Bijaganita of Bhaskara (A.D. 1150) =================================================== Digitalized by T. Hayashi (-- June 1993) Based on V. G. Apate's edition (ASS 99, Poona 1930) =================================================== [dhana-RNa-SaS-vidham] BG 1a/ utpAdakam yad pravadanti buddhes adhiSThitam sat- puruSeNa sAMkhyAs/ BG 1c/ vyaktasya kRtsnasya tad eka-bIjam avyaktam Izam gaNitam ca vande//[upajAti] BG 2a/ pUrvam proktam vyaktam avyakta-bIjam prAyas praznAs no vinA avyakta-yuktyA/ BG 2c/ jJAtum zakyAs manda-dhIbhis nitAntam yasmAt tasmAt vacmi bIja-kriyAm ca//[zAlinI] BG 3/ yoge yutis syAt kSayayos svayos vA dhana-RNayos antaram eva yogas/ BG 4a/ rUpa-trayam rUpa-catuSTayam ca kSayam dhanam vA sahitam vada Azu//[upajAti] BG 4c/ sva-RNam kSayam svam ca pRthak-pRthaktve dhana- RNayos sMkalanAm avaiSi//[upajAti-ab; cd=7] BG 5/ atra rUpANAm avyaktAnAm ca Adya-akSarANi upalakSaNa- artham lekhyAni/ tathA yAni Una-gatAni tAni Urdhva-bindUni ca iti//[prose] BG 6/ evam bhinneSu api iti//[prose] BG 7/ saMzodhyamAnam svam RNatvam eti svatvam kSayas tad- yutis uktavat ca//[upajAti-cd; ab=4cd] BG 8/ trayAt dvayam svAt svam RNAt RNam ca vyastam ca saMzodhya vada Azu zeSam//[upajAti-ab; cd=10] BG 9/ svayos asvayos svam vadhas sva-RNa-ghAte kSayas//[bhujaGgaprayAta-a (+2akSara); b=11; cd=13] BG 10/ dhanam dhanena RNam RNena nighnam dvayam trayeNa svam RNena kim syAt//[upajAti-cd; ab=8] BG 11/ bhAga-hAre api ca evam niruktam//[bhujaGgaprayAta-b (- 2akSara); a=9; cd=13] BG 12a/ rUpa-aSTakam rUpa-catuSTayena dhanam dhanena RNam RNena bhaktam/ BG 12c/ RNam dhanena svam RNena kim syAt drutam vada idam yadi bobudhISi//[upajAti] BG 13/ kRtis sva-RNayos svam sva-mUle dhana-RNe na mUlam kSayasya asti tasya akRtitvAt//[bhujaGgaprayAta-cd; a=9; b=11] BG 14/ dhanasya rUpa-tritayasya vargam kSayasya ca brUhi sakhe mama Azu/ BG 15/ dhana-AtmakAnAm adhana-AtmakAnAm mUlam navAnAm ca pRthak vada Azu//[upajAti] [zUnya-SaS-vidham] BG 16/ kha-yoge viyoge dhana-RNam tathA eva cyutam zUnya-tas tad-viparyAsam eti//[bhujaGgaprayAta-ab; cd=18] BG 17/ rUoa-trayam svam kSaya-gam ca kham ca kim syAt kha- yuktam vada kha-cyutam ca//[indravajrA-ab; cd=19] BG 18/ vadha-Adau viyat khasya kham khena ghAte kha-hAras bhavet khena bhaktas ca rAzis//[bhujaGgaprayAta-cd; ab=16] BG 19/ dvi-ghnam tri-hRt kham kha-hRtam trayam ca zUnyasya vargam vada me padam ca//[indravajrA-cd; ab=17] BG 20a/ asmin vikAras kha-hareNa rAzau api praviSTeSu api niHsRteSu/ BG 20c/ bahuSu api syAt laya-sRSTi-kAle anante acyute bhbUta0gaNeSu yad-vat//[upajAti] [varNa-SaS-vidham] BG 21a/ yAvattAvat-kAlakas nIlakas anyas varNas pItas lohitas ca etad-AdyAs/ BG 21c/ avyaktAnAm kalpitAs mAna-saMjJAs tad-saMkhyAnam kartum AcArya-varyais//[zAlinI] BG 22/ yogas antaram teSu samAna-jAtyos vibhinna-jAtyos ca pRthak sthitis ca//[upajAti-ab; cd=26ab] BG 23ab/ svam avyaktam ekam sakhe sa-eka-rUpam dhana- avyakta-yugmam vi-rUpa-aSTakam ca/ BG 23cd/ yutau pakSayos etayos kim dhana-RNe viparyasya ca aikye bhavet kim vada Azu//[bhujaGgaprayAta] BG 24/ dhana-avyakta-varga-trayam sa-tri-rUpam kSaya- avyakta-yugmena yuktam ca kim syAt//[bhujaGgaprayAta-ab; cd=25] BG 25/ dhana-avyakta-yugmAt RNa-avyakta-SaTkam sa-rUpa- aSTakam projjhya zeSam vada Azu//[bhujaGgaprayAta-cd; ab=24] BG 26a/ syAt rUpa-varNa-abhihatau tu varNas dvi-tri-AdikAnAm sama-jAtikAnAm//[upajAti-cd; ab=22] BG 26c/ vadhe tu tad-varga-ghana-Adayas