185a/ yaaM raatrim adhivinnaa strii yaaM caivaakSaparaajitaH / N1.185c/ yaaM ca bhaaraabhitaptaaGgo durvivaktaa sa taaM vaset // N1.186a/ saakSii saakSyasamuddeze gokarNazithilaM caran / N1.186c/ sahasraM vaaruNaan paazaan aatmani pratimuJcati // N1.187a/ tasya varSazate puurNe paazam ekaM pramucyate / N1.187c/ evaM sa bandhanaat tasmaan mucyate niyutaaH samaaH // N1.188a/ yaavato baandhavaaMs yasmin hanti saakSye 'anRtaM vadan / N1.188c/ taavataH saMkhyayaa tasmin zRNu saumyaanupuurvazaH // N1.189a/ paJca pazvanRte hanti daza hanti gavaanRte / N1.189c/ zatam azvaanRte hanti sahasraM puruSaanRte // N1.190a/ hanti jaataan ajaataaMz ca hiraNyaarthe 'anRtaM vadan / N1.190c/ sarvaM bhuumyanRte hanti maa sma bhuumyanRtaM vadiiH // N1.191a/ ekam evaadvitiiyaM tat praahuH paavanam aatmanaH / N1.191c/ satyaM svargasya sopaanaM paaraavaarasya naur iva // N1.192a/ azvamedhasahasraM ca satyaM ca tulayaa dhRtam / N1.192c/ azvamedhasahasraad dhi satyam eva viziSyate // N1.193a/ varaM kuupazataad vaapi varaM vaapiizataat kratuH / N1.193c/ varaM kratuzataat putraH satyaM putrazataad varam // N1.194a/ bhuur dhaarayati satyena satyenodeti bhaaskaraH / N1.194c/ satyena vaayuH pavate satyenaapaH sravanti ca // N1.195a/ satyam eva paraM daanaM satyam eva paraM tapaH / N1.195c/ satyam eva paro dharmo lokaanaam iti naH zrutam // N1.196a/ satyaM devaaH samaasena manuSyaas tv anRtaM smRtam / N1.196c/ ihaiva tasya devatvaM yasya satye sthitaa matiH // N1.197a/ satyaM bruuhy anRtaM tyaktvaa satyena svargam eSyasi / N1.197c/ uktvaanRtaM mahaaghoraM narakaM pratipatsyate // N1.198a/ nirayeSu ca te zazvaj jihvaam utkRtya daaruNaaH / N1.198c/ asibhiH zaatayiSyanti balino yamakiMkaraaH // N1.199a/ zuulair bhetsyanti caakruddhaaH krozantam aparaayaNam / N1.199c/ avaakzirasam utkSipya kSepsyanty agnihradeSu ca // N1.200a/ anubhuuya ca duHkhaas taaz ciraM narakavedanaaH / N1.200c/ iha yaasyasy abhavyaasu gRdhrakaakaadiyoniSu // N1.201a/ jJaatvaitaan anRte doSaaJ jJaatvaa satye ca sadguNaan / N1.201c/ satyaM vadoddharaatmaanaM maatmaanaM paatayiSyasi // N1.202a/ na baandhavaa na suhRdo na dhanaani mahaanty api / N1.202c/alaM taarayituM zaktaas tamasy ugre nimajjataH // N1.203a/ pitaras tv avalambante tvayi saakSitvam aagate / N1.203c/ taarayiSyati kiMvaasmaan aatmaanaM paatayiSyati // N1.204a/ satyam aatmaa manuSyasya satye sarvaM pratiSThitam / N1.204c/ sarvathaivaatmanaatmaanaM zreyasaa yojayiSyasi // N1.205a/ yaaM ca raatrim ajaniSThaa yaaM raatriM ca mariSyasi / N1.205c/ vRthaa tadantaraM te syaat kuryaaz cet satyam anyathaa // N1.206a/ naasti satyaat paro dharmo naanRtaat paatakaM param / N1.206c/ saakSidharme vizeSeNa satyam eva vadet tataH // N1.207a/ yaH paraarthe praharati svaaM vaacaM puruSaadhamaH / N1.207c/ aatmaarthe kiM na kuryaat sa paapo narakanirbhayaH // N1.208a/ arthaa vai vaaci niyataa vaaGmuulaa vaagviniHsRtaaH / N1.208c/ yo hy etaaM stenayed vaacaM sa sarvasteyakRn naraH // N1.209a/ saakSivipratipattau tu pramaaNaM bahavo yataH / N1.209c/ tatsaamye zucayo graahyaas tatsaamye smRtimattaraaH // N1.210a/ smRtimatsaakSisaamyaM tu vivaade yatra dRzyate / N1.210c/ suukSmatvaat saakSidharmasya saakSyaM vyaavartate punaH // N1.211a/ nirdiSTeSv arthajaateSu saakSii cet saakSyam aagataH / N1.211c/ na bruuyaad akSarasamaM na tan nigaditaM bhavet // N1.212a/ dezakaalavayodravyapramaaNaakRtijaatiSu / N1.212c/ yatra vipratipattiH syaat saakSyaM tad asad ucyate // N1.213a/ uunam abhyadhikaM caarthaM prabruuyur yatra saakSiNaH / N1.213c/ tad apy anuktaM vijJeyam eSa saakSyavidhiH smRtaH // N1.214a/ pramaadaad dhanino yatra na syaal lekhyaM na saakSiNaH / N1.214c/ arthaM caapahnuyaad vaadii tatroktas trividho vidhiH // N1.215a/ codanaa pratikaalaM ca yuktilezas tathaiva ca / N1.215c/ tRtiiyaH zapathaz coktas tair evaM saadhayet kramaat // N1.216a/ abhiikSNaM codyamaano yaH pratihanyaan na tadvacaH / N1.216c/ tricatuHpaJcakRtvo vaa parato 'arthaM tam aavahet // N1.217a/ codanaapratighaate tu yuktilezais tam anviyaat / N1.217c/ dezakaalaarthasaMbandhaparimaaNakriyaadibhiH // N1.218a/ yuktiSv apy asamarthaasu zapathair enam ardayet / N1.218c/ arthakaalabalaapekSam agnyambusukRtaadibhiH // N1.219a/ diiptaagnir yaM na dahati yam antardhaarayanty aapaH / N1.219c/ sa taraty abhizaapaM taM kilbiSii syaad viparyaye // N1.220a/ striiNaaM ziilaabhiyogeSu steyasaahasayor api / N1.220c/ eSa eva vidhir dRSTaH sarvaarthaapahnaveSu ca // N1.221a/ zapathaa hy api devaanaam RSiiNaam api ca smRtaaH / N1.221c/ vasiSThaH zapathaM zepe yaatudhaane tu zaGkitaH // N1.222a/ saptarSayas tathendraaya puSkaraarthe samaagataaH / N1.222c/ zepuH zapatham avyagraaH parasparavizuddhaye // N1.223a/ ayuktaM saahasaM kRtvaa pratyaapattiM bhajeta yaH / N1.223c/ bruuyaat svayaM vaa sadasi tasyaardhavinayaH smRtaH // N1.224a/ guuhamaanas tu dauraatmyaad yadi paapaM sa jiiyate / N1.224c/ sabhyaaz caatra na tuSyanti tiivro daNDaz ca paatyate // 2.nikSipaH N2.01a/ svadravyaM yatra vizrambhaan nikSipaty avizaGkitaH / N2.01c/ nikSepo naama tat proktaM vyavahaarapadaM budhaiH // N2.02a/ anyadravyavyavahitaM dravyam avyaakRtaM ca yat / N2.02c/ nikSipyate paragRhe tad aupanidhikaM smRtam // N2.03a/ sa punar dvividhaH proktaH saakSimaan itaras tathaa / N2.03c/ pratidaanaM tathaivaasya pratyayaH syaad viparyaye // N2.04a/ yaacyamaanas tu yo daatraa nikSepaM na prayacchati / N2.04c/ daNDyaH sa raajJaa daapyaz ca naSTe daapyaz ca tatsamam // N2.05a/ yaz caarthaM saadhayet tena nikSeptur ananujJayaa / N2.05c/ tatraapi daNDyaH sa bhavet tac ca sodayam aavahet // N2.06a/ grahiituH saha yo 'arthena naSTo naSTaH sa daayinaH / N2.06c/ daivaraajakRte tadvan na cet taj jihmakaaritam // N2.07a/ eSa eva vidhir dRSTo yaacitaanvaahitaadiSu / N2.07c/ zilpiSuupanidhau nyaase pratinyaase tathaiva ca // N2.08a/ pratigRhNaati pogaNDaM yaz ca sapradhanaM naraH / N2.08c/ tasyaapy eSa bhaved dharmaH SaD ete vidhayaH samaaH // 3.saMbhuuyasamutthaanam N3.01a/ vaNikprabhRtayo yatra karma saMbhuuya kurvate / N3.01c/ tat saMbhuuyasamutthaanaM vyavahaarapadaM smRtam // N3.02a/ phalahetor upaayena karma saMbhuuya kurvataam / N3.02c/ aadhaarabhuutaH prakSepas tenottiSTheyur aMzataH // N3.03a/ samo 'atirikto hiino vaa yatraaMzo yasya yaadRzaH / N3.03c/ kSayavyayau tathaa vRddhis tasya tatra tathaavidhaaH // N3.04a/ bhaaNDapiNDavyayoddhaarabhaarasaaraanvavekSaNam / N3.04c/ kuryus te 'avyabhicaareNa samaye sve vyavasthitaaH // N3.05a/ pramaadaan naazitaM daapyaH pratiSiddhakRtaM ca yat / N3.05c/ asaMdiSTaz ca yat kuryaat sarvaiH saMbhuuyakaaribhiH // N3.06a/ daivataskararaajotthe vyasane samupasthite / N3.06c/ yas tat svazaktyaa saMrakSet tasyaaMzo dazamaH smRtaH // N3.07a/ ekasya cet syaad vyasanaM daayaado 'asya tad aapnuyaat / N3.07c/ anyo vaasati daayaade zaktaaz cet sarva eva vaa // N3.08a/ RtvijaaM vyasane 'apy evam anyas tat karma nistaret / N3.08c/ labheta dakSiNaabhaagaM sa tasmaat saMprakalpitam // N3.09a/ Rtvig yaajyam aduSTaM yas tyajed anapakaariNam / N3.09c/ aduSTaM va rtvijaM yaajyo vineyau taav ubhaav api // N3.10a/ Rtvik tu trividho dRSTaH puurvajuSTaH svayaMkRtaH / N3.10c/ yadRcchayaa ca yaH kuryaad aartvijyaM priitipuurvakam // N3.11a/ kramaagateSv eSa dharmo vRteSv RtvikSu ca svayam / N3.11c/ yaadRcchike tu saMyaajye tattyaage naasti kilbiSam // N3.12a/ zulkasthaanaM vaNik praaptaH zulkaM dadyaad yathopagam / N3.12c/ na tad vyatihared raajJaaM balir eSa prakalpitaH // N3.13a/ zulkasthaanaM pariharan na kaale krayavikrayii / N3.13c/ mithyoktvaa ca pariimaaNaM daapyo 'aSTaguNam atyayam // N3.14a/ kazcic cet saMcaran dezaat preyaad abhyaagato vaNik / N3.14c/ raajaasya bhaaNDaM tad rakSet yaavad daayaadadarzanam // N3.15a/ daayaade 'asati bandhubhyo jJaatibhyo vaa tad arpayet / N3.15c/ tadabhaave suguptaM tad dhaarayed dazatiiH samaaH // N3.16a/ asvaamikam adaayaadaM dazavarSasthitaM tataH / N3.16c/ raajaa tad aatmasaat kuryaad evaM dharmo na hiiyate // 4.dattaapradaanikam N4.01a/ dattvaa dravyam asamyag yaH punar aadaatum icchati / N4.01c/ dattaapradaanikaM naama tad vivaadapadaM smRtam // N4.02a/ adeyam atha deyaM ca dattaM caadattam eva ca / N4.02c/ vyavahaareSu vijJeyo daanamaargaz caturvidhaH // N4.03a/ tatra hyaSTaav adeyaani deyam ekavidhaM smRtam / N4.03c/ dattaM saptavidhaM vidyaad adattaM SoDazaatmakam // N4.04a/ anvaahitaM yaacitakam aadhiH saadhaaraNaM ca yat / N4.04c/ nikSepaH putradaaraM ca sarvasvaM caanvaye sati // N4.05a/ aapatsv api hi kaSTaasu vartamaanena dehinaa / N4.05c/ adeyaany aahur aacaaryaa yac caanyasmai pratizrutam // N4.06a/ kuTumbabharaNaad dravyaM yatkiMcid atiricyate / N4.06c/ tad deyam upahRtyaanyad dadad doSam avaapnuyaat // N4.07a/ paNyamuulyaM bhRtis tuSTyaa snehaat pratyupakaarataH / N4.07c/ striizulkaanugrahaarthaM ca dattaM daanavido viduH // N4.08a/ adattaM tu bhayakrodhazokavegarujaanvitaiH / N4.08c/ tathotkocapariihaasavyatyaasacchalayogataH // N4.09a/ baalamuuDhaasvatantraartamattonmattaapavarjitam / N4.09c/ kartaa mamaayaM karmeti pratilaabhecchayaa ca yat // N4.10a/ apaatre paatram ity ukte kaarye caadharmasaMhite / N4.10c/ yad dattaM syaad avijJaanaad adattaM tad api smRtam // N4.11a/ gRhNaaty adattaM yo lobhaad yaz caadeyaM prayacchati / N4.11c/ adattaadaayako daNDyas tathaadeyasya daayakaH // 5.abhyupetyaazuzruuSaa N5.01a/ abhyupetya tu zuzruuSaaM yas taaM na pratipadyate / N5.01c/ azuzruuSaabhyupetyaitad vivaadapadam ucyate // N5.02a/ zuzruuSakaH paJcavidhaH zaastre dRSTo maniiSibhiH / N5.02c/ caturvidhaH karmakaras teSaaM daasaas tripaJcakaaH // N5.03a/ ziSyaantevaasibhRtakaaz caturthas tv adhikarmakRt / N5.03c/ ete karmakaraaH proktaa daasaas tu gRhajaadayaH // N5.04a/ saamaanyam asvatantratvam eSaam aahur maniiSiNaH / N5.04c/ jaatikarmakRtas