syus tad-bhAvitam ca asama-jAti-ghAte/ BG 26e/ bhAga-Adikam rUpa-vat eva zeSam vyakte yad uktam gaNite tad atra//[upajAti] BG 27a/ guNyas pRthak guNa-khaNDa-samas nivezyas tais khaNDakais krama-hatas sahitas yathA-uktyA/ BG 27c/ avyakta-varga-karaNI-guNanAsu cintyas vyakta-ukta- khaNDa-guNanA-vidhis evam atra//[vasantatilakA] BG 28a/ yAvattAvat-paJcakam vi-eka-rUpam yAvattAvadbhis tribhis sa-dvi-rUpais/ BG 28c/ saMguNya drAk brUhi guNyam guNam vA vyastam sva- RNam kalpayitvA ca vidvan//[zAlinI] BG 29a/ bhAjyAt chedas zudhyati pracyutas san sveSu sthAnakeSu krameNa/ BG 29c/ yais yais varNais saMguNas yais ca rUpais bhAga-hAre labdhayas tAs syus atra//[zAlinI] BG 30/ rUpais SaDbhis varjitAnAm caturNAm avyaktAnAm brUhi vargam sakhe me/[zAlinI-ab] BG 31a/ kRtibhyas AdAya padAni teSAm dvayos dvayos ca abhihatim dvi-nighnIm/ BG 31c/ zeSAt tyajet rUpa-padam gRhItvA ced santi rUpANi tathA eva zeSam//[upajAti] BG 32a/ yAvattAvat-kAlaka-nIlaka-varNAs tri-paJca-sapta- dhanam/ BG 32c/ dvi-tri-eka-mitais kSaya-gais sahitAs rahitAs kati syus tais//[AryA] BG 33a/ yAvattAvat-trayam RNam RNam kAlakau nIlakas svam rUpeNa ADhyAs dvi-guNita-mitais tais tu tais eva nighnAs/ BG 33c/ kim syAt teSAm guNana-ja-phalam guNya-bhaktam ca kim syAt guNyasya atha prakathaya kRtim mUlam asyAs kRtes ca//[mandAkrAntA] [karaNI-SaS-vidham] BG 34a/ yogam karaNyos mahatIm prakalpya ghAtasya mUlam dvi- guNam laghum ca/ BG 34c/ yoga-antare rUpa-vat etayos te vargeNa vargam guNayet bhajet ca//[indravajrA] BG 34e/ laghvyA hRtAyAs tu padam mahatyA sa-ekam nir-ekam sva-hatam laghu-ghnam/ BG 34g/ yoga-antare stas kramazas tayos vA pRthak-sthitis syAt yadi na asti mUlam//[upajAti] BG 35a/ dvika-aSTa-mityos tri-bha-saMkhyayos ca yoga-antare brUhi sakhe karaNyos/ BH 35c/ tri-sapta-mityos ca ciram vicintya ced SaS-vidham vetsi sakhe karaNyAs//[upajAti] BG 36a/ dvi-tri-aSTa-saMkhyA-guNakas karaNyos guNyas tri- saMkhyA ca sa-paJca-rUpA/ BG 36c/ vadham pracakSva Azu vi-paJca-rUpe guNe atha vA tri- arka-mite karaNyau//[upajAti] BG 37a/ kSayas bhavet ca kSaya-rUpa-vargas ced sAdhyate asau karaNItva-hetos/ BH 37c/ RNa-AtnikAyAs ca tathA karaNyAs mUlam kSayas rUpa- vidhAna-hetos//[upajAti] BG 38a/ dhana-RNa-tA-vyatyayam IpsitAyAs chede karaNyAs asakRt vidhAya/ BG 38c/ tAdRz chidA bhAjya-harau nihanyAt ekA eva yAvat karaNI hare syAt//[upajAti] BG 38e/ bhAjyAs tayA bhAjya-gatAs karaNyas labdhAs karaNyas yadi yoga-jAs syus/ BH 38g/ vizleSa-sUtreNa pRthak ca kAryA yathA tathA praSTus abhIpsitAs syus//[upajAti] BG 39a/ vargeNa yoga-karaNI vihRtA vizudhyet khaNDAni tad- kRti-padasya yathA-IpsitAni/ BG 39c/ kRtvA tadIya-kRtayas khalu pUrva-labdhyA kSuNNAs bhavanti pRthak evam imAs karaNyas//[vasantatilakA] BG 40a/ dvika-tri-paJca-pramitAs karaNyas tAsAm kRtim dvi- trika-saMkhyayos ca/ BG 40c/ SaS-paJcaka-dvi-trika-saMmitAnAm pRthak pRthak me kathaya Azu vidvan//[upajAti] BG 40e/ aSTAdaza-aSTa-dvika-saMmitAnAm kRtI kRtInAm ca sakhe padAni//[upajAti-ab; cd=43ab] BG 41a/ varge karaNyAs yadi vA karaNyos tulyAni rUpANi atha vA bahUnAm/ BG 41c/ vizodhayet rUpa-kRtes padena zeSasya rUpANi yuta- UnitAni//[upajAti] BG 41e/ pRthak tad-ardhe karaNI-dvayam syAt mUle atha bahvI karaNI tayos yA/ BG 41g/ rUpANi tAni evam atas api bhUyas zeSAs karaNyas yadi santi varge//[upajAti] BG 42a/ RNa-AtmikA ced karaNI kRtau syAt dhana-AtmikAm tAm parikalpya sAdhye/ BG 42c/ mUle karaNyau anayos abhISTA