tuukto vizeSo vRttir eva ca // N5.05a/ karmaapi dvividhaM jJeyam azubhaM zubham eva ca / N5.05c/ azubhaM daasakarmoktaM zubhaM karmakRtaaM smRtam // N5.06a/ gRhadvaaraazucisthaanarathyaavaskarazodhanam / N5.06c/ guhyaaGgasparzanocchiSTaviNmuutragrahaNojjhanam // N5.07a/ iSTataH svaaminaz caaGgair upasthaanam athaantataH / N5.07c/ azubhaM karma vijJeyaM zubham anyad ataH param // N5.08a/ aa vidyaagrahaNaac chiSyaH zuzruuSet prayato gurum / N5.08c/ tadvRttir gurudaareSu guruputre tathaiva ca // N5.09a/ brahmacaarii cared bhaikSam adhaHzaayy analaGkRtaH / N5.09c/ jaghanyazaayii sarveSaaM puurvotthaayii guror gRhe // N5.10a/ naasaMdiSTaH pratiSTheta tiSThed vaapi guruM kvacit / N5.10c/ saMdiSTaH karma kurviita zaktaz ced avicaarayan // N5.11a/ yathaakaalam adhiiyiita yaavan na vimanaa guruH / N5.11c/ aasiino 'adho guroH kuurce phalake vaa samaahitaH // N5.12a/ anuzaasyaz ca guruNaa na ced anuvidhiiyate / N5.12c/ avadhenaathavaa hanyaat rajjvaa veNudalena vaa // N5.13a/ bhRzaM na taaDayed enaM nottamaaGge na vakSasi / N5.13c/ anuzaasyaatha vizvaasyaH zaasyo raajJaanyathaa guruH // N5.14a/ samaavRttaz ca gurave pradaaya gurudakSiNaam / N5.14c/ pratiiyaat svagRhaan eSaa ziSyavRttir udaahRtaa // N5.15a/ svazilpam icchann aahartuM baandhavaanaam anujJayaa / N5.15c/ aacaaryasya vased ante kaalaM kRtvaa sunizcitam // N5.16a/ aacaaryaH zikSayed enaM svagRhaad dattabhojanam / N5.16c/ na caanyat kaarayet karma putravac cainam aacaret // N5.17a/ zikSayantam aduSTaM ca yas tv aacaaryaM parityajet / N5.17c/ balaad vaasayitavyaH syaad vadhabandhau ca so 'arhati // N5.18a/ zikSito 'api kRtaM kaalam antevaasii samaapnuyaat / N5.18c/ tatra karma ca yat kuryaad aacaaryasyaiva tatphalam // N5.19a/ gRhiitazilpaH samaye kRtvaacaaryaM pradakSiNam / N5.19c/ zaktitaz caanumaanyainam antevaasii nivartayet // N5.20a/ bhRtakas trividho jJeya uttamo madhyamo 'adhamaH / N5.20c/ zaktibhaktyanuruupaa syaad eSaaM karmaazrayaa bhRtiH // N5.21a/ uttamas tv aayudhiiyo 'atra madhyamas tu kRSiivalaH / N5.21c/ adhamo bhaaravaahaH syaad ity evaM trividho bhRtaH // N5.22a/ artheSv adhikRto yaH syaat kuTumbasya tathopari / N5.22c/ so 'adhikarmakaro jJeyaH sa ca kauTumbikaH smRtaH // N5.23a/ zubhakarmakaraas tv ete catvaaraH samudaahRtaaH / N5.23c/ jaghanyakarmabhaajas tu zeSaa daasaas tripaJcakaaH // N5.24a/ gRhajaatas tathaa kriito labdho daayaad upaagataH / N5.24c/ anaakaalabhRtas tadvad aadhattaH svaaminaa ca yaH // N5.25a/ mokSito mahataz carNaat praapto yuddhaat paNe jitaH / N5.25c/ tavaaham ity upagataH pravrajyaavasitaH kRtaH // N5.26a/ bhaktadaasaz ca vijJeyas tathaiva vaDavaabhRtaH / N5.26c/ vikretaa caatmanaH zaastre daasaaH paJcadazaa smRtaaH // N5.27a/ tatra puurvaz caturvargo daasatvaan na vimucyate / N5.27c/ prasaadaad svaamino 'anyatra daasyam eSaaM kramaagatam // N5.28a/ yaz caiSaaM svaaminaM kazcin mokSayet praaNasaMzayaat / N5.28c/ daasatvaat sa vimucyeta putrabhaagaM labheta ca // N5.29a/ anaakaalabhRto daasyaan mucyate goyugaM dadat / N5.29c/ saMbhakSitaM yad durbhikSe na tac chudhyeta karmaNaa // N5.30a/ aadhatto 'api dhanaM dattvaa svaamii yady enam uddharet / N5.30c/ athopagamayed enaM sa vikriitaad anantaraH // N5.31a/ dattvaa tu sodayam RNaM RNii daasyaat pramucyate / N5.31c/ kRtakaalaabhyupagamaat kRtako 'api vimucyate // N5.32a/ tavaaham ity upagato yuddhapraaptaH paNe jitaH / N5.32c/ pratiziirSapradaanena mucyate tulyakarmaNaa // N5.33a/ raajJa eva tu daasaH syaat pravrajyaavasito naraH / N5.33c/ na tasya pratimokSo 'asti na vizuddhiH kathaMcana // N5.34a/ bhaktasyopekSaNaat sadyo bhaktadaasaH pramucyate / N5.34c/ nigrahaad vaDavaayaaz ca mucyate vaDavaabhRtaH // N5.35a/ vikriiNiite ya aatmaanaM svatantraH san naraadhamaH / N5.35c/ sa jaghanyataras teSaaM naiva daasyaat pramucyate // N5.36a/ cauraapahRtavikriitaa ye ca daasiikRtaa balaat / N5.36c/ raajJaa mokSayitavyaas te daasatvaM teSu neSyate // N5.37a/ varNaanaaM praatilomyena daasatvaM na vidhiiyate / N5.37c/ svadharmatyaagino 'anyatra daaravad daasataa mataa // N5.38a/ tavaaham iti caatmaanaM yo 'asvatantraH prayacchati / N5.38c/ na sa taM praapnuyaat kaamaM puurvasvaamii labheta tam // N5.39a/ adhanaas traya evoktaa bhaaryaa daasas tathaa sutaH / N5.39c/ yat te samadhigacchanti yasya te tasya tad dhanam // N5.40a/ svadaasam icched yaH kartum adaasaM priitamaanasaH / N5.40c/ skandhaad aadaaya tasyaapi bhindyaat kumbhaM sahaambhasaa // N5.41a/ akSataabhiH sapuSpaabhir muurdhany enam avaakiret / N5.41c/ adaasa iti coktvaa triH praaGmukhaM tam athotsRjet // N5.42a/ tataHprabhRti vaktavyaH svaamyanugrahapaalitaH / N5.42c/ bhojyaannaH pratigRhyaz ca bhavaty abhimataz ca saH // 6.vetanasyaanapaakarma N6.1a/ bhRtaanaaM vetanasyokto daanaadaanavidhikramaH / N6.1c/ vetanasyaanapaakarma tad vivaadapadaM smRtam // N6.2a/ bhRtaaya vetanaM dadyaat karmasvaamii yathaakramam / N6.2c/ aadau madhye 'avasaane vaa karmaNo yad vinizcitam // N6.3a/ bhRtaavanizcitaayaaM tu dazabhaagaM samaapnuyuH / N6.3c/ laabhagobiijasasyaanaaM vaNiggopakRSiibalaaH // N6.4a/ karmopakaraNaM caiSaaM kriyaaM prati yad aahRtam / N6.4c/ aaptabhaavena kurviita na jihmena samaacaret // N6.5a/ karmaakurvan pratizrutya kaaryo dattvaa bhRtiM balaat / N6.5c/ bhRtiM gRhiitvaakurvaaNo dviguNaaM bhRtim aavahet // N6.6a/ kaale 'apuurNe tyajet karma bhRtinaazo 'asya caarhati / N6.6c/ svaamidoSaad apaakraaman yaavat kRtam avaapnuyaat // N6.7a/ bhRtiSaDbhaagam aabhaaSya pathi yugyakRtaM tyajan / N6.7c/ adadat kaarayitvaa tu karmaivaM sodayaaM bhRtim // N6.8a/ anayan bhaaTayitvaa tu bhaaNDavaan yaanavaahane / N6.8c/ daapyo bhRticaturbhaagaM samam ardhapathe tyajan // N6.9a/ anayan vaahako 'apy evaM bhRtihaanim avaapnuyaat / N6.9c/ dviguNaaM tu bhRtiM daapyaH prasthaane vighnam aacaran // N6.10a/ bhaaNDaM vyasanam aagacched yadi vaahakadoSataH / N6.10c/ daapyo yat tatra naSTaM syaad daivaraajakRtaad Rte // N6.11a/ gavaaM zataad vatsatarii dhenuH syaad dvizataad bhRtiH / N6.11c/ prati samvatsaraM gope sadohaz caaSTame 'ahani // N6.12a/ upaanayet gaa gopaaya pratyahaM rajaniikSaye / N6.12c/ ciiRNaaH piitaaz ca taa gopaH saayaahne pratyupaanayet // N6.13a/ syaac ced govyasanaM gopo vyaayacchet tatra zaktitaH / N6.13c/ azaktas tuurNam aagamya svaamine tan nivedayet // N6.14a/ avyaayac channavikrozan svaamine caanivedayan / N6.14c/ voDhum arhati gopas taaM vinayaM caapi raajani // N6.15a/ naSTavinaSTaM kRmibhiH zvahataM viSame mRtam / N6.15c/ hiinaM puruSakaareNa gopaayaiva nipaatayet // N6.16a/ ajaavike tathaaruddhe vRkaiH paale tv anaayati / N6.16c/ yat prasahya vRko hanyaat paale tatkilbiSam bhavet // N6.17a/ taasaaM caivaaniruddhaanaaM carantiinaaM mitho vane / N6.17c/ yaam utpatya vRko hanyaan na paalas tatra kilbiSii // N6.18a/ vighuSya tu hRtaM caurair na paalo daatum arhati / N6.18c/ yadi deze ca kaale ca svaaminaH svasya zaMsati // N6.19a/ etena sarvapaalaanaaM vivaadaH samudaahRtaH / N6.19c/ mRteSu ca vizuddhiH syaat paalasyaaGkaadidarzanaat // N6.20a/ zulkaM gRhiitvaa paNyastrii necchantii dvis tad aavahet / N6.20c/ aprayacchaMs tadaa zulkam anubhuuya pumaan striyam // N6.21a/ ayonau kramate yas tu bahubhir vaapi vaasayet / N6.21c/ zulkam aSTaguNaM daapyo vinayas taavad eva ca // N6.22a/ paraajire gRhaM kRtvaa stomaM dattvaa vaset tu yaH / N6.22c/ sa tad gRhiitvaa nirgacchet tRNakaaSTheSTakaadikam // N6.23a/ stomavaahiini bhaaNDaani puurNakaalaany upaanayet / N6.23c/ grahiitur aabhaved bhagnaM naSTaM caanyatra saMplavaat // 7.asvaamivikrayaH N7.1a/ nikSiptaM vaa paradravyaM naSTaM labdhvaapahRtya vaa / N7.1c/ vikriiyate 'asamakSaM yad vijJeyo 'asvaamivikrayaH // N7.2a/ dravyam asvaamivikriitaM praapya svaamii samaapnuyaat / N7.2c/ prakaazaM krayataH zuddhiH kretuH steyaM rahaH krayaat // N7.3a/ asvaamyanumataad daasaad asataz ca janaad rahaH / N7.3c/ hiinamuulyam avelaayaaM kriiNaMs taddoSabhaag bhavet // N7.4a/ na guuhetaagamaM kretaa zuddhis tasya tadaagamaat / N7.4c/ viparyaye tulyadoSaH steyadaNDaM ca so 'arhati // N7.5a/ vikretaa svaamine 'arthaM ca kretur muulyaM ca tatkRtam / N7.5c/ dadyaad daNDaM tathaa raajJe vidhir asvaamivikraye // N7.6a/ pareNa nihitaM labdhvaa raajany upaharen nidhim / N7.6c/ raajagaamii nidhiH sarvaH sarveSaaM braahmaNaad Rte // N7.7a/ braahmaNo 'api nidhiM labdhvaa kSipraM raajJe nivedayet / N7.7c/ tena dattaM ca bhuuJjiita stenaH syaad anivedayan // N7.8a/ svam apy arthaM tathaa naSTaM labdhvaa raajJe nivedayet / N7.8c/ gRhNiiyaat tatra taM zuddham azuddhaM syaat tato 'anyathaa // 8.kriitaanuzayaH N8.1a/ vikriiya paNyaM muulyena kretur yan na pradiiyate / N8.1c/ vikriiyaasaMpradaanaM tad vivaadapadam ucyate // N8.2a/ loke 'asmin dvividhaM dravyaM jaGgamaM sthaavaraM tathaa / N8.2c/ krayavikrayadharmeSu sarvaM tat paNyam ucyate // N8.3a/ SaDvidhas tasya tu budhair daanaadaanavidhiH smRtaH / N8.3c/ gaNimaM tulimaM meyaM kriyayaa ruupataH zriyaa // N8.4a/ vikriiya paNyaM muulyena kretur yo na prayacchati / N8.4c/ sthaavarasya kSayaM daapyo jaGgamasya kriyaaphalam // N8.5a/ arghaz ced apahiiyeta sodayaM paNyam aavahet / N8.5c/ sthaayinaam eSa niyamo diglaabho digvicaariNaam // N8.6a/ upahanyeta vaa paNyaM dahyetaapahriyeta vaa / N8.6c/ vikretur eva so 'anartho vikriiyaasamprayacchataH // N8.7a/ nirdoSaM darzayitvaa tu sadoSaM yaH prayacchati / N8.7c/ muulyaM taddviguNaM daapyo vinayaM taavad eva ca // N8.8a/ tathaanyahaste vikriiya yo 'anyasmai saMprayacchati / N8.8c/ so 'api taddviguNaM daapyo vineyas taavad eva ca // N8.9a/ diiyamaanaM na gRhNaati kriitaM paNyaM ca yaH krayii / N8.9c/ vikriiNaanas tad anyatra vikretaa naaparaadhnuyaat // N8.10a/ dattamuulyasya paNyasya vidhir eSa prakiirtitaH / N8.10c/ adatte 'anyatra samayaan na vikretur atikramaH // N8.11a/ laabhaarthe