kSaya-AtmikA ekA su- dhiyA avagamyA//[upajAti] BG 43a/ tri-sapta-mityos vada me karaNyos vizleSa-vargam kRtitas padam ca/[upajAti-cd; ab=40ef] BG 43c/ dvika-tri-paJca-pramitAs karaNyas sva-sva-RNa-gAs vyasta-dhana-RNa-gAs vA/ BG 43e/ tAsAm kRtim brUhi kRtes padam ca ced SaS-vidham vetsi sakhe karaNyAs//[upajAti] BG 44a/ eka-Adi-saMkalita-mita-karaNI-khaNDAni varga-rAzau syus/ BG 44c/ varge karaNI-tritaye karaNI-dvitayasya tulya- rUpANi//[gIti] BG 44e/ karaNI-SaTke tisRNAm dazasu catasRNAm tithiSu ca paJcAnAm/ BG 44g/ rUpa-kRtes projjhya padam grAhyam ced anyathA na sat kva api//[gIti] BG 44i/utpatsyamAnayA evam mUla-karaNyA alpayA catur- guNayA/ BG 44k/ yAsAm apavartas syAt rUpa-kRtes tAs vizodhyAs syus//[AryA] BG 44m/ apavarte yAs labdhAs mUla-karaNyas bhavanti tAs ca api/ BG 44o/ zeSa-vidhinA na yadi tAs bhavanti mUlam tadA tad asat//[AryA] BG 45a/ varge yatra karaNyas dantais 32 siddhais 24 gajais 8 mitAs vidvan/ BG 45c/ rUpais dazabhis upetAs kim mUlam brUhi tasya syAt//[AryA] BG 46a/ varge yatra karaNyas tithi-vizva-hutAzanais catur- guNitais/ BG 46c/ tulyAs daza-rUpa-ADhyAs kim mUlam brUhi tasya syAt//[AryA] BG 47a/ aSTau SaS paJcAzat SaSTis karaNI-trayam kRtau yatra/ BG 47c/ rUpais dazabhis upetam kim mUlam brUhi tasya syAt//[AryA] BG 48a/ catur-guNAs sUrya-tithISu rudra-nAga-Rtavas yatra kRtau karaNyas/ BG 48c/ sa-vizava-rUpAs vada tad-padam te yadi asti bIje paTutA-abhimAnas//[upajAti] BG 49a/ catvAriMzat-azIti-dvizatI-tulyAs karaNyas ced/ BG 49c/ saptadaza-rUpa-yuktAs tatra krtau kim padam brUhi//[upagIti] [kuTTaka-vivaraNam] BG 50a/ bhAjyas hAras kSepakas ca apavartyas kena api Adau saMbhave kuTTaka-artham/ BG 50c/ yena chinnau bhAjya-hArau na tena kSepas ca etad duSTam uddiSTam eva//[zAlinI] BG 51a/ parasparam bhAjitayos yayos yas zeSas tayos syAt apavartanam sas/ BG 51c/ tena apavartena vibhAjitau yau tau bhAjya-hArau dRDha- saMjJakau stas//[upajAti] BG 51e/ mithas bhajet tau dRDha-bhAjya-hArau yAvat vibhAjye bhavati iha rUpam/ BG 51g/ phalAni adhas adhas tad-adhas nivezyas kSepas tathA ante kham upAntimena//[upajAti] BG 51i/ sva-Urdhve hate antyena yute tad-antyam tyajet muhus syAt iti rAzi-yugmam/ BG 51k/ Urdhvas vibhAjyena dRDhena taSTas phalam guNas syAt aparas hareNa//[upajAti] BG 52a/ evam tadA eva atra yadA samAs tAs syus labdhayas ced viSamAs tadAnIm/ BG 52c/ yathA Agatau labdhi-guNau vizodhyau sva-takSaNAt zeSa-mitau tu tau stas//[upajAti] BG 53a/ bhavati kuTTa-vidhes yuti-bhAjyayos samapavartitayos api vA guNas/ BG 53c/ bhavati yas yuti-bhAjakayos punar sas ca bhavet apavartana-saMguNas//[drutavilambita] BG 54a/ yoga-je takSaNAt zuddhe guNa-AptI stas viyoga-je/ BG 54c/ dhana-bhAjya-udbhave tad-vat bhavetAm RNa-bhAjya- je//[anuSTubh] BG 55/ guNa-labdhyos samam grAhyam dhImatA takSaNe phalam/ BG 56a/ hara-taSTe dhana-kSepe guNa-labdhI tu pUrva- vat//[anuSTubh] BG 56c/ kSepa-takSaNa-lAbha-ADhyA labdhis zuddhau tu varjitA/ BG 57a/ atha vA bhAga-hAreNa taSTayos kSepa- bhAjyayos//[anuSTubh] BG 57c/ guNas prAk-vat tatas labdhis bhAjyAt hata-yuta- uddhRtAt/ BG 58a/ kSepa=abhAvas atha vA yatra kSepas zudhyet hara- uddhRtas//[anuSTubh] BG 58c/ jJeyas zUnyam guNas tatra kSepas hara-hRtas phalam//[anuSTubh-ab; cd=63ab] BG 59/ iSTa-Ahata-sva-sva-hareNa yukte te vA bhavetAm bahudhA guNa-AptI//[upajAti-ab; cd=66ab] BG 60a/ ekaviMzati-yutam zata-dvayam yad-guNam gaNaka paJcaSaSTi-yuj/ BG 60c/ paJca-varjita-zata-dvaya-uddhRtam zuddhim eti guNakam vada Azu tam//[rathoddhatA] BG 61a/ zatam hatam yena yutam navatyA vivarjitam vA vihRtam triSaSTyA/ BG 61c/ nir-agrakam syAt vada me guNam tam spaSTam paTIyAn yadi kuTTake asi//[upajAti] BG 62a/ yad-guNA akSaya-ga-SaSTis anvitA varjitA ca yadi vA tribhis tatas/ BG 62c/ syAt trayodaza-hRtA nir-agrakA tam guNam gaNaka me pRthak vada//[rathoddhatA] BG 63a/ aSTAdaza guNAs kena daza-ADhyAs vA daza- UnitAs//[anuSTubh-cd; ab=58cd] BG 63c/ zuddham bhAgam prayacchanti kSaya-ga-ekAdaza- uddhRtAs/ BG 64a/ yena saMguNitAs paJca trayoviMzati- saMyutAs//[anuSTubh] BG 64c/ varjitAs vA tribhis bhaktAs nir-agrakAs syus sas kas guNas//[anuSTubh-ab; cd=73ab] BG 65a/ yena paJca guNitAs kha-saMyutAs paJcaSaSTi-sahitAs ca te atha vA/ BG 65c/ syus trayodaza hRtA nir-agrakAs tam guNam gaNaka kIrtaya Azu me//[rathoddhatA] BG 66a/ kSepam vizuddhim parikalpya rUpam pRthak tayos ye guNa-kAra-labdhI//[upajAti-cd; ab=59] BG 66c/ abhIpsita-kSepa-vizuddhi-nighne sva-hAra-taSTe bhavatas tayos te/ BG 67a/ kaalpyA atha zuddhis vikalA-avazeSam SaSTis ca bhAjyas ku-dinAni hAras//[upajAti] BG 67c/ tad-jam phalam syus vikalAs guNas tu liptA-agram asmAt ca kalA-lava-agram/ BG 67e/ evam tad-Urdhvam ca tathA adhimAsa-avama- agrakAbhyas divasAs ravi-indvos//[upajAti] BG 68a/ ekas haras ced guNakau vibhinnau tadA guNa-aikyam parikalpya bhAjyam/ BG 68c/ agra-aikyam agram kRtas ukta-vat yas saMzliSTa- saMjJas sphuTa-kuTTakas asau//[upajAti] BG 69a/ kas paJca-nighnas vihRtas triSaSTyA sapta avazeSas atha sas eva rAzis/ BG 69c/ daza-Ahatas syAt vihRtas triSaSTyA caturdaza agras vada rAzim enam//[upajAti] [varga-prakRtis] BG 70a/ iSTam hrasvam tasya vargas prakRtyA kSuNNas yuktas varjitas vA sas yena/ BG 70c/ mUlam dadyAt kSepakam tam dhana-RNam mUlam tad ca jyeSTha-mUlam vadanti//[zAlinI] BG 71a/ hrasva-jyeSTha-kSepakAn nyasya teSAm tAn anyAn vA adhas nivezya krameNa/ BG 71c/ sAdhyAni ebhyas bhAvanAbhis bahUni mUlAni eSAm bhAvanA procyate atas//[zAlinI] BG 71e/ vajra-abhyAsau jyeSTha-laghvos tad-aikyam hrasvam laghvos Ahatis ca prakRtyA/ BG 71g/ kSuNNA jyeSTha-abhyAsa-yuj jyeSTha-mUlam tatra abhyAsas kSepayos kSepakas syAt//[zAlinI] BG 71i/ hrasvam vajra-abhyAsayos antaram vA laghvos ghAtas yas prakRtyA vinighnas/ BH 71k/ ghAtas yas ca jyeSThayos tad-viyogas jyeSTham kSepas atra api ca kSepa-ghAtas//[zAlinI] BG 72a/ iSTa-varga-hatas kSepas kSepas syAt iSTa-bhAjite/ BG 72c/ mUle te stas atha vA kSepas kSuNNas kSuNNe tadA pade//[anuSTubh] BG 73a/ iSTa-varga-prakRtyos yad vivaram tena vA bhajet/[anuSTubh-cd; ab=64cd] BG 73c/ dvi-ghnam iSTam kaniSTham tad padam syAt eka- saMyutau/ BG 73e/ tatas jyeSTham iha Anantyam bhAvanAtas tathA iSTatas//[anuSTubh] BG 74a/ kas vargas aSTa-hatas sa-ekas kRtis syAt gaNaka ucyatAm/ BG 74c/ ekAdaza-guNas kas vA vargas sa-ekas kRtis sakhe//[anuSTubh] BG 75a/ hrasva-jyeSTha-pada-kSepAn bhAjya-prakSepa- bhAjakAn/ BG 75c/ kRtvA kalpyas guNas tatra tathA prakRtitas cyute//[anuSTubh] BG 75e/ guNa-varge prakRti-Une atha vA alpam zeSakam yathA/ BG 75g/ tat tu kSepa-hRtam kSepas vyastas prakRtitas cyute//[anuSTubh] BG 75i/ guNa-labdhis padam hrasvam tatas jyeSTham atas asakRt/ BG 75k/ tyaktvA pUrva-pada-kSepAn cakra-vAlam idam jagus//[anuSTubh] BG 75m/ catur-dvi-eka-yutau evam abhinne bhavatas pade/ BG 75o/ catur-dvi-kSepa-mUlAbhyAm rUpa-kSepa-artha- bhAvanA//[anuSTubh] BG 76a/ kA saptaSaSTi-guNitA kRtis eka-yutA kA ca