vaNijaaM sarvapaNyeSu krayavikrayaH / N8.11c/ sa ca laabho 'argham aasaadya mahaan bhavati vaa na vaa // N8.12a/ tasmaad deze ca kaale ca vaNig arghaM paraakramet / N8.12c/ na jihmena pravarteta zreyaan evaM vaNikpathaH // 9.vikriiyaasaMpradaanam N9.1a/ kriitvaa muulyena yaH paNyaM kretaa na bahu manyate / N9.1c/ kriitvaanuzaya ity etad vivaadapadam ucyate // N9.2a/ kriitvaa muulyena yat paNyaM duSkriitaM manyate krayii / N9.2c/ vikretuH pratideyaM tat tasminn evaahny avikSatam // N9.3a/ dvitiiye 'ahni dadat kretaa muulyaat triMzaaMzam aavahet / N9.3c/ dviguNaM tat tRtiiye 'ahni parataH kretur eva tat // N9.4a/ kretaa paNyaM pariikSeta praak svayaM guNadoSataH / N9.4c/ pariikSyaabhimataM kriitaM vikretur na bhavet punaH // N9.5a/ tryahaad dohyaM pariikSeta paJcaahaad vaahyam eva tu / N9.5c/ muktaavajrapravaalaanaaM saptaahaM syaat pariikSaNam // N9.6a/ dvipadaam ardhamaasaM syaat puMsaaM taddviguNaM striyaaH / N9.6c/ dazaahaM sarvabiijaanaam ekaahaM lohavaasasaam // N9.7a/ paribhuktaM ca yad vaasaH kliSTaruupaM maliimasam / N9.7c/ sadoSam api vikriitaM vikretur na bhavet punaH // N9.8a/ muulyaaSTabhaago hiiyeta sakRd dhautasya vaasasaH / N9.8c/ dviH paadas tris tribhaagas tu catuHkRtvo 'ardham eva ca // N9.9a/ ardhakSayaat tu parataH paadaaMzaapacayaH kramaat / N9.9c/ yaavat kSiiNadazaM jiirNaM jiirNasyaaniyamaH kSaye // N9.10a/ lohaanaam api sarveSaaM hetur agnikriyaavidhau / N9.10c/ kSayaH saMskriyamaaNaanaaM teSaaM dRSTo 'agnisaMgamaat // N9.11a/ suvarNasya kSayo naasti rajate dvipalaM zatam / N9.11c/ zatam aSTapalaM jJeyaM kSayas syaat trapusiisayoH // N9.12a/ taamre paJcapalaM vidyaad vikaaraa ye ca tanmayaaH / N9.12c/ taddhaatuunaam anekatvaad ayaso 'aniyamaH kSaye // N9.13a/ taantavasya ca saMskaare kSayavRddhii udaahRte / N9.13c/ suutrakaarpaasikorNaanaaM vRddhir dazapalaM zatam // N9.14a/ sthuulasuutravataaM teSaaM madhyaanaaM paJcakaM zatam / N9.14c/ tripalaM tu susuukSmaaNaam antaHkSaya udaahRtaH // N9.15a/ triMzaaMzo romaviddhasya kSayaH karmakRtasya tu / N9.15c/ kauSeyavalkalaanaaM tu naiva vRddhir na ca kSayaH // N9.16a/ kriitvaa naanuzayaM kuryaad vaNik paNyavicakSaNaH / N9.16c/ vRddhikSayau tu jaaniiyaat paNyaanaam aagamaM tathaa // 10.samayasyaanapaakarma N10.1a/ paaSaNDanaigamaadiinaaM sthitiH samaya ucyate / N10.1c/ samayasyaanapaakarma tad vivaadapadaM smRtam // N10.2a/ paaSaNDanaigamazreNiipuugavraatagaNaadiSu / N10.2c/ saMrakSet samayaM raajaa durge janapade tathaa // N10.3a/ yo dharmaH karma yac caiSaam upasthaanavidhiz ca yaH / N10.3c/ yac caiSaaM vRttyupaadaanam anumanyeta tat tathaa // N10.4a/ pratikuulaM ca yad raajJaH prakRtyavamataM ca yat / N10.4c/ baadhakaM ca yad arthaanaaM tat tebhyo vinivartayet // N10.5a/ mithaH saMghaatakaraNam ahitaM zastradhaaraNam / N10.5c/ parasparopaghaataM ca teSaaM raajaa na marSayet // N10.6a/ pRthag gaNaaMz ca ye bhindyus te vineyaa vizeSataH / N10.6c/ aavaheyur bhayaM ghoraM vyaadhivat te hy upekSitaaH // N10.7a/ doSavat karaNaM yat syaad anaamnaayaprakalpitam / N10.7c/ pravRttam api tad raajaa zreyaskaamo nivartayet // 11.kSetrajavivaadaH N11.1a/ setukedaaramaryaadaavikRSTaakRSTanizcayaaH / N11.1c/ kSetraadhikaaraa yatra syur vivaadaH kSetrajas tu saH // N11.2a/ kSetrasiimaavirodheSu saamantebhyo vinizcayaH / N11.2c/ nagaragraamagaNino ye ca vRddhatamaa naraaH // N11.3a/ graamasiimaasu ca bahir ye syus tatkRSijiivinaH / N11.3c/ gopazaakunikavyaadhaa ye caanye vanagocaraaH // N11.4a/ samunnayeyus te siimaaM lakSaNair upalakSitaam / N11.4c/ tuSaaGgaarakapaalaiz ca kumbhair aayatanair drumaiH // N11.5a/ abhijJaataiz ca valmiikasthalanimnonnataadibhiH / N11.5c/ kedaaraaraamamaargaiz ca puraaNaiH setubhis tathaa // N11.6a/ nimnagaapahRtotsRSTanaSTacihnaasu bhuumiSu / N11.6c/ tatpradezaanumaanaac ca pramaaNair bhogadarzanaiH // N11.7a/ atha ced anRtaM bruuyuH saamantaas tadvinizcaye / N11.7c/ sarve pRthak pRthag daNDyaa raajJaa madhyamasaahasam // N11.8a/ gaNavRddhaadayas tv anye daNDaM daapyaaH pRthak pRthak / N11.8c/ vineyaaH prathamena syuH saahasenaanRte sthitaaH // N11.9a/ naikaH samunnayet siimaaM naraH pratyayavaan api / N11.9c/ gurutvaad asya dharmasya kriyaiSaa bahuSu sthitaa // N11.10a/ ekaz ced unnayet siimaaM sopavaasaH samaahitaH / N11.10c/ raktamaalyaambaradharaH kSitim aaropya muurdhani // N11.11a/ yadaa ca na syur jJaataaraH siimaayaa na ca lakSaNam / N11.11c/ tadaa raajaa dvayoH siimaam uddhared iSTataH svayam // N11.12a/ etenaiva gRhodyaananipaanaayatanaadiSu / N11.12c/ vivaadavidhir aakhyaatas tathaa graamaantareSu ca // N11.13a/ avaskarasthalazvabhrabhramasyandanikaadibhiH / N11.13c/ catuSpathasurasthaanarathyaamaargaan na rodhayet // N11.14a/ parakSetrasya madhye tu setur na pratiSidhyate / N11.14c/ mahaaguNo 'alpabaadhaz ca vRddhir iSTaa kSaye sati // N11.15a/ setus tu dvididho jJeyaH kheyo bandhyas tathaiva ca / N11.15c/ toyapravartanaan kheyo bandhyaH syaat tannivartanaat // N11.16a/ naantareNodakaM sasyaM nazyed abhyudakena tu / N11.16c/ ya evaanudake doSaH sa evaabhyudake smRtaH // N11.17a/ puurvapravRttam utsannam apRSTvaa svaaminaM tu yaH / N11.17c/ setuM pravartayet kazcin na sa tatphalabhaag bhavet // N11.18a/ mRte tu svaamini punas tadvaMzye vaapi maanave / N11.18c/ raajaanam aamantrya tataH prakuryaat setukarma tat // N11.19a/ ato 'anyathaa klezabhaak syaan mRgavyaadhaanudarzanaat / N11.19c/ iSavas tasya nazyanti yo viddham anuvidhyati // N11.20a/ azaktapretanaSTeSu kSetrikeSv anivaaritaH / N11.20c/ kSetraM ced vikRSet kazcid aznuviita sa tatphalam // N11.21a/ vikRSyamaaNe kSetre cet kSetrikaH punar aavrajet / N11.21c/ khilopacaaraM tat sarvaM dattvaa svakSetram aapnuyaat // N11.22a/ tadaSTabhaagaapacayaad yaavat sapta gataaH samaaH / N11.22c/ saMpraapte tv aSTame varSe bhuktaM kSetraM labheta saH // N11.23a/ saMvatsareNaardhakhilaM khilaM tad vatsarais tribhiH / N11.23c/ paJcavarSaavasannaM tu syaat kSetram aTaviisamam // N11.24a/ kSetraM tripuruSaM yat syaad gRhaM vaa syaat kramaagatam / N11.24c/ raajaprasaadaad anyatra na tadbhogaH paraM nayet // N11.25a/ utkramya tu vRtiM yatra sasyaghaato gavaadibhiH / N11.25c/ paalaH zaasyo bhavet tatra na cec chaktyaa nivaarayet // N11.26a/ samuulasasyanaaze tu tatsvaamii samam aapnuyaat / N11.26c/ vadhena paalo mucyeta daNDaM svaamini paatayet // N11.27a/ gauH prasuutaa dazaahaat ca mahokSaajaavikuJjaraaH / N11.27c/ nivaaryaas tu prayatnena teSaaM svaamii na daNDabhaak // N11.28a/ maaSaM gaaM daapayed daNDaM dvau maaSau mahiSiiM tathaa / N11.28c/ ajaavike savatse tu daNDaH syaad ardhamaaSakaH // N11.29a/ adaNDyaa hastino 'azvaaz ca prajaapaalaa hi te smRtaaH / N11.29c/ adaNDyaa garbhiNii gauz ca suutikaa caabhisaariNii // N11.30a/ proktas tu dvir niSaNNaanaaM vasantyaaM tu caturguNam / N11.30c/ pratyakSacaarakaaNaaM tu cauradaNDaH smRTas tathaa // N11.31a/ yaa naSTaaH paaladoSeNa gaavaH kSetraM samaazritaaH / N11.31c/ na tatra gomino daNDaH paalas taM daNDam arhati // N11.32a/ raajagraahagRhiito vaa vajraazanihato 'api vaa / N11.32c/ atha sarpeNa daSTo vaa giry agraat patito 'api vaa // N11.33a/ siMhavyaaghrahato vaapi vyaadhibhiH caiva paatitaH / N11.33c/ na tatra doSaH paalasya na ca doSo 'asti gominaam // N11.34a/ gobhis tu bhakSitaM dhaanyaM yo naraH pratimaargati / N11.34c/ saamantasya zado deyo dhaanyaM yat tatra vaapitam / N11.34e/ gavatraM gomine deyaM dhaanyaM tatkarSikasya tu // N11.35a/ graamopaante ca yat kSetraM viviitaante mahaapathe / N11.35c/ anaavRte cet tannaaze na paalasya vyatikramaH // N11.36a/ pathi kSetre vRtiH kaaryaa yaam uSTro naavalokayet / N11.36c/ na laGghayet pazur naazvo na bhidyaad yaaM ca suukaraH // N11.37a/ gRhaM kSetraM ca vijJeyaM vaasahetuH kuTumbinaam / N11.37c/ tasmaat tan naakSiped raajaa tad dhi muulaM kuTumbinaam // N11.38a/ vRddhe janapade raajJo dharmaH kozaz ca vardhate / N11.38c/ hiiyate hiiyamaane ca vRddhihetum ataH zrayet // 12.striipuMsayogaH N12.1a/ vivaahaadividhiH striiNaaM yatra puMsaaM ca kiirtyate / N12.1c/ striipuMsayoganaamaitad vivaadapadam ucyate // N12.2a/ striipuMsayos tu saMbandhaad varaNaM praag vidhiiyate / N12.2c/ varaNaad grahaNaM paaNeH saMskaaro 'atha dvilakSaNaH // N12.3a/ tayor aniyataM proktaM varaNaM doSadarzanaat / N12.3c/ paaNigrahaNamantraabhyaaM niyataM daaralakSaNam // N12.4a/ braahmaNakSatriyavizaaM zuudraaNaaM ca parigrahe / N12.4c/ svajaatyaa zreyasii bhaaryaa svajaatyaz ca patiH striyaaH // N12.5a/ braahmaNasyaanulomyena striyo 'anyaas tisra eva tu / N12.5c/ zuudraayaaH praatilomyena tathaanye patayas trayaH // N12.6a/ dve bhaarye kSatriyasyaanye vaizyasyaikaa prakiirtitaa / N12.6c/ vaizyaayaa dvau patii jJeyaav eko 'anyaH kSatriyaapatiH // N12.7a/ aa saptamaat paJcamaad vaa bandhubhyaH pitRmaatRtaaH / N12.7c/ avivaahyaaH sagotraaH syuH samaanapravaraas tathaa // N12.8a/ pariikSyaH puruSaH puMstve nijair evaaGgalakSaNaiH / N12.8c/ pumaaMz ced avikalpena sa kanyaaM labdhum arhati // N12.9a/ subaddhajatrujaanvasthiH subaddhaaMsazirodharaH / N12.9c/ sthuulaghaaTas tanuurutvag avilagnagatisvaraH // N12.10a/ viT caasya plavate naapsu hlaadi muutraM ca phenilam / N12.10c/ pumaan syaaMl lakSaNair etair vipariitais tu paNDakaH // N12.11a/ caturdazavidhaH zaastre sa tu dRSTo maniiSibhiH / N12.11c/ cikitsyaz caacikitsyaz ca teSaam ukto vidhiH kramaat // N12.12a/ nisargapaNDo vadhriz ca pakSapaNDas tathaiva ca / N12.12c/ abhizaapaad guro rogaad devakrodhaat tathaiva ca // N12.13a/ iirSyaapaNDaz ca sevyaz ca vaataretaa mukhebhagaH / N12.13c/ aakSipto moghabiijaz ca zaaliino 'anyapatis tathaa // N12.14a/ tatraadyaav apratiikarau pakSaakhyo maasam aacaret / N12.14c/ anukramaat trayasyaasya kaalaH saMvatsaraH smRtaH // N12.15a/ iirSyaapaNDaadayo ye 'anye catvaaraH samudaahRtaaH / N12.15c/ saMtyaktavyaaH patitavat kSatayonyaa api striyaaH // N12.16a/ aakSiptamoghabiijaabhyaam patyaav apratikarmaNi / N12.16c/ patir anyaH smRto naaryaa vatsaraM saMpratiikSya tu // N12.17a/ zaaliinasyaapi dhRSTastriisaMyogaad bhajyate dhvajaH / N12.17c/ taM hiinavegam anyastriibaalaadyaabhir upakramet // N12.18a/ anyasyaam yo manuSyaH syaad amanuSyaH svayoSiti / N12.18c/ labheta saanyaM bhartaaram etat kaaryaM prajaapateH // N12.19a/ apatyaarthaM striyaH sRSTaaH strii kSetraM biijinaH prajaaH / N12.19c/ kSetraM biijavate deyaM naabiijii kSetram arhati // N12.20a/ pitaa dadyaat svayaM kanyaam bhraataa vaanumate pituH / N12.20c/ maataamaho maatulaz ca sakulyaa baandhavaas tathaa // N12.21a/ maataabhaave tu sarveSaaM prakRtau yadi vartate / N12.21c/ tasyaam aprakRtisthaayaaM dadyuH kanyaaM svajaatayaH // N12.22a/ yadaa tu naiva kazcit syaat kanyaa raajaanam aavrajet / N12.22c/ anujJayaa tasya varaM pratiitya varayet svayam // N12.23a/ savarNam anuruupaM ca kularuupavayaHzrutaiH / N12.23c/ saha dharmaM caret tena putraaMz cotpaadayet tataH // N12.24a/ pratigRhya ca yaH kanyaaM naro dezaantaraM vrajet / N12.24c/ triin Rtuun samatikramya kanyaanyaM varayed varam // N12.25a/ kanyaa nartum upekSeta baandhavebhyo nivedayet / N12.25c/ te cen na dadyus taaM bhartre te syur bhruuNahabhiH samaaH // N12.26a/ yaavantaz ca rtavas tasyaaH samatiitaa patiM vinaa / N12.26c/ taavatyo bhruuNahatyaaH syus tasya yo na dadaati taam // N12.27a/ ato 'apravRtte rajasi kanyaaM dadyaat pitaa sakRt / N12.27c/ mahad enaH spRzed enam anyathaiSa vidhiH sataam // N12.28a/ sakRd aMzo nipatati sakRt kanyaa pradiiyate / N12.28c/ sakRd aaha dadaaniiti triiNy etaani sakRt sakRt // N12.29a/ braahmaadiSu vivaaheSu paJcasv eSu vidhiH smRtaH / N12.29c/ guNaapekSaM bhaved daanam aasuraadiSu ca triSu // N12.30a/ kanyaayaam praaptazulkaayaaM jyaayaaMz ced vara aavrajet / N12.30c/ dharmaarthakaamasaMyuktaM vaacyaM tatraanRtaM bhavet // N12.31a/ naaduSTaaM duuSayet kanyaaM naaduSTaM duuSayed varam / N12.31c/ doSe tu sati naagaH syaad anyonyaM tyajatos tayoH // N12.32a/ dattvaa nyaayena yaH kanyaaM varaaya na dadaati taam / N12.32c/ aduSTaz ced varo raajJaa sa daNDyas tatra coravat // N12.33a/ yas tu doSavatiiM kanyaam anaakhyaaya prayacchati / N12.33c/ tasya kuryaan nRpo daNDaM puurvasaahasacoditam // N12.34a/ akanyeti tu yaH kanyaaM bruuyaad dveSeNa maanavaH / N12.34c/ sa zataM praapnuyaad daNDaM tasyaa doSam adarzayan // N12.35a/ pratigRhya tu yaH kanyaam aduSTaam utsRjed varaH / N12.35c/ vineyaH so 'apy akaamo 'api kanyaaM taam eva codvahet // N12.36a/ diirghakutsitarogaartaa vyaGgaa saMsRSTamaithunaa / N12.36c/ dhRSTaanyagatabhaavaa ca kanyaadoSaaH prakiirtitaaH // N12.37a/ unmattaH patitaH kliibo durbhagas tyaktabaandhavaH / N12.37c/ kanyaadoSau ca yau puurvau eSa doSagaNo vare // N12.38a/ aSTau vivaahaa varNaanaaM saMskaaraarthaM prakiirtitaaH / N12.38c/ braahmas tu prathamas teSaaM praajaapatyas tathaiva ca // N12.39a/ aarSaz caivaatha daivaz ca gaandharvaz caasuras tathaa / N12.39c/ raakSaso 'anantaras tasmaat paizaacas tv aSTamaH smRtaH // N12.40a/ satkRtyaahuuya kanyaaM tu braahme dadyaad tv alaMkRtaam / N12.40c/ saha dharmaM carety uktvaa praajaapatyo vidhiiyate // N12.41a/ vastragomithune dattvaa vivaahas tv aarSa ucyate / N12.41c/ antarvedyaaM tu daivaH syaad Rtvije karma kurvate // N12.42a/ icchantiim icchate praahur gaandharvo naama paJcamam / N12.42c/ vivaahas tv aasuro jJeyaH zulkasaMvyavahaarataH // N12.43a/ prasahya haraNaad ukto vivaaho raakSasas tathaa / N12.43c/ suptamattopagamanaat paizaacas tv aSTamo 'adhamaH // N12.44a/ eSaaM tu dharmyaas catvaaro braahmaadyaaH samudaahRtaaH / N12.44c/ saadhaaraNaH syaad gaandharvas trayo 'adharmyaas tv ataH pare // N12.45a/ parapuurvaaH striyas tv anyaaH sapta proktaa yathaakramam / N12.45c/ punarbhuus trividhaa taasaaM svairiNii tu caturvidhaa // N12.46a/ kanyaivaakSatayonir yaa paaNigrahaNaduuSitaa / N12.46c/ punarbhuuH prathamaa soktaa punaH saMskaaram arhati // N12.47a/ kaumaaraM patim utsRjya yaanyaM puruSam aazritaa / N12.47c/ punaH patyur gRham yaayaat saa dvitiiyaa prakiirtitaa // N12.48a/ asatsu devareSu strii baandhavair yaa pradiiyate / N12.48c/ savarNaayaasapiNDaaya saa tRtiiyaa prakiirtitaa // N12.49a/ strii prasuutaaprasuutaa vaa patyaav eva tu jiivati / N12.49c/ kaamaat samaazrayed anyaM prathamaa svairiNii tu saa // N12.50a/ mRte bhartari yaa praaptaan devaraan apy apaasya tu / N12.50c/ upagacchet paraM kaamaat saa dvitiiyaa prakiirtitaa // N12.51a/ praaptaa dezaad dhanakriitaa kSutpipaasaaturaa ca yaa / N12.51c/ tavaaham ity upagataa saa tRtiiyaa prakiirtitaa // N12.52a/ dezadharmaan apekSya strii gurubhir yaa pradiiyate / N12.52c/ utpannasaahasaanyasmai saantyaa vai svairiNii smRtaa // N12.53a/ punarbhuvaaM eSa vidhiH svairiNiinaaM ca kiirtitaH / N12.53c/ puurvaa puurvaajaghanyaasaaM zreyasii tuuttarottaraa // N12.54a/ apatyam utpaadayitus taasaaM yaa zulkato hRtaa / N12.54c/ azulkopanataayaaM tu kSetrikasyaiva tat phalam // N12.55a/ kSetrikasya yad ajJaataM kSetre biijaM pradiiyate / N12.55c/ na tatra biijino bhaagaH kSetrikasyaiva tad bhavet // N12.56a/ oghavaataahRtaM biijaM kSetre yasya prarohati / N12.56c/ phalabhug yasya tat kSetraM na biijii phalabhaag bhavet // N12.57a/ mahokSo janayed vatsaan yasya goSu vraje caran / N12.57c/ tasya te yasya taa gaavo moghaM syanditam aarSabham // N12.58a/ kSetrikaanumataM biijaM yasya kSetre pramucyate / N12.58c/ tadapatyaM dvayor eva biijikSetrikayor matam // N12.59a/ narte kSetraM bhavet sasyaM na ca biijaM vinaasti tat / N12.59c/ ato 'apatyaM dvayor iSTaM pitur maatuz ca dharmataH // N12.60a/ naathavatyaa paragRhe saMyuktasya striyaa saha / N12.60c/ dRSTaM saMgrahaNaM tajjJair naagataayaaH svayaM gRhe // N12.61a/ praduSTatyaktadaarasya kliibasya kSamakasya ca / N12.61c/ svecchayopeyuSo daaraan na doSaH saahaso bhavet // N12.62a/ parastriyaa sahaakaale 'adeze vaa bhavato mithaH / N12.62c/ sthaanasaMbhaaSaNaamodaas trayaH saMgrahaNakramaaH // N12.63a/ nadiinaaM saMgame tiirtheSv aaraameSu vaneSu ca / N12.63c/ strii pumaaMz ca sameyaataaM graahyaM saMgrahaNaM bhavet // N12.64a/ duutiiprasthaapanaiz caiva lekhaasaMpreSaNair api / N12.64c/ anyair api vyabhicaaraiH sarvaM saMgrahaNaM smRtam // N12.65a/ striyaM spRzed adeze yaH spRSTo vaa marzayet tathaa / N12.65c/ parasparasyaanumate tac ca saMgrahaNaM bhavet // N12.66a/ bhakSair vaa yadi vaa bhojyair vastrair maalyais tathaiva ca / N12.66c/ saMpreSyamaanair gandhaiz ca sarvaM saMgrahaNaM smRtam // N12.67a/ darpaad vaa yadi vaa mohaac chlaaghayaa vaa svayaM vadet / N12.67c/ mameyaM bhuktapuurveti sarvaM saMgrahaNaM smRtam // N12.68a/ paaNau yaz ca nigRhNiiyad veNyaaM vastraantare 'api vaa / N12.68c/ tiSTha tiSTheti vaa bruyaat sarvaM saMgrahaNaM smRtam // N12.69a/ svajaatyatikrame puMsaaM uktam uttamasaahasam / N12.69c/ viparyaye madhyamas tu praatilome pramaapaNam // N12.70a/ kanyaayaam asakaamaayaaM dvyaaGgulasyaavakartanam / N12.70c/ uttamaayaaM vadhas tv eva sarvasvaharaNaM tathaa // N12.71a/ sakaamaayaaM tu kanyaayaaM savarNe naasty atikramaH / N12.71c/ kiMtv alaMkRtya satkRtya sa evainaaM samudvahet // N12.72a/ maataa maatRSvasaa zvazruur maatulaanii pitRSvasaa / N12.72c/ pitRvyasakhiziSyastrii bhaginii tatsakhii snuSaa // N12.73a/ duhitaacaaryabhaaryaa ca sagotraa zaraNaagataa / N12.73c/ raajJii pravrajitaa dhaatrii saadhvii varNottamaa ca yaa // N12.74a/ aasaam anyatamaaM gatvaa gurutalpaga ucyate / N12.74c/ ziznasyotkartanaM daNDo naanyas tatra vidhiiyate // N12.75a/ pazuyonyaam atikraaman vineyaH sa damaM zatam / N12.75c/ madhyamaM saahasaM goSu tad evaantyaavasaayiSu // N12.76a/ agamyaagaaminaH zaasti daNDo raajJaa pracoditaH / N12.76c/ praayazcittavidhaav atra praayazcittaM vizodhanam // N12.77a/ svairiNy abraahmaNii vezyaa daasii niSkaasinii ca yaa / N12.77c/ gamyaaH syur aanulomyena striyo na pratilomataH // N12.78a/ aasv eva tu bhujiSyaasu doSaH syaat paradaaravat / N12.78c/ gamyaa api hi nopeyaas taaz ced anyaparigrahaaH // N12.79a/ anutpannaprajaayaas tu patiH preyaad yadi striyaaH / N12.79c/ niyuktaa gurubhir gacched devaraM putrakaamyayaa // N12.80a/ sa ca taaM pratipadyeta tathaivaa putrajanmataH / N12.80c/ putre jaate nivarteta viplavaH syaad ato 'anyathaa // N12.81a/ ghRtenaabhyajya gaatraaNi tailenaavikRtena vaa / N12.81c/ mukhaan mukhaM pariharan gaatrair gaatraaNy asaMspRzan // N12.82a/ striyaM putravatiiM vandhyaaM niirajaskaam anicchantiim / N12.82c/ na gacched garbhiNiiM nindyaam aniyuktaaM ca bandhubhiH // N12.83a/ aniyuktaa tu yaa naarii devaraaj janayet sutam / N12.83c/ jaarajaatam arikthiiyaM tam aahur dharmavaadinaH // N12.84a/ tathaaniyukto bhaaryaayaaM yaviiyaaJ jyaayaso vrajet / N12.84c/ yaviiyaso vaa yo jyaayaan ubhau tau gurutalpagau // N12.85a/ kule tadavazeSe tu saMtaanaarthaM na kaamataH / N12.85c/ niyukto gurubhir gacched bhraatRbhaaryaaM yaviiyasaH // N12.86a/ avidyamaane tu gurau raajJo vaacyaH kulakSayaH / N12.86c/ tatas tadvacanaad gacched anuziSya striyaa saha // N12.87a/ puurvoktenaiva vidhinaa snaataaM puMsavane zuciH / N12.87c/ sakRd aa garbhaadhaanaad vaa kRte garbhe snuSaiva saa // N12.88a/ ato 'anyathaa vartamaanaH pumaan strii vaapi kaamataH / N12.88c/ vineyau subhRzaM raajJaa kilbiSii syaad anigrahaat // N12.89a/ iirSyaasuuyasamutthe tu saMrambhe raagahetuke / N12.89c/ dampatii vivadeyaataaM na jJaatiSu na raajani // N12.90a/ anyonyaM tyajator naagaH syaad anyonyaviruddhayoH / N12.90c/ striipuMsayor niguuDhaayaa vyabhicaaraad Rte striyaaH // N12.91a/ vyabhicaare striyaa mauNDyam adhaHzayanam eva ca / N12.91c/ kadannaM vaa kuvaasaz ca karma caavaskaroJjhanam // N12.92a/ striidhanabhraSTasarvasvaaM garbhavisraMsiniiM tathaa / N12.92c/ bhartuz ca vadham icchantiiM striyaM nirvaasayed gRhaat // N12.93a/ anarthaziilaaM satataM tathaivaapriyavaadiniim / N12.93c/ puurvaaziniiM ca yaa bhartuH striyaM nirvaasayed budhaH // N12.94a/ vandhyaaM striijananiiM nindyaaM pratikulaaM ca sarvadaa / N12.94c/ kaamato naabhinandeta kurvann evaM sa doSabhaak // N12.95a/ anukuulaam avaagduSTaaM dakSaaM saadhviiM prajaavatiim / N12.95c/ tyajan bhaaryaam avasthaapyo raajJaa daNDena bhuuyasaa // N12.96a/ ajJaatadoSeNoDhaa yaa nirgataa naanyam aazritaa / N12.96c/ bandhubhiH saa niyoktavyaa nirbandhuH svayam aazrayet // N12.97a/ naSTe mRte pravrajite kliibe ca patite patau / N12.97c/ paJcasv aapatsu naariiNaaM patir anyo vidhiiyate // N12.98a/ aSTau varSaaNy udiikSeta braahmaNii proSitaM patim / N12.98c/ aprasuutaa tu catvaari parato 'anyaM samaazrayet // N12.99a/ kSatriyaa SaT samaas tiSThed aprasuutaa samaatrayam / N12.99c/ vaizyaa prasuutaa catvaari dve same tv itaraa vaset // N12.100a/ na zuudraayaaH smRtaH kaalo na ca dharmavyatikramaH / N12.100c/ vizeSato 'aprasuutaayaaH saMvatsaraparaa sthitiH // N12.101a/ apravRttau smRtaH dharma eSa proSitayoSitaam / N12.101c/ jiivati zruuyamaaNe tu syaad eSa dviguNo vidhiH // N12.102a/ prajaapravRttau bhuutaanaaM sRSTir eSaa prajaapateH / N12.102c/ ato 'anyagamane striiNaam evaM doSo na vidyate // N12.103a/ aanulomyena varNaanaaM yaj janma sa vidhiH smRtaH / N12.103c/ praatilomyena yaj janma sa jJeyo varNasaMkaraH // N12.104a/ anantaraH smRtaH putraH putra ekaantaras tathaa / N12.104c/ dvyantaraz caanulomyena tathaiva pratilomataH // N12.105a/ ugraH paarazavaz caiva niSaadaz caanulomataH / N12.105c/ uttamebhyas trayas tribhyaH zuudraaputraaH prakiirtitaaH // N12.106a/ braahmaNyaa api caaNDaalasuutavaidehakaa api / N12.106c/ aparebhyas trayas tribhyaa vijJeyaH pratilomataH // N12.107a/ ambaSTho maagadhaz caiva kSattaa ca kSatriyaasutaaH / N12.107c/ aanulomyena tatraiko dvau jJeyau pratilomataH // N12.108a/ vaizyaaputraas tu dauSSantayavanaayogavaa api / N12.108c/ praatilomyena yatraiko dvau jJeyau caanulomajau // N12.109a/ suutaadyaaH pratilomaas tu ye jaatipratilomajaaH / N12.109c/ te saMkaraaH zvapaakaadyaas teSaaM triH saptako gaNaH // N12.110a/ savarNo braahmaNiiputraH kSatriyaayaam anantaraH / N12.110c/ ambaSThograu tathaa putraav evaM kSatriyavaizyayoH // N12.111a/ ekaantaras tu dauSSanto vaizyaayaaM braahmaNaat sutaH / N12.111c/ zuudraayaaM kSatriyaat tadvan niSaado naama jaayate // N12.112a/ zuudraa paarazavaM suute braahmaNaad uttaraM sutam / N12.112c/ aanulomyena varNaanaaM putraa hy ete prakiirtitaaH // N12.113a/ suutaz ca maagadhaz caiva putraav aayogavas tathaa / N12.113c/ praatilomyena varNaanaaM tadvad ete 'apy anantaraaH // N12.114a/ anantaraH smRtaH suuto braahmaNyaaM kSatriyaat sutaH / N12.114c/ maagadhaayogavau tadvad dvii putrau vaizyazuudrayoH // N12.115a/ braahmaNy ekaantaraM vaizyaat suute vaidehakaM sutam / N12.115c/ kSattaaraM kSatriyaa zuudraat putram ekaantaraM tathaa // N12.116a/ dvyantaraH praatilomyena paapiSThaH sati saMkare / N12.116c/ caaNDaalo jaayate zuudraad braahmaNii yatra muhyati // N12.117a/ raajJaa pariikSyaM na yathaa jaayate varNasaMkaraH / N12.117c/ tasmaad raajJaa vizeSeNa trayii rakSyaa tu saMkaraat // 13.daayabhaagaH N13.1a/ vibhaago 'arthasya pitryasya putrair yatra prakalpyate / N13.1c/ daayabhaaga iti proktaM tad vivaadapadaM budhaiH // N13.2a/ pitary uurdhvaM mRte putraa vibhajeyur dhanaM pituH / N13.2c/ maatur duhitaro 'abhaave duhitÏRNaaM tadanvayaH // N13.3a/ maatur nivRtte rajasi prattaasu bhaginiiSu ca / N13.3c/ niraSTe vaapy amaraNe pitary uparataspRhe // N13.4a/ pitaiva vaa svayaM putraan vibhajed vayasi sthitaH / N13.4c/ jyeSThaM zreSThavibhaagena yathaa vaasya matir bhavet // N13.5a/ bibhRyaad vecchataH sarvaaJ jyeSTho bhraataa yathaa pitaa / N13.5c/ bhraataa zaktaH kaniSTho vaa zaktyapekSaH kule kriyaa // N13.6a/ zauryabhaaryaadhane hitvaa yac ca vidyaadhanaM bhavet / N13.6c/ triiNy etaany avibhaajyaani prasaado yaz ca paitRkaH // N13.7a/ maatraa ca svadhanaM dattaM yasmai syaat priitipuurvakam / N13.7c/ tasyaapy eSa vidhir dRSTo maataapiiSTe yathaa pitaa // N13.8a/ adhyagnyadhyaavahanikaM bhartRdaayas tathaiva ca / N13.8c/ bhraatRmaatRpitRbhyaz ca SaDvidhaM striidhanaM smRtam // N13.9a/ striidhanaM tadapatyaanaaM bhartRgaamy aprajaasu ca / N13.9c/ braahmaadiSu catuHSv aahuH pitRgaamiitareSu tu // N13.10a/ kuTumbaM bibhRyaad bhraatur yo vidyaam adhigacchataH / N13.10c/ bhaagaM vidyaadhanaat tasmaat sa labhetaazruto 'api san // N13.11a/ vaidyo 'avaidyaaya naakaamo dadyaad aMzaM svato dhanaat / N13.11c/ pitRdravyaM tad aazritya na cet tena tad aahRtam // N13.12a/ dvaav aaMzau pratipadyeta vibhajann aatmanaH pitaa / N13.12c/ samaaMzabhaaginii maataa putraaNaaM syaan mRte patau // N13.13a/ jyeSThaayaaMzo 'adhiko deyaH jyeSThaaya tu varaH smRtaH / N13.13c/ samaaMzabhaajaH zeSaaH syur aprattaa bhaginii tathaa // N13.14a/ kSetrajeSv api putreSu tadvaj jaateSu dharmataH / N13.14c/ varNaavareSv aMzahaanir uuDhaajaateSv anukramaat // N13.15a/ pitraiva tu vibhaktaa ye hiinaadhikasamair dhanaiH / N13.15c/ teSaaM sa eva dharmaH syaat sarvasya hi pitaa prabhuH // N13.16a/ kaaniinaz ca sahoDhaz ca guuDhaayaaM yaz ca jaayate / N13.16c/ teSaaM voDhaapitaa jJeyas te ca bhaagaharaaH smRtaaH // N13.17a/ ajJaatapitRko yaz ca kaaniino 'anuuDhamaatRkaH / N13.17c/ maataamahaaya dadyaat sa piNDaM rikthaM hareta ca // N13.18a/ jaataa ye tv aniyuktaayaam ekena bahubhis tathaa / N13.18c/ arikthabhaajas te sarve biijinaam eva te sutaaH // N13.19a/ dadyus te biijine piNDaM maataa cec chulkato hRtaa / N13.19c/ azulkopagataayaaM tu piNDadaa voDhur eva te // N13.20a/ pitRdviT patitaH paNDo yaz ca syaad aupapaatikaH / N13.20c/ aurasaa api naite 'aMzaM labheran kSetrajaaH kutaH // N13.21a/ diirghatiivraamayagrastaa jaDonmattaandhapaGgavaH / N13.21c/ bhartavyaaH syuH kule caite tatputraas tv aMzabhaaginaH // N13.22a/ dviraamuSyaayaNaa dadyur dvaabhyaaM piNDodake pRthak / N13.22c/ rikthaad ardhaaMzam aadadyur biijikSetrikayos tathaa // N13.23a/ saMsRSTinaaM tu yo bhaagas teSaam eva sa iSyate / N13.23c/ ato 'anyathaaMzabhaajo hi nirbiijiSv itaraan iyaat // N13.24a/ bhraatÏRNaam aprajaH preyaat kazcic cet pravrajet tu vaa / N13.24c/ vibhajeyur dhanaM tasya zeSaas tu striidhanaM vinaa // N13.25a/ bharaNam caasya kurviiran striiNaam aa jiivitakSayaat / N13.25c/ rakSanti zayyaaM bhartuz ced aacchindyur itaraasu tu // N13.26a/ syaad yasya duhitaa tasyaaH pitraMzo bharaNe mataH / N13.26c/ aa saMskaaraad bhajed enaaM parato bibhRyaat patiH // N13.27a/ mRte bhartary aputraayaaH patipakSaH prabhuH striyaaH / N13.27c/ viniyogaatmarakSaasu bharaNe ca sa iizvaraH // N13.28a/ parikSiiNe patikule nirmaNuSye niraazraye / N13.28c/ tatsapiNDeSu vaasatsu pitRpakSaH prabhuH striyaaH // N13.29a/ pakSadvayaavasaane tu raajaa bhartaa smRtaH striyaaH / N13.29c/ sa tasyaa bharaNaM kuryaan nigRhNiiyaat pathaz cyutaam // N13.30a/ svaatantryaad vipraNazyanti kule jaataa api striyaH / N13.30c/ asvaatantryam atas taasaaM prajaapatir akalpayat // N13.31a/ pitaa rakSati kaumaare bhartaa rakSati yauvane / N13.31c/ putraa rakSanti vaidhavye na strii svaatantryam arhati // N13.32a/ yac chiSTaM pitRdaayebhyo dattva rNaM paitRkaM ca yat / N13.32c/ bhraatRbhis tad vibhaktavyam RNii na syaad yathaa pitaa // N13.33a/ yeSaaM ca na kRtaaH pitraa saMskaaravidhayaH kramaat / N13.33c/ kartavyaa bhraatRbhis teSaaM paitRkaad eva te dhanaat // N13.34a/ avidyamaane pitrye 'arthe svaaMzaad uddhRtya vaa punaH / N13.34c/ avazyakaaryaaH saMskaaraa bhraatÏRNaaM puurvasaMskRtaiH // N13.35a/ kuTumbaartheSu codyuktas tatkaaryaM kurute ca yaH / N13.35c/ sa bhraatRbhir bRMhaNiiyo graasaachaadanavaahanaiH // N13.36a/ vibhaagadharmasaMdehe daayaadaanaaM vinirNaye / N13.36c/ jJaatibhir bhaagalekhyaiz ca pRthakkaaryapravartanaat // N13.37a/ bhraatÏRNaam avibhaktaanaam eko dharmaH pravartate / N13.37c/ vibhaage sati dharmo 'api bhaved eSaaM pRthak pRthak // N13.38a/ daanagrahaNapazvannagRhakSetraparigrahaaH / N13.38c/ vibhaktaanaaM pRthag jJeyaaH paakadharmaagamavyayaaH // N13.39a/ saakSitvaM praatibhaavyaM ca daanaM grahaNam eva ca / N13.39c/ vibhaktaa bhraataraH kuuryur naavibhaktaa parasparam // N13.40a/ yeSaam etaaH kriyaa loke pravartante svarikthinaam / N13.40c/ vibhaktaan avagaccheyur lekhyam apy antareNa taan // N13.41a/ yady ekajaataa bahavaH pRthagdharmaaH pRthakkriyaaH / N13.41c/ pRthakkarmaguNopetaa na te kRtyeSu saMmataaH // N13.42a/ svaan bhaagaan yadi dadyus te vikriiNiirann athaapi vaa / N13.42c/ kuryur yatheSTaM tat sarvam iizante svadhanasya te // N13.43a/ aurasaH kSetrajaz caiva putrikaaputra eva ca / N13.43c/ kaaniinaz ca sahoDhaz ca guuDhotpannas tathaiva ca // N13.44a/ paunarbhavo 'apaviddhaz ca labdhaH kriitaH kRtas tathaa / N13.44c/ svayaM copagataH putraa dvaadazaita udaahRtaaH // N13.45a/ teSaaM SaD bandhudaayaadaaH SaD adaayaadabaandhavaaH / N13.45c/ puurvaH puurvaH smRtaH zreyaaj jaghanyo yo ya uttaraH // N13.46a/ kramaad dhy ete prapadyeran mRte pitari taddhanam / N13.46c/ jyaayaso jyaayaso 'abhaave jaghanyas tad avaapnuyaat // N13.47a/ putraabhaave tu duhitaa tulyasaMtaanadarzanaat / N13.47c/ putraz ca duhitaa coktau pituH saMtaanakaarakau // N13.48a/ abhaave tu duhitRRNaaM sakulyaa baandhavaas tataH / N13.48c/ tataH sajaatyaaH sarveSaam abhaave raajagaami tat // N13.49a/ anyatra braahmaNaat kiMtu raajaa dharmaparaayaNaH / N13.49c/ sa striiNaaM jiivanaM dadyaad eSa daayavidhiH smRtaH // 14.saahasam N14.1a/ sahasaa kriyate karma yatkiMcid baladarpitaiH / N14.1c/ tat saahasam iti proktaM saho balam ihocyate // N14.2a/ tat punas trividhaM jJeyaM prathamaM madhyamaM tathaa / N14.2c/ uttamaM ceti zaastreSu tasyoktaM lakSaNaM