ekaSaSTi- nihatA ca sakhe sa-rUpA/ BG 76c/ syAt mUla-dA yadi kRti-prakRtis nitAntam tvad-cetasi pravada tAta tatA-latA-vat//[vasantatilakA] BG 77/ rUpa-zuddhau khila uddiSTam varga-yogas guNas na ced/ BG 78a/ akhile kRti-mUlAbhyAm dvidhA rUpam vibhAjitam//[anuSTubh] BG 78c/ dvidhA hrasva-padam jyeSTham tatas rUpa-vizodhane/ BG 78e/ pUrvavat vA prasAdhyete pade rUpa- vizodhane//[anuSTubh] BG 79a/ trayodaza-guNas vargas nir-ekas kas kRtis bhavet/ BG 79c/ kas vA aSTa-guNitas vargas nir-ekas mUla-das vada//[anuSTubh] BG 80a/ kas vargas SaS-guNas tri-ADhyas dvAdaza-ADhyas atha vA kRtis/ BG 80c/ yutas vA paJcasaptatyA trizatyA vA kRtis bhavet//[anuSTubh] BG 81a/ sva-buddhyA eva pade jJeye bahu-kSepa-vizodhane/ BG 81c/ tayos bhAvanayA Anantyam rUpa-kSepa-pada- utthayA//[anuSTubh] BG 82/ varga-chinne guNe hrasvam tad-padena vibhAjayet/ BG 83/ dvAtriMzat-guNitas vargas kas sa-ekas mUla-das vada//[anuSTubh] BG 84a/ iSTa-bhaktas dvidhA kSepas iSTa-Una-ADhyas dalI- kRtas/ BG 84c/ guNa-mUla-hRtas ca Adyas hrasva-jyeSThe kramAt pade//[anuSTubh] BG 85a/ kA kRtis navabhis kSuNNA dvipaJcAzat-yutA kRtis/ BG 85c/ kas vA catur-guNas vargas trayastriMzat-yutA kRtis//[anuSTubh] BG 86a/ trayodaza-guNas vargas kas trayodaza-varjitas/ BG 86c/ trayodaza-yutas vA syAt vargas eva nigadyatAm//[anuSTubh] BG 87a/ RNa-gais paJcabhis kSuNNas kas vargas sa-ekaviMzatis/ BG 87c/ vargas syAt vada ced vetsi kSaya-ga-prakRtau vidhim//[anuSTubh] BG 88a/ uktam bIja-upayogI idam saMkSiptam gaNitam kila/ BG 88c/ atas bIjam pravakSyAmi gaNaka-Ananda- kArakam//[anuSTubh] [eka-varNa-samI-karaNam] BG 89a/ yAvattAvat kalpyam avyakta-rAzes mAnam tasmin kurvatA uddiSTam eva/ BG 89c/ tulyau pakSau sAdhanIyau prayatnAt tyaktvA kSiptvA vA api saMguNya bhaktvA//[zAlinI] BG 89e/ eka-avyaktam zodhayet anya-pakSAt rUpANi anyasya itarasmAt ca pakSAt/ BG 89g/ zeSa-avyakte na uddharet rUpa-zeSam vyaktam mAnam jAyate vyakta-rAzes//[zAlinI] BG 89i/ avyaktAnAm dvi-AdikAnAm api iha yAvattAvat dvi-Adi- nighnam hRtam vA/ BG 89k/ yukta-Unam vA kalpayet Atma-buddhyA mAnam kva api vyaktam evam viditvA//[zAlinI] BG 90a/ ekasya rUpa-trizatI SaT azvAs azvAs daza anyasya tu tulya-maulyAs/ BG 90c/ RNam tathA rUpa-zatam ca yasya tau tulya-vittau ca kim azva-maulyam//[upajAti] BG 91a/ yat Adya-vittasya dalam dvi-yuktam tad-tulya-vittas yadi vA dvitIyas/ BG 91c/ Adyas dhanena tri-guNas anyatas vA pRthak pRthak me vada vAji-maulyam//[upajAti] BG 92a/ mANikya-amala-nIla-mauktika-mitis paJca aSTa sapta kramAt ekasya anyatarasya sapta nava SaT tad-ratna-saMkhyA sakhe/ BG 92c/ rUpANAm navatis dvi-SaSTis anayos tau tulya-vittau tathA bIja-jJa prati-ratna-jAni su-mate maulyAni zIghram vada//[zArdUlavikrIDita] BG 93a/ ekas bravIti mama dehi atam dhanena tvattas bhavAmi hi sakhe dvi-guNas tatas anyas/ BG 93c/ brUte daza arpayasi ced mama SaS-guNas aham tvattas tayos vada dhane mama kim-pramANe//[siMhoddhatA] BG 94a/ mANikya-aSTakam indranIla-dazakam muktAphalAnAm zatam yat te karNa-vibhUSaNe sama-dhanam krItam tvad-arthe mayA/ BG 94c/ tad-ratna-traya-maulya-saMyuti-mitis tri-Unam zata- ardham priye maulyam brUhi pRthak yadi iha gaNite kalpA asi kalyANini//[zArdUlavikrIDita] BG 95a/ paJca-aMzas ali-kulAt kadambam agamat tri-aMzas zilIndhram tayos vizleSas tri-guNas mRga-akSi kuTajam dolAyamAnas aparas/ BG 95c/ kAnte ketaka-mAlatI-parimala-prApta-eka-kAla-priyAt dUta-AhUtas itas tatas bhramati khe bhRGgas ali-saMkhyAm vada//[zArdUlavikrIDita] BG 96a/ paJcaka-zata-datta-dhanAt phalasya vargam vizodhya pariziSTam/ BG 96c/ dattam dazaka-zatena tulyas kAlas phalam ca tayos//[AryA] BG 97a/ eka-zata-datta-dhanAt phalasya vargam vizodhya pariziSTam/ BG 97c/ paJcaka-zatena dattam tulyas kAlas phalam ca tayos//[AryA] BG 98a/ mANikya-aSTakam indranIla-dazakam muktAphalAnAm zatam sat-vajrANi ca paJca ratna-vaNijAm yeSAm caturNAm dhanam/ BG 98c/ saGga-sneha-vazena te nija-dhanAt dattvA ekam ekam mithas jAtAs tulya-dhanAs pRthak vada sakhe tad-ratna- maulyAni me//[zArdUlavikrIDita] BG 99a/ paJcaka-zatena dattam mUlam sa-kalAntaram gate varSe/ BG 99c/ dvi-guNam SoDaza-hInam labdham kim mUlam AcakSva//[AryA] BG 100a/ yat paJcaka-dvika-catuSka-zatena dattam khaNDais tribhis navati-yuj trizatI dhanam tat/ BG 100c/ mAseSu sapta-daza-paJcasu tulyam Aptam khaNDa- traye api sa-phalam vada khaNDa-saMkhyAm// [vasantatilakA] BG 101a/ pura-praveze daza-das dvi-saMguNam vidhAya zeSam daza-bhuk ca nirgame/ BG 101c/ dadau daza evam nagara-traye abhavat tri-nighnam Adyam vada tat kiyat dhanam// BG 102a/ sa=ardham tandula-mAnaka-trayam aho drammeNa mAna-aSTakam mudgAnAm ca yadi trayodaza-mitAs etAs vaNik kAkiNIs/ BG 102c/ AdAya arpaya tandula-aMza-yugalam mudga-eka-bhAga- anvitam kSipram kSipra-bhujas vrajema hi yutas sa-arthas agratas yAsyati// BG 103a/ sva-ardha-paJca-aMza-navamais yuktAs ke syus samAs trayas/ BG 103c/ anya-aMza-dvaya-hInAs ye SaSTi-zeSAs ca tAn vada// BG 104a/ trayodaza tathA paJca karaNyau bhujayos mitI/ BG 104c/ bhUs ajJAtA atra catvAras phalam bhUmim vada Azu me// BG 105a/ daza-paJca-karaNI-antaram ekas bAhus paras ca SaT karaNI/ BG 105c/ bhUs aSTAdaza karaNI rUpa-UnA lambam AcakSva// BG 106a/ asamAna-sama-chedAn rAzIn tAn caturas vada/ BG 106c/ yad-aikyam yad-ghana-aikyam vA yeSAm varg-aikya- saMmitam// [ApaTe: -dhana- < -ghana-] BG 107a/ tri-asra-kSetrasya yasya syAt phalam karNena saMmitam/ BG 107c/ dos-koTi-zruti-ghAtena samam yasya ca tad-vat// BG 108a/ yutau vargas antare vargas yayos ghAte ghanas bhavet/ BG 108c/ tau rAzI zIghram AcakSva dakSas asi gaNite yadi// BG 109a/ ghana-aikyam jAyate vargas varga-aikyam ca yayos ghanas/ BG 109c/ tau ced vetsi tadA aham tvAm manye bIja-vidAm varam// BG 110a/ yatra tri-asre kSetre dhAtrI manu-saMmitA sakhe bAhU/ BG 110c/ ekas paJcadaza anyas trayodaza vada avalambakam tatra// BG 111a/ yadi sama-bhuvi veNus dvi-tri-pANi-pramANas gaNaka pavana-vegAt eka-deze su-bhagnas/ BG 111c/ bhuvi nRpa-mita-hasteSu aGga lagnam tad-agram kathaya katiSu mUlAt eSas bhagnas kareSu// BG 112a/ cakra-krauJca-Akulita-salile kva api dRSTam taDAge toyAt Urdhvam kamala-kalikA-agram vitasti-pramANam/ BG 112c/ mandam mandam calitam anilena Ahatam hasta-yugme tasmin magnam gaNaka kathaya kSipram ambu-pramANam// BG 113a/ vRkSAt hasta-zata-ucchrayAt zata-yuge vApIm kapis kas api agAt uttIrya atha paras drutam zruti-pathAt proDDIya kiMcit drumAt/ [ApaTe: kiMci < kiMcit] BG 113c/ jAtA evam samatA tayos yadi gatau uDDIya-mAnam kiyat vidvan ced su-parizramas asti gaNite kSipram tat AcakSva me// BG 114a/ paJcadaza-daza-kara-ucchrAya-veNvos ajJAta-madhya- bhUmikayos/ BG 114c/ itaretara-mUla-agra-ga-sUtra-yutes lamba-mAnam AcakSva// [madhyama-AharaNam] BG 115a/ avyakta-varga-Adi yadA avazeSam pakSau tadA iSTena nihatya kiMcit/ BG 115c/ kSepyam tayos yena pada-pradas syAt avyakta- pakSasya padena bhUyas// BG 115e/ vyaktasya pakSasya