pRthak // N14.3a/ phalamuulodakaadiinaaM kSetropakaraNasya ca / N14.3c/ bhaGgaakSepopamardaadyaiH prathamaM saahasaM smRtam // N14.4a/ vaasaHpazvannapaanaanaam gRhopakaraNasya ca / N14.4c/ etenaiva prakaareNa madhyamaM saahasaM smRtam // N14.5a/ vyaapaado viSazastraad yaiH paradaarapradharSaNam / N14.5c/ praaNoparodhi yac caanyad uktam uttamasaahasam // N14.6a/ tasya daNDaH kriyaapekSaH prathamasya zataavaraH / N14.6c/ madhyamasya tu zaastrajJair jJeyaH paJcazataavaraH // N14.7a/ vadhaH sarvasvaharaNaM puraan nirvaasanaaGkane / N14.7c/ tadaGgaccheda ity ukto daNDa uttamasaahase // N14.8a/ avizeSeNa sarveSaam eSa daNDavidhiH smRtaH / N14.8c/ vadhaad Rte braahmaNasya na vadhaM braahmaNo 'arhati // N14.9a/ ziraso muNDanaM daNDas tasya nirvaasanaM puraat / N14.9c/ lalaaTe caabhizastaaGkaH prayaaNaM gardabhena ca // N14.10a/ syaataaM saMvyavahaaryau tau dhRtadaNDau tu puurvayoH / N14.10c/ dhRtadaNDo 'apy asaMbhojyo jJeya uttamasaahase // N14.11a/ tasyaiva bhedaH steyaM syaad vizeSas tatra cocyate / N14.11c/ atisaahasam aakramya steyam aahuz chalena tu // N14.12a/ tad api trividhaM proktaM dravyaapekSaM maniiSibhiH / N14.12c/ kSudramadhyottamaanaaM tu dravyaaNaam apakarSaNaat // N14.13a/ mRdbhaaNDaasanakhaTvaasthidaarucarmatRNaadi yat / N14.13c/ zamiidhaanyamudgaadiini kSudradravyam udaahRtam // N14.14a/ vaasaH kauzeyavarjaM ca govarjaM pazavas tathaa / N14.14c/ hiraNyavarjaM lohaM ca madhyaM vriihiyavaa api // N14.15a/ hiraNyaratnakauzeyastriipuMgogajavaajinaH / N14.15c/ devabraahmaNaraajJaaM ca dravyaM vijJeyam uttamam // N14.16a/ upaayair vividhair eSaaM chalayitvaapakarSaNam / N14.16c/ suptapramattamattebhyaH steyam aahur maniiSiNaH // N14.17a/ sahoDhagrahaNaat steyaM hoDhe 'asaty upabhogataH / N14.17c/ zaGkaa tv asajjanaikaarthyaad anaayavyayatas tathaa // N14.18a/ bhaktaavakaazadaataaraH stenaanaaM ye prasarpataam / N14.18c/ zaktaaz ca ya upekSante te 'api taddoSabhaaginaH // N14.19a/ utkrozataaM janaanaaM ca hriyamaaNe dhane 'api ca / N14.19c/ zrutvaa ye naabhidhaavanti te 'api taddoSabhaaginaH // N14.20a/ saahaseSu ya evoktas triSu daNDo maniiSibhiH / N14.20c/ sa eva daNDaH steye 'api dravyeSu triSv anukramaat // N14.21a/ gavaadiSu praNaSTeSu dravyeSv apahRteSu vaa / N14.21c/ padenaanveSaNaM kuryur aa muulaat tadvido janaaH // N14.22a/ graame vraje viviite vaa yatra saMnipatet padam / N14.22c/ voDhavyaM tad bhavet tena na cet so 'anyatra tan nayet // N14.23a/ pade pramuuDhe bhagne vaa viSamatvaaj janaantike / N14.23c/ yas tv aasannataro graamo vrajo vaa tatra paatayet // N14.24a/ same 'adhvani dvayor yatra tena praayo 'azucir janaH / N14.24c/ puurvaapadaanair dRSTo vaa saMsRSTo vaa duraatmabhiH // N14.25a/ graameSv anveSaNaM kuryuz caNDaalavadhakaadayaH / N14.25c/ raatrisaMcaariNo ye ca bahiH kuryur bahizcaraaH // N14.26a/ steneSv alabhyamaaneSu raajaa dadyaat svakaad dhanaat / N14.26c/ upekSamaaNo hy enasvii dharmaad arthaac ca hiiyate // 15-16.vaagdaNDapaaruSye N15-16.1a/ dezajaatikulaadiinaam aakrozanyaGgasaMhitam / N15-16.1c/ yad vacaH pratikuulaarthaM vaakpaaruSyaM tad ucyate // N15-16.2a/ niSThuraazliilatiivratvaat tad api trividhaM smRtam / N15-16.2c/ gauravaanukramaad asya daNDo 'apy atra kramaad guruH // N15-16.3a/ saakSepaM niSThuraM jJeyam azliilaM nyaGgasaMyutam / N15-16.3c/ paataniiyair upakrozais tiivram aahur maniiSiNaH // N15-16.4a/ paragaatreSv abhidroho hastapaadaayudhaadibhiH / N15-16.4c/ bhasmaadibhiz copaghaato daNDapaaruSyam ucyate // N15-16.5a/ tasyaapi dRSTaM traividhyaM mRdumadhyottamaM kramaat / N15-16.5c/ avaguuraNaniHsaGgapaatanakSatadarzanaiH // N15-16.6a/ hiinamadhyottamaanaaM tu dravyaaNaam samatikramaat / N15-16.6c/ triiNy eva saahasaany aahus tatra kaNTakazodhanam // N15-16.7a/ vidhiH paJcavidhas tuukta etayor ubhayor api / N15-16.7c/ vizuddhir daNDabhaaktvaM ca tatra saMbadhyate yathaa // N15-16.8a/ paaruSye sati saMrambhaad utpanne kSubdhayor dvayoH / N15-16.8c/ sa manyate yaH kSamate daNDabhaag yo 'ativartate // N15-16.9a/ paaruSyadoSaavRtayor yugapat saMpravRttayoH / N15-16.9c/ vizeSaz cen na dRzyeta vinayaH syaat samas tayoH // N15-16.10a/ puurvam aakSaarayed yas tu niyataM syaat sa doSabhaak / N15-16.10c/ pazcaad yaH so 'apy asatkaarii puurve tu vinayo guruH // N15-16.11a/ dvayor aapannayos tulyam anubadhnaati yaH punaH / N15-16.11c/ sa tayor daNDam aapnoti puurvo vaa yadi vetaraH // N15-16.12a/ zvapaakapaNDacaNDaalavyaGgeSu vadhavRttiSu / N15-16.12c/ hastipavraatyadaareSu gurvaacaaryaaGganaasu ca // N15-16.13a/ maryaadaatikrame sadyo ghaata evaanuzaasanam / N15-16.13c/ na ca taddaNDapaaruSye doSam aahur maniiSiNaH // N15-16.14a/ yam eva hy ativarterann ete santaM janaM nRSu / N15-16.14c/ sa eva vinayaM kuryaan na tadvinayabhaaG nRpaH // N15-16.15a/ malaa hy ete manuSyeSu dhanam eSaaM malaatmakam / N15-16.15c/ api taan ghaatayed raajaa naarthadaNDena daNDayet // N15-16.16a/ zataM braahmaNam aakruzya kSatriyo daNDam arhati / N15-16.16c/ vaizyo 'adhyardhaM zataM dve vaa zuudras tu vadham arhati // N15-16.17a/ vipraH paJcaazataM daNDyaH kSatriyasyaabhizaMsane / N15-16.17c/ vaizye syaad ardhapaJcaazac chuudre dvaadazako damaH // N15-16.18a/ samavarNadvijaatiinaaM dvaadazaiva vyatikrame / N15-16.18c/ vaadeSv avacaniiyeSu tad eva dviguNaM bhavet // N15-16.19a/ kaaNam apy athavaa khaJjam anyaM vaapi tathaavidham / N15-16.19c/ tathyenaapi bruvan daapyo raajJaa kaarSaapaNaavaram // N15-16.20a/ na kilbiSeNaapavadec chaastrataH kRtapaavanam / N15-16.20c/ na raajJaa dhRtadaNDaM ca daNDabhaak tadvyatikramaat // N15-16.21a/ loke 'asmin dvaav avaktavyaav adaNDyau ca prakiirtitau / N15-16.21c/ braahmaNaz caiva raajaa ca tau hiidaM bibhRto jagat // N15-16.22a/ patitaM patitety uktvaa cauraM caureti vaa punaH / N15-16.22c/ vacanaat tulyadoSaH syaan mithyaa dvir doSataaM vrajet // N15-16.23a/ naamajaatigrahaM teSaam abhidroheNa kurvataH / N15-16.23c/ nikheyo 'ayomayaH zaGkuH zuudrasyaaSTaadazaaGgulaH // N15-16.24a/ dharmaapadezaM darpeNa dvijaanaam asya kurvataH / N15-16.24c/ taptam aasecayet tailaM vaktre zrotre ca paarthivaH // N15-16.25a/ yenaaGgenaavaro varNo braahmaNasyaaparaadhnuyaat / N15-16.25c/ tad aGgaM tasya chettavyam evaM zuddhim avaapnuyaat // N15-16.26a/ sahaasanam abhiprepsur utkRSTasyaavakRSTajaH / N15-16.26c/ kaTyaaM kRTaaGko nirvaasyaH sphigdezaM vaasya kartayet // N15-16.27a/ avaniSThiivato darpaad dvaav oSThau chedayen nRpaH / N15-16.27c/ avamuutrayataH ziznam avazardhayato gudam // N15-16.28a/ kezeSu gRhNato hastau chedayed avicaarayan / N15-16.28c/ paadayor naasikaayaaM ca griivaayaaM vRSaNeSu ca // N15-16.29a/ upakruzya tu raajaanaM vartmani sve vyavasthitam / N15-16.29c/ jihvaachedaad bhavec chuddhiH sarvasvaharaNena vaa // N15-16.30a/ raajani prahared yas tu kRtaagasy api durmatiH / N15-16.30c/ zuule tam agnau vipaced brahmahatyaazataadhikam // N15-16.31a/ putraaparaadhe na pitaa na zvavaaJ zuni daNDabhaak / N15-16.31c/ na markaTe ca tatsvaamii tair eva prahito na cet // 17.dyuutasamaahvayam N17.1a/ akSavardhrazalaakaadyair devanaM jihmakaaritam / N17.1c/ paNakriiDaa vayobhiz ca padaM dyuutasamaahvayam // N17.2a/ sabhikaH kaarayed dyuutaM deyaM dadyaac ca tatkRtam / N17.2c/ dazakaM tu zataM vRddhis tasya syaad dyuutakaaritaa // N17.3a/ dvirabhyastaaH patanty akSaa glahe yasyaakSadevinaH / N17.3c/ jayaM tasyaaparasyaahuH kitavasya paraajayam // N17.4a/ kitaveSv eva tiSTheyuH kitavaaH saMzayaM prati / N17.4c/ ta eva tasya draSTaaraH syus ta eva ca saakSiNaH // N17.5a/ azuddhaH kitavo naanyad aazrayed dyuutamaNDalam / N17.5c/ pratihanyaan na sabhikaM daapayet tat svam iSTataH // N17.6a/ kuuTaakSadevinaH paapaan nirbhajed dyuutamaNDalaat / N17.6c/ kaNThe 'akSamaalaam aasajya sa hy eSaaM vinayaH smRtaH // 18.prakiirNakam N18.1a/ prakiirNake punar jJeyaa vyavahaaraa nRpaazrayaaH / N18.1c/ raajJaam aajJaapratiighaatas tatkarmakaraNaM tathaa // N18.2a/ purapradaanaM saMbhedaH prakRtiinaaM tathaiva ca / N18.2c/ paaSaNDanaigamazreNiigaNadharmaviparyayaaH // N18.3a/ pitRputravivaadaz ca praayazcittavyatikramaH / N18.3c/ pratigrahavilopaz ca kopa aazramiNaam api // N18.4a/ varNasaMkaradoSaz ca tadvRttiniyamas tathaa / N18.4c/ na dRSTaM yac ca puurveSu tat sarvaM syaat prakiirNake // N18.5a/ raajaa tv avahitaH sarvaan aazramaan paripaalayet / N18.5c/ upaayaiH zaastravihitaiz caturbhiH prakRtais tathaa // N18.6a/ yo yo varNo 'avahiiyeta yo vodrekam anuvrajet / N18.6c/ taM taM dRSTvaa svato maargaat pracyutaM sthaapayet pathi // N18.7a/ azaastrokteSu caanyeSu paapayukteSu karmasu / N18.7c/ prasamiikSyaatmano raajaa daNDaM daNDyeSu paatayet // N18.8a/ zrutismRtiviruddhaM ca janaanaam ahitaM ca yat / N18.8c/ na tat pravartayed raajaa pravRttaM ca nivartayet // N18.9a/ nyaayaapetaM yad anyena raajJaajJaanakRtaM ca yat / N18.9c/ tad apy anyaayavihitaM punar nyaaye nivezayet // N18.10a/ raajJaa pravartitaan dharmaanyo naro naanupaalayet / N18.10c/ daNDyaH sa paapo vadhyaz ca lopayan raajazaasanam // N18.11a/ aayudhaany aayudhiiyaanaaM vaahyaadiin vaahyajiivinaam / N18.11c/ vezyaastriiNaam alaMkaaraM vaadyaatodyaani tadvidaam // N18.12a/ yac ca yasyopakaraNaM yena jiivanti kaarukaaH / N18.12c/ sarvasvaharaNe 'apy etaan na raajaa hartum arhati // N18.13a/ anaadiz caapy anantaz ca dvipadaaM pRthiviipatiH / N18.13c/ diiptimatvaac chucitvaac ca yadi na syaat pathaz cyutaH // N18.14a/ yadi raajaa na sarveSaaM varNaanaaM daNDadhaaraNam / N18.14c/ kuryaat patho vyapetaanaaM vinazyeyur imaaH prajaaH // N18.15a/ braahmaNyaM braahmaNo jahyaat kSatriyaH kSaatram utsRjet / N18.15c/ svakarma jahyaad vaizyas tu zuudraH sarvaan vizeSayet // N18.16a/ raajaanaz cen naabhaviSyan pRthivyaaM daNDadhaaraNam / N18.16c/ zuule matsyaan ivaapakSyan durbalaan balavattaraaH // N18.17a/ sataam