sama-kriyA evam avyakta-mAnam khalu labhyate tat/ BG 115g/ na nirvahas ced ghana-varga-vargeSu evam tadA jJeyam idam sva-buddhyA// BG 115i/avyakta-mUla-RNa-ga-rUpatas alpam vyaktasya pakSasya padam yadi syAt/ BG 115k/ RNam dhanam tat ca vidhAya sAdhyam avyakta-mAnam dvi-vidham kvacit tat// BG 116a/ catur-Ahata-varga-samais rUpais pakSa-dvayam guNayet/ BG 116c/ pUrva-avyaktasya kRtes sama-rUpANi kSipet tayos eva// BG 117a/ ali-kula-dala-mUlam mAlatIm yAtam aSTau nikhila- navama-bhAgAs cAlinI bhRGgam ekam/ BG 117c/ nizi parimala-lubdham padma-madhye niruddham pratiraNati raNantam brUhi kAnte ali-saMkhyAm// BG 118a/ pArthas karNa-vadhAya mArgaNa-gaNam kruddhas raNe saMdadhe tasya ardhena nivArya tad-zara-gaNam mUlais caturbhis hayAn/ BG 118c/ zalyam SaDbhis atha iSubhis tribhis api chatram dhvajam kArmukam ciccheda asya ziras zareNa kati te yAn arjunas saMdadhe// BG 119a/ vi-ekasya gacchasya dalam kila Adis Ades dalam tad- pracayas phalam ca/ BG 119c/ caya-Adi-gaccha-abhihatis sva-sapta-bhAga-adhikA brUhi caya-Adi-gacchAn// BG 120a/ kas khena vihRtas rAzis koTyA yuktas atha vA Unitas/ BG 120c/ vargitas sva-padena ADhyas kha-guNas navatis bhavet// BG 121a/ kas sva-ardha-sahitas rAzis kha-guNas vargitas yutas/ BG 121c/ sva-padAbhyAm sva-bhaktas ca jAtas paJcadaza ucyatAm// BG 122a/ rAzis dvAdaza-nighnas rAzi-ghana-ADhyas ca kas samas yasya/ BG 122c/ rAzi-kRtis SaS-guNitA paJcatriMzat-yutA vidvan// BG 123a/ kas rAzis dvizatI-kSuNNas rAzi-varga-yutas hatas/ BG 123c/ dvAbhyAm tena Unitas rAzi-varga-vargas ayutam 10000 bhavet/ BG 123e/ rUpa-Unam vada tam rAzim vetsi bIja-kriyAm yadi// BG 124a/ vana-antarAle plavaga-aSTa-bhAgas saMvargitas valgati jAta-rAgas/ BG 124c/ brUt-kAra-nAda-pratinAda-hRSTAs dRSTAs girau dvAdaza te kiyantas// BG 125a/ yUthAt paJca-aMzakas tri-Unas vargitas gahvaram gatas/ BG 125c/ dRSTas zAkhA-mRgas zAkhAm ArUDhas vada te kati/ BG 125e/ karNasya tri-lavena UnA dvAdaza-aGgula-zaGku-bhA/ BG 125g/ caturdaza-aGgulA jAtA gaNaka brUhi tAm drutam// BG 126a/ catvAras rAzayas ke te mUla-dAs ye dvi-saMyutAs BG 126c/ dvayos dvayos yathA Asanna-ghAtAs ca aSTAdaza- anvitAs/ BG 126e/ mUla-dAs sarva-mUla-aikyAt ekAdaza-yutAt padam/ BG 126g/ trayodaza sakhe jAtam bIja-jJa vada tAn mama// BG 127a/ rAzi-kSepAt vadha-kSepas yad-guNas tat pada- uttaram/ BG 127c/ avyakta-rAzayas kalpyAs vargitAs kSepa-varjitAs// BG 128a/ kSetre tithi-nakhais tulye dos-koTI tatra kA zrutis/ BG 128c/ upapattis ca rUDhasya gaNitasya asya kathyatAm// BG 129a/ dos-koTi-antara-vargeNa dvi-ghnas ghAtas samanvitas/ BG 129c/ varga-yoga-samas sas syAt dvayos avyaktayos yathA// BG 130a/ bhujAt tri-UnAt padam vi-ekam koTi-karNa-antaram sakhe/ BG 130c/ yatra tatra vada kSetre dos-koTi-zravaNAn mama// BG 131a/ varga-yogasya yad-rAzyos yuti-vargasya ca antaram/ BG 131c/ dvi-ghna-ghAta-samAnam syAt dvayos avyaktayos yathA/ BG 131e/ catur-guNasya ghAtasya yuti-vargasya ca antaram/ BG 131g/ rAzi-antara-kRtes tulyam dvayos avyaktayos yathA// BG 132a/ catvAriMzat yutis yeSAm dos-koTi-zravasAm vada/ BG 132c/ bhuja-koTi-vadhas yeSu zatam viMzati-saMyutam// BG 133a/ yogas dos-koTi-karNAnAm SaTpaJcAzat 56 vadhas tathA/ BG 133c/ SaTzatI saptabhis kSuNNA 4200 yeSAm tAn me pRthak vada// [aneka-varNa-samIkaraNam] BG 134a/ Adyam varNam zodhayet anya-pakSAt anyAn rUpANi anyatas ca Adya-bhakte/ BG 134c/ pakSe anyasmin Adya-varNa-unmitis syAt varNasya ekasya unmitInAm bahutve// BG 