anugraho nityam asataaM nigrahas tathaa / N18.17c/ eSa dharmaH smRto raajJaam arthaz caamitrapiiDanaat // N18.18a/ na lipyate yathaa vahnir dahaJ chazvad imaaH prajaaH / N18.18c/ na lipyate tathaa raajaa daNDaM daNDyeSu paatayan // N18.19a/ aajJaa tejaH paarthivaanaaM saa ca vaaci pratiSThitaa / N18.19c/ te yad bruuyur asat sad vaa sa dharmo vyavahaariNaam // N18.20a/ raajaa naama caraty eSa bhuumau saakSaat sahasradRk / N18.20c/ na tasyaajJaam atikramya saMtiSTheran prajaaH kvacit // N18.21a/ rakSaadhikaaraad iizatvaad bhuutaanugrahadarzanaat / N18.21c/ yad eva raajaa kurute tat pramaaNam iti sthitiH // N18.22a/ nirguNo 'api yathaa striiNaaM puujya eva patiH sadaa / N18.22c/ prajaanaaM viguNo 'apy evaM puujya eva naraadhipaH // N18.23a/ tapaHkriitaaH prajaa raajJaa prabhur aasaaM tato nRpaH / N18.23c/ tatas tadvacasi stheyaM vaartaa caasaaM tadaazrayaa // N18.24a/ paJca ruupaaNi raajaano dhaarayanty amitaujasaH / N18.24c/ agner indrasya somasya yamasya dhanadasya ca // N18.25a/ kaaraNaad animittaM vaa yadaa krodhavazaM gataH / N18.25c/ prajaa dahati bhuupaalas tadaagnir abhidhiiyate // N18.26a/ yadaa tejaH samaalambya vijigiiSur udaayudhaH / N18.26c/ abhiyaati paraan raajaa tadendraH sa udaahRtaH // N18.27a/ vigatakrodhasaMtaapo hRSTaruupo yadaa nRpaH / N18.27c/ prajaanaaM darzanaM yaati soma ity ucyate tadaa // N18.28a/ dharmaasanagataH zriimaan daNDaM dhatte yadaa nRpaH / N18.28c/ samaH sarveSu bhuuteSu tadaa vaivasvataH yamaH // N18.29a/ yadaa tv arthigurupraajJabhRtyaadiin avaniipatiH / N18.29c/ anugRhNaati daanena tadaa sa dhanadaH smRtaH // N18.30a/ tasmaat taM naavajaaniiyaan naakrozen na vizeSayet / N18.30c/ aajJaayaaM caasya tiSTheta mRtyuH syaat tadvyatikramaat // N18.31a/ tasya vRttiH prajaarakSaa vRddhapraajJopasevanam / N18.31c/ darzanaM vyavahaaraaNaam aatmanaz caabhirakSaNam // N18.32a/ braahmaNaan upaseveta nityaM raajaa samaahitaH / N18.32c/ saMyuktaM braahmaNaiH kSatraM muulaM lokaabhirakSaNe // N18.33a/ braahmaNasyaapariihaaro raajanyaasanam agrataH / N18.33c/ prathamaM darzanaM praataH sarvebhyaz caabhivaadanam // N18.34a/ agraM navebhyaH sasyebhyo maargadaanaM ca gacchataH / N18.34c/ bhaikSahetoH paraagaare pravezas tv anivaaritaH // N18.35a/ samitpuSpodakaadaaneSv asteyaM saparigrahaat / N18.35c/ anaakSepaH parebhyaz ca saMbhaaSaz ca parastriyaa // N18.36a/ nadiiSv avetanas taaraH puurvam uttaraNaM tathaa / N18.36c/ tareSv azulkadaanaM ca na ced vaaNijyam asya tat // N18.37a/ vartamaano 'adhvani zraanto gRhNann anivasan svayam / N18.37c/ braahmaNo naaparaadhnoti dvaav ikSuu paJca muulakaan // N18.38a/ naabhizastaan na patitaan na dviSo na ca naastikaat / N18.38c/ na sopadhaan naanimittaM na daataaraM prapiiDya ca // N18.39a/ arthaanaaM bhuuribhaavaac ca deyatvaac ca mahaatmanaam / N18.39c/ zreyaan pratigraho raajJaaM anyeSaaM braahmaNaad Rte // N18.40a/ braahmaNaz caiva raajaa ca dvaav apy etau dhRtavratau / N18.40c/ naitayor antaraM kiMcit prajaadharmaabhirakSaNaat // N18.41a/ dharmajJasya kRtajJasya rakSaarthaM zaasato 'azuciin / N18.41c/ medhyam eva dhanaM praahus tiikSNasyaapi mahiipateH // N18.42a/ zuciinaam azuciinaaM ca saMnipaato yathaambhasaam / N18.42c/ samudre samataaM yaati tadvad raajJo dhanaagamaH // N18.43a/ yathaa caagnau sthitaM diipte zuddhim aayaati kaaJcanam / N18.43c/ evam evaagamaa sarve zuddhim aayaanti raajasu // N18.44a/ ya eva kazcit svadravyaM braahmaNebhyaH prayacchati / N18.44c/ tad raajJaapy anumantavyam eSa dharmaH sanaatanaH // N18.45a/ anyaprakaaraad ucitaad bhuumeH SaDbhaagasaMjJitaat / N18.45c/ baliH sa tasya vihitaH prajaapaalanavetanam // N18.46a/ zakyaM tat punar aadaatuM yad abraahmaNasaatkRtam / N18.46c/ braahmaNaaya tu yad dattaM na tasya haraNaM punaH // N18.47a/ daanam adhyayanaM yajJas tasya karma trilakSaNam / N18.47c/ yaajanaadhyaapane vRttis tRtiiyas tu pratigrahaH // N18.48a/ svakarmaNi dvijas tiSThed vRttim aahaarayet kRtaam / N18.48c/ naasadbhyaH pratigRhNiiyaad varNebhyo niyame 'asati // N18.49a/ azucir vacanaad yasya zucir bhavati puruSaH / N18.49c/ zuciz caivaazuciH sadyaH kathaM raajaa na daivatam // N18.50a/ vidur ya eva devatvaM raajJo hy amitatejasaH / N18.50c/ tasya te pratigRhNanto na lipyante dvijaatayaH // N18.51a/ loke 'asmin maGgalaany aSTau braahmaNo gaur hutaazanaH / N18.51c/ hiraNyaM sarpir aaditya aapo raajaa tathaaSTamaH // N18.52a/ etaani satataM pazyen namasyed arcayec ca taan / N18.52c/ pradakSiNaM ca kurviita tathaa hy aayur na hiiyate // pariziSTam 19.steyam N19.1a/ dvividhaas taskaraa jJeyaaH paradravyaapahaariNaH / N19.1c/ prakaazaaz caaprakaazaaz ca taan vidyaad aatmavaan nRpaH // N19.2a/ prakaazavaJcakaas tatra kuuTamaanatulaazritaaH / N19.2c/ utkoTakaaH saahasikaaH kitavaaH paNyayoSitaH // N19.3a/ pratiruupakaraaz caiva maGgaloddezavRttayaH / N19.3c/ ity evamaadayo jJeyaaH prakaazalokavaJcakaaH // N19.4a/ aprakaazaaz ca vijJeyaa bahirabhyantaraazritaaH / N19.4c/ suptaan pramattaaMz ca naraa muSNanty aakramya caiva te // N19.5a/ dezagraamagRhaghnaaz ca pathighnaa granthimocakaaH / N19.5c/ ity evamaadayo jJeyaa aprakaazaaz ca taskaraaH // N19.6a/ taan viditvaa sukuzalaiz caarais tatkarmakaaribhiH / N19.6c/ anusRtya gRhiitavyaa guuDhapraNihitair naraiH // N19.7a/ sabhaaprapaapuupazaalaavezamadyaannavikrayaaH / N19.7c/ catuSpathaaz caityavRkSaaH samaajaaH prekSaNaani ca // N19.8a/ zuunyaagaaraaNy araNyaani devataayatanaani ca / N19.8c/ caarair vineyaany etaani cauragrahaNatatparaiH // N19.9a/ tathaivaanye praNihitaaH zraddheyaaz citravaadinaH / N19.9c/ caraa hy utsaahayeyus taaMs taskaraan puurvataskaraaH // N19.10a/ annapaanasamaadaanaiH samaajotsavadarzanaiH / N19.10c/ tathaa cauryaapadezaiz ca kuryus teSaaM samaagamam // N19.11a/ ye tatra nopasarpanti sRtaaH praNihitaa api / N19.11c/ te 'abhisaarya gRhiitavyaaH saputrapazubaandhavaaH // N19.12a/ yaaMs tatra cauraan gRhNiiyaat taan vitaaDya viDambya ca / N19.12c/ avaghuSya ca sarvatra vadhyaaz citravadhena te // N19.13a/ na tv ahoDhaanvitaaz cauraa raajJaa vadhyaa hy anaagamaaH / N19.13c/ sahoDhaan sopakaraNaan kSipraM cauraan prazaasayet // N19.14a/ svadezaghaatino ye syus tathaa panthaavarodhinaH / N19.14c/ teSaaM sarvasvam aadaaya bhuuyo nindaaM prakalpayet // N19.15a/ ahoDhaan vimRzec cauraan gRhiitaan parizaGkayaa / N19.15c/ bhayopadhaabhiz citraabhir bruuyus tathaa yathaakRtam // N19.16a/ dezaM kaalaM dizaM jaatiM naama vaa saMpratizrayam / N19.16c/ kRtyaM karmakaraa vaa syuH praSTavyaas te vinigrahe // N19.17a/ varNasvaraakaarabhedaat sasaMdigdhanivedanaat / N19.17c/ adezakaaladRSTatvaad vaasasyaapy avizodhanaat // N19.18a/ asadvyayaat puurvacauryaad asatsaMsargakaaraNaat / N19.18c/ lezair apy avagantavyaa na hoDhenaiva kevalam // N19.19a/ dasyuvRtte yadi nare zaGkaa syaat taskare 'api vaa / N19.19c/ yadi spRzyeta lezena kaaryaH syaac chapathaH tataH // N19.20a/ cauraaNaaM bhaktadaa ye syus tathaagnyudakadaayakaaH / N19.20c/ aavaasadaa dezikadaas tathaivottaradaayakaaH // N19.21a/ kretaaraz caiva bhaaNDaanaaM pratigraahiNa eva ca / N19.21c/ samadaNDaaH smRtaa hy ete ye ca pracchaadayanti taan // N19.22a/ raaSTreSu raaSTraadhikRtaaH saamantaaz caiva coditaaH / N19.22c/ abhyaaghaateSu madhyasthaa yathaa cauraas tathaiva te // N19.23a/ gocare yasya muSyeta tena cauraaH prayatnataH / N19.23c/ mRgyaa daapyo 'anyathaa moSaM padaM yadi na nirgatam // N19.24a/ nirgate tu pade tasmin naSTe 'anyatra nipaatite / N19.24c/ saamantaan maargapaalaaMz ca dikpaalaaMz caiva daapayet // N19.25a/ gRhe vai muSite raajaa cauragraahaaMs tu daapayet / N19.25c/ aarakSakaan raaSTrikaaMz ca yadi cauro na labhyate // N19.26a/ yadi vaa daapyamaanaanaaM tasmin moSe tu saMzayaH / N19.26c/ muSitaH zapathaM zaapyo moSe vaizodhyakaaraNaat // N19.27a/ acaure daapite moSaM cauryavaizodhyakaaraNaat / N19.27c/ caure labdhe labheyus te dviguNaM pratipaaditaaH // N19.28a/ caurahRtaM prayatnena saruupaM pratipaadayet / N19.28c/ tadabhaave tu muulyaM syaad daNDaM daapyaz ca tatsamam // N19.29a/ kaaSThakaaNDatRNaadiinaaM mRnmayaanaaM tathaiva ca / N19.29c/ veNuvaiNavabhaaNDaanaaM vetrasnaayvasthicarmaNaam // N19.30a/ zaakaharitamuulaanaaM haraNe phalapuSpayoH / N19.30c/ gorasekSuvikaaraaNaaM tathaa lavaNatailayoH // N19.31a/ pakvaannaanaaM kRtaannaanaaM madyaanaam aamiSasya ca / N19.31c/ sarveSaam alpamuulyaanaaM muulyaat paJcaguNo damaH // N19.32a/ tulaadharimameyaanaaM gaNimaanaaM ca sarvazaH / N19.32c/ ebhyas tuutkRSTamuulyaanaaM muulyaad dazaguNo damaH // N19.33a/ dhaanyaM dazabhyaH kumbhebhyo harato 'abhyadhikaM vadhaH / N19.33c/ nyuunaM tv ekaadazaguNaM daNDaM daapyo 'abraviin manuH // N19.34a/ suvarNarajataadiinaam uttamaanaaM ca vaasasaam / N19.34c/ ratnaanaaM caiva mukhyaanaaM zataad abhyadhikaM vadhaH // N19.35a/ puruSaM harataH paatyo daNDa uttamasaahasaH / N19.35c/ sarvasvaM striiM tu harataH kanyaaM tu harato vadhaH // N19.36a/ mahaapazuun stenayato daNDa uttamasaahasaH / N19.36c/ madhyamo madhyamapazuM puurvaH kSudrapazuM haran // N19.37a/ caturviMzaavaraH puurvaH paraH SaNNavatir bhavet / N19.37c/ zataani paJca tu paro madhyamo dvizataavaraH // N19.38a/ sahasraM tuuttamo jJeyaH paraH paJcazataavaraH / N19.38c/ trividhaH saahaseSv eva daNDaH proktaH svayaMbhuvaa // N19.39a/ prathame granthibhedaanaam aGgulyaGguSThayor vadhaH / N19.39c/ dvitiiye caiva taccheSaM daNDaH puurvaz ca saahasaH // N19.40a/ goSu braahmaNasaMsthaasu sthuuraayaaz chedanaM bhavet / N19.40c/ daasiiM tu harato nityam ardhapaadavikartanam // N19.41a/ yena yena vizeSeNa stenaaGgena viceSTate / N19.41c/ tat tad evaasya chettavyaM tan manor anuzaasanam // N19.42a/ gariiyasi gariiyaaMsam agariiyasi vaa punaH / N19.42c/ stene nipaatayed daNDaM na yathaa prathame tathaa // N19.43a/ daza sthaanaani daNDasya manuH svaayaMbhuvo 'abraviit / N19.43c/ triSu varNeSu yaani syur braahmaNo rakSitaH sadaa // N19.44a/ upastham udaraM jihvaa hastau paadau ca paJcamam / N19.44c/ cakSur naasaa ca karNau ca dhanaM dehas tathaiva ca // N19.45a/ aparaadhaM parijJaaya dezakaalau ca tattvataH / N19.45c/ saaraanubandhaav aalokya daNDaan etaan prakalpayet // N19.46a/ na mitrakaaraNaad raajJaa vipulaad vaa dhanaagamaat / N19.46c/ utsraSTavyaH saahasikas tyaktaatmaa manur abraviit // N19.47a/ yaavaan avadhyasya vadhe taavaan vadhyasya mokSaNe / N19.47c/ bhavaty adharmo nRpater dharmas tu viniyacchataH // N19.48a/ na jaatu braahmaNaM hanyaat sarvapaapeSv api sthitam / N19.48c/ nirvaasaM kaarayet kaamam iti dharmo vyavasthitaH // N19.49a/ sarvasvaM vaa hared raajaa caturthaM vaavazeSayet / N19.49c/ bhRtyebhyo 'anusmaran dharmaM praajaapatyam iti sthitiH // N19.50a/ braahmaNasyaaparaadhe tu catuHsv aGko vidhiiyate / N19.50c/ gurutalpe suraapaane steye braahmaNahiMsane // N19.51a/ gurutalpe bhagaH kaaryaH suraapaane dhvajaH smRtaH / N19.51c/ steye tu zvapadaM kRtvaa zikhipittena kuuTayet // N19.52a/ viziraaH puruSaH kaaryo lalaaTe bhruuNaghaatinaH / N19.52c/ asaMbhaaSyaz ca kartavyas tan manor anuzaasanam // N19.53a/ raajaa stenena gantavyo muktakezena dhaavataa / N19.53c/ aacakSaaNena tatsteyam evaM kartaasmi zaadhi maam // N19.54a/ anenaa bhavati stenaH svakarmapratipaadanaat / N19.54c/ raajaanaM tat spRzed ena utsRjantaM sakilbiSam // N19.55a/ raajabhir dhRtadaNDaas tu kRtvaa paapaani maanavaaH / N19.55c/ nirmalaaH svargam aayaanti santaH sukRtino yathaa // N19.56a/ zaasanaad vaa vimokSaad vaa steno mucyate kilbiSaat / N19.56c/ azaasanaat tu tad raajaa stenasyaapnoti kilbiSam // N19.57a/ gurur aatmavataaM zaastaa zaastaa raajaa duraatmanaam / N19.57c/ atha pracchannapaapaanaaM zaastaa vaivasvato yamaH // N19.58a/ aSTaapaadyaM tu zuudrasya steye bhavati kilbiSam / N19.58c/ dvir aSTaapaadyaM vaizyasya dvaatriMzat kSatriyasya tu // N19.59a/ braahmaNasya catuHSaSTiity evaM svaayaMbhuvo 'abraviit / N19.59c/ tatraapi ca vizeSeNa vidvatsv abhyadhikaM bhavet // N19.60a/ zaariiraz caarthadaNDaz ca daNDas tu dvividhaH smRtaH / N19.60c/ zaariiraa dazadhaa proktaa arthadaNDaas tv anekadhaa // N19.61a/ kaakaNyaadis tv arthadaNDaH sarvasvaantas tathaiva ca / N19.61c/ zaariiras tv avarodhaadir jiivitaantas tathaiva ca // N19.62a/ kaakaNyaadis tu yo daNDaH sa tu maaSaaparaH smRtaH / N19.62c/ maaSaavaraadyo yaH proktaH kaarSaapaNaparas tu saH // N19.63a/ kaarSaapaNaaparaadyas tu catuHkaarSaapaNaH paraH / N19.63c/ dvyavaro 'aSTaaparaz caanyas tryavaro dvaadazottaraH // N19.64a/ kaarSaapaNaadyaa ye proktaaH sarve te syuz caturguNaaH / N19.64c/ evam anye tu vijJeyaaH praak ca te puurvasaahasaat // N19.65a/ kaarSaapaNo dakSiNasyaaM dizi raupyaH pravartate / N19.65c/ paNair nibaddhaH puurvasyaaM SoDazaiva paNaaH sa tu // N19.66a/ maaSo viMzatibhaagas tu jJeyaH kaarSaapaNasya tu / N19.66c/ kaakaNii tu caturbhaago maaSasya ca paNasya ca // N19.67a/ paaJcanadyaaH pradeze tu saMjJaa yaa vyaavahaarikii / N19.67c/ kaarSaapaNapramaaNaM tu nibaddham iha vai tayaa // N19.68a/ kaarSaapaNo 'aNDikaa jJeyaaz catasras taas tu dhaanakaH / N19.68c/ taddvaadaza suvarNasya diinaaraz citrakaH smRtaH // N19.69a/ vaarttaaM trayiiM caapy atha daNDaniitim / raajaanuvartet saMtataapramattaH / N19.69c/ hanyaad upaayair nipuNair gRhiitaan / pure ca raaSTre nigRhNiiyaat paapaan // 20.divyaani N20.1a/ yadaa saakSii na vidyate vivaade vadataaM nRNaam / N20.1c/ tadaa divyaiH pariikSeta zapathaiz ca pRthagvidhaiH // 1 N20.2a/ satyaM vaahanazastraaNi gobiijarajataani ca / N20.2c/ devataapitRpaadaaz ca dattaani sukRtaani ca // 2 N20.3a/ mahaaparaadhe divyaani daapayet tu mahiipatiH / N20.3c/ alpeSu ca naraH zreSThaH zapathaiH zaapayen naram // 3 N20.4a/ ete hi zapathaaH proktaaH sukaraas svalpasaMzaye / N20.4c/ saahaseSv abhizaape ca vidhir divyaH prakiirtitaH // 4 N20.5a/ saMdigdhe 'arthe 'abhiyuktaanaaM pracchanneSu vizeSataH / N20.5c/ divyaH paJcavidho jJeya ity aaha bhagavaan manuH // 5 N20.6a/ dhaTo 'agnir udakaM caiva viSaM kozaz ca paJcamaH / N20.6c/ uktaany etaani divyaani duuSitaanaaM vizodhane // 6 N20.7a/ saMdigdheSv abhiyuktaanaaM vizuddhyarthaM mahaatmanaa / N20.7c/ naaradena punaH proktaaH satyaanRtavibhaavanaaH / N20.7e/ vaadino 'anumatenainaM kaarayen naanyathaa budhaH // 7 [dhaTaH] N20.8a/ caturhastau tulaapaadaav ucchrayeNa prakiirtitau / N20.8c/SaDDhastaM tu tayor dRSTaM pramaaNaM parimaaNataH // 8 N20.9a/ paadayor antaraM hastaM bhaved adhyardham eva ca / N20.9c/ zikyadvayaM samaasajya dhaTe karkaTake dRDhe // 9 N20.10a/ tulayitvaa naraM puurvaM cihnaM kuryaad dhaTasya tu / N20.10c/ kakSaasthaanena taM tulyam avataarya tato dhaTaat // 10 N20.11a/ samayaiH parigRhyainaM punar aaropayen naraH / N20.11c/ tasminn evaM kRte saa cet kakSe sthaapya sunizcalaa // 11 N20.12a/ tulito yadi vardheta zuddhaH syaan naatre saMzayaH / N20.12c/ samo vaa hiiyamaano vaa na vizuddho bhaven naraH // 12 N20.13a/ dharmaparyaayavacanair dhaTa ity abhidhiiyase / N20.13c/ tvaM vetsi sarvabhuutaanaaM paapaani sukRtaani ca / N20.13e/ tvam eva dhaTa jaaniiSe na vidur yaani maanuSaaH // 13 N20.14a/ vyavahaaraabhizasto 'ayaM maanuSas tulyate tathaa / N20.14c/ tad eva saMzayaapannaM dharmatas traatum arhasi // 14 [agniH] N20.15a/ ata uurdhvaM pravakSyaami lohasya vidhim uttamam / N20.15c/ dvaatriMzadaGgulaani tu maNDalaan maNDalaantaram // 15 N20.16a/ aSTaabhir maNDalair evam aGgulaanaaM zatadvayam / N20.16c/ caturviMzat samaakhyaataM saMkhyaatattvaarthadarzibhiH // 16 N20.17a/ kalpitair maNDalair evam uSitasya zucer api / N20.17c/ saptaazvatthasya pattraaNi suutreNaaveSTya hastayoH // 17 N20.18a/ vidadhyaat taptalohasya paJcaazatpalam saMmitam / N20.18c/ hastaabhyaaM piNDam aadaaya zanaiH saptapadaM vrajet // 18 N20.19a/ na maNDalam atikraamen naapy arvaak paadayet padam / N20.19c/ na ca paatayetaapraaptaH yaavadbhuumir prakalpitaa // 19 N20.20a/ tiirtvaanena vidhaanena maNDalaani samaahitaH / N20.20c/ adagdhaH sarvato yas tu sa vizuddho bhaven naraH // 20 N20.21a/ bhayaad vaa paatayate yas tv adagdho yo vibhaavyate / N20.21c/ punas taM haarayel lohaM sthitir eSaa puraatanii / N20.21e/ anena vidhinaa kaaryo hutaazasamayaH smRtaH // 21 N20.22a/ tvam agne sarvabhuutaanaam antazcarasi saakSivat / N20.22c/ sukRtaM duHkRtaM lokenaajJaataM vidyate tvayaa // 22 N20.23a/ pracchannaani manuSyaaNaaM paapaani sukRtaani ca / N20.23c/ yathaavad eva jaaniiSe na vidur yaani maanuSaaH // 23 N20.24a/ vyavahaaraabhizasto 'ayaM puruSaH zuddhim icchati / N20.24c/ tad enaM saMzayaapannaM dharmatas traatum arhasi // 24 [jalam] N20.25a/ ataH paraM pravakSyaami toyasya vidhim uttamam / N20.25c/ naatikruureNa dhanuSaa prerayet saayakatrayam // 25 N20.26a/ madhyamas tu zaro graahyaH puruSeNa yaviiyasaa / N20.26c/ pratyaaniitasya tasyaatha sa vizuddho bhaven naraH // 26 N20.27a/ anyathaa na vizuddhaH syaad ekaaGgam api darzayet / N20.27c/ sthaanaad anyatra vaa gacched yasmin puurvaM niveSitaH // 27 N20.28a/ striyas tu na balaat kaaryaa na pumaan api durbalaH / N20.28c/ bhiirutvaad yoSito mRtyuH kRzasyaapi balaat kuryaat / N20.28e/ sahasaa praapnuyaat sarvaaMs tasmaad etaan na majjayet // 28 N20.29a/ toyamadhye manuSyasya gRhiitvoruu susaMyataH // 29 N20.30a/ satyaanRtavibhaagasya toyaagnii spaSTakRttamau / N20.30c/ yataz caagnir abhuud asmaat tatas toyaM viziSyate // 30 N20.31a/ kriyate dharmatattvajJair duuSitaanaaM vizodhanam / N20.31c/ tasmaat satyena bhagavaJ jaleza traatum arhasi // 31 [viSam] N20.32a/ ataH paraM pravakSyaami viSasya vidhim uttamam / N20.32c/ tulayitvaa viSaM puurvaM deyam etad dhimaagame // 32 N20.33a/ na puurvaahNe na madhyaahne na saMdhyaayaaM tu dharmavit / N20.33c/ zaradgriiSmavasanteSu varSaasu ca na daapayet // 33 N20.34a/ bhagnaM ca daaritaM caiva dhuupitaM mizritaM tathaa / N20.34c/ kaalakuuTam alaMbuM ca viSaM yatnena varjayet // 34 N20.35a/ zaarGgahaimavataM zastaM gandhavarNarasaanvitam / N20.35c/ mahaadoSavate deyaM raajJaa tattvabubhutsayaa // 35 N20.36a/ na baalaaturavRddheSu naiva svalpaaparaadhiSu / N20.36c/ viSasya tu yavaan sapta dadyaac chodye ghRtaplutaan // 36 N20.37a/ viSasya palaSaDbhaagaad bhaago viMzatimas tu yaH / N20.37c/ tam aSTabhaagahiinaM tu zodhye dadyaad ghRtaplutam // 37 N20.38a/ yathoktena vidhaanena vipraan sprSTvaanumoditaH / N20.38c/ sopavaasaz ca khaadeta devabraahmaNasaMnidhau // 38 N20.39a/ viSaM vegaklamaapetaM sukhena yadi jiiryate / N20.39c/ vizuddham iti taM jJaatvaa raajaa satkRtya mokSayet // 39 N20.40a/ tvaM viSa brahmaNaH putraH satyadharmaratau sthitaH / N20.40c/ zodhayainaM naraM paapaat satyenaasyaamRtiibhava // 40 [kozaH] N20.41a/ ataH paraM pravakSyaami kozasya vidhim uttamam // 41 N20.42a/ puurvaahNe sopavaasasya snaatasyaardrapaTasya ca / N20.42c/ sazuukasyaavyasaninaH kozapaanaM vidhiiyate // 42 N20.43a/ yadbhaktaH so 'abhiyuktaH syaat taddaivatyaM tu paayayet / N20.43c/ saptaahaad yasya dRzyate dvisaptaahena vaa punaH / N20.43e/ pratyaatmikaM tu yatkiMcit saiva tasya vibhaavanaa // 43 N20.44a/ dvisaptaahaat paraM yasya mahad vaa vaikRtaM bhavet / N20.44c/ naabhiyojyaH sa viduSaaM kRtakaalavyatikramaat // 44 N20.45a/ mahaaparaadhe nirdharme kRtaghne kliibakutsite / N20.45c/ naastikavraatyadaaseSu kozapaanaM vivarjayet // 45 N20.46a/ yathoktena prakaareNa paJca divyaani dharmavit / N20.46c/ dadyaad raajaabhiyuktaanaaM pretya ceha ca nandati // 46 N20.47a/ na viSaM braahmaNe dadyaan na lohaM kSatriyo haret / N20.47c/ na nimajjyaapsu vaizyaz ca zuudraH kozaM na paayayet // 47 N20.48a/ varSaasu na viSaM dadyaat hemante naapsu majjayet / N20.48c/ na lohaM haarayed griiSme na kozaM paayayen nizi // 48 naaradiiyadharmazaastraH samaaptaH.