134e/ samI-kRta-cheda-game tu tAbhyas tad-anya-varNa- unmitayas prasAdhyAs/ BG 134g/ antya-unmitau kuTTaka-vidhes guNa-AptI te bhAjya- tad-bhAjaka-varna-mAne// BG 134i/ anye api bhAjye yadi santi varNAs tad-mAnam iSTam parikalpya sAdhye/ BG 134k/ vilomaka-uttApana-tas anya-varNa-mAnAni bhinnam yadi mAnam evam/ BG 134m/ bhUyas kAryas kuTTake atra antya-varNam tena utthApya utthApayet vyastam AdyAt// BG 135a/ mANikya-amala-nIla-mauktika-mitis paJca aSTa sapta kramAt ekasya anyatarasya sapta nava SaT tad-ratna-saMkhyA sakhe/ BG 135c/ rUpANAm navatis dviSaSTis anayos tau tulya-vittau tathA bIja-jJa prati-ratna-jAni sumate maulyAni zIghram vada// [zArdUlavikrIDita] BG 136a/ ekas bravIti mama dehi zatam dhanena tvattas bhavAmi hi sakhe dvi-guNas tatas anyas/ BG 136c/ brUte daza arpayasi ced mama SaS-guNas aham tvattas tayos vada dhane mama kim-pramANe// BG 137a/ azvAs paJca-guNa-aGga-maGgala-mitAs yeSAm caturNAm dhanAni uSTrAs ca dvi-muni-zruti-kSiti-mitAs aSTa- dvi-bhU-pAvakAs/ BG 137c/ teSAm azvatarAs vRSAs muni-mahI-netra-indu- saMkhyAs kramAt sarve tulya-dhanAs ca te vada sapadi azva-Adi- maulyAni me// BG 138a/ tribhis pArAvatAs paJca paJcabhis sapta sArasAs/ BG 138c/ saptabhis nava haMsAs ca navabhis barhiNas trayas// BG 138e/ drammais avApyate dramma-zatena zatam Anaya/ BG 138g/ eSAm pArAvata-AdInAm vinoda-artham mahI-pates// BG 139a/ SaS-bhaktas paJca-agras paJca-vibhaktas bhavet catuSka-agras/ BG 139c/ catur-uddhRtas trika-agras dvi-agras tri-samuddhRtas kas syAt// BG 140a/ syus paJca-sapta-navabhis kSuNNeSu hRteSu keSu viMzatyA/ BG 140c/ rUpa-uttarANi zeSANi avAptayas ca api zeSa-samAs// BG 141a/ eka-agras dvi-hRtas kas syAt dvika-agras tri- samuddhRtas/ BG 141c/ trika-agras paJcabhis bhaktas tad-vat eva hi labdhayas// BG 142a/ kau rAzI vada paJca-SaTka-vihRtau eka-dvika-agrau yayos dvi-agram tri-uddhRtam antaram nava-hRtA paJca-agrakA syAt yutis/ BG 142c/ ghAtas sapta-hRtas SaS-agras iti tau SaTka- aSTakAbhyAm vinA vidvan kuTTaka-vedi-kuJjara-ghaTA- saMghaTTa-sMhas asi ced// BG 143a/ navabhis saptabhis kSuNNas kas rAzis triMzatA hRtas/ BG 143c/ yat agra-aikyam phala-aikya-ADhyam bhavet SaDviMzates mitam// BG 144a/ kas tri-sapta-nava-kSuNNas rAzis triMzat-vibhAjitas/ BG 144c/ yat agra-aikyam api triMzat-hRtam ekAdaza-agrakam// BG 145a/ kas trayoviMzati-kSuNNas SaSTyA asItyA hRtas pRthak/ BG 145c/ yat agra-aikyam zatam dRSTam kuTTaka-jJa vada Azu tam// BG 146a/ atra adhikasya varNasya bhAjyasthasya IpsitA mitis/ BG 146c/ bhAga-labdhasya no kalpyA kriyA vyabhicaret tathA// BG 147a/ kas paJca-guNitas rAzis trayodaza-vibhAjitas/ BG 147c/ yat labdham rAzinA yuktam triMzat jAtam vada Azu tam// BG 148a/ SaS-aSTa-zatakAs krItvA sama-ardhena phalAni ye/ BG 148c/ vikrIya ca punar zeSam eka-ekam paJcabhis paNais/ BG 148e/ jAtAs sama-paNAs teSAm kas krayas vikrayas ca kas// [aneka-varNa-samI-karaNa-antar-gatam madhyama-AharaNam] BG 149a/ varga-Adyam ced tulya-zuddhau kRtAyAm pakSasya ekasya ukta-vat varga-mUlam/ BG 149c/ varga-prakRtyA para-pakSa-mUlam tayos samI-kAra- vidhis punar ca/ BG 149e/ varga-prakRtyA viSayas na ced syAt tadA anya-varNsya kRtes samam tam// BG 149g/ kRtvA aparam pakSam atha anya-mAnam kRti-prakRtyA Adya-mitis tathA ca/ BG 149i/ varga-prakRtyA viSayas yathA syAt tathA sudhIbhis bahudhA vicintyam// BG 150a/ bIjam matis vividha-varNa-sahAyinI hi manda- avabodhavidhaye vibudhais nija-Adyais/ BG 150c/ vistAritA